N r 1 1 ( 2 3 2 ) l i s t o p a d 2 0 1 5 Nr 09 (278) rze ie 2 0 1 9 PISMO POLSKIE OBWODU KALININGRADZKIEGO u k a z u j e się od XI 1995 r.

która nastąpiła 28 września 1939 r. Ostatnie polskie oddziały złożyły broń 6 października 1939 r., jednak niektóre jednostki wojska kontynuowały opór i prowadziły

80. rocznica wybuchu II wojny światowej 80 lat temu agresja niemiecka na Polskę zapoczątkowała II wojnę światową. Nad ranem 1 września 1939 r. wojska Rzeszy Niemieckiej przekroczyły granicę polsko-niemiecką. Wojsko Polskie stawiało zbrojny opór, oczekując na reakcję sojuszników. 3 września 1939 r. Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Rzeszy Niemieckiej, ale nie podjęły rzeczywistych działań wojennych. Tragiczny los Polski został przypieczętowany 17 września 1939 r., kiedy od wschodu inwazję na Polskę rozpoczął Związek Sowiecki. Atak Rzeszy Niemieckiej i Związku Sowieckiego był następstwem podpisania przez oba totalitarne państwa Paktu

Ribbentrop-Mołotow, którego tajny protokół w efekcie podzielił Europę Środkową na tzw. strefy wpływów.

działania przeciwko najeźdźcy. Przykładem jest Oddział Wydzielony Wojska Polskiego pod dowództwem majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, istniejący aż do połowy 1940 r.

17 września 1939 r. Polskę zaatakował drugi z sąsiadów – Związek Sowiecki. W momencie ataku wojsk sowieckich władze Polski dalej przebywały na terytorium kraju, a oddziały wojskowe nadal toczyły walki z Rzeszą Niemiecką. Konieczność stawienia zbrojnego oporu na wschodniej granicy dodatkowo osłabiła Wojsko Polskie i przypieczętowała klęskę w wojnie obronnej 1939 r.

Zarówno Rzesza Niemiecka, jak i Związek Sowiecki nie miały na celu jedynie podboju terytorialnego Polski, ale realizowały unicestwienie jej warstw inteligenckich i stopniowe wyniszczanie narodu polskiego.

W wyniku bombardowań Rzeszy Niemieckiej już w pierwszych godzinach wojny zginęło wielu cywilów. Rzesza Niemiecka

1 września 1939 r. o godz. 4:45 wojska Rzeszy Niemieckiej rozpoczęły realizację planu Fall Weiss. Pod tym kryptonimem krył się atak na Polskę na froncie o długości 1600 km. Symbolem oporu pierwszego dnia wojny stała się składnica wojskowa na Westerplatte, której polska załoga broniła przez tydzień. Dowódcy Rzeszy Niemieckiej zastosowali w tej kampanii nieznaną wcześniej taktykę wojny błyskawicznej (tzw. Blitzkrieg). Ze względu na przewagę liczebną i technologiczną wojsk Rzeszy Niemieckiej polskie oddziały zmuszone były wycofać się w głąb kraju już w pierwszych dniach wojny. Jednak dzięki wysiłkom polskich żołnierzy założenia czasowe planu Fall Weiss nie zostały w pełni zrealizowane.

Jednostki Wojska Polskiego stawiały zacięty opór najeźdźcy. Największym starciem kampanii była bitwa nad Bzurą, która trwała aż do 22 września. Mimo że zakończyła się klęską, zmusiła Rzeszę Niemiecką do zmiany planu działań i opóźniła kapitulację Warszawy,

GŁOSZNAD PREGOŁYZNAD PREGOŁY

konsekwentnie realizowała też plan wymordowania polskiej inteligencji w ramach tzw. Intelligenzaktion oraz w ramach akcji AB (Außerordentliche Befriedungsaktion). Na ziemiach polskich okupanci rozpoczęli masową eksterminację zamieszkującej je ludności, trwającą do zakończenia II wojny światowej w 1945 r. Rzesza Niemiecka realizowała też program masowej zagłady ludności żydowskiej. Inaczej niż w okupowanych państwach Europy Zachodniej, na terenach okupowanej Polski za pomoc Żydom groziła kara śmierci.

Na terenie Związku Sowieckiego Polacy masowo trafiali do więzień oraz byli deportowani. W łagrach zmuszani byli do niewolniczej pracy, przy głodowych racjach żywnościowych, tragicznych warunkach życia i higieny oraz nieustannym narażeniu na niebezpieczeństwo ze strony więźniów kryminalnych.

Przegrana wojna obronna Polski 1939 r. nie zakończyła oporu w kraju i za granicą. W kraju powstały struktury największego w okupowanej Europie państwa podziemnego z własnymi siłami zbrojnymi, parlamentem, sądownictwem i tajną edukacją. Wojsko Polskie odrodziło się też we Francji i Wielkiej Brytanii, biorąc udział w walkach na wszystkich europejskich i afrykańskich frontach. Po ataku Rzeszy Niemieckiej na ZSRS 22 czerwca 1941 r. i podpisaniu układu Sikorski-Majski, utworzono Polskie Siły Zbrojne w ZSRS. Polacy przyczynili się w znaczący sposób do zwycięstwa Aliantów i zakończenia II wojny światowej.

Niestety rok 1945 nie przyniósł Polsce wolności. Po ustaleniach konferencji w Jałcie Europa została podzielona. Użyte przez Churchilla w Fulton sformułowanie „żelazna kurtyna” określało powojenny podział Europy i zniewolenie Polski oraz innych krajów, które znalazły się w sowieckiej strefie wpływów. Polska odzyskała pełną suwerenność dopiero po 1989 r.

Materiały informacyjne polskiego MSZ

Zapraszamy do zapoznania się z elektroniczną wersją wystawy „Walka i cierpienie», stworzoną przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP.

Wystawa «Walka i cierpienie» opowiada o polskich doświadczeniach związanych z II wojną światową, szczególną wagę przywiązując do ukazania tragizmu wojny i starań polskiego żołnierza o odzyskanie niepodległej ojczyzny. Jej celem jest także przybliżenie postaw polskich obywateli wobec przytłaczającej siły agresorów, a następnie okupantów. Wystawa

ma przemyślaną strukturę z precyzyjnie odmierzoną chronologią i dramaturgią, pozwalającą zapoznać się z wieloma kwestiami dotyczącymi okresu wojny.

W zamierzeniu autorów, od 1 września 2019 roku składająca się z 30 plansz wystawa (w wersji stacjonarnej) będzie prezentowana w kilkudziesięciu polskich placówkach dyplomatycznych i konsularnych na 6 kontynentach, w takich miastach jak Waszyngton, Brasília, Meksyk, Edynburg, Wiedeń, Belgrad, Dżakarta i Canberra.

Więcej informacji na temat wystawy można znaleźć na stronie internetowej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku:

https://muzeum1939.pl/

WYSTAWA «WALKA I CIERPIENIE»

Str. 2 Nr 09 (278) październik 2019 Głos znad Pregoły

11 czerwca br. w Bibliotece im. Cze-chowa w Kaliningradzie odbyła się impreza pod tytułem „Czerwony Kapturek” International, zor-ganizowana przez Klub Milośników Kultury Pol-skiej „Szturwał”. Było to uroczyste podsumowanie roku szkolnego.

Po uroczystym przywitaniu przez p. Katarzynę Regurecką wszystkich zebranych wystąpił zespół arty-styczny Klubu z bajką „Czerwony Kapturek” International. Czerwo-ne Kapturki różnych na-rodowości przyjechały do swoich babcie: Hin-dus, Eskimos, Japoń-czyk, Niemiec, Anglik i inne. Od takiej ilości

Czerwonych Kapturków wilkowi zakręciło się w głowie i on zemdlał. Goście imprezy nieustannie podziwaili talenty reżysera

(p.K.Regureckiej), artystów, którzy nie tylko dobrze przygotowali się do swoich roli, ale również samo-dzielnie zrobili niesamowite przepiękne stroje.

Imprezy tego typu stają się doskonałą oka-zją do zaprezen-towania przez słuchaczy Klubu swoich możli-wości i zdolności artystycz-nych oraz znajomo-ści języka

polskiego.

Po części arty-stycznej nastąpiła część nieoficjalna spotkania, czyli czas podsumowania działalności Klubu, wspomnień, miłych rozmów, planów na przyszłość.

Klub „Sztur-

wał” powstał z inicjatywy Presesa Klubu – Olgi So-lowjowej, w grudniu 2010 roku. Od początku swego istnienia Klub cieszy się ogromnym zainteresowa-niem członków, którzy spotykają się co środę, uczestniczą w szeregu wydarzeń edukacyjnych, kulturalnych i rekreacyj-nych. W ciągu minionych dziwięciu lat działalności Klubu wspólnie zorga-

nizowa-no wiele spotkań, imprez okoliczno-ściowych i wycieczek.

Klub „Szturwał” tworzy ponad 50 osób. Różni nas wiek,

wy-kształ-cenie, zawody, zainte-resowa-nia, ale wszyst-kich nas łączy pasja do

języka polskiego i kultury pol-skiej, razem zastanawiamy się nad wartością przyjaźni i miłości w życiu każdego z nas, bo to jest gwarancją dobrej rodziny. Do zobaczenia w naszym Klubie!

Tekst i zdjęcia Olga Sołowjowa

„CZERWONY KAPTUREK” INTERNATIONAL

Katarzyna Regurecka - reżyser

Zespół artystyczny Klubu

Str. 3 Nr 09 (278) październik 2019Głos znad Pregoły

07 września 2019 cały świat polonijny czytał razem z Prezyden-tem RP wybrane nowele polskich pisarzy. W Kaliningradzie Narodo-we Czytanie odbyło się w Konsula-cie Generalnym RP. Organizatorem była Autonomia Polaków «Polonia» przy wsparciu placówki dyploma-tycznej na czele z Panią Konsul Ge-neralny Anną Nowakowską.

Do przeczy-tania zostały wybrane 4 nowele, m.in. Mój ojciec wstępuje do strażaków (ze zbioru: Sanato-rium pod Klep-sydrą) – Bruno Schulza, Dym – Marii Konop-nickiej, Orka

– Władysława Stanisława Reymonta, Rozdziobią nas kruki, wrony… – Ste-fana Żeromskiego. Narodowe Czyta-nie rozpoczęło się w siedzibie Kon-

sulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Kaliningradzie o godzinie 12:00.

Zebranych uczestników uro-czystości przywitały Pani Konsul Ge-neralny RP Anna Nowakowska oraz Prezes Autonomii Polaków «Polonia» Pani Elena Rogaczykowa.

Tegoroczne lektury zostały przeczytane przez polskich dyploma-tów, wybitnych Polaków obwodu ka-liningradzkiego, uczniów i nauczycieli

Szkoły Sobotniej w Kaliningradzie, harcerzy, biznesmenów i członków Autonomii Polaków «Polonia» oraz innych środowisk polonijnych regio-

nu. Razem w czytaniu wzięły udział 23 osoby. Każdy uczestnik na zakończenie dostał dyplom uznania za udział w tej imprezie.

Wiadomości Autonomii Polaków «Polonia»

Str. 4 Nr 09 (278) październik 2019 Głos znad Pregoły

21.09.2019 w Szkole Sobotniej Autonomii Polaków „Polonia” wesoło i interesująco rozpoczął się nowy rok szkolny.

Uczniowie czterech klas w wieku od 3 do 16 lat tańczyli i śpiewali, bawili się w polskie gry i konkurowali w quizie o Polsce, jej geografi i i tradycji. Po polone-zie, który zatańczyli uczniowie 2. i 3. klasy do tańczących dołączyli najmłodsi uczniowie szkoły. Na zakończenie uroczystej imprezy każdy dzieciak dostał od szkoły prezent, a słodki poczęstunek czekał na wszystkich w salach

wykładowych.

Pani Elena Rogaczykowa pogratulowała wszystkim rozpo-częcia nowego roku szkolnego i przedstawiła wszystkich nauczy-cieli szkoły. Serdecznie gratuluje-my Pani Irinie Arti omowej (klasa 3.), Pani Oldze Gawrilczyk (klasa

2.), Pani Elenie Rogaczykowej (klasa 1b) i Pani Reginie Zi-

nowjewej (klasa 1a).

Życzymy sukcesów i twórczej pracy!

NOWY ROK SZKOLNY W KALININGRADZIE

Str. 5 Nr 09 (278) październik 2019Głos znad Pregoły

HISTORIA OBOZU

Stalag I A Stablack — Obóz w Kamińsku, Obóz w Stabławkach to niemiecki obóz je-niecki z przeznaczeniem dla podoficerów i szeregow-ców wojsk lądowych w północnej części dawnego niemieckiego poligonu Stablack, znajdującego się w obecnych Stabławkach i Kamińsku w gminie Górowo Iławeckie w powiecie bartoszyckim w województwie warmińsko-mazurskim oraz częściowo w okolicy miasta Dołgorukowo (dawniej niemieckie Klein-De-xen) koło Bagrationowska w obwodzie kaliningradz-kim. Podczas funkcjonowania w latach 1939-1945 przebywało w nim około 255 000 jeńców wojennych z całej Europy. Był to największy taki obóz na terenie byłych Prus Wschodnich.

We wrześniu 1939 roku obok kompleksu ko-szarów utworzono obóz jeniecki z przeznaczeniem dla podoficerów i szeregowców wojsk lądowych, tzw. Stalag, któremu nadano oznaczenie 1 A Stablack, część północ-

na- Lager Nord. Ko-mendantem obozu był ppłk Karl Schulz, natomiast pierwszy-mi jeńcami wojen-nymi byli żołnierze Armii „Pomorze”, obrońcy Wester-platte, wśród których byli m.in. dowódcy mjr Hen-ryk Sucharski oraz kpt. Franciszek Dą-browski, następnie obrońcy Modlina i Warszawy. Łącznie do końca września 1939 roku do obozu trafiło ponad 40 tysięcy osób, w tym

STALAG I A STABLACK 39 458 szeregowych, 36 oficerów i 1187 jeńców cywilnych. Następnie przez cały okres wojny do Stalagu 1A trafiły setki tysięcy jeńców z całej Europy, w tym obrońcy Dunkierki.

We wrześniu 1939 w obozie nie było jeszcze po-mieszczeń mieszkalnych ani baraków, a jeńcy ulokowani byli w wojskowych namiotach, które, jak cały kompleks, otoczone były licznymi posterunkami i ogrodzone drutem kolczastym i zasiekami. Do 1940 przetrzymywani jeńcy, w tym najliczniejsi Polacy, Belgowie, Brytyjczycy i Francuzi, wznosili obóz główny. Następnie, na potrzeby obozu i koszar, wybudowano także drugi kompleks tzw. Lager Süd w okolicach dzisiejszego Ka-mińska.

Cały obóz Stalag 1A funkcjonował do początków 1945 roku, do czasu radzieckiej ofensywy w Prusach Wschod-nich.

W sumie przebywało w nim około 255000 jeń-ców różnych narodowości, w tym 90 tys. radzieckich, 80 tys. francuskich, 40 tys. polskich, 23 tys. belgijskich, 12 tys. włoskich oraz 7 tys. brytyjskich. Z powodu cho-rób, wycieńczenia czy epidemii zmarło kilkanaście ty-sięcy, głównie jeńców radzieckich.

Jeńcy z obozu w Stablack pracowali głównie w oko-licznych gminach i powiatach w rolnictwie oraz w licznych fabrykach amunicji, sztolniach czy przy kopaniu rowów strzel-niczych. Typowy dzień pracy w rolnictwie rozpoczynał się o 4.30 od karmienia i dojenia zwierząt hodowlanych, następnie dostawało się skromne śniadanie i pracowano w polu przez kilka godzin. Przerwa obiadowa trwała około jednej godziny, po czym znowu pracowano w polu aż do zmierzchu. 10-go-dzinny dzień pracy, włącznie z niedzielami, był regułą.

Teren poligonu Stablack po wojnie został podzielony pomiędzy Polskę i Rosję. Po stronie radzieckiej pozostał Lager

Nord wraz z koszarami, częścią miesz-kalną i cmentarzem, gdzie grzebano zmarłych jeńców. Polsce z kolei, przy-padł cały kompleks budynków Lager Süd, wśród których znajdowało się m.in. główne komando obozu.

Tekst na Podstawie materiałów z WikipediiMundur majora Henryka Sucharskiego dowódcy obrony Westerplatte, jeńca obozu,

zdj. Dariusz Kula/Muzeum Gdańska

Wnętrze obozowego baraku, autor zdjęcia nieznany

Cmentarz jeńców obozu Stalag I AZdjęcie: Tomasz Miroński

Str. 6 Nr 09 (278) październik 2019 Głos znad Pregoły

W niedzielę 22 września 2019 r. grupa ochotników z Autonomii „Polonia”, w ramach ak-cji „Nie zapomnij!”, po raz pierwszy uporządko-wała terytorium Międzynarodowego Cmentarza Więźniów Obozu Stalag 1A Stablak, w okolicy miejscowości Dołgorukowo koło Bagrationowska w obwodzie kaliningradzkim.

To ogromne miejsce pochówku zostało oczysz-czone z gruzu, trawy, a pomniki wyczyszczone.

Pamiętając naszą historię, ratujemy przyszłość!

Tekst i zdjęcia: Polonia Kaliningrad

PROJEKT „NIE ZAPOMNIJ!” STALAG IA STABLACK

Str. 7 Nr 09 (278) październik 2019Głos znad Pregoły

Лавринович Мария Казимировна

236039, г. Калининград, ул. Б. Хмельницкого, д. 46, кв. 8.

„Głos znad Pregoły”/„Голос с Преголи”.

Порядковый номер выпуска: 09 2019 (278).

Распространяется бесплатно.

236029,г. Калининград, ул. Краснокаменная 36 Телефон: +79118629954

Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą.

SPRAWDŹ SWÓJ POZIOM JĘZYKA POLSKIEGO

Każdy, kto uczy się języka polskiego prędzej czy później, ma pomysł na określenie swojego poziomu językowego. W takim przypadku przydatne są testy. Na początek przedstawiamy listę podręczników do przygotowania do takiego sprawdzianu swoich umiejętności z gramatyki języka polskiego.

Do gramatyki języka polskiego Istnieje wiele podręczników. Poni-żej Przedstawiamy te, które mają wciąż nowe wydania.

— „Gramatyka? Dlaczego nie? Ćwiczenia gramatyczne dla pozio-mu A1”, Joanna Machowska, (A1). Podręcznik obejmuje całą gramaty-kę, którą musisz znać na poziomie A1.

— „Gramatyka? Ależ tak”, Ma-chowska J., (A2). To logiczna konty-nuacja poprzedniego samouczka. Daje ćwiczenia do poziomu A2 z powtórzeniem A1.

— „Język polski dla cudzoziemców. Ćwiczenia dla początkujących”, Pasieka Małgorzata. (A1) Ten pod-ręcznik może być alternatywą dla podręcznika „Gramatyka? Dlaczego nie?...” J. Machowskiej. Jego zaleta to większa ilość ćwiczeń.

— „Gramatyka 1 (Testuj swój polski)”, Renata Szpigiel, (A1-A2).

Podręcznik jest bardziej odpowiedni do pracy z nauczycielem jako dodat-kowy podręcznik do głównego pod-ręcznika. Ponadto praktycznie nie zawiera wyjaśnień gramatycznych, ale tylko różne ćwiczenia. Na końcu podano odpowiedzi i mały test na 100 pytań.

— „Gdybym znał dobrze język pol-ski”, Gołkowski M. Kiermut A., Kuc M., Majewska-Meyers M., (A1-B1). Dobry samouczek obejmujący całą gramatykę na poziomie B1. Dzięki dość typowym, ale wciąż ciekawym ćwiczeniom zasady są automatyzo-wane.

— „Język polski”, Alexander Kikle-vich, Alla Kozhinova, (A1-B1). Jeden z niewielu podręczników w języku rosyjskim, który koncentruje się bar-dziej na teorii niż na praktyce. Jest bardzo wygodny w użyciu jako prze-wodnik po języku polskim. Istnieją w nim również ćwiczenia gramatyczne z odpowiedziami.

— „Gramatyka praktyczna języka polskiego” Liliany Madelskiej, (A1-B1). Podręcznik jest prawie w cało-ści w języku rosyjskim i obejmuje gramatykę polską na poziomie B1. Jego cechą jest kompleksowe wy-jaśnienie polskiej gramatyki i twór-czych ćwiczeń dla jej konsolidacji. Są odpowiedzi.

— „Co nas łączy. Część 1-2”, Kowa-lewska Marta, Kowalewski Jerzy, (B1-B2). Świetny podręcznik dla tych, którzy już dobrze znają pol-

ską gramatykę, ale konieczne jest jej powtórzenie i poszerzenie słownic-twa. Osobliwością podręcznika jest zrozumienie problemów autorów rosyjskojęzycznych i zwrócenie uwagi na ich typowe błędy. Brak odpowiedzi ćwiczeniowych.

— „Z polskiego na ty” Ewa Lipińska” , (B1-B2). Podręcznik do ćwiczenia rze-czowników, przymiotników i czasow-ników. Zasady są podawane w wygod-nych tabletach. Książka jest podzielona na 2 części - wykłady gramatyczne i tematyczne.

— „Nie ma róży bez kolców. Ćwiczenia ortograficzne dla cudzoziemców”, Ewa Lipińska, (B1-B2). Polska pisownia nie jest zbyt trudna, ale warto przeczytać tę książkę.

— „Czas na czasownik”, Piotr Garca-

rek, (B2). Podręcznik składa się z róż-nych tematów związanych z polskimi czasownikami. Na początku tematu podany jest tekst z pewną regułą gra-matyczną, a następnie różne ćwicze-nia. Podręcznik zawiera odpowiedzi.

W kolejnych numerach przedstawimy podręczniki związane ze słuchaniem, zrozumieniem czytanych tekstów, czy pisaniem listów w języku polskim.

C.D.N.

Wykorzystano Materiały Szkoły Językowej Polski Pro (Białoruś)

+48 601 057 820+7 950 677 5390; +7 900 567 8020

http://www.glos-znad-pregoly.eue-mail: glos.znad.pregoly@gmail.com

Str. 8 Nr 09 (278) październik 2019 Głos znad Pregoły