/o

VATICINIA FROFHET/E MICHASSUETHICE REDDITA

ET OBSERVATIONIBÜS ILLUSTRATA.

VENIA ATvlPL. FA C. ΡHl LOS UPSAL,

Ρ R iE SID Ε

ΗΛΟ. PET RO SJÖ BRINGLITT. ORIENTAL, PROF. REG, ET ORD,

REG. ACAD. LITT. RUM. HJST. ET ANTIQU. HOLM.SOC. PRO FIDE ET CHRISTIAN. NEC KON REG, SOCIET*

SC1ENT. UPSAL. MEMBRO.

PRO GRADU PHILOSOFHIOO

τ. v.

AUCTOR

CAROLUS VILHELMÜS PARKVESTMANNO - DAEECAREUS.

IN AUD, GUSTAV. DIE IV MAJT MDCCCXXXIII?Η. Α. M. S.

S Ε C T. I.

UPSALI/E

EXCUDEBANT REGIiE ACADÉMI.® TXPOGRAPHI.

VIRU SUMME: REYERENDO,

S. THEOL. DOCTORI, PROFESSORI ET LECTORI,REGJI ORDINIS DE STELLA POLARI MEMBRO,

PHILOS O PHIiE. Μ AG I ST RO SEMI S iE G UL A R I,

DOM. ANDR. HENR. STAMBERG

Fraeceptori ^Eternum Colendo,

Benefaetoruiw dirtiurnilate Urbisque natalis coniinuriitate

pie devinctuSy

D i g c i ρ ii 1 ii s

GAROLUS VILII. PARK.

KÖNINGENS

TROTJENARE , HÅRADSH0Fl>INGEir,HÖGÅDLE

herr GUSTAF RANSCHER

helg» s

delta förstlingsoffer» aasen* uttryck af en Vördnad och Tack·samhet, hvilken icke känner någon lifligare önskan än denatt i framtiden kunna värdigare ådagaläggas.

CARL WIEB. PARK.

CARL DANIEL KALLSTENIUS,JURIS UTR1ÜSQUE DOCTOR ,

JOHAN JACOB KALLSTENIUS,MEDICDSLE DOCTOR OCH CH. MAG.,

SAMT

GEORG SAMUEL KALLSTENIUS,DIRECTEUR OCH OEVERMASMÅSTARE ,

Mina Anförvandter och Gynnare,

högaktningsfullt egnadt,

med tacksam hågkomst af heliga Förbindelser,

CARL· WIL·!!, PARK.

V A T I C I Ν ί A Ρ R O Ρ II Ε T Μ Μ I C II Μ

S U ET Η i C Ε REiJDJT Α

FT Ο Ε S Ε U V Α Τ Ι Ο Ν I Β Ü S 1 L L U 5 ΐ β Α Τ Α·

Jjitteris ilebraeorum, aeque ac cujuslibet antiquae gen~tis, ingenio et arte egregiae, aetas quaedam fuit aurea,qua pulehriorés natura ingenua tulit flores, qua clariorapoeseos sacrae sonuerunt carmina. Haec aetas, quam asummo vatura ejus Jesajanam jure quodam dicas, plu-rimos et illustrissimos rerum divinarum habuit Interpre-tes, quorura effata, sive minis ingruentis perniciei sceleragentis impiae castigabant, sive arcana summi Numini«consilia posteritati feliciori praedicebant, justitiae gratiae-vque Jehovae unicuique hominum revo sunt docurnenta.Jesajas vero, prophetarurn maximus, ceteros praeivit, cuipraestantiores minorum, Hoseas, Joel, Arnos et Mi¬cha, aequales fuerunt. Qui qusttuor vates, quamquamnec argumentorum amplitudine, nee stili sublimitate, au.epicem suum Jesajam assecuti sint, indicia tarnen ejus-dem ingenii divini luculentissima produnt. Quin iramo,postquam hi consiliorum coeiestium praEcones populo Ju-

daico obmutuerant, netatem propheticam vere auream,si Habacuc, prophetarum postremuni, in quo nativaHebraicae linguae vis et venustas conspicitur, silentio pras·teriverimus, exactam esse arbitremur. Ε Prophetis au-tem supra commemoratis, si quem prse ceteris vaticiniaprseclarissima Jesajoe divino afflatum spiritu reddidisseexistimemus, Micha is fuit, qui non tantum clademgentibus Israeliticis a summo Vindice infligendam prae-dixit, sed laetissimam etiam sevi, ab antiquis jatn patri-bus desiderati, spem eodem lere, quo Jesajas, verbo¬rum imaginumque splendore indicavit.

Hsec patica de loco eximio, quem inter ProphetasMicha tenet, antequam ad rationes conarriinis hujus ex-plicandas, et vitam dictionemque Prophetae nostri bre-vissime describendam, accedamus, preemissa voluimus. Yati-ciniis itaque Michas exponendis et illustrandis hoc tirociniolevissimo dicato, eum nobis prophetarum minorum selegissevidemur, qui, rerum propositarum gravifate dictionisquevi et concinnitate, potissimum dignus sit, cujus menti in·teriori perscrutandae operam dare haud dubitent lectores,litterarum saeri Codicis studiosi. Prophetaj quidem aliuscujusdam Miciiae, Jemlae filii, inentionem factam i

Regg. 22: 8—28 invenimus, munere suo temporibus A-chabi, regis Israelitici, functi, qui, a Micha More¬sens i saeculo sejunctus, idem esse minime censeri potest.De vita et fatis hnjus Prophet» historia nihil fere tradig-dit, nisi quod versus primus propheti» illius complecti-tur. Unico prseterea loco, Jerem. 26: 18, nomen Mi-

3c h se occurrit. Ε quibus dictis cnm a Moresa , oppidoJudese, oriundum, Jo t Ii am o, Ach as o et Η i sch i a im¬perium populi Judaici gerentiblis, vaticinia edidisse novi*rnus. Quorum temporibus, aliunde cognitis, rcrum pu¬blica rum Israelis descriptio, a Propheta iacta, optimöconvenit. Utriusqiie regni cives distincte passinvque coin-pellat, iisque poenas, impietate promeritas, animo mina¬rum moestitiaeque pleno , prsedicit. Uno quasi futuri tem¬poris adspectu, totam seriem malorum, scelestae infelici-que Jacobi genti imminentium, prsevidet. Ruinam regniet exsilium populi vividis et iugubribus coloribus depin-git. Ex Iiis malorum tenebris spes sseculi et regni bea-tissimi, demum orituri, divinae inajestatis hominumque fe·licitatis indiciis clarissimis illustrata, efiulget. Quot autemannos Micha munus propheticum gesserit, certe adfir-mari non potest; eum tamen haud magnae parti aevi regisHischiae superstitem fuisse, a yero non abhorrere vide¬tur, quod Samariae ab Assyriis eversionem, quee annosexto, et Sanheribi in Judaeam incursionem, quse annodecimo quarto Hischice, accidit, vere factas distincte noncommemoraverit.

Opellam nostram postremum clementiori Tuo, B. L ,

commendamus judicio, sperantes , tirocinio huic Academico,etsi nullam rei summae, interpretationi scilicet et explicationisacri Codicis, adferat utilitatem, veniam tamen ob amoremillum hujus studii intimum, qui has lucubrationes in lucemYocavit, a mitibus judicibus non esse denegandam.

4

Farsta C a ρ i t ί e t

i Detta är Herrans ord,, som skedde till Micha ifrånMoresa, uti Jo thams, Ahar och Hiskie, Juda Konutt»gars, dagart och som han såg emot Samaria och Jerusalem,(Profeten)

3: Horer, J alla folkslag!Märk, du land, och hvad derinom ärtTy Herren, Gud, vittnar emot eder,Herren, i/rå» /*7/ tempel.

5 Ty, si! Herren träder ut från sin boning;Han nedstiger och gar fram på jordens hägder.

4 Och under Honom smälta bergen, ochdela sig dalarne:

De smältasåsom vax infor eld,De dela sig, liksom vatten, utfor branter gjutet.

(Herren)

5- Får Jacobs ofuerträdelsers skull sker allt detta ,.

Och for Israels synders skull.Men ,'tivilken är upphö(vet till Jacobs éfuerträdeist?Ar det hke Samaria!

Hvilken, till Juan offerhojder lAr det icke Jerusalem !

s

6 Όertäre skall jag, säger Htrren r förvandla SamariaTill grushögar pä marken rTill planteringsställe for vingårdar.jfag skall lata dess sten-palatser i dalen nedstörta:Och deras grundvalar skall jag blotta,

7 Alla dess afgudabilder skola sänderslagne varda,Och all dess nesliga vinning i eld uppbrännd blifvalAlla dess belåten skall jag till intet gäralEmedan det fär otrohetslon dem samlatSkola de till otrohetslän varda igen*

(Proft ten)8 Derfore mä jag klaga och qvida y

Mä jag gä blottad och naken:Mä jag häja ulfvars klag&n y

Och ufvars qvidan:D Ty Samaria ligger dignad under sina slagv

Emot jjfuia dessa sig rigta:Emot mitt folks portar,intill fjftrusalem de nalkas.

10 Bäder icke detta i Gathf.

Gråter icke i Bacot

Men du, som i Ophra boryVältra dig uti ttöjt!

6

11 Fly) o du Schaphirs innebyggerska,Neiligen blottad !

Zanaans innebyggerska gange icke ut;Sorgen i Beth-HaezelHar fräntagit eder sin hvilostad.

12 Ja, innebyggerskan af Maroth söker bdfvande en fristad;Ty straffet stortår ned ifrän Herran,Ned emot Jerusalems portar.

i5 Spänn ditt lätta spann for din vagn,Du innebyggerska af hachis!

Upphofvet du var till dottren Zions synd:Ja, du är den, hos hvilken Israels missgerning funnen blef.

14 Lemna derfSre frigifvelse ät Moreseth Gath!Lemna Acsivs boningar ät dem, som bedragas skola,Åt Israels Konungar lemna dem!

15 Ty sedan skall jag läta en ny ägare åfver dig komma,Du innebyggerska af Moresa !Ned i Adullam skall Israels herrlighet sänkas.

16 Går dig kal, raka dig,For dina älskade barns skull:

Går din kalhet vid, lik gamens,

Ty de hafva gätt ifrän dig i fängenskap bort.

Γ

OBSERVATIONEN

1

1Χη vers. ι. nin nmi Iii'"!: e vaticinits Prophefarurnhxc phrasis notissima, in qua tarnen animadvertas, necesseest, im Hebrasis latiorem significationem habere, quam ordnobis; totum enim denotat negotium, de quo dicitur aut a-gitur, sicur Latini ucuntur vocabulo res. —* Mtminit Vatestantummodo regum Judaj, quamvis perniciem etiam regnoIsrLelitico impendentem prredicat; ideo forsan, quia inter ju-dieos munus propheticum gerebaf. Trium regum fit mentio,quorum alter alteri successit; Jothamus annos sedecim, toti-dem etiam Alias, Hischia annos undetriginta imperavit. Quaetemporis accurata designatio, Micham, per plures annos rot·nisterio prophetico functum, non uno sermone hasc vaticiniaexsecutum iuisse, indicat. — Observanda est vis et conjun-ctio elegantissima verborum ηin et mn, quorum illud man-datum divinum, coeiesti quasi aura ad Prophetam perlatum,hoc liberum illum exprimit actum, quo res divinitus sibi ma-nifestatas contemplatione mentis clarissima perceprt.

In v. 2. Idem heic summa cum gravitate exordiendi etadmonendi modus, qui Deutt. 32: 1, Ps. 49: 2, et Jesaj.1:2, occurrit. Eadem verba 1 Regg. 32: 28, ab alteroMicha regi Achabo dicta, invenimus, quas suspicionem Philo-logis moverunt, esse haec altetutro loco textui inserta. Quumvero pluribus sacri Codicis locis eandem formulam dicendsusurpatam animadvertere liceat, quamobrem uterque Michaeam adhibere non potuerit, ntquaquam inteUigimus.

8

In v. 3. yiN jp"i: super excetfa terracalcct. l)e Iiis veib's inter Cnu uientatcies uon convtnii,utruni, Dtum ioca cxcslsa ttrr# evtrsintmi, an hominis ela*ti supetbique aninvi castigdurum esse, signiiieerif. Nos, etsjneutrain interpietandi ratiootm iiifiruinur, iuic tarnen perΊΤ» et ΪΓΠ, sicut Exod. 19: 18 et Judd, 5 : 4 , gloriam, e-grediemis e coelo Λ Numinis, quoad a incnte humana res au»

güstissiina concips, et veibis exponi, quesr, adumbrataii) cre-diiiius.

In v. 4. Majestateni divinam iisdem fefe verbis, Ps.97: 5. et Jesaj. 63: 19, descriptam reperimus, Refert Va-tes geniinum simile, quod in duas partes suas est distinguen-dum. Prius enim Jim ad monter, posterius E>i)ö ad vallesnecessatio pertinet. Quod autem hac subiimi dictione Pio-pheta spectaverit, si anteeedenti hic versus adnectatur, optimaiiitelligitur. Jehovam ibi, e coeiesti sua sede egredicntem ,

amplissimis verbis celebrabat, heic, qua: lilius quasi in ter¬rae adventus appareant signa inagnifica, pr&dicat. Illam ve·ro summ i Numinis prxsentiam s'criptores Hebrasi per simili-tudines, e pluviarum lapsu lenissimo terrseque irrigatione etiertilitare captas, illustrare solent. Cfr. Ps. 29: 10. 68. 9. ίο.et Joel 3: 18' Observes tantutn, Dominum Ii. i. dici, noa

propitium, sed vindicem violafse majestatis sure, regiones ter·restres visitare. Tristi igh'ür colore imago , alioquin gratis·siina, offunditur. Vindex omnipotens, discissis nubibus im-inissisque imbribus, terram gentis impiae devastare amplissimeptastdicatur. Quutn itaque montes Jiquefieri vallesque findi di-cantur, id non proprie intelligendum est , ied ex imaginc im-

9

britim vehemenrissimorumjmontes vallesque inundantium, de~claretur. Sic ία vallibus, olim amoenissimis, diluvione vero

vasfatis et dissipatis, indieia quasi ultricis et infinit» potenti»Numinis spectanda essent.

In v. 5. Primo qu»rend'i, mox demonstrandi, formula,Samariam et Hierosolymam fontes peccatorumscelerumque populiIsraelitici et Judaici esse , gravissime indicatur. Ex historia ho-rum temporum id etiam probatur; ab illis enim urbibus latepsr terram tofam exemplam impietatis diffusum fueraf. Prct-varlcitioneni et excelsa metonymice fieic dici pro caussa veiauctore piasvaricationis et excelsorum, nemo non videt-

Γη v. 6. Ilactenu» de Samaria et Hierosolyma, quasgravissimis Propheta terret minis, et illarum scelera reprehen-dit. Seorsim vero in hoc et sequente versiculo Samariacompel la t ur.

In v. 7. pro usitatiori silw*· Fut. Eaph. e rad.ΠΠ3: eandem syllab» Y*in 7 mutationen}, Jesaj. 24: 13, de·prehendimus. — Vätes comparat idola meretricibus, et culto-res eorum amosiis,. eodemque modo peccata gentis Israelitic»permultis locis Ver. Test., inprimis apad Η ose am, allego·rice incrcpari solent.

In v. g. bbtttf spoliatut hittdam, exmus sei li¬cet veste exteriori, h. e. pallio villoso Prophetarum j de quocfr. 2 Regg. 1: 8. Jesaj. 20: 2. et Zach. 13: 4.— Vnuf,Chtthib, pro Keri bbvir, vocali i in \ mutato, est adjecti*viun- verbale e rad, bh.vi. — ovsft, quod in genere e-xitn*

2

10

stim quiddam, ingens· et immane, denotat, heic interpretamur:tilfvar. Π3ν*> h· 1. bubonem significare putamus. Pro¬phet» enim saspenumero, vastitatem describentes, hac simi-iitudine utuntur, qua anmialia in locis desertis degentia in-dicare videntur, sicut Jesaj. 13 et 34 ac Thren. 4 Cap.

In v. 9. Πu/ΌΝ; h»c verba plerumque expli-cantur: desperata, cegerrinici erit plaga, vei unaqujzque plaga-mm ejus. Si vero pni/*0n ad subjectum torius sermonis,versu sexto gositum, Samariam , réferatur, et per el.lipsin prcep. cujusdam explicetur, recte, ut supra est reddi'us,sensum hujus versiculi percepisse nobis videmur. ujjn enim,

y >

collatum cum Arab., (jaa-3) = (j.cuv_j, non tantumy

ßectere, vacillare, agrotare, sed infirmitatem eatn etiam de-notat, qua quis in terram collabiinr. ■— Transit Propheta acomminatione poenarum Samarias ad infortunia regni judaicidepioranda, q.u», per sequentes versus usque ad ultimum,Omnibus ac singulis ejus urbibus impendere dicit. Loca sin-gula3 nominum prsscipue ratione habita, compellat.

In v. 10. Gath urbs fuit Philistasorum, Judasis inimi-cissima, quamobrem Vätes vehementer admonet, sicut David2 Sam. 1: 20,. ne ciadem populi Judaici ibi nuntiarent. Nisivero nos fallat notifia ingenii Michas poetici, quo, uc infraversu unoquoque spparetsignificationem Nominum propriamrebus enuuiiatis exprimit,. nomen urbis Di, tamquam esnbstantivo rn^l confractum herc pr» aliis selectum est,

quia id et verbum adjunctuin."TIO inter se habent similiiudinem.Sic etiam tro, a pierisque per Infinit, verbi ΓΌί redd i tum,nomen loci forsan est; quas nostra opinio a notissimo Ps.84: 7. illusrraii videtur. —