EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 29-35

/nvestigation of the Efficacy of Low Leve/ Laser Therapy in the Treatment ofCraniomandibu/ar Disorders

Bülent GÖKÇE Ahmet SARAÇOÐlU Birgül ÖZPINAR

Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi, Protetik Diþ Tedavisi AD, izmir

Özet

Amaç: Düþük enerjili lazerin (LLL Tj ve splint-LLL T kombinasyonunun miyofasiyal rahatsýzlýklarýn ve buna baðlý TME'ye ait bulgu-

larýn giderilmesindeki etkinliðinin araþtýrýlmasýdýr.

Yöntem: Kas ile ilgili sorunlarý olan ve bu sorunlara baðlý TME'ye ait bulgulara sahip bireylerden oluþan 2 gruba önce LLL T uygu-

landý. TME sorunlarý olan gruba LLL T'ye ek olarak splint-LLL T kombinasyonu uygulandý. Vizüel analog skala ve klinik inceleme-

lerle her iki gruptaki tedavi etkinliði araþtýrýlmýþtýr.

Bulgular: LLL T kas kökenli rahatsýzlýklarda baþarýlý sonuçlar vermesine karþýn TME'ye ait bulgularý olan bireylerde yetersiz

kalmýþtýr. Splint-LLL T kombinasyonu ise TME'ye ait bulgularýn giderilmesinde rahatsýzlýklarýnda baþarýlý sonuç vermiþtir.

Sonuç: LLL T doðru endikasyonla kas kökenli rahatsýzlýklarda yüksek baþarý etkinliðine sahiptir. TME rahatsýzlýklarýnda da splint ile

birlikte semptomlarýn giderilmesinde etkili olmuþtur.

Anahtar sözcükler: lazer, splint, bruksizm, temporomandibular eklem

Abstract

Objectives: The aim was to study the etficacy of low level laser therapy (LLL Tj and splint-LLL T combination in the treatment of

myofacial disfunctions and organic disorders of TMJ.

Methods: LLL T was applied to two groups with muscular and TMJ disorders. The group having TMJ disorder received splint-LLL T

combination therapy. The effectiveness of treatment was studied in both groups by means of visual analogue scale and clinical

investigations.

Results: Although LLL T presented successful results in disorders of muscle origin, it was inadequate in patients with TMJ

disorders. However, splint-LLL T combination was successful in treatment of TMJ disorders.

Conclusion: With appropriate indication, LLL T may have a high success in disorders with muscle origin. It may alsa be etfective in

eradicating the symptoms in TMJ disorders with the addition of splint.

Keywords: /aser, sp/int, bruxism, temporomandibu/ar joint

Kabul Tarihi: 20.02.2001

Gökçe, Saraçoðlu, Özpýnar

Kranyomandibular rahatsýzlýklar (CMD), temporoman-dibular eklem (TME), çiðneme kaslarý, diþler, alt-üst

çeneler, yanak, dudak, dil kaslarý ve bu dokularýbesleyen ve inerve eden yapýlar ile bu yapýlara baðlý

çevre dokular gibi stomatognatik sistemin tüm ele-

manlannýn düzensizliklerine verilen isimdir. Bazen

baþlangýç fazýndaki bruksizm gibi çiðneme kaslanný

etkileyen bir rahatsýzlýk þeklinde görüldüðü gibi,bazý durumlarda da eklem içi bozukluklar þeklindede karþýmýza çýkmaktadýr. 1,2

Radyografik kontroller, özellikle TME rahatsýzlýklarý-nýn tanýsýnda büyük oranda yardýmcýdýr. Konlýpüte-

rize tomografi (CT), TME'nin travma ve pa~olojiki

durumlarýnýn deðerlendirilmesinde kullanýlýr vE!i özel-likle kemiksel yapýlann incelenmesinde yararlýdýr.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRl) ise dah~ çok

yumuþak dokularýn ve eklem diskinin daha ke~in bir

þekilde görüntülenmesinde baþarýlýdýr. Panoramikradyografilerde diþlerin konumlan ve yapýlan, ~It-üstçenelerin aynntýlý görüntüleri ve birbirleriyle iliþkile-ri, TME'nin yapýsal düzensizlikleri ve asimqtrileri

incelenebilir. Lateral transkraniyal grafilerdb iseTME'nin konumu hakkýnda fikir sahibi olunabillir.5.6

McNeill, i araþtýrmasýnda stomatognatik sistem rahat-

sýzlýklarýný organik, organik olmayan (fonksiyonel)ve kombine rahatsýzlýklar olarak gruplandýrmýþ vealt gruplarýný sýnýf1andýrmýþtýr. Buna göre, TME'nin

düzensizlikleri organik grupta yer alýrken, miyofasi-

yal aðrý disfonksiyon sendromu (MADS) ve bruksizm

organik olmayan (fonksiyonel) grupta sýnýf1andýnl-

mýþtýr.

Tüm bu klinik ve radyografik incelemeler sonucun-da rahatsýzlýðýn yalnýzca kas ile ilgili mi olduðu, yada organik bozukluklarý da içerip içermediði $apta-nabilir.

Kraniyomandibular düzensizliklerde tedavi yöntem-leri rahatsýzlýðýn etiyolojisine ve yapýsýna göre deði-

þiklik gösterir ve oldukça geniþ bir gruplandýrimaya

sahiptir. Kas kökenli rahatsýzlýklarda, özellikle Ibruk-siz m kaynaklý olanlarýnda temel amaç, TME'nel, kas-

lara ve diþlere gelen dengesiz ve aþýrý yükleriln ön-

lenmesi, bu aþýrý yükler nedeni ile kasýarda dluþan

spazmlarýn giderilmesidir. TME'ye ait bulgularýn var-lýðýnda ise rahatsýzlýða neden olan etiyolajik faktör-ler belirlenip giderilmesi veya kontrol altýna ý alýn-

i

masý amaçlanmaýýdýr. Bu amaçla egzersiz ~e ev

uygulamalarý (sýcak-soðuk uygulamalarý, yumuþakdiyet) , ilaç tedavileri, fizik tedavileri (TENS, ultr~son,

biofeedback) , okluzal splintler, okluzal düzeqlemeve rehabilitasyonlardan yararlanllýr.1 ý

Çiðneme sisteminin fonksiyonel rahatsýzlýklanndanolan bruksizm, diþlerin sýkýýmasý ve gýcýrdatýlmasý ilekarakterize bir rahatsýzlýktýr. Bruksizm nedeni ileoluþan aþýn kuvvetler; diþlerde aþýnmalar, kýnIma-lar, mobilite, periodontal destek kaybýna yol açar-ken, çiðneme kasýarýnda ve TME bölgesinde aðrý veses gibi sorunlara da neden olabilir.3.4

TME'nin organik bozukluklarýnda ise, TME bölgesin-

de aðrý ve ses, çiðneme kasýarýnda aðn, çene hare-

ketlerinde ve aðýz açýklýðýnda sýnýrlýlýk ve kayma

(deviasyon) sýklýkla görülen iþaret ve belirtilerdir.TME'nin organik bozukluklan; dejeneratif eklem

rahatsýzlýklarý, romatoid artrit, travmatik eklem ra-hatsýzlýklarý, disk deplasmanlan ve konjenital ano-maliler olarak sýnýflandýrýlabilir. Kas kökenli rahat-sýzlýklar da, bazý durumlarda TME sorunlarýna yol

açabilirler. Örneðin, elevatör kaslarda oluþan spazm-lar eklem içi basýncý arttýrýrlar. Bu durumda miyos-

paz ma baðlý, aðrýlý hareketlerin önlenebilmesi için

hareket kýsýtlýlýðý oluþabilir.5

Fizik tedavi seçenekleri arasýnda yer alan lazer uygu-

lamalarý son yýllarda araþtýrmacýlar tarafýndan sýklýk-la kullanýlmaktadýr. Lazer tedavisinde ana prensip,

bir ýþýk kaynaðýndan çýkan foton enerjisini, belirli bir

ortamdan geçirerek, o ortamýn atomlarýndaki rlekt-

ronlarýn dönüþ hýzýný arttýrmak ve bÖyýece! elenýþýnlardan çok farklý dalga boyunda yeni bir ýþý eldeederek tek bir doðrultuda göndermektir.7

Tedavide baþarýlý olmak için, ayrýntýlý klinik ve rad-

yografik muayeneler sonucu doðru tanýyý koymakgereklidir. Klinik muayenede; aðýz açýklýðý miktarý,

açma sýrasýnda deviasyon varlýðý, TME sesi ve sað-sol TME hareket koordinasyonu, TME ve çiðneme

kaslannda palpasyonda duyarlýlýk, diþ eksiklikleri,

okluzyonun durumu, aðýzda varolan restorasyonlarayrýntýlý bir þekilde incelenmelidir.

Fizik tedavide dalga boylarý 600-984 nm olar) Hel-

yum-Neon (He-Ne) ve Galyum-Alüminyum-Arsenit

(Ga-AI-As) gibi düþük enerjili lazerler (LLLT) ku!lIanýl-maktadýr. Doku üzerindeki olumlu etkileri, ýþýðýr dal-

ga boyu, derinliði, dozajý, tedavi süresi ve sayýsýylaorantllýdýr.8

EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 29-35

Lazerin dokular üzerinde analjezik, antienf1amatu-var ve biyostimülan etkileri vardýr. Hücre düzeyindekollagen ve fibroblast aktivitelerinin stimülasyonu,DNA sentezini arttýrma gibi etkileri vardýr. Buna ekolarak vazodilatasyonu ve enzim aktivitesini arttýrýcý,savunma sistemini güçlendirici etkileri de saptan-

mýþtýr.9

TME'ye ait bulgular saptanan toplam 21 hastadan

ortopantomograf ve açýk-kapalý lateral transkraniyal

gramer alýndý ve deðerlendirildi. Buna ek Olark MRI

tetkikIeri yapýldý. ,

Kas ya da TME'ye ait bulgulan olan iki gruptaki tüm

hastalarda 685-830 nm dalga uzunluðunda .30-100

mW prob gücüne, 0,5-9,5 cm2 aydýnlatma alanýna,

0,1-12 Jjcm2 sürekli ve kesintili frekans aralýðýna

sahip; .3B sýnýfý yan iletken diyotlu Ga-AI-As lazeri

(BTL, Benesov, Çek Cumhuriyeti) kullanýldý (Resim

I). Çalýþmamýzda 830 nm, 30mW, 1 cm2, 4,0 Jjcm2,172 sn. deðerleri seçildi. Lazer seanslannýn 20 gün

içerisinde 10 seansta tamamlanmasýna özen göste-

riidi. Tedavinin tamamlanmasýndan sonra VAS deðer-

lendirmesi ve klinik kontroller tekrarlandý. i

Tüm bu özelliklerinden yola çýkýlarak, lazerin olduk-

ça geniþ kullaným alaný olduðu söylenebilir, Lite-

ratürde kas spazmý ve aðrý ve yorgunluklarýnda, deje-

neratif eklem rahatsýzlýklarýnda, romatolojik ve der-

matolojik rahatsýzlýklarda kullanýldýðý belirtilmekte-dir,IO,11

Lazerin uygulanamadýðý durumlar ise, radyoterapi

sonrasýnda, tümörlerde, hamilelik ve menstrüasyondönemlerinde (karýn ve sýrt bölgesine), epilepsi veateþli rahatsýzlýklar olmak üzere gruplandýrýlabilir.9

Lazerin fizik tedavi yöntemi olarak çiðneme sistemiüzerindeki etkileri oldukça az araþtýnlmýþ bir konu-dur. Bu çalýþmada; kas ile ilgili problemleri olan veTME'ye ait organik bozukluklara sahip iki grup hastaüzerinde lazerin ve splint-LLLT kombinasyonunun

etkinliðinin araþtýrýlm~sý amaçlanmýþtýr.

Gereç ve Yöntem

Kliniðimize çene-yüz bölgesinde aðrý, TME bölge-sinde aðrý ve ses, aðýz açýklýðýnda sýnýrlýlýk, devias-yon, bruksizm gibi þikayetlerden biri veya birkaçý ilebaþvuran hastalardan 43 tanesi araþtýrma grubumu-za alýndý. Çalýþma grubumuzda 25-40 yaþlarý arasýn-da (ort. 29) 9 erkek; 34 bayan hasta yer almaktaydý..Gruba alýnan .hastalarda diþ eksikliði ve/veya resto-rasyon olmamasýna, Sýnýf i çene iliþkisine sahipbireyler olmalarýna özen gösteriIdi. Seçilen hastalar-da dejeneratif rahatsýzlýklar, romatoid artrit, travma-tik eklem rahatsýzlýklarý, disk deplasmanlarý ve kon-jenital anomaliler gibi TME içi organik bozukluklarýnvar olmamasýna dikkat edildi.

Resim 1. Çalýþmamýzda kullanýlan LLLT cihazý.

TME'ye ait bulgulan olan 21 hastada 1 O s~anslýklazer tedavisinden sonra alt-üst çene ölçülerii alýnýpmodeller üzerinde sert akrilikten stabili~asyonsplintleri hazýrlandý. Bu gruba splint tedavisi lazerlebirlikte uygulandý. Bu kombine tedavi de 20 gtln içe-

:

risinde ýo seansta tamamlandý. Tedavinin t~mam-Ianmasýndan sonra bir kez daha VAS deðe~lendir-mesi ve klinik kontroller tekrarlandý.

Her iki grubun VAS sonuçlan ve klinik bulgu Ideðer-i

leri istatistikselolarak incelendi. VAS gibi tnetrikolmayan deðerlerin incelenmesinde Wilcox<Ý>n, Ki-kare ve Mann-Whitney U testleri kullanýldý. Ij>evias-yonun incelenmesinde Mc Nemar testindery, aðýzaçýklýðý gibi metrik ölçümlerde ise t-testinde~ yarar-lanýldý.

Klinik muayenede hastalarda aðýz açýklýðý ve açmasýrasýnda deviasyon miktan ölçüldü. Tüm hastalardaçiðneme kaslarýnda ve TME bölgesinde aðn, ses veçiðneme güçlüðünün deðerlendirilebilmesi amacý ileVizüel Analog Skala' dan (VAS) yararlanýldý.

Gökçe, Saraçoðlu, Özpýnar

Bulgular Çiðneme güçlüðü açýsýndan azalma miktarý istatistik-selolarak anlamlýydý (p<0,05). 12 bireyde iyileþme

saptanmýþ, ýo bireyde deðiþiklik gözlenmemiþtir.Toplam 43 bireyden oluþan tüm hastalara uygulanan

LLLT tedavisinin sonuçlarý incelendiðinde (Grafik 1),

aðrýdaki azalma oraný istatistikselolarak anlamlýbulundu (p<O,O5). 43 hastanýn 30'unda aðrýda azal-

ma olduðu, 13'ünde ise ayný kaldýðý belirlendi. Aðrý

artýþý hiçbir hasta için söz konusu deðildi.

Grafik 2. Kas kökenli rahatsýzlýða sahip bireylerin LLL T deðerlendirme

sonuçlarý.

Deviasyon açýsýndan sonuçlarýn istatistikselolarakanlamlý oldugu gözlendi (p<O,O5). Deviasyon 6 has-tada ortadan kalkmýþtýr, 16 hastada ise deðiþme-

miþtir.

Grafik 1. LLLT uygulanan 43 hastanýn deðerlendirme sonuçlarý.

Sesteki azalma oraný istatistikselolarak anlamlý bu-

lundu (p<O,O5). Hastalarýn 14'ünde ses azalmýþ, 29

hastada ise deðiþiklik gözlenmemiþtir. Hiçbir hasta-

da ses deðerinde tedavi sonrasýnda artýþ izlenme-

miþtir.

Aðýz açýklýðýndaki artýþ miktarý istatistikselolarak

anlamlýydý (p<O,O5). Tedavi öncesi ortalama deðer41,7 mm iken tedavi sonrasý 43,7 mm olmuþtur.

TME bulgulan olan ve 21 hastaya uygulanan LLL T

sonuçlan incelendiðinde (Grafik .3), aðrý deðerýerin-deki azalma istatistikselolarak anlamýýrdý (p<O,O5).

ý o hastada aðnda azalma saptanmýþ, ýý hastada

deðiþiklik izlenmemiþtir.

Çiðneme güçlüðü açýsýndan azalma miktarý istatistik-selolarak anlamlýdýr (p<O,O5). Toplam 43 hastanýn

.l7'sinde çiðneme güçlüðünde azalma izlenmiþ, 26

bireyde deðiþiklik görülmemiþtir. Tedavi sonrasý

çiðneme güçlüðü deðerlerinde artýþ hiçbir hastada

gözlenmedi.

Deviasyon açýsýndan sohuçlarýn istatistikselolarakanlamlý olduðu gözlendi (p<0,05). ýo hastada devi-

asyon, tedavi sonucu ortadan kalkmýþtýr. Aðýz açýklý-

ðýndaki artýþ miktarý da istatistikselolarak anlam-

lýdýr (p<0,05).

Kas ile ilgili rahatsýzlýðý olan 22 hastada LLLT'nin

etkinliði incelendiðinde (Grafik 2), aðndaki azalmaoraný istatistikselolarak anlamlý bulundu (p<O,O5).22 hastanýn 20'sinde aðrý azalmýþ ya da ortadankalkmýþ, yalnýzca 2'sinde deðiþiklik saptanmamýþtýr.

Grafik 3. TME rahatsýzlýðý olan 21 hastaya uygulanan LLL T deðer-

lendirme sonuçlarý,

Sesteki azalma oraný istatistikselolarak anlamlýbulundu (p<O,O5). 9 hastada ses azalmýþ ya daortadan kalkmýþ, 13'ünde deðiþmeksizin kalmýþtýr.

Ses deðerlerindeki azalma miktarý istatistikselola.rak anlamlý bulundu (p<O,O5).

EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 29-35

5 hastada ses a*almýþ, ý 6 hastada ise deðiþmemiþtir Yalnýzca kas ile ilgili problemleri olan ve LLLTuygulanan 22 hasta ile, TME'ye ait bulgularý olan veLLLT-splint uygulanan 21 hasta tedavi sonuçlarý açý-sýndan karþýlaþtýrýldýðýnda;

Çiðneme güçlüQündeki azalma oraný istatistiksel ola-rak anlamlýydý (p<O,O5).

5 hastada azal~a saptanmýþtýr, 16'sýnda ise deðiþik-

lik gözlenmiþtir ~Aðrýnýn azalmasý açýsýndan iki grup arasýndaki farkistatistikselolarak önemliydi (p<O,O5). Kas rahat-sýzlýklarý olan grupta aðrýdaki azalma daha fazlabulundu.

Deviasyon açlS~ dan deðiþim miktarý istatistiksel ola-

rak anlamlý bul nmadý (p>O,O5). Yalnýzca 4 hastada

deviasyonda az Ima !ttevcuttu. 17 hastada ise deði-þiklik gözlenm i.

Sesteki azalma açýsýndan iki grup arasýnda istatistik-sel açýdan anlamlý bir fark bulunamadý. Her iki grup-

taki azalma miktarý birbirine yakýndýr.Aðýz açlkllðlnd i ki artýþ oraný istatistikselolarak an-

lamlýydý (p<O, 5). Tedavi öncesi ortalama deðer

41, i mm iken edavi sonrasý 43,7 mm olmuþtur.Çiðneme güçlüðü açýsýndan iki grup arasýndaki farkistatistikselolarak anlamlý bulundu (p<O,O5). Kasrahatsýzlýðý olan grupta çiðneme güçlüðündeki azal-ma TME rahatsýzlýðý olanlara oranla daha fazladýr.

Splint-LUT uyg lanan grup incelendiðinde (Grafik 4),

aðrý deðerleri deki azalmanýn istatistikselolarakanlamlý olduðu bulunmuþtur (p<O,OS). 21 olgunun

IS'inde azaIm, 6'sýnda varolan durumun korundu-

ðu saptandý. ðrý deðerlerinde artýþ hiçbir olgudaizlenmedi.

Deviasyon ve aðýz açýklýðý açýsýndan deðerlendirildi-ðinde iki grup arasýnda istatistikselolarak anlamlýbir fark söz konusu deðildi. Her iki grupta da artýþoranlarý benzerdir.

TME'ye ait bulgulara sahip hastalarda VAS ile deðer-lendirilen aðn, ses ve çiðneme güçlüðü; klinik ola.rak incelenen deviasyon ve aðýz açýklýðý deðerlerin-de yalnýzca LLLT ile azalma saptanmýþ ancak semp-tomlann bir ya da birkaçý deðiþmeksizin kalmýþtýr.Bu hastalarda daha sonra yapýlan splint-LLLT uygula-masýnda bu semptomlarda anlamlý deðiþiklikler elde

edilmiþtir.

ii 16AS 14

T 12A 10

8

S 6A 4yi 2S Oi

:ýg~1aýýii 8De&iþmeyen

Hem kas kökenli rahatsýzlýðý olan hastalarda, hemde TME bulgulan olan bireylerde tedaviye en kolayyanýt veren semptom aðndýr. Çiðneme güçlüðü veses daha zor iyileþirken, deviasyon en zor tedaviedilebilen semptom olarak saptandý.

Aðrý Ses

Grafik 4. Splint+LL~ T uygulanan 21 hastanýn deðerlendirme sonuçlarý

Ses deðerýerif deki azalmanýn istatistikselolarak

anlamlý olduð bulunmuþtur (p<O,O5). 21 olgunun

12'sinde ses zalmýþ, 9'unda deðiþmeksizin kalmýþ-týr. Ses deðeri de artýþ gözlenmedi.

TarbþmaSon yýllarda çiðneme sistemini ilgilendiren rahatsýz-lýklarýn tedavisinde lazer sýklýkla kullanýlmaktadýr.Ancak tedavi mekanizmasýný açýklamaya ya da kli-

nik baþarýsýný deðerlendirmeye yönelik araþtýrmasayýsý oldukça azdýr.

Çiðneme güçl" ðünde azalma oraný istatistiksel ola-rak anlamlý b lundu (p<O,O5). 2 ý olgunun ý ý 'inde

çiðneme güçl" ðünde azalma saptanýrken, i O'unda

deðiþiklik göz enmemiþtir. Çiðneme güçlüðünde artýþda izlenmemi tir.

Conti,8 LLL T uyguladýðý hastalarda hem VAS ile hemde klinik olarak mandibular hareket miktarýný deðer-lendirmiþ ve lazer tedavisinin çiðneme kaslannýnaðrýl. durumlarýnda baþanIý olduðunu, TME'ye aitbulgularda ise sadece aðýz açýklýðý ve ekskürsiyon-larda etkili olduðunu saptamýþtýr.

Deviasyon Sl nuçýarý istatistikselolarak anlamlýydý (p<O,O5). 9 ireyde tedavi sonrasý deviasyon orta-

dan kalkmýþtý. Aðýz açýklýðýndaki artýþ miktarý istatis-

tiksel olarak nlarnIý bulunmuþtur (p<O,O5).

Gökçe, Saraçoðlu, Özpýnar

Pinheiro ve ark.ll TME'ye ait bulgularý ve çiðnemekaslarýnda aðrý olan hastalara LLL T'yi uygulamýþlarve büyük oranda baþanlý bulmuþlardýr. Oshioro veark. 12 da, çalýþmalarýnda benzer sonuçlar elde

etmiþlerdir.

likleri elimine eder, çiðneme kaslarýnýn relaksasyo-

nuna yardýmcý olur, okluzal yüklerin dengeli daðýlý-mýný saðlar, TME'nin ve stomatognatik sistemin

fonksiyonlarýný geliþtirir.5

Splintin TME rahatsýzlýklan üzerindeki etkisi pek çokaraþtýrmacý tarafýndan incelenmiþtir. Yap,20 splintinparafonksiyonel aktiviteyi durdurmadýðmý, ancakTME'ye ait bulgulan ortadan kaIdýrdýðIni belirle-miþtir. Dao ve Lavigne21 de benzer sonuçlar elde

etmiþlerdir.

Walsh, 13 LLLT'nin biyostimülasyon etkisini araþtýr-

mýþ ve kas aðrýlarýnda baþarýlý bulmuþtur. Ghamsa-rll4. etki mekanizmasýný araþtýrdýðý çalýþmasýndaLLLT'nin enflamasyonu ve ödemi azalttýðý. deri reje-nerasyonunu ve kollagen sentezini arttýrdýðýný belir-lemiþtir. Buna ek olarak Um ve ark. iS LLLT'nin anal-jezik etkisi olduðunu saptamýþtýr. Kurita ve ark.22 çalýþmalarýnda stabilizasyon tipi

splintin okluzal kuvvetlerin normal deðerlere çekil-mesinde baþarýlý olduðunu bulmuþlardýr. Benzerçalýþmalar yapan araþtýrmacýlar da splintin kýsa veuzun dönemlerde TME rahatsýzlýklarýnýn tedavisinde

baþarýlý olduðunu belirlemiþlerdir.5

Tüm bu görüþlere karþýn, bir grup araþtýrmacý da

LLLT'nin özellikle TME rahatsýzlýklannda baþansýzolduðunu belirlemiþlerdir. Thorsen ve ark. 16 miyofa-

siyal aðn üzerinde LLLT'nin etkinliðini araþtýrmýþlarve baþansýz bulmuþlardýr. Aynca, boyun ve omuz

bölgesi fibromiyaljilerinde aðn üzerinde baþanIýolmadýðýný, ilaç alýmýný azaltýcý etkilerinin bulunma-

dýðýný saptamýþlardýr. Gam ve ark.17 ise, kas-kemik

aðnlannýn giderilmesinde etkili olmadýðýný sapta-mýþlardýr. Hall ve ark. ýa LLLT'nin eklernin iltihapll

durumlannda etkisiz kaldýðýný rapor etmiþlerdir. Ben-zer þekilde, Usuba ve ark.ýg deneysel eklem kont-

raksiyonu tedavisinde LLLT'nin baþanil olmadýðýný

saptamýþlardýr.

Pek çok araþtýrmacý splintin TME'ye ait bulgularýn

ortadan kaldýrýlmasýnda baþarýlý olduðunu saptamýþ-lardýr. Di Paulo ve ark.23 splintin TME rahatsýzlýkla-

rýndaki tedavisindeki baþarý oranýný %87 olarak

belirtmiþlerdir. Kurita ve ark.22 ise disk deplasmanýdýþýndaki TME rahatsýzlýklarýndaki baþarý oranýný%84 olarak belirlemiþlerdir.

TME rahatsýzlýklarýnýn tedavisinde splint ve fizik

tedavi yöntemlerinin birlikte kullanýlmasý oldukça

yüz güldürücü sonuçlar vermektedir. WU;24 splint vefizik tedavi yöntemlerinin birlikte kullanýlmasýnýn

özellikle TME rahatsýzlýklarýnýn tedavisinde baþarýyý

arttýracaðýný vurgulamaktadýr. Simunovic;25 LLLT'ninakut aðrýda %70, kronik aðrýda ise %60 oranýnda

baþarýlý olduðunu saptamýþ, tek baþýna ve kombinetedavilerle aðrýnýn giderilmesinde baþarýlý olduðunubelirlemiþtir. Bu çalýþmanýn sonuçlarý da araþtýrma-cýlarý destekler niteliktedir. TME rahatsýzlýklarý olan

bireylerde yalnýzca LLLT'nin kullanýmý semptomlar-da bir miktar azalma saðlamasýna karþýn tümüyle

ortadan kalkmasýný saðlayarnamýþtýr. Buna karþýn

LLLT-splint kombinasyonu TME'ye ait bulgularýn

giderilmesinde baþarýlý sonuçlar vermiþtir.

Bu çalýþmada elde ettiðimiz sonuçlar aslýnda her iki

araþtýrma grubunu destekler niteliktedir. LLLT sade-ce bruksizm gibi faktörlere baðlý spazm, yorgunluk

gibi kas ile ilgili problemlerin ortadan kaldýnlmasý ya

da azaltýlmasýnda baþarýlý bulunmuþtur. Bu olgular-

da aðýz açýklýðýndaki kýsýtlýlýðýn ortadan kalktýðý,

aðzýn açýlmasý sýrasýnda oluþan deviasyonun azaldýðýveya tümüyle ortadan kalktýðý, aðrý, ses ve çiðneme

güçlüðünün göreceli olarak azaldýðý VAS ve klinik

bulgularla belirlenmiþtir.

SonuçLLL T çiðneme sistemi rahatsýzlýklarýnda yalnýzca kasile ilgili sorunlarýn tedavisinde baþarýlý sonuç ver-

miþtir. Lazer tedavisi ile kýsýtlý aðýz açýklýðý artmýþ,

aðrý, ses, çiðneme güçlüðü ve deviasyon ise azal-

mýþtýr.

Yalnýzca kas problemleri olan hastalarda tedavi

etkinliðinin bu denli yüksek olmasýna karþýn, TME içi

bulgulara sahip bireylerde LLLT yeterli olamamýþtýr.LLLTyle birlikte uygulanan splint, tedaviyi baþarýlý

kýlmýþtýr. Kombine tedavinin TME rahatsýzlýklarýnda-ki etkinliði oldukça dikkat çekicidir.

Stabilizasyon splintlerinin etki mekanizmalarý olduk-

ça çeþitlilik gösterir. Splint diþleri aþýnmalardan veaþýrý okluzal yüklerden korur, diþlerin stabilizasyo-nuna yardýmcý olur, okluzal düzensizlik ve dengesiz-

EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: 29-35

14. Ghamsari SM, Taguchi K, Abe N, Acorda JA, Sato M,Yamada H. Evaluation of low level laser therapy onprimary healing of experimentally induced full thicknessteat wounds in dairy cattle. Vet Surg 1997; 26: 114-120.

Kas ile ilgili sorunlara baðlý oluþan TME'ye ait bulgu-

lara sahip hastalarda tek baþýna lazer tedavisi semp-

tomlarýn ortadan kaldýrýlmasýnda yetersiz kalmýþtýr.SpIint ile kombine uygulandýðýnda tedavi etkinliði-

nin arttýðýný görmüþtür.

Tüm bu deðerlendirmelerin ýþýðýnda, LLLT'nin doðru

endikasyonla uygulandýðýnda kas rahatsýzlýklarýnýn

tedavisinde baþarýlý sonuçlar verdiðini söyleyebiliriz.Ancak daha ileri olgularda kombine tedavilerin baþa-rýlý sonuçlar almak için gerekli olduðu kaçýnýlmaz bir

gerçektir.

15. Um HM, Lew KK, Tay DK. A clinical investigation ofthe efficacy of low level laser therapy in reducingorthodontic postadjustment pain. Am J OlthadDentofacialOlthop 1995; 108: 614-622.

16. Thorsen H, Gam AN, Jensen H, Hojmark L, WehlstromL. Low energy laser treatment effect in localizedfibromyalgie in the neck and shoulder regions. UgeskerLaeger 1991; 153: 1801-1804.

17. Gam AN, Thorsen H, Lonnberg F. The effect of LLL Ton musculosceletal pain. Pain 1993; 52: 63-66.

18. Hall J, Clarke AK, Elwins DM, Ring EF. LLLT is ineffectivein the management of rheumatoid arthritic triggerjoints. BrJRheurnatol 1994; 33: 142-147.

19. Usuba M, Akai M, Shirasahi Y. Effect of LLLT onviscoelasticity of contracted knee joint. Lasers SurgMed 1998; 22: 81-85.

20. Yap AU. Effect of stabilization appliances on noctumalparafunctional activities in patients with and withoutsigns of temporomandibular disorders. J Oral Rehabil1998; 25: 64-68.

21. Dao TT, Lavigne GJ. Oral splints: the crutches fortemporomandibular disorders and bruxism Crit RevOral Biol Med 1998; 9: 345-361.

22. Kurita H, Kurashina K, Kotani A. Clinical effect of fullcoverage occlusal splint therapy for spesific TMD

conditions and symptoms. J Prosthet Dent 1997; 78:

506-510.

23. Di Paolo C, Panti F, Rampello A. Retrospective studyon the application of occlusal splints in 312 patientswith TMD. Minerva Stornatol 1998; 47: 187-195.

24. Wu TF. Evaluation of conservative treatment for CMD.Chung l1ua i l1suesh Tsa Chih 1993; 51: 440-447.

25. Simunovic Z. Low level laser therapy with trigger pointstechnique: a clinical study on 243 patjents. J ClinLaserMedSurg 1996; 14: 163-167.

Kaynaklar1. McNeill C. Craniomandibular disorders. The state of art.

Part ll: Accepted diagnostic and treatment modalities.J Prosthet Dent 1983; 49: 393-397.

2. Özpýnar B, Öztürk B. Kranyomandibuler düzensizlikler.Ege Üniversitesi BaSýmevi, Ýzmir, 1998.

3. Mohl ND, Zarb GA, Carlsson G.E, Rugh J.D. Textbookof occlusion. Quintessence, Chicago, 1998.

4. Payone BW. Bruxism and its effect on natural teeth. JProsthet Dent 1985; 53: 692-696.

5. Dawson PE. Evaluation, diagnosis and treatment ofocclusal problems. C.V. Mosby, St. Louis, 1989.

6. Özpýnar B, Sabah ME, Oyar O, Üstün EE.Temporomandibuler eklem disfonksiyonlannýn man-yetik rezonans görüntülerne ile deðerlendirilmesi. I::ÜDiþhek Fak Derg 1993; 14: 148-154.

7. Kalyon TA, Bilgiç F. Laser ýþýnlama tedavisi. GataBülteni 1986; 28: 377-381.

8. Conti PC. Low Level Laser Therapy in the treatment ofTMD: a double blind study. Cranio 1997; 15: 144-149.

9. Deniz A, Miskioðlu E, Güler M. Fizik tedavide lazerkullanýmý. Fizik Ted Rehabil Derg 1994; 1: 44-48.

ýo. Bertolucci LE, Gray T. Clinical analysis of mid laserversus placebo treatment of arthropic TMJ degenerativejoints. Cranio 1995; 13: 26-29.

Il. Pinheiro AL, Cavalcanti EJ, Pinheiro Tl. ve ark. Lowlevel laser therapy is an important tool to threatdisorders of the maxillofacial region. J Clin Laser MedSurg 1998; 16: 223-226.

12. Oshioro T, Calderhead RG. Development of lawreactive-Ievel laser therapy and its present status.J C/in Laser Med Surg 1991; 9: 267-75.

13. Walsh LJ. The current status of law levellaser therapyin dentistry Part I: Soft tissue applications. Aust Dent

J 1997; 42: 247-254.

Yazýþma Adresi:

Dr. Ahmet SARAÇOÐlU

Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi

Protetik Diþ Tedavisi Anabilim Dalý

35100 Bornova, iZMiRTel. : (232) 388 03 27Faks: (232) 388 03 25

E-posta: asaracoglu@superonline.com

Bu çalýþma Türk Prostadanti ve implantoloji Derneði i 1. Bilimsel Kongresinde teblið edilmiþtir (26-29 Ekim 2000, Ankara).