nr 4/2015 grudzień biuletyn - ptepte.pl/pliki/1/68/builetyn_1_2016.pdf · laureaci konkursu...

Biuletyn PTE nr 4 (71)/2015 I 1

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne

NR 4/2015 Grudzień

ISSN 1507-1383

Nobel 2015

POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO

Biuletyn

konsumpcja – ubóstwo – dobrobyt

ISSN 1507-1383

2 I Biuletyn PTE nr 4 (71)/2015

str. 37–42

Triumf ekonomii opartej na faktach Elżbieta Mączyńska 8–12

Partycypacyjny system społeczno-gospodarczy Elżbieta Mączyńska 13–15

Siedemdziesięciolecie działalności PTE 16–17Tekst wystąpienia prof. Zdzisława Sadowskiego 18–1990. urodziny Profesora Zdzisława Sadowskiego 19 Ławeczka Michała Kaleckiego 20Nagroda PTE im. prof. Edwarda Lipińskiego 20Nagroda PTE za podręcznik dla prof. Wojciecha Gasparskiego 20Kołodko: nierównomierny podział dochodów zagraża cywilizacji 21XXI Zjazd Krajowy PTE 22–24Obywatelski monitoring 25Konsens ekonomistów 25Szkolenia w PTE 25100-lecie profesora Edwarda Szczepanika 2690 lat profesora Wacława Stankiewicza 26

Czwartki u Ekonomistów 27–34

Sprawozdanie z Vlotho Elżbieta Szaruga 35–36

Doktoraty honoris causa dla profesorów: Bogusława Fiedora, Andrzeja Czyżewskiego, Jerzego Wilkina 37–42Najlepsze programy MBA 43Teraz Polska 2015 43Konkurs Liderów LUMEN 2015 43V Europejski Kongres MŚP 43Pół wieku Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego w Łodzi 43Jubileusz Kongresu Obywatelskiego 44Prezes PTE w Narodowej Radzie Rozwoju 44Rok NOT 44Profesor Mączyńska w gronie wpływowych kobiet 44Laureaci konkursu „Magister PAFERE 2015” 45Nagrody za prace magisterskie 45Nagrody Europejskiego Klubu Biznesu Polska 45Gospodarcze Otwarcie Roku 2016 45

Nowości wydawnicze 46–47

Marian Gorynia 48–49

Z naszych starodruków 50

Oddziały PTE 51

Wstęp 3

Odeszli od nas: Kazimierz Łaski, Antoni Kukliński, Andrzej Zawiślak, Eugeniusz Głód 4–7str.

8–12

Spis treści

str. 21

str. 19

str. 22–24

NOBEL 2015

O NAS

DEBATA

OPINIE

POŻEGNANIA

Z ŻYCIA PTE

ZAGRANICA

KSIĄŻKI

KWESTIONARIUSZ EKONOMISTY


HISTORIA

WYDARZENIA


Polskie Towarzystwo EkonomicznePolskie Towarzystwo Ekonomiczne

Biuletyn PTE Magazyn bezpłatnyRedakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo skracania i redagowania nadsyłanych tekstów. Redakcja nie zawsze podziela poglądy i opinie autorów.

Wydawca:Zarząd Krajowy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego00-042 Warszawa, ul. Nowy Świat 49Tel. 22 551 54 01, faks 22 551 54 44www.pte.pl www.kongresekonomistow.pl Prezes Zarządu Krajowego:Elżbieta Mączyń[email protected]

Redaktor prowadząca: Iwona Dudzik

Redaguje zespół w składzie:Bogdan Ślusarz, Bogusław Fiedor, Stanisław Rudolf, Stanisław Gliński, Paweł Adamczyk, Michał Plewczyński Recenzent naukowy: Ryszard Kowalski Opracowanie graficzne, DTP:Studio Ling Brett

Korekta:Firma Korektorska UKKLW: Katarzyna Szol Reklama:Michał Plewczyń[email protected]. 22 551 54 40

Druk:sowadruk.pl

Wykorzystano zdjęcia: z archiwum PTE , Princeton.edu (s. 8), KIG (s. 15, 45), CINE FOTO (s. 19, 22-24), Perspektywy.pl (s. 43), UE w Katowicach (s. 38), SGGW (s. 40), KongresObywatelski.pl (s. 44), UOKIK (s. 45).

Archiwalne wydania „Biuletynu PTE” dostępne na stronie internetowej:http://www.pte.pl/223_biuletyny_pte.html

Nowe inicjatywy PTEWydanie „Biuletynu PTE” pt. „Nobel 2015: konsumpcja – ubóstwo – dobrobyt” ma charakter podsumowujący najważniejsze wydarzenia roku 2015. Wielką satysfakcją jest dla nas to, że organizowane przez PTE otwarte debaty cieszyły się tak dużym zainteresowaniem publiczności i internautów. W PTE odbyło się ich około 30, w tym „Czwartki u Ekonomistów”, „Forum Myśli Strategicznej” i inne. W „Biuletynie PTE” przedstawiamy relacje z tych wydarzeń. Aby umożliwić uczestniczenie w nich jeszcze większej liczbie zainteresowanych, obecnie debaty są transmitowane online, a ich zapis dostępny jest na stronie internetowej www.pte.pl.

Głosu PTE nie zbrakło także w innych dyskusjach dotyczących najważniejszych rozstrzygnięć dla naszego kraju. Owocem tej aktywności był m.in. udział prof. Elżbiety Mączyńskiej jako współautorki w tworzeniu raportu KIG pt. „Reforma kulturowa 2010–2030–2040”. Fragment artykułu pt. „Inkluzywna gospodarka” z tego raportu znajdą Państwo również w „Biuletynie”.

Jak zwykle wiele miejsca poświęcamy najważniejszym książkom ekonomicznym, które ukazały się na polskim oraz międzynarodowym rynku wydawniczym. Wśród nich zwracamy uwagę na publikacje zwierające dorobek IX Kongresu Ekonomistów Polskich, który PTE zorganizowało w 2013 r. Prezentujemy także sylwetki ekonomistów, o których było głośno w minionym roku, jak noblista Angus Deaton czy uhonorowani tytułem doktora honoris causa polscy ekonomiści, profesorowie: Bogusław Fiedor, Jerzy Wilkin i Andrzej Czyżewski oraz zdobywca nagrody PTE za najlepszy podręcznik prof. Wojciech Gasparski.

Rok 2015 był dla Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego szczególnie ważny z powodu XXI Zjazdu Krajowego PTE, podczas którego wybrano nowe władze PTE.

Wśród najnowszych planów, które PTE chciałoby realizować wraz ze swymi sympatykami, jest upamiętnienie jednego z najznakomitszych, choć w kraju wciąż nie dość docenianego, polskiego ekonomisty Michała Kaleckiego. W PTE powstała idea budowy pomnika-ławeczki, który stanie przed Domem Ekonomisty przy ul. Nowy Świat 49. Pomysł zyskał już wstępną akceptację władz miejskich. Zapraszamy do wsparcia tej inicjatywy.

Redakcja „Biuletynu PTE”

Szanowni Państwo,składamy Najserdeczniejsze Życzenia Wszelkiej

Pomyślności z okazji Nowego 2016 Roku.Redakcja „Biuletynu PTE”


POŻEGNANIA

Wspomnienie o Kazimierzu Łaskim**

Urodził się w Polsce, w Często-chowie, 15 grudnia 1921 r. W la-tach okupacji walczył w Gwardii Ludowej. Ranny w Powstaniu Warszawskim. W 1945 r. rozpoczął studia ekonomiczne w Akademii Nauk Politycznych w Warszawie, kończył je w Szkole Głównej Plano-wania i Statystyki, gdzie następnie przeszedł wszystkie szczeble karie-ry zawodowej.

Swój dorobek naukowy sam dzie-lił na trzy etapy: do Kaleckiego, z Kaleckim i po Kaleckim. Etap pierwszy to doskonalenie warsz-tatu analitycznego i studia nad dynamiką inwestycji i konsumpcji w toku forsownego uprzemysłowie-nia Polski w latach 50. Drugi to in-tensywna współpraca z Michałem Kaleckim. Zafascynowany jego teorią i osobowością od schyłku lat 50. Łaski należał do jego najwięk-szych zwolenników i najpilniej-szych uczniów. Wtedy powstają jego „Zarys teorii reprodukcji so-cjalistycznej” oraz liczne rozprawy, w których teorię Kaleckiego rozwi-jał i pogłębiał.

Znaczenie tych prac Kaleckiego, Łaskiego i innych daleko wykra-czało poza mury akademii. Ogra-niczały one zakres gospodarczego woluntaryzmu. Centralnym plani-stom narzucały rygory choćby ogra-

niczonego rachunku ekonomicz-nego. W forsowaniu inwestycji żądały uwzględnienia ich wpływu na bieżącą konsumpcję. Chociaż praktyczne znaczenie tych prób dla polityki gospodarczej było ledwie śladowe, wywołując głównie perso-nalne ataki na ich autorów ze stro-ny kierownictwa państwa, wówczas daleko odróżniały Polskę od pozo-

stałych gospodarek centralnie pla-nowanych, wskazując na inne drogi analizy ekonomicznej i uprawiania ekonomii. Ćwierć wieku później ułatwiało to przygotowanie Polski do systemowej transformacji.

Łaski miał wielki wpływ na po-wstanie wokół Kaleckiego w War-szawie ośrodka naukowego, który nazywano niekiedy „socjalistycz-

Jerzy Osiatyński*

* Instytut Nauk Ekonomicznych PAN** Jest to nieco rozszerzona wersja mojego wspomnienia wygłoszonego podczas ceremonii pogrzebowej Kazimierza

Łaskiego w Wiedniu 22 października 2015 r.

Na zdjęciu od lewej: prof. Jerzy Osiatyński, prof. Zdzisław Sadowski i prof. Kazimierz Łaski – 23 października 2013 r., PTE


nym Cambridge”. Wniósł do niego swój dorobek naukowy, dydaktycz-ny i organizacyjny. Ten złoty wiek rozwoju przerwała antysemicka nagonka w 1968 r. Łaski wyemigro-wał do Austrii, gdzie podjął pracę w Austriackim Instytucie Badania Koniunktury, później w Wiedeń-skim Instytucie Międzynarodowych Studiów Ekonomicznych, którego w latach 1991–1996 był dyrektorem naukowym. W 1971 r. otrzymał też profesurę na Uniwersytecie w Lin-zu, gdzie wykładał aż do przejścia na emeryturę w 1991 r.

Okres „po Kaleckim” to samo-dzielny rozwój krytycznych wąt-ków teorii Kaleckiego w warunkach współczesnej, globalnej gospodarki oraz konsekwentne upowszech-nianie i obrona teorii i praktyki interwencjonizmu gospodarczego na podstawie teorii efektywnego popytu. W swoich przekonaniach okazał się najwierniejszym uczniem Kaleckiego. Przeciwstawiał się odry-waniu zmian globalnego popytu od zmian globalnej podaży. Widział w tym źródło błędów transformacji – zwłaszcza niepotrzebnie głębokiej recesji w jej początkach. W styczniu 1990 r. przedstawił mi – jako kierow-nikowi Centralnego Urzędu Plano-wania – memoriał o skutkach naszej terapii szokowej. Memoriał ten roze-słałem moim kolegom ministrom, którzy kierowali resortami gospo-darczymi, oraz czołowym doradcom rządu Tadeusza Mazowieckiego, ale wagi jego opracowania wówczas nie doceniono; przeciwnie, spotkało się ono z arogancką krytyką. Ledwie kil-ka kwartałów później wiele jego kry-tycznych uwag i wniosków okazało się niestety boleśnie trafnych.

W swoich publikacjach tego okre-su, a zwłaszcza w książce „Mity i rzeczywistość w polityce gospodar-czej i w nauczaniu ekonomii” (2009) oraz w nowej, która wkrótce ukaże się nakładem Polskiego Towarzy-stwa Ekonomicznego, wskazywał za

Kaleckim i Keynesem, że w gospo-darce rynkowej nie ma bynajmniej żadnego mechanizmu, który auto-matycznie zapewniałby równowagę między zamierzonymi prywatnymi oszczędnościami i zamierzonymi prywatnymi inwestycjami. Stopy procentowe takiej równowagi nie za-pewniają, głównie bowiem decydują o tym, w jak płynnej formie gospo-darstwa domowe i firmy przetrzy-mują swoje oszczędności. Kiedy zaś zamierzone prywatne oszczędności wykazują trwałą tendencję do prze-wyższania prywatnych inwestycji (będących dzisiejszym efektem już wcześniej podjętych decyzji inwe-stycyjnych), w firmach odkładają się niesprzedane zapasy, wskutek czego następuje ograniczanie rozmiarów produkcji i zatrudnienia, a w ślad za tym ograniczanie dalszych decyzji inwestycyjnych. Tak więc dostoso-wanie prywatnych oszczędności do prywatnych inwestycji dokonuje się przede wszystkim nie przez zmia-ny cen i stóp procentowych, ale przez zmiany rozmiarów produkcji i zatrudnienia. Wobec tego Łaski opowiadał się konsekwentnie za szerszym zakresem interwencji pań-stwa w gospodarce dla zapewnienia trwałego pełnego zatrudnienia, tak-że kosztem kontrolowanego wzrostu deficytu budżetowego, i za bardziej umiarkowanym zróżnicowaniem dochodów osobistych.

Do ostatnich dni życia aktywny zawodowo, brał udział w semina-riach, wygłaszał wykłady i przygo-towywał – oparty na współczesnych nam rozwinięciach teorii Kaleckie-go i Keynesa – podręcznik „Wykła-dy z makroekonomii. Gospodarka kapitalistyczna bez bezrobocia”.

Od chwili, kiedy doszła do nas wiadomość o jego chorobie, wraz w Polskim Towarzystwem Ekono-micznym, które jest wydawcą tej książki, spieszyliśmy się z jej dru-kiem, aby mógł zobaczyć dorobek ostatnich dwóch lat swojej pracy.

Niestety nie zdążyliśmy. Podob-nie jak nie zdążyliśmy z drukiem przygotowywanego pod jego i moją redakcją i opatrzonego naszą przed-mową nowego wyboru prac Michała Kaleckiego. Obie książki ukazały się ledwie dwa, trzy tygodnie po jego śmierci. Miały być prezentem na jego 94. urodziny.

Kazimierz Łaski był człowiekiem ciosanym z jednego kamienia, twardych zasad, ale zarazem wy-rozumiałym dla innych i wielkiego serca. Był człowiekiem głębokiej życiowej mądrości i niezawodnym przyjacielem.

Moje koleżanki i koledzy z Insty-tutu Nauk Ekonomicznych PAN prosili mnie o pożegnanie prof. Kazimierza Łaskiego. Pozostawał z nami do końca w żywym kontak-cie, wielokrotnie gościł z wykłada-mi. O pożegnanie Go prosili także koleżanki i koledzy z Polskiego To-warzystwa Ekonomicznego, gdzie też przyjeżdżał z wykładami, brał aktywny udział w seminariach na-ukowych i „Czwartkach u Ekono-mistów” (w latach 1963–1968 był prezesem Oddziału Warszawskie-go PTE). Podobnie o pożegnanie prosili kierownictwo Instytutu Studiów Zaawansowanych w War-szawie i uczestnicy prowadzonych przez profesora i przeze mnie semi-nariów i wykładów, a także kierow-nictwo Szkoły Głównej Handlowej – macierzystej uczelni prof. Łaskie-go do 1968 r.

O pożegnanie Go prosili wreszcie liczni koleżanki i koledzy, w tym jego dawni studenci, współpracow-nicy i znajomi – także z odległych czasów, jeszcze sprzed 1968 r. Wiele z tych przyjaźni i znajomości prze-trwało do dzisiaj.

Wszędzie jest i będzie ceniony i pamiętany nie tylko ze względu na swój wyjątkowy dorobek nauko-wy, zdolności przekonywania, ale w nie mniejszym stopniu z powo-du wielkiej, ludzkiej serdeczności.



POŻEGNANIA

Zmarł prof. Antoni Kukliński,twórca prowadzonego w PTE od 2008 r. cyklu debat pn. „Forum Myśli Strategicznej”Fragmenty autorskiego

życiorysu prof. Kuklińskie-go wybrał i opracował prof. Grzegorz Gorzelak, dyrektor ośrodka „EUROREG”

– W latach 1947–1951 studio-wałem na Wydziale Prawno--Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, uzyskując tytuł magistra nauk ekonomiczno-po-litycznych w roku 1950, a dyplom magistra praw (specjalizacja w zakresie prawa międzynarodo-wego) w roku 1951.

– Okres 1954–1967 należy do najbardziej dynamicznych frag-mentów mojego życia. W latach 1954–1958 dokonała się wielka transformacja polskiej geografii ekonomicznej. Wyrwaliśmy się ze ślepego zaułka kopiowania geografii sowieckiej. Powstał nowoczesny model polskiej geo-grafii ekonomicznej – przełomo-wym wydarzeniem w tworzeniu tego modelu była konferencja w Osiecznej. Należałem do bar-dzo ścisłego grona twórców tej transformacji.

– Byłem również bardzo ak-tywnym uczestnikiem procesu powołania i rozwoju Komitetu Przestrzennego Zagospodarowa-nia Kraju PAN. Pełniłem funkcję sekretarza naukowego tego ko-mitetu w jego pionierskim okre-sie 1958–1967.

– Studia postdoktoranckie 1958–1959 w Stanach Zjedno-czonych ukończyłem dzięki uzy-

skanemu stypendium Fundacji Forda. Pobyt w USA był okazją do dość wnikliwego poznania tego kraju, podniesienia poziomu efektywnego posługiwania się językiem angielskim oraz znacz-nego rozszerzenia horyzontów w zakresie substancji i metodolo-gii nauk społecznych, a zwłaszcza nowocześnie pojętej ekonomii.

– W perspektywie pracy na-ukowej szczególnie ważne były moje studia w trzech instytu-cjach: Clark University, Harvard University i Resources for the Future.

– Szczególnie charyzmatycz-nym wspomnieniem jest nieza-pomniana wiosna 1959 r., którą spędziłem w Cambridge (Mass) Harvard University. Uczęszcza-łem na seminaria Johna Kenne-tha Galbraitha, Edgara M. Ho-overa oraz Wassilya Leontiefa. W Waszyngtonie w RFF po-znałem dwie osobistości, które w latach następnych ułatwiły mi konstruowanie Programu Ge-newskiego (J. Fisher i H. Perlof).

– Rok 1965 otworzył nową kartę mego życia – współpracę z ONZ, która trwała w różnych formach do roku 1981. Najważ-niejsze jednak były lata 1965–1971. W latach 1965–1966 by-łem konsultantem Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w Genewie.

– W roku 1967 – po dramatycz-nej walce o wyjazd do Genewy – mogłem przyjąć nominację na stanowisko dyrektora programu

Z wielkim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci prof. zw. dr. hab. Antoniego Kuklińskiego, naszego długoletniego Szefa, Kolegi i Przyjaciela.

Był wybitnym uczonym, innowatorem w nauce i inspiratorem wielu

międzynarodowych oraz krajowych projektów badawczych.

W nauce światowej zapisał się jako kierownik programu UNRISD ONZ nt. rozwoju regionalnego oraz redaktor szeroko cytowanej i wpływowej serii

książek Regional Planning Publication Programme.

Pełnił odpowiedzialne funkcje rządowe: wiceministra spraw zagranicznych,

zastępcy przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych.

Nauka poniosła wielką stratę.Pamięć o Nim i o tym, jak wiele Mu

zawdzięczamy, będzie zawsze z nami.Zespół Centrum Europejskich Studiów

Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Uniwersytetu Warszawskiego



badań regionalnych w UNRISD (Instytut Badań Rozwoju Społecz-nego ONZ).

– Lata 1976–1996 były okresem bardzo pomyślnym w mojej dzia-łalności na Uniwersytecie Warszaw-skim. Dzięki wnioskowi uczelni uzyskałem tytuł profesora nadzwy-czajnego w roku 1977, a profesora zwyczajnego w 1982. Byłem człon-kiem Senatu Uniwersytetu War-szawskiego w dramatycznym okre-sie 1978–1986.

– W omawianym okresie nastą-piło również kilkuletnie wzmoże-nie mojej współpracy z Komitetem

Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN. Jej rozkwit nastąpił w latach 1975–1982. Zakończenie tej współpracy dokonało się w roku 1983 na tle dramatu Diagnozy Sta-nu Gospodarki Polski.

– Sprawowałem funkcje dyrektor-skie w latach 1977–1996. Z mojej inicjatywy powstały kolejne wcie-lenia Europejskiego Instytutu Roz-woju Regionalnego i Lokalnego jako ważnej placówki interdyscyplinar-nej. Instytut ten opracował i zre-alizował wiele programów badaw-czych, zwłaszcza Program Polski Lokalnej i Program Wiedeński.

Człowiek jest wart tyle, ile po so-bie zostawia…

Co więc zostawił prof. Antoni Ku-kliński?

• Dzieło: książki, artykuły.• Szerokie i głębokie inspiracje in-

telektualne.• Poprawianie Rzeczypospolitej,

Europy, świata.• Zakorzenienie polskich badań

regionalnych w nauce światowej.•Wartości i styl.

Świat byłby uboższy, gdyby nie było Antoniego Kuklińskiego, i bę-dzie uboższy bez Niego.

Z wielkim żalem przyjęliśmy wiadomość że 1 listopada 2015 r. zmarł mgr Eugeniusz Głód

Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego Oddziału w Częstochowie (1997-2010),

Prezes Honorowy Oddziału (2010-2015), wieloletni członek Zarządu Krajowego Polskie-go Towarzystwa Ekonomicznego (1980-2010).

Odznaczony Złotą Odznaką Honorową Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

Cześć Jego pamięci.Rodzinie zmarłego przekazujemy

wyrazy współczuciaPrezes Honorowy, Prezes PTE

oraz władze Zarządu Krajowego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość

o śmierci Profesora

Andrzeja Zawiślaka Rektora Warszawskiej Szkoły Zarządzania Szkoły Wyższej,

wybitnego znawcy nauk o organizacji i zarządzaniu, wieloletniego wykładowcy

na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Cześć Jego pamięciPrezes, Prezes Honorowy,

Zarząd Krajowy, Rada NaukowaPolskiego Towarzystwa Ekonomicznego

aa

z i a n -

m , b -


NOBEL 2015

Elżbieta Mączyńska

Triumf ekonomii opartej na faktach

Noblowskie laury w ekonomii – 47-letnia historia

Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych (zwana też ekonomicznym Noblem lub Noblem w ekonomii) ustanowiona została w 1968 r. Pierwszymi jej laureatami zo-stali w 1969 r. ekonometrycy – Norweg Ragnar Anton Kit-til Frisch oraz Holender Jan Tinbergen za rozwój i zasto-sowanie modeli dynamicz-nych do analizy procesów ekonomicznych (Laureaci..., 2014; Jasiński, 2014).

Nobel z ekonomii co-rocznie przyznawany jest jednemu, dwóm lub mak-symalnie trzem ekonomi-stom. Dotychczas przy-

znano go 47 razy w sumie 76 ekonomistom z Europy i USA. Choć początkowo pro-porcje między nagrodzonymi Europejczykami i Amerykana-mi były wyrównane, to obec-nie przewagę mają naukowcy ze Stanów Zjednoczonych, przede wszystkim z Univer-sity of Chicago i głównie makroekonomiści. Dlatego też kiedy w 2014 r. laureatem został francuski ekonomista z uniwersytetu w Tuluzie, Jean Tirole, specjalizujący się w problematyce organizacji przemysłu i mikroekonomii, uznano to za swego rodzaju przełom. Tym bardziej że Ti-role nie tylko nie specjalizuje się w makroekonomii, lecz także został wyróżniony za analizę siły rynkowej i regula-cji, w tym za prace dotyczące

Jak co roku, począwszy od roku 1968, 12 października 2015 r. ogłoszony został werdykt w sprawie przyznania Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych (The Bank of Sweden Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel). W 2015 r. Komitet Noblowski Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk przyznał tę nagrodę brytyjsko-amerykańskiemu ekonomiście Angusowi Deatonowi za analizę konsumpcji, ubóstwa i dobrobytu.

Angus Stewart Deaton jest wykładowcą akademickim, pro-fesorem Princeton University i Woodrow Wilson School of Public and International Affairs. Jest specjalistą w dziedzinie mikroekonomii, prowadzącym od kilku dekad badania nad za-gadnieniami konsumpcji, biedy i dobrobytu. Badania te obej-mują ponad 140 krajów, w tym Indie i kraje Afryki.

Deaton urodził się 19 października 1945 r. w Edynburgu w Szkocji. Dzięki uzyskanemu stypendium ukończył prestiżo-wą szkołę Fettes College. Ekonomię studiował na University of Cambridge, gdzie w 1974 r. otrzymał tytuł doktora i przez kilka lat wykładał na tej uczelni. W latach 1976–1983 pra-cował jako profesor na University of Bristol, gdzie wykładał ekonometrię. Przez dwa lata (1979–1980) prowadził gościnne wykłady w Princeton University, z którym od 1983 r. związał się na stałe. W 2009 r. sprawował funkcję prezydenta American Economic Association (AEA)1.



regulacyjnych ograniczeń stawianych wielkim, dominującym na rynku fir-mom. Charakterystyczne przy tym jest, że honorowani ekonomicznym Noblem byli dotychczas prawie wy-łącznie mężczyźni. Jedyna nagro-dzona kobieta to amerykanka Elinor Ostrom, wyróżniona w 2009 r. za analizę ekonomicznych aspektów za-rządzania.Nobel w ekonomii jako odstępstwo od testamentu Alfreda Nobla

Nagroda im. Alfreda Nobla z eko-nomii ma znacznie krótszą, odmien-ną historię, a także inne finansowe podłoże aniżeli klasyczna Nagroda Nobla, ustanowiona w końcu XIX w. Alfred Nobel (1833–1896), szwedzki przemysłowiec, naukowiec i wyna-lazca dynamitu, u schyłku życia zde-cydował w testamencie z 1895 r., aby powołać „fundusz, z którego procenty każdego roku mają być rozdzielone w formie nagród tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzko-ści największe korzyści”2. Notabene, mimo ugruntowanej historycznie sławy nagrody, dopiero w marcu 2015 r. upubliczniony został, poprzez ekspozycję w Muzeum Noblowskim w Sztokholmie, testament Alfreda Nobla, gdzie znalazł się m.in. zapis o jej ustanowieniu.

Jako pierwsi Nagrodę Nobla otrzy-mali w 1901 r. Jean Henri Dunant, założyciel Czerwonego Krzyża, i Frédéric Passy, francuski ekonomi-sta, polityk oraz działacz pacyfistycz-ny. Od 1902 r. nagrody są corocznie wręczane przez króla Szwecji podczas uroczystości odbywającej się 10 grud-nia, w rocznicę śmierci Alfreda No-bla. Zgodnie z jego testamentem na-grody przyznawane są za osiągnięcia naukowe w fizyce, chemii, fizjologii, medycynie i literaturze. Przyznawana jest też Pokojowa Nagroda Nobla za wysiłki na rzecz światowego pokoju.

Dotychczas Nagrodę Nobla otrzy-mało prawie 900 osób i 25 instytucji. Wśród nagrodzonych znalazło się sześcioro Polaków: Maria Skłodow-

ska-Curie (nagrodzona dwukrot-nie – w 1903 r. w dziedzinie fizyki i w 1911 r. w dziedzinie chemii), Henryk Sienkiewicz (w 1905 r. lite-racka Nagroda Nobla), Władysław Reymont (w 1924 r. literacka Nagroda Nobla), Czesław Miłosz (w 1980 r. li-teracka Nagroda Nobla), Lech Wałęsa (w 1983 r. Pokojowa Nagroda Nobla) i Wisława Szymborska (1996 r. lite-racka Nagroda Nobla). Wśród nagro-dzonych Polaków nie ma ekonomisty. Natomiast noblistów o polskich ko-rzeniach, ale nielegitymujących się polskim paszportem, takich jak np. Czesław Miłosz, jest więcej. Wśród nich jest też ekonomista Leonid Hur-wicz, nagrodzony ekonomicznym No-blem w 2007 r. za kolejne zastosowa-nia teorii gier w ekonomii.

W odróżnieniu od klasycznej Na-grody Nobla, ekonomiczny Nobel nie jest finansowany z funduszy, z któ-rych pochodzą wszystkie inne laury, tj. z majątku pozostawionego przez Alfreda Nobla. Nagrodę w dziedzinie ekonomii bowiem – w drodze wyjąt-ku i za przyzwoleniem Komitetu do spraw Nagrody Nobla – ufundował Centralny Bank Szwecji (Sveriges Ri-skbank) w 1968 r., w 300-letnią rocz-nicę jego utworzenia. Zarazem, wraz z ustanowieniem w 1968 r. ekono-micznego Nobla, podjęto decyzję, że w przyszłości nie będzie zwiększana liczba dziedzin, w których są przyzna-wane noblowskie laury.

Klasyczną, pierwotną Nagrodę No-bla finansuje fundacja zarządzająca majątkiem pozostawionym przez Al-freda Nobla. Do 2011 r. nagroda ta wynosiła 10 mln koron szwedzkich, ale wskutek kryzysu globalnego zosta-ła obniżona w 2012 r. do 8 mln koron (tj. ok. 860 tys. euro).

Za co nagroda dla Angusa Deatona

W 36-stronicowym uzasadnieniu nagrody dla Deatona Komitet No-blowski wskazuje na trzy podstawo-we, godne nagrody obszary w pracy naukowej tego ekonomisty: 1. opra-cowanie wspólnie z Johnem Muell-bauerem prawie idealnego systemu popytu i modelu jego badania, 2. zin-dywidualizowane badania konsump-cji, szczególnie na poziomie gospo-darstwa domowego, przy ostrożnym sceptycznym podejściu do danych zagregowanych, 3. pomiar dobrobytu w krajach rozwijających się, ze szcze-gólnym uwzględnieniem analizy po-ziomu życia ubogich.

Ponadto w uzasadnieniu nagrody zwraca się uwagę na tworzenie przez Deatona pomostu między badaniami mikroekonomicznymi i makroekono-micznymi oraz ekonomią rozwoju. Szczegółowe bowiem badania rela-cji między konsumpcją i dochodami pozwalają na dokładne rozpoznanie kwestii oszczędności w gospodarce, co z kolei ma fundamentalne zna-czenie dla kształtowania inwestycji i – w końcowym efekcie – przyszłego dobrobytu społecznego.

W końcowych uwagach uzasadnie-nia Komitet Noblowski podkreślił, że Deaton dzięki imponująco rozwi-niętemu warsztatowi badawczemu, zastosowanym metodom pomiaru i metodom statystycznym łączy do-konania badawcze makroekonomii i mikroekonomii, tworząc pomost między analizami danych indywidu-alnych i zagregowanych. Pomaga to w lepszym zrozumieniu czynników determinujących konsumpcję, a tym samym determinujących dobrobyt społeczny („He has consistently tried


Nobel z ekonomii corocznie przyznawany jest jednemu, dwóm lub maksymalnie trzem ekonomistom. Dotychczas przy znano go 47 razy w sumie 76 ekonomistom z Europy i USA


to bring theory and data closer toge-ther through his mastery of measure-ment and statistical methods. He has consistently tried to bring the analy-sis of individual and aggregate out-comes closer together by attending to issues of aggregation. Few scholars have employed such a diverse set of methods in their research and, at the same time, helped us better under-stand the determinants of consump-tion and thereby human welfare” – Scientific Background..., 2015, s. 28).

Charakterystyczne jest, że Angus Deaton wykazuje sceptycyzm wobec wielu utartych tez i metod charakte-rystycznych dla ekonomii głównego nurtu. Na podstawie badań kon-sumpcji indywidualnej obala wiele tez uznawanych w ekonomii główne-go nurtu za oczywiste. Wykorzysty-wane przez ekonomistów głównego nurtu modele, oparte na sztywnych założeniach dotyczących wzorców konsumpcji, okazują się – jak wynika z badań szczegółowych – niezgodne z rzeczywistością. Wzrost dochodów ludzi biednych skutkuje bowiem innymi zmianami popytu aniżeli wzrost dochodów ludzi bogatszych, podczas gdy proste, zagregowane mo-dele oparte na sztywnych założeniach co do relacji między płacami a popy-tem tego nie wykazują, prowadząc do błędnych wniosków. I tak Deaton, na podstawie szczegółowych badań kon-sumpcji, kwestionuje m.in. zasadność niektórych tez z zakresu teorii racjo-nalnych oczekiwań. Dowodzi, że nie jest wcale oczywiste, iż poziom kon-sumpcji zmienia się proporcjonalnie do zmian w poziomie dochodów. Kwestionuje zarazem sformułowaną w 1957 r. przez amerykańskiego no-blistę (z 1976 r. za osiągnięcia w dzie-dzinie analizy konsumpcji, historii i teorii monetarnej oraz za przedsta-wienie złożoności polityki stabiliza-cyjnej) Miltona Friedmana hipotezę dochodu permanentnego, według której poziom konsumpcji nie zależy od dochodów bieżących, ale raczej od dochodu przeciętnego (perma-nentnego), spodziewanego przez kon-

sumenta w trakcie całego życia. Deaton zaprzecza takiemu podejściu, kwe-stionuje to, że ludzie, bogacąc się, zmieniają zachowania w kierunku rozrzutności, a biednie-jąc – w kierunku oszczę-dzania. Wykazuje, że zmiany w konsumpcji następują z opóźnieniem w stosunku do zmian w do-chodach. Przedstawia tę kwestię m.in. w artykule opu-blikowanym w 1989 r. wspólnie z Johnem Cambellem pt. Why Is Consumption So Smooth? (Cambell, 1989). Wyniki prowadzonych przez niego badań na ten temat weszły do literatury ekonomicznej pod hasłem „paradoks Deatona”.

Prowadzone przez noblistę bada-nia uznawane są za triumf ekono-mii opartej na faktach. Do takiego stwierdzenia upoważnia szczegóło-wość tych badań, dowodzących, że mikro determinuje makro. Deaton m.in. poddał analizie poziom kon-sumpcji i ubóstwa w 147 krajach świata. Wyniki tych badań skonfron-tował ze wskaźnikami makroeko-nomicznymi, m.in. takimi jak PKB ogółem i PKB per capita. (Deaton,

Reshaping the World, 2013). Badał też poziom zadowolenia z życia oraz kwestię samobójstw, z uwzględnie-niem różnic między mężczyzna-mi i kobietami w poszczególnych grupach wiekowych i w wybranych krajach. Wskazywał też na podsta-wie badań na znaczny wzrost liczby samobójstw i zgonów wynikających z zatrucia narkotykami i alkoholem (Case, Deaton, Suicide..., 2015).

Wiele miejsca w swych badaniach Deaton poświęca także podatkom. Szczegółowo badał np., jak zmiany opodatkowania rzutują na zmiany konsumpcji, m.in. wykazując, w ja-kim stopniu zmiany wysokości VAT wpływają na zmiany dochodów go-spodarstw domowych w poszcze-gólnych grupach dochodowych. Ekonomista przestrzega przy tym przed nieprawidłowymi błędnymi wnioskami, do jakich mogą prowa-dzić wysoce zagregowane badania konsumpcji, przy marginalizowaniu badań zindywidualizowanych. Wy-kazuje np., że wskaźniki ubóstwa, w tym niedożywienia, wyliczane na podstawie dochodu przypadające-go na każdą osobę w gospodarstwie domowym są zafałszowane, jeśli nie uwzględnia się tego, ile gospodar-stwo liczy dzieci, ani różnic między dziećmi i dorosłymi w poziomie kon-sumpcji (Deaton, 1997).

Deaton wychodzi z założenia, że o gospodarce najwięcej można się

Deaton kwestionuje to, że ludzie, bogacąc się, zmieniają zachowania w kierunku rozrzutności, a biedniejąc – w kierunku oszczędzania. Wykazuje, że zmiany w konsumpcji następują z opóźnieniem w stosunku do zmian w dochodach

NOBEL 2015



dowiedzieć, właśnie badając szcze-gółowo konsumpcję i nierówności. Stąd też badania konsumpcji uznaje za nie mniej ważne, a raczej ważniej-sze niż zagregowane badania PKB. Nieprzypadkowo zatem konsumpcja i nierówności stanowią główny obszar badań prowadzonych przez Deatona. Odzwierciedlają to tytuły dzieł tego ekonomisty (vide Bibliografia).

Szczególnie zastanawiające są ana-lizy zawarte w książce z 2013 r. The Great Escape: Health, Wealth, and the Origins of Inequality. Analizy te ujawniają absurdy występujące w ra-mach pomocy bogatych krajów dla krajów biednych, zwłaszcza afrykań-skich. Deaton wykazuje, że pomoc taka w określonych warunkach ustro-jowych może być wręcz szkodliwa, wyniszczająca i pogłębiająca nierów-ności oraz podtrzymująca toksyczne rządy w ubogich państwach. Wyniki tych badań sugerują zarazem moż-liwe kierunki rozwiązań tej kwestii. Wiele miejsca (w tej i innych publika-cjach) Deaton poświęca demokracji, wskazując, że narastanie nierówno-ści, zwłaszcza ekstremalnych, to dla niej silne zagrożenie. Nierówności bowiem negatywnie wpływają m.in. na frekwencję wyborczą, gdyż zdegra-dowane biedą osoby przeważnie nie mają motywacji do udziału w życiu politycznym. Pogarsza to ich sytuację na rzecz bogatych, którzy wywierają większy wpływ na życie polityczne. Przy tym bogaci raczej nie są zaintere-sowani regulacjami umożliwiającymi poprawę jakości usług publicznych, takich jak edukacja czy ochrona zdro-wia, ponieważ nie są na takie usługi skazani. Stać ich bowiem (w odróż-nieniu od biednych) na zaspokajanie własnych potrzeb w tym zakresie po-przez korzystanie z odpłatnych usług prywatnych, które z reguły są wyższej jakości. Dość mocno wyraża to nastę-pujący cytat: „If democracy is compro-mised, there is a direct loss of wellbe-ing because people have good reason to value their ability to participate in political life, and the loss of that abili-

ty is instrumental in threatening other harm. The very wealthy have little need for state-provided education or health care; they have every reason to support cuts in Medicare and to fight any increases in taxes. They have even less reason to support health insuran-ce for everyone, or to worry about the low quality of public schools that pla-gues much of the country. They will oppose any regulation of banks that restricts profits, even if it helps those who cannot cover their mortgages or protects the public against predatory lending, deceptive advertising, or even a repetition of the financial crash” (The Great Escape, s. 207).

W swoich publikacjach Deaton wskazuje na błędy i ich negatywne następstwa wynikające z nader po-wierzchownego podejścia niektórych ekspertów do oceny poziomu ubóstwa i potrzeb konsumpcyjnych, w tym zdrowotnych, w biednych krajach. Szczególnie wyraziście przedstawia to w artykule pod wielce wymownym tytułem On Tyrannical Experts and Expert Tyrants (Deaton, 2015).

Tezy dotyczące konieczności i możliwości łagodzenia nierówności społecznych Deaton eksponuje też w eseju (jedynej publikacji tego auto-ra dostępnej w języku polskim) pod symptomatycznym tytułem Przez ciemność w stronę jaśniejszej przy-szłości (Deaton, 2014). Ową jaśniejszą

przyszłość upatruje Deaton w reko-mendowanych przez niego działaniach na rzecz zmniejszania szeroko rozu-mianych nierówności społecznych, m.in. w obszarze edukacji i ochrony zdrowia. Wskazuje przy tym na gro-teskowe wręcz pogłębianie się nierów-ności społecznych w ciągu ostatnich 30 lat, co osłabia wzrost gospodarczy. „Kiedy owoce wzrostu nie są dzielone pomiędzy maksymalnie dużą część społeczeństwa i kiedy bajecznie bogaci się niewielki ułamek populacji, władza znajdująca się w rękach bogatych za-graża dobrobytowi wszystkich innych” (Deaton, 2014, s. 73).

Tegoroczny noblista nie ogranicza się przy tym do badań ubóstwa przez pryzmat współczynnika Giniego. Współczynnik ten pokazuje bowiem jedynie stopień koncentracji bogactwa i nie odzwierciadla w pełni nierów-ności społecznych. „The distribution of income cannot be boiled down to one mechanism, such as supply and demand in the labor market, nor can it be measured by a single measure of inequality like the Gini coefficient. It is the result of many different proces-ses working together. History matters, as do the market, politics, and demo-graphy” (The Great Escape..., s. 187).

Nobel został przyznany Deatono-wi w sytuacji, gdy w świecie narasta-ją obawy o rosnące nierówności. W celu przeciwdziałania ich narasta-niu poprzez rozwój polityki na rzecz wzrostu dobrobytu społecznego nie-zbędne jest rozumienie podstaw in-dywidualnych wyborów konsumenc-kich. Konsumpcja dóbr i usług jest bowiem fundamentalnym wyznacz-nikiem zamożności względem biedy, co m.in. podkreślono w uzasadnieniu przyznania noblowskich laurów eko-nomicznych 2015 („The consumption of goods and services is a fundamental determinant of human welfare. The distribution of consumption among individuals has a bearing on many im-portant issues –including inequality and poverty – in society’s economic, political and social domains” (Scien-tific Background…, 2015, s. 1).

Kiedy owoce wzrostu nie są dzielone pomiędzy maksymalnie dużą część społeczeństwa i kiedy bajecznie bogaci się niewielki ułamek populacji, władza znajdująca się w rękach bogatych zagraża dobrobytowi wszystkich innych


Cenne lekturyZ publikacjami Angusa Deatona

powinni zapoznać się wszyscy, któ-rym na sercu leży poprawa jakości życia ludzi. To obowiązkowa lektura dla głównych kreatorów życia spo-łeczno-gospodarczego, w tym twór-ców prawa, zwłaszcza podatkowego. Wynikami badań prowadzonych przez Deatona powinni zaintereso-wać się bardziej wnikliwie także ci, którzy skłonni są uznawać noblow-skie wyróżnienie dla tego naukowca za przejaw ukierunkowania Komitetu Noblowskiego w stronę socjalizmu (takie opinie także można spotkać). Jednak szczegółowa lektura dzieł ostatniego ekonomicznego noblisty przeczy temu i wskazuje, że mogą one mieć istotne znaczenie w umac-nianiu kapitalistycznej gospodarki rynkowej, demokracji i eliminowaniu nieprawidłowości w sferze polityki społeczno-gospodarczej. Zasadne byłoby też szersze popularyzowanie w dydaktyce dzieł nie tylko Deatona, ale też innych noblistów. Jest to moż-

liwe tym bardziej, że większość z tych publikacji, także tu cytowanych, jest dostępna nieodpłatnie w internecie. Zachęcam do lektury.

Bibliografia:1. Campbell J., Deaton A. (1989), Why is

Consumption So Smooth? Princeton Uni-versity and NBER, Review of Economic Studies.

2. Case A., Deaton A. (2015), Suicide, age, and wellbeing: an Empirical investiga-tion, Center for Health and Wellbeing, Re-search Program in Development Studies, Princeton University and NBE, June.

3. Deaton A., Muellbauer J. (1980), Eco-nomics and Consumer Behavior, Cambrid-ge University Press.

4. Deaton A. (1997), Poverty Among Children and the Elderly in Developing Countries, Research Program in Develop-ment Studies, Princeton University, Draft, November.

5. Deaton A. (2001), Inequalities in In-come and Inequalities in Health.” In The Causes and Consequences of Increasing Inequality, Chicago, University of Chicago Press.

6. Deaton A, Dréze J. (2002). Poverty and Inequality in India: A Reexamination, Economic and Political Weekly 37, 36.

7. Deaton A. (2013), The Great Escape:

Health, Wealth, and the Origins of Inequ-ality, Princeton, Princeton University Press.

8. Deaton A. (2014), Przez ciemność w stronę jaśniejszej przyszłości [w:] Gospo-darka za 100 lat. Najważniejsi ekonomiści przewidują przyszłość, red. I. Palacios--Huerta, Kurhaus Publishing, Warszawa, s. 71–86.

9. Deaton A. (2015), On Tyrannical Experts and Expert Tyrants, The Review of Austrian Economics. Springer Science-+Business Media, New York Full Text of Alfred Nobel’s Will, [http://www.nobel-prize.org/alfred_nobel/will/will-full.html] (data dostępu: 15.10.2015).

10. Jasiński L.J. (2014), Nobel z ekonomii 1969–2014, Wydawnictwo Key Text, War-szawa.

11. Laureaci Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (2015), [https://pl.wikipedia.org/ wiki/Lau-reaci_Nagrody_Banku_Szwecji_im._Al-freda_Nobla_w_dziedzinie_ekonomi] (data dostępu: 15.10.2015).

12. Scientifi c Background on the Sveri-ges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2015. Angus Deaton: Consumption, Poverty and We-lfare, The Royal Swedish Academy of Sciences, Stockholm, [http://www.nobel-prize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/2015/advanced-economicscien-ces2015.pdf] (data dostępu: 15.10.2015).

NOBEL 2015

Przypisy: 1. Szerzej na temat naukowego dorobku Angusa Deatona w: E. Mą-

czyńska, Paradoks Deatona [w:] „Studia Ekonomiczne”, INE PAN, War-szawa, 2015, nr 4.

2. Oto fragment testamentu na temat nagrody:„Full Text of Alfred Nobel’s Will”, 27 November, 1895: „The whole of my remaining realizable estate shall be dealt with in the following way: the capital, invested in safe securities by my executors, shall constitute a fund, the interest on which shall be annually distributed in the form of prizes to those who, during the preceding year, shall have conferred the greatest benefit to mankind. The said interest shall be divided into five equal parts, which shall be apportioned as follows: one part to the person who shall have made the most important discovery or inven-tion within the field of physics; one part to the person who shall have made the most important chemical discovery or improvement; one part to the person who shall have made the most important discovery within the domain of physiology or medicine; one part to the person who shall have produced in the field of ost outstanding work in an ideal direction; and one part to the person who shall have done the most or the best work for fraternity between nations, for the abolition or reduction of standing armies and for the holding and promotion of peace congresses” (Full..., 1895).Artykuł ukazał się w „Gazecie SGH” nr 10/15 (320). Przedruk za zgodą redakcji.

Nakładem PTE, w serii „Nobli-ści z ekonomii”, ukazała się książka Roberta Shillera pt. „Finanse a do-brobyt społeczny” w przekładzie dr. Zbigniewa Matkowskiego. Do nabycia w księgarni internetowej ksiazkiekonomiczne.pl.



Partycypacyjny system społeczno-gospodarczy

Za proinkluzywnym wzorcem roz-woju przemawia wiele czynników, w tym doświadczenia innych krajów. Z porównań międzynarodowych wy-nika, że większą odporność na zagro-żenia i kryzysy rozwojowe mają kraje o większej inkluzywności systemu społeczno-gospodarczego, w których zrównoważenie polityki społeczno--gospodarczej (m.in. wobec rynku pracy) ma wysoką rangę. Dzieje się tak m.in. dlatego, że dzięki lepszemu wykorzystaniu kapitału ludzkiego ich rozwój w większym stopniu opiera się na integrowaniu kompetencji, co zwiększa poziom innowacyjności. W publikowanym przez Unię Euro-pejską europejskim rankingu innowa-cyjności, opracowanym przez holen-derski Instytut UNU-MERIT, cztery początkowe miejsca zajmują: Szwe-cja, Dania, Niemcy i Finlandia. Trzy z tych krajów – Szwecja, Finlandia i Dania – zajmują miejsca na podium europejskiego rankingu sprawiedliwo-ści społecznej Fundacji Bertelsman-

na, uwzględniającego zapobieganie biedzie, równy dostęp do edukacji, rynku pracy i ochrony zdrowia, spój-ność społeczną i równość międzyge-neracyjną. Natomiast motywowane krótkookresowymi ce lami chrematy-stycznymi (doraźnymi zyskami lub oszczędnościami) zaniedbywanie szeroko rozumianej polityki proinklu-zywnej skutkuje ne gatywnymi zjawi-skami „społecznego sublokatorstwa” i wykluczenia. Osłabia to kapitał społeczny, prowadzi do wyraźnego zmniejszenia szans wzrostu gospo-darczego (patrz J. Czapiński, Ekono-miczne znaczenie miłości dalszego bliźniego) i hamuje innowacyjność. Według tych samych źródeł z czte-rech krajów o najniższej innowacyjno-ści w UE (Bułgaria, Łotwa, Rumunia, Polska) dwa (Rumunia i Bułgaria) za-mykają ranking inkluzywności (obok Grecji i Węgier), a dwa pozostałe znajdują się w nim nieznacznie wyżej.

Potrzebę inkluzywności i przeciw-działania narastającym nierówno-

ściom dochodowym potwierdzają też liczne badania, w tym podejmowane ostatnio przez specjalistów z MFW (Ostry, Berg, Tsangarides, 2014). Zna-czenie inkluzywności i jej pozytywny wpływ na efektywność gospodarczą potwierdzają też badania prowadzone przez Florence Jaumotte i Carolinę Osorio Buitron. Wykazują one zara-zem pozytywny wpływ uzwiązkowie-nia na racjonalność funkcjonowania przedsiębiorstw i wzrost inkluzyw-ności (POWER from the PEOPLE, 2015). Wcześniej także Joseph Sti-glitz wskazywał, że nierówności są jednym z czynników marnotrawstwa potencjału rozwojowego i sprzyja-ją stopniowemu uzależnianiu się państw od kapitału (Stiglitz, 2013). Znaczenie inkluzywności doceniał nawet uznawany za „papieża neoli-beralizmu” Milton Friedman, propo-nując negatywny podatek dochodowy dla najniżej uposażonych osób jako ważny czynnik stabilizacji gospodar-

Cechujące Polskę asymetrie, nierównowagi i antynomiczny dryf osłabiają potencjał rozwojowy. Przyczyny tego są złożone, nie tylko ekonomiczne i polityczne, ale też cywilizacyjno-kulturowe. Nie wszystkie mogą być wyeliminowane szybko. Dotyczy to zwłaszcza przyczyn cywilizacyjno-kulturowych. Ale też żadne z nich nie są dane na zawsze.

OPINIE

Fragment tekstu pt. „Inkluzywna gospodarka”, zmieszczonego w ra-porcie „Reforma kulturowa 2020–2030–2040” wydanym przez Krajową Izbę Gospodarczą, część 2 „Reforma kulturowa”, Rozdział II, s. 117-133



OPINIE

czej i utrzymywania popytu. Z tych i innych badań wyni-ka zarazem, że partycypacja pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem sprzyja racjonalizacji decyzji za-rządzających i rynkowe-mu umacnianiu przedsię-biorstw.

Badania i rankingi oraz analizy porównawcze wska-zują, że paradygmat nad-miernie upośledzający in-kluzję na rzecz konkurencji i przewartościowujący ry-walizację efektywnościową kosztem bezpieczeństwa prowadzi do powstawania cywilizacji kłótni, kultury permanentnej agresji, spo-łeczeństw oszustwa (che-ating society), wykluczeń i samowykluczeń, bierności, narastającego poczucia nie-pewności, wrogiej konfron-tacyjności i destruktywnej krytyki wobec innych, wynikającej z własne-go poczucia niepewności. Wszyst-kie te zjawiska osłabiają zdolność do współpracy, która jest warunkiem wzrostu opartego na innowacyjności rozumianej jako wdrażanie pozytyw-nych zmian (patrz E. Bendyk, Złożo-ny świat innowacji).

Nadmierna konfrontacyjność ryn-kowa, czyli wyniszczająca konkuren-cja, prowadzi do wielu niepożądanych zjawisk, zagrożeń i „ryzykownych za-chowań” o dużym koszcie społecznym (np. uzależnienia), zwłaszcza że „gra-nica między rywalizacją a destrukcją jest niemal niezauważalna” (A. Mo-rita – patrz: Hampden-Turner, Trom-penaars, 2012, s. 122). Takie zagroże-nia występują też w Polsce. Jednym z objawów jest narcyzm, znajdujący ujście w ekscesywnej, ostentacyjnej konsumpcji, podważającej stabilność ekonomiczną licznych rodzin, i będą-cy wyrazem kultury powierzchowno-ści, swego rodzaju konsumpcyjnego ekshibicjonizmu i bezkrytycznego samozadowolenia z uzależniającej

symbolicznej konsumpcji, mającej statusowy, rywalizacyjny charakter. Jest to jedna z przyczyn, dla których „energia polskiej nowoczesności ule-ga wyczerpaniu” (Czapliński) – czę-ściowo wraz z wyczerpywaniem się „zdolności kredytowej”.

Priorytety polityki społeczno-go-spodarczej pozostają w ścisłym związ-ku z kształtowaniem relacji państwo – rynek. Określają długookresowe cele strategiczne, wykraczające poza cykl wyborczy cele społeczno-gospo-darcze, ukierunkowane na korespon-dujący z zapisami konstytucyjnymi system wartości. Stwierdzenie, że „niegdyś całościowe koncepcje – pań-stwa opiekuńczego, emancypacji jed-nostki, liberalizmu, wolnego rynku – zostają bezceremonialnie pocięte i zmiażdżone” (Czapliński), można uznać za literacką kwintesencję dryfu w tej dziedzinie. Zwiększa to ryzyko anomii społecznej i erozji zaufania.

Ujawniające się dysfunkcje spo-łeczno-gospodarcze w Polsce (w tym przejawy wykluczenia społecznego) oraz widoczny kierunek pokryzysowe-go zwrotu cywilizacyjnego wskazują,

że obecnie polskim priorytetem rozwojowym powinna być sze-roko rozumiana inkluzywność społeczna, oznaczająca angażo-wanie wszystkich uczestników życia społeczno-gospodarczego na rzecz optymalnego wyko-rzystywania potencjału rozwo-jowego i przeciwdziałająca jego marnotrawieniu.

Znaczenie inkluzywności społecznej rośnie tym bardziej, że we współczesnej gospodar-ce krajów wysoko rozwiniętych podstawową przeszkodą roz-wojową jest bariera efektyw-nego popytu. Jego niedostatek zderza się z gwałtownie rosną-cymi wskutek przemian tech-nologicznych możliwościami wzrostu produkcji dóbr i usług. Prowadzi to do nadprodukcji i związanych z nią rozległych negatywnych następstw, jak zmniejszanie zatrudnienia, in-

westycji, do wyniszczającej konku-rencji i in., a zarazem prezentuje syn-drom błędnego koła. Jego przerwanie wymaga nowego wzorca kształtowa-nia rzeczywistości społeczno-gospo-darczej.

Inkluzywność społeczna jako priorytet i warunek trwałego, harmonijnego rozwoju

Inkluzywność społeczna to sprzy-jające społecznej spójności wielowy-miarowe angażowanie wszystkich uczestników życia społeczno-gospo-darczego na rzecz optymalnego kre-owania i wykorzystywania potencjału rozwojowego oraz przeciwdziałania jego marnotrawieniu. Przeciwień-stwem inkluzywności jest wyklu-czenie społeczne, którego podsta-wowymi przejawami są bezrobocie i ubóstwo.

Inkluzja jest wartością samą w so-bie. W tym opracowaniu traktowa-na jest jednak przede wszystkim jako siła napędowa innowacyjności, konkurencyjności i efektywności go-spodarczej. W obecnych warunkach



model inkluzywności społecznej to model determinujący wzrost inno-wacyjności. Jest on niezbędny do przestawienia polski na tory „cywi-lizacji wiedzy”, co stanowi warunek dalszego trwałego rozwoju. System inkluzywny uwalnia i napędza kre-atywność oraz przedsiębiorczość poprzez wzmacnianie pozytywnych więzi opartych na poczuciu bez-pieczeństwa, zaufaniu i wspólnocie interesów. Gospodarka inkluzywna to system oparty na możliwie dużej liczbie możliwie suwerennych i rów-noprawnych uczestników, połączo-nych bardziej więzami partnerstwa i świadomej współzależności niż hierarchii i podporządkowania w re-lacjach państwo – obywatel – biznes – grupy społeczne.

W warunkach cywilizacji wiedzy zdolność do wytwarzania, akumu-lowania, przetwarzania, upowszech-niania, rozumnego wykorzystywania wiedzy staje się głównym motorem rozwoju. Każde wykluczenie jest ha-mulcem rozwoju, bo zawsze ograni-cza społeczną zdolność do wykorzy-stywania wiedzy i innych elementów kapitału ludzkiego. Wykluczenie w decydującej mierze wynika ze sła-bości inkluzywnych mechanizmów społecznych i ekonomicznych.

Fundamentalne elementy inklu-zywnego systemu społeczno- -gospodarczego to:n instytucje inkluzji społecznej – ro-

zumiane jako zdobycze cywilizacyjne – to instytucje ukierunkowane na roz-wój i umacnianie tych zdobyczy. Są one tu pojmowane jako regulacje dotyczące m.in. takich zdobyczy, jak powszechne zabezpieczenie społeczne i ochrona zdrowia, powszechny dostęp do edu-kacji, gwarantowana minimalna płaca, prawa związkowe, dobra wspólne;n inkluzywne przedsiębiorstwa,

tj. ukierunkowane na optymalną ab-sorpcję wiedzy, innowacyjność oraz efektywne godzenie interesów praco-dawców z interesami pracobiorców i z interesem społecznym;

n inkluzywny rynek, tj. rynek cha-rakteryzujący się optymalnymi, spo-łecznie akceptowanymi regułami wejścia i wyjścia, rozumiany jako gwa-rant kultury kontraktu, symetrii praw kontrahentów, w tym ochrony praw konsumenckich;n inkluzywne państwo i prawo oraz

instytucje samorządowe jako gwaran-cja sprawiedliwości i poszanowania prawa, wsparcia dla kreatywności, innowacyjności, rozwoju instytucji proinkluzywnych oraz jako system za-pobiegający kreowaniu instytucji wy-zyskujących i niedopuszczający do nierówności w dostępie do prawa.

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że inkluzyjność systemu społecz-no-gospodarczego jest nieodzownym warunkiem harmonijnego rozwoju, podczas gdy wykluczenie społeczne (czyli nadmierna nierówność) i niein-kluzywność systemu hamują rozwój i są przyczyną kryzysów. Symptoma-tyczne są tu m.in. wyniki prac Daro-na Acemoğlu i Jamesa A. Robinsona (2014, Dlaczego narody przegrywają). Na podstawie wieloprzekrojowych badań dochodzą oni do wniosku, że o sukcesie kraju nie decydują klimat, położenie geograficzne ani wiedza, jak uprawiać politykę. Odpowiedź tych autorów na pytanie o to, co decyduje o porażkach niektórych społeczeństw, brzmi: „Instytucje wyzyskujące”. Zniechęcają one ludzi do oszczędza-

nia, inwestowania i do innowacji, mar-nując efekty ich pracy. Wyzyskujące instytucje polityczne wspierają wyzy-skujące instytucje gospodarcze. Kon-centrują one władzę w rękach ludzi, którzy wyzyskują dorobek innych. Czy w Polsce występują takie symptomy, mogące zagrażać naszej przyszłości?

Nieefektywność instytucjonalną po-twierdzają prowadzone u nas badania naukowe (m.in. Balcerzak, Pietrzak, 2014). W świetle badań Acemoğlu i Robinsona zaś może to zwiastować porażkę, gdy przyjdzie nam rozwijać się tylko o własnych siłach.

Jednak jeśli uznać (mimo działa-nia błędnego koła), że nie ma czegoś takiego jak przeznaczenie dziejowe, to warto się starać, by „instytucje wy-zyskujące” zostały zastąpione insty-tucjami włączającymi, proinkluzyw-nymi. Potrzebna jest jednak szeroka koalicja wszystkich zainteresowanych takim kierunkiem przemian, czyli przemianą państwa, przedsiębiorstw, społeczeństwa i rynku. Państwo, spo-łeczeństwo, przedsiębiorstwa i rynek stanowią bowiem system powiąza-nych ze sobą i wzajemnie zależnych od siebie instytucji.

W raporcie „Reforma kulturowa” przedstawione są proponowane kie-runki działań służące inkluzji społecz-nej. Zachęcamy do lektury (s. 117–133). Pełny tekst raportu dostępny na:

http://www.answerthefuture.pl/ra-port.html


Siedemdziesięciolecie działalnościPolskiego Towarzystwa Ekonomicznego Powojenna historia Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego zaczęła się w Łodzi, gdzie w pierwszych dniach grudnia 1945 r. doszło do spotkania przedstawicieli społecznego ruchu ekonomistów z Warszawy, Krakowa, Poznania, Lublina i Łodzi, podczas którego została podjęta decyzja o reaktywacji działalności stowarzyszenia integrującego środowisko polskich ekonomistów.

W miejsce kilku działających wcześniej autonomicznych organi-zacji powołano Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które przejęło swoją nazwę od Towarzystwa działającego od 1921 r. we Lwowie. W zjeździe założycielskim wzięli udział profe-sorowie1: Jan Drewnowski, Jan Dzię-gielewski, Wacław Fabierkiewicz, Andrzej Grabski, Andrzej Grodek, Bolesław Kłapkowski, Leon Koźmiń-ski, Adam Krzyżanowski, Witold Krzyżanowski, Edward Lipiński, Je-rzy Lubowicki, Zbigniew Makarczyk, Feliks Młynarski, Mirosław Orłowski, Kazimierz Owoc, Jerzy Rachwalski, Stanisław Rączkowski, Kazimierz Se-comski, Wacław Skrzywan, Czesław Strzeszewski, Wacław Szubert, Józef Świdrowski, Edward Taylor, Witold Trąmpczyński, Eugeniusz Ugniewski, Aleksy Wakar, Edward Wojciechow-ski, Marcin Wyczałkowski, Stefan Zaleski, Antoni Żabko-Potopowicz.

Podczas zjazdu dokonano wyboru władz i uchwalono statut, który okre-ślił cele, zasady organizacyjne, pod-stawy finansowe i teren działalności Towarzystwa. Statut ten ogłoszono w „Ekonomiście” nr 2 z 1947 r. Na podstawie decyzji prezydenta m.st. Warszawy z dnia 11 stycznia 1946 r. PTE zostało wpisane do rejestru sto-warzyszeń i związków.

Już podczas spotkania w Łodzi zwrócono uwagę na konieczność rozwoju działalności wydawniczej. Podyktowane było to z jednej strony chęcią nadrobienia spowodowanych wojną zaległości w publikacji prac na-pisanych przez polskich ekonomistów w czasie okupacji, z drugiej strony cho-dziło o dostarczenie podręczników do nauczania przedmiotów ekonomicz-nych na studiach wyższych. Przyjęto, że działalność Towarzystwa będzie rozwijana poprzez odczyty, konferen-cje naukowe, publikacje, organizowa-nie współpracy na polu nauki i płasz-czyźnie zawodowej z pokrewnymi organizacjami krajowymi i zagranicz-nymi. W pierwszych latach powojen-nych działalność Towarzystwa miała wyraźnie elitarny charakter. Było to spowodowane małą liczbą członków, a także ich akademickim statusem. Członkostwo przedstawicieli praktyki gospodarczej było uwarunkowane le-gitymowaniem się dyplomem ukoń-czenia studiów wyższych. Czynniki te spowodowały, że napływ kolejnych kandydatów był dość powolny.

Zmiany polityczne i gospodarcze, jakie miały miejsce w Polsce, wywar-ły wpływ na rozwój form działalności Towarzystwa i zaproszenie do współ-pracy reprezentantów sfery produk-cyjnej. Wpłynęło to zarówno na li-czebne rozrastanie się organizacji, jak

i na dynamiczny rozwój działalności szkoleniowej. Od 1949 r. datuje się powstawanie oddziałów terenowych. W 1955 r. działały one w następują-cych miastach: (w nawiasie podano liczbę członków): Gdańsku (140), Ka-towicach (221), Kielcach (114), Krako-wie (58), Lublinie (59), Łodzi (224), Poznaniu (175), Szczecinie (220), Warszawie (700), we Wrocławiu (180).

Zaczęły także powstawać zakłado-we koła PTE, w których bardzo dyna-micznie prowadzona była działalność szkoleniowa. Było to odpowiedzią na potrzeby gospodarki narodowej zwią-zane z wdrażaniem dokumentów pań-stwowych (przykładowo zarządzenia Prezesa RM z 19 października 1961 r. powierzającego PTE i NOT organiza-cję szkoleń pracowników gospodarki

Z ŻYCIA PTE

1 Brak jest wiarygodnego źródła o uczestnikach spotkania inaugurującego PTE. Być może część uczestników wymieniła się w trakcie dwudniowych obrad. W niektórych przypadkach mogła zawieść pamięć. Popełniano niekiedy pomyłki w poprawności nazwisk, np. prof. Jerzy Lubowicki występuje też jako Lubowidzki. Aby nikogo nie pominąć lub niesłusznie usunąć, wymieniono wszystkich z dostępnych źródeł, np. referatu prof. A. Czecha czy publikacji wydanej w 1985 r. przez łódzki oddział PTE pt. „Zarys histori”.

Prof. dr hab. Małgorzata Burchard-Dziubińska



narodowej w dziedzinie oceny i bi-lansowania zdolności produkcyjnych i uchwały KERM z dnia 16 marca 1962 r. w sprawie usprawniania gospo-darki materiałowej). Rozwijano rów-nież działalność doradczą i ekspercką oraz współpracę ze szkolnictwem za-wodowym. Warto dodać, że z inicja-tywy łódzkiego oddziału PTE zaczęto organizować Olimpiadę Wiedzy Eko-nomicznej. Początkowo miała ona cha-rakter wojewódzki, od 1978 r. między-wojewódzki i stała się trzystopniowa. Od 1987 r. OWE ma status olimpiady ogólnokrajowej i jest organizowana we współpracy z MEN. Do 1981 r. była ona organizowana w ramach pracy Kół Młodego Ekonomisty.

Uroczystości związane z obchoda-mi 70-lecia Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

27 listopada 2015 r. w Łodzi mia-ły miejsce uroczystości związane z rocznicą 70-lecia PTE połączone z Ogólnopolską Konferencją Naukową „Historia i przyszłość Polskiego Towa-rzystwa Ekonomicznego”. Program konferencji obejmował okoliczno-ściowe przemówienia, które wygłosili: prezes łódzkiego oddziału PTE Jaro-sław Marczak i prezes PTE Elżbieta Mączyńska. Po uroczystym otwarciu konferencji miało miejsce wręcze-nie nagród za najlepsze podręczniki z ekonomii. Następnie rozpoczęła się sesja plenarna, której przewodniczyła inicjatorka i przewodnicząca Komite-tu Organizacyjnego Konferencji Mał-gorzata Burchard-Dziubińska.

Jako pierwsza zabrała głos prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, która w imieniu Prezesa Honorowego PTE Zdzisława Sadowskiego przedstawiła przygotowany przez niego referat oko-licznościowy (w całości opublikowany w niniejszym „Biuletynie”). Następnie

prezes Elżbieta Mączyńska w imie-niu swoim i Zarządu Krajowego pod-kreśliła rolę PTE w rozwoju debaty ekonomicznej w Polsce w minionych 70 latach. Mówiła o najważniejszych wydarzeniach i działaczach, któ-rzy przyczynili się do rozwoju myśli ekonomicznej, wywierali znaczący wpływ na przebieg procesów gospo-darczych w Polsce.

Następnie głos zabrał prof. dr hab. Alojzy Czech, który wygłosił referat pt.: „Założenie PTE w 1945 r. na tle stowarzyszeń i towarzystw ekono-micznych w Polsce międzywojen-nej”. Przedstawił historię towarzystw naukowych związanych z szeroko rozumianą myślą ekonomiczną dzia-łających w dwudziestoleciu między-wojennym. Wymienił między innymi Towarzystwo Ekonomistów i Statysty-ków Polskich w Warszawie, Polskie To-warzystwo Statystyczne w Warszawie, Towarzystwo Prawników i Ekonomi-stów w Poznaniu, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne we Lwowie, Towarzy-stwo Ekonomiczne w Krakowie oraz inne ośrodki (Lublin, Katowice, Łuck, Gdańsk i Łódź), w których działały różne towarzystwa i koła zajmujące się problematyką ekonomiczną w wy-miarze zarówno teoretycznym, jak i praktycznym. W tym okresie miała miejsce silna integracja środowiska ekonomistów z przedstawicielami innych dyscyplin, szczególnie prawa i statystyki.

Wystąpienie prof. dra hab. Euge-niusza Kwiatkowskiego poświęcone zostało problematyce rozwoju gospo-darczego w polskiej myśli ekonomicz-nej w świetle prac Janusza Górskiego. Profesor podkreślił wkład prof. Gór-skiego w wiedzę na temat rozwoju gospodarczego w ujęciu polskiej myśli ekonomicznej I połowy XIX wieku,

który analizował poglądy na rozwój gospodarczy przez pryzmat współcze-snych teorii rozwoju. Pokazywał także poglądy polskich ekonomistów na tle głównego nurtu ekonomii (wskazując postęp nauk), oceniał oryginalność poglądów ekonomicznych na podsta-wie ich znaczenia dla objaśnienia i po-prawy opisywanej rzeczywistości.

Kolejny mówca, prof. dr hab. Stefan Krajewski, swoje barwne i ekspresyj-ne wystąpienie poświęcił prezentacji dzieła prof. Jana Mujżela. Nawiązał do jego wybitnej roli w kształceniu kolejnych generacji wybitnych ekono-mistów w tych trudnych czasach. Pod-kreślił znaczenie otwartych i nieskrę-powanych poprawnością ideologiczną debat, które toczyły się z inspiracji prof. Jana Mujżela.

Referat prof. dra hab. Aleksandra Panasiuka dotyczył wybitnych eko-nomistów szczecińskiego środowiska Polskiego Towarzystwa Ekonomicz-nego. Mówca przypomniał historię rozwoju wyższego szkolnictwa ekono-micznego na Pomorzu Zachodnim, przedstawił sylwetki kilku znaczących działaczy PTE na tym terenie (profe-sorów: Józefa Rutkowskiego, Walde-mara Grzywacza, Adama Szewczuka i Henryka Babisa).

Jako ostatni mówca wystąpił prof. dr hab. Mirosław Bochenek. Obszernie omówił twórczość i aktywność zawo-dową wybitnego uczonego i działacza PTE Oskara Langego i zaprezentował okolicznościowy medal poświęcony temu uczonemu.

Przewidziany w porządku konfe-rencji referat prof. dr hab. Małgorzaty Burchard-Dziubińskiej pt.: „Zaczęło się w Łodzi…”, poświęcony okresowi kształtowania się Polskiego Towarzy-stwa Ekonomicznego bezpośrednio po II wojnie światowej, ze względu na napięte ramy czasowe został zło-żony do publikacji.

Przedstawione referaty wywołały bardzo duże zainteresowanie i po-budziły do zadawania pytań oraz ożywionej dyskusji. Potwierdziło to potrzebę organizowania konferencji, które nawiązując do historii, wywołują refleksję nad współczesnymi proble-mami ekonomicznymi.

Opracowanie: prof. dr hab. Małgorzata Burchard-Dziubińska,

dr Jarosław Marczak


Listopad 1945 r. zapisał się w historii polskiej społeczności ekonomicz-

nej jako wielkie wydarzenie. Spotkali się w Łodzi trzej koryfeusze polskiej nauki ekonomii: Adam Krzyżanowski z Krakowa, Edward Lipiński z Warsza-wy i Edward Taylor z Poznania, i w asy-ście najbliższych współpracowników podjęli postanowienie o utworzeniu pierwszego w historii ogólnopolskiego zrzeszenia ekonomistów.

W tym spotkaniu zabrakło już Lwo-wa, który w latach przedwojennych był bardzo aktywnym i ważnym ośrod-kiem polskiej myśli ekonomicznej pod przewodnictwem profesora Leopolda Caro. Ale Lwów znalazł się już poza granicami Polski, a profesora Caro nie było już na świecie. Zjazd łódzki uczcił jednak bardzo świadomie i trwale do-robek Lwowa, nadając nowo powsta-jącemu stowarzyszeniu nazwę dawnej lwowskiej organizacji ekonomistów: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.

Był to czas trudny. Wprawdzie Pol-ska została wyzwolona ze strasznej okupacji niemieckiej, ale trwała szcze-gólna wojna domowa, torująca drogę reżimowi narzucanemu przez ZSRR. Rząd przystąpił jednak energicznie do działania, uruchamiając intensywną pracę w ramach Trzyletniego Planu Odbudowy i Rozwoju. Włączyło się do niej od razu wielu najlepszych działa-czy nowego PTE. Choć zostałem wła-śnie absolwentem SGH, nie mogłem w niczym wziąć udziału ani nawet dowiedzieć się o tworzeniu PTE, bo

w tym samym listopadzie 1945 r. zo-stałem aresztowany i osadzony w wię-zieniu, z którego wyszedłem dopiero po procesie, obciążony wyrokiem sądu wojskowego. Dopiero wtedy zapisałem się do PTE.

Na czele nowego PTE stanął wy-brany jednomyślnie Profesor Edward Lipiński (prezes PTE w latach 1945–1965), jedna z największych postaci polskiej ekonomii. Wybitnym au-torytetem stał się już przed wojną, a utrwalił tę pozycję dzięki swojej działalnością w okresie okupacji, kiedy zdołał uruchomić i prowadzić przez kilka lat pod fałszywym pozorem konspiracyjną SGH, nazywaną wów-czas powszechnie Szkołą Lipińskiego. W latach nocy okupacyjnej dało to sporej grupie młodzieży możliwość przynajmniej częściowego odbycia wyższych studiów ekonomicznych wbrew istniejącym zakazom.

Lipiński był prezesem PTE przez 20 lat. Dbał o tzw. apolityczność na-szej organizacji, co wtedy oznaczało niepodporządkowywanie się obowią-zującej ideologii marksizmu-lenini-zmu. Choć sam był członkiem rzą-dzącej partii, bo znalazł się w niej jako członek PPS w wyniku tzw. kongresu zjednoczeniowego, to jednak toczył z nią nieustanne boje. Był bowiem prawdziwym socjaldemokratą i nie miał nic wspólnego z ideologią pocho-dzenia sowieckiego. To też w końcu, na zjeździe PTE w roku 1965, władze rządzącej partii nie pozwoliły już go

wybrać na kolejną kadencję. W pro-teście zjazd mianował Lipińskiego prezesem honorowym, a na preze-sa wybrano Oskara Langego (prezes PTE w roku 1965). Był on jednak już ciężko chory i wkrótce zmarł. Po jego śmierci prezesem został Józef Pajestka (prezes PTE w latach 1965–1981), po czym w burzliwym roku 1981 wybrany został na to stanowisko Tomasz Afel-towicz z Wrocławia (prezes PTE w la-tach 1981–1985). W roku 1985 funkcję prezesa objął Zdzisław Sadowski (pre-zes PTE w latach 1985–2005), który wprowadził zasadę wybierania preze-sa nie przez Zarząd, lecz przez kolej-ne Zjazdy PTE, zwoływane wtedy co 4 lata. Po 20 latach funkcję tę przeka-zał wybranej przez zjazd roku 2005 pani profesor Elżbiecie Mączyńskiej.

Lata 80. był to już okres nasilające-go się dążenia do zmiany ustrojowej. Dał temu początek ruch Solidarności, narodzony w roku 1981. PTE zaanga-żowało się silnie w prace nad przygoto-wywaniem koncepcji wielkiej reformy systemu gospodarczego, polegającej na jego urynkowieniu, a następnie na stopniowym jej wprowadzaniu w życie. Po przełomie politycznym likwidującym PRL nastawiliśmy się na wspieranie procesów transformacji systemowej, która przy wielu trudno-ściach, błędach i wysokich kosztach społecznych uwieńczona została suk-cesem. W latach 90. zespoły autorskie PTE przygotowywały kolejne eksper-tyzy i memoriały, w tym w ramach

Tekst wystąpienia profesoraZdzisława Sadowskiego przygotowany na konferencję historyczną w Łodzi

Z ŻYCIA PTE

Konferencję pt. „Historia i przyszłość Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego”, któ-ra odbyła się 27 listopada 2015 r. na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uni-wersytetu Łódzkiego, zorganizował Oddział PTE w Łodzi z okazji 70-lecia Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.



aktywnego Porozumienia Pięciu z Naczelną Organizacją Techniczną, Towarzystwem Naukowej Organiza-cji i Kierownictwa, Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce i Zrzeszeniem Prawników Polskich. Zorganizowany przez PTE w styczniu 2001 r. Kon-gres Ekonomistów Polskich przyniósł szeroką ocenę wydarzeń i procesów przemiany systemowej oraz propozy-cji dalszych działań.

Były to jednak również lata wielkich zmian w gospodarce światowej. Za-męt wywołany przez kryzysy nafto-we lat 70. doprowadził do szerokiego przyjęcia się doktryny neoliberalizmu, opartej na fundamentalizmie rynko-

wym. Rządy tej doktryny utorowały drogę zasadniczym zmianom w spo-sobie działania systemu gospodarki rynkowej. Nastąpiło upowszechnie-nie komercjalizacji życia społeczne-go oraz finansyzacja gospodarki czyli uzyskanie dominacji przez rynki fi-nansowe. W roku 2008 wybuchł po-tężny i długotrwały kryzys finansowy i gospodarczy, który zmienił oblicze świata i nadał nową treść gospodarce rynkowej, a zatem i nauce ekonomii.

Powstały więc nowe wielkie wyzwa-nia dla ekonomistów. Z uznaniem i dumą patrzę na obecną wielokie-runkową aktywność naszego Towa-rzystwa, ale myślę, że mamy coraz

więcej do zrobienia. Stoimy wobec szybko narastających wad współcze-snego kapitalizmu, wśród których na czoło wysunęły się obecnie wielkie i wciąż rosnące nierówności podzia-łu. Powstała rozszerzająca się na świe-cie atmosfera napięcia wojennego. Obecny sposób działania systemu rynkowego wyzwolił tendencję do autodestrukcji, dla której trzeba zna-leźć metodę skutecznego przeciw-działania. W Polsce musimy zadbać o racjonalność naszego własnego roz-woju, poważnie zagrożoną ponurymi żartami, takimi jak idea przywróce-nia wieku emerytalnego w sytuacji, gdy za lat 30, a więc wkrótce po za-kończeniu przewidzianego prawem procesu dochodzenia do wydłużone-go wieku emerytalnego, liczba osób w wieku ponad 65 lat może osiągnąć połowę ludności kraju. PTE jest to jedna z ważnych organizacji pozarzą-dowych, które powinny szukać sposo-bu skutecznego przeciwstawienia się takim pomysłom. Życzę naszemu To-warzystwu i nam wszystkim pełnego powodzenia w tym trudzie.

Zdzisław Sadowski

Od lewej: prof. Elżbieta Mączyńska, prof. Stanisław Rudolf, prof. Jarosław Woźniczka, dr Monika Hajdas, prof. Witold Kowal

90. urodziny profesora Zdzisława SadowskiegoJubileusz 90. Urodzin Pana Profesora Zdzi-sława Sadowskiego, Prezesa Honorowego PTE, obchodziliśmy 18 lutego 2015 r. w Domu Ekonomisty przy ul. Nowy Świat 49 w War-szawie. Z tej okazji odbyło się seminarium pt. „Ewolucja gospodarki rynkowej” z udzia łem znamienitych gości.

Oprócz Jubilata przemówienia wygłosili m.in. prof. Jerzy Kleer, dr Cezary Stypułkowski i prof. Elżbieta Mączyńska.

Stenogram oraz fotorelacja z konferencji na stronie internetowej PTE: http://www.

pte.pl/243_konferencje_cd.html


W PTE powstała idea budowy Ławeczki Profesora Mi-chała Kaleckiego. Pragniemy, aby pomnik tego wielkie-go ekonomisty stanął przed warszawską siedzibą PTE. Projekt wykonał rzeźbiarz Piotr Grzegorek (znany m.in. z pomnika lwa przed ALK). Na projekt ławeczki będą mogli głosować mieszkańcy w ramach budżetu partycy-pacyjnego na 2017 r.: http://twojbudzet.um.warszawa.pl/.

Prosimy o głosy!Zachęcamy do zapoznania się ze znakomitym filmem

pt. „Kalecki. Geniusz zapomniany”, reż. Krzysztof Mi-klaszewski (30 min 15 sek.).

http://wddw.pl/index.php/kalecki-geniusz-zapomniany

Olimpiada OWE po raz 29.Trwają zmagania uczniów biorących udział w XXIX Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej, która odbywa się pod hasłem „Nierówności społeczne a roz-wój gospodarczy”. Honorowy patronat nad zmaganiami objął prezes Narodo-wego Banku Polskiego. Zwycięzców po-znamy 1 kwietnia 2016 r., na zakończe-nie zawodów finałowych.Więcej na stronie: http://owe.pte.pl/.

Ławeczka Kaleckiego

Nagroda PTE im. Prof. Lipińskiego Informujemy, że w tym roku Sąd Konkursowy po przeprowadze-niu długiej i spornej dyskusji po-stanowił większością głosów nie przyznawać Nagrody im. prof. Edwarda Lipińskiego. Nagroda przyznawana jest od 1992 r. za

pracę naukową z ekonomii „wno-szącą nowe wartości do dorobku nauk ekonomicznych”. Obok nagrody za najlepszy podręcznik akademicki z ekonomii jest to jedna z najważniejszych nagród przyznawanych przez PTE.

Nagrody PTE za najlepszy podręcznikPodręcznik pt. „Biznes, etyka, odpo-wiedzialność”, praca zbiorowa pod redakcją naukową Wojciecha Gaspar-skiego, wydany przez Wydawnictwa Profesjonalne PWN w 2013 r. zwy-ciężył w konkursie PTE na najlepszy podręcznik akademicki z ekonomii w latach 2012-2014). Decyzję podjął

Sąd Konkursowy pod przewodnic-twem prof. Stanisława Rudolfa na posiedzeniu 2 października 2015 r.

Nagrodę II stopnia przyznano za podręcznik pt. „Zarządzanie mar-ketingiem”, autorzy: Jaro-sław Woźniczka, Monika Hajdas, Witold Kowal, wydany przez Wydawnic-two Uniwersytetu Ekono-micznego we Wrocławiu w 2014 r. Nagrodę III stop-nia za podręcznik pt. „Mi-kroekonomia. Oswajanie z matematyką” otrzymał autor: Krzysztof Malaga (Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012).

Uroczystości wręczenia nagród odbyły się w PTE podczas posiedze-nia Rady Naukowej 4 listopada oraz 27 listopada ub.r. podczas Konferen-cji Jubileuszowej w Łodzi.

Z ŻYCIA PTE



Obecna skala podziału dochodów w gospodarce światowej, powodują-ca narastanie nierówności, zagraża naszej cywilizacji – mówił podczas posiedzenia prof. Grzegorz Kołodko. Przekonywał, że można pogodzić bar-dziej równomierny podział ze wzro-stem gospodarczym i postępem tech-nologicznym.

Prof. Grzegorz Kołodko wygłosił w Polskim Towarzystwie Ekonomicz-nym wykład pt. „Dokąd zmierza świat”. Okazją do tego było przy-znanie mu Specjalnej Nagrody Ho-norowej PTE za dorobek naukowy i upowszechnianie polskiej ekonomii w świecie. Nagroda ta została przy-znana po raz pierwszy.

Jak mówił w laudacji przewodni-czący rady naukowej PTE prof. Bogu-sław Fiedor, dorobek prof. Kołodki to ponad 400 publikacji, w tym 50 mo-nografii, z których część przetłuma-czono na 26 języków. Tylko książka „Wędrujący świat” została przetłu-maczona na 10 języków. Prof. Fiedor podkreślał, że mamy do czynienia

z postacią, której dorobek nie tylko w sferze nauki, ale również w sferze popularyzacji „jest powszechnie zna-ny i doceniany”. Choć bywa też przez niektórych krytykowany czy kontesto-wany, co w naukach społecznych jest jednak rzeczą normalną.

Podczas swojego wykładu prof. Ko-łodko przekonywał, że pytanie „Do-kąd zmierza świat?” jest związane z pytaniem „Dokąd zmierza ekono-mia?”. Mówił, że niepokoi go u nie-których ekonomistów próba dystan-sowania się od kwestii społecznych i koncentracja na zbyt sformalizowa-nym, niemal matematycznym ujęciu ekonomii. „Nie da się życia wtłoczyć nawet w najbardziej skomplikowany wzór matematyczny” – argumento-wał. Przekonywał, że jeśli ekonomiści nadal będą „hołubić PKB jako najbar-dziej syntetyczną miarę w skali ma-kroekonomicznej” i główny cel dzia-łalności gospodarczej, to będą gubić z pola widzenia „wiele aspektów funk-cjonowania ludzkiego”.

Dziś, w ramach nieodwracalnego, zdaniem prof. Kołodki, procesu glo-balizacji ekonomiści powinni sobie odpowiadać na pytania, jak „koordy-nować potęgę niewidzialnej ręki ryn-ku z potęgą widzialnej koordynacji politycznej”. Inne kluczowe pytanie, na które powinni sobie odpowiedzieć, to jak dzielić efekty wzrostu wydajno-ści pracy – bo dzielić je trzeba inaczej niż teraz – przekonywał.

Zdaniem prof. Kołodki nieprawdą jest bowiem, że postęp technologicz-ny i wzrost efektowności gospodar-ki muszą się wiązać z narastaniem nierówności. „Przykład państw nor-

dyckich pokazuje, że można dzielić mniej nierównomiernie, a jedno-cześnie poprawiać konkurencyjność i efektywność gospodarki” – podkre-ślał. Natomiast nierówny podział ob-raca się przeciwko wzrostowi gospo-darczemu, bo powoduje coraz więcej napięć społecznych i protestów, które wpływają pośrednio na gospodarkę.

Jako przykład przywołał dane z naj-nowszego „World Happiness Report” (raportu porównującego poziom za-dowolenia społeczeństw poszczegól-nych krajów), z którego wynika, że Polacy są na 60. miejscu, jeśli chodzi o poczucie szczęścia, jedno miejsce za Białorusią. Na czele rankingu jest Szwajcaria, a w pierwszej dziesiątce są kraje skandynawskie, które zwraca-ją szczególną uwagę na bardziej rów-nomierny podział.

Grzegorz Kołodko przekonywał też, że ekonomia przyszłości powinna być nauką coraz bardziej interdyscy-plinarną i w coraz większym stopniu zwracać uwagę przede wszystkim na ekologię i kwestie społeczne.

Prof. Grzegorz Kołodko, obecnie związany z Akademią im. Leona Koź-mińskiego, w przeszłości był dwukrot-nie wicepremierem i ministrem finan-sów – w latach 1994–1997 (w rządach Waldemara Pawlaka, Józefa Olekse-go i Włodzimierza Cimoszewicza) i w latach 2002–2003 (w gabinecie Leszka Millera). (PAP)

Kołodko: nierównomierny podział dochodów zagraża cywilizacji Otwarte posiedzenie Rady Naukowej PTE połączone z wrę-czeniem prof. Grzegorzowi W. Kołodko Specjalnej Nagrody Honorowej PTE za dorobek naukowy i upowszechnianie polskiej ekonomii w świecie odbyło się 7 maja 2015 r.


XXI Zjazd Krajowy PTEProf. Elżbieta Mączyńska została ponownie prezesem Polskiego Towarzystwa Ekono-micznego. Wyboru dokonali delegaci na XXI Zjazd Krajowy PTE, który odbywał się 28 i 29 maja 2015 r. w Warszawie. Wiceprezesami zostali prof. Bogusław Fiedor i prof. Bogdan Ślusarz. Funkcję sekretarza generalnego objęła dr Beata Majecka.

Od lewej: dr Czesława Pilarska, dr Mariusz Chudzicki, dr Mikołaj Klimczak

Od lewej: prof. Włodzimierz Rydzkowski, dr Beata Majecka, prof. Danuta Rucińska


Polskie Towarzystwo EkonomiczneZ ŻYCIA PTE

1. Nawiązując do ponad 200-let-niej tradycji zorganizowanego ruchu ekonomistów na ziemiach polskich, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (PTE) podkreśla swoje dążenie do utrzymania integracji środowiska polskich ekonomistów, których łą-czy więź wspólnych, zawodowych zainteresowań i wspólna troska o rozwój kraju. PTE podkreśla też swój charakter stowarzyszenia apo-litycznego i pluralistycznego. Jest i pozostanie otwarte dla wszystkich polskich ekonomistów: o różnych korzeniach i tradycjach, różnych po-koleń, z wszystkich regionów kraju i działających za granicą, o różnych poglądach i ekonomicznych specjal-nościach, zajmujących się zarówno praktyką gospodarczą, jak i nauką, którym są bliskie, ujęte w statucie PTE, cele i zasady współdziałania. Tę różnorodność PTE będzie kulty-wowało jako istotną cechę swej toż-samości i rozwojową szansę.

2. W poczuciu świadomości ogromnego tempa przemian we współczesnym świecie, w związku z upowszechnianiem się nowej, in-formacyjnej cywilizacji, a także nasi-lającego się pojęciowego zamieszania wokół nowych zjawisk i form życia gospodarczego, PTE, jako organizacja pożytku publicznego, widzi koniecz-ność szerzenia aktualnej wiedzy eko-

nomicznej, uwzględniającej stojące przed krajem rozwojowe wyzwania.

W tym celu PTE będzie:n nadal organizować kongresy pol-

skich ekonomistów, krajowe i regio-nalne konferencje, seminaria itp.,

n rozwijać działalność wydawniczą,n kontynuować organizowanie Olim-

piady Wiedzy Ekonomicznej,n podejmować inicjatywy w zakresie

specjalnych programów szkoleń, w tym przy wykorzystaniu fundu-szy Unii Europejskiej,

n rozwijać kulturę myślenia strategicznego polskiego społe-czeństwa,

n kontynuować działania w zakresie edukacji ekonomicznej społeczeń-stwa, edukacji dla przedsiębior-czości itp.3. Kolejnym, głównym kierunkiem

aktywności PTE będzie prezentowa-nie opinii i stanowisk, dotyczących aktualnej sytuacji społeczno-gospo-darczej oraz perspektyw rozwoju kra-ju. W szczególności PTE zamierza oferować społeczeństwu profesjonal-ną pomoc w zrozumieniu i rozwią-zywaniu najważniejszych problemów poprzez:n organizowanie debat i dyskusji na

temat ważnych i aktualnych dla Polski problemów gospodarczych i społecznych z uwzględnieniem

różnych nurtów szkół ekonomicz-nych,

n upowszechnianie tych debat, a więc zamieszczanie z nich ste-nogramów na stronie internetowej PTE, poprzez transmitowanie debat przez internet itp.,

n stworzenie stałego zespołu (think tank) złożonego z wybitnych członków PTE, który na blogu PTE zamieszczać będzie stanowi-ska i opinie w sprawach bieżących,

n przygotowywanie raportów na temat aktualnych problemów ekonomicznych kraju.4. PTE powinno być otwarte na

przedsiębiorców i ułatwiać rozwią-zywanie ich problemów. Powinno sprzyjać rozwojowi przedsiębiorczo-ści, w tym przedsiębiorczości aka-demickiej, oraz rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw. Powinno zachęcać pracodawców do korzysta-nia z usług eksperckich i doradczych oferowanych przez PTE.

5. PTE będzie nadal rozwijało i umacniało aktywność młodzieży w dziedzinie ekonomii. Pozytywnie oceniając doświadczenia związane z Olimpiadą Wiedzy Ekonomicznej oraz utrzymując więzi z jej laureata-mi i finalistami, za niezbędne uważa wdrażanie różnych form popularyza-cji działań PTE wśród lokalnych spo-

UCHWAŁA PROGRAMOWAXXI Zjazdu Krajowego

Polskiego Towarzystwa Ekonomicznegoz 29 maja 2015 r.


łeczności. W tym celu zamierza m.in. rozwijać współpracę z nauczycielami przedmiotów ekonomicznych. PTE powinno stanowić płaszczyznę dla współpracy kół naukowych, organiza-cji doktorantów itd.

6. Ważnym wkładem PTE w upo-wszechnianie wiedzy ekonomicz-nej jest działalność wydawnicza. W efekcie uruchomienia własnej ofi-cyny wydawniczej nastąpił ilościowy wzrost publikacji książkowych, które spotykają się z dużym zaintereso-waniem czytelników. Ponadto PTE partycypuje w wydawaniu dwumie-sięcznika „Ekonomista”. Wewnętrz-nym wydawnictwem wspomagają-cym działalność PTE jest „Biuletyn PTE”, który powinien docierać do wszystkich Kół i którego ukazywanie się powinno usprawnić współpracę między Oddziałami. Wszystkie te formy działalności wydawniczej po-winny być utrzymywane i rozwijane. Na uwagę i wsparcie zasługuje rów-nież aktywność wydawnicza Oddzia-łów w postaci publikacji czasopism, książek i regionalnych biuletynów.

7. PTE pozytywnie ocenia do-świadczenia wynikające z decentrali-zacji struktury organizacyjnej stowa-rzyszenia. Uzyskana samodzielność Oddziałów przyczyniła się do rozwi-jania regionalnych inicjatyw. Decen-tralizacja powinna sprzyjać dalszemu pogłębianiu współpracy pomiędzy poszczególnymi Oddziałami, a także współpracy pomiędzy Oddziałami a Zarządem Krajowym w celu uzy-skania efektu synergii sieciowej.

Współpraca może przybierać takie formy, jak:n tworzenie konsorcjów przy ubie-

ganiu się o fundusze unijne,n wspólne aplikowanie o granty,n wykorzystywanie struktury sie-

ciowej dla prowadzenia szkoleń na zlecenie urzędów central-nych, studiów podyplomowych, szkół itp.

Zarząd Krajowy powinien pełnić funkcje koordynacyjne w zakresie realizacji tego rodzaju działań. Po-winien zintensyfikować współpracę z Oddziałami poprzez organizowa-nie wyjazdowych posiedzeń ZK PTE bądź Prezydium ZK PTE w poszcze-gólnych Oddziałach, poprzez prezen-tację dorobku Oddziałów na posie-dzeniach ZK PTE, szersze włączanie Oddziałów w redagowanie „Biulety-nu PTE”, regularne organizowanie spotkań dyrektorów Oddziałów itp.

8. W zakresie doskonalenia ko-munikowania się PTE z otoczeniem konieczny jest skuteczny dostęp do mediów oraz wykorzystywanie róż-norodnych form systematycznego współdziałania z telewizją, radiem i prasą. Rozwijana będzie dbałość o witrynę internetową i poszerza-nie jej zawartości o problematykę edukacyjną.

9. Za sprawę istotną PTE uważa dalsze współdziałanie z organizacja-mi społecznymi, m.in. z: Federacją Stowarzyszeń Naukowo-Technicz-nych NOT, Towarzystwem Na-

ukowym Organizacji i Kierownic-twa, Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce, Zrzeszeniem Prawników Polskich. Należy dążyć do wypra-cowywania wspólnych stanowisk czy podejmowania wspólnych ini-cjatyw. PTE pozostaje otwarte na współpracę z innymi organizacjami i przedstawicielami różnych grup zawodowych.

10. PTE będzie dążyć do umac-niania pozycji polskich ekonomistów na arenie międzynarodowej poprzez zwiększanie ich udziału w kongre-sach European Economic Associa-tion i International Economic As-sociation (IEA). Należy odnotować rosnącą pozycję PTE jako członka IEA i lidera wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Przyczyniło się do tego zorganizowane w War-szawie I Forum Prezesów organizacji ekonomicznych z tych krajów czy wydanie „Biuletynu” w języku an-gielskim. Należy kontynuować ten kierunek działań, organizując kolejne Forum połączone z konferencją mię-dzynarodową.

11. Konieczne jest podjęcie działań mających na celu opracowanie histo-rii PTE.

12. Członkowie PTE za sprawę zasadniczą uważają wzmacnianie, koleżeńskich więzi z pełnym prze-strzeganiem zasad zawodowej etyki, tolerancji i wzajemnego szacunku dla prezentowanych poglądów.

Warszawa, 29 maja 2015 r.



239 ekonomistów opowiedziało na pytania skierowane w ankiecie pt. „Konsens ekonomistów” – wspólnego przedsięwzięcia redakcji „Polityki”, Collegium Civitas oraz Polskiego To-warzystwa Ekonomicznego.

Organizatorzy stawiają sobie za cel przywrócenie pozycji solidnej, nauko-wo ugruntowanej wiedzy ekonomicz-nej w debacie i świadomości publicz-nej oraz odbudowanie racjonalności debaty. Wierzą, że jest to warunek rozwiązania problemów, które spowo-dowały kryzys i blokują rozwój.

Większość osób, które odpowiedzia-ły na apel skierowany przez prof. Elż-bietę Mączyńską oraz redaktora Jacka Żakowskiego, to doktorzy, doktorzy habilitowani i profesorowie ekonomii.

Tym razem pytania dotyczyły po-datków. Większość ankietowanych uważa, że stopy podatkowe są zbyt wy-sokie, kwota wolna zbyt niska, rodziny powinny wspólnie rozliczać PIT, a naj-większe wady systemu podatkowego to różnorodne interpretacje przepisów i złożoność podatków.

Wszystkim uczestnikom bardzo dziękujemy za poświęcony czas. Pozo-stałych adresatów prosimy o aktywny udział w przyszłości. Podobne pytania dotyczące innych zagadnień będą za-dawane kilka razy w roku. Szczegóły i następna fala „Konsensu ekonomi-stów” niebawem w Państwa skrzyn-kach mailowych oraz na stronach Polityka.pl i Pte.pl.

Organizatorzy przedsięwzięcia wychodzą z założenia, że choć or-gany władzy, takie jak m.in. Rada Polityki Pieniężnej, nie pochodzą bezpośrednio z demokratycznego wyboru, to mają znaczny wpływ na społeczeństwo. Decyzje Rady dotyczące szeroko pojętej polityki monetarnej państwa przeciętnemu obywatelowi kojarzą się głównie z ustalaniem wysokości stóp procen-towych. Polacy odczuwają rezultaty działań tego gremium, dowiadując się o zmianach w oprocentowaniu swoich oszczędności czy w wysokości rat spłacanego kredytu. Od działań Rady zależy też m.in. to, czy banki są wystarczająco dobrze zabezpieczone przed upadkiem oraz czy ich klienci w razie nieszczęścia będą mieć szan-sę na odzyskanie zdeponowanych w bankach pieniędzy. Obywatele mogą więc oczekiwać, że Rada bę-dzie działała w sposób transparentny i profesjonalny, a osoby, które obej-mą w niej funkcje, będą najlepszymi specjalistami. Jednym ze sposobów, aby uchronić się przed możliwymi nieprawidłowościami, których źró-dłem mógłby być wybór niewłaści-wych osób, jest właśnie obywatelski monitoring – prowadzony przez or-ganizacje społeczne, którym zależy na jakości życia publicznego.

Idea monitorowania procesu wy-boru osób na najwyższe urzędy państwowe, niebędące jednocze-śnie instytucjami rządowymi, czy parlamentarnymi, została podjęta przez Fundację im. Stefana Batorego w 2006 r. Wówczas Fundacja wspól-nie z Polską Sekcją Międzynarodo-wej Komisji Prawników, Helsińską Fundacją Praw Człowieka, gronem ekspertów i współpracowników zaini-cjowała monitoring kandydatów na sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Później działania te były kontynu-owane także przez inne organizacje i rozszerzone na inne urzędy – Gene-ralnego Inspektora Danych Osobo-wych, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Prokuratora Generalnego.

Dzięki przyglądaniu się proce-durze wyboru osób do najwyższych urzędów państwowych, opinia pu-bliczna mogła dowiedzieć się więcej, czym te instytucje są, jaki jest ich wpływ na codzienne życie i kim są osoby, które te instytucje tworzą.

Monitoring kandydatów na człon-ków Rady Polityki Pieniężnej ma ułatwić wszystkim zainteresowanym i kompetentnym osobom, organiza-cjom czy mediom zajęcie własnego stanowiska co do zalet i wad kan-dydatur. Obecnie trwają prace nad jego przygotowaniem.

Obywatelski monitoring KonsensekonomistówPolskie Towarzystwo Ekonomiczne rozpoczęło współpracę

z Fundacją Stefana Batorego przy projekcie obywatelskie-go monitoringu kandydatów do Rady Polityki Pieniężnej.

Szkolenia w PTEPolskie Towarzystwo Ekonomiczne przygotowa-ło ofertę szkoleniową dla osób zainteresowanych podnoszeniem swoich kwalifikacji zawodowych. Zapisy na szkolenia z zakresu ekonomii, finansów i zarządzania już trwają. Możliwe są także szkole-nia dla grup zamkniętych. Zapisy oraz szczegóło-we informacje dostępne są na nowo uruchomio-nej stronie internetowej: www.szkolenia.pte.pl.

Międzynarodową Konferen-cję Naukową pt. „Nierówności społeczne a rozwój gospodar-czy” zorganizował 3–4 grud-nia Oddział PTE w Zielonej Górze wraz z Uniwersytetem Zielonogórskim. Tytuł konfe-rencji był taki sam jak hasło aktualnej XXIX Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej orga-

nizowanej przez PTE, a jej celem było m.in. wsparcie uczestników Olimpiady w po-głębianiu wiedzy. Konferencja odbywała się pod patronatem rektora Uniwersytetu Zie-lonogórskiego, prof. dr. hab. inż. Tadeusza Kuczyńskie-go, głównym sponsorem był KGHM Polska Miedź.

Konferencja o nierównościach

Z ŻYCIA PTE


90 lat Profesora Wacława Stankiewicza

100-lecie Profesora Edwarda Szczepanika

Zarówno konferencja, jak i kolejny numer (Vol. 14, No. 2/2015) czaso-pisma „Ekonomia i Prawo. Econo-mics and Law” zostały zadedyko-wane – z inicjatywy prof. Wacława Jarmołowicza przy wsparciu pro-dziekana WNEiZ UMK w Toruniu prof. Jerzego Boehlke oraz sekreta-rza konferencji i czasopisma dr Ilo-ny Pietryki – zasłużonemu dla pol-

skiej ekonomii, a szczególnie dla ekonomii instytucjonalnej, prof. Wacławowi Stankiewiczowi, który 12 października skończył 90 lat. Podczas uroczystości została wy-głoszona laudacja na cześć Jubilata pt. „Wacław Stankiewicz – wybitny badacz ekonomiki obrony, historii ekonomii i ekonomiki instytucjo-nalnej”.

Jak podkreśliła prof. Elżbieta Mą-czyńska w liście wystosowanym z tej okazji do Larry’ego Qiu, pre-zesa zaprzyjaźnionego Towarzy-stwa Ekonomicznego w Hongkon-gu, PTE jest szczególnie dumne z faktu, że założycielem HKEA był polski ekonomista, ostatni premier rządu RP na uchodźstwie, doktor honoris causa Szkoły Głównej Han-dlowej w Warszawie, a także senior lecturer University of Hong Kong.

Wkład profesora Szczepanika w rozwój ekonomii jest uznany na świecie. Szczególnie ceniona jest jego książka pt. „The Economic Growth of Hong Kong” (wydana

dwukrotnie przez Oxford Univer-sity Press). Został w niej dokonany po raz pierwszy szacunek docho-du narodowego Hongkongu. Było to swego rodzaju „ekonomiczne odkrycie” tego miejsca dla świata, a równocześnie przykład dla in-nych gospodarek Azji Wschodniej. Praca ta w połączeniu z badaniami wokół rolnictwa oraz polityki rolnej w trakcie pobytu Edwarda Szcze-panika w FAO w latach 1963–1977, a następnie w Sussex University oraz na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie wniosły istotny wkład zarówno w ekonomię rozwoju jak i w ekonomię transformacji.

Podczas „The Biennial Workshop of Hong Kong Eco-nomic Association” obchodzono 100-lecie urodzin prof. Edwarda E. Szczepanika, jednego z założycieli Towarzystwa Ekonomicznego w Hongkonku.

W cyklu „Ekonomia i Prawo” 15−16 września 2015 r. odbyła się VI Konferencja Naukowa pt. „Kryzysy gospodarcze ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań instytucjonal-nych”, zorganizowana przez Katedrę Ekonomii Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pod patronatem Rady Naukowej PTE.

Z ŻYCIA PTE



Czwartki u EkonomistówTo cykl seminariów naukowych poświęconych najważniejszym tematom gospodarczym, otwartych dla wszystkich zainteresowanych oraz transmi-towanych online za pośrednictwem Internetu: https://pte.clickwebinar.com. O seminariach na bieżąco informujemy na stronie internetowej PTE. Fotorelacje, zapisy stenograficzne oraz inne materiały dostępne są pod adresem: https://pte.clickwebinar.com/debata. Zapraszamy.

2015

„Kapitał społeczny” – 12 marca 2015 r.

Prof. Stanisław Walukiewicz, Instytut Badań Systemowych PAN:Rolą nauki, w szczególności dwuwymiarowej ekonomii, jest pomaganie ludziom w odróżnianiu przypadków, kie-dy wyjątki potwierdzają regułę, od przypadków, kiedy wyjątki stają się regułą. Podam przykład. Oszuści podat-kowi stanowią zwykle około 5% populacji, co oznacza, że ogromna większość ludzi uczciwie składa zeznania podatkowe. Ale w Grecji przed wybuchem kryzysu 95% oświadczeń podatkowych było fałszywych. Czyli oszu-stwa nie zdarzały się wyjątkowo, lecz były zasadą. Przypa-dek Grecji dobitnie pokazuje, że nie można podejmować racjonalnych decyzji, bazując na fałszywym założeniu, że Grecy uczciwie składali oświadczenia podatkowe.

Chociaż stwierdzenia takie jak „popyt równa się poda-ży” czy „pozycja »winien« równa się pozycji »ma«” to są prawdy typu tu i teraz, to ich ignorowanie, czyli bujanie w ekonomicznych obłokach, kończy się twardym i bole-snym zderzeniem z rzeczywistością. Doskonale widać to w przypadku Grecji.Uczestnicy: prof. dr hab. Stanisław Walukiewicz, Krzysztof Pietraszkiewicz, prof. dr hab. Przemysław Śleszyński, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

Dualny system edukacji zawodowej zakłada połączenie nauki teoretycznej w szkole z praktyczną nauką za-wodu w zakładzie pracy. Jest rozpowszechniony w Aus-trii, Niemczech i Szwajcarii, gdzie szczególny nacisk kładzie się na zdobywanie umiejętności w ramach świadczenia pracy. Uczniowie w zależności od profilu kształcenia pracują w wymiarze od dwóch do trzech, a nawet czterech dni w tygodniu w przedsiębiorstwie współpracującym ze szkołą. Jeśli chodzi o system tradycyjny, to przewiduje on uzyskiwanie wiedzy i umiejętności wyłącznie w oparciu o naukę teoretyczną w szkole. Praca w przedsiębiorstwie jest incydentalna. W dualnym systemie kształcenia zawodowego w Aus-trii uczy się 45% osób, w Szwajcarii 90%, a w Niem-czech 75%. W Polsce spośród ogólnej liczby uczniów 20–25% osób szkoli się w ramach dualnego systemu kształcenia zawodowego.Uczestnicy: dr Michał Kruk, Witold Woźniak, Teresa Kazimierska, Michał Wójcik, prof. Elżbieta Mączyńska.

„Kształcenie zawodowe a rozwój społeczno-gospodarczy”– 22 stycznia 2015 r.

Dr Michał Kruk, Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji:

DEBATA

Od lewej: Teresa Kazimierska, Michał Wójcik, dr Michał Kruk

Od lewej: Krzysztof Pietraszkiewicz, prof. Stanisław Walukie-wicz, prof. Elżbieta Mączyńska, prof. Przemysław Śleszyński


DEBATA

„Porównywanie w naukach ekonomicznych – rzemiosło czy sztuka?” – 19 marca 2015 r.

Dr hab. Łukasz Hardt, kierownik Katedry Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego:Fundamentalista w nauce wierzy, że jest możliwe od-krycie uniwersalnych generalizacji, uniwersalnych praw natury, które nie zależą od kontekstu. Osobiście uważam, że w ekonomii tego rodzaju praw, jeśli w ogóle są, jest bardzo mało. Autorzy książki nawiązali do prof. Kowalika, ale mnie się wydaje, że ta książka nawiązuje także w dużej mierze do ekonomii neoklasycznej, marshallowskiej. Jeden z moich ulubionych cytatów z Alfreda Marshalla to ten z „Principles of Economics”, biblii ekonomii neoklasycznej, mówiący, że nauka, w tym ekonomia, przechodzi przez różne fazy rozwoju, ale prawa nauki muszą korespondować z tym, co mają opisać. W tym sensie Marshall, który jest jednym z ojców ekonomii neoklasycznej, uważał prawdopodobnie, że ekonomiści nie powinni być doktrynerami czy fundamentalistami.Uczestnicy: prof. dr hab. Stanisław Flejterski, prof. dr hab. Jan Krzysztof Solarz, dr hab. Łukasz Hardt, prof. dr hab. Barbara Liberska.

„Transatlantyckie partnerstwo w dziedzinie handlu i inwestycji”– 21 kwietnia 2015 r.

Debata Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz „Le Monde diplomatique – edycja polska” przy wsparciu Fundacji im. Róży LuksemburgPrzemysław Wielgosz, redaktor naczelny „Le Monde diploma-tique – edycja polska”:Historycznym tłem dla nowych projektów wolnohandlowych w ro-

dzaju TTIP, CETA czy TPP jest kryzys modelu kapita-lizmu ukształtowanego po II wojnie światowej, w którym wzrostowi wydajności, PKB i zysków towarzyszył wzrost poziomu życia, płac, transferów socjalnych itd. Dziś ka-pitalizm drepce w miejscu: od trzech dekad w głównych ośrodkach systemu cechują go stagnacja, niski wzrost, spadek produkcji i stopy inwestycji oraz niska dynamika wydajności. Nie zmieniły tego polityki neoliberalne ani fetowana przez wielu rewolucja technologiczna. W tej kryzysowej sytuacji polem dla akumulacji stają się te sfery życia społecznego, które wciąż pozostają wolne od panowania logiki kapitału (towarowej). Płace, systemy zabezpieczeń socjalnych, systemy emerytalne, usługi pu-bliczne, prawa społeczne to w optyce kapitału monopo-listyczno-finansowego koszt, zbędne obciążenie kapitału odbierające mu część zysku. To tak jak góra pieniędzy zamrożonych i przez to niezdatnych do wykorzystania – trzeba je zatem odmrozić, upłynnić i przekierować ich strumień do systemów finansowania prywatnych korpora-cji. Dlatego wśród sposobów neoliberalnego zarządzania kryzysem istotną rolę pełnią: ograniczenie wzrostu lub spadek płac realnych, prywatyzacja systemów zabezpie-czeń socjalnych, emerytur i usług publicznych, ogranicza-nie praw społecznych, np. deregulacje prawa pracy. Stąd 30-letni spadek udziału płac w PKB w Europie, stagnacja i spadek płac realnych 80% zatrudnionych w USA, desta-bilizacja stosunków pracy (prekaryzacja), prywatyzacja (utowarowienie) usług publicznych i systemów zabezpie-czenia społecznego. Do lat 2007–2008 społeczne skutki tej sytuacji, czyli wzrost nierówności i spadek popytu spo-łecznego, kompensowano za pomocą kredytów, wspierając w ten sposób konsumpcję. Ten model się zawalił.

W obecnej sytuacji obserwujemy nową fazę zarządza-nia kryzysem w imię ratowania zagrożonych zysków. Ma ona polegać na czymś w rodzaju nowej akumulacji pier-wotnej, a to oznacza, że – jak mówił Zygmunt Bauman – „kapitał poszukuje nowych pastwisk”. Skoro jednak po upadku bloku wschodniego w 1989 r. nie ma już na świe-cie stref niekapitalistycznych, kapitał zwraca się ku tym obszarom życia społecznego, które zostały w minionych

Od lewej: prof. Jan K. Solarz, prof. Barbara Liberska, dr hab. Łukasz Hardt, prof. Stanisław Flejterski

Od lewej: Konrad Gliściński, Maria Świetlik, Przemysław Wielgosz, Jakub Grzegorczyk



dziesięcioleciach odtowarowione lub objęte ochroną przed utowarowieniem. W żargonie zwolenników TTIP różne formy odtowarowienia nazywa się barierami poza-taryfowymi bądź wywłaszczeniem pośrednim.

Do miana nowych pastwisk awansowała domena dóbr wspólnych obejmująca dziedzictwo kulturowe, intelek-tualne i genetyczne, wymogi ekologiczne (ograniczają-ce możliwość przerzucania kosztów utylizacji odpadów na środowisko), standardy jakościowe i konsumenckie, jakość żywności, prawa cyfrowe, przestrzeń publiczną w miastach, kodeksy pracy, standardy zatrudnienia itd. Mamy zatem do czynienia z radykalizacją dotychczaso-wej neoliberalnej strategii zarządzania kryzysem. Wiel-kie monopole i oligopole potrzebują wolnego handlu, ale słowo to oznacza dla nich przede wszystkim wielką fuzję pozwalającą na poszerzenie ich udziału w rynku, a tak-że możliwość zwiększania wewnętrznych obrotów towa-rowych i przepływów finansowych oraz wzrostu zysków, które od lat dryfują po stagnacyjnym torze. Słowem, dzi-siejsi monopoliści potrzebują dolania paliwa do zacina-jącego się silnika kapitalizmu. I właśnie temu ma służyć zniesienie barier pozataryfowych.

Nowy kapitalizm nie potrafi iść do przodu, chce zatem położyć rękę na tym, czego jeszcze sobie nie podporząd-kował. I tak budzimy się w świecie TTIP.

Cytat pochodzi z publikacji pokonferencyjnej pt. „TTIP – pułapka transatlantycka”, red. Przemy-sław Wielgosz, Wydawnictwo Książka i Prasa, Warszawa 2015.Uczestnicy: prof. dr hab. Stanisław Rudolf, red. Prze-mysław Wielgosz, John Hilary, prof. Leokadia Oręziak, Grzegorz Konat, Marcin Wojtalik, Konrad Gliściński, Maria Świetlik, Dorota Metera, Jakub Grzegorczyk.

„Środki Unii Europejskiej – szanse i zagrożenia” – 11 maja 2015 r.

Prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak, dyrektor Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uni-wersytetu Warszawskiego:Pojawia się pytanie, czy środki płynące z UE mają zaspo-kajać cele socjalne, czy cele rozwojowe. Wstępne oce-ny pokazują, że raczej mała część, nie wiemy dokładnie jaka, jest przeznaczona na przedsięwzięcia rozwojowe. Strategie i programy mówią o rozwoju, ale tylko na pa-pierze, bo w praktyce jednak się tak nie dzieje. Chociaż mamy dość duży program „Innowacyjna Gospodarka”, to Polska wciąż jest na jednym z ostatnich miejsc w upo-rządkowaniu wg European Innovation Scoreboard. Na-sza innowacyjność nie zwiększa się tak radykalnie, jak moglibyśmy założyć z punktu widzenia wielkości napły-wu środków na przedsięwzięcia „innowacyjne”.

Uczestnicy: prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak, dr Jan Olbrycht, Janusz Sepioł, Jacek Woźniak, dr Piotr Zu-ber, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

„Plusy dodatnie i ujemne, czyli polski kapitalizm bez solidarności” – 21 maja 2015 r.

Dyskusja wokół książki prof. Ryszarda BugajaProf. dr hab. Ryszard Bugaj, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk:Paradygmat ekonomii neoliberalnej trzeszczy w szwach. Są rozliczne wątpliwości co do jego zasadności i słusz-ności. Nieliczni chyba bezwzględnie go podtrzymują. Kłopot polega na tym, że w miejsce tego paradygmatu nie został wytworzony inny spójny pomysł, stąd pierwsza propozycja, którą formułuję, jest propozycją wzmocnie-nia instytucjonalnego myślenia o strategicznych proble-mach Polski długiego okresu, myślenia, żeby oddziaływać na klasę polityczną, ale także żeby to myślenie znalazło się w dialogu z obywatelami. Tego nam brakuje.Uczestnicy: prof. dr hab. Ryszard Bugaj, prof. dr hab. Maciej Bałtowski, prof. dr hab. Krzysztof Jasiecki, prof. dr hab. Witold Modzelewski, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, prof. dr hab. Stanisław Rudolf.

Od lewej: prof. Maciej Bałtowski, prof. Krzysztof Jasiecki, prof. Ryszard Bugaj, prof. Stanisław Rudolf, prof. Elżbieta Mączyńska

Od lewej: Janusz Sepioł, Jacek Woźniak, prof. Elżbieta Mączyńska, prof. Grzegorz Gorzelak


„Wokół ekonomii nowego prag-matyzmu Grzegorza W. Kołodko” – 16 czerwca 2015 r.

Prof. dr hab. Maciej Bałtowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie:Dobra ekonomia to nie tylko opis świata, ale także in-strument jego zmiany na lepsze. Gdy porównamy ten cel z tym, jaki wyznacza ortodoksyjna, klasyczna ekono-mia, to widzimy zasadniczą różnicę, a nawet sprzecz-ność. Ale ta sprzeczność jest pozorna. Uważam, że podejście, które reprezentuje pan prof. Kołodko, jest uprawnione i wynika z osobliwości metodologicznej na-uki i ekonomii. Ekonomia jest inną nauką niż wszystkie inne z tego powodu, że przedmiot badań ekonomii, to znaczy gospodarka, istnieje po coś, to znaczy tworzy produkty, usługi itd. Kryterium celowości jest bardzo ważne. To kryterium celowości jest realizowane przez różne typy systemów gospodarczych. Zawsze jednak istnieje jakiś produkt końcowy, a na wejściu są pewne nakłady. Ta relacja między wynikami a nakładami jest zawsze determinująca. I ta właśnie osobliwość ekono-mii powoduje, że proces poznawczy w ekonomii jest odmienny niż w innych naukach społecznych, nie mó-wiąc już o naukach ścisłych. Proces ten można przed-stawić w czterech krokach. Najpierw jest opis, analiza deskryptywna systemów gospodarczych. Dość naturalny jest drugi krok – mianowicie porównywanie. Bo systemy są bardzo różne. Mają różne struktury, różne systemy bodźców, różne sposoby regulacji, ale ten teleologiczny charakter, ten produkt na końcu daje możliwość porów-nywania. Ta gospodarka jest lepsza, która lepiej realizuje swój cel: wytwarzanie dóbr w odniesieniu do poniesio-nych nakładów. Jeżeli z kolei wartościujemy, który sys-tem gospodarczy jest lepszy, a który gorszy, to możemy przechodzić do rekomendacji, do tej analizy norma-tywnej w klasycznym rozumieniu. Cytat z prof. Kołod-

ki: „Porównywanie jest podstawową metodą badawczą ekonomii. Ocena wynika w naturalny sposób z porów-nania”. Jeżeli w tym aspekcie spojrzymy na historycz-ny rozwój ekonomii, to mamy pewien nurt ekonomii czystej. Określenie „ekonomia czysta” pochodzi od Walrasa, ale wcześniej byli Ricardo, ekonomia deduk-cyjna, Marshall, von Mises, aż do syntezy neoklasycznej. Wszyscy ci ekonomiści traktowali naukę ekonomii jako tę, która ma opisać, zrozumieć i wyjaśnić rzeczywistość.

Natomiast jest też nurt ekonomii postulatywnej, który zaczyna się od Smitha, i dobry pragmatyzm niewątpli-wie w tym nurcie się plasuje. To jest taki nurt, w któ-rym analiza gospodarki prowadzi w bezpośredni sposób do lepszej gospodarki. Taka, w której nie chodzi tylko o to, żeby poznać, zrozumieć i opisać, ale chodzi też o to, żeby pokazać, jak powinna wyglądać lepsza gospodarka.Uczestnicy: prof. dr hab. Maciej Bałtowski, prof. dr hab. Andrzej Matysiak, prof. Grzegorz W. Kołodko, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

„Rozwój obszarów wiejskich i MŚP w kontekście funkcjono-wania banków spółdzielczych” – 15 października 2015 r.

Debata organizowana przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne oraz Bank Polskiej Spółdzielczości SAZdzisław Kupczyk, prezes Banku BPS:Banki spółdzielcze od 153 lat inwestują w obszary wiej-skie oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. W ten spo-sób budują cywilizację ekonomiczną i podnoszą poziom życia na tych obszarach. Przetrwały wiele perturbacji historycznych i funkcjonują do dziś. Jesteśmy instytu-cjami stojącymi najbliżej ludzi – dostosowujemy pro-dukty do regionów, na których działamy, zgodnie z na-szą tradycją i wpływamy stabilizująco na gospodarkę, także w sytuacjach zagrożeń kryzysowych. Udział zaan-gażowania kredytowego banków spółdzielczych na rzecz

Od lewej: prof. Andrzej Matysiak, prof. Grzegorz Kołodko, prof. Maciej Bałtowski

Od lewej: prof. Andrzej Bień, prof. Elżbieta Mączyńska, Zdzisław Kupczyk, prof. Piotr Masiukiewicz, Bartosz Kublik

DEBATA



sektora MŚP jest znaczący, zwłaszcza w porównaniu z notowaną sumą bilansową. W ten sposób odgrywamy istotną rolę w ożywianiu gospodarczym terenów wiej-skich i pomagamy budować potencjał małych i średnich przedsiębiorstw. Warto pamiętać, że banki spółdzielcze nie angażują się jedynie w realizację celów biznesowych, ale podejmują także wiele inicjatyw na rzecz środowisk, w których działają. Banki spółdzielcze oraz banki zrze-szające udzielają kredytów preferencyjnych z dopłatami agencyjnymi. Pomimo że jest to duże obciążenie, które generuje dla Banku BPS i banków spółdzielczych ko-nieczność dopłaty ok. 80 mln zł rocznie, to jednak za-angażowanie na rzecz przedsięwzięć w sektorze AGRO jest realizowane. To pokazuje nasz udział w programie rządowym jako bardzo istotny dla budowania substancji ekonomicznej wsi.

Prof. dr hab. Andrzej Bień, Szkoła Główna Handlowa:Trzeba podkreślić, że sektor bankowości spółdzielczej jest sektorem bardzo bezpiecznym. Jest to rodzimy sektor bankowy, który działa tu, gdzie ma swoje korze-nie. Dzięki niemu polskie pieniądze służą kredytowa-niu polskiej gospodarki. W wielu przypadkach banki spółdzielcze wsparły transakcje związane z bardzo dy-namicznym wzrostem eksportu polskiej żywności, nie oglądając się na inne organizacje, właściwe, by się tym problemem zająć. Wielu rolników konsolidowało pro-dukcję, by móc eksportować i znaleźć nowe rynki zbytu. To się udało dzięki dofinansowaniu i zrozumieniu ban-ków spółdzielczych.Uczestnicy: Zdzisław Kupczyk, prof. dr hab. Andrzej Bień, Bartosz Kublik, prof. dr hab. Piotr Masiukiewicz, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

„Kryzys ekonomiczny i kryzys wartości” – 22 października 2015 r.

Dyskusja wokół książki Paula H. Dembinskiego i Simony BerettyProf. dr hab. Andrzej Herman, Kolegium Nauk o Przedsiębior-stwie, Szkoła Główna Handlowa:Procesy globalizacji w obecnej wersji neoliberalnej pogłębiają nie tylko problemy ekonomiczne, ale także problemy społeczne, kulturowe i na poziomie jednost-kowym. W związku z tym trzeba nie tylko dostrzegać problem kreowania wartości ekonomicznej, ale też wi-dzieć go w kontekście destrukcji innych wartości, które procesowi kreowania wartości ekonomicznej towarzyszą, kiedy próbuje się wszystko utowarowić i w ten sposób wykazać wyższość ekonomii. Ekonomia z tego punktu widzenia ma charakter coraz mniej akceptowalny spo-łecznie, ponieważ ma tendencję do zawłaszczania so-bie coraz większych obszarów nauk społecznych i bar-dzo często ekonomiści są skłonni zapominać o tym, że ekonomia jest częścią kultury, że jest tylko narzędziem, środkiem do realizacji pewnych celów. Na przykład „glo-balizacja a prawa człowieka” to obszar, który jest wart rozwinięcia między innymi z punktu widzenia proce-sów akumulacji kapitału. Prof. Dembinski zajmuje się przede wszystkim akumulacją widzianą od strony finan-sowej a destrukcją wartości czy też kreowaniem wartości. Warto też sięgnąć do ostatniej pracy prof. Kornaia, któ-ry 40 lat temu pisał o gospodarce niedoborów, a dzisiaj pisze o gospodarowaniu nadmiarem i wyróżnia dwa ro-dzaje nadmiaru: nadmiar, który wynika z tego, że czegoś brakuje, chociażby surowców czy dzieł sztuki, i nadmiar, który wynika z innego rodzaju rzadkości, mianowicie, kiedy produkcja nie nadąża za popytem i za rynkiem. Gospodarowanie nadmiarem trzeba też widzieć, o czym pisze Piketty w kontekście fatalnego podziału w skali glo-balnej. Ten praktyczny wymiar aksjologii ekonomicznej będzie nabierać znaczenia, ponieważ wartości wyrastają z potrzeb ludzkich i nie można tych wartości sprowadzać do skrajnej postaci neoliberalnej postaci, jak to uczynił socjolog ekonomiczny Gary Becker w swojej pracy na temat ekonomicznych uzasadnień działalności ludzkiej.

Uczestnicy: prof. Paul H. Dembinski, prof. dr hab. An-drzej Herman, dr hab. Grzegorz Szulczewski, prof. dr hab. Jerzy Wilkin.

„Eksplozja nierówności?”– 3 listopada 2015 r.

Debata Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Pol-sko-Amerykańskiej Fundacji Edukacji i Rozwoju Eko-nomicznego wokół książki prof. Marii Jarosz i prof. Marka W. Kozaka pt. „Eksplozja nierówności”

Za stołem prezydialnym od lewej: prof. Andrzej Herman, prof. Paul H. Dembinski, prof. Jerzy Wilkin, dr hab. Grze-gorz Szulczewski


Prof. Maria Jarosz, Instytut Studiów Politycznych PAN:Chciałam zwrócić państwu uwagę na jeden wymiar nie-równości związanych z wykluczeniem z życia. Tak jest, i to nie tylko w naszym kraju, ale także w Europie, że czło-wiek niewykształcony, który ma teraz 20–30 lat, będzie żył mniej więcej o 10 lat krócej niż jego wykształcony ró-wieśnik. Podobnie źle zrozumianą niesprawiedliwością są emerytury. Jeśli bowiem emerytury dostają ludzie w tym samym wieku, to jak ci biedni, niewykształceni dożyją do emerytury? O wykluczeniu z życia wiele mówią też dane dotyczące samobójstw. Jako socjolog uważam, że śmierć samobójcza jest wskaźnikiem dezintegracji społeczeń-stwa. Sygnalizowałam ten problem w wielu moich książ-kach. Niedawno napisałam pozycję pt. „Samobójstwa. Dlaczego teraz?”. Chciałam więc odpowiedzieć na to pytanie – dlatego że coś się zmieniło od 2009 roku. Moje badania i analizy dotyczą ponad 60 lat. Przez te 60 lat liczba samobójstw się zwiększała, wzrosła nawet o 400%. Były dwa takie okresy, kiedy samobójstwa raptem spadły – o 35%, był to rok 1981. Potem powtórzyło się to jeszcze na przełomie 1989 i 1990 roku, co niewątpliwie związane było z sytuacją w kraju, w którym nie warto popełniać sa-mobójstwa, bo może coś dobrego się zdarzy. W tym cza-sie najwyższy wskaźnik samobójstw odnotowano wśród hutników, górników i stoczniowców, czyli trzonu klasy robotniczej. Była też jedna grupa, w której liczba samo-bójstw wzrosła, a nie spadła, to była grupa decydentów średniego i wyższego szczebla. Wszystko to trwało krót-ko. W 1982 roku, w stanie wojennym, liczby dotyczące samobójstw wróciły do wysokiego poziomu. Po ’90 roku też rosły powoli, raczej się stabilizując. Popełniano około

5 tys. samobójstw rocznie (wskaźnik 15). Nagle od roku 2009 samobójstwa przekraczają liczbę 6 tys. albo oscylują wokół niej i najwyższy wskaźnik samobójstw notuje się tutaj wśród bezrobotnych, a teraz także i rolników. Z nie-pełnych danych można sądzić, że dotyczy on najczęściej rolników, którzy wzięli duże kredyty i nie mogą z nich wy-brnąć. I jeszcze jedno: nigdzie na świecie nie ma takiej jak w Polsce różnicy między samobójstwami mężczyzn i kobiet. U nas odbiera sobie życie sześciu mężczyzn na jedną kobietę. W latach 90. – pięciu. Uchodzimy za kraj silnych kobiet i coraz słabszych mężczyzn. Kiedyś kobiety zawsze u nas były silne, mężczyźni walczyli na wojnie, byli na zesłaniu, one zajmowały się nie tylko dziećmi i domem. Prof. Janusz Tazbir przytacza takie powiedze-nie rosyjskie „U nas niet w Polsze, muż żeny bolsze”. W Rosji mąż był ważniejszy, a u nas mówiło się, że kobie-ta. Teraz zmieniło się tyle, że kobiety są coraz lepiej wy-kształcone, zajmują coraz wyższe stanowiska, no i przede wszystkim mają znacznie większe wymagania w stosunku do mężów czy partnerów. Żeby może więcej zarabiali, bo: „Janek, Franek się nie narobi, a zarobi więcej”, „A może jeszcze by się zajęli domem”, „A w ogóle w łóżku słabo się sprawdzają”. Mężczyźni, którzy nie dostosowują się do tych nowych warunków tak jak kobiety, mając często w świadomości wzór macho, po prostu się wieszają.Uczestnicy: prof. dr hab. Maria Jarosz, prof. dr hab. Marek W. Kozak, prof. dr hab. Dariusz Juruś, prof. dr hab. Adam Wielomski, prof. dr hab. Juliusz Gardawski, prof. dr hab. Andrzej Zybertowicz, prof. dr hab. Elżbie-ta Mączyńska, Paweł Budrewicz.

„Czy prawdziwa społeczna odpo-wiedzialność biznesu jest możliwa w praktyce?” – 25 listopada 2015 r.

Debata Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz klubu MBAJacek Santorski, Akademia Psychologii Przywództwa Szkoły Biznesu Politechniki Warszawskiej:

Od lewej: prof. Adam Wielomski, prof. Andrzej Zybertowicz, prof. Maria Jarosz, prof. Elżbieta Mączyńska, Paweł Budre-wicz, prof. Dariusz Juruś, prof. Marek W. Kozak

Przed mikrofonem: Piotr Wierciński, po prawej Jacek Santorski

DEBATA



Jeżeli mówimy o wartościach, bardzo ważna jest spój-ność. Tymczasem mało który z naszych klientów jest w pełni spójny w strategiach CSR, które realizuje. Naj-bardziej spektakularnym przykładem był dla mnie ten, gdy z jednej strony doradzaliśmy pewnej firmie w za-kresie strategii CSR, a z drugiej prowadziliśmy szkole-nia menedżerskie w zakresie sztuki prezentacji, podczas których usłyszałem prezentację jednego z dyrektorów. Mówił o tym, jak firma zarządza wymuszonym kredytem kupieckim. Ta procedura umożliwia, aby faktura miała termin płatności 30 dni, a nie 14. Następnie 28. dnia można znaleźć jakąś nieprawidłowość i natychmiast przesuwa się ją do realizacji na kolejny miesiąc. Potem jeszcze jest procedura odwoławcza. W rezultacie moż-na 70% płatności odroczyć o 90 dni. Zorientowałem się więc, że nie mogę uczyć tego dyrektora, jak robić świetną, porywającą prezentację. Poznałem na własnej skórze, jak niespójna jest ta firma, która z jednej strony ma budżet, żeby wspierać CSR, np. żłobek, przedszkole, a z drugiej strony jako coś zupełnie naturalnego traktuje dostawcę jak kogoś, na kim można wymusić kredyt kupiecki.Uczestnicy: dr Jacek Dymowski, prof. dr hab. Janina Filek, Jacek Santorski, dr hab. Grzegorz Szulczewski, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska

„Ryzyko w działalności polskich przedsiębiorstw średnich, małych i mikro” – 26 listopada 2015 r.

Prof. dr hab. Romuald Holly, Szkoła Główna Han-dlowa:Przedmiotem naszych badań przeprowadzonych wcze-sną wiosną i latem roku 2014 był stosunek właścicieli i zarządzających przedsiębiorstwami małymi, średnimi i mikro do rynkowej oferty kierowanej do nich przez za-kłady ubezpieczeń, banki, firmy abonamentowe, także firmy leasingowe i inne z rynku finansowo-ubezpiecze-niowego. Przede wszystkim chcieliśmy się dowiedzieć, dlaczego w tak niewielkim stopniu wykorzystują one te produkty. Szacuje się, że jedynie 20–25% przedsię-

biorstw małych średnich i mikro w stopniu ograniczo-nym korzysta z tej oferty.

Wydaje się, że oni czegoś innego oczekują, niż my im oferujemy. W naszych produktach proponujemy przede wszystkim restytucję stanu sprzed realizacji ryzyka, po-przez rekompensatę finansową. „Co mi z tego? – mówi przedsiębiorca. – Kiedy wybuchnie pożar i spali się firma, otrzymam sumę odpowiadającą stracie, jaką poniosłem, ale mojego przedsiębiorstwa już nie będzie”.

Bierzemy wciąż pod uwagę niewłaściwe kryterium konstrukcyjne dla oferty produktowej. Jak się okazuje, bardziej istotny podział niż ten formalny, na firmy małe, średnie, mikro i duże, jest podział, który wynika z miej-sca i roli, jaką te przedsiębiorstwa pełnią w gospodarce i środowisku, w którym działają.

Uczestnicy: prof. dr hab. Juliusz Gardawski, prof. dr hab. Romuald Holly, dr Maria Błoszczyńska, dr Dominika Cichońska, Katarzyna Kędzior, prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

„Idee na kryzys: polscy ekonomiści odkrywani na nowo” – 30 listopada 2015 r.

Debata Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, „Le Monde diplomatique – edycja polska” przy wspar-ciu Fundacji im. Róży LuksemburgProf. Jerzy Osiatyński, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN oraz Rada Polityki Pieniężnej: Michał Kalecki i Kazimierz Łaski w swoich rozważa-niach na temat złotej reguły akumulacji skupiali uwa-gę na swego rodzaju „przemieszczaniu się” gospodarki złotowiekowej wzdłuż „ostrza noża” (w sensie Harroda). Pokazywali, że efekt inwestycji jest dwojaki. Z jednej strony w czasie ponoszenia wydatków inwestycyjnych powstają dochody, w rezultacie których albo mogą się pojawiać naciski inflacyjne (kiedy gospodarka pracuje przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych), albo też następuje lepsze wykorzystanie tych zdolności wytwórczych, zwiększają się zatrudnienie, PKB, dochody firm i gospodarstw domowych (kiedy czynniki wytwór-cze nie są w pełni wykorzystane). Z drugiej jednak strony w pewnym momencie te inwestycje zostają przekazane do użytku, tworzą nowe zdolności wytwórcze i wobec tego zaczynają konkurować z już istniejącym aparatem wytwórczym. Jaki jest warunek, aby zachodziła równość pomiędzy tym nowym potencjałem wytwórczym, który jest efektem nowych inwestycji, a dochodami i popytem, które powstają w procesie budowy inwestycji i które mają być tej wielkości, żeby zapewnić pełne wykorzystanie także starych urządzeń wytwórczych? To jest to „ostrze noża” – stałe zachowywanie warunku stabilności.

Czy warunek ten może być spełniony automatycznie w ramach swobodnie działającego mechanizmu ryn-

Od lewej: prof. Juliusz Gardawski, prof. Romuald Holly


Prof. Andrzej Sławiński, Stefan Kawalec, prof. Elżbieta Mączyńska, Paweł Budrewicz

Prof. Jerzy Osiatyński, prof. Elżbieta Mączyńska, Przemysław Wielgosz, Grzegorz Konat

kowego, czy też jego spełnienie wymaga interwencji pań-stwa? Na gruncie teorii i Kaleckiego, i Łaskiego warunek ten wymaga interwencji państwa. Nie ma bowiem takiego mechanizmu rynkowej autoregulacji – mówią obaj autorzy – w rezultacie którego efektywny popyt będzie rósł w ta-kim akurat tempie, aby zapewnić pełne wykorzystanie tych stale rozbudowywanych nowych zdolności wytwórczych. To samo dotyczy gospodarki planowej, jeżeli ma być za-chowana równowaga na rynku dóbr konsumpcyjnych. Tej konieczności zachowania równowagi, czy też równowagi między dynamiką sektora dóbr inwestycyjnych i konsump-cyjnych, Kalecki i Łaski poświęcali wiele uwagi w pracach dotyczących gospodarki centralnie planowanej. Oceniając historycznie, jest to prawdopodobnie najważniejszy, cho-ciaż niejedyny, fragment dorobku prof. Kaleckiego z obsza-ru gospodarki centralnie planowanej, który zachowuje waż-ność do dzisiaj na gruncie gospodarki rynkowej, co dobitnie wykazuje Łaski w swojej ostatniej książce.

Uczestnicy: prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, red. Przemysław Wielgosz, prof. dr hab. Jerzy Osiatyński, Grzegorz Konat, red. Rafał Woś

„Perspektywy rozwoju strefy euro”– 15 grudnia 2015 r.

Debata Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz Polsko-Amerykańskiej Fundacji Edukacji i Rozwo-ju Ekonomicznego połączona z wręczeniem nagród w konkursie „Magister PAFERE” V Edycja 2014–2015Stefan Kawalec, prezes zarządu Capital Strategy:

Jaką strategię Polska powinna przyjąć wobec strefy euro? Polska oraz inne kraje Unii Europejskiej, które mają własne waluty, mogą w praktyce, nie łamiąc zo-bowiązań traktatowych, pozostawać poza strefą euro, jak długo zechcą. Wydarzenia w strefie euro pokazują, jak wysokie są koszty utraty niezależności walutowej. Dzisiaj spośród 500 mln mieszkańców Europy oko-ło 170 mln żyje w krajach, które nie należą do strefy euro, i nie należy się spodziewać, żeby w dającej się przewidzieć przyszłości ta liczba uległa istotnemu zmniejszeniu. W polskiej dyskusji w ostatnich 2–3 latach zwolennicy przyjęcia euro akcentują głównie oczekiwane korzyści polityczne. Uważają, że powinni-śmy zadeklarować szybkie wejście do strefy euro po to, żeby znaleźć się w centrum decyzyjnym. Pogląd ten ma pewne racjonalne przesłanki, jednak uwa-żam, że zwolennicy tego poglądu nie doceniają kosz-tów ekonomicznych rezygnacji z własnej waluty, które są moim zdaniem większe niż oczekiwane korzyści polityczne. Poza tym korzyści polityczne mogą się nie zmaterializować w ogóle, ponieważ wpływ na nasz los w Unii Europejskiej może być w ramach strefy euro znacznie mniejszy niż dzisiaj. Możliwość wpływu za-leży od tego, jaką się ma swobodę ruchu. My dzisiaj taką swobodę mamy, ponieważ dzięki własnej walucie jesteśmy w niezłej sytuacji gospodarczej. Mamy wła-sny bank centralny i w związku z tym możemy swo-bodnie wyrażać swoje poglądy. Możemy w różnych sprawach nawet myśleć o zajmowaniu innego stano-wiska niż największe potęgi europejskie. W ramach strefy euro tej swobody już nie ma. Kraje bez własnej waluty i banku centralnego mają istotnie ograniczo-ną suwerenność. Polska nie powinna pochopnie re-zygnować z własnej waluty. Natomiast powinniśmy podejmować wysiłki, by utrzymać Unię Europejską, utrzymać wspólny rynek oraz zapobiec wypchnięciu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.Uczestnicy: prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, prezes Paweł Budrewicz, prof. dr hab. Andrzej Sławiński, Sebastian Wieczorek, prof. Oskar Kowalewski, prezes Stefan Kawalec, Jacek Czech

DEBATA


Polskie Towarzystwo EkonomiczneZAGRANICA

XXIV Seminarium naukowe we Vlotho

Celem seminarium była wymiana poglądów i doświadczeń na temat koncepcji ordoliberalnej społecz-nej gospodarki rynkowej między naukowcami i praktykami, a także integracja naukowców z różnych ośrodków naukowych z Polski, Nie-miec i Białorusi. Tegoroczna edy-cja była kontynuacją toczącej się dyskusji naukowej nt. realizacji tej koncepcji w Niemczech i Polsce. Wydarzenie zainspirowało młodych

pracowników nauki do poszerzenia wiedzy z zakresu ordoliberalizmu, było także okazją do nawiązania kontaktów z doświadczonymi pra-cownikami nauki. Cele szczegółowe seminarium:y promowanie rozwoju naukowego

wśród młodych pracowników nauki, doktorantów oraz przyszłych studen-tów nauk ekonomicznych poprzez animowanie wymiany myśli naukowej w obszarze zagadnień oscylujących

wokół ordoliberalnej koncepcji spo-łecznej gospodarki rynkowej;y stworzenie forum do prezen-

tacji myśli i wyników badań na temat realizacji założeń tej kon-cepcji w krajach Europy Środkowo--Wschodniej i Niemczech,y diagnoza aktualnego stanu wie-

dzy na temat ordoliberalizmu oraz wypracowanie najlepszych praktyk w obszarze realizacji tej koncepcji w Polsce.

XXIV Seminarium Naukowe nt. „Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej – realizacja w Niemczech i Polsce” odbyło się 16–30 sierpnia 2015 r. we Vlotho (Niemcy).

Elżbieta Szaruga*


W skład Rady Naukowo-Progra-mowej XXIV Seminarium Nauko-wego we Vlotho nt. „Ordoliberalna koncepcja społecznej gospodarki rynkowej – realizacja w Niemczech i Polsce” weszli:l prof. dr hab. Elżbieta Mączyń-

ska – opiekun naukowy seminarium z ramienia Zarządu Krajowego PTE (prezes PTE) oraz profesor Szkoły Głównej Handlowej;l prof. dr hab. Piotr Pysz – opie-

kun naukowy seminarium ze strony niemieckiej, profesor Wyższej Szko-ły Finansów i Zarządzania w Bia-łymstoku oraz Private Hochschule für Wirtschaft und Technik Vechta, Diepholz, Oldenburg;l Lars Vogel – dyrektor Naczelny

Fundacji Ludwiga Erharda w Bonn.Uczestnicy wysłuchali wykładów

i prelekcji następujących prelegen-tów (w kolejności alfabetycznej):l prof. dr. Thomasa Apolte (Uni-

versität Münster) nt. „Europejska polityka pieniężna i europejskie kry-zysy walutowe”;l europosła Elmara Broka nt.

„Okrągły stół w sprawie przyszłości Europy” – sesja specjalna połączona z rundą pytań od uczestników se-minarium i odpowiedziami eksper-ta (moderator: prof. dr hab. Piotr Pysz);l prof. dr. Nilsa Goldschmidta

(Universität Siegen) nt. „Ordolibe-ralizm i chrześcijańska doktryna spo-łeczna“;l Heleny Helfer (Universität

Münster) nt. „Społeczna gospodarka rynkowa: w kierunku kompleksowe-go i złożonego indeksu”;l prof. dr. Armina Jansa (Zürcher

Hochschule für Angewandte Wis-senschaften, Winterthur w Szwaj-carii) nt. „Regulacje bankowe, quo vadis?”;l prof. dr. Markusa Kerbera (TU

Berlin) nt. „Europejska polityka kon-kurencji. Wolność konkurencji czy efektywność? Uwagi na temat wy-zwolenia polityki konkurencji od jej podstaw normatywnych”;l prof. dr hab. Elżbiety Mączyń-

skiej nt. „Ład gospodarczy/ /zaburzenia w kontekście ry-zyka długotrwałej stagnacji sekularnej”;l prof. dr. hab. Piotra

Pysza nt. „Jakie wnioski możemy wyciągnąć z ordo-liberalizmu w myśli ordoli-beralnej” oraz nt. „Eucken, Hayek i Schumpeter – za-sady konkurencji a twórcza destrukcja”;l Larsa Vogla nt. „Lu-

dwig Erhard i Fundacja Ludwiga Erharda – jej za-dania i funkcjonowanie. Wyobrażenia Ludwiga Erharda na temat europej-skiej polityki”;l dr. Horsta Friedricha

Wünsche nt. „Społecz-na gospodarka rynkowa Ludwiga Erharda: impli-kacje ostatnich wyników badań i eksperckiej kon-sultacji politycznej”.

W seminarium udział wzięło 27 osób z 19 ośrodków nauko-wo-badawczych reprezentujących 11 województw. Poza uczestnikami z Polski w seminarium udział wzięli również naukowcy z Niemiec i Bia-łorusi. W strukturze potencjału na-ukowego uczestników seminarium naukowego we Vlotho najliczniejszą grupę stanowiły osoby z tytułem profesora (40,74%) oraz stopniem naukowym doktora/doktora inży-niera (37,03%). Mniej liczną grupę w strukturze potencjału naukowego seminarzystów stanowiły osoby ze stopniem doktora habilitowanego (7,41%). W strukturze tej znaleźli się również doktoranci (7,41%) oraz laureaci Olimpiady Wiedzy Ekono-micznej (7,41%).

W tegorocznej edycji seminarium naukowego we Vlotho szczególne znaczenie nadano problematyce ujętej w czterech panelach tema-tycznych. W ramach tych paneli uczestnicy pod opieką merytorycz-ną koordynatorów grup oraz opieku-

nów naukowych seminarium, czyli prof. dr hab. E. Mączyńskiej i prof. dr. hab. P. Pysza, zaprezentowali swoje referaty. Tematami przewod-nimi wygłoszonych referatów były następujące zagadnienia:l sytuacja powojenna w Niemczech,l aktualne problemy w ordolibera-

lizmie,l nowy humanizm w ekonomii,l konceptualne podejścia.

Należy podkreślić wysoki poziom merytoryczny wszystkich wystąpień, cieszących się ogromnym zaintere-sowaniem słuchaczy.

Ideę społecznej gospodarki rynko-wej popularyzuje strona interneto-wa: www.sgr.pte.pl. Można na niej znaleźć m.in. więcej informacji na temat seminarium we Vlotho.

*Elżbieta Szaruga – mgr ekonomii, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego

ZAGRANICA


Polskie Towarzystwo EkonomiczneWYDARZENIA

Doktoraty honoris causa

Dyskusja wokół tożsamości czy jednorodności metodologicznej ekonomii jest w tej nauce obec-na od czasów jej wyodrębnienia się jako dyscypliny w obrębie nauk społecznych. Początkowo dotyczyła ona przede wszystkim kwestii, czy i w jakim zakresie ekonomia (teo-ria ekonomii) ma być nauką czysto opisową, opartą niemal wyłącznie na indukcji, nieformułującą w za-sadzie uogólnień o charakterze no-mologicznym, w jakim zaś punktem wyjścia refleksji naukowej w ekono-mii powinny być uogólnienia – ka-tegorie, hipotezy, modele i teorie – formułowane w drodze dedukcji, stanowiące niezbędny punkt wyj-ścia do badań, które prowadzą do empirycznego rozpoznawania rze-czywistości gospodarczej. Podejście indukcyjne było absolutnie domi-nujące w koncepcjach merkanty-listów, zwłaszcza w XVI i XVII w. Było to wzmacniane dodatkowo dość powszechnym przekonaniem tych prekursorów ekonomii jako nauki, że w gospodarowaniu nie mamy właściwie do czynienia z żad-nymi obiektywnie (niezależnie od ludzkiej woli i świadomości) istnie-jącymi ogólnymi prawidłowościa-

mi (prawami), że jest to w istocie proces niemal całkowicie sterowa-ny przez gospodarujące jednostki, przy szczególnej roli odgrywanej jednak przez państwo jako jedyny podmiot, który przy braku istnienia takich prawidłowości może zapo-biegać stanowi ogólnej anomii eko-nomicznej.

Swoisty archetyp ekonomii jako nauki tworzonej przez merkantyli-stów nadawał jej charakter dyscy-pliny niemal wyłącznie opisowej. W twórczości niektórych późnych przedstawicieli tego kierunku, a w szczególności Jamesa Steuar-ta (1712–1790), tworzącego już w czasach ojca założyciela ekono-mii klasycznej (klasycznej ekono-mii politycznej) Adama Smitha (1723–1790), dostrzec jednak moż-na wyraźnie elementy myślenia teo-retycznego opartego na dedukcji. W swoim głównym dziele „Inqu-iries into the Principles of Political Economy” (1767) Steuart wyraźnie mówi o potrzebie wyprowadzania czy też dedukowania ogólnych za-sad nauki ekonomicznej z „obser-wacji i refleksji”. Wyraźnie jednak podkreśla, że podstawą tych uogól-nień jest doświadczenie. Mówi też

w pierwszym rozdziale swojej fun-damentalnej pracy o pewnym uni-wersalizmie ludzkiego zachowania ekonomicznego, opierającego się na własnym interesie, wygodzie, obo-wiązku i pasji. Jego metoda może być więc traktowana jako deduk-cyjna, z tym jednak zastrzeżeniem, że Steuart wyraźnie podkreśla, iż ogólne zasady ekonomii jako pewne konstrukty abstrakcyjne nie muszą pasować do wszystkich warunków społecznych, z czego wyprowadza konkluzję, że „ekonomia polityczna w każdym kraju musi być z koniecz-ności różna”.

W pracy „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” Adama Smitha obserwujemy z kolei wyraźny dualizm metodologiczny. W tym fundamentalnym z punktu widzenia przyszłego rozwoju eko-nomii jako nauki dziele mamy do czynienia, z jednej strony, z konty-nuacją podejścia indukcyjnego czy też deskryptywnego, właściwego dla krytykowanych przez niego merkan-tylistów. Czyni to notabene tę pracę Smitha tak pasjonującą jako źródło wiedzy empirycznej o gospodarce Anglii w okresie początków rewolu-cji przemysłowej. Z drugiej strony

7 października, podczas inauguracji roku akademickiego Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, godność doktora honoris causa nadano prof. Bogusławowi Fiedorowi, natomiast 26 listopada br. w Auli Kryształowej SGGW odbyła się uroczystość nadania tytułów doktora honoris causa prof. Andrzejowi Czyżewskiemu oraz prof. Jerzemu Wil-kinowi. Prezentujemy fragmenty wykładów wygłoszonych z tej okazji.

Uwagi o potrzebie równowagi metodologicznej w ekonomii

Bogusław Fiedor


WYDARZENIA

jest w tej pracy zawarty obszerny nurt refleksji naukowej, w której wyraźnie przeważa myślenie deduk-cyjne, czego przykładami są choćby teoria ceny naturalnej, handlu za-granicznego (oparta na koncepcji absolutnych przewag kosztowych) czy rozważania nad długookresowy-mi perspektywami rozwoju gospo-darki kapitalistycznej (wyraźna an-tycypacja – choć ze wskazaniem na inny mechanizm sprawczy – kon-cepcji stagnacji sekularnej D. Ri-cardo). Dualizm metodologiczny Smitha może też być postrzegany – zwłaszcza w kontekście lektury jego „Teorii uczuć moralnych” – z behawioralnego czy antropolo-gicznego punktu widzenia. Chodzi mianowicie o to, że z jednej strony można go niewątpliwie uznać za głównego obok J. Benthama pre-kursora koncepcji homo oecono-micus (w sposób bezpośredni sfor-mułowanej dopiero w połowie XIX wieku przez J.S. Milla w „Zasadach ekonomii politycznej”. Z drugiej

strony wszakże w „Teorii uczuć mo-ralnych” Smitha widzimy jedno-znacznie, że jego kategoria selfish-ness (egoizmu) jako behawioralnej podstawy naszych działań w gospo-darowaniu, a także we wszelkich innych dziedzinach aktywności społecznej, nie ma wąskiego uty-litarystycznego rozumienia, a po-nadto że wyraźnie jest podkreślana rola empatii, ogólnych zasad mo-ralnych czy opartego na nich prawa naturalnego w kształtowaniu relacji ekonomicznych. Mówiąc inaczej, w „Teorii uczuć moralnych” A. Smi-tha jednostka gospodarująca to nie tylko podmiot, który maksymalizu-je swój indywidualny dobrobyt czy bogactwo, ale charakteryzuje się też empatią i solidarnością z inny-mi podmiotami, jak również jest w swoim działaniu determinowana czynnikami wolicjonalnymi i ogól-nymi ludzkimi instynktami postę-powania: potrzebą bezpieczeństwa, prokreacji itd. Współczesna dysku-sja nad tożsamością i jednorodno-

ścią lub różnorodnością metodo-logiczną ekonomii jako nauki jest związana głównie, choć nie wyłącz-nie, z pytaniem, czy i w jakim za-kresie ekonomia jako nauka (teoria ekonomii) powinna być nauką czy-sto pozytywną, w jakim zaś stopniu są w niej uprawnione intersubiek-tywnie, empirycznie i/lub logicznie, nieweryfikowalne (nietestowalne) sądy wartościujące. Ta dyskusja ma również swoje dość już odległe w czasie, sięgające połowy XIX w. odniesienia i jest związana z meto-dologicznymi przyczynkami takich wybitnych ekonomistów (będących często też znakomitymi ogólnymi metodologami nauki czy logika-mi), jak: J.S. Mill, W.N. Senior, J.E. Cairness, V. Pareto, M. We-ber, J.N. Keynes, L. Robbins czy M. Friedman.

Dyskusja ta – w nawiązaniu do podstawowej dystynkcji zawar-tej jeszcze w podstawowej pracy D. Hume’a „Traktat o naturze ludz-kiej” – doprowadziła do utrwalenia się w metodologii ekonomii jako nauce standardowego podziału na sądy pozytywne, czyli wypowiedzi o obiektywnie istniejących faktach (gospodarczych z perspektywy tego artykułu), i sądy wartościujące. To-warzyszyły temu i towarzyszą nadal, z jednej strony, dążenia do kształto-wania ekonomii jako nauki czysto pozytywnej, całkowicie wolnej od sądów wartościujących i do zwią-zanego z tym negowania potrzeby istnienia „ekonomii normatywnej” jako tej domeny ekonomii, która właśnie odnosi się do świata sądów wartościujących (Czarny, 2010). Ogólnie rzecz biorąc, przy takim dy-chotomicznym podziale na „świat faktów” i „świat wartości” uzasad-niony staje się podział nie na eko-nomię pozytywną i ekonomię nor-matywną, ale ekonomię pozytywną (lub po prostu ekonomię) i politykę gospodarczą. Ta pierwsza zajmuje się wyłącznie testowalnymi w kate-goriach prawdy i fałszu intersubiek-

Prof. dr hab. Bogusław Fiedor – specjalizuje się w ekono-mii środowiska, historii myśli ekonomicznej oraz mikro-ekonomii; nauczyciel akademicki związany z Uniwersyte-tem Ekonomicznym we Wrocławiu, w latach 2005–2012 rektor tej uczelni, obecnie prorektor ds. współpracy z za-granicą. Zastępca przewodniczącego Rady Naukowej INE PAN. Wiceprezes PTE.



tywnie, empirycznie bądź logicznie, twierdzeniami i hipotezami, ta dru-ga poszukuje uzasadnień (politycz-nych, moralnych itp.) dla wyboru określonych rozwiązań w polityce gospodarczej, identyfikacji i hierar-chizacji jej celów, doboru środków realizacji tych celów itp. Zauważmy, że ten podział nawiązuje do „starej” propozycji metodologicznej L.M.E. Walrasa o podziale na „ekonomię

czystą”, „ekonomię stosowaną” i „ekonomię społeczną”. Ta pierwsza, redukowana przez Walrasa do teorii równowagi ogólnej, odpowiadałaby – w pewnym uproszczeniu – ekonomii jako nauce czysto pozytywnej, zaś drugie dwa człony w jego trójpodzia-le – znowu w pewnym uproszczeniu – polityce gospodarczej i społecznej jako odwołujących się do świata są-dów wartościujących. (...)

Fragment wykładu wygłoszonego podczas uroczystości nadania tytu-łu doktora honoris causa Uniwersy-tetu Ekonomicznego w Katowicach 7 października 2015 r.

Pełny tekst wykładu na:http://www.pte.pl/pliki/pdf/dokto-

rat_fiedor.pdf.

Ziemia zaliczana do majątku nie jest zgromadzonym przez człowieka ka-pitałem. Ma ona wartość samoistną. Przez stulecia użytkowania była ulep-szana, tj. m.in. drenowana, nawadnia-na, zaorana, karczowana, ogradzana, o czym w Szkole Głównej Gospodar-stwa Wiejskiego wiedzą najlepiej, ale jej korzenie leżą przecież w nadaniu Stwórcy. Nie byłoby w tym nic ory-ginalnego, gdyby nie fakt, że to wła-śnie ta wartość w dziejowym procesie przepływów międzygałęziowych jest w różnym stopniu kapitalizowana, przez co istotnie zmienia się rela-cja kapitału (majątku) do dochodu. Wpływa ona też na stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału oraz na akumulację strumienia oszczędności i inwestycji. Rzecz jednak w tym, że geneza tych procesów sięga warto-ści „czystych”, samoistnych, których wymiar także się zmienia w czasie. Nasuwa się jednak pytanie: jaki jest ich udział we wzroście stopy kapi-tału do dochodu oraz w dynamice i jakie skutki ekonomiczne relacja ta współcześnie determinuje? Czy można w ogóle oszacować samoist-ną wartość gruntów w ich bieżących cenach rynkowych i jaki to miałoby sens ekonomiczny? To jest właśnie tajemnicą gruntów. Pewne jest, że takowa wartość istnieje. Znakomity

uczony Szkoły Głównej Gospodar-stwa Wiejskiego prof. R. Manteuffel, pisząc „Filozofię rolnictwa”, stał się prekursorem takiego myślenia.

Po drugie, u podstaw bezwzględnej deprywacji rolników (i ich gospo-darstw) leży niemobilność czynnika ziemi w przeciwieństwie do pozo-stałych czynników produkcji – pracy i kapitału. Ziemia jako majątek nie przepływa do innych zastosowań. W procesie kształtowania popytu pośredniego i końcowego uczestni-czą tylko renty (wynagrodzenia tego czynnika) i to w stopniu dalece nie-adekwatnym, ze względu na brak in-ternalizacji, tj. uwzględnienia wielu kosztów, np. utrzymania dobrostanu naturalnego środowiska. Zwracał na to uwagę m.in. A. Woś w swojej ostatniej pracy poświęconej walory-zacji zasobów i czynników wytwór-czych rolnictwa. Z faktów, o których mowa, wynika, iż wytworzona w go-spodarstwach rolnych nadwyżka eko-nomiczna nie spełnia w tablicy prze-pływów międzygałęziowych kryterium paretooptymalnej alokacji. W łań-cuchu dostaw jest ona częściowo przechwytywana przez skupujących, przetwórców, sprzedających, w końcu samych konsumentów. Z przeprowa-dzonych badań empirycznych na du-żej próbie gospodarstw FADN wynika,

iż ta deprywacja to ubożenie, na pew-no pojawiają się w okresie zamknię-tego cyklu koniunktury gospodarczej, przy czym natężenie tego zjawiska w rolnictwie jest zdecydowanie więk-sze w spadkowej niż wzrostowej fazie cyklu. Wpływ na to mają subwencje i dotacje wspierające dochody rolnicze niezależne przecież od koniunktury gospodarczej. Następstwem tego sta-nu rzeczy jest potrzeba zwrotu tej czę-ści wytworzonej nadwyżki ekonomicz-nej, która odpłynęła od pierwotnych jej wytwórców, poprzez mechanizm redystrybucji dochodów podatników, dawniej za pośrednictwem rynku i bu-dżetu, dziś głównie budżetu, m.in. w formie dopłat z różnych tytułów i subwencji wspierających dochody rolników. Stanowi to kompensację rynkowej dyskryminacji rolnictwa i ważne uzasadnienie prowadzonej obecnie polityki rolnej, w tym Wspól-nej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Bez budżetowej redystrybucji docho-dów podatników dochody rolników pozostawałyby w kumulującym się dysparytecie dochodowym wobec działów pozarolniczych. Szczegółowe badania dowodzą, iż im kraj wyżej rozwinięty gospodarczo, tym działanie takie jest powszechniejsze. W świetle polskich doświadczeń kompensacja budżetowa deprywacji dochodów rol-

Odkrywanie ekonomii rolnejAndrzej Czyżewski


WYDARZENIA

ników nie jest jednak wystarczająca. Dysparytet dochodów rolniczych do przeciętnych dochodów gospodarstw domowych nadal się utrzymuje, choć przyznać trzeba, iż członkostwo Pol-ski w Unii Europejskiej istotnie go zmniejszyło. Warto tu jednak pod-kreślić, iż średnio w tzw. starych krajach UE-15 oscyluje on wokół zera, zaś w takich państwach jak np. USA czy Japonia parytet ten jest wy-raźnie dodatni.

Szczególnie osobliwy jest jednakże fakt względnej deprywacji rolników, dość powszechny w wielu wysoko rozwiniętych krajach europejskich, gdzie poziom dochodów rolniczych, w porównaniu z sytuacją rolników w Polsce, jest zdecydowanie wyż-szy, niemniej w relacji do poziomu dochodu przeciętnego w gospo-darstwach domowych tych krajów – zauważalnie niższy. Należy w tym miejscu podkreślić, iż dochody rol-nicze w wielu wysoko rozwiniętych

krajach Unii Europejskiej, bez finan-sowego wsparcia przez mechanizm redystrybucji budżetowej, są niewy-starczające do pokrycia bieżących kosztów produkcji rolnej. W tym miejscu pragnę jednakże podzielić się refleksją o potrzebie uwzględnie-nia w wyjaśnianiu tego mechanizmu oceny relacji zgromadzonego przez rolników kapitału, w tym zakumulo-wanego majątku (tu: domy, budynki gospodarcze, ich wyposażenie, ma-szyny, w końcu ziemia) do dochodu. Warto pamiętać, iż stosunek tak rozumianego kapitału do dochodu szacuje się w wysoko rozwiniętych gospodarkach w granicach 5–6-krot-ności. Zasadne jest jednak pyta-nie, czy kształtowanie dochodów rolniczych powinno być oderwane od akumulowanego majątku rolni-ków. W jakich okolicznościach ma to znaczenie i jakie mogą być tego konsekwencje dla ich wyborów eko-nomicznych?

W ostatniej z wymienionych kwe-stii odnoszę się do potrzeby zmiany dominującego współcześnie w to-warowym rolnictwie wzorca indu-strialno-technologicznego na rozwój trwale równoważony. Świadomie nie używam tu czasu dokonanego, podkreślając, iż jest to proces do-chodzenia do celu, który również nie jest statyczny. Występuje bowiem konieczność równoważenia ładów ekonomicznych, demograficznych, przestrzenno-środowiskowych i spo-łecznych w sposób minimalizujący błąd złożenia. Potrzebne są od-powiednie reguły współdziałania nowych instytucji i instrumentów. Trudno powiedzieć, kiedy proces ten w skali kontynentalnej, później globalnej osiągnie masę krytyczną, zapewne nie nastąpi to równocze-śnie i wszędzie, a różnice w tym za-kresie mogą być w czasie znaczące. Jedno jest jednakże pewne. Dotych-czasowy mechanizm stymulujący

Prof. dr hab. Andrzej Czyżewski (na zdjęciu pierwszy z prawej) – jego zainteresowania naukowe mieszczą się głównie w makroekonomicznym nurcie analiz gospodarki, zwłaszcza dotyczących sektora rolno-żywnościowego. Badania związane są przede wszystkim z teorią ekonomii oraz ekonomią rolną, w tym interpretacją i praktycznym rozwiązywaniem kwestii agrarnej w Polsce. Dotyczą one m.in. procesów reprodukcji w gospodarce żywnościowej, kształtu ustroju rolnego, jego ewolucji w warunkach rynkowych, głównych sił i czynników dynamizujących rozwój rolnic-twa, a także powiązań polskiego rolnictwa z rynkami światowymi.



Znaczenie gleby i wielo-funkcyjność ziemi rolniczej

Według danych raportu ONZ na temat wykorzystania ziemi rolniczej w skali globalnej (UNEP 2014) świat zbliża się do akceptowalnej granicy tego wykorzystania, traktowanej jako bezpieczna i zrównoważona. Chodzi przede wszystkim o do-stępność i wykorzystanie gruntów uprawnych (cropland), zajmujących obecnie na świecie ok. 1500 mln ha. Za tzw. safe operating space uznaje się powierzchnię 1640 mln ha (UNEP 2014, s. 13). Wszystko wskazuje na to, że zapotrzebowa-nie na ziemię rolniczą, a zwłaszcza grunty orne, będzie wzrastać bardzo szybko i znacznie przekroczy ten „bezpieczny” poziom przed rokiem 2050. Wykorzystywana obecnie na świecie powierzchnia ziemi upraw-nej to ok. 10% ogólnej powierzchni lądów. Na cele rolnicze, zwłaszcza w postaci pastwisk, wykorzystywana jest znacznie większa powierzchnia ziemi, bowiem łącznie aż 4900 mln ha (około 33% powierzchni lądów). Czy da się tą powierzchnię wy-

datnie powiększyć, uwzględniając bezpieczeństwo ekologiczne naszej planety? Czy musimy powiększać rozmiary gruntów rolnych i innych użytków rolniczych, aby zaspoko-ić potrzeby żywnościowe ludności świata, kosztem środowiska natu-ralnego, też niezwykle ważnego dla egzystencji naszej planety? Substy-tutem tej ekspansji terytorialnej jest postęp wiedzy, pozwalający wydat-nie podnieść produktywność ziemi.

Ekspansja terenów rolniczych, często kosztem bardzo wartościo-wych składników ekosystemu, do-konuje się pod wpływem różnych czynników. Ważną rolę wśród tych czynników odgrywają siły rynkowe, w tym konkurencja na światowym rynku produktów rolnych. Presja konkurencyjna zmusza do koncen-tracji i intensyfikacji produkcji, po-większania rozmiarów gospodarstw i powiększania pól, wyrębu lasów, ograniczania naturalnych pastwisk, niszczenia śródpolnych zadrze-wień, miedz i zbiorników wodnych. Cierpią na tym gleba, przyroda, ale w ostatecznym rachunku przede wszystkim sam człowiek.

Dramatyczną, literacką (chociaż opartą na faktach) ilustrację tych zależności przedstawił John Stein-beck w „Gronach gniewu”, epopei ilustrującej czasy wielkiego kryzysu lat 30. XX w. w Stanach Zjedno-czonych. Na obszarach wiejskich Oklahomy rozgrywał się wtedy dramat będący wynikiem zarów-no kataklizmu ekonomicznego, jak i ekologicznego. Stosunkowo ubogie gleby tej części Ameryki, nadające się w zasadzie jedynie na pastwiska („nie trzeba jej było tykać pługiem” – jak mówi jeden z bohaterów książ-ki), zostały zamienione na tereny uprawne służące do produkcji ku-kurydzy i bawełny. Degradacja gleb połączona z długotrwałą suszą spo-wodowały pustynnienie gleb i gi-gantyczną burzę pyłowo-piaskową. „Ludzie kryli się po domach, a wy-chodząc osłaniali nosy chusteczka-mi, oczy zaś okularami ochronnymi. (…) Wiedzieli, że upłynie sporo czasu, zanim kurz opadnie na zie-mię. Rano wisiał w powietrzu niby mgła, a słońce czerwieniło się jak świeża krew. Z nieba przez cały ten dzień i następny spadał na ziemię

Ziemia rolnicza – wielki skarb naszej planety

Jerzy Wilkin

techniczną efektywność produkcji, bez internalizacji towarzyszących temu kosztów transakcyjnych, ogra-niczających dobrostan naturalnego środowiska, musi się zmienić. Sty-mulowanie skali produkcji rolniczej w warunkach obniżki jednostko-wych cen skupu, a przez to względ-nej obniżki dochodów marginalnych rolników, staje się ekonomicznie pozbawione sensu. Gdy do tego do-dać rosnące koszty wytwarzania, ze względu na konieczność opłaty ren-ty dobrostanu naturalnego środowi-

ska, potrzeba wprowadzenia polityki trwale równoważonego wzrostu sta-je się niezbędna. Ludziom do życia równie potrzebne jak wyżywienie jest sprzyjające zdrowiu naturalne środowisko. Eutrofizacja wód, ste-powienie gruntów, likwidacja pasów zieleni, nadmierna emisja metanu i dwutlenku węgla budzą, szczegól-nie na obszarach zaawansowanego rozwoju cywilizacyjnego, coraz gło-śniejszy społeczny sprzeciw. Zbliża się więc czas płatności powszechnej daniny ekologicznej, specjalnego

podatku pozwalającego zachować naturalne środowisko dla przyszłych pokoleń. Mniej ważne jest, iż o pro-cesie trwale równoważonego wzro-stu mówimy dziś w czasie niedoko-nanym, ważne natomiast, iż proces ten się zaczął i będzie nasilał. (...)

Fragment wykładu wygłoszonego podczas uroczystości nadania tytu-łu doktora honoris causa SGGW 26 listopada 2015 r.

Pełny tekst wykładu na: http://www.pte.pl/250_artykuly_i_

opinie.html.


WYDARZENIA

jak przesiany przez sito pył pokry-wając ją równą warstwą. Osiadł na kukurydzy, na słupach ogrodzeń, na drutach, zasypał dachy, chwasty i drzewa”.

Za kataklizmem przyrodniczym przyszedł kataklizm ekonomiczny. Utrata dużej części plonów, spa-dek cen rolnych i zadłużenie far-merów w bankach zakończyły się masowymi bankructwami, utratą ziemi i pozostałego majątku pro-dukcyjnego oraz koniecznością opuszczenia gospodarstw. Zaczął się wielki exodus farmerów z Okla-homy na Zachód, głównie do Ka-lifornii, gdzie nie czekała na nich ziemia obiecana, ale bardzo trudne i często upokarzające warunki byto-wania, towarzyszące czasom Wiel-kiego Kryzysu, pięknie i dramatycz-nie zarazem opisane w powieści Steinbecka.

Co dzieje się z ziemią rolniczą w naszym kraju i w Unii Europej-skiej? Mimo wielkiego zapotrze-bowania na ziemię rolniczą w skali światowej, w Polsce, podobnie jak i w innych krajach europejskich, powierzchnia gruntów rolnych się zmniejsza. W latach 2002–2010 ubyło w naszym kraju ok. 1,4 mln ha użytków rolnych, co stanowiło 8,3% ogółu tych użytków(GUS 2011). Skala tych ubytków jest jeszcze większa, jeśli weźmiemy pod uwa-gę cały okres powojenny. W okresie po II wojnie światowej ubyło w Pol-sce około 5 mln ha. Jest to więcej niż powierzchnia użytków rolnych w Czechach i 2,5 razy tyle użytków rolnych, ile ma Holandia. W na-szym kraju ziemia rolnicza jest, nie-stety, bardzo często marnotrawiona i zbyt łatwo przeznaczana na cele nierolnicze.

W UE występuje od wielu lat proces zmniejszania powierzchni gruntów rolnych, między innymi w wyniku chaotycznej urbanizacji i porzucania ziemi rolniczej (land abandonment). Jest niewątpliwie

ironią historii i paradoksem rozwo-ju, że w krajach powstałych w wyni-ku rozpadu Związku Radzieckiego, gdzie przez dziesięciolecia występo-

wał niedobór żywności, po przejściu do nowego systemu gospodarczego spotęgował się proces porzucania ziemi rolniczej, mimo że nadal jest tam dużo ludzi niedożywionych i cierpiących biedę. W okresie tzw. transformacji systemowej w Rosji z użytkowania rolniczego wyłączono ok. 40 mln ha gruntów ornych (to prawie cztery razy więcej, niż wy-nosi powierzchnia gruntów ornych w Niemczech). W niektórych czę-ściach Rosji rolnictwo zniknęło pra-wie całkowicie. Proces ten zaznaczył się z dość dużą siłą także w Polsce.

O ile w wielu krajach UE następu-je porzucanie ziemi rolniczej i wyłą-czanie jej z użytkowania rolniczego, o tyle w innych krajach, zwłaszcza rozwijających się, pojawiło się zja-wisko zagrabiania ziemi przez pod-mioty zewnętrzne. Land grabbing to zawłaszczanie (grabież) ziemi rolniczej w krajach ubogich na po-trzeby krajów bogatszych i korpora-cji ponadnarodowych. Przedmiotem transakcji są zazwyczaj duże obsza-ry ziemi rolniczej (1–500 tys. ha), zwłaszcza w krajach afrykańskich, w Ameryce Południowej, na Ukra-inie i w Kazachstanie.

Na świecie rośnie zapotrzebowa-nie na żywność i ziemie uprawne potrzebne do jej wyprodukowania. Ocenia się, że do 2050 r. dodatkowe zapotrzebowanie na ziemię upraw-ną może wzrosnąć, w porównaniu z rokiem 2014, aż o 320–850 mln ha. Dokona się to głównie kosztem lasów tropikalnych i innych natural-nych siedlisk. (…)

Fragment wykładu wygłoszonego podczas uroczystości nadania ty-tułu doktora honoris causa SGGW 26 listopada 2015 r.

Pełny tekst wykładu na: http://www.pte.pl/250_artykuly_i_

opinie.html.

Prof. dr hab. Jerzy Wilkin – badacz i nauczyciel aka-demicki, aktywny zawodo-wo od ponad 45 lat. Jego zainteresowania naukowe obejmują stosunkowo szero-ki zakres problematyki spo-łeczno-ekonomicznej, w tym zwłaszcza: rozwój gospodar-czy, ewolucję i transformację systemów społeczno-ekono-micznych, instytucjonalne uwarunkowania rozwoju, ekonomiczną rolę państwa i sektora publicznego, inte-grację europejską, ekonomię rolnictwa i rozwoju obsza-rów wiejskich, naukowe pod-stawy polityki.



8 czerwca 2015 r. w Teatrze Wiel-kim w Warszawie odbyła się XXV uroczysta Gala „Teraz Polska”, podczas której nagrodzone zostały najlepsze polskie firmy, usługi, in-nowacje i samorządy. Po raz szósty przyznane zostały również tytuły Wybitnego Polaka. Godłem „Teraz Polska” nagrodzono 15 produktów, 6 usług, 2 przedsięwzięcia innowa-cyjne oraz 2 gminy.

Lista nagrodzonych na: http://www.terazpolska.pl/upload/File/aktualno%C5%9Bci/Laureaci_Konkursu_Teraz_Polska_2015.pdf.

Rektorzy, menedżerowie i ze-społy z 11 polskich szkół wyższych otrzymali 23 listopada w Warszawie nagrody w Konkursie Liderzy Za-rządzania Uczelnią LUMEN 2015. Pierwszą edycję konkursu zorgani-zowały: Fundacja Edukacyjna Per-spektywy oraz firma doradcza PCG Polska, by wyróżnić osoby i zespoły, które w innowacyjny sposób zarzą-dzają uczelniami.

Nagrody przyznano w katego-riach: zarządzanie uczelnią, inno-wacyjność, infrastruktura, umiędzy-narodowienie. Nagrodę specjalną otrzymała Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych za realizację inicjatywy „Dziewczyny na politechniki”.

Pełna lista nagrodzonych na: http://www.lumen.edu.pl/.

Europejski Kongres Małych i Śred-nich Przedsiębiorstw po raz piąty odbył się 12–14 października na te-renie Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach. Prof. Elżbieta Mączyńska w roli eksperta wzięła udział w panelu pt. „Dlacze-go leasing, a nie kredyt? Jak zadbać

o bezpieczeństwo klienta w czasach niepewności gospodarczej”. Wręczy-ła także pamiątkowe gratulacje z oka-zji 25-lecia Regionalnej Izby Gospo-darczej na ręce Tadeusza Donocika, prezesa Izby.

Więcej na: http://ekmsp.eu/pl/stro-na-glowna/.

Prof. Elżbieta Mączyńska, członek kapituły konkursu, wręczyła zwy-cięzcom listy gratulacyjne od PTE. Najlepsze programy MBA 2015 to kolejno: Canadian Executive MBA – CEMBA (SGH), emba@uw – Exe-cutive MBA na Uniwersytecie War-szawskim, Executive MBA (ALK), Executive MBA (Politechnika War-szawska), MBA-SGH, Koźmiński MBA z semestrem specjalistycznym,

Program MBA Poznań-Atlanta (UE w Poznaniu), European Multicultural Integrated Management Programm, International MBA (Krakowska Szko-ła Biznesu UE w Krakowie), Franklin University MBA – FUMBA (Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu), Exe-cutive MBA (Krakowska Szkoła Biz-nesu UE w Krakowie).

Pełna lista na: www.perspektywy.pl.

„Teraz Polska” 2015

Najlepsze programy MBA

Konkurs Liderów Zarządzania Uczelnią LUMEN 2015

V Europejski Kongres MŚP

Rozstrzygnięto szóstą edycję „Rankingu MBA Perspektywy 2015”. Uroczyste ogłoszenie wyników odbyło się 8 grudnia w sali im. Władysława Grabskiego w siedzibie Narodowego Banku Polskiego.

Obchody zainaugurowano spo-tkaniem wydziałowym w ramach 70-lecia UŁ, 23 maja 2015 r. Kul-minacją były Uroczysta Sesja Jubi-leuszowa, która odbyła się 26 wrze-śnia w Filharmonii Łódzkiej, oraz Międzynarodowa Konferencja Na-ukowa „Gospodarka i Społeczeń-stwo”, 24-25 września na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym.

Więcej informacji na stronie jubileuszes.uni.lodz.pl.

Pół wieku Wydziału Ekonomiczno- Socjologicznego w ŁodziWydział Ekonomiczno-Socjologicz-ny Uniwersytetu Łódzkiego w roku akademickim 2014/2015 obchodził jubileusz 50-lecia istnienia. Wy-darzenia o charakterze naukowym i popularno-naukowym z tej okazji odbywały się przez cały 2015 rok.


Jubileusz Kongresu Obywatelskiego

Perły Polish Market

Jubileuszowy X Kongres Oby-watelski odbył się w gmachu Politechniki Warszawskiej 7 listopada, pod hasłem „Pol-ska jutra. Możemy być lepsi!”. Organizatorzy przekonywali, że Polacy mogą stworzyć lep-sze społeczeństwo, państwo i gospodarkę. Mogą też ofe-rować produkty i usługi, które

zdobędą uznanie na świecie. Kongresowe spotkania służyć mają autorefleksji i inspirują-cym rozmowom w duchu wza-jemnego szacunku.

PTE złożyło gratulacje na ręce dr. Jana Szomburga, preze-sa zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, inicjato-ra Kongresu Obywatelskiego.

W kategorii „Perły Duże” trzecie miejsce zdobyła Grupa Kapitałowa Colian SA, drugie miejsce – Pro-chem SA, pierwsze miejsce – Za-rząd Morskiego Portu Gdynia SA. „Perły Wielkie” otrzymali: trzecie miejsce – Węglokoks SA, drugie miejsce – Gru-pa Kapitałowa Alumetal SA, pierwsze miejsce – Rossmann Supermarkety Drogeryjne Polska Sp. z o.o. „Perłami Sektora Finansowe-go” nagrodzono: trzecie miej-

sce – Deutsche Bank Polska SA, dru-gie miejsce – Santander Consumer Bank SA, pierwsze miejsce – MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji SA.

Wręczono także „Perły Honoro-we”. Otrzymali je: Mateusz Mo-rawiecki, Michał Sołowow, Leszek

Czarnecki, Tadeusz Donocik, Jacek Janiszewski, prof. Mariusz Jaskólski,

Rafał Sonik, ojciec dominikanin Ludwik Wiśniewski, Włodek Pawlik, Polskie Radio, Bartosz Piotrowski i Tomasz Konior.

Zwycięzców XIII edycji Rankingu Pereł Polskiej Gospodarki poznaliśmy pod-czas XIII Gali Pereł Polskiej Gospodarki organizowanej przez miesięcznik „Polish Market” 6 listopada 2015 roku na Zamku Królewskim w Warszawie.

Rok NOT70-lecie istnienia obcho-dziła Naczelna Organi-zacja Techniczna podczas uroczystej konferencji 16 kwietnia. Decyzją Rady Krajowej FSNT-NOT rok 2015 ustanowiony został Rokiem Jubileuszowym. Obchodzone b yły m.in.: 80. rocznica założenia przez gen. Józefa Bema Towarzystwa Politech-nicznego Polskiego w Paryżu, 110. rocznica od-dania do użytku Domu Technika w Warszawie, 70-lecie powstania Naczelnej Organizacji Tech-nicznej, 60-lecie Muzeum Techniki i Przemysłu NOT. Z tej okazji wszystkim inżynierom ser-decznie gratulujemy!

Profesor Elżbieta Mączyńska znalazła się na liście 200 naj-bardziej wpływowych kobiet polskiego sektora finansowego. Raport pt. „Kobiety w finansach. Obecność kobiet w pol-skim sektorze finansowym” opracowała i wydała Fundacja Instytutu Innowacyjnej Gospodarki.

Profesor Elżbieta Mączyńska weszła w skład powołanej przez Prezydenta RP 16 października Narodowej Rady Rozwoju. Podzielona na dziesięć tematycznych sekcji Rada ma być ośrodkiem formułowania myśli stra-tegicznych dla rozwoju i innowacyj-ności kraju. Jako forum konsultacyjne Rada będzie przygotowywać dla pre-zydenta opinie, ekspertyzy, a także założenia merytoryczne do prezy-denckich projektów ustaw.

Profesor Mączyńska w gronie wpływowych kobiet

Prezes PTE w Narodowej Radzie Rozwoju

WYDARZENIA



Podczas konferencji wystąpili m.in.: Radosław Domagalski--Łabędzki, podsekretarz sta-nu w Ministerstwie Rozwoju, Marek Belka, prezes Narodo-wego Banku Polskiego, oraz Kamil Wyszkowski, dyrektor

generalny Inicjatywy Sekreta-rza Generalnego ONZ Global Compact w Polsce. W dys-kusji panelowej udział wzięła prof. Elżbieta Mączyńska.

Więcej na Kig.pl

Nagrody przyznała Kapituła pod przewodnictwem profesor Elżbiety Mączyńskiej.

Nagrodą główną „Victoria Europae” uhonorowany został profesor Jerzy Bu-zek. Nagrodą „Entrepreneur magnus”: Herbert Wirth i Wojciech Kuśpik. Na-grodę „Bene Meritus” otrzymali: wójt Lesznowoli Jolanta Batycka-Wąsik, prof. dr hab. nauk medycznych Gra-

żyna Rydzewska, redaktor Przemysław Talkowski, Andrzej Strejlau, Muzeum Powstania Warszawskiego i Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”. Nagrodą „Si-gnum Temporis”uhonorowano prof. dr. hab. inż. Zdzisława Nowakowskie-go i Andrzeja Siezieniewskiego. Na-grodą „Pro futuro”: Firmę Pinus J&M Smolarczyk i Firmę Marchewka.

Więcej: ekb.org.pl

Gospodarcze Otwarcie Roku 2016

Nagrody Europejskiego Klubu Biznesu Polska

Co czeka polską gospodarkę w tym roku? Na to pytanie odpowiadali eksperci 20 stycznia 2016 r. w Krajowej Izbie Gospodarczej w czasie konfe-rencji pt. „Gospodarcze Otwarcie Roku”.

Podczas uroczystej gali w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie 12 września 2015 r. Europejski Klub Biznesu Polska uhonorował osoby i firmy, które w szczególny sposób przyczyniły się do rozwoju w Polsce przedsiębiorczości, gospodarki, nauki, samorządu, mediów, kultury i sportu lub osiągnęły sukces na skalę światową.

Laureaci konkursu „Magister PAFERE 2015”Zwycięzcą konkursu został Sebastian Wieczorek (na zdjęciu) za pracę „Czy strefę euro czeka stagnacja gospodarcza? Analiza porównawcza kryzysu gospodar-czego w Japonii oraz w strefie euro”. Dru-gie miejsce zajął Aleksander Ostapiuk za pracę „Spór o wolność jednostki – racjo-nalność człowieka ekonomicznego versus działalność państwa”. Trzecie – Krzysztof Kornatowski, autor pracy „Analiza prawna bankowości o rezerwie cząstkowej”. Przy-znano także dwa wyróżnienia. Otrzymali

je: Robert Goryński („Wolność gospo-darcza i interwencjonizm jako czynniki kształtujące parametry produktu koń-cowego na przykładzie usług świadczo-nych przez uczelnie wyższe) oraz Joanna Chuda („Transatlantyckie Partnerstwo w Inwestycjach i Handlu w kontekście konkurencyjności przedsiębiorstw Unii Europejskiej”). Nagrodzone prace ma-gisterskie dostępne są na stronie inter-netowej Pte.pl – http://www.pte.pl/243_konferencje_cd.html.

Profesor Elżbieta Mączyńska wrę-czyła dyplomy PTE dla uczestników VI konkursu UOKiK na najlepszą pracę magisterską w zakresie ochro-ny konkurencji i konsumentów pod-czas uroczystości 5 lutego 2015 r. Otrzymali je magistranci: Tomasz Kwaśniewski (na zdjęciu) i Jerzy Kapitańczuk oraz ich promotorzy: dr Bartosz Targański (SGH) i dr Ce-zary Banasiński (UW).

Nagrody za prace magisterskie


Finanse a dobrobyt społecznyRobert J. ShillerAutor przekonuje, że system finansowy to nie wielki pasożyt żerujący na społeczeń-stwie, lecz klucz do rozwiązania wielu pro-blemów społecznych i podniesienia ogólne-go poziomu dobrobytu.

Wykłady z makroekonomii. Gospodarka kapitalistyczna bez bezrobociaKazimierz ŁaskiKsiążka jest antidotum na domina-cję nurtu neoliberalnego w akademickim nauczaniu ekonomii. Kazimierz Łaski przedstawia odmienną teorię ekonomii,

zakorzenioną w niedocenianej wciąż teorii Kaleckiego.

Dobra publiczne: wczoraj – dziś – jutroJerzy KleerAutor przekonuje, że marginalizacja sektora publicznego jest kosztownym, kryzysogen-nym błędem. Wskazuje na niezbywalne, tra-dycyjne i nowe funkcje sektora publicznego, kształtujące się m.in. pod wpływem prze-

mian cywilizacyjnych, globalizacji i nowych technologii.

TOMY Z DOROBKIEM IX KONGRESU EKONOMISTÓW POLSKICH

Ekonomia dla przyszłości. Fundamentalne problemy teorii ekonomii i praktyki gospo-darczej red. naukowa Elżbieta MączyńskaTreści książki sprzyjają lepszemu zrozumie-niu różnych nurtów teorii ekonomicznych oraz zobiektywizowanej ocenie praktycznej

użyteczności tych nurtów i ich racjonalnemu wykorzy-staniu w praktyce.

Polska w Unii Europejskiej i globalnej go-spodarce red. naukowa Marian Gorynia, Stanisław RudolfArtykuły zawarte w prezentowanym zbiorze dotyczą szeroko rozumianego miejsca Pol-ski w gospodarce światowej, ze szczególnym

uwzględnieniem wybranych aspektów współpracy gospo-darczej z zagranicą.

Problemy rozwoju rolnictwa i gospodar-ki żywnościowej w pierwszej dekadzie członkostwa Polski w Unii Europejskiejred. naukowa Andrzej Czyżewski, Bogdan KlepackiKsiążka zawiera rozważania na temat naj-bardziej istotnych zagadnień gospodarczych

i społecznych, dotyczących obszarów wiejskich, samego rol-nictwa, jak również ogólnie pojętego sektora agrobiznesu.

Determinanty rozwoju Polski. Rynek pracy i demografiared. naukowa Eugeniusz Kwiatkowski, Barbara LiberdaKsiążka podejmuje analizę związków ryn-ku pracy i rozwoju gospodarczego w Pol-sce na tle innych krajów, w szczególności

krajów Unii Europejskiej.

Modele ustroju społeczno-gospodarcze-go. Kontrowersje i dylematyred. naukowa Elżbieta MączyńskaZawarte w tej książce treści stanowią swe-go rodzaju syntezę toczącej się w kraju oraz za granicą debaty na temat przemian ustrojowych i ich podłoża, stanu, a także

przyszłości kapitalizmu.

Determinanty rozwoju Polski. Polityka Innowacyjnared. naukowa Joanna Kotowicz-Jawor, Ste-fan Krajewski, Ewa Okoń-HorodyńskaW prezentowanej monografii zawarte zo-stały referaty traktujące o innowacyjności polskiej gospodarki.

Determinanty rozwoju Polski. Finanse publicznered. naukowa Stanisław OwsiakZagadnienia teorii i praktyki finansów pu-blicznych są przedmiotem zarówno oży-wionej debaty naukowej, jak i poszukiwań rozwiązań praktycznych w tym obszarze.

Nauki ekonomiczne. Stylizowane fakty a wyzwania współczesnościred. naukowa Bogusław FiedorW monografii zawarte są różnorodne opracowania, podejmujące kluczowe pro-blemy w kontekście rozwoju ekonomii

KAZIMIERZ ŁASKI

WYKŁADYZ MAKROEKONOMIIGOSPODARKAKAPITALISTYCZNA BEZ BEZROBOCIA

Redaktor naukowyJerzy Osiatyński

Od Wydawcy

Książka ta jest niezbędnym antidotum na dominację nurtu neoliberalnego w akademickim nauczaniu ekonomii, co można uznać za swego rodzaju dydaktyczne zdoktrynalizowanie. Skutkuje to znacznymi lukami w wiedzy ekonomicznej absolwentów studiów, przekładając się zarazem na kosztowne, zagrażające trwałą stagnacją czy nawet recesją, błędy w przyjmowanych podstawach polityki społeczno--gospodarczej.

Kazimierz Łaski w bardzo atrakcyjny dla czytelnika, przejrzysty sposób przedstawia odmienną teorię ekonomii. Przedstawia ekonomię zakorzenioną w niedocenianej wciąż (zwłaszcza w naszym kraju) teorii Kaleckiego. Wskazuje na użyteczność tej teorii w rozwiązywaniu najtrudniejszych obecnie w gospodarce problemów, w tym przede wszystkim problemu bezrobocia.

Książka ta nie tylko powinna znaleźć się w kanonie lektur dla wszystkich osób stu-diujących ekonomię. Powinna stanowić obowiązkową lekturę dla głównych kreato-rów życia społeczno -gospodarczego. W książce tej bowiem obalane są rozmaite, niebezpieczne ekonomiczne mity, zagrażające harmonijnemu rozwojowi społeczno--gospodarczemu i poprawie jakości życia ludzi. Humanitarna troska przebija nie-malże z każdego z rozdziałów tej książki.

Elżbieta MączyńskaPrezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

Recenzowana książka to podręcznik makroekonomii oparty na długotrwałych bada-niach przez autora dorobku Michała Kaleckiego i powiązanych z nim autorów takich jak John Maynard Keynes i Josef Steindl, a także na wnikliwych badaniach autora nad rozwojem gospodarek kapitalistycznych po drugiej wojnie światowej.

Wraz z dogłębną wiedzą autora, zaletą książki jest klarowny styl, dostępny dla zaawan-sowanych studentów ekonomii pierwszego stopnia a także dla ogółu studentów nauk społecznych posiadających pewną wiedzę z zakresu ekonomii.

Jako podręcznik ekonomii, książka jest wybitna. Powinna zostać przetłumaczona na język angielski. Rynek zbytu na postkeynesowski podręcznik tej klasy jest ogromny. Z pewnością uczyniłbym tę książkę głównym podręcznikiem dla mojego przedmiotu Makroekonomia Zaawansowana.

Z recenzji Jana ToporowskiegoProfessor of Economics and Finance

London University

KA

ZIM

IERZ

ŁASK

I WY

KŁA

DY

Z M

AK

RO

EKO

NO

MII

9 7 8 8 3 6 5 2 6 9 1 0 2

gospodarka bez bezrobocia - okladka.indd 1 25-11-15 12:33:49

KSIĄŻKI

NOWOŚCI WYDAWNICTWA PTE



i innych dyscyplin w obrębie dziedziny nauki ekonomicz-nej, nawiązujące do światowej dyskusji na temat zjawisk kryzysowych z jednej strony w ramach tych nauk, a z dru-giej w realnej rzeczywistości ekonomicznej.

Edukacja dla zrównoważonego i trwałego rozwoju oraz społecznie odpowiedzialne-go biznesured. naukowa Artur PollokAutorzy dokonują bilansu zmian w obsza-rze edukacji ekonomicznej społeczeństwa oraz formułują wyzwania w tym zakresie.

Sektor Finansowy. Stymulatory i zagroże-nia rozwojured. naukowa Krzysztof PietraszkiewiczAutorzy starają się przybliżyć, poprzez zaprezentowanie wyników własnych prac badawczych oraz w drodze przeglądu lite-ratury, czynniki sprzyjające rozwojowi go-

spodarki i sektora finansowego, jak również zwracają uwa-gę na już występujące i potencjalne zagrożenia rozwoju.

ECONOMICUS 2015

Reformy systemu emerytalnego. Krótki przewodnikPeter Diamond, Nicholas Barrprzekład dr Zbigniew MatkowskiDrugie miejsce w kategorii „Najlepsze Tłumaczenie” w konkursie „Economi-cus” na najlepszą książkę ekonomiczno-

biznesową, organizowanym przez „Dziennik Gazetę Prawną”.

KSIĄŻKI INNYCH WYDAWNICTW

Państwo wobec wolności gospodarczej. Teoria i praktyka transformacjired. naukowa Wacław Jarmołowicz, Dawid PiątekUniwersytet Ekonomiczny w PoznaniuKsiążka wyróżniona nagrodą zespołową I stopnia JM Rektora Uniwersytetu Ekono-

micznego w Poznaniu za oryginalne i twórcze osiągnięcia naukowe w roku akademickim 2014/2015.

Bankructwa, upadłości i procesy napraw-cze przedsiębiorstw. Wybrane aspekty regulacyjnered. naukowa Elżbieta Mączyńska Oficyna SGHT eoretyczno-empiryczna analiza podsta-wowych cech, zjawisk, procesów i proce-

dur związanych z bankructwami i upadłościami przed-siębiorstw.

Efektywność procedur upadłościowych. Bankructwa przedsiębiorstw. Katharsis i nowa szansa Elżbieta Mączyńska, Sylwia MorawskaOficyna SGHPrzedmiotem badań jest ocena przy-jętych przez polskiego ustawodaw-

cę rozwiązań normatywnych regulujących upadłość przedsiębiorstw oraz analiza skuteczności cywilno - -prawnej i karnoprawnej ochrony interesów przedsiębior-ców – wierzycieli i dłużników, a także wpływu tych regu-lacji na konkurencyjność polskiej gospodarki.

Ekonomia jest piękna? Księga dedykowa-na Profesorowi Jerzemu Wilkinowired. Łukasz Hardt, Dominika Milczarek--AndrzejewskaWydawnictwo Naukowe ScholarAutorzy zebranych tekstów poruszają sze-roko dyskutowane problemy z dziedziny

metodologii i filozofii ekonomii, podejmują też analizę relacji między państwem, sferą społeczną i gospodarczą, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i rozwoju wsi.

Czy Świat się chwieje. 20 rozmów o tym, co z nami dalejGrzegorz SroczyńskiAgoraRozmówcami Grzegorza Sroczyńskiego są m.in. Marcin Król, Jan Krzysztof Bielecki, Karol Modzelewski, Elżbieta Mączyńska,

Jerzy Hauser, Piotr Kuczyński, Stanisław Owsiak, Leoka-dia Oręziak.

Cena nierównościJoseph StiglitzWydawnictwa Krytyki PolitycznejKsiążka objęta patronatem PTE.

Polski węgielEdwin Bendyk, Urszula Papajak, Marcin Popkiewicz, Michał SutowskiWydawnictwa Krytyki PolitycznejKsiążka objęta patronatem PTE.


Towarzystwo Ekonomiczne to dla mnie: bardzo ważne stowarzyszenie inte-grujące środowisko ekonomistów, miejsce do dyskusji, gdzie głos mają zarówno teoretycy, jak i praktycy.Pieniądze zarabiam: aby przeżyć, dla spokoju i komfortu życia. Zarabiam dzięki wykształceniu i doświadczeniu zdobywanemu krok po kroku. Zarabiam własnymi rękami, a raczej głową, zgodnie z powiedzeniem „oszczędnością i pracą ludzie się bogacą”.Największy grzech ekonomistów: niektórzy ekonomiści za bardzo wierzą w to, co im się wydaje. Nie istnieje dla mnie dzień bez: komputera i pracy (pewnie znajdą się osoby, które będą chciały mi współczuć z tego powodu, ale ja po prostu lubię praco-wać). Właściwie na pytanie o hobby powinienem odpowiedzieć: praca.Sukces to dla mnie: ciężka praca w dochodzeniu do celu.Ludzie nie wiedzą o mnie, że: lubię operę oraz jestem fanem Barcelony.Jestem szefem: bardzo wymagającym (także, czy nawet przede wszystkim, od siebie), ale również sprawiedliwym.Mógłbym zatrudnić: każdego, kto rokuje, że będzie lepszy ode mnie.

KWESTIONARIUSZ EKONOMISTY

Prof. Marian Gorynia – został ekonomistą, bo tak sobie wymarzył, będąc w liceum. Temu wyborowi początkowo przeciwni byli rodzice, którzy pragnęli, aby został geodetą. Kierowany młodzieńczą tęsknotą za światem lepszym, ładniejszym i bardziej dostatnim niż szara socjalistyczna rzeczywistość, chciał specjalizować się w handlu zagranicznym.

Obecnie jest rektorem Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Zajmuje się zagadnieniami związanymi z przedsiębiorstwem na styku gospodarki krajowej i otoczenia zagranicznego, jak strategia zagranicznej ekspansji, formy wchodzenia na rynki zagraniczne, umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa, zagraniczne inwestycje bezpośrednie, międzynarodowa konkurencyjność przedsiębiorstwa. Jako hobby na pierwszym miejscu wymienia sport: bieganie, rower, pływanie, siatkówkę, nordic walking. Na drugim miejscu – pracę w ogrodzie. Równie ważne, choć mocno zaniedbywane pasje to: muzyka klasyczna i fotografia.



Nie przyjąłbym do pracy: lenia i spóźnialskiego.Konkurencja: jest zdrowa i potrzebna, słusznie nazywa się ją motorem postępu.Wakacje spędzam: czasami z rodziną, czasami z przyjaciółmi, ale za-wsze aktywnie i na sportowo. Uwielbiam wakacje z żoną i wnuczkami (mamy trzy).Irytuje mnie: malkontenctwo pomieszane z brakiem zaangażowania i pracowitości.Do szału może mnie doprowadzić: nie pozwalam sobie na wybuchy szału.Nigdy sobie nie odmawiam: lodów.Internet jest: narzędziem pracy, źródłem informacji, ale także dostarcza rozrywki (np. Spotify).Czytam: głównie prasę, książki naukowe, ale lubię też literaturę piękną (klasykę).Oglądam: (w telewizji) sport i czasem wiadomości. Uwielbiam kanał Mezzo – z muzyką poważną. A tak w ogóle to wydaje mi się, że oglądam otaczający mnie świat ze zrozumieniem.Ulubiony gadżet: smartfon i smartwatch.Gdybym nie był tym, kim jestem, mógłbym być: przedsiębiorcą (tego zawodu już spróbowałem jako współwłaściciel firmy konsultingo-wej około 25 lat temu); druga możliwość to zaawansowane uprawianie sportu, a w późniejszym wieku działacz sportowy (w dobrym tego słowa znaczeniu).Gdyby to ode mnie zależało: po szerokich konsultacjach społecznych wprowadziłbym kilka poprawek do otaczającego świata: niższe ceny, niż-sze podatki, wyższe zasiłki, krótszy tydzień pracy, niższy wiek emerytalny, dłuższe urlopy… Konieczne byłoby tylko spełnienie warunku: najpierw nasza wydajność pracy musi wzrosnąć dwukrotnie.Najdziwniejsza rzecz, jaką mam, to: warzywnik – wydzielona część ogrodu, gdzie samodzielnie uprawiam warzywa. Kosztuje mnie to dużo wysiłku, ale satysfakcja gwarantowana.


* Autor: Jan Piekałkiewicz, ps. Juliański, Wernic, Wrocławski (ur. 19 września 1892 r. w Kursku, zm. 19 czerwca 1943 r. w Warszawie) – polski ekonomista, polityk, działacz ruchu ludowego, Delegat Rządu na Kraj w latach 1942–1943. W latach międzywojennych był autorem prac z zakresu finansów, statystyki i ekonometrii, a także docentem na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

HISTORIA

KRONIKA FINANSOWA*

Z naszych starodrukówKRONIKA FINANSOWA*



Białystok 15-062, Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomii i Zarządzania, ul. Warszawska 63, tel. +48 85 745 77 06 e-mail: [email protected]

Bielsko-Biała 43-309, ul. Willowa 2 tel./faks +48 33 827 93 54 e-mail: [email protected]

Bydgoszcz 85-034, ul. Długa 34tel. +48 52 322 37 42, faks +48 52 322 65 52 e-mail: [email protected]

Częstochowa 42-200 ul. Kilińskiego 32/34tel. +48 34 324 97 33, +48 34 324 26 30, faks +48 34 324 26 30e-mail: [email protected]

Gdańsk 80-830, ul. Długi Targ 46/47tel. +48 58 301 54 61, tel./faks +48 58 301 52 46 e-mail: [email protected]

Gliwice 44-100, ul. Zwycięstwa 47 tel./faks +48 32 331 30 82 e-mail: [email protected]

Katowice 40-226, ul. Bogucicka 3D/2 (budynek G) tel. +48 32 259 88 78, tel./faks +48 32 258 54 82 e-mail: [email protected]

Kielce 25-406, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Zarządzania i Administracji ul. Świętokrzyska 21, tel./faks +48 41 349 65 28 e-mail: [email protected]

Koszalin 75-254, ul. Franciszkańska 52tel./faks +48 94 343 33 33, tel. +48 94 343 19 60 e-mail: [email protected]

Kraków 31-510, ul. Rakowicka 20Atel./faks +48 12 634 32 59, kom. +48 536 711 536 e-mail:[email protected]

Legnica 59-220, ul. Senatorska 32tel. +48 606 979 426, faks +48 76 862 39 19e-mail: [email protected]

Lublin 20-150 ul. Bursaki 12, tel. +48 81 452 94 10e-mail: [email protected]

Łódź 90-608, ul. Wólczańska 51tel./faks +48 42 632 44 20e-mail: [email protected]

Olsztyn 10-117, ul. 1 Maja 13 tel. +48 89 527 58 25, tel./faks +48 89 527 24 49e-mail: [email protected]

Opole 45-058, ul. Ozimska 46Atel./faks +48 77 401 69 01, tel. +48 77 401 69 06e-mail: [email protected]

Poznań 61-779, ul. Klasztorna 24/25tel. +48 61 852 86 91, faks +48 61 851 90 58e-mail: [email protected]

Rzeszów 35-045, ul. Hetmańska 21 C tel. /faks 17 853 36 49 e-mail: [email protected]

Szczecin 71-004, ul. Cukrowa 8 tel. +48 91 444 31 64, faks +48 91 444 31 29 e-mail: [email protected]

Toruń 87-100, ul. Kopernika 21tel. +48 793 370 619, e-mail: [email protected]

Wałbrzych 58-300, ul. Piotra Wysockiego 10tel. 48 74 842 62 60, e-mail: [email protected]

Warszawa 00-042, ul. Nowy Świat [email protected]

Wrocław 50-156, ul. Łaciarska 28 tel./faks +48 782 11 19, 601 341 363 e-mail: [email protected]

Zielona Góra 65-066, ul. Żeromskiego 3 skr. 165, tel./faks +48 68 320 25 89 tel. +48 68 327 04 19 e-mail: [email protected]

ODDZIAŁY POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO

Zarząd Krajowy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego00-042 Warszawa, ul. Nowy Świat 49

tel. 22 551 54 01, 22 551 54 05, faks 22 551 54 44, e-mail: [email protected], ww.pte.pl

„Biuletyn PTE” znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Za publikację autorzy mogą otrzymać 4 punkty.Więcej na stronie internetowej MNiSW: nauka.gov.pl


Wejdź na stronę www.pit.pte.pl i pobierz PIT Format 2015

Całkowicie darmowy program PIT FORMAT 2015 Łatwy i intuicyjny kreator, który krok po kroku przeprowadza użytkownika przez rozliczenie

Prosty wydruk deklaracji Bezproblemowa wysyłka e-deklaracji Pełen komplet deklaracji podatkowych, załączników i formularzy

Jako jedyny posiada naszą rekomendację

Nasza działalność Organizacja Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej – co roku ponad 12 tys. uczestników

Otwarte seminaria ekonomiczne z udziałem ekspertów Wydawanie publikacji ekonomicznych

– w tym cykl „Nobliści z Ekonomii” Wydawanie „Biuletynu PTE” oraz dwumiesięcznika „Ekonomista” Organizacja Kongresów Ekonomistów Polskich

Polskie TowarzystwoEkonomiczne

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne posiada ponad 200-letnią tradycję. Jest niezależnym, profesjonalnym, ogólnopolskim stowarzyszeniem zrzeszającym praktyków i teoretyków. http://www.pte.plhtttp://www.ksiazkiekonomiczne.pl

Rozlicz PIT 2015i przekaż

na edukację ekonomiczną

KRS 0000099464 Wejdź na stronę www.pit.pte.pl i pobierz PIT Format 2015

Całkowicie darmowy program PIT FORMAT 2015 Łatwy i intuicyjny kreator, który krok po kroku

przeprowadza użytkownika przez rozliczenie Prosty wydruk deklaracji Bezproblemowa wysyłka e-deklaracji Pełen komplet deklaracji podatkowych,

załączników i formularzy Jako jedyny posiada naszą rekomendację

Nasza działalność Organizacja Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej

– co roku ponad 12 tys. uczestników Otwarte seminaria ekonomiczne z udziałem ekspertów Wydawanie publikacji ekonomicznych

– w tym cykl „Nobliści z Ekonomii” Wydawanie „Biuletynu PTE” oraz dwumiesięcznika „Ekonomista” Organizacja Kongresów Ekonomistów Polskich

Polskie TowarzystwoEkonomiczne

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne posiada ponad 200-letnią tradycję. Jest niezależnym, profesjonalnym, ogólnopolskim stowarzyszeniem zrzeszającym praktyków i teoretyków. http://www.pte.plhtttp://www.ksiazkiekonomiczne.pl

Rozlicz PIT 2015i przekaż

na edukację ekonomiczną

KRS 0000099464

nr 4/2015 grudzień biuletyn - ptepte.pl/pliki/1/68/builetyn_1_2016.pdf · laureaci konkursu...

Documents