obrazovni program za struČno obrazovanje za … · vinogradarstvo 3 108 2 72 180 3. tehnologija...

OBRAZOVNI PROGRAM

ZA STRUČNO OBRAZOVANJE ZA ZANIMANJE

VOĆAR – VINOGRADAR - PODRUMAR

2

SADRŽAJ

OPŠTI DIO ........................................................................................................................................................... 3

1. NAZIV PROGRAMA: VOĆAR- VINOGRADAR- PODRUMAR .............................................................................. 3

2. NASTAVNI PLAN............................................................................................................................................. 3

3. CILJEVI I ZADACI VASPITANJA I OBRAZOVANJA.......................................................................................... 3

4. USLOVI ZA UPIS ODNOSNO UKLJUČIVANJE U PROGRAM ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH ........................... 4

5. TRAJANJE OBRAZOVANJA ............................................................................................................................ 4

6. PROHODNOST ZA NASTAVAK OBRAZOVANJA.............................................................................................. 4

7. OBRAZOVANJE KOJE SE STIČE/KVALIFIKACIJA ........................................................................................... 4

POSEBNI DIO ....................................................................................................................................................... 5

1. PREDMETNI PROGRAMI.................................................................................................................................. 5

1.1.OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................................................................... 5

1.2. STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI................................................................................................................ 6

1.2.1. AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM ............................................................................................................ 6

1.2.2. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO ........................................................................................................ 12

1.2.3. TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA................................................................................. 24

1.2.4. PREDUZETNIŠTVO................................................................................................................................. 31

1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA ..................................................................... 34

2. ZAVRŠNI ISPIT .............................................................................................................................................. 57

2.1. VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO............................................................................................................ 57

2.2. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA ZAVRŠNOG ISPITA - PRAKTIČNI RAD...................................... 58

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA........................................................................................... 61

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.................................................... 61

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ........................................................... 61

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH............................................................ 61

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ............................................................ 62

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA.................................................................. 63

9. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE........................................................ 63

10. PROFESIONALNA PRAKSA ......................................................................................................................... 63

11. SLOBODNE AKTIVNOSTI ............................................................................................................................ 64

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: Voćar- vinogradar- podrumar 2. Nastavni plan

I II III Redni broj

Nastavni predmeti- grupe predmeta sedm. god. sedm. god. sedm. god.

Ukupno

A Opšte obrazovni predmeti

1. Maternji jezik i kjiževnosti 3 108 2 72 2 66 246

2. Matematika 3 108 2 72 2 66 246 3. Strani jezik 2 72 2 72 2 66 210 4. Informatika 1 36 36 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 66 210

Društvena grupa predmeta

1. Istorija 1 36 36 2. Geografija 1 36 36 3. Sociologija 1 36 36 Prirodna grupa predmeta 1. Biologija 1 36 36 2. Hemija 1 36 36 3. Fizika 1 36 36 UKUPNO A 15 540 10 360 8 264 1164

B. Stručno teorijski predmeti

1. Agrohemija sa pedologijom 2 72 72

2. Voćarstvo i vinogradarstvo 3 108 2 72 180

3. Tehnologija vina I jakih alkoholnih pića 2 72 3 99 171

4. Preduzetništvo 1 33 33 UKUPNO B 5 180 4 144 4 132 456

C Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja-školski oblik

11 396 17 612 19 627 1635

D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 33 105 E Profesionalna praksa 15 dana 15 dana 30 Svega časova sedmično 32 1152 32 1152 32 1056 3360 Broj radnih sedmica 36 36 33 Ukupno časova (A+B+C+D)= 3.360

3. Ciljevi i zadaci vaspitanja i obrazovanja:

Omogućiti svestrani razvoj pojedinca i njegovu socijalnu integraciju, Produbiti i proširiti opšte obrazovanje u funkciji struke, Pripremiti učenike za cjeloživotno učenje, Osposobiti učenike za poslove u voćarsko-vinogradarskoj proizvodnji i podrumarstvu:

- proizvodnja voćnog i loznog sadnog materijala, - podizanje i njega voćnjaka i vinograda, - proizvodnja i njega vina i jakih alkoholnih pića Osposobiti učenike za planiranje, pripremu, izvođenje, kontrolu i vrjednovanje rada u zanimanju, Razviti kod učenika preduzetničke sposobnosti, Razviti kod učenika ekološku svijest i upoznati ih sa propisima zaštite na radu I zaštite životne

sredine i važnosti njihovog dosljednog poštovanja.

4

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u trogodišnjem trajanju - Voćar-vinogradar-podrumar/Voćarka-vinogradarka-podrumarka, mogu se upisati lica koja su završila osnovnu školu ili završila dvogodišnju stručnu školu a nisu starija od 17 godina. Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18. godine uz odobrenje nastavničkog vijeća škole. Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta, upis se vrši prema odgovarajućem pravilniku, koji donosi Ministarstvo prosvjete i nauke. 5. Trajanje obrazovanja Obrazovanje traje tri školske godine 6. Prohodnost za nastavak obrazovanja U redovnom obrazovanju učenici prelaze u viši razred ako su iz svih predmeta tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu, odradili sve slobodne aktivnosti i obavili profesionalnu praksu. Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključuti u drugi ili treći razred srodnog zanimanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi škola, a u skladu sa Uputstvom o prilagođavanju obrazovnih programa obrazovanju odraslih. 7. Obrazovanje koje se stiče/kvalifikacija Završetkom obrazovnog programa Voćar-vinogradar-podrumar učenik stiče stručno obrazovanje u trajanju od tri godine – Voćar – vinogradar - podrumar/ Voćarka – vinogradarka - podrumarka i kvalifikacije Voćar- vinogradar i podrumar/ Voćarka- vinogradarka i podrumarka.

5

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1.OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST MATEMATIKA STRANI JEZIK INFORMATIKA FIZIČKO VASPITANJE DRUŠTVENA GRUPA PREDMETA

Istorija Geografija Sociologija PRIRODNA GRUPA PREDMETA Fizika

Biologija Hemija

6

1.2. STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM 1. Naziv predmeta: AGROHEMIJA SA PEDOLOGIJOM 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave Razred T V Ukupno

I 72 72 II III

Ukupno 72 72 T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; V-vježbe;

3. Opšti ciljevi nastave:

- Razvijanje odgovornosti i preciznosti u radu, - Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za komuniciranje u struci, - Sticanje znanja o načinu ishrane biljaka, snabdijevanje biljaka vodom, ulogom korjena i

mehanizmom usvajanja materija, đubrivima – njihovom ulogom i vrstama, - Sticanje znanja o procesu raspadanja minerala i stijena i nastanak zemljišta, osobinama zemljišta,

pedogenetskim procesima i morfološkim osobinama zemljišta I njihovom uticaju na rast I razvoj biljaka

- Sticanje znanja o zaštiti čovjekove okoline.

7

4. Sadržaji / standardi znanja predmeta / operativni ciljevi

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja

Učenik Učenik Uvod - Upoznaje se sa zadatkom

i značajem agrohemije kao nauke

- Uočava značaj agrohemije kao nauke

- Uviđe značaj nauke za život i rad

Hemijski sastav biljaka - Upoznaje hemijski sastav

biljaka - Uočava značaj i

ulogu neorganskih i organskih materija za rast i razvoj biljaka

Ishrana biljaka - Razumije i objašnjava: o načine ishrane biljaka o heterotrofan način

ishrane o autotrofan način ishrane o mehanizam i hemizam

fotosinteze o gradju, hemijski sastav i

fiziološke procese u sjemenu

- Upoređuje heterotrofnu i autotrofnu ishranu biljaka

- Pronalazi primjere autotrofnog i heterotrovnog načina ishrane

- uočava i razlikuje ulogu faktora koji utiču na fotosintezu

- Razvija preciznost

i moć zapažanja

Šeme procesa fotosinteze

Snadbijevanje biljaka sa vodom - Upoznaje, navodi i

objašnjava: o ulogu vode u biljci o pristupačne oblike vode

za biljku o načine gubitka vode iz

biljke

- Razlikuje transpiraciju, gutaciju, suženje

Šeme kretanja vode od korijena do lista

Uloga korijena i mehanizam usvajanja materija - Upoznaje se sa

mehanizmom usvajanja hranljivih materija pomoću korijena

- Upoznaje ulogu i oblike makroelemenata, mikroelemenata i korisnih elemenata

- Uočava simptome nedostatka i viška pojedinih makro i mikroelemenata

- Razvija analitičko

mišljenje

Šeme kretanja mineralnih materija od korijena do lista

Đubriva - Definiše pojam i ulogu i

navodi vrste đubriva - Navodi i objašnjava: o vrste organskih đubriva o fizičke i hemijske osobine

organskih đubriva o proizvodnju organskih

đubriva; o Obrazlaže: o način dobijanja i čuvanja

osoke o osobine biljaka za

zelenišna đubriva

- Razlikuje vrste stajskih djubriva na osnovu fizičkih osobina

- razlikuje različite vrste organskih đubriva

- uočava djelovanje organskih đubriva na ishranu biljaka;

- Interpretira principe pravilne

- Uviđa važnost

očuvanja čovjekove okoline

Uzorci djubriva Posjeta farmi za proizvodnju organskog đubriva; Seminarski rad: Značaj djubriva i uticaj na životnu sredinu

8


Učenik Učenik o način dobijanja komposta upotrebe

organskih đubriva; - Identifikuje

prednosti organske proizvodnje u savremenoj poljoprivredi.

- Navodi i objašnjava: o vrste mineralnih đubriva o fizičke i hemijske osobine

mineralnih đubriva

- Razlikuje vrste mineralnih đubriva na osnovu fizičkih osobina

- Predviđa djelovanje mineralnih đubriva na biljke;

- Interpretira principe pravilne upotrebe mineralnih đubriva;

- Razlikuje mjere zaštite pri manipulaciji mineralnim đubrivima;

- Uočava znake osnovnih makroelemenata;

- Razvija odgovoran

odnos prema zdravlju

Uzorci azotnih, fosfornih, kalijumovih, kalcijumovih i mikrođubriva

- Upoznaje: o osobine i način dobijanja

složenih i miješanih đjubriva

o osobine, ulogu i vrste bakterijalnih đubriva

- Analizira uticaj pojedinih elemenata složenih i miješanih đubriva na ishranu biljke

- Uočava uticaj pravilno izabranog đubriva na zemljište

- Interpretira principe pravilne upotrebe složenih, miješanih bakterijalnih đubriva

- Razvija ekološku

svijest

- Definiše pojam đjubrenja - Objašnjava: o ulogu đubrenja i značaj

ispitivanja plodnosti zemljišta

o metode ispitivanja zemljišta

o vrijeme i način đubrenja o postupak izračunavanja

količine đubriva

- Utvrdjuje potrebu za đubrenjem na osnovu analize zemljišta i vizuelno

- upoređuje karakteristike osnovnog, predsjetvenog, startnog đubrenje i prihranjivanja

- Uočava razlike tehnika đubrenja

Računanje pravilnih količina djubriva za pojedine kulture

9


Učenik Učenik preko zemljišta i folijarno

- Izračuna količine đubriva na osnovu relevantnih pokazatelja

Pedologija Uvod - Upoznaje definiciju,

značaj i zadatak pedologije kao nauke

- Nabraja fizičke i hemijske osobine i podjelu minerala

- Objašnjava karakteristike magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena

- Upoznaje osnovne karakteristike zemljine geosfere

- Osposobljava se za prepoznavanje predstavnika stijena

- Razvija interesovanje prema prirodnim naukama

Kolekcija minerala i stijena

Rapadanje minerala i stijena - Upoznaje se sa načinom

raspadanja stijena i minerala

- Objašnjava fizičko i hemijsko raspadanje i stvaranje regolita

- Analizira ulogu stijena kao produkata raspadanja u obrazovanju zemljišta

Zbirka uzoraka stijena

Obrazovanje zemljišta - Definiše pojam i navodi

sastav zemljišta - Objašnjava ulogu

mikroorganizama i transformaciju organske materije

- Definiše značaj, podjelu i sastav humusa

- Uočava povezanost osobina i načina nastanka zemljišta

- Razvija pravilan

odnos prema okolini

Seminarski rad: Značaj humusa u organskoj proizvodnji

Zemljišni koloidi i njihove osobine

- Definiše pojam koloida

- Razlikuje osobine koloida (peptizacija, koagulacija i druge)

Osobine zemljišta - Upoznaje osnovne

fizičke, hemijske i fizičko-hemijske osobine zemljišta i zemljišnog rastvora

- Objašnjava adsorpciju i sorpciju

- Navodi činioce plodnosti i metode i načine ocjenjivanja plodnosti zemljišta na terenu i u laboratoriji

- Uočava i obrazlaže pojave u vezi sa dejstvom pojedinih osobina zemljišta na biljke

- Na konkretnim primjerima pronalazi i analizira činioce koji dovode do procesa erozije

- Sistematizuje

Presjeci tipova zemljišta-profila zemljišta

10


Učenik Učenik metode borbe protiv erozije zemljišta

Pedogenetski procesi - Upoznaje pedogenetske

faktore, način njihovog djelovanja na pedogenetske procese u zemljištu

- Upoznaje pedogenetske procese u zemljištu, njihov značaj i način djelovanja

- Razlikuje proces ascedentne i descedentne migracije materija u zemljištu

- Određuje postupak uzimanja uzoraka na analizu, pravljenja mikromonolita i monolita

- Razvija pozitivan stav prema prirodnim naukama

Uzorci monolita i mikromonolita

Morfološke osobine zemljišta - Upoznaje se sa

spoljašnjom i unutrašnjom morfologijom zemljišta

- Objašnjava pojmove horizonta, podhorizonta i prelaznih horizonata

- Prepoznaje pojedine zemljišne horizonte, podhorizonte i prelazne horizonte na zemljišnom profilu

- Uviđa važnost

očuvanja čovjekove okoline

Pedološki profil

Klasifikacija zemljišta - Navodi tipove i podjele

zemljišta - Objašnjava osobine: o autotrofnih zemljišta

(kamenjar, sirozem, humusno – akumulativna, kambična zemljišta, eluvijalno – iluvijalna, antropo – pedogena zemljišta)

o hidromorfnih zemljišta (epiglejna zemljišta, hipoglejna, fluvijatilna i fluvioglejna zemljišta)

o halomorfna zemljišta (akutno zaslanjena)

o subakvalna zemljišta (nerazvijena subakvalna)

- Svrstava zemljište u odredjene klase

- Razlikuje na osnovu profila osnove tipove zemljišta

- Razvija

analitičnost i logično mišljenje

Monoliti i mikromonoliti tipova zemljišta Šeme i slike pojedinih tipova zemljišta

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora:

N. Balog, E. Mastilović: Agrohemija sa fiziologijom biljaka, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002. N. Balog, E. Mastilović: Pedologija, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave: Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa:

- računarom sa odgovarajućim multimedijskim paketom - kolekcijom minerala; - kolekcijom stijena; - pedološki monoliti i mikromonoliti; - kolekcijom (uzorcima) mineralnih djubriva; - šemama, slikama, dijapozitivmai.

11

7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

U svakom klasifikacionom periodu provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje po jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja.

8. Uslovi za napredovanje i završetak školske godine: Pozitivna ocjena na kraju školske godine. Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

Visoka stručna sprema: diplomirani inženjer agronomije, diplomirani inženjer poljoprivrede, biljni smjer, diplomirani inženjer ratarstva i povrtarstva, diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva, diplomirani inženjer hortikulture, diplomirani inženjer pejzažne arhitekture, diplomirani inženjer šumarstva

10. Povezanost sa drugim predmetima: Povezanost sa predmetom Znanja

Predmet Znanja i vještine: Fiziologija biljaka Fiziologija voćaka i vinove loze

Zemljište

Voćarstvo i vinogradarstvo

Ekološki faktori

12

1.2.2. Voćarstvo i vinogradarstvo 1. Naziv predmeta : Voćarstvo i vinogradarstvo 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


I 108 108 II 72 72 III

Ukupno 180 180 T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; V-vježbe; 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o ekološkim uslovima za gajenje voćaka i vinove loze, - Upoznavanje morfoloških i fizioloških osobina vinove loze, - Sticanje znanja o razmnožavanju voćaka i vinove loze, - Sticanje znanja o zasnivanju voćnjaka i vinograda, - Sticanje znanja o primjeni agrotehničkih mjera, - Sticanje znanja o karakteristikama i tehnologiji gajenja različitih voćnih vrsta i vinove loze, - Upoznavanje sa najznačajnijim sortama voćaka i vinove loze, - Razvijanje osjećaja za racionalnu upotrebu materijala, - Razvijanje ekološke svijesti i osjećaja poštovanja i brige za očuvanje životne sredine, - Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu, - Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za komuniciranje u struci - Stiče znanja o zaštiti čovjekove okoline.

13

4. Sadržaji / standardi znanja predmeta / operativni ciljevi Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

izvođenja učenik učenik I razred Uvod u voćarstvo - Upoznaje se sa

zadatkom i značajem voćarstva kod nas i u svijetu

- Opisuje stanje proizvodnje voća kod nas i u svijetu

- Uočava značaj proizvodnje voća i ulogu voćarstva u razvoju privrede

- Uviđa ljepotu svog zanimanja

Ekologija voćaka - Opisuje klimatske

činioce: o svjetlost o toplota o voda(padavine) o vlažnost vazduha o vjetar - Upoznaje osnovne

osobine zemljišta kao ekološkog činioca u voćarskoj proizvodnji

- Upoznaje orografske činioce i njihov uticaj na gajenje voćaka

- Analizira uticaj klimatskih činilaca na gajenje voćaka i razumije odnos voćaka na uticaj spoljašnjih faktora

- Procjenjuje vrijednost nekog terena za podizanje voćnog zasada na osnovu orografskih činilaca:

- nadmorska visina - nagib terena - ekspozicija - otvorenost položaja

- Razvija pozitivan stav prema prirodnim naukama

Video zapisi

Klasifikacija voćaka - Navodi

najznačajnije sistematske jedinice i klasifikacije voćaka

- Razlikuje najznačajnije voćne vrste:

o jabučaste o koštičave o jezgraste o jagodaste o suptropske

- Razvija analitičnost u radu i svakodnevnom životu

Slike Video zapisi Primjerci voćaka

Morfologija voćaka Upoznaje organe voćaka i njihove funkcije Navodi građu i funkciju: o pupoljka, cvijeta,

lista, ploda i sjemena voća

- Razlikuje generativne i vegetativne organe voćaka

- Razlikuje rodne i nerodne grane i grančice

Slike Video zapisi Primjeri

Biologija voćaka - Upoznaje

ontogenezu voćaka i stadijski karakter razvitka voća

- Opisuje stadijski razvitak generativno proizvedenih voćaka i razvitak vegetativno razmnoženih voćaka

- Upoznaje period

- Uočava i razlikuje stadijume u razvoju voćaka

- Razlikuje stadijumski razvoj sejanaca i vegetativno razmnoženih voćaka

- Određuje fenofaze vegetacije

- Analizira period zimskog mirovanja

14

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

izvođenja učenik učenik

rastenja i period rodnosti voćaka

- Upoznaje godišnji ciklus u životu voćaka:

o period vegetacije o period zimskog

mirovanja

kod biljaka

Fiziologija rodnosti voćaka - Upoznaje činioce

koji utiču na rodnost i nerodnost voćaka

- Opisuje obrazovanje cvjetnih pupoljaka i uslove koji utiči na odvijanje ove faze

- Upoznaje cvjetanje,načine oprašivanja, oplođenje voćaka i formiranje plodova

- Objašnjava razvoj ploda

- Nabraja odnose oplođenja

- Razlikuje uzroke nerodnosti voćaka

- Uočava i razlikuje činioce koji utiču na formiranje cvjetnih pupoljaka

- Ocjenjuje obilnost cvjetanja

- Razlikuje načine oprašivanja i oplodnje

- Razlikuje faze razvoja ploda voćaka

- Razlikuje redovno i neredovno otpadanje plodova

- Razvija analitičnost

i moć zapažanja

Video zapisi

Razmnožavanje voćaka i proizvodnja voćnih sadnica - Objašnjava

vegetativno i generativno razmnožavanje

- Upoznaje podloge za proizvodnju voćnih sadnica i opisuje međusobni uticaj podloge i plemke

- Opisuje upotrebu posrednika pri kalemljenju u proizvodnji sadnica

- Upoznaje uslove za rasadničku proizvodnju, organizaciju i djelove rasadnika

- Obješnjava proizvodnju sejanaca od sakupljanja sjemena do njege

- Objašnjava proizvodnju vegetativnih podloga

- Upoznaje se sa proizvodnjom kalem grančica

- Razlikuje vegetativno od generativnog razmnožavanja

- Upoređuje načine razmnožavanja

- Analizira uticaj podloge na sortu i sorte na podlogu

- Analizira uzroke nepodudarnosti

- Uočava i upoređuje vrijednosti generativnih i vegetativnih podloga

- Razlikuje i određuje osobine voćnih podloga pojedinačno za najznačajnije voćne vrste

- Razlikuje klase voćnih sejanaca

- Obrazlaže načine proizvodnje vegetativnih podloga

- Analizira način rezidbe pri skidanju kalem grančica

- Razvija

samopouzdanje i odgovornost u radu

Video zapisi Slike Crteži Šeme

15


izvođenja učenik učenik - Objašnjava

zasnivanja voćnog rastila

- Objašnjava kalemljenje voćaka

- Upoznaje alat i materijal za kalemljenje

- Opisuje najznačajnije načine kalemljenja

- Opisuje odgajivanje voćnih sadnica u rastilu

- Opisuje vađenje,trapljenje i klasiranje voćnih sadnica

- Upoznaje vođenje knjiga po propisima o proizvodnji sadnog materijala

- Prepoznaje kvalitet zemljišta za voćno rastilo

- Određuje rastojanje za sadnju i načine sadnje

- Analizira mjere njege podloga u rastilu

- Upoređuje uslove kalemljenja

- Odabira materijal i alat za kalemljenje

- Određuje način kalemljenja

- Razlikuje agromjere koje se primjenjuju u rastilu poslije kalemljenja

- Analizira i upoređuje proizvodnju živića jagode i izdanaka maline i kupine

- Analizira vađenje i trapljenje voćnih sadnica

- Razlikuje kvalitetne stepene voćnih sadnica

Podizanje voćnjaka - Upoznaje uslove za

podizanje voćnjaka - Upoznaje pripremu

zemljišta za podizanje voćnjaka

- Upoznaje organizaciju zemljišne površine

- Obješnjava izbor vrste,sorte,sistema gajenja i rastojanja za sađenje voćaka

- Objašnjava razmjeravanje i obilježavanje redova i mjesta za sadnju,pobijanje kolja i postavljanje naslona

- Opisuje vrijeme sađenja voćaka,izbor i pripremu sadnica i tehniku sadnje

- Odabira na osnovu agroekoloških uslova mjesto,položaj i zemljište za podizanje voćnjaka

- Analizira pripremu zemljišta

- Odabira vrstu,sortu i sistem gajenja na osnovu agroekoloških činilaca

- Određuje rastojanje za sadnju i raspored oprašicvača

- Određuje pravac redova

- Razvija preciznost u

radu

Tehnička sredstva Sadni materijal

Njega-gajenje voća Nabraja agromjere: - Opisuje rezidbu

voćaka i formiranje

- Razlikuje prirodne, poluprirodne i vještačke oblike

16



najznačajnijih uzgojnih oblika

- Nabraja i opisuje načine održavanja zemljišta u voćnjacima

- Objašnjava đubrenje voćaka kao agromjeru:

- potrebe - norme - vrste đubriva - vrijeme - način đubrenja. - Opisuje

navodnjavanje voćaka

- Upoznaje se sa vremenom,brojem i načinom navodnjavanja

- Upoznaje potrbe za vodom pojedinih voćnih vrsta

- Upoznaje uzroke i načine otklanjanja nerodnosti voćaka

krune - Uočava značaj

održavanja zemljišta u voćnjacima, razlikuje i analizira sve načine pojedinačno

- Razlikuje metode za utvrđivanje potreba voćaka za hranivima

- Odabira vrste đubriva za đubrenje

- Odabira vrijeme i način đubrenja u zavisnosti od uslova

- Određuje vrijeme,broj i norme navodnjavanja u odnosu na uslove

- Razlikuje načine navodnjavanja i uočava najbolje

- Uočava uzroke nerodnosti voćaka

- Razlikuje i određuje načine kojima se ubrzava rodnost nerodnih voćaka

- Razvija smisao za

lijepo

Alat i pribor za rezidbu Video zapis Kolekcija mineralnih đubriva Šeme

Berba i klasiranje voća - Opisuje berbu voća

(određivanje zrelosti i vrijeme berbe)

- Nabraja pribor i pomagala za berbu voća

- Opisuje berbu pojedinih voćnih vrsta

- Upoznaje se sa načinom klasiranja voća

- Opisuje pakovanje i pripremu voća za transport

- Razlikuje stepene zrelosti voćnih plodova

- Razlikuje vrijeme berbe

- Odabira sredstva za berbu

- Analizira berbu pojedinih voćnih vrsta

- Određuje način klasiranja i razlikuje kvalitetne klase plodova voća

- razvija sistematičnost

Alat, pribor i pomagala za berbu voća

Predmet, značaj i zadatak vinogradarstva - Upoznaje značaj

vinogradarstva u poljoprivredi

-

Biologija vinove loze - Opisuje: o vegetativne organe o generativne organe - Objašnjava

fiziološke procese vinove loze

- Navodi i objašnjava

- Razlikuje vegetativne i generativne organe vinove loze

- Prepoznaje: o asimilaciju o disimilaciju

- Razvija svijest o značaju biljnih vrsta za zdravu

Prikazivanje herbarijumskog materijala

17



razvojni ciklus vinove loze

o transpiraciju - Analizira i

prepoznaje rast vegetativnih i generativnih organa

- Analizira i prepoznaje:

o period vegetacije o period zimskog

mirovanja

životnu sredinu

Ekologija vinove loze - Navodi klimatske

faktore i zemljišne faktore, značajne za razvoj vinove loze i

- Objašnjava fizičke i hemijske osobine zemljišta

- Uočava uticaj na razvoj vinove loze:

o temperature o svjetlosti o vode o vjetra

- Razvija logičko mišljenje

Razmnožavanje vinove loze - Objašnjava: o generativno

razmnožavanje o vegetativno

razmnožavanje - Opisuje lozni

rasadnik - Objašnjava

proizvodnju kalemova

- Opisuje i objašnjava :

o načine kalemljenja o negu kalemova u

prporištu o vadjenje o klasiranje o čuvanje kalemova

- Analizira generativno razmnožavanje

- Razlikuje vegetativne načine:

o položenicama o reznicama o kalemljenjem - Prepoznaje djelove

loznog rasadnika - Uočava i analizira

proizvodnju reznica i vijoka

- Obavlja: o pripremu reznica i

vijoka za kalemljenje

o ručno i mašinsko kalemljenje

o stratifikovanje o prporenje o njegu kalemova u

prporištu o Klasira kalemove o Bira načine čuvanja

kalemova

- Razvija odgovornost

u radu

Vježba: -Priprema reznica i vijoka za kalemljenje -Tehnika kalemljenja

Zasnivanje vinograda - Opisuje i

objašnjava: o izbor položaja o izbor zemljišta - Navodi i opisuje: o mjere pripreme

zemljišta o sadni

materijal(kalem i prporak)

- Objašnjava tehniku sadnje

- Identifikuje položaj i zemljište za podizanje vinograda

- Razlikuje regukacione radove:

o krčenje o ravnanje o odvodnjavanje o terasiranje - Analizira uticaje na

povećanje plodnosti zemljišta

- Razvija

samopouzdanje i samostalnost pri radu

18


izvođenja učenik učenik - Opisuje negu

mladog vinograda - Objašnjava i navodi

naslone za vinovu lozu:

o vinogradarsko kolje o špalir

- Razlikuje načine rigolovanja

- Bira i priprema sadni materijal

- Izvodi sadnju - Sistematizuje mjere

nege mladog vinograda

- Uočava značaj naslona za vinovu lozu

19

II razred Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

izvođenja učenik učenik Posebno voćarstvo Jabučasto voće - Nabraja voćke sa ja-

bučastim plodovima - Opisuje

značaj,morfološke i biološke osobine jabuke i kruške

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja jabučastog voća

- Upoznaje podizanje zasada

- Nabraja najvažnije sorte

- Nabraja agromjere - Opisuje rezidbu u

rodu

- Razlikuje jabučasto voće po vrstama i upoređuje njihove osobine

- Uočava i upoređuje odnos pojedinih vrsta prema ekološkim uslovima

- Analizira rezidbu jabučastog voća u toku rodnosti


Pomološki atlas Svjež biljni materijal Svježi i konzervirani plodovi različitih voćnih vrsta Veću pažnju posvetiti voćnim vrstama karakterističnim za dato područje

Koštičavo voće - Nabraja voćke sa

koštičavim plodovima - Opisuje:

značaj,morfološke i fiziološke osobine koštičavog voća (šljiva, breskva, kajsija, višnja trešnja)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja koštičavog voća


- Upoznaje klasifikaciju sorti


- Nabraja agromjere - Upoznaje rezidbu u

rodu

- Razlikuje koštičavo voće po vrstama

- Razlikuje i upoređuje osobine pojedinih koštičavih voćaka

- Uočava i upoređuje odnos pojedinih koštičavih voćaka prema ekološkim uslovima

- Analizira rezidbu u toku rodnosti pojedinačno za svaku vrstu


Jagodasto voće - Nabraja jagodaste

voćne vrste - Opisuje

značaj,morfološke i fiziološke osobine (jagode,maline,kupine,aktinidije, ribizle i borovnice)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja jagodastog voća



- Razlikuje jagodasto voće po vrstama

- Upoređuje i razlikuje osobine jagodastog voća

- Uočava i upoređuje odnos pojedinih jagodastih vrsta prema ekološkim uslovima

- Uočava i analizira specifičnosti rezidbe jagodastog voća u rodu

- Razvija pozitivnu

orijentaciju prema zanimanju


20


izvođenja učenik učenik - Nabraja najvažnije

sorte za svaku vrstu - Nabraja agromjere - Objašnjava rezidbu u

rodu Jezgrasto voće - Opisuje

značaj,morfološke i fiziološke osobine jezgrastog voća (orah,badem,lijeska, kesten)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja jezgrastog voća



- Nabraja najvažnije sorte za pojedine vrste

- Nabraja agromjere - Upoznaje rezidbu u

rodu

- Razlikuje pojedine jezgraste voćne vrste

- Razlikuje i upoređuje morfološke i biološke osobine jezgrastog voća

- Uočava i upoređuje odnos pojedinih jezgrastih vrsta prema ekološkim uslovima

- Uočava i analizira specifičnosti rezidbe jezgrastih voćnih vrsta u periodu rodnosti

- Razvija

interesovanje prema zanimanju


Južno voće - Opisuje

značaj,morfološke i fiziološke osobine citrusa (pomarandža, mandarina, limun)

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja citrusa

- Upoznaje podizanje rasada

- Nabraja najvažnije sorte za pojedine vrste

- Opisuje specifičnost proizvodnje (agrotehnike)

- Uočava i razlikuje stadijume u razvoju južnog voća

- Uočava i upoređuje odnos agruma prema ekološkim uslovima

- Analizira tehnologiju proizvodnje citrusa

- Razvija sigurnost I samopouzdanje u radu


- Opisuje značaj,morfološke i fiziološke osobine masline,smokve,šipka (nara), japanske jabuke, zinzule

- Opisuje ekološke uslove uspijevanja

- Opisuje podizanje zasada i agrotehniku


- Opisuje specifičnosti agrotehničkih mjera

- Razlikuje i upoređuje morfološke i biološke osobine masline, smokve, šipka

- Uočava i upoređuje odnos masline, smokve, šipka prema ekološkim uslovima

- Analizira tehnologiju proizvodnje masline,

- smokve, šipka

- Razvija pravilan stav prema kvalitetnom radu


21


izvođenja učenik učenik Proizvodnja groždja Razidba vinove loze - Definiše I opisuje

rezidbu vinove loze - Objašnjava: o zrelu rezidbu o zelenu rezidbu - Navodi I opisuje

pribor za rezidbu - Navodi i objašnjava

uzgojne oblike

- Uočava značaj rezidbe

Razlikuje: o kratku o dugu o mješovitu rezidbu Uporedjuje I analizira: o lačenje lastara o uklanjanje I

zakidanje zaperaka o prstenovanje o proredjivanje

grozdova I bobica o defolijacija o vezivanje vinove

loze Razlikuje namjenu: o makaze o testera Razlikuje: o peharasti uzgojni

oblik o gijove uzgojne

oblike o mozerovu kordunicu o silvoz kordunicu

- Razvija sigurnost I

samopouzdanje u radu

Održavanje zemljišta u vinogradu - Navodi I opisuje

načine održavanja zemljišta

- Objašnjava: o duboku obradu o plitku obradu - Opisuje kontrolu

korova

Razlikuje: o sistem stalne

obrade o sistem trava o sistem malča Analizira duboku I plitku obradu zemljišta Razlikuje: o mehaničku o hemijsku kontrolu

korova

- Razvija ekološku svijest

Djubrenje vinograda - Opisuje ulogu makro

i mikro elemenata u ishrani vinove loze

- Upoznaje vrste djubriva

- Objašnjava i navodi: o vrijeme o načine o količinu djubrenja

Analizira značaj makro i mikro elemenata u ishrani vinove loze Razlikuje: o organska o mineralna o bakterijalna

djubriva Odredjuje vrijeme djubrenja Bira načine djubrenja Odredjuje količinu djubriva: o zemljišna analiza o folijarna analiza

- Uočava važnost

poštovanja propisa u radu

22


izvođenja učenik učenik Navodnjavanje vinograda - Opisuje i navodi: o vrijeme

navodnjavanja o norme navodnjavanja o načine

navodnjavanja - Objašnjava kvalitet

vode za navodnjavanje

- Planira vrijeme navodnjavanja

- Odredjuje norme navodnjavanja

- Razlikuje: o navodnjavanje u

brazdu o vještačkom kišom o kap po kap - Analizira kvalitet

vode za navodnjavanje

- Razvija odgovoran

odnos prema materijalnim dobarima

Zaštita vinove loze - Opisuje bolesti

vinove loze - Opisuje štetočine

vinove loze - Opisuje i navodi

povrede od elementarnih nepogoda

- Uočava simptome: o plamenjače o pepelnice o sive truleži - Uočava simptome

groždjanog moljca - Uočava oštećenja

izazvana: o temperaturom

(niska i visoka) o gradom o vjetrom o gromom

- Razvija

analitičnost i logičko mišljenje

Berba groždja - Opisuje i upoznaje

berbu groždja - Navodi načine

utvrdjivanja zrelosti groždja

- Objašnjava berbu vinskog groždja

- Objašnjava berbu stonog groždja

- Organizuje berbu - Razlikuje način

utvrđivanja prinosa: o organoleptički o probna berba o metodom slučajnog

izbora čokota - Odredjuje zrelost

groždja: o organoleptički o fizički o hemijski - Odredjuje indeks

zrelosti - Analizira berbu

vinskog groždja - Analizira berbu

stonog groždja

- Razvija sistematičnost u radu

Korišćenje: širomera reflektomera

Ampelografija - Upoznaje i opisuje

lozne podloge - Opisuje sorte za crna

vina - Opisuje sorte za

bijela vina - Opisuje stone sorte

- Uočava karakteristike loznih podloga:

o kober 5BB o SO4 o teleki 5C o rihter110 o 41B - Razlikuje sorte za

crna vina: o vranac o kratošiju

- Razvija smisao za sistematičan rad i podstiče marljivost

Prikazivanje herbarijumskog materijala

23



o burgdunac crni o merlo o prokupuac - Razlikuje sorte za

bijela vina: o krstač o šardone o sovinjon o seminjon o rizling ranjski o smederevku - Razlikuje stone

sorte: o kardinal o kraljica vinograda o muskad hamburg o ribijer o afus ali o rozaklija

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora: S. Bulatović: Opšte voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. S. Bulatović: Posebno voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. L. Avramov: Vinogradarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave: Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa: - Računarom sa odgovarajućim multimedijskim paketom - A/V opremom - Grafoskopom - Šemama,slikama,dijapozitivima - Uzorcima konzerviranog voća i grožđa. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja: U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje po jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta: Pozitivna ocjena na kraju školske godine. Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika: Visoka stručna sprema -Diplomirani inženjer agronomije -Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva 10. Povezanost sa drugim predmetima:

Povezanost sa predmetom Znanja Predmet Znanje

Morfologija voćaka i vinove loze

Biologija Morfologija biljaka

Fiziologija voćaka i vinove loze

Agrohemija sa pedologijom Fiziologija biljaka

Ekološki činioci Agrohemija sa pedologijom Zemljište,klima,orografija

Agrotehnika Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Motori,traktori i poljoprivredne mašine

24

1.2.3. TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIĆA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


I II 48 24 72 III 81 18 99

Ukupno 129 42 171 T-teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; V-vježbe, odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu, - Sticanje znanja o vinskom podrumu kao objektu za izvodjenje tehnološkog procesa, - Upoznavanje sa sirovinama za proizvodnju vina i jakih alkoholnih pića, - Upoznavanje sa mašinama, aparatima i uredjajima u vinskom podrumu, - Sticanje znanja o tehnološkim procesom prerade sirovine, - Sticanje znanja o uređajima u vinskom podrumu, - Sticanje znanja o proizvodnji visokokvalitetnih vina, - Sticanje znanja o proizvodnji jakih alkoholnih pića, - Upoznavanje sa standardima kvaliteta vina i jakih alkoholnih pića, - Sticanje znanja o pravilnoj dijagnostici, ukoliko dođe do mana i kvarenja vina, - Usvajanje stručne terminologije koja je neophodna za rad u struci, - Sticanje znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite životne sredine - Stiče znanja o zaštiti životne sredine.

25

4.Sadržaji / standardi znanja predmeta /operativni ciljevi: II razred


Učenik Učenik Uvod Vinski podrum - Upoznaje se sa

podrumom kao objektom za proizvodnju, negu i čuvanje vina i jakih alkoholnih pića

- Definiše uslove u podrumu u zavisnosti od konstruktivnog rešenja podruma

- Upoznaje se sa sudovima i uređajima koji opslužuju podrum

- Objašnjava princip rada i funkciju uređaja za transport vina

- Navodi i objažnjava princip rada filtra i filter prese

- Razlikuje

konstruktivne oblike podruma:

o nadzemne prostorije

o podzemne prostorije

- Utvrđuje uslove koji vladaju u podrumu (temperaturu i vlažnost)

- Uočava razliku izmedju sudova koji se nalaze u podrumu pri čemu razlikuje:

o drvene sudove o plastične sudove o metalne sudove - Uočava sličnosti i

razlike pojedinih vrsta crpki

- Prepoznaje,uočava razlike u sredstvima koja se koriste za filtriranje.

- Crta filter i filter presu i i objašnjava način rada

- Razvija

sistematičnost u radu

- Stiče radne navike

Vježbe Određivanje temperature u podrumskim prostorijama Određivanje vlažnosti u podrumu Priprema rastvora za pranje sudova i uređaja i pranje istih Mjerenje protoka postojećih pumpi u podrumu

Tehnološki postupak proizvodnje vina Prerada sirovina - Upoznaje se sa

sirovinom, grožđem i voćem koje se prerađuje

- Navodi, objašnjava i definiše hemijski sastav sirovina: ugljene-hidrate, kiseline, bojene materije, bjelančevine, azotne materije, vitamine i mineralne materije

- Definiše postupak muljanja grožđa

- Određuje tehnološku zrelost grožđa i voća:

o fizičkom metodom o organoleptičkom metodom o hemijskom

metodom - Razlikuje načine

određivanja šećera u grožđu i voću

- Objašnjava metodu neutralizacije i piše hemijsku jednačinu kod utvrđivanja sadržaja ukupnih

- Razvija pozitivan

odnos prema struci

Vježbe Utvrđivanje sadržaja šećera u grožđu: Refraktometrom, Ekslovim širomjerom, Babovim širomjerom, i na osnovu dobijenog podatka vrši proračun Određivanje sadržaja ukupnih kisjelina metodom neutralizacije

26


Učenik Učenik kiselina

- Crta muljaru i uočava njene specifičnosti

Fermentacija - Definiše,objašnjava i

navodi vrste fermentacije:

o alkoholnu fermentaciju o mlječnu fermentaciju o sirćetnu fermentaciju o limunsku fermentaciju - Upoznaje se sa korisnim

i štetnim dejstvom mikroorganizama u tehnologiji vina i jakih alkoholnih pića

- Upoznaje se sa mikroskopom

- Objašnjava proces burne i tihe fermentacije

- Razlikuje aerobnu od anaerobne fermentacije

- Razlikuje mehaničke od optičkih djelova mikroskopa

- Rukuje mikroskopom

- Hemijskom jednačinom predstavlja proces alkoholne fermentacije

- Razlikuje spontanu od dirigovane fermentacije

- Priprema selekcionisan kvasac za proces dirigovane fermentacije

- Razvija

analitičnost i sposobnost povezivanja uzroka i posledica

Vježbe Posmatranje vinskog kvasca pod mikroskopom Crtanje posmatranih preparata Uzorkovanje mladog vina Ispitivanje kvaliteta mladog vina na sadržaj: -alkohola -neprevrelog šećera -isparljivih kiselina -ukupnih kiselina

Njega i čuvanje vina - Navodi razloge skidanja

mladog vina sa taloga - Objašnjava proces

sumporisanja - Upoznaje se sa

procesima stabilizuje vina, negoe i čuvanja vina

- Razlikuje uređaje za otakanje vina

- Od sredstava za sumporisanje razlikuje: vinobran, sumpor-dioksid, sumporastu kiselinu

- Prepoznaje sredstva za bistrenje i koristi najbolje

- Stiče osjećaj

sigurnosti i samopouzdanja u radu

Vježbe Priprema vinifikatora Obračunavanje količine sumpornih sredstava koja je potrebna za tehnološki zdravo vino

Proizvodnja bijelih i ružičastih vina - Razumije i objašnjava

proces proizvodnje bijelih i ružičastih vina

- Upoznaje se sa organoleptičkim i hemijskim svojstvima belih i ružičastih vina

- Objašnjava princip rada prese

- Navodi sredstva koja se koriste da bi se sprečila oksidacija soka od grožđa

- Uočava razlike i

sličnosti u postupcima proizvodnje bijelih od crnih vina

- Crta presu i objašnjava razliku između samotoka i presovanog soka

- Vrši sumporisanje soka od grožđa

- Razvija ekološku svijest

Vježbe Sumporisanje soka od grožđa

Proizvodnja specijalnih voćnih vina - Objašnjava i navodi

tehnološki postupak

- Upoređuje

pojedine voćne vrste

- Stiče pozitivnu

orjentaciju prema

Vježbe Ispitivanje sadržaja šećera

27


Učenik Učenik proizvodnje specijalnih voćnih vina kao i hemijski sastav pojedinih voćnih vrsta

- Vrši odabir za proizvodnju visoko kvalitetnog voćnog vina

zanimanju

refraktometrijski

Skladištenje vina - Navodi vrste skladišta - Upoznaje se sa

izgledom boce,vrstama staklenih zapušača i ostalim repro-materjalom

- Vrši kontrolu

uslova koji vladaju u skladištu

- Uviđa važnost poštovanja procedura u radu

Vježbe Meri temperaturu i vlažnost u skladištu

Mane i kvarenje vina Objašnjava uzročnike kvarenja vina: - ciknulost vina - vinski cvet - tegljivost (sluzavost)

vina

- Uočava mane

vina, kao i vino koje nije za upotrebu

- prepoznaje uzročnike kvarenja vina

- Navikava se na

očuvanja kvaliteta u radu

Vježbe Eliminicija kvarnog vina i vina sa manom iz vinskog podruma

Kontrola kvaliteta vina - Definiše pojam kontrole

kvaliteta - Upoznaje se sa

hemijskim sastavom vina,normama kvaliteta definisanih u Pravilniku o kvalitetu vina

- Razlikuje metode

određivanja hemijskog sastava vina kao i činioce koji utiču na karakter i kvalitet vina

- Razvija odgovoran

odnos prema radnim obavezama

Vježbe Uzorkovanje i čuvanje vina na zakonom propisan način

28

III razred Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifičnosti u

izvođenju učenik učenik Uvod u tehnologiju jakih alkoholnih pića - Upoznaje i definiše

pojam alkoholnih pića

- Navodi podelu alkoholnih pića

- Objašnjava razliku između alkoholnih pića nastalih prirodnim putem i pića na bazi rafinisanog alkohola

- Upoznaje se sa sudovima i uređajima za proizvodnju,negu i čuvanje jakih alkoholnih pića

- Razvrstava alkoholna pića na:

- rakiju od grožđa, - rakije od voća, - mutne destilate. - Razlikuje pića

nastala na bazi rafinisanog alkohola

- Uočava razliku između sudova za negu i čuvanje obojenih jakih alkoholnih pića od bezbojnih

- Poznaje ambalažu i rezervoar za tečnosti


Vježbe Priprema sudova na propisan način Mjerenje količine tečnosti u rezervoarima

Sirovine za proizvodnju alkoholnih pića - Poznaje

karakteristične sorte grožđa kao sirovina u tehnologiji jakih alkoholnih pića

- Objašnjava proces muljanja grožđa i dobijanje ključa kao i proces fermentacije

- Navodi voćne vrste i njihov hemijski sastav:gljene-hidrate, kiseline, bojene materije, vitamine, azotne materije, mineralne materije i druge

- Objašnjava teoriju sitnjenja i načine dobijanja voćnih komina

- Navodi sličnosti i razlike alkoholne fermentacije kljuka od komine od voća

- Žitarice kao sirovine u proizvodnji jakih alkoholnih pića

- Upoznaje se sa hemijskim sastavom žitarica:pšenice, kukuruza, ječma i načinom razgradnje složenih ugljenih hidrata

- Uočava razliku u

tehnologiji proizvodnje kao i načinu proizvodnje: - lozovače

- komovice - vinjaka - Interpretira proces

muljanja grožđa i postupak alkoholne proizvodnje

- Razlikuje voćne vrste kao i način njihove pripreme za fermentaciju od uređaja za sitnjenje voća razlikuje : - drobilice

- mlinove - sjeckalice

- Razvija sistematičnost u radu

Vježbe Određivanje kraja fermentacije merenjem sadržaja neprevrelog šećera

29

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifičnosti u

izvođenju učenik učenik

Destilacija - Definiše proces

destilacije - Objašnjava : o fazni i ravnotežni

dijagram o Daltonov zakon

- Objašnjava princip rada:

o destilacionih uređaja za rad pod atmosferskim pritiskom

o destilacioni uređaji za rad pod sniženim pritiskom

o uređaje za destilaciju vodenom parom

- Objašnjava

postupak retifikacije

- Crta dijagram destilacije

- Razlikuje tipove smješe:

- smješe koje se ne mešaju,

- smješe koje se miješaju u svim odnosima,

- smješe koje se u potpunosti miješaju.

- Crta destilacione uređaje i navodi sličnosti i razlike između njih

- Crta dijagram frakcione destilacije

- Razlikuje konstruktivne oblike retifikacionih kolona:

- kolone sa zvonastim podovima,

- kolone sa sitastim podovima,

- kolone sa punjenjem.

- Osposobljava se za

timski rad

Vježbe Priprema smješa koje se ne mješaju-ulje i voda Priprema alkoholnih smješe za destilaciju Montažu aparature za destilaciju u laboratorijiskim uslovima

Njega i čuvanje destilata

- Navodi i razlikuje uslove čuvanja jakih alkoholnih pića

- Objašnjava proces starenja alkoholnih pića

- Razlikuje uslove čuvanja obojenih pića od bezbojnih

- Vrši odabir odgovarajuće ambalaže za čuvanje destilata

- Na osnovu organoleptičkih svojstava zna prepoznati proizvod


Vježbe Merenje sadržaja alkohola alkoholometrom u destilatima Ispitivanje sadržaja ukupnih kiselina u destilatima Pripremanje uzorka za laboratorijsku analizu

Skladištenje jakih alkoholnih pića - Definiše proces

skladištenja jakih alkoholnih pića kao trajnog proizvoda

- Upoznaje se sa dokumentacijom o evidenciji gotovih proizvoda kao i atestnoj dokumentaciji

- Razlikuje skladišta kao i uslove koji vladaju: temperaturu i vlažnost

- Razlikuje jaka alkoholna pića na osnovu vizuelnog izgleda boce

- Razvija odgornost u

izvršavanju zadataka

Vježbe Određivanje temperature i vlažnosti u skladištu

Kontrola kvaliteta jakih alkoholnih pića - Upoznaje se sa

Pravilnikom o kvalitetu alkoholnih pića

- Uočava razliku u normama kvaliteta za pojedina pića

- Uviđa važnost očuvanja kvaliteta u radu

Vježbe Čuvanje uzoraka za analizu

30

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora: V. Radovanović: Tehnologija vina, Zavod za udžbenike, Beograd, 1986. M. Daničić, R. Paunović: Vinarstvo i tehnologija jakih alkoholnih pića, Zavod za udžbenike, Beograd, 1967. M. Stojanović: Mikrobiologija, Školska knjiga, Beograd, 2004. D. Veličković: Biohemija, Školska knjiga, Beograd, 1998. J. Baras: Prehrambena tehnologija, Školska knjiga, Beograd, 1982. M. Todorović, B. Đorđević, M. Marković: Termodinamika, Školska knjiga, Beograd, 2001. S. Cvijović, R .Cvijović: Mašine i aparati, Školska knjiga, Beograd, 1999. M. Milosavljević, S. Jović: Grožđe i vino, "Abena", Beograd, 1999. 6. Materjalni uslovi za izvođenje nastave: Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa : računarom sa multimedijalnim paketom, A/V sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajućim slajdovima, mjernim instrumentima, uzorcima različitih materijala i dr. 7.Obavezni načini proveravanja i ocenjivanja: U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (kontrolne vježbe, testovi – najmanje po jedan u klasifikacionom periodu), radovi na vježbama (razumijevanje i zainteresovanost učenika za rad, samostalnost u radu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta: Pozitivna ocjena na kraju školske godine. Zaključna ocjena se izvodi na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionom periodu. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika: Visoka stručna sprema iz područja prehrambene tehnologije. 10. Povezanost sa drugim predmetima:

Povezanost sa predmetom Znanja Predmet Znanja i vještine:

-Vinski podrum Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

-Uređaji u vinskom podrumu -Uređaji u vinskom podrumu -Uređaji u vinskom podrumu

-Prerada sirovine Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

-Hemijski sastav sirovine -Prerada sirovine

-Fermentacija Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

-Vrste fermentacija

-Nega i čuvanje vina i jakih alkoholnih pića

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja Hemija

-Uređaji za otakanje vina -Sumporisanje kljuka i komine -sredstva za bistrenje

31

1.2.4. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


I

II

III 33 33

Ukupno 33 33

T-teorijska nastava; V-vježbe; 3. Opšti ciljevi nastave:

U okviru predmeta učenik:

- upoznaje organizaciju preduzeća - upoznaje radno mjesto i način njegovog funkcionisanja - zna elemente proizvodnje i usluga i njihovu međusobnu zavisnost - razumije ekonomske zakonitosti na tržištu i njihov uticaj na poslovanje preduzeća - upoznaje značaj ovladavanja kvalitetom proizvoda i potrebe za čuvanjem i zaštitom okoline - osposobljava se za rad u sopstvenom biznisu.

32

4. Sadržaji / standardi znanja / operativni ciljevi predmeta Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

izvođenja učenik učenik Organizacija preduzeća - Upoznaje pojam

organizacione postavke preduzeća

- Objašnjava osnivanje i prestanak rada preduzeća

- Obrazlaže upravljanje i rukovodjenje

- Poznaje organizaciju funkcija u preduzeću: proizvodnu funkciju; kadrovsku; komercijalnu; računovodstvenu;

- Komentariše osnovne karakteristike preduzeća


u ispunjavanje radnih obaveza

- Zakoni i pravilnici preduzeća

- Uzorci standarda

Organizacija proizvodnje - Razumije podjelu

rada - Shvata kooperaciju i

specijalizaciju - Objašnjava

kapacitet i njegove vrste

- Uočava podjelu rada

- Uočava optimalni kapacitet

- Razvija pozitivnu


Sredstva preduzeća - Navodi sredstva

preduzeća - Shvata razliku

osnovnih i obrtnih sredstava

- Definiše cijene sredstava

- Prepoznaje i razvrstava sredstva po oblicima u kojima se javljaju

- Razlikuje sredstva po namjeni korišćenja

- Razlikuje osnovna od obrtnih sredstava.

- Razvija osjećaj za

zajedništvo

Tržište - Upoznaje tržište - Definiše ponudu i

tražnju - Objašnjava

marketing, cijenu, distributivne kanale, reklamu, servis

- Razlikuje ponudu i potražnju

- Komentariše značaj marketinga

- Uočava značaj reklame i servisa

- Uočava značaj cijene, razlikuje distributivne kanale

- Uviđa važnost zalaganja i efikasnosti pri radu

- Stiče samostalnost,

razvija inicijativnost

Troškovi i kalkulacija - Upoznaje pojam

utroška - Shvata pojam i

vrste troškova - Nabraja elemente

cijene koštanja

- Obrazlaže troškove - Pravi razliku

izmedju utroška i troška

- Računa koštanje jednostavnog proizvoda ili usluge

- Razvija analitičnost i logično razmišljanje

- Razvija preciznost

33


izvođenja učenik učenik Uspješnost poslovanja - Upoznaje pojam i

vrste prihoda - Upoznaje pojam i

vrste rashoda - Shvata dohodak i

dobit - Razumije bilans

stanja i bilans uspjeha

- Razlikuje vrste prihoda

- Razlikuje vrste rashoda

- Razlikuje prihode i rashode

- Razvija osjećaj za poštovanje principa koji vode uspješnom poslovanju

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

-

- Poslovni plan - Navodi elemente,

strukturu i značaj poslovnog plana

- Uviđa važnost poslovnog plana kao okvira za posao

- Radi poslovni plan za zadate parametre iz svog područja rada

- Identifikuje se sa zanimanjem

- Posjeta preduzeću

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora: D. Simić: Ekonomika i organizacija proizvodnje, Zavod za udžbenike, Beograd, 1997. Lj. Kosar: Ekonomika i organizacija preduzeća, Zavod za udžbenike, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave: Grafoskop , A/V oprema, multimedijski računar sa programskom opremom i pristupom Internetu, softveri za oblikovanje dopisa, knjigovodstvo, pripremu rada i kalkulacije 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja: U toku klasifikacionog perioda provjeravaju se i ocjenjuju pismeni radovi učenika (testovi – najmanje po jedan u klasifikacionom periodu) i usmeni odgovori učenika. Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu, od kojih najmanje jedna mora biti sa usmene provjere znanja 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta: Pozitivna ocjena na kraju školske godine 9. Profil i stručna sprema nastavnika: Visoka stručna sprema iz područja ekonomije ili menadzmenta 10. Povezanost sa drugim predmetima:

Povezanost sa predmetom Znanja Predmet Znanje

Organizacija preduzeća Organizacija proizvodnje

Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Organizacija rada u rasadniku

Tržište Troškovi i kalkulacije


Pripremanje izvještaja o proizvodnji i kalkulacije Određivanje cijene proizvoda

Uspješnost poslovanja Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Utvrđivanje rezultata poslovanja

34

1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave Razred T P Ukupno

I 72 324 396

II 72 540 612

III 66 561 627

Ukupno 210 1425 1635

T - teorijska nastava, odjeljenje se ne dijeli na grupe; P-praktična nastava, odjeljenje se dijeli u grupe do 17 učenika, a u trećem do 12 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave:

- Osposobljavanje učenika/ca za samostalan rad u zanimanju i razvijanje svijesti o potrebi stalnog usavršavanja,

- Upoznavanje učenika/ca sa principom rada mašina i uređaja neophodnih za kvalitetno obavljanje radnih zadataka,

- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu, - Usvajanje znanja o tehnološkim procesima proizvodnje voća i grožđa, - Osposobljavanje da pravilno rukuju opremom i mehanizacijom, - Usvajanje znanja za primjenu savremenih agrotehničkih mjera, - Upoznavanje sa pravilnom primjenom hemijskih sredstava u zaštiti voćaka i vinove loze, - Usvajanje znanja o tehnološkom postupku proizvodnje vina i jakih alkoholnih pića, - Osposobljavanje za samostalno obavljanje poslova u voćarsko-vinogradarskoj proizvodnji i za rad u

vinskom podrumu, - Sticanje praktična znanja o pravilnom korišćenju sredstava zaštite na radu i zaštite životne

sredine, - Primjenjivanje standarda kvaliteta pri radu

35

4. Sadržaji / standardi znanja / operativni ciljevi predmeta I razred Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici

izvođenja Učenik Učenik Uvod - Upoznaje se sa

značajem i zadatkom predmeta

- Upoznavanje sa načinom pisanja dnevnika praktične nastave

Svaki učenik samostalno vodi dnevnik. Dnevnik se ovjerava na kraju nastavne godine. Učenik je dužan da čuva dnevnik praktične nastave iz svih razreda, jer se ovjereni dnevnici prilažu uz prijavu za završni ispit i predstavljaju uslov za pristupanje ispitu

Zaštita na radu Upoznaje:

o navodi osnovne principe radne etike

o definiše pojam kvaliteta i kvantiteta u poslovima cvjećara-rasadničara

o objašnjava principe pravilnog rukovanja i racionalnog korištenja sredstava,

o značaj bezbjednog rada u prostoru i objektima gdje se izvodi nastava

o mogućnost lične zaštite pri radu

o značenje tablica za upozorenje

- navodi moguće povrede na radu

- tumači značenje pojedinih oznaka na tablicama za upozorenje od opasnosti

- interpretira uzroke i posljedice povreda

- primjenjuje sredstva prve pomoći

- koristi protivpožarna sredstva

- Uviđa važnost zaštite na radu

Pribor za prvu pomoć Sredstva protivpožarne zaštite Slike, sheme, video zapisi

Herbarijum - Upoznaje

najrasprostranjenije vrste korova, trava i samoniklih biljaka

- Određuje rod i vrstu najrasprostranjenijih korova, trava i samoniklih biljaka

- Uočava i upoređuje izgled biljaka u različitim periodima rasta

- Priprema biljke za herbariziranje i izrađuje herbarijum

- Razvija interesovanje prema zanimanju

Vježbe Izrada herbarijuma najrasprostranjenijih korova, trava i samoniklih biljaka

Sprave za mjerenje - Upoznaje vrste,

namjenu i način upotrebe sprava za mjeranje u voćarstvu i vinogradarstvu

- Uvježbava pravilno rukovanje sa različitim spravama za mjerenje

- Razvija preciznost i analitičko mišljenje

Vježbe Rad sa spravama za mjerenje

36


izvođenja Učenik Učenik Analiza zemljišta - navodi fizičke osobine

zemljišta, značajne za rast i razvoj biljke

- razumije značenje, nabraja načine i zna vrijeme uzimanja uzoraka za hemijsku analizu zemljišta

- uzima uzorke zemljišta i priprema ih za analizu

- prepoznaje strukturne agregate

- odredjuje stabilnost strukture zemljišta

- odredjuje specifičnu masu zemljišta

- odredjuje ukupnu poroznost zemljišta

- odredjuje sadržaj CaCO3 u zemljištu

- odredjuje pH vrijednost zemljišta

- upoređuje različite načine uzimanja uzoraka


Laboratorija: Uzimanje uzoraka zemljišta Analiza zemljišta u laboratoriji

o uzorak zemljišta o staklene posude o destilovana voda o uzorak zemljišta u

obliku kocke 100cm3

o uzorak zemljišta o sahatno staklo o 10% rastvor HCl o Epruveta, pipeta o filter papir o univerzalni

indikator rastvor KCl 0,1mol/dm3

Đubriva upoznaje se sa vrstama i namjenom đubriva

Organska đubriva - upoznaje

karakteristike različitih vrsta đubriva i u vezi sa tim njihovu namjenu

- upoznaje pravila primjene đubriva

- Prepoznaje organska đubriva životinjskog i biljnog porijekla i obrazloži kriterijume razlikovanja,

- određuje mjesto za odlaganje đubriva i učestvuje u izgradnji đubrišta,

- prikuplja i upotrebljava različiti biljni materijal za pravljenje komposta,

- radi na čuvanju i njegovanju organskih đubriva,

- razlikuje svježi, poluzgorjeli i zgorjeli stajnjak,

- koristi gliste za pravljenje vermikomposta,

- odabira leguminoze i pravilno ih upotrebljava kao zeleno đubrivo /sideracija/,

- primjenjuje principe organske proizvodnje u savremenoj poljoprivredi


i logičko mišljenje

Vježbe Rad sa različitim uzorcima đubriva Izrada zbirki đubriva Posjeta poljoprivrednom dobru ili farmi u vrijeme rasturanja stajnjaka Zajednički rad na pravljenju komposta i njegovanju stajnjaka

Mineralna đubriva - upoznaje

karakteristike - prepoznaje

mineralna đubriva,

Slike sa simptomima izazvanim greškama u

37


izvođenja Učenik Učenik

različitih vrsta đubriva i u vezi sa tim njihovu namjenu

- upoznaje pravila primjene đubriva

- procijenjuje i određuje odgovarajuću količinu đubriva (za zadate uslove),

- uočava znake nedostataka osnovnih makroelemenata /NPK/,

- primijenjuje principe pravilnog skladištenja mineralnih đubriva.


i logičko mišljenje

ishrani biljaka Rad sa različitim uzorcima đubriva Prikupljjanje ambalaže đubriva Posjeta poljoprivrednoj apoteci sa skladištem đubriva

Đubrenje - upoznaje tehniku

primjene đubriva i njihov uticaj na popravku osobina zemljišta

- izračunava i određuje količinu đubriva na osnovu različitih parametara,

- određuje, za konkretne zahtjeve-zadatke, kada se primjenjuju organska i mineralna đubriva u zavisnosti od vegetacije,

- postavlja jednostavne poljske i laboratorijske oglede,

- primjenjuje različite načine đubriva /folijarno, fertirigacija, rasturanje/,

- izračunava normeđubrenja

- koristi mjere zaštite pri manipulaciji mineralnim đubrivima.

- Razvija pravilan

odnos prema okolini

Vježbe Đubrenje Koristiti odgovarajući materijal za uzimanje uzoraka zemljišta /sonde, ašove, kante/. Pokazati rad sa uređajima i opremom za analizu zemljišta, Pripremiti vježbe vezane za hemijsku analizu zemljišta, Priprema uzoraka folijarnog đubriva i demonstrirati spravljanje omjera folijarnih đubriva, Koristiti zaštitnu odjeću i obuću pri đubrenju, Slajdovi, fotografije, video zapise o primjeni đubriva

Obrada zemljišta - objašnjava ciljeve,

obrade zemljišta - definiše pojam i vrste

plodoreda, - obrazlaže strukturu

plodoreda, - navode prednosti

plodored, - obrazlaži tipove biljne

proizvodnje, - navodi tipove

zaštićenog prostora, - objašnjava faktore

proizvodnje najvažnijih kultura u zaštićenom prostoru.

- obrazlaže vrste obrade zemljišta,

- određuje vrijeme i dubinu obrade zemljišta,

- razlikuje operacije u osnovnoj i dopunskoj obradi zemljišta,

- određuje odgovarajući način dopunske obrade zavisno od stanja zemljišta,

- uočava prednosti različitih načina obrade zemljišta,

- objašnjava mjere meliorativne obrade

- Stiče pozitivan

odnos prema zanimanju

Koristiti folije i slike sa prikazima različitih sistema obrade zemljišta; Organizovati posjetu ekonomiji u vrijeme obrade zemljišta. Učenici u dnevniku praktične nastave treba da naprave evaluaciju posjete; Koristiti grafofolije,slajdove i fotografije vezane za sisteme obrade, prednost uzgoja biljaka u plodoredu u odnosu na

38


izvođenja Učenik Učenik

zemljišta, - sastavlja plodored za

zadate biljne vrste, - uočava značaj

plodoreda, - određuje lokaciju i

položaj zaštićenog prostora,

- uočava razliku proizvodnje na otvorenom i zatvorenom prostoru.

monokulturu, različite tipove biljne proizvodnje. Organizovati posjetu stakleničko-plasteničkoj proizvodnji; Učenici u dnevniku praktične nastave treba da grafički predstave i šeme različitih tipova plastenika i staklenika.

Voćarstvo sa vinogradarstvom Morfološke i fiziološke osobine voćaka - Poznaje morfološke

osobine voćaka - Navodi podjelu

voćaka prema osobinama ploda

- Razlikuje voćne vrste prema osobinama ploda

- Pokazuje na primjerima razlike između rodnih I

- nerodnih grana kod pojedinih voćnih vrsta

- Razvija sposobnost zapažanja i razlikovanja

Voćnjaci (matična stabla)

- Opisuje fenološke faze kod pojedinih voćnih vrsta

- Utvrđuje fenološke faze u toku vegeta-cije na voćkama:

o bubrenje pupoljaka o cvjetanje o porast ljetorasta o obrazovanje i porast

plodova

- Navikava se na

sistematičan rad

Voćnjaci (matična stabla)

Ekologija voćaka - Navodi ekološke

činioce i njihov uticaj na gajenje voćaka

- Analizira uticaj klime, zemljišta i orografskih činilaca na gajenje voćaka

- Razvija pravilan odnos prema prirodnim naukama

Video zapisi

Morfološke i fiziološke osobine vinove loze - Navodi morfološkie

osobine vinove loze - Pokazuje na

primjerima vegetativne i generativne organe

- Razvija

analitičnost

Vinogradi

- Opisuje period vegetacije vinove loze po fenofazama

- Utvrđuje fenofaze u toku vegetacije na vinovoj lozi:

o kretanje sokova o pupljenje o listanje o porast lastara o cvjetanje o zametanje bobica o razvoj bobica o sazrijevanje bobica

- Stiče pravilan stav

o značaju nauke za život i rad

Vinogradi

Ekologija vinove loze - Navodi ekološke

činioce i opisuje njihov uticaj na gajenje vinove loze

- Uočava uticaj: o klimatskih o zemljišnih o orografskih činilaca

- Povezuje uzroke i posljedice

Agrometeorološki podaci o datom području

39


izvođenja Učenik Učenik Razmnožavanje voćaka i vinove loze Generativno razmnožavanje

- Pozneje organizaciju i djelove voćnih i loznih rasadnika

- Poznaje tehnologiju generativnog razmnožavanja

- Razlikuje generativno i vegetativno razmnožavanje

- Učestvuje u formiranju rasadnika

- Sakuplja i priprema sjeme za sjetvu

- Priprema zemljište za sjetvu

- Obavlja sjetvu sjemena

- Obavlja mjere njege u sjemeništu do pojave ponika

- Njeguje sejance do pikiranja

- Pikira sejance - Njeguje sejance u

pikirištu - Rasađuje sejance u

rastilu do kalemljenja

- Razvija pozitivnu


Voćni rasadnik

40

II razred

Informativni ciljevi i sadržaji

Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja

učenik učenik Poljoprivredna tehnika

Zaštita na radu - Upoznaje se sa

osnovnim mjerama zaštite na radu

- Upoznaje se sa načinom vođenja dnevnika praktične nastave

Primjenjuje osnovna sredstva i postupke zaštite na radu - Navikava se na red i

zaštitu pri radu

Pribor za prvu pomoć Sredstva protivpožarne zaštite Video zapisi, slike, sheme

Tehnički materijali i elementi

- upoznaje značaj, vrste i osobine tehničkih materijala

- upoznaje podjelu goriva i maziva

- zna primjenu goriva i maziva u poljoprivrednoj mehanizaciji

- razlikuje osobine tehničkih materijala i u vezi sa tim njihovu primjenu u poljoprivrednim alatima i mehanizaciji

- Razvija tehničku kulturu i pismenost

Uzorci tehničkih materijala i elementa

- poznaje značaj i

podjelu mašinskih elemenata

- vrši povezivanje mašinskih elemenata razdvojivim vezama

- razlikuje mašinske elemente za prenošenje snage

- Navikava se na sistematično i pažljivo izvođenje pojedinih radnih zadataka

Uzorci tehničkih materijala i elementa

Pogonski motori - poznaje dijelove i

princip rada dvota-ktnog i četvorota-ktnog SUS motora

- Pokazuje na modelu ili shemi pokretne i nepokretne djelove motora SUS

- Razvija preciznost i odgovornost pri radu

Modeli presijeka četvorotaktnog i dvotaktnog motora

Traktori - nabraja podjelu

traktora - nabraja osnovne

djelove i uređaje traktora (uređaj za transmisiju, uređaj za upravljanje, uređaj za kočenje, hodni mehanizam, dodatne uređaje traktora)

- kontroliše nivo ulja u sklopovima i doliva ulje

- kontroliše i doliva nivo rashladne tečnosti

- mijenja gume - mijenja svjećice - kontroliše

ispravnost svjetlosno-signalnih uređaja i vrši zamjenu sijalica

- priprema traktor za zimske uslove


Slike i prospekti pojedinih vrsta traktora Sheme uređaja i dijelova traktora

Upravljanje traktorom

- Upoznaje komande traktora,

- Poznaje način funkcionisanja pojedinih uređaja i

- Startuje motor i prati kontrolne uredjaje

- Pokreće traktor i upravlja sa njim pri


Poligon za obuku Traktor Osposobljavanje učenika za upravljanje

41



učenik učenik djelova traktora i njihovu primjenu: uređaje za transmisiju , uređaje za upravljanje, uređaje za kočenje, dodatnih uređaja, uređaja za davanje svjetlostnih i zvučnih signala

- Upoznaje osnovna pravila o bezbjednosti saobraćaja

- Upoznaje pravila bezbjednog rada sa traktorom

kretanju naprijed-nazad

- U vožnji mijenja stepen prenosa u zavisnisti od opterećenja

- Manevriše sa traktorom prilikom ulaska i izlaska iz garaže

- Obavlja precizno skretanje prilikom vožnje i zaustavlja traktor

- Uvježbava pravilnu vožnju i rukovanje traktorom

- Pridržava se pravila o bezbjednom radu sa traktorom

- Razvija sigurnost i samopouzdanje u radu

traktorom izvodi nastavnik koji je i instruktor vožnje najmanje B kategorije Za svakog učenika predviđeno je 10 časova individualnog rada

Prikopčavanje i podešavanje priključnih mašina

- Upoznaje se sa podjelom priključnih mašina na osnovu njihovog prikopčavanja za traktor

- Upoznaje pravila bezbjednog rada sa priključnim mašinama

- Priprema traktor i priključnu mašinu za prikopčavanje

- Prikopčava: nošene mašine, polunošene i vučene mašine

- Pridržava se pravila o bezbjednom radu sa priključnim mašinama

- Stiče radne navike - Razvija tačnost,

urednost, postupnost i odgovornost pri radu.

Traktor-priključne mašine Za svakog učenika predviđeno je 5 časova individualnog rada

Primjena jednoosovinskih traktora i motokultivatora

- Navodi mogućnosti primjene jednoosovinskih traktora i motokultivatora

- Upoznaje mjere bezbjednosti pri radu sa traktorom i motokultivatorom.

- Izvodi radne operacije sa pojedinim priključnim mašinama

- Izvodi radne operacije motokultivatorom

- Pridržava se pravila o bezbjednom radu

- Razvija sposobnost

za timski rad i odgovornost

Jednoosovinski traktor Priključne mašine za jednoosovinski traktor Motokultivator

Mašine za osnovnu obradu zemljišta

- Navodi osnovne tipove mašina za osnovnu obradu zemljišta

- Objašnjava podešavanje: plužnog tijela, crtala, predplužnjaka, rama, točkova

- Obavlja osnovnu obradu zemljišta oranjem: na slog, na razor, figurnim oranjem, ravnim oranjem


- Stiče

samopouzdanje i sigurnost u radu

Mašine za osnovnu obradu zemljišta

42



učenik učenik Mašine za dopunsku obradu zemljišta

- Nabraja mašine za dopunsku obradu: kultivatore, drljače, tanjirače, valjke i druge i objačnjava njihovu namjenu

- Izvodi kultivaciju zemljišta

- Izvodi drljanje zemljišta

- Izvodi valjanje zemljišta

- Izvodi freziranje zemljišta

- Vrši obradu zemljišta sa kombinovanim mašinama

Mašine za dopunsku obradu zemljišta

Mašine za đubrenje - Upoznaje se sa

tipovima mašina za djubrenje

- objašnjava namjenu: rasturača stajnjaka, rasipača osoke, rasipača mineralnih djubriva

- obavlja rad sa utovarivačem stajnjaka i rasturačem stajnjaka

- Radi sa rasipačem osoke i rasipačem djubriva


- Razvija pravilan

stav prema potrebi zaštite na radu

Mašine i uređaji za đubrenje

- Mašine za sjetvu, sadnju, kalemljenje, njegu i navodnjavanje voćnjaka i vinograda

- Navodi vrste mašine za sjetvu, sadnju, kalemljenje njegu i navodnjavanje: lukovica, rasada, ruža, ukrasnog bilja, drveća

- Obavlja mehanizovanu sjetvu i sadnju,

- Rukuje mašinama za njegu i kalemljenje

- Navodnjava različitim metodama



pri radu sa mašinama

Mašine za sjetvu i sadnju Mašine za njegu Mašine za kalemljenje Mašine za navodnjavanje

Mašine i uređaji za rezidbu - Upoznaje se sa

značajem mehanizovane rezidbe

- Opisuje i poznaje sastavne djelove i princip rada mašina i uređaja za rezidbu voćnjaka i vinograda

- Vrši prikopčavanje pneumatskih makaza

- Obavlja rezidbu pneumatskim makazama

- Navikava se na pridržavanje propisa o zaštiti na radu pri radu sa mašinama

Agregat za pneumatsku rezidbu

Mašine i uređaji za berbu voća - Navodi pomagala i

opremu za berbu voća

- Poznaje i opisuje platforme za berbu voća

- Koristi pomagala i opremu prilikom berbe voća

- Koristi platforme za berbu voća

- Analizira rad

- Razvija naviku očuvanja dobara pri radu

Pomagala i oprema za berbu voća Video zapisi Posjeta plantažnim voćnjacima

43



učenik učenik - Poznaje mašine i

uređaje za berbu voća potresanjem

tresača voća

Mašine i uređaji za berbu grožđa - Opisuje kombajne

za berbu grožđa - Anačizira princip

rada kombajna za berbu grožđa

Video zapisi Posjeta plantažnim vinogradima

Mašine i uredjaji za zaštitu

- Upoznaje se sa značajem mašina za zaštitu bilja

- Navodi mašine za zaštitu bilja

- Prikopčava mašine za zaštitu bilja i obavlja njihovo podješavanje

- Rukuje mašinama za zaštitu bilja: prskalicama, orošivačima, zamagljivačima, zaprašivačima


- Razvija ekološku

svijest

Mašine za zaštitu bilja

Mašine za transport - Nabraja transportna

sredstva - Opisuje traktorske

prikolice

- Vrši prikopčavanje prikolice, obavlja transport


- Razvija preciznost i odgovornost pri radu

Mašine za transport

Održavanje priključnih mašina

- Obrazlaže značaj održavanja priključnih mašina

- Obavlja čišćenje i pranje mašina

- Obavlja zaštitu od korozije

- Zamjenjuje dijelove (prečistače vazduha i ulja, crijeva, gume i druge)

- Konzervira i dekonzervira mašinu

- Popunjava listu za prijavljivanje kvara


- Razvija osjećaj

odgovornosti u ispunjavanju radnih obaveza

Pribor i alat za održavanje mašina

Vinski podrum - Upoznaje vinski

podrum i radna mesta

- Upoznaje sredstva zaštite i zaštite na radu

- Upoznaje sa pripremom i održavanjemj radnog mesta, radnom i tehnološkom disciplinom

- Priprema i održava radnog mjesto

- Navikava se na red i

urednost

44



učenik učenik Mjerni instrumenti

- Definiše, navodi i objašnjava princip rada i funkciju instrumenata za merenje (temperature, pritiska, vlažnosti vazduha, protoka)

- Definiše pojam vlažnog vazduha

- Razlikuje temperaturne skale:

o Celzijusovu o Reomirovu o Farenhajtovu - Razlikuje

termometre - Uočava

karakteristike fluida:

o -gustinu o -viskoznost - Razlikuje

manometre za mjerenje:

o razlike pritiska o apsolutnog pritiska - Razlikuje apsolutnu

od relativne vlažnosti

- Crta i objašnjava princip rada instrumenata za mjerenje relativne vlažnosti:

o psihrometar o higrometar - Uočava razliku

između masenog i zapreminskog protoka

- Razlikuje posredan način mjerenja protoka:

o prigušenom pločom o rotametrom

- Razvija tačnosti i

preciznost u radu - Razvija odgovornost

u obavljanju posla - Razvija tehnološku

disciplinu

Vježbe -Mjerenje temperture I izračunavanje u različitim temperaturnim skalama Vježbe -Mjerenje viskoznosti I gustine tečnosti Vježbe -Mjerenje pritiska odgovarajućim manometrom Vježba -Merenje relativne vlažnosti psihrometrom Vježba -Mjerenje zapreminskog protoka I izračunavanje brzine proticanja

Mašine i aparati u vinskom podrumu - Objašnjava

karakteristike strujanja fluida

- Navodi načine miješanja tečnosti

- Objašnjava način

transporta vina i jakih alkoholnih pića u vinskom podrumu

- Upoznaje se sa mašinama i

- Razlikuje lamiralno od turbulentnog kretanja tečnosti

- Priprema emulziju i suspenziju

- Od uređaja za mešanje tečnosti objašnjava

- mehaničke i pneumatske mešalice

- Crta i objašnjava princip rada mešalica

- Razlikuje tipove crpki-pumpi

o klipnu o centrifugalnu o rotacionu - Crta crpke i

objašnjava princip

- Navikava se na red i

urednost - Stiče radne navike - Navikava se na

ekonomičnost u

Vežba -Meri kapacitet centrifugalne crpke

45



učenik učenik aparatima za razdvajanje faza

rada - Razlikuje taloženje

od filtriranja i centrifugiranja

- Crta i objašnjava princip rada taložnika

- Objašnjava postupak filtracije

- Crta i objašnjava tipove filtara:

o pješčani filter o vakum filter o filter-prese o filtri sa

kontinualnim radom - Razlikuje proces

centrifugovanja primjenom centrifugovane sile

- Razlikuje centrifuge sa diskontinualnim i kontinualnim radom

radu Vežba Određuje zapreminu filtrata u zavisnosti od vremena filtracije i istu predstavlja tabelarno i grafički

Sudovi za proizvodnju, negu i čuvanje vina - Upoznaje se sa

sudovima i njihovom namenom u vinskom podrumu

- Vrši klasifikaciju vinskih sudova

- Razlikuje vinske sudove prema nameni za:

o previranje šire i kljuka

o bistrenje o čuvanje vina - Razlikuje vinske

sudove na osnovu materjala od kojih su sačinjeni na: drvene,plastične,metalne i betonske

- Vrši pripremu vinskih sudova za tehnološki proces

- Razvija

inicijativnost

Ambalaža - Upoznaje se sa

vrstama ambalaže u zavisnosti od kvaliteta vina

- Vrši prezentaciju boce, čitanje etikete, serviranje vina, dekantiranje, usaglašavanje vina sa hranom

- Vrši odabir čaše za vina,zatim se uči načinu držanja čaše

- Razlikuje optimalne temperature serviranja vina

- Uviđa važnost

očuvanja kvaliteta u radu

Opšti pojmovi o biljnim bolestima - Razumije značaj

zaštite bilja i voćarsko

- Razumije načine ulazka parazita u biljku

- Razvija pozitivan stav prema očuvanju zdravlja

Herbarijum oboljelih biljnih organa Preparati biljnih organa

46



učenik učenik vinogradarskoj proizvodnji

- Opisuje pojam bolesti i načina prenošenja

- Nabraja uzročnike bolesti voćaka i vinove loze:

o gljive o bakterije o virusi o alge o lišajeve o kriptogamne vrste o faktore nežive

prirode

- Dijagnostikuje najznačajnije bolesti na osnovu uočenih simptoma

- Definiše žive i nežive uzročnike bolesti

Uzorci bolesnih biljaka

Opšti pojmovi o biljnim štetočinama - Opisuje morfološku

i anatomsku građu insekata

- Objašnjava način razmnožavanja i faktore koji utiču na razmnožavanje insekata

- Obrazlaže na primjerima morfologiju insekata:

o izgled glave o izgled grudi o izgled trbuha - Razlikuje organe i

organske sisteme


Insektarijum

Načini suzbijanja biljnih parazita i štetočina - Objašnjava

indirektne mjere borbe u suzbijanju biljnih bolesti i štetočina

- Objašnjava direktne mjere borbe u suzbijanju biljnih bolesti i štetočina

- Analizira ulogu: o biljnog karantina o agrotehničkih mjera

u suzbijanju bolesti i štetočina

- Koristi mehaničke mjere zaštite

- Uočava značaj preventivnih mjera u zaštiti i očuvanju životne sredine

Rad u voćnjacima i vinogradima

Hemijska sredstva za zaštitu bilja-pesticidi - Navodi klasifikaciju

pesticida: o fungicidi o insekticidi o akaricidi o herbicidi o bioinsekticidi o rodenticidi o nematocidi - Opisuje načine

primjene pesticida

- Razlikuje oblike pesticida:

o suspenzije o emuzije o prašiva o granule o paste - Priprema rastvor

određene koncetracije i količine

- Obavlja tretiranje voćaka i vinove loze

- Primjenjuje mjere zaštite pri radu i upotrebe hemijskih sredstava

- Razvija svijest o

značaju očuvanja prirode

Uzorci pesticida Zaštitna oprema Mašine i oprema za zaštitu voćaka i vinove loze

Vegetativno razmnožavanje voćaka i vinove loze - Upoznaje se sa

vegetativnim razmnožavanjem voćaka i vinove loze

- Proizvodi vegetativne podloge i sadnice:

o nagrtanjem

47



učenik učenik - Upoznaje

tehnologiju proizvodnje vegetativnih podloga i sadnica

o položenicama o ožiljavanjem

reznica o izdancima o stolonima - Obavlja rezidbu u

matičnjaku vegetativnih podloga

- Nagrće zemlju na matične žbunove,polaže mladare u iskopane kanale i zagrće

- Primjenjuje mjere njege do kraja vegetacije

- Odvaja ožiljene mladare od matičnog žbuna

- Obavlja klasiranje i pakovanje podloga u snopove

- Proizvodi podloge i sadnice ožiljavanjem reznica:

- odbira matično stablo

- odabira i skida reznice

- obavlja dezinfekciju - pakuje i skladišti

reznice - kontroliše uslove u

toku skladištenja reznica (temperatura, vlažnost, svjetlost)


u izvršavanju zadataka

- Razvija preciznost u

radu

Voćni i lozni rasadnik

Zaštićeni objekti za proizvodnju sadnog materijala - Upoznaje se sa

objektima zaštićenog prostora koji se koriste za proizvodnju sadnog materijala

- Objašnjava način pripreme supstrata za ožiljavanje

- Objašnjava upotrebu fitohormona za ožiljavanje

- Priprema objekat - Priprema supstrat i

reznice - Tretira reznice

fitohormonom - Obavlja prporenje

reznica u pripremljeni supstrat

- Njeguje reznice: o reguliše

temperaturu o reguliše vlažnost

vazduha i supstrata o reguliše svjetlost

- Razvija pravilan

odnos prema prirodnim naukama

Zaštićeni prostori Fitohormoni

Kontejnerska proizvodnja sadnog materijala - Navodi i objašnjava

postupke u kontejnerskoj

- Puni kontejnere sa pripremljenim supstratom

Kontejnerske posude za proizvodnju sadnog

48



učenik učenik proizvodnji sadnog materijala

- Presađuje ožiljene reznice u kontejnere

- Primjenjuje mjere njege:

o zaliva o obavlja folijarna

prihranjivanja o štiti sadnice od

bolesti i štetočina

- Razvija odgovornost u ispunjavanju radnih obaveza

materijala supstrat

Kalemljenje - Navodi značaj

razmnožavanja voćaka i vinove loze kalemljenjem

- Nabraja alat i materijal za kalemljenje

- Opisuje načine kalemljenja

- Uzima kalem grančice sa matičnih stabala i vijoke sa matičnih čokota

- Priprema kalem grančice i vijoke za kalemljenje

- Priprema podloge za kalemljenje

- Priprema alat i pribor za kalemljenje

- Obavlja ručno i mašinsko kalemljenje

- Stiče sigurnost i

pouzdanost u radu - Razvija pozitivnu

orjentaciju prema zanimanju

Pribor i alat za kalemljenje

Njegovanje voćnih sadnica i loznih kalemova - Opisuje mjere njege

voćnih sadnica i loznih kalemova:

- Popuštanje i skidanje veza

- skraćivanje podloge iznad nakalemljenog okca

- čišćenje izbojaka sa podloge

- okopavanje, đubrenje i navodnjavanje rastila

- zaštita sadnica i kalemova od biljnih bolesti i štetočina

- stratifikovanje - prporenje

- Obavlja neophodne mjere njege voćnih sadnica i loznih kalemova

- Razvija preciznost i

urednost pri radu

Rad u voćnom i loznom rasadniku

Proizvodnja sadnica jagodastog voća - Opisuje proizvodnju

živića jagode,izdanaka maline i kupine

- Proizvodi i njeguje živiće jagode u matičnim zasadima

- Proizvodi i njeguje sadnice maline i kupine


Matični zasadi,alat i oprema

Vađenje, trapljenje i klasiranje voćnih sadnica i loznih kalemova - Opisuje načine

vađemja,klasiranja,pakovanja, trapljenja i

- Obavlja: o vađenje o klasiranje o pakovanje

- Razvija

samopouzdanje i

Rad u rasadniku

49



učenik učenik pripreme za transport voćnih sadnica i loznih kalemova

o trapljenje o pripremu za

transport voćnih sadnica i loznih kalemova

sigurnost u radu

Podizanje voćnjaka i vinograda - Objašnjava izbor

mjesta, položaja i zemljišta za podizanje voćnjaka i vinograda

- Priprema zemljište za podizanje voćnjaka i vinograda

- Učestvuje u organizaciji zemljišne površine

- Označava redove i mjesta za sadnju

- Postavlja naslone - Priprema sadnice i

lozne kalemove za sadnju

- Obavlja sadnju

- Razvija smisao za

lijepo - Stiče radne navike

Sadni materijal Alat i oprema

50

III razred Informativni ciljevi i sadržaji


učenik učenik Mašine i aparati za toplotne operacije

- Navodi vidove energije

- Upoznaje se sa toplotom isparavanja i kondezacije

- Navodi karakteristike vodene pare

- Razlikuje toplotu kao vid nergije, specifičnu toplotu i toplotni kapacitet

- Upoređuje gustine i specifične toplote tečnosti

- Objašnjava entalpiju

- Razlikuje izvore i nosioce toplote

- Od izvora toplota tumači električne i hemijske izvore toplote

- Od nosioca toplote razlikuje:

o vrele gasove o vodenu paru o pare organskih

tečnosti o vrele tečnosti


prema očuvanju energije

Destilacioni uređaji - Definiše ravnotežu

tečnosti i pare

- Upoznaje se sa uređajima za destilaciju

- Crta dijagram ravnoteže alkohola i vode

- Analizira tačke ključanja alkoholno-vodenih smeša u zavisnosti od pritiska

- Razlikuje molski i maseni udeo

- Razlikuje destilacione uređaje

- Razlikuje destila-cione uređaje za rad pod atmosferskim pritiskom

- Crta i objašnjava kazan za destilaciju

- Analizira princip rada hladnjaka

- Razlikuje materjala za izradu kazana i hladnjaka

- Analizira rad destilacionih uređaja pod sniženim pritiskom

- U laboratoriji priprema uređaje za vakum destilaciju

- Razvija

sistematičnost u radu

Vježbe Montaža aparature za destilaciju pod atmosferskim pritiskom Vježbe Montaža aparature za destilaciju u vakumu

- Definiše i objašnjava postupak rektifikacije

- Crta uređaj za destilaciju vodenom parom

51



učenik učenik - Upoznaje se sa

pojmom relativne isparljivosti

- Crta dijagram frakcione destilacije

- Razlikuje konstruktivna rešenja rektifikacionih kolona

- Analizira reflukcioni odnos

- Pravi razliku rektifikacionih kolona na osnovu oblika podova

- Crta kolone sa zvonastim podovima

- Analizira ulogu zvona na podu

- Crta i objašnjava kolone sa sitastim podovima kao i kolone sa punjenjem

- Pravi razliku između teoretskog i realnog poda

- Navodi proizvode rektifikacije

- Razvija marljivost i tačnost u radu

Automatika - Objašnjava pojmove

i ulogu automatskog upravljanja i automatskog regulisanja

- Razlikuje mehanizaciju od automatizacije

- Upoznaje se sa značenjem automatizacije

- Analizira osnove automatizovanog upravljanja pri čemu razlikuje otvorene i zatvorene sisteme

- Crta i objašnjava regulaciono kolo

- Uviđa važnost prirodnih nauka

Vježbe -Kontrola sistema za automatsko upravljanje

Voćarstvo i vinogradarstvo Njegovanje zasada do plodonošenja - Navodi mjere i

postupke njege zasada voćaka i vinove loze do plodonošenja:

o rezidba o održavanje

zemljišta o đubrenje o navodnjavanje o zaštita od bolesti i

štetočina

- Obavlja rezidbu i formiranje sledećih oblika krune:

o poboljšana piramidalna kruna

o kotlasta kruna o palmeta sa kosim

granama o vretenasti žbun o pilar sistem o ostale oblike - Obavlja rezidbu i

formiranje sledećih oblika čokota:

o župski

- Razvija pozitivan

odnos prema kvalitetu rada i ispunjavanju radnih obaveza

- Rad u voćnjacima i

vinograduma

52



učenik učenik o krajinski o gijov jednogubi i

dvogubi o kordunice o pergole o ostale oblike - Održava i obrađuje

zemljište u voćnjaku i vinogradu

- Obavlja đubrenje voćnjaka i vinograda

- Obavlja navodnjavanje

- Obavlja zaštitu od bolesti i štetočina

Njegovanje zasada u periodu plodonošenja - Navodi i opisuje

postupke i mjere njege voćnjaka i vinograda u periodu plodonošenja:

o rezidba o održavanje

zemljišta o đubrenje o navodnjavanje o zaštita od bolesti i

štetočina

- Pokazuje na primjeru rodne i nerodne grančice kod pojedinih voćnih vrsta

- Obavlja rezidbu na zrelo:

o jabučastih o koštičavih o jezgrastih o suptropskih o jagodastih voćnih

vrsta - Obavlja rezidbu na

zeleno: o breskve o kajsije o višnje o aktinidije - Definiše i obavlja

zrelu rezidbu vinove loze:

o kratku o dugu o mješovitu - Obavlja zelenu

rezidbu vinove loze: - lačenje lastara - zalamanje lastara - zakidanje lastara - uklanjanje i

zakidanje zaperaka - prstenovanje

lastara - proređivanje cvasti,

grozdova i bobica - defolijaciju - Obavlja obnovu i

rekonstrukciju kraka i čokota

- Obavlja vezivanje


u ispunjavanju radnih obaveza

- Razvija osjećaj

preciznosti u radu - Stiče radne navike

- Alat i pribor za rezidbu

- Tehnička sredstva za njegu zasada

- Posjeta plantažnim zasadima

53



učenik učenik vinove loze

- Održava i obrađuje zemljište u voćnjaku i vinogradu

- Obavlja đubrenje voćnjaka i vinograda

- Obavlja navodnjavanje

- Štiti voćke i vinovu lozu od bolesti i štetočina

Berba i klasiranje voća - Objašnjava

fiziološku i tehnološku zrelost

- Navodi načine određivanja zrelosti

- Nabraja opremu i pomagala za berbu voća

- Određuje vrijeme berbe

- Obavlja ručnu i mehanizovanu berbu pojedinih voćnih vrsta

- Sortira, pakuje i skladišti proizvode

- Navikava se na odgovorno ispunjavanje radnih obaveza

- Alat, pribor i pomagala za berbu voća

Berba grožđa - Objašnjava

fiziološku i tehnološku zrelost stonih i vinskih sorti grožđa

- Obavlja ručnu berbu stonog i vinskog grožđa

- Opslužuje kombajn pri berbi vinskog grožđa

- Klasira i pakuje stono grožđe

- Priprema grožđe za čuvanje i transport

- Stiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Alat, pribor i pomagala za berbu grožđa

Zaštita bilja Opšte bolesti voća i vinove loze - Upoznaje bolesti

jabučastog voća - Uočava simptome: o Čađave krastavosti

jabuke i kruške o Pepelnica jabuke, o Lisne pjegavosti, o Rđe lišća jabuke i

kruške.


- Herbarijum - Djelovi oboljelih

biljaka /uzorci/

- Upoznaje bolesti koštičavih voćaka

- Uočava simptome: o Kovrdžavosti lista

breskve o Pepelnica breskve, o Rupičavosti lišća, o Plamenjača šljive, o Rogač šljive, o Šarke šljive, o Pjegavosti lišća

- Uviđa važnost očuvanja zdrave okoline

- Naročitu pažnju obratiti na pravilnu dijagnostiku bolesti prema utvrđenim simptomima na voćkama karakterističnim za dato područje

- Opisuje bolesti jagodastog voća

- Razlikuje simptome:

o Sušenje stabla maline,

o Pjegavosti lišća jagode,

o Pepelnica jagode, o Truleži plodova,

- Naročitu pažnju obratiti na pravilnu dijagnostiku bolesti prema utvrđenim simptomima na voćkama karakterističnim za dato područje

54



učenik učenik o Bolesti korjena i

korjenovog vrata - Opisuje

najznačajnije bolesti južnog voća

- Razlikuje simptome:

o Antraknoze agruma,

o Bakterijalne nekroze agruma,

o Gumoze agruma, o Truleži plodova, o Paukovog oka

masline, o Raka masline, o Rđe smokve

- Stiče samopouzdanje i sigurnost u radu


biljaka /uzorci/

- Opisuje najznačajnije bolesti vinove loze

- Uočava i razlikuje simptome:

o Plamenjače vinove loze,

o Pepelnice vinove loze,

o Truleži groždja, o Truleži korijena

vinove loze, o Raka vinove loze


biljaka /uzorci/

- Hemijsko tretiranje voćaka i vinove loze

- Priprema rastvore fungicida određene koncentracije i obavlja tretiranje voćaka ili vinove loze

- Uviđa značaj ekologije u svakodnevnom životu

- Uzorci pesticida - Tabelarni prikazi

tretiranja biljaka

Štetoćine voćaka I vinove loze - Opisuje opšte

štetočine voćaka i vinove loze

- Uočava prisusvo: o Gubara, o Žutotrbe, o Kukavičje suze, o Rutave bube, o Voćne mušice, o Gundelja, o Sovica, o Žičnjaka, o Potkornjaka

- Razvija odgovoran odnos prema upotrebi sredstva zaštite na radu

- Insektarijum

- Opisuje najznačajnije štetočine jabučastog voća

- Uočava prisustvo i razlikuje razvojne oblike:

o Jabučnog smotavca,

o Jabučnog cvjetojeda,

o Kruškinog smotavca, o Kruškinog

svjetojeda, o Biljnih vaši

- Insektarijum

- Opisuje štetočine koštičavog voća

- Uočava prisustvo i razlikuje razvojne oblike:

o Šljivinog smotavca, o Šljivine štitaste

vaši, o Trešnjine muve,

- Razvija analitičnost - Insektarijum

55



učenik učenik o Breskvinog

smotavca, o Breskvinog moljca, o Trešnjine ose

- Opisuje štetočine jagodastog voća

- Uočava prisustvo: o Jagodinog

cvjetojeda, o Jagodinog rilaša, o Malininog moljca, o Lisne vaši ribizle,

- Insektarijum

- Opisuje štetočine južnog voća

- Uočava prisustvo: o Štitastih vaši, o Bijele mušice

agruma o Vaši agruma o Lisnog minera, o Maslinove mušice, o Maslinovog moljca, o Smokvinog medića, o Crvenog pauka,


- Insektarijum

- Opisuje štetočine vinove loze

- Uočava prisustvo: o Groždjanog moljca, o Grinje šiškarice, o Grinja, o Vinove pipe, o Cigaraša vinove

loze, o Makazara vinove

loze,

- Insektarijum

- Hemijsko tretiranje voćaka i vinove loze

- Priprema hemijska sredstva (insekticide) i obavlja tretiranje voćaka i vinove loze po potrebi

- Razvija svijest o značaju čiste okoline

- Kolekcija insekticida

- Tabelarni prikaz rastvora određenih koncetracija

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora: N. Balog, N. Miljković: Pedologija, Zavod za udžbenike Beograd, 2002. N. Balog, E. Mastilović: Agrohemija sa fiziologijom biljaka, Zavod za udžbenike, Beograd, 2002. M. Savić, V. Vujadinović: Poljoprivredna tehnika, Zavod za udžbenike Beograd, 1989. D. Komarčavić: Motori i traktori, Zavod za udžbenike Beograd, 1998. Dr R. Sekulić, dr M. Babović: Zaštita bilja, Zavod za udžbenike Beograd, 1995. Akademik J. Mijušković: Bolesti i štetočine suptropskog voća, Podgorica, 1996. S. Bulatović: Opšte voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. S. Bulatović: Posebno voćarstvo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2003. J. Medigović: Kalemljenje voćaka, Nolit, Beograd, 1986. Prof.dr A. Stančević: Praktično voćarstvo, Čačak, 1990. L. Avramov: Vinogradarstvo, Zavod za udžbenike Beograd, 2001. Dr S. Savić, Ekološki uslovi i autohtone sorte vinove loze u Crnoj Gori, Podgorica, 2002. Prof.V. Radovanović, Tehnologija vina, Zavod za udžbenike Beograd, 1986. Prof.M. Stojanović, Mikrobiologija, Školska knjiga Beograd, 2002. Prof.D. Veličković, Biohemija, Školska knjiga Beograd, 1998. Prof.J. Baras, Prhrambena tehnologija, Školska knjiga Beograd, 1982. Prof.M. Todorović, B. Đorđević, M. Marković: Termodinamika, Školska knjiga Beograd, 2001. Dr S. Cvijović, R. Cvijović: Mašine i aparati, Školska knjiga Beograd, 1999. M. Milosavljević, S. Jović: Grožđe i vino, ”Abena” Beograd, 1999.

56

6. Materijalni uslovi za izvodjenje nastave: Nastava se realizuje na nastavno-proizvodnom objektu (ekonomiji škole), plantažnim zasadima privrednih organizacija, vinskom podrumu i kabinetima koji su opremljeni odgovarajućom multimedijalnom opremom i sadržajem. Nastavno proizvodni objekat je opremljen neophodnom poljoprivrednom mehanizacijom, posjeduje zasade voća i vinove loze i voćno-lozni rasadnik. 7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja: U toku klasifikacionog perioda učenik treba da ima najmanje dvije ocjene, od kojih jedna treba da bude sa usmene provjere znanja. Ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz: - usmenih odgovora i aktivnosti učenika na časovima, - provjere praktičnih znanja (razumijevanje poslova i zainteresovanost učenika, urednost, preciznost,

tačnost, odgovoran odnos prema alatu, materijalima, instrumentima, opremi i poštovanju propisa zaštite).

- redovnosti i kvaliteta vođenja dnevnika. 8. Uslovi za napredovanje i završetak školske godine:

Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika: Visoka stručna sprema iz područja poljoprivrede i prehrambene tehnologije -Diplomirani inženjer agronomije -Diplomirani inženjer poljoprivrede -Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva -Diplomirani inženjer prehrambene tehnologije Saradnik u nastavi: poljoprivredni tehničar, položen vozački ispit najmanje B kategorije. Za dio časova koji se odnosi na vožnju traktora, instruktor vožnje B ili C kategorije.

10. Povezanost sa drugim predmetima: Povezanost sa predmetom Znanja

Predmet Znanja - Fiziologija i

ishrana biljaka Biologija - Morfologija i anatomija biljaka, fotosinteza, disanje, transpiracija

- Obrazovanje zemljišta i osobine Agrohemija sa pedologijom - Hemijski sastav zemljišta, klimatski

činioci - Motori i traktori, - poljoprivredne

mašine Voćarstvo i vinogradarstvo

- Pravilna upotreba i rukovanje poljopribrednom opremom i mehanizacijom

- Hemijska sredstva za zaštitu voćaka i vinove loze

Hemija, Biologija - Rastvori (količine, osobine i

koncentracija) - Djelovanje hemijskih sredstava

- Vinski podrum Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Objekti za proizvodnju, negu i čuvanje vina

- Merni instrumenti Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Instrumenti za merenje temperature, pritiska, vlažnog vazduha, protoka

- Mašine i aparati u vinskom podrumu Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića

- Uređaji za mešanje tečnosti - Uređaji za transport tečnosti - Mašine i aparati za izdvajanje faza

- Sudovi za proizvodnju, negu i čuvanje vina

Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Vinski sudovi i njihova namena u

vinskom podrumu

- Mašine i aparati za toplotne operacije Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Uređaji za destilaciju

- Uređaji za rektifikaciju - Automatika Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Automatsko upravljanje

- Automatcke regulacije

57

2. ZAVRŠNI ISPIT 2.1. Voćarstvo i vinogradarstvo Ispitni katalog predmeta: Voćarstvo i vinogradarstvo Ciljevi ispita : Na ispitu se ocjenjuje:

- Stepen razumijevanja teorijskih sadržaja, - Da li je učenik ovladao znanjima o tehnologiji proizvodnje voća i grožđa, - Učenik se osposobljava za razumijevanje i samostalno korišćenje stručne literature, za izbor

optimalnog režima rada i primjenu standarda. Standardi znanja koji se ocjenjuju na završnom ispitu: Sadržaji Znanja i vještine Ekologija voćaka - Razumije uticaj ekoloških činilaca na gajenje voća i vinove loze,

- Obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost i povezanost ekoloških činilaca.

Morfološke i fiziološke osobine voćaka i vinove loze

- Razlikuje vegetativne i generativne organe i obrazlaže njihovu ulogu,

- Razlikuje rodne i nerodne grane i grančice voća, rodna i nerodna okca vinove loze,

- Definiše fenološke faze. Klasifikacija voćaka - Nabraja voćne vrste Razmnožavanje voćaka i vinove loze

- Navodi načine razmnožavanja, - Objašnjava tehnološki proces proizvodnje sadnog materijala.

Podizanje voćnjaka i vinograda

- Analizira agroekološke uslove za podizanje voćnjaka i vinograda, - Objašnjava pripremu zemljišta za podizanje zasada, - Opisuje ostale pripremne radove prije sadnje, - Objašnjava postavljanje naslona, - Obrazlaže tehniku sadnje.

Agrotehnika u voćnjacima i vinogradima

- Nabraja agrotehničke mjere, - Opisuje formiranje najznačajnijih oblika krune voća i uzgojne

oblike vinove loze, - Navodi načine održavanja zemljišta u voćnjacima i vinogradima, - Uočava razlike između pojedinih načina održavanja zemljišta, - Objašnjava đubrenje voćaka i vinove loze: . Potrebe za đubrenjem, . Norme, . Vrste đubriva, . Vrijeme đubrenja, . Način đubrenja. Opisuje navodnjavanje voćaka i vinove loze: . vrijeme navodnjavanja, . način navodnjavanja, . norme navodnjavanja.

Rezidba voćaka i vinove loze Objašnjava i analizira rezidbu u periodu rodnosti voćaka i vinove loze: . vrijeme rezidbe, . način rezidbe.

Berba voća i groždja Objašnjava berbu voća i groždja: . utvrđivanje zrelosti, . načine berbe, . klasiranje, . pakovanje.

Jabučasto voće: . jabuka, . kruška.

- Uočava razlike kod jabučastog voća na osnovu morfoloških osobina, - Navodi najznačajnije sorte jabuke i kruške, - Analizira tehnologiju proizvodnje.

Jagodasto voće: . jagoda, . malina, . kupina,

- Razlikuje i opisuje morfološke osobine jagodastog voća, - Navodi klasifikacije sorti, - Nabraja najznačajnije sorte - Objašnjava tehnologiju proizvodnje.

58

Sadržaji Znanja i vještine . ribizla, . aktinidija.

Jezgrasto voće: . orah, . lijeska, . badem.

- Razlikuje i opisuje morfološke osobine jezgrastog voća, - Navodi najznačajnije sorte, - Obrazlaže tehnologiju proizvodnje jezgrastog voća.

Južno voće: . citrusi, . maslina, . smokva, . šipak /nar/.

- Uočava razlike između pojedinih suptropskih voćaka i objašnjava njihove morfološke osobine,

- Navodi i opisuje najznačajnije sorte, - Objašnjava tehnologiju proizvodnje i specifičnosti gajenja južnog

voća. Ampelografija - Navodi klasifikacije sorti vinove loze,

- Definiše elemente ampelografske šeme za opis sorti, - Navodi najznačajnije lozne podloge, - Nabraja i daje opis najznačajnijih vinskih sorti, - Nabraja i daje opis najznačajnijih stonih sorti.

Način ocjenjivanja Ocjenjuju se usmeni odgovori učenika. Nastavnik – aktiv sastavlja detaljni spisak ispitnih pitanja na osnovu ispitnog kataloga. Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja rasčlanjena na odgovarajući način iz različitih oblasti voćarstva i vinogradarstva, na ukupnu nastavnu materiju. Usmeni ispit traje 20 minuta. Dozvoljena pomagala Tokom ispita se mogu koristiti: tabele, katalozi, šeme, crteži, preparati, uzorci biljnih vrsta. Literatura i drugi izvori Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika. 2.2. Ispitni katalog praktičnog dijela završnog ispita - praktični rad Naziv predmeta: Ispitni katalog praktičnog dijela završnog ispita Ciljevi ispita Na ispitu se ocjenje:

stepen praktične osposobljenosti na području voćarstva, vinogradarstva i podrumarstva, povezanost stručno-teoretskih i praktičnih znanja, odgovarajući pristup i izbor tehnoloških postupaka prilikom obavljanja zadataka Voćara-

vinogradara-podrumara, poštovanje propisa iz oblasti zaštite na radu i zaštite okoline.

Spisak radova / usluga za praktični dio završnog ispita Poslovi I zadaci Znanja I vještine Uvod u tehnologiju vina i jakih alkoholnih pića - Razumije koncepciju gradnje vinskog podruma,

- Razlikuje vinske sudove, - Razlikuje mašine i aparate koji se nalaze u

podrumu. Prerada sirovine - Objašnjava hemijski sastav sirovine,

- Analizira i upoređuje hemijski sastav voćnih vrsta i grožđa,

- Razumije postupak muljanja grožđa i postupak sitnjenja voća.

Fermentacija

- Objašnjava vrste fermentacija, - Razumije alkoholnu fermentaciju, - Objašnjava postupak burne i tihe fermentacije.

- Navodi razloge skidanja mladog vina sa taloga, - Objašnjava proces sumporisanja vina,

59

Poslovi I zadaci Znanja I vještine Nega i čuvanje vina - Razlikuje sredstva za sumporisanje vina,

- Objašnjava proces stabilizacije vina, - Tumači proces njege i čuvanja vina.

Proizvodnja belih i ružičastih vina

- Objašnjava tehnološki proces proizvoda belih vina,

- Razlikuje tehnološki postupak proizvodnje ružičastih vina od belih i crnih,

- Navodi uređaje koji se koriste u proizvodnji belih vina.

Proizvodnja specijalnih voćnih vina - Objašnjava postupak proizvodnje specijalnih voćnih vina,

- Uočava razlike u hemijskom sastavu voćnih vrsta, koje se koriste u proizvodnji voćnih vina,

- Navodi uslove čuvanja voćnih vina. Skladištenje vina

- Razlikuje koncepciju gradnje skladišta, - Objašnjava uslove skladištenja vina, - Razlikuje tipove vina na osnovu vizuelnog

izgleda boce. Mane i kvarenje vina

- Navodi uzročnike kvarenja vina, - Razlikuje mane vina od vina koje nijesu za

ljudsku upotrebu. Kontrola kvaliteta vina

- Upoznaje se sa Pravilnikom o kvalitetu vina, - Razlikuje metode određivanja hemijskog sastava

vina, - Upoznaje se sa činiocima koji utiču na karakter i

kvalitet vina. Uvod u tehnologiju jakih alkoholnih pića

- Definiše jaka alkoholna pića, - Razlikuje alkoholna pića, - Upoznaje se sa sudovima i uređajima za

proizvodnju, negu i čuvanje jakih alkoholnih pića.

Sirovine za proizvodnju jakih alkoholnih pića

- Upoznaje se sa sortnim odlikama grožđa, - Navodi i objašnjava sortne karakteristike voća, - Definiše hemijski sastav grožđa i voća koje se

koriste u proizvodnji jakih alkoholnih pića, - Razlikuje način dobijanja voćnih komina, - Objašnjava postupak alkoholne fermentacije

kljuka od grožđa, - Objašnjava postupak alkoholne fermentacije

komine od voća, - Upoznaje se sa svojstvima i načinom prerade

žitarica u proizvodnji žitnih destilata. Destilcija

- Definiše proces destilacije, - Objašnjava dijagram destilacije, - Razlikuje tipove smeša, - Navodi princip rada uređaja za destilaciju, - Objašnjava postupak rektifikacije, - Razlikuje konstruktivne oblike rektifikacionih

kolona. Njega i čuvanje destilanata

- Navodi uslove čuvanja jakih alkoholnih pića, - Razlikuje ambalažu za čuvanje obojenih

alkoholnih pića od ambalaže za čuvanje bezbojnih,

- Objašnjava proces starenja alkoholnih pića, - Definiše organoleptička svojstva finalnih

proizvoda. Skladištenje jakih alkoholnih pića

- Definiše proces skladištenja jakih alkoholnih pića

- Razlikuje vrste skladišta, - Razlikuje jaka alkoholna pića na osnovu

vizuelnog izgleda ambalaže,

60

Poslovi I zadaci Znanja I vještine - Upoznaje se sa dokumentacijom o evidenciji

gotovih proizvoda. Kontrola kvaliteta jakih alkoholnih pića - Upoznaje se sa Pravilnikom o kvalitetu

alkoholnih pića, - Razlikuje norme kvaliteta za različita pića.

Razmnožavanje voćaka i vinove loze - Sakuplja i priprema sjeme za sjetvu, - Priprema zemljište za sjetvu, - Obavlja sjetvu sjemena, - Obavlja mjere njege u sjemeništu do nicanja, - Njeguje sejance do pikiranja, - Pikira sejance, - Njeguje sejane u pikirištu, - Rasađuje sejance u rastilo i njeguje ih do

kalemljenja, - Proizvodi vegetativne podloge na jedan od

načina, - Priprema reznice za ožiljavanje, - Njeguje ožiljene reznice do kalemljenja, - Uzima kalem grančice sa matičnih stabala i

vijoke sa matičnih čokota i priprema ih za kalemljenje,

- Priprema podloge za kalemljenje, - Obavlja ručno i mašinsko kalemljenje, - Obavlja neophodne mjere njege, voćnih sadnica

i loznih kalemova. Podizanje voćnjaka i vinograda - Priprema zemljište za podizanje zasada,

- Postavlja naslone, - Priprema sadnice i lozne kalemove za sadnju, - Obavlja sadnju.

Agrotehnika i pomotehnika - Obavlja rezidbu, na zrelo i zeleno, pojedinih voćnih vrsta i vinove loze,

- Održava zemljište na jedan od predviđenih načina u zasadima voća i vinogradima,

- Đubri voćnjak i vinograd, - Obavlja navodnjavanje, - Primjenjuje mjere zaštite voća i vinove loze, od

bolesti i štetočina, - Bere, klasira i pakuje voće i groždje, - Priprema vinsko groždje za preradu.

Uputstvo za sprovođenje završnog ispita: Ispitni zadatak izrade sa odbranom obuhvata samostalnu izradu zadatka, koja se ocijenjuje. Ocijenjivanje se bazira na postignutoj povezanosti psihofizičkih, motoričkih i intelektualnih sposobnosti kandidata, kulture rada, radnog mjesta. Zadatak za završni ispit se može odabrati, kombinovati i/ili prilagoditi iz predloženog spiska. Navedeni zadaci - radovi ili proizvodi ispitnoj komisiji služe kao vodič o primjerenosti i tehnološkim zahtjevima pojedine vrste proizvoda ili usluga. Svi ispitni zadatci navedeni u katalogu napisani su informativno. Ispit mora da potvrdi osposobljenost kandidata, njihovu preciznost i poznavanje standarda kvaliteta. Ispitna komisija određuje ispitne radove i za svaki pojedinačni zadatak propisuje uslove rada - da li se kompletan zadatak radi pred komisijom ili je zadatak moguće do određene faze, uz odgovarajuću tehničko-tehnološku dokumentaciju, uraditi prije ispita, a da se finalizacija zadatka uradi na samom ispitu. Ako se dio zadatka radi prije ispita, član ispitnog odbora treba da ima uvid u tok rada. Tehničko-tehnološka dokumentacija radi se pod nadzorom mentora, kao i sam zadatak, što mentor garantuje svojim potpisom. Kandidat treba da sve operacije u radu prilikom praktičnog rada obavi samostalno, a pomoć je dozvoljena samo kao pasivno učestvovanje. Znanja i vještine koja se ocijenjuju na završno ispitu i trajanje ispita: Prilikom praktičnog dijela ispita ocijenjujemo prektična znanja i vještine dobijene u toku procesa praktičnog obrazovanja i to:

61

priprema zadatka (izrada dokumentacije), izrada praktičnog rada (stručnost i kvalitet izvođenja), odbrana rada.

Kandidat može da priprema dio rada prije ispita u zavisnosti od vrste zadatka po odobrenju ispitne komisije. Na ispitu se radi finalizacija rada. Priprema i izrada praktičnog rada traje do 2 h. Usmeni odgovori (odbrana rada) traje najviše 20 minuta. Ispitna komisija priprema kriterijume za ocijenjivanje. Kandidat je ocijenjen sa ocijenom nedovoljan ako je pri izradi rada nezainteresovan, nesamostalan, treba stalnu pomoć nastavnika ili člana komisije čak i pri rešavanju jednostavnih problema, krši propise o zaštiti na radu, radne postupke-operacije izvodi nepravilno, neodgovarajućim redosledom, upotreba materijala je mnogo veća od potrebne,predviđeno vrijeme za rad prekoračuje za više od 20%. Dozvoljena pomagala Na praktičnom dijelu završnig ispita su dozvoljena sledeća pomagala: a) mašine, alati,uređaji i oprema u skladu sa katalogom znanja predmeta Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja b) priručnici, udžbenici, kalkulator. Literatura i drugi izvori Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori data u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA

R. br. Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Preduzetništvo Usmeno i pismeno (test)

2. Voćarstvo i vinogradarstvo Usmeno i pismeno (test)

3. Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića Usmeno i pismeno (test)

4. Agrohemija sa pedologijom Usmeno i pismeno (test)

5. Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

Ocjena dnevnika rada, praktičnog rada, usmeni odgovori

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta tekuće godine postigli prelaznu ocjenu i priložili potvrdu o obavljenoj profesionalnoj praksi. Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u trogodišnjem trajanju - obrazovni program Voćar- vinogradar- podrumara/ Voćarka- vinogradarka- podrumarka potrebno je završiti zadnju godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih predmeta, odraditi sve slobodne aktivnosti, obaveze iz praktičnog obrazovanja u procesu rada i završni ispit. Završni ispit se sastoji iz:

pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti, usmenog ispita iz predmeta Voćarstvo i vinogradarstvo i praktičnog rada sa odbranom.

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA U skladu sa Pravilnikom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama škola treba da uradi individualni program realizacije obrazovnog programa. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli propisani standard znanja u svim predmetima. 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH Program iz stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa Osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestraju

biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se oni mogu dobrovoljno priključiti,

62

- Škola radi prilagođen program praktičnog obrazovanja, s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja,

Za odrasle ne važe uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego uslovi, koje utvrdi škola u planu izvođenja obrazovnog programa za odrasle. Provjeravanje znanja izvodi se putem ispita pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad) određeni obrazovnim programom. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

R. br. Naziv predmeta Izvođač nastave Stručna sprema Profil stručne spreme – područje rada

1. Preduzetništvo Nastavnik visoka Diplomirani ekonomista ili diplomirani menadžer

2. Voćarstvo i vinogradarstvo Nastavnik visoka

Diplomirani inženjer agronomije, opšti smjer Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva.

4. Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića

Nastavnik visoka Visoka stručna sprema iz područja prehrambene tehnologije.

5. Agrohemija sa pedologijom Nastavnik visoka

Diplomirani inženjer agronomije Diplomirani inženjer poljoprivrede, biljni smjer, Diplomirani inženjer ratarstva i povrtarstva, Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva, Diplomirani inženjer hortikulture, Diplomirani inženjer pejzažne arhitekture, Diplomirani inženjer šumarstva.

6.


Nastavnik

Visoka Srednja

Diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva Diplomirani inženjer agronomije Diplomirani inženjer poljoprivrede Diplomirani inženjer prehrambene tehnologije Dio programa koji se odnosi na poljoprivrednu tehniku: Visoka stručna sprema: diplomirani inženjer agronomije, opšti smjer, diplomirani inženjer poljoprivrede, opšti smjer, diplomirani mašinski inženjer, smjer poljoprivredne mašine, položen vozački ispit najmanje B kategorije; Za časove koji se odnose na vožnju traktoriom instruktor vožnje B ili C kategorije. Poljoprivredni tehničar, položen vozački ispit najmanje B kategorije. Za časove koji se odnose na vožnju traktoriom instruktor vožnje B ili C kategorije.

63

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA Obrazovni program se izvodi u školskom obliku.

9. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Vrste nastave Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli na grupe R.br. Naziv predmeta Razred Ukupno

časova T V P T V P

1. Preduzetništvo III 33 33

I 108 108 2. Voćarstvo i

vinogradarstvo II 72 72

II 72 48 24 24 Do 17 učenika u grupi;

3. Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića

III 99 81 18 18 Do 17 učenika u grupi;

4. Agrohemija sa pedologijom I 72 72

I 396 72 324

314 - 17 učenika u

grupi; 10 časova – po jedan učenik

II 612 72 540

535 - 17 učenika u grupi; 5

časova po 1 učenik

5. Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

III 627 66 561 561

(12 učenika u grupi)

10. PROFESIONALNA PRAKSA Opšti ciljevi profesionalne prakse:

- Uvježbavanje učenika sa materijalima, elementima i alatima koji se koriste u voćarsko- vinogradarskoj proizvodnji i podrumarstvu; - Sticanje praktičnih znanja i vještina neophodnih za rad u radnom procesu; - Povezivanje znanja stečenih u teoretskim predmetima sa praktičnim zadacima; - Priprema za prihvatanje novih tehnologija i inovacija; - Obučavanje učenika mjerama higijensko-tehničke zaštite na radu. Učenici I i II razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesinalnu praksu u trajanju od po 15 dana, u skladu s nastavnim planom. Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima. Za izradu programu profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave sa tehnologijom zanimanja. O realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a potrebno je priložiti i skice, šeme ili druge elmente tehnološko-tehničke dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa. Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme izvođenja) evedintiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenjskim knjigama. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.

64

11. SLOBODNE AKTIVNOSTI

Slobodne aktivnosti učenika su sastani dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane doprinesu rasterećenju učenika, a sa druge strane da upotpune njihova znanja. Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrdjenog broja časova u nastavnom planu (u I i II razredu po 36 časova, a u III – 33 časa godišnje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole. Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje iz jednog u sljedeći razred kao i za završetak obrazovnog programa.

U izradi kataloga znanja za obrazovni program Voćar-vinogradar-podrumar učestvovali su: Agrohemija sa pedologijom - Tomić Snežana, Despotović Danijela, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar Voćarstvo i vinogradarstvo - Tomić Veljko, Knežević Branislav, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar Tehnologija vina i jakih alkoholnih pića - Đurašević Svetlana, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja - Jelić Darko, Tomić Snežana, Tomić Veljko, Đurašević Svetlana, JU Srednja Poljoprivredna škola, Bar Koordinacija Radana Damjanović, Dušan Pejović - CSO

obrazovni program za struČno obrazovanje za … · vinogradarstvo 3 108 2 72 180 3. tehnologija...

Documents