odlewnictwo współczesne - polska i Świat nr 4/2014

ODLEWNICTWO WSPÓŁCZESNEPOLSKA I ŚWIAT

MODERN FOUNDRYPOLAND AND THE WORLD

KONWERSJA SZANSĄ DLA POLSKIEGO ODLEWNICTWA I INNOWACYJNEGO PRZEMYSŁU. CZĘŚĆ. 2

Informacja naukowo-techniczna

4/2014ISSN 1898-7257

Instytut OdlewnictwaFoundry Research Institute

Wydawca/Publisher:

INSTYTUT ODLEWNICTWA

w Krakowie

REDAKTOR NACZELNY/ EDITOR IN CHIEF:

Andrzej BALIŃSKI

ZESPÓŁ REDAKCYJNY/TEAM:

Jerzy J. SOBCZAK, Jerzy TYBULCZUK, Andrzej GAZDA, Piotr DUDEK, Joanna MADEJ, Marta KONIECZNA, Anna SAMEK-BUGNO, Katarzyna POTĘPA

PROJEKT OKŁADKI/COVER DESIGN:

Katarzyna POTĘPA

RADA PROGRAMOWA/PROGRAM BOARD:

Zbigniew RONDUDA (Przewodniczący), Mariusz HOLTZER (Z-ca Przewodniczącego), Tadeusz BOGACZ, Józef DAŃKO, Zbigniew GÓRNY , Adam TABOR,

Andrzej JOPKIEWICZ, Janusz MIKLASZEWSKI, Mariusz URBANOWICZ

ADRES REDAKCJI/EDITORIAL OFFICE:

„Odlewnictwo Współczesne – Polska i Świat” 30-418 Kraków, ul. Zakopiańska 73

tel. (012) 26-18-381, fax (012) 26-60-870 http://www.iod.krakow.pl

e-mail: [email protected]

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

ALL RIGHTS RESERVED

Żadna część czasopisma nie może być powielana czy rozpowszechniana bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.

No part of the magazine may be reproduced or distributed without the written permission of the copyright holder.

Printed in Poland

ISSN 1898-7257

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia

Drodzy Czytelnicy

czasopisma

„Odlewnictwo Współczesne Polska i Świat"

Naszym Przyjaciołom, Partnerom ze świata nauki i przemysłu

życzymy, ciepłych pełnych radości i spokojnych

Świat Bożego Narodzenia a w nadchodzącym Nowym Roku 2015

wspaniałych przeżyć, odkrywczych pomysłów,

pionierskich przedsięwzięć oraz wielu osobistych sukcesów

Redakcja czasopisma„Odlewnictwo Współczesne

- Polska i Świat”

STUDIES AND RESEARCHConverting opportunity for the Polish foundry and innovative industry. Part 2....................6

SCIENTIFIC AND TECHNICAL INFOR-MATION..............................................18

PATENT INFORMATION...................49

EVENTS...........................................53

CONFERENCES IN 2015.....................57

Kwartalnik naukowo-technicznyRocznik 7, nr 4/2014

BADANIA I STUDIAKonwersja szansą dla polskiego odlewnictwa i innowacyjnego przemysłu. Część. 2..........6

INFORMACJA NAUKOWO-TECHNICZ-NA.......................................................18

INFORMACJA PATENTOWA...............49

WYDARZENIA.................................53

KONFERENCJE 2015..........................57

Badania i studia

KONWERSJA SZANSĄ DLA POLSKIEGO ODLEWNICTWA I INNOWACYJNEGO PRZEMYSŁU. CZĘŚĆ 2.

Jerzy TybulczukInstytut Odlewnictwa, ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków

Streszczenie

W artykule pokazano w zarysie udział odlewów we współczesnej gospodarce oraz w życiu codziennym. Przedstawiono argumenty przemawiające za zastosowaniem odle-wanych elementów maszyn i urządzeń zamiast komponentów wytwarzanych za pomocą innych technologii.

Współczesne technologie odlewnicze w zakresie możliwości uzyskania nawet bardzo skomplikowanych kształtów i zapewnienia odpowiednich właściwości w zakresie sztyw-ności i wytrzymałości postaciowej – pozwalają na wytworzenie odlewów zintegrowa-nych w miejsce komponentów składających się z wielu części łączonych przez spawanie, zgrzewanie, połączenia mechaniczne (połączenia śrubowe) itp.

Szerokie stosowanie odlewów w nowoczesnych maszynach i urządzeniach występuje przede wszystkim dzięki rozwojowi nowoczesnych tworzyw odlewniczych, do których należy niewątpliwie żeliwo sferoidalne łącznie z jego różnorodnymi gatunkami zarówno niestopowymi (ferrytyczne, ferrytyczno-perlityczne, perlityczne), jak i stopowymi (au-stenityczne martenzytyczne, SiMo itp.) a od około 40 lat żeliwo sferoidalne ausferrytycz-ne ADI (żeliwo sferoidalne hartowane z przemianą izotermiczną).

Ze względu na wspaniałe właściwości żeliwa sferoidalnego, od chwili jego wynalezie-nia w roku 1949, wykazuje ono nieprzerwany wzrost produkcji.

Rys. 1. Ewolucja produkcji żeliwa sferoidalnego w świecie [2]

Odlewnictwo Współczesne

7

Badania i studia

Podobne trendy obserwuje się w produkcji żeliwa sferoidalnego ADI.

Rys. 2. Szacunkowa wielkość światowej produkcji ADI [4]

Również nowoczesne odlewnicze stopy Al i Mg znajdują coraz szersze zastosowanie w urządzeniach szczególnie w produkcji samochodów, od których wymaga się aby były coraz lżejsze ze względu na wymagania odnośnie zużycia paliwa (1 l/100 km) i ograni-czenia emisji spalin.

W 2012 roku 25 167 222 ton w tym 1 275 473 ton – żeliwo ciągliwe [3]Rys. 3. Wielkość produkcji odlewów w świecie. Opracowanie własne (Instytut Odlewnictwa)


8

W celu zobrazowania możliwych korzyści z wyboru metody odlewania, jako sposobu wytwarzania metalowych komponentów z uwzględnieniem właściwości wybranych two-rzyw odlewów przedstawiono poniżej przegląd właściwości mechanicznych i porównań mało znanych w Polsce gatunków żeliwa ADI z innymi materiałami.

Twardość HRC

Rys. 4. Porównanie odporności na ścieranie [5]

Rys. 5. Relatywny ciężar na jednostkę wytrzymałości (granicy plastyczności) [5]

Rys. 6. Relatywny koszt na jednostkę wytrzymałości [5]


9

Przykłady typowych zastosowań odlewów z żeliwa ADI przedstawiają poniższe rysunki:

Rys. 7. Przykłady zastosowania ADI w budowie samochodów [6]

Rys. 8. Zastosowanie ADI w pojazdach komunikacji miejskiej [6]


10

Rys. 9. Koła zębate z ADI w przekładniach stacjonarnych

Rys. 10. Korpusy mechanizmów różnicowych [6]

W ostatnich latach, obserwuje się w najbardziej gospodarczo rozwiniętych krajach a głównie USA, Niemczech, a także Japonii i Austrii (oczywiście w przypadkach uzasad-nionych technicznie i ekonomicznie) tendencje konwersji różnych komponentów na wyso-kiej jakości odlewy, w tym odlewy zintegrowane. Przykłady takich odlewów zaczerpnięte z zagranicznej literatury technicznej przedstawiono na rysunkach 11-13.

Rys. 11. Precyzyjny odlew aluminiowy C355 kom-ponentu kontrolującego przepływ paliwa w silniku odrzutowym 12’’x15’’x16’’ [7]

Rys. 12. Odlew w sprzęcie wojskowym – obudowa elementu optycznego 6,5’’x7,5’’, stop AlA356-T6 [7]


11

Rys. 13. Precyzyjny odlew ze stopu tytanu kolektora kontroli lotu [7]

Rys. 14. Element przekładni hybrydowej elektrycznego samochodu sportowego 15’’x 13’’x 14,25’’ XK 360 Al. [7] [15]

Wykonany komponent o złożonej konfiguracji zapewnia niezbędną dokładność i znaczne obniżenie kosztów związanych z odpadami przy wykonywaniu elementu drogą obróbki mechanicznej.

Przykłady konwersji na odlewy przedstawiają poniższe rysunki:

Rys. 15. Odlew strukturalny głowicy rakiety Tomahawk (lewa strona) w miejsce elementu wykonanego z zastosowaniem obróbki mechanicznej (prawa strona) – oszczędność 60% kosztów [8]


12

maszyny,

Rys.16. Kozioł łożyskowy o masie 18 kg do układu sterowniczego podpórki hydraulicznej

U góry konstrukcja spawana z 27 czę-ści ze stali konstrukcyjnej. Na dole odlew jednoczęściowy z żeliwa sferoidalnego GJS-500-7. Poprzez wykonywanie od-lewu uzyskano korzyści ekonomiczne ‒ zmniejszenie kosztów o 40% [9].

Rys. 17. Pokrywa amortyzatora: a) materiał - blacha stalowa, masa 9,6 kg, b) aluminium DG, masa 4,2 kg; efekt – redukcja masy 56% [10]

a) b)


13

Rys. 18. Pokrywa amortyzatora teleskopowego ze stali (12 części), masa 7,4 kg, pokrywa amortyzatora, odlew aluminiowy zintegrowany, (1 cześć), masa 4,3 kg; dźwigar wzdłużny ze stali (12 części), masa 15,5

kg; dźwigar wzdłużny, zintegrowany odlew aluminiowy, (1 cześć) masa max. 9,8 kg [10]

Rys. 19. Element jako odlew zintegrowany silnika diesla wykonany wg technologii lost foam zastępujący poprzedni element wykonany z 7 części

Korzyści – eliminacja punktów przeciekania (nieszczelności), obniżka masy elementu o 45 funtów, roczne oszczędności ok. 6 milionów USD [11].

Rys. 20. Komponent odlewany (element napędu dla wózków do przewożenia palet (materiał ‒ stop aluminium A356-T6)


14

Odlew zastąpił poprzednio komponent wykonany drogą spawania z 21 części [11].

Rys. 21. Odlew elementu (komponent) tylnego przegubu rynny wysypowej betoniarki wykonany w formie pisakowej (materiał ‒ żeliwo sferoidalne)

Konwersja elementu gruszki mieszarki betonu wykonywanego z 9 części połączonych spawaniem.Efekty 250 000 $/rok (72 $ oszczędności na jednym elemencie) [11].

Rys. 22. Element dźwigni hamulcowej silnika(materiał – żeliwo sferoidalne)

Odlew wykonany w formie piaskowejmasa 10,7 funtawymiary 15 x 6 x 5 cali.Konwersja w miejsce 11 części stalowych łączonych spawaniem [12]


15

Rys. 23. Odlew komponentu ramy głównej ciągni-ka o masie 847 funtów, wymiarach 50 x 43 x 19,5 cali wykonany z żeliwa sferoidalnego ferrytyczne-go zastępujący dotychczas wykonywany kompo-nent spawany, oszczędność kosztów 28% [13]

Rys. 24. Jednoczęściowy komponent odlewa-ny koła napędowego dla ładowarki budowlanej

wykonany w formie piaskowej (materiał – żeliwo sferoidalne ADI [13]

Konwersja z 84 części łączonych spawa-niem Efekty: zmniejszenie masy o 15%, reduk-cja kosztów o 55%, oszczędność roczna 190 000 $, oszczędność czasu montażu końcowego o 30 min oraz zwiększenie ży-wotności prze wzrost odporności na ście-ranie [13]

Rys. 25. Ważący 610 funtów odlew z żeliwa sza-rego (u góry) zastąpił element składający się z 36 części spawanych. Obudowa przekładni wiertniczej (stosowane w wydobywaniu gazu łupkowego [14]

Rys. 26. Odlewy dwuteowanika, sań i zabieraka – elementów maszyn budowlanych, które zastąpiły

elementy spawaneŹródło: źródło PIO Specodlew Sp. z o.o.

Rys. 27. Elementy maszyn budow-lanych wykonane z zastosowaniem

technologii odlewniczych, zastępują-ce dotychczas stosowane elementy

kute i spawaneŹródło: źródło PIO

Specodlew Sp. z o.o.


16

Powyższe przykłady uzasadniają potrzebę podjęcia systematycznych działań na rzecz innowacyjnych, uzasadnionych technicznie i ekonomicznie działań w środowisku nauko-wo-technicznym polskiego odlewnictwa, we współpracy z producentami maszyn i urzą-dzeń w Polsce.

Planowany program działań środowiska naukowo-technicznego branży odlewniczej w obszarze „Konwersja” pokazuje rysunek.

Rys. 28. Konwersja komponentów maszyn i urządzeń na wysokojakościowe odlewy


17

Rys. 29. Szkic zasady działania projektu

Cel projektu Konwersja:• łączyć środowiska (projektantów, konstruktorów, odlewników)• informować o aktualnych możliwościach technologicznych odlewnictwa• pomagać przy projektowaniu (przeprojektowaniu) części maszyn na odlewy.

Przewidywane korzyści powyższych działań to:• przepływ informacji między różnymi środowiskami (często zamkniętymi)• możliwość wytwarzania maszyn i urządzeń lżejszych, bardziej wytrzymałych i bar-

dziej niezawodnych• poprawa konkurencyjności polskiego przemysłu.

Literatura:

1. Sobczak Jerzy J., Tybulczuk Jerzy: „Odlewnictwo w rozwoju cywilizacji od zarania ludzkości po dzień dzisiejszy”, Instytut Odlewnictwa, Kraków 2003

2. „Ductile iron for design engineers”, Published by RioTinto and Titanium a mamber of ductile iron marketing group Revised and reprinted 1998

3. Modern Casting, vol. 103, nr 12, dec. 2013, 47 th Consus of World Casting Production - 2012

4. Hayrynen K.L., Kengh J.R.: Austempered Ductile Iron – The State of the Industry in 2003, 2003 Keith Millis Symposium on Ductile Iron, American Foundry Society 2003

5. ADI Treatments ltd. Dorada Way West Bromwitch West Midland6. Röhring K.: „2 Europäische ADI – Entwieklungskonferenz – Engenschaften, Bautei-

lentwicklung und Anwendung”, Konstruiren + Gießen, nr 1 2003, s. 2-147. „Inwestment Casting Case Studies and Application”, Incast vol. XXIV, nr 8, August

20118. Engineered Casting Solution, Spring 20039. Konstruiren + Gießen 26, nr 2, 200110. Giesserei Rundschau 2013, heft 9/1011. Engineered Casting Solution, fall 200412. Metal Casting Design and Purehasing AFS 201013. Engineered Casting Solution, Summer 200314. Shannon Wetzel „2012 casting competition: Booming Fracking Jndustry calls for Cas-

ting”, Modern Casting, May 2012, s. 21-23

WYBÓR INFORMACJI Z CZASOPISM NAUKOWO-TECHNICZNYCH


01. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Oszczędność energii za pomocą inte-ligentnej automatyzacji procesu odle-wania ciśnieniowego. Energie saren mit Hilfe intelligenter Dru-ckgiessautomation.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 2, s. 64-67.Autor: Gursky S. H.

Odlewnia Pierburg GmbH w Nettetal (Niemcy) produkuje odlewy ciśnienio-we na potrzeby motoryzacji. W artyku-le opisano proces modernizacji odlewni w aspekcie obniżenia kosztów zużycia energii. Modernizacja polegała na stwo-rzeniu standardowego gniazda odlewni-czego z możliwością czasowej, w zależ-ności od potrzeb, systemowej regulacji zużycia energii i możliwością rejestracji danych wpływających na jej zużycie. Fir-ma Pierburg wraz z firmą Reis produkującą roboty przemysłowe zrealizowała projekt, w którym możliwe było swobodne projek-towanie (programowanie) przebiegu pro-dukcji z opcją wyłączania zbędnych, w da-nej chwili zespołów urządzenia. Uzyskano w ten sposób znaczną oszczędność ener-gii. W artykule opisano praktyczną realiza-cję tego projektu. Przedstawiono przykład oszczędnego usuwania zalewek. Opisano także rozbudowę nowoczesnych gniazd produkcyjnych odlewów ciśnieniowych w firmie Pierburg GmbH.

Czy odzysk ciepła w żeliwiaku się opłaca?

Lohnt sich Abwaermenutzung beim Kupo-lofen?

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 76-80.Autor: Wuerz J. i in.

Przy dzisiejszych zapisach kredy-towych za prąd nie zaleca się inwestycji w celu wykorzystania ciepła odpadowego wyłącznie dla potrzeb wykorzystania go do wytworzenia energii elektrycznej. W takim przypadku nie uzyskuje się dających się zaakceptować okresów zwrotów kosztów takich inwestycji. Jeżeli jednak ciepło od-padowe zostanie wykorzystane nie tylko do wytworzenia energii elektrycznej, ale na przykład do turbin przeciwciśnienio-wych czy turbin ORC (Organic Rankine Cycle), to wówczas czas zwrotu inwestycji jest rzędu 2 do 4 lat przy uwzględnieniu rosnących kosztów energii i handlu emi-sją dwutlenku węgla - to takie inwestycje stają atrakcyjne. W przypadku istnieją-cego eksploatowanego kotła grzewczego należy podłączyć jedynie odbiorcę ciepła. Czas zwrotu takiej inwestycji jest krótszy niż 2 lata.

Cel zorganizowanej przestępczości. Firma Schmolz + Bickenbach Guss Gruppe zabezpiecza swoje surowce przed bandą złodziei. Zielscheibe des organisierten Verbrechens. Die Schmolz + Bickenbach Guss Gruppe sichert ihre Rohstoffe vor kriminellen Die-bensbanden.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 5, s. 74-75. Autor: Baeck S.

Artykuł dotyczy ochrony, zabezpiecze-nia zasobów surowcowych (metali) przed złodziejami w firmie Schmolz + Bicken-bach Guss Gruppe w Ennepetal (Niemcy).


19

WYBÓR INFORMACJI Z CZASOPISM NAUKOWO-TECHNICZNYCH


Opisano skuteczny sposób zabezpieczenia zapasów surowcowych w tej firmie.

Przeciwdziałać spirali wzrostu cen energii elektrycznej.Der Strompreisspirale entgegenwirken.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 6, s. 72-73.Autor: Piterek R.

Ze względu na rosnące koszty ener-gii i rygorystyczne przepisy ochrony środowiska obowiązujące na terenie Niemiec, niemieckie odlewnie działają po-śród ostrej konkurencji. Przy tym muszą konkurować z zagranicznymi odlewnia-mi, gdzie przepisy są mniej rygorystycz-ne. Dzięki możliwości samozaopatrzenia i możliwości korzystania z małych elek-trowni – odlewnie mogą przeciwstawić się wzrostowi kosztów energii i jednocześnie wspierać „zmiany energetyczne”. W fir-mie Karl Casper GmbH + CO KG w Rem-chingen w ramach przebudowy wydziału energetycznego zainstalowano ekologicz-ny niskoemisyjny blok energetyczny opa-lany gazem. Opisano zalety i eksploatację nowo zainstalowanego bloku energetycz-nego.

Racjonalne wykorzystanie energii w przemyśle przeróbki aluminium.Rationeller Energieeinsatz In der alumi-niumverarbeitenden Industrie.Giesserei 2013, Jg. 100, H. 6, s. 74-77.Autor: Ringleb A. i in.

Wytwarzanie ciekłego aluminium w przemyśle odlewniczym to zarówno przetapianie materiału stałego w samej odlewni, jak i dostawa ciekłego aluminium do odlewni z zakładów metalurgicznych. Wszystkie te procesy wymagają dużej ilości energii. W przypadku stosowania w hucie ciekłego aluminium konieczna jest dodatkowa znaczna ilość energii do pod-grzania zbiorników transportowych, do-starczających ciekłe aluminium do odlew-ni. A w samej odlewni energia konieczna jest do utrzymania tego aluminium w po-staci płynnej. Transport ciekłego alumi-

nium można kontrolować komputerowo, co umożliwia jego poprawę i optymali-zację. W praktyce okazało się, że dzięki stosowanym metodom uzyskano większe bezpieczeństwo procesu, a ponadto więk-szą efektywność wykorzystania energii w obszarze podgrzewania tygla; rzę-du 15%. W przypadku wykorzystania w odlewniach aluminium w postaci stałej: wlewków lub gąsek potrzeba dodatko-wej energii do ich przetopienia. Powstałe wówczas ciepło odpadowe można wyko-rzystać. Za pomocą nowoczesnych wy-mienników ciepła wykorzystuje się 24% ciepła odpadowego, np. do podgrzania powietrza niezbędnego do palników albo jako ciepło do ogrzewania pomieszczeń.

Wprowadzenie w odlewni systemu zarządzania energią w połączeniu z istniejącym systemem zarządzania.Einfuehrung eines Energiemanagemen-tsystems in der Giesserei mit Einbindung in vorhandene Managementsysteme.

Introduction of an Energy Management System in the Foundry in Combination with an active Management System.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 5-6, s. 115-117. Autor: Wallrapp T.

Polityka energetyczna to ważny i cen-tralny temat dla rządów nie tylko w Niem-czech, ale i w Europie. Polityka ta gwa-rantuje dostawy energii w nowych i często zmieniających się warunkach. Ważne jest, aby przedsiębiorstwa wypracowały sobie własną politykę energetyczną i uczest-niczyły w zadaniach polityki energetycz-nej. System „zarządzania energią” opra-cowuje się na bazie przepisów prawnych i normalizacyjnych. Systemy zarządzania energią pozwalają na planowanie jej zu-życia, optymalizację i kontrolę zużycia. System zarządzania natomiast obejmuje opis zadań do wykonania wraz z metoda-mi ich realizacji. Obejmuje on: wyznacza-nie celów, procesy sterowania i kontrolę. W artykule opisano system zarządzania energią EnMS, podano także jego defini-cję. Jest to zespół połączonych ze sobą, zależnych od siebie lub zintegrowanych


20

ze sobą elementów do realizacji polityki energetycznej i celów energetycznych, jak i procesów i technologii w celu osiągnię-cia strategicznych celów. W artykule wy-mieniono podstawowe elementy systemu zarządzania energią, przedstawiono zada-nia osoby odpowiedzialnej za zarządzanie energią. Omówiono wymagania polityki energetycznej, planowanie zużycia ener-gii i wymogi prawne.

Porównanie zużycia energii przy pro-dukcji skomplikowanych odlewów ciśnieniowych i kokilowych.Vergleichende Energieeinsatzbetrachtung von Druckguss und Kokillenguss zur Pro-duktion von komplexen Gussteilgeome-trien.

Comparision of Power Requirement of Pressure Die Casting resp. Gravity Die Casting for the Production of complex Castings.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 5-6, s. 118-122.Autor: Hagenauer J., Albertini A.

Ze względu na rosnące koszty energii odlewnie są coraz bardziej zmotywowane do tego, aby szukać możliwości ogranicze-nia zużycia energii. W artykule w formie porównania zestawiono zalety technolo-gii odlewania kokilowego i ciśnieniowego oraz koszty energii przy produkcji skom-plikowanych odlewów ze stopów alumi-nium wykonywanych z wykorzystaniem tych technologii. Artykuł zawiera tablice i wykresy umożliwiające łatwe i przej-rzyste porównanie zużycia energii w obu procesach technologicznych. Największe zużycie energii ma miejsce podczas pro-cesów topienia i wytrzymywania ciekłe-go metalu. Temperatura topienia zwykle 720oC; zużycie gazu ziemnego ok. 60m3/t ciekłego metalu co odpowiada 540 kWh/t. W artykule przedstawiono także możliwo-ści oszczędzania energii.

Badania i tendencje rozwojowe w technologii odlewniczej. Forschung und Entwicklungtrends in der Giessereitechnologie

Research and Trends of Developmend re-garding Foundry Technology

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 5-6, s. 123-127. Autor: Flender E.

Niemiecki przemysł odlewniczy zajmu-je w świecie czołową pozycję. To dotyczy nie tylko tonażu czy wydajności, ale tak-że poziomu innowacyjności. Gotowość, głównie średnich odlewni, do inwesto-wania w obszar badań i rozwój R&D po-woduje, że na obszarze Niemiec, a także w całym obszarze niemieckojęzycz-nym pracuje dobrze wykształcona ka-dra, średni szczebel dozoru i nauczyciele akademiccy. Pracują oni w wielu instytu-cjach i ośrodkach badań i rozwoju (F+E), m. in.: w wyższych uczelniach i instytu-tach branżowych. Dzięki temu powstaje szereg innowacyjnych projektów w obsza-rze odlewów motoryzacyjnych, co sprzyja rozwojowi nowych tworzyw odlewniczych i nowych technologii odlewania, powsta-ją nowoczesne lekkie konstrukcje. Roz-wijają się takie dziedziny, jak: symulacja procesów oraz metody ich optymalizacji i kontroli. W artykule tym przedstawio-no innowacyjność i możliwości innowa-cji oraz rozwoju niemieckiego przemysłu odlewniczego. Podano szereg przykładów z obszaru motoryzacji.

02. ZASTOSOWANIE SYMULA-CJI KOMPUTEROWEJ W ODLEWNICTWIE

Od specjalistów od odlewów precy-zyjnych do specjalistów modelarzy.Vom Feinguss- zum Modellbauspeziali-sten.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 64-65. Autor: Riedel V.

Opisano działalność firmy Horsbach w Idar Oberstein (Niemcy) produkującej modele odpowiedzialnych odlewów pre-cyzyjnych dla różnych obszarów tech-niki i medycyny (np. staw kolanowy).


21

W produkcji wykorzystywane są pakiety oprogramowania CAD/CAM. Do produk-cji modeli wykorzystuje się metody szyb-kiego prototypowania. Omówiono wy-korzystanie oprogramowania Solidscape i ModelWorks oraz drukowania 3D w tych systemach modeli precyzyjnych; pliki z rozszerzeniem STL i LSC; grubość war-stwy 0,013 – 0,762 mm. Drukowanie modeli jest bardzo precyzyjne (maksy-malna dokładność wynosi +/_ 0,025 mm w kierunku X,Y oraz Y; najmniejszy możli-wy szczegół może mieć 0,254 mm).

Skuteczne sterowanie zużyciem ener-gii w dużych odlewniach.Energieverbrauch In Grossgiessereien er-folgreich steuern.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 72-75.Autor: Moehrke C.

Artykuł dotyczy zarządzania zużyciem energii w dużych odlewniach. Energo-chłonne zakłady przemysłowe zmuszone zostały, ze względu na rosnące koszty energii, do oszczędnego i racjonalnego jej wykorzystywania. Federalne Ministerstwo ds. Ochrony Środowiska, Zasobów Natu-ralnych i Ochrony Reaktorów wspiera fi-nansowo projekt w zakresie optymalizacji zużycia energii w Friedrich Wilhelms-Hu-ette (FWH) w Muelheim (Niemcy). Projekt nosi tytuł „Best for Production”. W dużych i energochłonnych zakładach oszczędność energii nie może ograniczać się jedynie do racjonalnego wykorzystania surowców i pełnego obciążania urządzeń w odlewni. Wspomniany powyżej projekt realizowany był przez hutę FWH we współpracy z pro-ducentem oprogramowania do zarządza-nia produkcją w przemyśle metalowym - firmą „PSI”. Firma ta zaproponowała nowy system, bazujący na technikach informacyjnych, do sterowania i zarzą-dzania oraz kontroli produkcji o nazwie FLS. Oprogramowanie FLS jest systemem modułowym. Opisano zastosowanie tego systemu w praktyce, omówiono korzyści z jego zastosowania w zakresie oszczęd-ności energii oraz zmiany organizacyjne i strukturalne jakie należało wprowadzić w celu jego wdrożenia.

Wspomaganie komputerowe procesu topienia i optymalizacja wsadu.Rechnergestuetzte Schmelzefuehrung und Gattierungsoptimierung.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 5, s. 70-73. Autor: Bembenek K.

Artykuł dotyczy wykorzystania opro-gramowania komputerowego w procesie optymalizacji procesu topienia i optyma-lizacji doboru wsadu. W zakładach meta-lurgicznych proces topienia metalu jest procesem drogim i energochłonnym. Ko-nieczna jest więc optymalizacja tego pro-cesu w połączeniu z optymalnym wyko-rzystaniem materiału wsadowego. Można tego dokonać przez ograniczanie, w miarę możliwości, ilości dodatków stopowych i skrócenie czasu topienia. Wspomaganie komputerowe, ekonomiczna gospodarka materiałowa i odpowiednie zarządzanie zużyciem energii sprzyjają poprawie opła-calności produkcji. Ze względu na rosnące koszty materiałów wsadowych i energii, wykorzystanie technik informatycznych w topialniach jest coraz bardziej po-wszechne. W artykule opisano zastosowa-nie oprogramowania do zarządzania pro-cesami topienia o nazwie „Opti.schmelze” firmy RGU GmbH w Dortmundzie. Bazą tego oprogramowania jest szeroka baza materiałowa wraz ze standardowymi re-cepturami w zależności od rodzaju uzy-skiwanych stopów. Działanie tego opro-gramowania polega na kontroli składu stopu w odniesieniu do stopu odniesie-nia z uwzględnienie wartości dopuszczal-nych poszczególnych pierwiastków stopu w stosunku do stopu odniesienia a także kontroli właściwości mechanicznych sto-pu oraz danych dotyczących struktury. W dalszej części opisano niektóre szcze-góły techniczne oprogramowania i jego praktyczne zastosowanie.

Możliwości prezentacji danych pro-dukcyjnych w zależności od sytuacji w odlewni w oparciu o zapis cyfrowy i gadżety interaktywne. Pierwszy krok do czwartej Rewolucji Przemy-słowej – „Przemysł 4.0”.


22

Moeglichkeiten der situationsabhaengigen Darstellung von Produktionsdaten in der Giesserei auf Basis von Digital Signage und Gadgetinteraktion. Ein erster Schritt in die vierte Industrielle Revolution Indu-strie 4.0.

Possibilities of Presentation of Production Data dependent on the Situation in the Foundry based Digital Signage and Ga-dgetinteraction – First Step towards the 4th Industrial Revolution – Industry 4.0.

Giesserei-Rund. 2014, Jg. 61, H. 1-2, s. 22-24.Autor: Dittrich M.

Nowoczesne odlewnie dysponują urządzeniami odlewniczymi o wysokim stopniu zautomatyzowania. Dotyczy to zarówno urządzeń do przeróbki masy, li-nii formierskich, urządzeń do topienia, odlewania, wykańczania odlewów. Pro-dukcja odlewów to sprzężone ze sobą „ze-społy” urządzeń (systemy). Sterowanie i kontrola parametrów technicznych i technologicznych tych urządzeń jest trudna i stanowi wyzwanie. Wartości tych parametrów, także chwilowe wpływają znacząco na jakość otrzymywanych od-lewów. W firmie Heinrich Wagner Sinto (producenta nowoczesnych, wysokozau-tomatyzowanych urządzeń odlewniczych) opracowano i zastosowano system stero-wania pracą odlewni i urządzeń: „Scan-da” A.L.S. 2010Web. System ten funk-cjonuje tak jak strona internetowa, na której „znajdują się” wszystkie urządze-nia odlewni i po odpowiednim skonfi-gurowaniu za pomocą dostosowanego oprogramowania możliwa jest „obsługa” procesów technologicznych z wykorzy-staniem urządzeń mobilnych: tabletów czy smartfonów. Opisano działanie takie-go systemu w wersji A.L.S. 2010 Advan-ced w praktyce. Jest to system modułowy i można go rozbudowywać.

Symulacja procesów odlewniczych – historia, stan aktualny i rozwój. Simulacija livarskih postopkov – zgodovi-na, sedanje, stanje, prihodnji razvoj.

Simulation for Foundry Processes – Histo-ry, State of the Art, Future Development.

Liv. Vestn. 2013, R. 60, nr 4, s. 178-189. Autor: Weiss K.

Przy opracowywaniu projektów ko-nieczne jest wykorzystanie oprogramowa-nia komputerowego, w celu przyspieszenia procesu projektowania. Oprogramowanie pozwala nie tylko na odtworzenie kształ-tów zewnętrznych, ale i przestrzeni we-wnętrznych i ścian. Połączenie możliwo-ści realizacji obu przypadków jest trudne i skomplikowane – może wymagać połą-czenia typów oprogramowania. Przemysł odlewniczy jako jeden z podstawowych dostawców (np. odlewów motoryzacyj-nych), stara się stosować oraz wykorzy-stywać narzędzia IT do uzyskania więk-szej liczby informacji i do poprawy przebiegu procesu. Stosowanie kompu-terów w odlewni stało się coraz bardziej powszechne. Artykuł to krótki rys histo-ryczny rozwoju oprogramowania kom-puterowego pod kątem zastosowania w przemyśle. Podano aktualny stan roz-woju oprogramowania dla zastosowań w przemyśle. Poczyniono szereg uwag i podano wiele przykładów dotyczących zastosowania oprogramowania kompute-rowego, zwrócono na konieczność wyko-rzystania tego typu narzędzi. Przedstawio-no także aktualne możliwości programów symulacyjnych. Pełne wykorzystanie sy-mulacji prowadzi do opracowania opty-malnej konstrukcji. Omówiono perspekty-wy rozwoju.

03. OCHRONA ŚRODOWISKAI BHP

Droga do opłacalnej ekonomicznie i bezemisyjnej pracy odlewni.Der Weg zu einer wirtschaftlichen und emissionsfreien Giesserei.

On the way to an economic Foundry wit-hout Emissions.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 3-4, s. 75-77.Autor: Boehm R., Asal J, Muenker B.

Artykuł dotyczy ekologicznej produk-cji odlewów (głowic cylindrów) w odlew-


23

ni metali lekkich firmy Mercedes Benz. Szczególną uwagę zwrócono na wykony-wanie form i rdzeni. W odlewni powszech-nie stosowana jest wydajna technologia cold-box. W celu realizacji ekologicz-nej produkcji zastosowano spoiwa nie-organiczne. Omówiono produkcję form i rdzeni z zastosowaniem spoiwa „cordis”. Przedstawiono także aspekty ekonomicz-ne i ekologiczne produkcji form i rdzeni z uwzględnieniem regeneracji.

Ochrona środowiska i technika ener-getyczna (część 1).Umweltschutz und Energietechnik (1Folge).Giesserei 2013, Jg. 100, H. 6, s. 48-59. Autor: Wolf H., Bosse M.

Artykuł o charakterze cyklicznym dotyczy przeglądu literatury na temat ochrony środowiska, w połączeniu z op-tymalnym zużyciem energii, przy produk-cji odlewów. Autor zestawienia literatury koncentruje się na informacjach w za-kresie ochrony środowiska zintegrowanej z opłacalnym ekonomicznie, wydajnym procesem technologicznym produkcji, przy czym zwraca uwagę, że uzyskiwane produkty muszą ściśle odpowiadać po-trzebom rynku. Artykuł ten (część 1) do-tyczy ochrony środowiska przy produkcji odlewów (konstrukcje ze stopów z metali lekkich), zawiera również krótkie omó-wienie treści kolejnych jego części, które będą ukazywać się w kolejnych numerach czasopisma. Omawiając problem ochrony środowiska wiele uwagi poświęcano ogra-niczeniu emisji substancji szkodliwych i nieprzyjemnych zapachów np. podczas przeróbki mas formierskich i produkcji rdzeni, omawiając przy tym procesy tech-nologiczne pod tym kątem. W artykule zwrócono też uwagę na przepisy prawne z zakresu ochrony środowiska.

Opłacalna energetycznie redukcja emisji w odlewni – Wizja czy stan techniki?Energieeffiziente Emissionsminderung in der Giesserei – Vision oder Stand der Technik?

Energy efficient reduction of Emission in Foundries – Vision or State of the Art?

Giesserei-Rund. 2014, Jg. 61, H. 1-2, s. 32-36.Autor: Malacek P., Auer M.

Artykuł dotyczy problemu zanie-czyszczenia powietrza w wyniku szkodli-wej emisji przemysłowej w postaci pyłów o różnej granulacji. W artykule wymie-niono głównych producentów nowoczes-nych urządzeń filtrujących, które zrzeszo-ne są w konsorcjum o nazwie ENTECCO. Przedstawiając przegląd różnych urzą-dzeń filtrujących, zestawiając ich wady i zalety zwrócono uwagę na korzystne z punktu widzenia energetycznego stoso-wanie rozwiązań systemowych. Zestawio-no także istotne parametry konstrukcyjne urządzeń filtrujących.

04. WYTYCZNE PROJEKTOWA-NIA TECHNOLOGIIODLEWNICZYCH

Wykorzystanie symulacji w projekto-waniu odlewów hybrydowych.Simulation bei der Entwicklung hybrider Bauteile. Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 66-67, 69.Autor: Fuchs M.

W artykule opisano wykorzystanie sy-mulacji w projektowaniu odlewów hybry-dowych między innymi elementu mocują-cego dach w samochodach typu cabriolet. Omawiany problem dotyczy wspomaga-nia i optymalizacji procesu projektowania i odlewania elementów metodą ciśnie-niową. W odlewni Wagner AG w Wald-statt (Szwajcaria) wykorzystuje się jedną z wersji oprogramowania MAGMA. Opty-malizowany jest proces wypełniania for-my i krzepnięcia odlewu. Optymalizowa-ny jest też układ wlewowy. W stosowanej wersji oprogramowania MAGMA w pro-cesie optymalizacji wykorzystywane są także funkcje kryterialne, wynikają one z symulacji procesu wypełniania formy. W artykule opisano szczegółowo proces


24

symulacji procesów: wypełniania formy i krzepnięcia oraz usytuowania układu wlewowego. Wykonany odlew powlekany jest tworzywem sztucznym.

Bezskrzynkowa produkcja form za pomocą drukarki 3D – otrzymywanie form piaskowych szybko i opłacalnie.Werkzeuglose Formherstellung mit der 3D-Drucktechnologie schnell und wirtschaftlich zur Sandform.

The tool-less Production of Moulds using 3D-Print Technology – The rapid and ef-ficient Method for Sand Casting Moulds.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 1-2, s. 23-27.Autor: Hoegel R.

Artykuł dotyczy coraz bardziej po-wszechnego zastosowania drukarek 3D do wytwarzania form i rdzeni. Dzięki ich stosowaniu skrócono czas produkcji od-lewów, otrzymywane odlewy mają lepszą jakość powierzchni, ograniczono tym sa-mym znacznie obróbkę wykańczającą od-lewów. Drukarki 3D znalazły powszechne zastosowanie do produkcji form i rdzeni szczególnie w przypadku produkcji od-lewów o małej liczności partii. W arty-kule opisano zastosowanie drukarek 3D w Centrum Usługowym „Voxeljet Tech-nology GmbH” (np. przy użyciu drukarki VX4000 można wykonać formę o obję-tości 8 m3, o wymiarach 4 x 2 x 1 metr). W artykule omówiono zalety stosowa-nia drukarek 3D, tendencje rozwojowe w obszarze konstrukcji drukarek, ponad-to opisano szereg przykładów zastosowa-nia technologii drukowania 3D (m.in. do wytwarzania zaprojektowanych mebli – pokazano wykonaną formę i odlew spek-takularnego fotela „Batoidea” (o ażuro-wej powierzchni) autorstwa Belga Petera Donders’a, który zastosował do realizacji swego niekonwecjonalnego pomysłu zna-ny program Rhino3D.

Praktyczne zastosowanie symula-cji produkcji rdzeni do optymalizacji procesu.Praktischer Einsatz der Kernsimulation zur Prozessoptimierung.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 42-46, 48, 50-53. Autor: Sturm J., Wagner I.

Symulacja produkcji rdzeni piasko-wych to nowa metoda, która pozwala na gruntowną zmianę oprzyrządowania i re-alizację przebiegu procesu poprzez wgląd w przebieg wstrzeliwania rdzeni i ich utwardzanie. Dzięki zastosowaniu symu-lacji możliwy jest wcześniejszy przegląd i ocena ilościowa czynników wpływają-cych na jakość rdzeni, a także możliwe jest uzyskanie informacji dotyczących oprzyrządowania do produkcji rdzeni. Dzięki ugruntowanym z punktu widzenia fizycznego i ukierunkowanym sposobem postępowania, da się określić możliwość wykonania rdzeni i opłacalność ich pro-dukcji. Stosowanie symulacji pozwala po-szerzyć zrozumienie procesów przebiega-jących podczas produkcji rdzeni i pozwala na poprawienie jakości rdzeni.

05. TECHNOLOGIA ODLEWANIA DO FORM WYKONANYCH

Z ZASTOSOWANIEM OGNIOODPORNEJ OSNOWY

ZIARNOWEJ

Szczegółowa charakterystyka mate-riałów formierskich za pomocą nowej badawczej metody.

Umfassende Charakterisierung von Form-stoffen mit einer neuen Pruefmethode.

Advanced Characterisation of Moulding Materials using a novel Test Method.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 3-4, s. 58-66.

Autor: Schindelbacher G. i in

W ramach szczegółowych badań ma-teriałów formierskich zrealizowano cel polegający na rejestracji przebiegu od-kształcenia materiału formierskiego (za-leżność siła/naprężenie) z jednoczesnym przedstawieniem go na wykresie. Za-stosowane urządzenie do badań dawało możliwość obserwacji zjawiska. Wyniki


25

nowoczesnego badania materiałów for-mierskich zbieżne są z wynikami badań przeprowadzonymi za pomocą konwen-cjonalnych przyrządów pomiarowych. Czasami stwierdzano odchyłki w wyni-kach badań próby rozciągania na wilgot-no i to szczególnie w masach wilgotnych o małej wytrzymałości. Porównania wy-trzymałości rozciągania na wilgotno wy-kazały dużą zgodność z wynikami badań uzyskanymi w wyniku badań przy pomo-cy nowej maszyny firmy Zwick. Rozrzut wartości pomiarowych i wiązek krzywych badań seryjnych są bardzo małe, a po-wtarzalność jest bardzo dobra. Interpre-tacja przebiegu krzywych to dopiero po-czątek. Łatwo rozpoznać strome krzywe mas suszonych o małej odkształcalności w odniesieniu do wartości maksymalnej. Natomiast mieszaniny mas wilgotnych są bardziej plastyczne. Charakterystyczne jest plastyczne zachowanie się masy po przekroczeniu maksimum wytrzymałości. Celem badań na przyszłość jest wyznacze-nie wytrzymałości na zginanie, ściskanie i rozciąganie różnych typów mas rdzenio-wych typu cold-, warm -hotbox. Najnow-sze badania zawierają obszerny materiał do rozważań na temat nowych zależności. Dzięki tym badaniom uzyskano szerokie możliwości interpretacji właściwości tech-nologicznych mas formierskich i rdzenio-wych.

Nowa, pozbawiona rozpuszczalników technologia cold-box pozwala na re-dukcję emisji podczas całego procesu odlewania.Neue Solventless Cold-Box-Technologie reduziert Emissionen waehrend des ge-samten Giessereiprozesses.

A new Solventless Cold-Box Technology reduces Emissions in the Foundry Process.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 3-4, s. 67-68, 70.Autor: Vacelet P.H.

Artykuł dotyczy charakterystyki od-miany technologii cold-box; „Solventless Cold-Box”, której stosowanie pozwoli na ograniczenie emisji substancji szkodli-

wych podczas procesu produkcji form i rdzeni oraz ich składowania i suszenia. Omówiono charakter emisji substancji szkodliwych powstających podczas sto-sowania tradycyjnej technologii cold-box. Opisano zastosowanie rozpuszczalników głównie na bazie roślinnej lub tłuszczo-wych kwasów estrowych w celu eliminacji VOC (lotne związki organiczne). Scharak-teryzowano także nową generację spoiw, w której stosowane są rozpuszczalniki niezawierające VOC. Omówiono badania firmy ASK Chemicals nad produkcją spoiw i stosowaniem ekologicznych rozpuszczal-ników. Firma ASK Chemicals opracowała nową technologię cold-box „solventless” (SL). Cechą charakterystyczną tej techno-logii jest bardzo duże ograniczenie w spo-iwie ilości rozpuszczalnika, co powoduje pożądane ograniczenie emisji substancji szkodliwych. Nowe spoiwo cold-box (SL) zawiera mniej substancji organicznych i mniej estrów o wysokiej temperaturze wrzenia. W nowym spoiwie większość po-limerów ulega spaleniu co redukuje efekt pyrolizy a tym samym emisję. Nowe spo-iwo łatwiej ulega rozpadowi. W tym spoi-wie ograniczono też ilość aminów. Spoiwo to stosowane jest przy produkcji odlewów z metali nieżelaznych. Prowadzone są ba-dania w kierunku stosowania tego spoiwa przy produkcji odlewów żeliwnych.

Żaden odlew nie może być lepszy niż dopuszcza to jakość formy.Kein Gussstueck kannbesser sein als die Form dies zulaesst.

No casting can be better than the moul-ding sand allows.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 3-4, s. 71-72, 74.Autor: Podobed O.

Artykuł dotyczy poprawnej przerób-ki i przygotowania mas bentonitowych i wykonania form piaskowych z mas wil-gotnych w celu otrzymania odlewów do-brej jakości. W tych masach wykonuje się 65% odlewów. Omówiono szereg czyn-ników wpływających na proces technolo-giczny i jakość formy. Podstawowe właś-ciwości technologiczne masy to: dobra


26

plastyczność, dobra wytrzymałość, odpor-ność na erozję, dobra przepuszczalność gazu. Przed podjęciem produkcji form należy przeanalizować indywidualnie wa-runki panujące w odlewni. Cztery podsta-wowe zasady przygotowania mas to za-chowanie odpowiednich proporcji: wody, bentonitu jako lepiszcza, nośnika węgla i dodatku masy świeżej. W dalszej części artykułu omówiono cykl przygotowania masy formierskiej do produkcji form.

Zastosowanie soli kuchennej do wy-konywania rozpuszczalnych w wo-dzie rdzeni dla odlewów wysokociś-nieniowych.Aplikace kuchynskych solí pri vyrobe vo-dou rozpustnych jader odlitku tlakoveho liti.

Application of cooking salts in manufactu-re of water soluble cores for high pressure die casting.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 11-12, s. 414-418.Autor: Adamkowa E., Jelinek P., Stu-dentova S.

Zastosowanie jednorazowych, roz-puszczalnych w wodzie rdzeni z nieor-ganicznych soli jest jednym z rozwiązań problemu usuwania kłopotliwych rdzeni z miejsc trudno dostępnych do czyszcze-nia. Artykuł podaje wyniki sprawdzania rdzeni wykonanych głównie z soli kuchen-nej dostępnej na czeskim rynku. Celem wykonania w dwóch technologiach wy-twarzania (wysokociśnieniowe prasowa-nie z wykorzystaniem procesu rekrystali-zacji oraz rekrystalizacja z użyciem spoiw nieorganicznych np. krzemianów metali alkalicznych) i zbadania wpływu składu chemicznego, postaci oraz morfologii po-wierzchni ziarna na właściwości mecha-niczne rdzeni z rozpuszczalnych w wodzie soli, było sprawdzenie możliwości ich sto-sowania dla wysokociśnieniowych odle-wów ze stopów aluminium.

Alternatywna ocena właściwości pia-sków krzemionkowych. Alternative evaluation of the properties of the silica sands.

Arch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 2, s. 735-738.

Autor: Beno J. i in.

Piaski kwarcowe są podstawowym tworzywem na osnowę mas formierskich i rdzeniowych. Stąd istnieje bardzo wie-le metod charakteryzujących ich jakość, co umożliwia poznanie ich zalet i wad. Mało jest jednak prac opisujących wpływ systemów transportowych odlewni oraz systemów suchej regeneracji mas na zmianę ich składu granulometrycznego oraz zawartość frakcji pylastych na właś-ciwości mas. Celem niniejszej pracy jest ocena skłonności piasku kwarcowego do rozkruszania (tworzenia frakcji pyłowych i zmiany granulometrii) według nowo opracowanej metodyki uwzględniającej charakterystyczne cechy piasku wynika-jące z jego pochodzenia, kształty ziaren i charakter powierzchni.

Materiały formierskie (Część 49) Część 2: Technologie formowania w masach niewiązanych gliną, pokry-cia, odlewanie do form pełnych.

Formstoffe (49.Folfe) Teil2: Formverfah-ren mit nich tongebundenen Formstoffen, Ueberzugstoffe, Vollformgiessen.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 44-53.

Autor: Groening P. M.

Artykuł o charakterze cyklicznym stanowi zestawienie literatury na temat materiałów formierskich ze szczególnym uwypukleniem technologii formowania z mas niewiązanych gliną, odlewania do form pełnych oraz stosowanych pokryć na formy i rdzenie. Każda z cytowanych pozycji literatury opatrzona jest krótkim komentarzem. Artykuł podzielono na gru-py tematyczne, a mianowicie: technologie formowania ze spoiwami nieorganicznymi i organicznymi. Odrębną grupę stano-wą informacje na temat pokryć na formy i rdzenie oraz dodatki do mas.


27

06. TECHNOLOGIA ODLEWANIA KOKILOWEGO I NISKOCIŚNIENIOWEGO

Nowa, innowacyjna technologia od-lewnia dla wytwarzania skompliko-wanych odlewów motoryzacyjnych ze stopów aluminium i jego technicz-ne aspekty stosowania.

Neues, innovatives Giessverfahren zur Herstellung von Hochleistungskomponen-ten aus Aluminium sowie dessen ferti-gungstechnische Applikation.

New Innovative Casting Process and its first Application in the Efficient Manufac-turing of High Performance Aluminium Components.


Autor: Smetan H., Rathner T., Plank H.

Pod kątem produkcji aluminiowych głowic cylindrów przedstawiono unowo-cześnioną, dynamiczną metodę odlewania kokilowego bazującą na odlewaniu wy-chyłowym, w której dodatkowy zbiornik, odmiennie jak w tradycyjnym odlewaniu wychyłowym odczepiany jest od kokili za pomocą robota i następnie, w celu unik-nięcia turbulencji, napełniany powoli cie-kłym metalem po czym ponownie łączony z kokilą i wprowadzany w kontrolowany ruch rotacyjny, w czasie którego następu-je wypełnianie wnęki formy. Kąt rotacji, jak i jej prędkość mogą być wybierane dowolnie. Po napełnieniu formy zbiornik odsuwany jest od robota do pozycji spo-czynkowej nad piec z ciekłym metalem. W artykule opisano karuzelowe, trójstano-wiskowe urządzenie do opisanej powyżej metody odlewania (urządzenie o nazwie TwinCarousel). Omówiono szczegółowo aspekty techniczne i technologiczno-pro-dukcyjne tej metody odlewania. Omówio-no też aspekty ekonomiczne. Przedsta-wiono dalsze perspektywy zastosowania tej metody odlewania i możliwości jej op-tymalizacji.

Odlewy kokilowe i piaskowe z me-tali lekkich (część 50) Część 1: Alu-minium – podstawy metaloznawcze, tworzywa i ich właściwości.Lechtmetall-Sand- Und –Kokillenguss (50 Folge). Teil 1: Aluminium – metallkundli-che Grundlagen und Werkstoffeigenschaf-ten.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 66-73. Autor: Heusler L.

Artykuł o charakterze cyklicznym sta-nowi indeks cytowań bibliograficznych na temat odlewów piaskowych i kokilowych z metali lekkich. Część pierwsza dotyczy aluminium i jego stopów. Zestawiono li-teraturę na temat podstaw metaloznaw-stwa stopów aluminium oraz przedstawio-no ich właściwości. Zestawienie literatury podzielono na następujące grupy tema-tyczne: odlewy motoryzacyjne, obróbka cieplna, powstawanie struktury i wpływ pierwiastków stopowych, właściwości me-chaniczne (zużycie i zmęczenie materia-łu), właściwości powierzchni i korozja.

07. TECHNOLOGIA ODLEWANIA CIŚNIENIOWEGO

Odlewanie ciśnieniowe stopów mag-nezu z wykorzystaniem technologii FGS.

Magnesiumdruckgiessen mit der FGS--Technologie.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 2, s. 58-61, 63.

Autor: Erhard N.

Przy produkcji odlewów ciśnieniowych powstają także przelewy i wlewy, jest to tzw. materiał obiegowy, który w pełni poddawany jest recyklingowi. Z tym wią-że się jednak pewna pracochłonność. Pod pojęciem FGS (Frech Gating System) fir-ma Oskar Frech GmbH + CO KG w Schor-ndorf (Niemcy) opracowała system za po-mocą, którego podczas produkcji odlewu ciśnieniowego, w zależności od jego typu


28

można ograniczyć powstanie materia-łu (złomu) obiegowego od 45% do 80%. Podczas procesu odlewania ciekły metal doprowadzany jest aż do wysokości wle-wu doprowadzającego i utrzymywany sta-le w stanie ciekłym. Dzięki temu, w po-równaniu z typowym procesem odlewania ciśnieniowego, można zredukować wlew. Technologii FGS nie stosowano dotych-czas w odlewnictwie ciśnieniowym stopów magnezu. W szkole przyzakładowej firmy Frech zainstalowano maszynę ciśnieniową gorącokomorową z odpowiednio dostoso-wanym systemem FGS. Na tak skonstru-owanej maszynie przeprowadzono próbę odlewania stopu magnezu AM60. Wy-konany odlew był cienkościenny i o du-żym stopniu skomplikowania. Wyniki były obiecujące i pozytywne. W artykule opisa-no system FGS i przykład jego wykorzy-stania podczas odlewania ciśnieniowego stopów magnezu.

Skuteczne materiały pomocnicze wspomagające proces technologicz-ny.Prozesshilfsmittel mit starker Wirkung.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 70-71.Autor: Tomazic D.

Artykuł dotyczy materiałów pomoc-niczych stosowanych w odlewnictwie ciś-nieniowym, a mianowicie materiałów od-dzielających, których odpowiednia jakość i właściwości mają istotny wpływ na pro-ces odlewania. W ostatnich latach nastą-pił intensywny rozwój tych materiałów. Ich dobra jakość przyczynia się do popra-wy wydajności odlewania ciśnieniowego i jakości otrzymywanych odlewów, są one także bardziej ekologiczne. Dobra jakość i nowatorski ich charakter przyczynia się do lepszego przebiegu wypełniania formy, łatwiejszy jest także proces wyjmowania gotowych odlewów z formy. Odpowied-nio dobrany do rodzaju odlewanego sto-pu materiał oddzielający przyczynia się także do obniżenia kosztów produkcji. W artykule wspomniano o zastosowaniu oddzielaczy grupy Chem-Trend. Scharak-

teryzowano pokrótce właściwości techno-logiczne oddzielaczy.

Ekonomiczne pod względem energe-tycznym i surowcowym maszyny ciś-nieniowe i urządzenia peryferyjne.

Energie- und ressourceneffiziente Dru-ckgiessmaschinen und Peripheriegeraete.

Energy an Resource saving High Pressure Die Casting Machines and peripheral De-vices.


Autor: Kerber K., Wahl M., Stoltidou K.

W artykule omówiono szczegółowo analizę energetyczną pracy odlewni ciśnie-niowej. Ze względu na rosnące ceny surow-ców i energii problem ekonomicznego ich wykorzystania zajmuje w przemyśle od-lewniczym znaczącą pozycję. Sprawność energetyczna urządzeń i niskie zużycie surowców jest istotnym kryterium ich do-boru. Aby uzyskiwać większe oszczędności w odlewniach wprowadza się systemy za-rządzania energią i przeprowadza audity energetyczne procesów i urządzeń oraz cykli technologicznych w celu ich opty-malizacji. W tym obszarze realizowane są projekty, świadczone są też usługi. W od-lewniach, w tym także w odlewniach ciś-nieniowych możliwe jest stałe uzyskiwa-nie oszczędności energetycznych, jeżeli zbada się i przeanalizuje różne zależności pomiędzy zapotrzebowaniem energetycz-nym różnych maszyn i urządzeń odlewni-czych a ich konstrukcją oraz parametrami technicznymi i stosowanymi parametrami technologicznymi. Firma „Frech” jest do-stawcą systemowego (kompletnego, eko-nomicznego) wyposażenia odlewni ciś-nieniowych z urządzeniami peryferyjnymi włącznie. Realizuje też usługi w postaci szkoleń. W artykule omówiono między in-nymi: analizę i dokonano zestawienia da-nych energetycznych z obszaru produkcji odlewów ciśnieniowych. Omówiono też podział zapotrzebowania energetycznego w gnieździe produkcyjnym odlewów ciś-


29

nieniowych. Przedstawiono charaktery-stykę energetycznie oszczędnych maszyn ciśnieniowych urządzeń firmy „Frech”. Scharakteryzowano możliwości oszczęd-ności energii w czasie nieprodukcyjnym. Omówiono m.in.: występowanie „pików” zużycia energii przez urządzenia odlewni-cze i sposoby zapobiegania im, optymalne wyrównywanie temperatury form ciśnie-niowych, wpływ ponownego przetapiania odzyskanego materiału (np. wadliwe od-lewy, układy zasilające) na efektywność energetyczną.

Badanie wpływu miejscowego chło-dzenia i zagęszczania na właściwości struktury odlewów ciśnieniowych.Untersuchungen des Einflusses lokalen Kuelens und Nachverdichtens auf die Ge-fuegeeigenschaften von Druckgussbaute-ilen.

Examination of the Effects of local Cooling and local Squeezing on the mictrostructu-ral of High-pressure-Diecastings.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 7-8, s. 211-217.Autor: Hofer P., i in.

W ramach projektu badawczego re-alizowanego w Instytucie Odlewnictwa w Leoben (Austria) badano sposoby miejscowego poprawienia właściwości struktury w odlewach ciśnieniowych za pomocą oddziaływania mechaniczne-go i termicznego. Na stanowiskach ba-dawczych przeprowadzono szereg badań dotyczących procesów oddawania cie-pła przy zastosowaniu szeregu mediów chłodzących, względnie sposobów chło-dzenia, jak i dla różnych materiałów for-mierskich. Zbadano wpływ miejscowego zagęszczania na porowatość i powstawa-nie struktury odlewu. W celu odtworzenia warunków zbliżonych do rzeczywistych skonstruowano i wykonano oprzyrządo-wanie odlewnicze, za pomocą którego można było zbadać wpływ zarówno ukie-runkowanego lokalnego chłodzenia, jak i dogęszczania. Oprzyrządowanie to zo-stało wykonane w postaci formy podwój-nej. Próbkę i próbkę „odniesienia” wyko-nano w jednym urządzeniu. Dzięki temu

można było określić wpływ każdorazowe-go działania przez bezpośrednie porów-nanie. Klasyfikacja porowatości odlewu pod kątem wyrównywania temperatury i dogęszczania była realizowana metoda-mi metalograficznymi i radioskopowymi.

08. TECHNOLOGIA ODLEWANIAPRECYZYJNEGO. PRASOWANIE

W STANIE CIEKŁYM. ODLEWANIE W FORMACH

SKORUPOWYCH

Opłacalne wytwarzanie próżni w technologii odlewania lost-foam.Wirtschaftliche Vakuumversorgung bei Lost-Foam-Giessverfahren

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 108-110.

Autor: Merkle U.

Artykuł dotyczy wykonywania odle-wów staliwnych na potrzeby motoryza-cji i przemysłu maszynowego technolo-gią Lost-Foam w firmie GussStahl Lienen GmbH. W odlewni produkuje się odlewy o masie 0,2 – 100 kg. W odlewni wyko-nywane są formy żywiczne, a także mo-dele spienione w postaci gron. Opisano produkcję odlewów metodą lost-foam przedstawiając dwa rozwiązania tech-niczne urządzeń do stosowania tej me-tody. Pierwsze rozwiązanie polegało na zastosowaniu dwóch pomp próżniowych „obwodowych”. To opisane rozwiąza-nie techniczne wymagało stałego dozoru technicznego i częstych kontroli. Drugie opisane w artykule rozwiązanie bardziej opłacalne i ekonomiczne polegało na za-stąpieniu pomp próżniowych obrotową dmuchawą tłokową typu „Tyr”.

Badania i rozwój technologii odlewa-nia dużych, cienkościennych elemen-tów aluminiowych o wysokiej jakości, dla przemysłu lotniczego.Tehnoloske raziskave in razvoj velikih, tankostenskih, visokokakovostnih alumi-nijevih ulitkov za letalsko industrijo.


30

Research and development of technology for large – thin wall – high quality alumi-nium castings for aircraft industry.

Liv. Vestn. 2013, R. 60, nr 3, s. 126-140.Autor: Horacek, M. i in.

Technologia precyzyjnego odlewania jest jedną z technologii, która pozwala na osiągnięcie bardzo wąskich tolerancji wymiarowych (tzw. „net shape techno-logy” - czyli odlew o wysokiej dokładności wymiarowo-kształtowej), jak również na wykonanie bardzo skomplikowanych od-lewów. Cała koncepcja trzyletnich badań nad wspólnym projektem prowadzonym przez Fimes a.s. – precyzyjne odlewanie aluminium w odlewni Uherskie Hradiste oraz Politechnikę w Brnie – została na-stawiona na rozwój tej właśnie technolo-gii. Głównym celem badań jest wdroże-nie uzyskanych wyników w odlewni Fimes a.s. i tym samym zwiększenie prawdo-podobieństwa, że firma znajdzie klientów w gałęziach zaawansowanego technolo-gicznie przemysłu lotniczego, obronnego i w innych pokrewnych.

Cały projekt został podzielony na sie-dem części, a więc ma również siedem rozdziałów (1.1 - 1.7), przedstawiających główne etapy odlewania wg metody wyta-pianych modeli:

1. Formy rejestracji dla wytwarzania mo-deli woskowych. Wykonanie modelu „matki”.

2. Modele woskowe.3. Ceramiczne formy skorupowe.4. Wytwarzanie ciekłego metalu (alumi-

nium).5. Techniki zalewania.6. Wypełnianie wnęki formy ceramicznej

ciekłym metalem.7. Operacje wykończeniowe i monitoro-

wanie całego procesu wytwarzania.

W trakcie pierwszego roku realizacji projektu (2011) przeanalizowano rze-czywistą sytuację w każdej z faz tech-nologicznych (projektowanie, tworze-nie modeli woskowych, montaż układów wlewowych, monitorowanie powstawania formy skorupowej, przygotowanie stopu

aluminium, techniki zalewania itp.), jak również zbadano kierunek rozwoju każ-dego z etapów procesu.

Międzyfazowa reakcja pomiędzy sto-pem cyrkonu a grafitową formą / ce-ramiczną formą z tlenku itru.Interfacial reaction between zirconium al-loy and graphite mold/yttrium oxide cera-mic mold.

China Foundry 2014, Vol. 11, nr 2, s. 85-90.Autor: Xie Huasheng i in.

Stopy cyrkonu są aktywne w stanie ciekłym i mają tendencję do reagowa-nia z formą podczas odlewania. Techno-logia odlewania cyrkonu nie jest jeszcze dobrze znana; szczególnie przy doborze materiałów formy, które są trudne do ustalenia. W niniejszej pracy badano re-akcje międzyfazowe między odlewnym stopem cyrkonu i formą odlewniczą. Stop cyrkonu stopiono w próżniowym czaszo-wym (garnisażowym) piecu łukowym. Następnie zalewano nim formę grafitową i formę ceramiczną. Cyrkonowe odlewa-ne próbki poddano badaniu za pomocą SEM, EDS i XRD z naciskiem na dyfuzję chemiczną pierwiastków. Obserwowano warstwę reakcyjną na powierzchni odle-wania. Analiza chemiczna wykazuje, że pierwiastki: C, O i Y z formy są rozpro-szone w ciekłym cyrkonie, a nowe fazy, takie jak ZrC, YO1.335 i Y6ZrO11 powsta-ją na powierzchni. Ponadto stwierdzono, że końcowy produkt – zawór cyrkonowy odlewany w itrowej formie – ma zwartą budowę i dobrą jakość powierzchni.

09. INNE TECHNOLOGIE ODLEWANIA

________________

10. TOPIENIE

Pył koksu naftowego – nowy nośnik energii do żeliwiaka.Petrolkoksstaub – ein neuer Energie-traeger fuer den Kupolofen.


31

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 58-63.Autor: Kadelka H., Maschkewitz U., Dell G. H.

Poszukiwanie alternatywnych noś-ników energii w przypadku żeliwiaków, które umożliwią zamianę drogiego koksu jako nośnika energii i jednocześnie po-zwolą na optymalizację procesu topie-nia, jak dotychczas nie doprowadziły do zasadniczych zmian w przemyśle odlew-niczym. Zastosowanie pyłu koksu nafto-wego jako pierwotnego nośnika energii w wielu piecach przemysłowych jest alter-natywą paliwa stałego, które ze względu na swoje właściwości produkcyjne, ta-kie jak duża zawartość węgla i miałkość szczególnie nadaje się i jest preferowa-ny jako paliwo w procesie żeliwiakowym. Celem opisanych w artykule prób wyto-pów w piecu do produkcji żeliwa szarego z grafitem płatkowym było opracowanie (zoptymalizowanie) technologii wdmuchi-wania i przy rosnącej wydajności (prze-pustowości) oraz zbadanie oddziaływa-nia i wzajemnych zależności parametrów metalurgicznych i specyficznych dla pieca wskaźników. Jeśli chodzi o wprowadza-nie pyłu przez dysze powietrzne wybrano połączenie z metodą TDI (system firmy Linde AG), ponieważ zalety technologicz-ne, takie jak duża prędkość strumienia czy dobry poziom zmieszania substancji stałej (pyłu) z gazem były decydujące. Prowadząc wytopy kampanijne stwier-dzono znaczną redukcję zużycia koksu do 15% przy jednoczesnej poprawie efektów (wskaźników) metalurgicznych dzięki cze-mu zmniejszono koszty topienia. Zmniej-szenie zużycia koksu pozwoliło na obni-żenie ceny ciekłego metalu o 4 do 5 euro na tonę, a ponadto dzięki zmniejszeniu zgaru krzemu i mniejszego zużycia gazu ziemnego podniesiono dodatkowo efekty metalurgiczne.

Największa wydajność i opłacal-ność w produkcji odlewów ze stopów aluminium – firma StrikoWestofen przedstawia najnowsze technologie w zakresie dozowania i topienia me-talu.

Hoechste Effizienz und Wirtschaflichke-it beim Aluminiumguss-StrikoWestofen stellt neuste Technologien fuer Schmelz- und Dosieroefen vor.

Highest Efficiency and Economy for Alu-minium Castings StrikoWestofen introdu-ces new Technologies for Melting and Do-sing Furnaces.

Giesserei-Rund. 2013, Jg. 60, H. 1-2, s. 9-13.Autor: Viedenz M., Hillen R., Reuther P.

Rosną wymagania co do dokładności dozowania i bezpieczeństwa przebiegu procesu. Aby poprawić parametry tech-niczne sprawdzonego już w praktyce pieca do dozowania „Westomat”, firma Striko-Westofen Group w Gumersbach (Niemcy) proponuje cztery usprawnienia, które po-wodują, że jakość otrzymywanego metalu jest lepsza. Przedłużona rura wznosząca ze stalowym kołnierzem uszczelniającym pozwala na przepływ metalu bez stoso-wania rynny do komory wypełniającej maszyny ciśnieniowej. Etap oczyszczania w rurze wznoszącej powoduje, że nie two-rzy się osad na odcinku wylotowym rury, dzięki czemu wyeliminowane są wahania procesu dozowania. Pozwala to na zwięk-szenie dokładności dozowania, zapewnia stabilność dozowanego metalu. Dodat-kową nowością w opisywanym w artyku-le urządzeniu jest pneumatyczny system napełniania urządzenia dozującego. Sy-stem ten ogranicza przejmowanie tlenków i wodoru przez ciekły metal podczas pro-cesu napełniania i zapewnia bezpieczeń-stwo eksploatacji.

Topienie indukcyjne wiórów miedzia-nych i mosiężnych.Induktives Schmelzen Kupfer- und Mes-singspaenenGiesserei 2013, Jg. 100, H. 5, s. 36-40.Autor: Doetsch E., Rische M.

Ze względu na ponad 20% większą sprawność elektryczną i wynikającego z tego ograniczonego zapotrzebowania


32

na energię elektryczną, do topienia sto-pów miedzi zalecane są piece kanałowe. Jednakże piec tyglowy w porównaniu z piecem kanałowym ma tę dużą zaletę, że podczas topienia występuje duży ruch kąpieli metalowej. W związku z tym wy-korzystując efekt mieszania, w obszarze metali nieżelaznych, piece indukcyjne wykorzystywane są głównie do topienia drobnego wsadu, jak na przykład wióry, przy czym uzysk w tym przypadku wyno-si 98%. Obok krótkich wyjaśnień zależ-ności dotyczących ruchu kąpieli w piecu indukcyjnym przedstawiono technikę to-pienia wiórów mosiężnych i miedzianych. Omówiono doświadczenia w tym zakresie w oparciu o przykłady.

Badania i poprawa eksploatacji in-dukcyjnych pieców kanałowych przez zastosowanie symulacji komputero-wej.Untersuchungen und Verbesserung des Betriebverhaltens von Induktionsrinneno-efen durch Anwendung der Computersi-mulation.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 5, s. 42-45, 47.Autor: Baake E., Jakovics A.

W celu zbadania rozkładu tempe-ratury, jak i przepływu ciepła w ciekłym metalu w piecu indukcyjnym kanałowym i wpływu tych czynników na tworzenie się narostów na wyłożeniu ogniotrwałym pieców indukcyjnych kanałowych, prze-prowadzono w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, trójwymiarową symula-cję komputerową. Wyniki pokazują, że w przekrojach kanałów dominują wywo-ływane elektromagnetycznie zawirowa-nia przepływu o dużej prędkości chwilo-wej, które podczas intensywnej wymiany ciepła i masy oddziaływają zarówno we-wnątrz, jak i wzdłuż kanału. W porów-naniu z tymi zawirowaniami integralna prędkość przepływu wzdłuż kanału, która w dużej mierze zależy i wywołana jest przez efekty cieplne – jest o około rząd wielkości mniejsza od oddziaływania elek-tromagnetycznego i przyczynia się tym samym tylko nieznacznie do wymiany cie-

pła i masy wzdłuż kanału. Integralny prze-pływ wywołany jest przez niesymetryczny rozkład temperatury wzdłuż kanału. Roz-kład ten podlega długim cyklicznym wa-haniom, na które można wpływać poprzez kształt kanału i induktor, a więc przez obszar przejściowy pomiędzy kanałem a kotłem pieca. Znane z długoletniego do-świadczenia praktycznego przyczyny two-rzenia się narostów przy wytrzymywaniu i odlewaniu żeliwa z wykorzystaniem pie-ców indukcyjnych kanałowych zostały po-twierdzone za pomocą symulacji. Okazało się, że obok wielu innych uwarunkowań narosty powstają przede wszystkim tam, gdzie panują następujące warunki lub ich kombinacja: stosunkowo niska lokal-na temperatura ciekłego metalu, wysoka miejscowa turbulencja jego przepływu, niska średnia prędkość przepływu ciekłe-go metalu. Za pomocą symulacji nume-rycznej zidentyfikowano te typowe ob-szary występujące w piecach kanałowych stosowanych w różnych odlewniach. Dzię-ki ukierunkowanym zmianom geometrii kanałów i gardzieli można było uzyskać pożądany rozkład temperatury i przepły-wu, co wpływa na znaczne ograniczenie wspomnianych czynników krytycznych i powstawanie narostów a w konsekwen-cji przyczynia się do poprawy eksploatacji pieców kanałowych.

Efektywne ogrzewanie kadzi za po-mocą palników typu „Oxy-Fuel”.Effizientes Pfannenheizen mit Oxy-Fuel--Brennern.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 6, s. 34-39.Autor: Weschenbach J.

Zmniejszenie emisji CO2 jest i po-zostanie techniczno-ekonomicznym problemem, który należy uwzględnić przy konstruowaniu urządzeń. Również w przypadku przetrzymywania ciekłego metalu w odlewniach mamy do czynienia ze znaczną emisją. Ciekły metal może być wytrzymywany nie tylko w specjalnych piecach do wytrzymywania – można go przetrzymywać w podwyższonej tempera-turze także w kadziach, przy czym kadzie


33

muszą być wyposażone w specjalne pal-niki. Szereg producentów w Niemczech oferuje urządzenia i wyposażenie – głów-nie są to palniki gazowo powietrzne, ale też palniki typu Oxy-Fuel gazowo–tleno-we. Jedna z firm stale unowocześnia ten typ palnika i zastosowała w nim elektro-niczną regulację gazu i tlenu. Zalety tych palników w porównaniu z palnikami gazo-wo powietrznymi to: krótki czas nagrze-wania, małe zużycie paliwa i mała emisyj-ność. Palniki te stosowane są powszechnie w odlewniach.

Modernizacja pieców łukowych na prąd trójfazowy w odlewniach stali-wa.

Modernisierung von Drehstrom-Lichtbo-genoefen in Stahlgiessereien.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 6, s. 40-46.

Autor: Kuhlow P.,Weber W., Sachse G.

Na przykładzie 8-tonowego pie-ca łukowego z 1984 r. opisano obszer-nie modernizację i uruchomienie tego urządzenia po modernizacji. Mowa jest w tym przypadku o elektronice, hydraulice i o mechanice pieca. Szczególną uwagę zwrócono na możliwość przyjaznej obsłu-gi z uwzględnieniem wymogów bezpie-czeństwa i poprawy możliwości prowa-dzenia pomiarów, regulacji i sterowania. Pomiary towarzyszące załadunkowi wsa-du przeprowadzono przed i po urucho-mieniu urządzenia. Przeszkolono personel utrzymania ruchu i personel zajmujący się konserwacją. Przeprowadzono anali-zę porównawczą wskaźników pieca przed i po modernizacji.

11. OCZYSZCZANIE I WYKAŃCZANIE ODLEWÓW

Wzrost precyzji dzięki optycznej technice pomiarowej. Steigerung der Praezision durch optische Messtechnik.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 38-42.Autor: Knoch A.

Stosowany przy produkcji wielko-seryjnej typowy sposób postępowania podczas uruchamiania procesu produkcji prototypów i produkcji małoseryjnej z za-stosowaniem oprzyrządowania mocujące-go i wyboru miejsc wykonania pierwszych zdjęć łącznie z dopasowaniem zestawów oprzyrządowania pomiarowego i toleran-cją rysunków nie jest opłacalny. Zamiast tego bardziej korzystne i efektywne jest zwrócenie uwagi na istotne powierzch-nie (obszary) funkcyjne odlewów (pro-totypów) oraz dobór obróbki. Integracja optycznych systemów pomiarowych na wielu etapach produkcji oznacza dla fir-my ACTech GmbH we Freibergu znaczną oszczędność czasu i korzyści finansowe, zwiększa się poprawność, niezawodność przebiegu procesu, co umożliwia krótkie terminy dostaw przy jednoczesnej obniż-ce ilości braków. Ponadto umożliwia to fir-mie ACTech optymalnie zaprogramowanie obróbki mechanicznej pod kątem funk-cjonalności powierzchni nieobrobionych w odlewie jak na przykład profil kanałów i profil przepływu. Jest to element bardzo istotny, decydujący w badaniach funkcjo-nalności odlewu na etapie prototypu od-lewu, a w warunkach produkcji seryjnej praktycznie nie do zrealizowania. Dzięki zastosowaniu optycznych systemów po-miarowych możliwa jest na przykład peł-na i szybka kontrola wykonalności odlewu i optymalnego zaplanowania obróbki me-chanicznej odlewu w stanie surowym.

Elastyczny laserowy system pomiaro-wy ułatwia obróbkę dużych konstruk-cji żeliwnych i staliwnych.Flexibles Laser-Tracker-System erleich-tert Bearbeitung grosser Guss- Und Stah-lkomponenten.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 56-57.Autor: Petrosino A.

W artykule zaprezentowano zastoso-wanie nowoczesnego, laserowego, prze-


34

nośnego urządzenia pomiarowego do kontroli wymiarów (określania współrzęd-nych) dużych odlewów, konstrukcji żeliw-nych i staliwnych np. elementów turbin czy elektrowni wiatrowych. Urządzenie to zastosowała firma DMR Produktionsge-sellschaft mbH. Producentem urządzenia jest firma Leica. Urządzenie to nosi nazwę Tracker AT901 i współpracuje bezprzewo-dowo z czujnikiem pomiarowym Leica T--Probe.

12. METALOZNAWSTWO I OBRÓBKA CIEPLNA

Wysokowytrzymałe odkształcalne na zimno austenityczne staliwo o właś-ciwościach TRIP/TWIP.Hochfester und kaltumforbarer austeni-tischer Stahlguss mit TRIP/TWIP-Eigen-schaften.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 54-64.Autor: Weiss A. i in.

Przedstawiono nowe staliwo au-stenityczne typu G-X4CrMnNi16-7-6 albo G-4CrMnNi16-7-7, które ze wzglę-du na skład chemiczny ma stosunkowo małą stabilność austenitu w porównaniu z martenzytem epsilon czy martenzytem alfa prim i jednocześnie niską energię błędu ułożenia płaszczyzn atomowych. Oba czynniki odpowiedzialne są za to, że w warunkach obciążenia występuje efekt TRIP/TWIP (Transformed Induced Plastici-ty/Twinning Induced Plasticity = plastycz-ność wywołana przemianami fazowymi/ plastyczność wywołana bliźniakowaniem). Skutkiem efektu TRIP/TWIP jest nakła-danie się różnych procesów deformacji w austenicie, jak np. odkształcenia po-staciowego, powstawania martenzytu epsilon i alfa prim lub powstawania bliź-niaków w wyniku odkształcenia. W wyni-ku występowania efektów plastyczności staliwo to można łatwo odkształcać na zimno zarówno w temperaturze otocze-nia, jak i powyżej, aczkolwiek występuje w nim gruba struktura pierwotna i grube dendryty. Pokazano, że przez ciągnienie

i walcowanie można uzyskać znaczne od-kształcenie bez stosowania wyżarzania. Przez odkształcanie na zimno uzyskuje się umocnienie staliwa. W strukturze wy-stępuje martenzyt odkształcenia epsilon i alfa prim oraz bliźniaki odkształcenia. W wyniku rozciągania znacznie wzrastają właściwości mechaniczne kosztem właści-wości plastycznych. W ten sposób udało się uzyskać odlewy staliwne o dużej wy-trzymałości i odporności na zużycie.

Modelowanie termodynamiczne jako wsparcie dla optymalizacji materia-łów aluminiowych oraz technologii.Termodinamicno modeliranje kot pomoc pri optimiranju aluminijevih materialov in tehnologij.

Thermodynamic modeling as a support for optimization of aluminium materials and technologies.

Liv. Vestn. 2013, R. 60, nr 1, s. 31-51.Autor: Medved J., Vončina M. , Klanč-nik G., MrvarP.

Charakterystyka termodynamiczna aluminiowych stopów odlewniczych z wy-liczonych i eksperymentalnie uzyskanych danych ułatwia lepsze poznanie stopów na bazie aluminium, używanych do od-lewów o małej masie w zastosowaniach przemysłowych. Opracowanie nowej ge-neracji bazy danych (parametrów termo-dynamicznych) jest ważne w rozwijaniu nowoczesnych odlewów, aplikacji, symu-lacji, itp. Istnieje wiele różnych metod obliczeniowych pozwalających na zre-dukowanie czasu oraz wysiłku doświad-czalnego koniecznego do rozbudowywa-nia oraz tworzenia nowych baz danych. Stosując różną kombinację elementów w określonych zakresach temperaturo-wych uzyskano informacje o formowaniu się specyficznych faz (roztwór stały, zwią-zek międzymetaliczny), co jest niezwykle istotne. Określono skład, rodzaj faz oraz ich ilość, charakterystyczne temperatury dla stopów lekkich oraz przeprowadzono badania nad zbilansowanymi oraz nie-zbilansowanymi procesami. Analiza ter-miczna zapewnia nam nowe informacje na temat właściwości termodynamicz-


35

nych, przemian fazowych oraz wydzieleń fazowych, które mogą być wykorzystane w bazach danych do symulacji procesów wytwarzania odlewów. Celem niniejszej pracy jest uzyskanie dokładnych właści-wości termodynamiczne badanych stopów jako podstawy Bazy Danych do dalszych badań i zastosowań przemysłowych.

Wpływ niewielkiego dodatku strontu (Sr) na mikrostrukturę po odlewa-niu i właściwości mechaniczne stopu magnezu Mg–3Sn–2Ca (% mas.).Effects of minor Sr addition on as-cast microstructure and mechanical properties of a Mg-3Sn-2Ca (wt.%) magnesium al-loy.

China Foundry 2014, Vol. 11, nr 2, s. 108-114.Autor: Yang Mingho, Li Hongliang, Duan Chengyu.

W tej pracy niewielka ilość strontu (Sr) została wprowadzona do stopu Mg––3Sn–2Ca (% mas.), a wpływ tego nie-wielkiego dodatku Sr na mikrostrukturę i właściwości mechaniczne stopu Mg–3Sn––2Ca (% mas.) badano za pomocą optycz-nych i elektronowych mikroskopów, kalo-rymetrii skaningowej różnicowej (DSC) oraz prób rozciągania i pełzania. Wyniki wskazują, że po dodaniu 0,034% wag. lub 0,065% mas. lub 0,10% mas. Sr do sto-pu Mg–3Sn–2Ca, morfologia pierwotnej fazy CaMgSn zmienia się od początkowej sieci grubych igieł, do stosunkowo cien-kich krótkich bloków i/lub cząstek. W tym samym czasie dodatek 0,034% mas. lub 0,065% mas. Sr tłumi tworzenie się pier-wotnej fazy CaMgSn, a dodatek 0,10% mas. Sr nie tylko tłumi tworzenie się pier-wotnych i eutektycznych faz CaMgSn lecz również sprzyja powstawaniu fazy Mg2Ca. Ponadto, dodanie niewielkiej ilości Sr do stopu Mg–3Sn–2Ca może poprawić właś-ciwości mechaniczne przy rozciąganiu stopu zarówno w temperaturze pokojo-wej jak i 150°C. Odporność na pełzanie stopu Mg–3Sn–2Ca przy 150°C jest rów-nież poprawiona przez dodanie 0,034% mas. i 0,065% mas. Sr; jednakże dodanie 0,10% wag. Sr nie jest korzystne dla od-porności na pełzanie stopu Mg–3Sn–2Ca.

Morfologia węglików krystalizujących w stopach Fe-C-V oraz Fe-C-V-Si. Morphology of carbides crystallizing in Fe--C-V and Fe-C-V-Si alloys.

Arch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 3, s. 1051–1054.Autor: Kawalec M.

Stopy Fe-C-V o dużej zawartości wa-nadu zaliczane są do grupy żeliwa białego, ponieważ cały węgiel związany jest w wę-gliki wanadu. W pracy przedstawiono wy-niki szczegółowej analizy mikrostruktury stopów Fe-C-V oraz Fe-C-V-Si, o zawar-tości węgla w zakresie 1,38-4,14% mas., wanadu w zakresie 6,77-16,34% mas. i krzemu w zakresie 0-3,10% mas., krysta-lizujących w sposób objętościowy. Szcze-gólną uwagę zwrócono na stopy okołoeu-tektyczne. W stopach Fe-C-V i Fe-C-V-Si, w zależności od składu chemicznego, może krystalizować eutektyka składająca się z ferrytu i węglików wanadu typu VC o bardzo zróżnicowanej morfologii. W sto-pach tych zaobserwowano występowanie następujących typów eutektyk: eutekty-ki włóknistej, spiralnej, quasi-regularnej oraz globularnej. Ponadto, w stopach tych krystalizują zarówno węgliki pierwotne w postaci dendrytów nieścianowych, jak i ścianowych. Przykłady poszczególnych mikrostruktur zamieszczono w pracy. Do-datkowo, w celu szczegółowego przed-stawienia morfologii krystalizujących eu-tektyk oraz węglików pierwotnych, stopy poddano głębokiemu trawieniu wodą kró-lewską, a następnie obserwacji przy uży-ciu mikroskopu skaningowego.

Właściwości termofizyczne wybra-nych stopów typu Inconel. Thermo-physical properties of selected inconel alloys.

JArch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 3, s. 1055-1058. Autor: Krajewski i in.

Praca dotyczy badań głównych właś-ciwości termofizycznych wybranych sto-pów typu Inconel, to jest dyfuzji ciepła, przewodności cieplnej i ciepła właści-wego, mierzonych w szerokim zakresie


36

temperatury 20–900˚C. Matematyczne zależności ww. właściwości w funkcji tem-peratury dotyczą stopów IN 100 oraz IN 713C. Uzyskane w badaniach dane mogą być wykorzystane podczas numerycznego modelowania krzepnięcia i projektowania stopów typu IN o pożądanej strukturze i właściwościach, a także projektowania optymalnych temperaturowych parame-trów pracy.

13. ŻELIWO I ODLEWYŻELIWNE

Modyfikacja w celu pobudzenia kry-stalizacji grafitu w ciekłym żeliwie. Część 1: Zarodkowanie i rozrost za-rodków, heterogeniczna analiza za-rodkowania.

Impfen zur Anregung der Graphitkristal-lisation in Gusseisenschmelzen. Teil 1: Keimbildung und –wachstum heterogene Keimanalyse

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 3, s. 54-63, 65.Autor: Lampic M., Walz M.

W cyklu artykułów przedstawione zo-staną informacje nt. modyfikacji żeliwa, w ramach których autorzy odpowiedzą na podstawowe pytania dotyczące mo-dyfikacji – co, po co, czym, kiedy i jak? W pierwszej części przedstawiono teo-retyczne podstawy pozwalające na zro-zumienie procesów przebiegających w krzepnącym metalu (żeliwie). Kolejne części odnoszą się do cech charaktery-stycznych modyfikacji i zadań jakie ona spełnia w przypadku różnych gatunków żeliwa. Problem dotyczy następujących gatunków żeliwa: sferoidalnego, szarego z grafitem płatkowym i wermikularnym.

Modyfikacja w celu pobudzenia kry-stalizacji grafitu w ciekłym żeliwie. Część 2: Żeliwo sferoidalne – EN-GJS.

Impfen zur Anregung der Graphitkristal-lisation in Gusseisenschmelzen. Teil.2: Gusseisen mit Kugelgraphit – EN-GJS

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 84-86, 88, 90-94, 96-97.Autor: Lampic M., Walz M.

W gatunkach żeliwa krzepnących z wydzieleniem grafitu modyfikacja po-lega na odtlenianiu. W przypadku żeliwa szarego z grafitem płatkowym modyfika-cja ma na celu zainicjowanie wytrącenia SiO2, który jako krystobalit beta wywołuje zarodkowanie grafitu. W przypadku żeliwa sferoidalnego odtlenianie następuje za po-mocą magnezu. W tym przypadku tworzą się produkty: MgO, MgS, MgO•SiO2 oraz 2 MgO•SiO2 o cechach krystalograficznych, które nie są wystarczająco zgodne z mor-fologią grafitu tak, aby mogły przyczynić się do jego zarodkowania. Dlatego nale-ży też wyjaśnić czy – a jeśli tak – jak te produkty przy drugim procesie odtlenia-nia (modyfikacji) mogą przyczynić się do procesu zarodkowania. W tym przypadku należało sobie postawić pytanie dotyczą-ce zapotrzebowania na pozostałą siarkę i tlen. W szczególnym przypadku modyfi-kacji za pomocą inhibitora (bizmutu) inte-resująca była dogłębna analiza mechani-zmu powstawania zarodków tak samo jak zastosowanie prawa oddziaływania masy dla określenia skutków reakcji w przypad-ku złożonego składu chemicznego mo-dyfikatora. Można było w prosty sposób określić ilościowy zanik efektu modyfika-cji, a technologowi przedstawić sposób łatwej oceny wielkości rozkładu deficytu objętości w przypadku zastosowania róż-nych modyfikatorów.

Modyfikacja w celu pobudzenia kry-stalizacji grafitu w ciekłym żeliwie. Część 3: Żeliwo z grafitem wermiku-larnym – ISO16112 GJV.Impfen zur Anregung der Graphitkristal-lisation in Gusseisenschmelzen. Teil 3: Gusseisen mit Vermiculargraphit – ISO 16112 GJV.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 5, s. 62-69.Autor: Lampic M., Walz M.

Początkowo żeliwo z grafitem wermi-kularnym wykonywano metodą prób i do-


37

świadczeń. Procederem podczas produk-cji tego żeliwa było i jest częściowo także dzisiaj uzyskanie określonego charakteru krzywej krzepnięcia. Stan metalurgiczny żeliwa wyjściowego nie odgrywa w zasa-dzie w tym przypadku żadnej roli z wyjąt-kiem przypadku modyfikacji magnezem, gdzie istotne jest ograniczenie ilości siar-ki. Wiedza o tym stanie a w pierwszym rzędzie informacje o zawartości tlenu jest istotna dla opracowania żeliwa GJV i nie-zbędna dla odpowiedniego procesu za-rodkowania. Przedstawiano krótko proces rozwoju żeliwa GJV od pierwotnie tworzy-wa (stopu) „niszowego” do uznania go za pełnowartościowy materiał konstrukcyjny stosowany w budowie maszyn. Następnie w pierwszej kolejności zidentyfikowano w żeliwie GJV zarodki aktywne z punktu widzenia „materiałowego” i zaszerego-wano ten gatunek żeliwa (GJV) pomiędzy żeliwem GJL a GJS w układzie trójskład-nikowym. Uzyskane informacje dotyczące dualizmu procesu zarodkowania w żeliwie GJV wyjaśniono opisując przykłady prak-tyczne. Prześledzenie typowego procesu metalurgicznego doprowadziło do wyzna-czenia w zależnej od modułu ilości mag-nezu i tlenu, jak i określenia zaleceń do-tyczących modyfikacji.

Strategia i środki zaradcze w zakresie efektywności energetycznej w proce-sie wytwarzania odlewów żeliwnych.

Strategien und Massnahmen zur Energie--Effizienz im Fertigungsprozess einer Ei-sengiesserei.

Case-by-Cast Strategy to Energy Efficien-cy in Iron Foundry Production Process.


Autor: Knothe W.

W artykule dokonano analizy ener-getycznej produkcji żeliwa (odlewów) w odlewni Frankenguss GmbH + Co. KG w Kitzingen (Niemcy). W formie tabela-rycznej przedstawiono wskaźniki zużycia energii. Z tego zestawienia wynika jedno-znacznie, że najbardziej energochłonne przy produkcji żeliwa są procesy topie-

nia i odlewania. Możliwości ograniczenia energii przedstawiono schematycznie w postaci trzech grup zagadnień: jed-na grupa to poprawa efektywności mię-dzy innymi w obszarze: lepszego uzysku metalu, poprawy sprawności urządzeń i lepszego odzysku ciepła. Druga grupa to obszar dotyczący: zastosowania nowo-czesnych urządzeń: np. formierek, dobrze izolowanych zbiorników ciekłego metalu, stosowanie nowoczesnych urządzeń do wykańczania odlewów, stosowanie bez-piecznego transportu odlewów. Trzecią możliwością oszczędzania energii jest od-lewanie „na wymiar” i stosowanie zasady „zero wad”. Znaczną oszczędność energii można uzyskać stosując odpowiedni wsad do pieca, w tym odpowiednie wykorzysta-nie tlenu.

Wpływ drgań i lokalnej szybkości chłodzenia na przemianę eutektoi-dalną w żeliwie sferoidalnym.Ucinek vibracij in lokalne ohlajevalne hi-trosti na evtektoidno premeno v sivi litini s kroglastim grafitom.

Effect of vibration and cooling rate effect on eutectoid transformation in spheroidal graphite cast iron.

Liv. Viestn. 2013, R. 60, nr 2, s. 72-90. Autor: Mitrovic D. i in.

Poniższy artykuł omawia wpływ szyb-kości chłodzenia oraz wibracji na prze-mianę eutektoidalną żeliwa sferoidalne-go EN-GJS-500-7, twardości w zakresie 240 HB dla elementów grubościennych i 170 HB w przypadku elementów cien-kościennych. Wspomniane odlewy wypro-dukowano w odlewni Livar D.D. stosując standardową metodę odlewania do form z masy wilgotnej wykonanych na auto-matycznej linii formierskiej. Przemianę eutektoidalną badano przy użyciu kilku różnorodnych technik. Wykonano analizę metalograficzną przy pomocy mikrosko-pu optycznego, skaningową kalorymetrie różnicową (DSC), pomiary twardości przy różnych wymiarach próbek oraz badanie wytrzymałości na rozciąganie wykonane w temperaturze pokojowej. Analizę obra-


38

zu wykorzystano do oceny liczby ziaren, morfologii cząstek grafitu i procentowego udziału składników mikrostrukturalnych. Chemiczny skład określono przy pomo-cy spektroskopii płomieniowej. Przy po-mocy oprogramowania pozwalającego na symulacje procesów odlewniczych oraz przeprowadzenie analizy termicznej, wy-konano obliczenia, prognozy krzepnięcia, krzywe chłodzenia oraz określono właści-wości mechaniczne.

Wpływ parametrów technologicznych masy furanowej na wielkość skurczu odlewów z żeliwa sferoidalnego.Influence of technological parameters of furane mixtures on shrinkage creation in ductile cast iron castings.

Arch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 3, s. 1037-1040.Autor: Vaskova I. i in.

W ostatnich dziesięcioleciach zain-teresowanie żeliwem sferoidalnym (GS) spowodowało rozwój technologii jego wytwarzania i wzrost produkcji odlewów z tego żeliwa. Żeliwo sferoidalne jest coraz częściej stosowane w obszarach, w których dawniej dominowały wyłącznie odlewy staliwne szczególnie odlewy cięż-kie. W przypadku masywnych odlewów duże znaczenie odgrywa przebieg skurczu tworzywa. Powstawanie skurczu wiąże się z materiałem odlewu, jego konstruk-cją, układem wlewowym oraz materiałem formy. Celem badań zaprezentowanych w artykule jest ocena wpływu właściwości technologicznych formy (masy formier-skiej) na podstawie skurczu. Aby ocenić wpływ jakości formy na skurcz odlewów z żeliwa sferoidalnego, odlano 12 kształ-tek w 3 formach.

Wstępna ocena odporności na ściera-nie żeliwa z grafitem wermikularnym hartowanego izotermicznie. Initial assessment of abrasive wear resi-stance of austempered cast iron with ver-micular graphite.Arch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 3, s. 1073–1076.Autor: Soiński M. S., Jakubus A.

W pracy porównano odporność na ścieranie żeliwa z grafitem wermikularnym w stanie lanym oraz po hartowaniu izo-termicznym przeprowadzonym w tempe-raturach 290ºC, 340ºC i 390ºC. Badania odporności na ścieranie przeprowadzono przy użyciu zestawu trybologicznego T--01M typu trzpień-tarcza. Próbki do badań pochodziły z próbek wytrzymałościowych wyciętych ze ścianek badawczych wlew-ków próbnych w kształcie odwróconej li-tery „U”. Badania wykazały, że poddanie żeliwa wermikularnego hartowaniu izo-termicznemu prowadzi do kilkukrotnego wzrostu odporności tworzywa na ścieranie w porównaniu z żeliwem w stanie lanym. Zaobserwowano niewielki spadek zużycia wraz ze wzrostem temperatury hartowa-nia. Współczynnik tarcia dla żeliwa po ob-róbce cieplej przybrał nieco większe war-tości aniżeli w przypadku żeliwa w stanie lanym. W ramach pracy wykonano także badania chropowatości z wykorzystaniem mikroskopii skaningowej.

14. STALIWO I ODLEWY STALIWNE

Zimno? To nie problem! Nowe two-rzywo odlewnicze stosowane w ob-niżonych wartościach temperatury.Kalten? Kein Problem!. Neuer Gusswerks-toff fuer den Tieftemeratureinsatz.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 4, s. 106-107.Autor: Jansen V.

Artykuł dotyczy nowego tworzywa odlewniczego znajdującego zastosowanie w bardzo niskiej temperaturze do -196oC. Dotychczas w takich przypadkach stoso-wano gatunki staliwa austenitycznego, które ze względu na niską granicę pla-styczności łatwo ulegają odkształceniu i mogą być odlewane tylko jako odlewy cienkościenne. Opracowano więc mro-zoodporny gatunek staliwa „Dux Cryo”. Staliwo to ma dobrą ciągliwość i dobre właściwości mechaniczne. W badaniach zwrócono szczególną uwagę na odpowied-nią ciągliwość stopu i charakter struktury.


39

Punktem wyjścia do realizacji projektu był mrozoodporny stop do przeróbki plastycz-nej X8Ni9, który w formie blachy i mate-riał przeznaczony do kucia stosowany był w temp. do – 196oC. Jako stop odlewniczy ze względu na gruboziarnistą strukturę i podatność na pęknięcia nie był stosowa-ny. Celem projektu była modyfikacja stopu tak, aby można go było odlewać. Przepro-wadzano symulację technologii odlewania i obróbki cieplnej. Stosowano nowoczesne metody analityczne. W ramach badań do-bierano precyzyjnie parametry procesów. W końcu udało się uzyskać stop o nazwie „Dux Cryo”, który ma dobrą plastyczność w niskich wartościach temperatury. W ar-tykule omówiono też szereg przykładów zastosowania tego stopu.

Dezoksydacja (odtlenianie) staliw żaroodpornych.Dezoxidace zaruvzdornych oceli

Deoxidation of heat – resisting steels.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 9-10, s. 314-317.Autor: Dulava M., Zadera A., Senber-ger J.

Odtlenianie stali żaroodpornych znacznie wpływa na jakość powstają-cych produktów wytwarzanych z nich, co jest ważne zarówno dla odlewów grawi-tacyjnych, jak i dla tych odśrodkowych. Opracowanie dotyczy niektórych zagad-nień specyfiki produkcji stali żaroodpor-nych przeznaczonych na statyczne od-lewy armatury do pieców dla przemysłu petrochemicznego. Opisano proces me-talurgiczny wytwarzania staliwa gatun-ku 1.4859 (staliwo chromowo-niklowe) z uwzględnieniem całkowitej zawartości i aktywności tlenu, morfologii i chemicz-nego składu wtrąceń oraz jakości po-wierzchni odlewu z tego staliwa. Jedną z metod odtleniania opisano szczegółowo. Dotyczy ona tlenków Cr2O3 i Al2O3, któ-re mają wysoką temperaturę topnienia i tworzą płaskie struktury.

Nowe, proponowane badania techno-logiczne dla staliw odpornych na ko-rozję.

Nove navrhnute technologicke zkousky pro korozivzdorne oceli.

Newly proposed technological tests for corrosion – resistant steels.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 9-10, s. 318-321.Autor: Lukes R.

W celu wyznaczenia i sprawdzenia technologicznych właściwości staliw od-pornych na korozję, jak np. objętość i skurcz wzdłużny metalu, płynność, sto-pień skłonności do powstawania pęknięć, zaproponowano kilka nowych rodzajów testów (badań właściwości) technologicz-nych i sprawdzono je pod kątem wykorzy-stania w warunkach odlewni staliwa wy-sokiej jakości w firmie S+C Alfanametal.

Jakość połączenia pomiędzy stalą stopową a niestopowym staliwem w bimetalicznych odlewach warstwo-wych.Kvalita spoje mezi legovanou a nelegova-nou oceli v bimetalickych

vrstvenych odlitcích.

Quality of the joint between alloy steel and unalloyed cast steel in bimetallic lay-ered castings.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 11-12, s. 410-413.Autor: Wróbel T.

W artykule zaprezentowano technolo-gie wytwarzania bimetalicznych odlewów warstwowych w oparciu o założenia me-tody nanoszenia warstwy bezpośrednio w procesie odlewania za pomocą tzw. przygotowania wnęki formy. Gotowe od-lewy składają się z dwóch podstawowych części, tj. części nośnej (podstawa) i czę-ści pracującej (warstwa), stosunek grubo-ści pomiędzy podstawą a warstwą pracu-jącą wynosi 8 : 1. Artykuł miał na celu ocenę jakości połączenia podstawy i war-stwy pracującej w zależności od tempera-tury zalewania i zawartości węgla w sta-liwie. W badaniach zastosowano typowe ferrytyczno–perlityczne niestopowe sta-liwo na część nośną oraz austenityczną stal stopową X2CrNi 18–9.


40

Możliwości wykorzystania teo-rii fizycznych podobieństw skurczu i pęknięć na zimno występujących w odlewach staliwnych w przypad-ku skrócenia okresu topienia staliwa w piecach elektrycznych łukowych.K moznostem aplikace teorie fizykalni podobnosti na vyskyt trhlin a prasklin v ocelovych odlitcich ovlivnenych prube-hem redukcniho obdobni pri taveni oceli v elektrickych obloukovych pecich (EOP).

To possibilities of application of the theo-ry of physical similarity for shrinkage and cold cracks occurrence In steel castings influence by the course of reduction pe-riod during steel melting In electric arc furnaces.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 3-4, s. 115-119.Autor: Stansky K. i in.

W artykule zawarto przegląd możli-wości zastosowania teorii fizycznych po-dobieństw dotyczących zależności skurczu i pęknięć na zimno w odlewach staliwnych w przypadku skrócenia okresu topienia staliwa w elektrycznych piecach łuko-wych. Pracowano nad możliwością wyko-rzystania wiedzy i doświadczenia w za-kresie odlewania grawitacyjnego odlewów staliwnych i doświadczenia w zakresie zastosowania teorii fizycznych metalurgii stali. Autorzy poruszyli problem odlewa-nia kęsisk i kęsów, gdzie zastosowano te-orię podobieństwa fizycznego w związku z wystąpieniem nietypowych uszkodzeń formy.

15. STOPY METALI NIEŻELAZNYCH I ODLEWY

Z TYCH STOPÓW

Nowe stopy na bazie niklu odpowied-nie do stosowania w płynnych ema-liach (szkliwach).Nove niklove slitiny vhodne pro pouziti v prostředi tekute skloviny.

New Ni – base alloys suitable for use in liquid enamel.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 9-10, s. 341-345.Autor: Hrbacek K. i in.

Ten artykuł podsumowuje wyniki ba-dań właściwości mechanicznych i sta-bilności struktury odlewniczych stopów niklowo–chromowo–wolframowych (Ni--Cr-W). Stopy te zostały opracowane w ramach aktualnych trendów w rozwo-ju tego rodzaju materiału na świecie. Od-lewnicze stopy Ni–Cr–W są odporne na korozję w wysokiej temperaturze i utle-nianie, ze względu na wysoką zawartość chromu. Ich żaroodporność spowodowa-na jest obecnością węglików, które są trwałe w bardzo wysokiej temperaturze. W opracowaniu podane są wyniki pomia-rów właściwości mechanicznych (Rp0,2 i Rm w temp. pokojowej i w zakresie wy-sokich temperatur i inne). Pokazano za-leżności między właściwościami stopów a ich mikrostrukturą oraz struktury tych stopów w stanie odlanym i po wyżarza-niu w temp. 900oC i 1000oC. Zbadano także korozyjność stopów niklu, określa-jąc zmiany ciężaru stopów niklu w czasie oddziaływania z emalią sodowo-wapienną w temperaturze poniżej 1200oC.

Wpływ dodatku prazeodymu (Pr) na mikrostrukturę i właściwości mecha-niczne stopu magnezu AZ61.Effect of Pr addition on microstructure and mechanical properties of AZ61 mag-nesium alloy.

China Foundry 2014, Vol. 11, nr 2, s. 103-107.Autor: You Zhiyyong i in.

Aby zwiększyć wytrzymałość, twar-dość i żaroodporność stopu Mg–6Al–1ZN (AZ61) prześledzono wpływ dodatku pra-zeodymu (Pr) na mikrostrukturę po od-lewaniu i właściwości mechaniczne stopu AZ61 w temperaturze pokojowej i pod-wyższonej, za pomocą pomiaru twardości Brinella, mikroskopu optycznego (OM), skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM), spektroskopu z dyspersją energii (EDS), dyfraktometru rentgenowskiego (XRD) i elektronicznej uniwersalnej ma-


41

szyny wytrzymałościowej DNS100. Wyniki pokazują, że mikrostruktury zawierające prazeodym (Pr) stopów AZ61 są rozdrob-nione, z pierwotną fazą β-Mg17Al12 roz-mieszczoną jednorodnie. I z jednorodnie rozmieszczona pierwotną fazą β-Mg17Al12. Kiedy dodatek prazeodymu (Pr) sięga 1,2% mas., faza β staje się drobniej-sza i pojawiają się fazy Al11Pr3 i fazy AlPr o innym kształcie. W rezultacie uzyskuje się optymalne właściwości mechaniczne przy rozciąganiu. Jednak, powyżej 1,2% mas. dodatku, Pr prowadzi do gorszych właściwości mechanicznych w wyniku agregacji fazy iglastej i dużej wielkości ziaren. Niniejsze wyniki badań dostarcza-ją nowego sposobu wzmacniania stopów magnezu w temperaturach pokojowej i podwyższonej, oraz metody wytwarza-nia termicznie stabilnego stopu magnezu AZ61.

Optymalizacja procesu rozdrabnia-nia ziarna w siluminach, nowa meto-da specyfikacji technicznej materiału wejściowego oraz proces metalur-giczny.

Provozni optimalizace procesu ockova-ni siluminu novou technickou specifikaci vstupniho materialu a metalurgickym po-chodom.

Operational optimization of the grain re-finement process of silumins by a New technical specification of an input mate-rial and metallurgical process.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 7-8, s. 244-250.

Autor: Grzincic M., Lukac I.

Tematem artykułu jest rozdrabnia-nie ziarna w aspekcie jakości odlewów ze stopów wzorcowych i realizacji pro-cesu rozdrabniania ziarna w stopie A319 w odlewni, gdzie stosuje się technolo-gię odlewania GSPM (Gravity Sem-Per-manend Mold = odlewanie grawitacyjne w formach półtrwałych). W artykule zba-dano możliwości wykonania stopu wzor-cowego typu AlTi5B1, który wykonano tak, że nie powstawały fazy międzyme-talicznej TiB o wielkości 10 mikrometrów.

Uzyskano efekt rozdrobnienia komórek eutektycznych i zmniejszono je z 0,39 mm do 0,37 mm w obszarze szybkiego krzepnięcia i z 1,23 mm – do 0,93 mm w obszarze powolnego krzepnięcia.

Badanie właściwości stopów Mg w podwyższonej i wysokiej tempera-turze.

Hodnoceni vlastnosti Mg slitin za zvyse-nych a vysokych teplot.

Evaluation of Mg alloys properities under elevated and high temperatures.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 7-8, s. 251-254.

Autor: Lichy P., Beno J., Cagala M.

Tematem artykułu jest badanie ter-momechanicznych i termofizycznych właściwości wybranych stopów magne-zu w podwyższonych i wysokich wartoś-ciach temperatury. Szersze zastosowanie odlewów ze stopów magnezu w różnych obszarach przemysłu jest ograniczone, ponieważ stopy magnezu mają małą od-porność na korozję i małą wytrzymałość w podwyższonych i wysokich wartościach temperatury. W artykule scharakteryzo-wano szczegółowo dwa parametry: wy-trzymałość na rozciąganie i liniowy współ-czynnik rozszerzalności odlewanego stopu magnezu.

Właściwości zmęczeniowe nadstopu MAR–M–247. Fatigue properties of the MAR–M–247 su-peralloy.

Slevarenstvi 2013, Roc 61, cis 9-10, s. 346-349. Autor: Smid M. i in.

Opisany projekt był skoncentrowany na właściwościach mechanicznych nad-stopu na bazie niklu MAR–M–247. Omó-wiono właściwości zmęczeniowe i mi-krostrukturą tego nadstopu i porównano z nadstopami IN13LC i IN792 – 5A, rów-nież na bazie niklu. Wykazano, że stop MAR–M–247 ma lepsze właściwości zmę-


42

czeniowe niż IN713LC poniżej tempera-tury pokojowej, jak również przy 700ºC. Dla naprężenia zmęczeniowego z wysokim współczynnikiem R w 800ºC właściwości MAR–M–247 są porównywalne z tymi dla stopu IN713LC.

Badanie niezawodności czterech technologii odlewania dla stopu mag-nezu AZ91.

Zuverlaessigkeitsuntersuchung von vier Giessverfahren fuer die Magnesiumlegie-rung AZ 91.

Reliability Evaluation of Four Casting Pro-cesses for Magnesium Alloy AZ91.

Giesserei-Prax.Druckguss 2012, nr 12, s. 565-572.

Autor: Wang L.

Zbadano przydatność czterech róż-nych technologii wytwarzania do wytwa-rzania odlewów ze stopu magnezu typu AZ91. Poddano ocenie mikrostrukturę, zbadano właściwości mechaniczne, oce-niono zdjęcia powierzchni badane pod mi-kroskopem elektronowym. Elementy ukła-du kierowniczego samochodu osobowego wykonano z wykorzystaniem pośredniego prasowania w stanie ciekłym, odlewano je także stosując metodę: kokilową–ni-skociśnieniową, metodę T-Mag oraz me-todę przetapiania. Z dwunastu obszarów odlewu pobrano próbki w celu zbadania mikrostruktury. Za pomocą mikrosko-pu optycznego i analizy obrazu badano: mikrostrukturę, wielkość ziarna, rozkład porowatości. Zbadanie czterech metod odlewania pod kątem ich niezawodności zrealizowano za pomocą dwóch parame-trów rozkładu Weibull’a, które zostały wy-znaczone poprzez zbadanie wytrzymałości na rozciąganie i próby zginania. Próbki do prób zginania wykonane były z materia-łu odlewu, pobrane z jednorodnych jego obszarów w celu uwzględnienia różnych grubości ścianek. Następnie z próbek wy-konano zgłady metalograficzne, aby oce-nić różnice strukturalne, które powstały na przykład w wyniku występujących błon tlenków.

Odlewy ciśnieniowe ze stopów miedzi w technice. Czysta miedź na elementy o dużym przewodnictwie elektrycz-nym. Tombak krzemowy na konstruk-cje o dużej wytrzymałości i odporno-ści na korozję.Cu-Druckgusslegierungen in der Tech-nik. Reinkupfer fuer Bauteile mit hoher elektrischer Leitfaehigkeit, Siliziuntom-bak fuer korosionsbestaendige Konstruk-tionsbauteile mit hoher Festigkeit.

Cu-Pressure die casting alloys in the en-gineering. Pure copper with high electrical conductivity for parts and silicon tombac with high strength for corrosion resistan-ce productes.

Giesserei-Prax.Druckguss 2012, nr 12, s. 561-564.

Miedź należy do metali (tak samo jak złoto srebro czy cyna), które przez ludz-kość od tysiącleci były wykorzystywane i jako tworzywo przyczyniła się, dzięki swoim właściwościom, w znaczny sposób do rozwoju techniki. Dzięki możliwości łą-czenia jej (stapiania) z innymi metalami, takimi jak cyna czy cynk można zmieniać jej właściwości, np. twardość, temperatu-rę topienia. Miedź i jej stopy powszechnie stosowana jest w przemyśle elektrycz-nym i elektronice ze względu na jej do-bre przewodnictwo elektryczne. W stanie ciekłym reaguje z innymi pierwiastkami, jest reaktywna. Przez dodatek do miedzi różnych pierwiastków można zwiększyć wytrzymałość powstałego stopu. Dodanie do stopu Cu-Zn krzemu zwiększa wytrzy-małość stopu na tyle, że nadaje się on na konstrukcje w których wymagana jest duża wytrzymałość. Szybkie chłodzenie, przy odlewaniu ciśnieniowym tego stopu, powoduje krystalizację krzemu. Powstała metastabilna struktura pozwala na uzy-skanie dobrych właściwości mechanicz-nych stopu. Z tego stopu można wykony-wać wytrzymałe odlewy o bardzo cienkich ściankach (mniej niż 1,5 mm). Miedź i jej stopy podlegają w 100% recyclingowi. W artykule omówiono właściwości: czystej miedzi, stopów miedzi z cynkiem, stopu CuZnSi (w tym szczególnie stopu CuZn-


43

16Si4 czyli tombaku). Krótko przedsta-wiono wskazówki dotyczące odlewania, omówiono zagadnienie recyclingu.

Wpływ podstawowych pierwiastków stopowych na istotne właściwości fi-zyczne żarowytrzymałych stopów od-lewniczych AlSi.Einfluss der Hauptlegierungselemente auf wichtige physikalische Eigenschaften warmfester AlSi-Gusslegierungen.

Giesserei 2012, Jg. 99, H. 10, s. 100-108.Autor: Stadler F.

W artykule omówiono badania wielu żarowytrzymałych stopów typu AlSi (36 gatunków) stosowanych na odlewy mo-toryzacyjne i podlegających znacznym obciążeniom (odlewy tłoków). W ramach prowadzonych badań zbadano najpierw wpływ Si, Cu oraz Ni na przewodnictwo cieplne stopu AlSi – stwierdzono znaczne wahania. Przewodnictwo cieplne stopów podeutektycznych, które zawierały 7% mas. Si było zawsze o 10-15 W/mK wyż-sze niż stopów eutektycznych o zawarto-ści 12% mas. Si. W celu przedstawienia wpływu Si na przewodnictwo stopu AlSi dokonano pewnego uproszczenia. Zało-żono występowanie osnowy Al i eutek-tycznego Si. Dodatek Cu w procesie sta-rzenia powoduje powstawanie wtórnych wydzieleń, które obniżają przewodnictwo cieplne. Przy zawartości Cu większej niż 3% mas. pewna ilość miedzi występu-je w formie fazy pierwotnej, co wpływa bardziej negatywnie na przewodnictwo niż rozdrobniona faza wtórna. Ni obniża także znacznie przewodnictwo cieplne po-nieważ powstają fazy międzymetaliczne, które mają niższe przewodnictwo cieplne niż osnowa AlSi. Jednoczesne dodanie Cu i Ni przy rosnącym stężeniu Ni powoduje ciągły spadek przewodnictwa, co wynika z odkładania się mniejszych lub większych ilości glinianów zawierających miedź i ni-kiel o małym przewodnictwie cieplnym. Drugą wielkością fizyczną badaną w sto-pach AlSi było badanie liniowego wydłu-żenia cieplnego w temp. 250oC w funkcji zawartości pierwiastków Si, Cu, Ni. Wpływ

zawartości krzemu jest największy, przy czym gatunki podeutektyczne, w porów-naniu ze stopami o zawartości 12% mas. Si, wykazują większe wydłużenie.

Modyfikacja stopów aluminium pod-legających znacznym obciążeniom termicznym.Modyfikation von Aluminiumlegierungen fuer hohe thermische Beanspruchungen.

Giesserei 2012, Jg. 99, H. 10, s. 38-43.Autor: Pithan A., Koch H.

Omówiono badania przeprowadzo-ne przez firmy Martinrea Honsel Germa-ny GmbH w Meschede (Niemcy) i Tirmet Aluminium AG w Essen, których celem była poprawa przewodnictwa cieplnego odlewów, podlegających znacznym ob-ciążeniom termicznym i mechanicznym. Tradycyjnie odlewano tutaj stopy typu AlSiMg, przy czym udział ubogich w że-lazo stopów zwiększał się przy wzroście obciążenia. W cyklu badawczym udało się znacznie zwiększyć możliwości eksploa-tacyjne tego typu stopów przez poprawę przewodnictwa. Dzięki dodaniu do ciekłe-go metalu boru ze stopu usunięto takie pierwiastki jak tytan, cyrkon i wanad. Po-przez ustalenie ilości boru w pewnym nad-miarze uzyskano odpowiednią ilość borku aluminium jako rozdrabniacza struktury. W ten sposób uzyskano znacznie drob-niejszą strukturę i lepsze wartości wydłu-żenia całkowitego niż w przypadku stoso-wania typowego borku tytanu.

16. KOMPOZYTY

Wpływ dodatku cząstek SiC na mikro-strukturę kompozytu Mg2Si/Al.Effect of SiC particle addition on micro-structure of Mg2Si/Al composite.

China Foundry 2014, Vol. 11, nr 2, s. 91-97.Autor: ZhaoYyuguangi in.

W niniejszym badaniu, przez dodanie cząstek SiC do ciekłego stopu Al-Si-Mg,


44

cząstki Mg2Si i SiC wzmacniające alumi-niową osnowę hybrydowego kompozytu, zostały wytworzone przez kombinację syntezy in situ w ciekłym metalu i mecha-nicznego mieszania. Mikrostruktura odle-wu zawierająca pierwotne cząstki Mg2Si i SiC, które są rozprowadzone równo-miernie w aluminiowej matrycy, zosta-ła pomyślnie osiągnięta. Wpływ dodatku cząstek SiC na mikrostrukturę kompozy-tu Mg2Si/Al zbadano za pomocą skanin-gowej mikroskopii elektronowej (SEM) i XRD. Wyniki wskazują, że ze wzrostem frakcji cząstek SiC z 5% mas. do 10% mas., morfologia pierwotnych cząstek Mg2Si w przygotowanych próbkach po-zostaje wielokątna, ale rozmiar głównej fazy zmniejsza się nieznacznie. Jednak-że, gdy dodatek cząstek SiC osiąga 15% mas., morfologia pierwotnych cząstek Mg2Si zmienia się częściowo z wielokąt-nych na czworokątne ze zmniejszeniem wielkości od 50 µm do 30 µm. Wielkość pierwotnych dendrytów Al zmniejsza się wraz ze wzrostem frakcji cząstek SiC z 0% mas. do 15% mas. Morfologia eu-tektycznej fazy Mg2Si zmienia się od po-staci włókna do postaci krótkiego włókna i / lub kształtu kropki (punktu) ze wzro-stem frakcji cząstek SiC. Ponadto, została zaobserwowana nieistotna zmiana odle-głości ramion dendrytów (DAS) w obec-ności cząstek SiC.

Właściwości mechaniczne i trybo-logiczne kompozytów metalowych zbrojonych krótkimi włóknami wę-glowymi. Mechanical and tribological properties of metal matrix composites reinforced with short carbon fibre.

Arch. Metall. Mater. 2014, Vol. 59, nr 2, s. 707-711.Autor: Łagiewka M.

Artykuł stanowi podsumowanie do-tychczasowych badań na temat wpływu krótkich włókien węglowych na poprawę właściwości stopu AlMg10. W prezento-wanej pracy przedstawiono wyniki badań właściwości mechanicznych i trybologicz-nych kompozytów metalowych. Kompozy-

ty zostały wytworzone z zastosowaniem dwuch metod: poprzez odlewanie grawi-tacyjne wytworzonej uprzednio na drodze mieszania zawiesiny kompozytowej oraz przez prasowanie w stanie ciekło-stałym tejże zawiesiny o zmiennym udziale ob-jętościowym krótkich włókien węglowych. Ilość zbrojenia wynosiła odpowiednio 5%, 10% i 15% obj. Badania właściwo-ści mechanicznych polegały na określeniu wytrzymałości na rozciąganie badanych materiałów oraz wydłużenia. Stwierdzo-no nieznaczny wzrost wytrzymałości na rozciąganie oraz spadek wydłużenia kom-pozytów w porównaniu z właściwościami stopu osnowy zarówno w przypadku pró-bek prasowanych, jak i odlewanych grawi-tacyjnie. Wprowadzenie krótkich włókien węglowych do osnowy ze stopu AlMg10 spowodowało również zmniejszenie zu-życia ściernego badanych kompozytów w porównaniu z nieuzbrojoną osnową.

17. SYSTEMY ZAPEWNIANIAJAKOŚCI, STATYSTYCZNA

KONTROLA PROCESU (SPC),CERTYFIKACJA, KONTROLA

JAKOŚCI, BADANIAODBIORCZE

Szybka tomografia komputerowa w praktyce.Schnelle Computertomographie im prak-tischen Einsatz.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 44-50.

Autor: Hagner L., Mnich F.

Szybka tomografia komputerowa daje szerokie możliwości w obszarze kontroli jakości przy produkcji lekkich konstrukcji. Tak przynajmniej było w przeszłości, co można przeczytać w szeregu publikacjach. W artykule tym przedstawiono praktyczne zastosowanie tomografii komputerowej. Omówiono w jaki sposób sprawdza się w praktyce, jakie jej praktyczne zastoso-wanie wywołało zmiany w strategii badań i prowadzenia kontroli jakości w porówna-niu z typowymi sposobami postępowania


45

przy kontroli jakości odlewów. Ponadto wykazano, że tylko w przypadku odlewów dużych, takich jak głowice cylindrów czy obudowy silników do silników czterocylin-drowych, czas trwania cyklu kontroli moż-na skrócić do poniżej 1 minuty. Ponadto przedyskutowano zagadnienie wykrywa-nia porowatości powierzchni zwartych. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że dzięki tomografii komputerowej moż-na optymalnie kształtować koszty jakości przy jednoczesnej akceptacji partnerów uczestniczących w produkcji wystąpienia pewnego ryzyka powstania braków w pro-dukcji.

Badanie skłonności do pęknięć na go-rąco odlanych ciśnieniowo stopów magnezu.Untersuchung der Warmrissneigung von druckgegossenen Magnesiumlegierun-gen.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 2. s. 24-31.

Autor: Tucan K.-P. i in.

Na zlecenie firmy AUDI AG w Ingol-stadt (Niemcy) w austriackim Instytu-cie Odlewnictwa w Leoben opracowano i zainstalowano urządzenie do badań po-datności na pęknięcia na gorąco stopów magnezu. Przy opracowywaniu koncep-cji oprzyrządowania zastosowano próbki (odlewy ciśnieniowe) o nowym kształcie i będący podstawą urządzenia układ do wyrównywania temperatury. Opracowy-waniu konstrukcji formy towarzyszyły intensywne badania symulacyjne. Przed skonstruowaniem poprawiano (zmienia-no) etapami, krok po kroku, w sposób ewolucyjny warunki stosowania formy aż do momentu, gdy wyniki symulacji kon-strukcji były optymalne. Celem skonstru-owania oprzyrządowania było z jednej strony uzyskanie dużej podatności odle-wanych próbek na pęknięcia na gorąco w porównaniu do uwarunkowanych kształ-tem pęknięć na gorąco, z drugiej strony jednak spowodowanie i zagwarantowanie, że spełnione i możliwe jest zróżnicowanie badanych stopów i wariantów parametrów odlewania. Po wykonaniu oprzyrządowa-

nia przeprowadzono badania w szerokim zakresie i badano zarówno różne stopy jak i różne parametry odlewania. Zarów-no wpływ stopu, jak i czynniki wynikające z prowadzenia procesu wpływają na pół-ilościową ocenę badań pęknięć na gorą-co. Tym samym opracowano metodę do oceny stopów, do przewidywania i zapo-biegania pęknięciom na gorąco w stopach ciśnieniowych magnezu.

Nowoczesne metody rejestracji po-rowatości w odlewach ciśnieniowych za pomocą szybkiej tomografii kom-puterowej.Moderne Methoden zur Erfassung der Porositaeten in Druckgussteilen mittels schneller Computertomographie.Giesserei 2013, Jg. 100, H. 2, s. 32-36, 38-42.Autor: Ambos E. i in.

Odlewy ciśnieniowe charakteryzu-ją się znaczącymi zaletami techniczny-mi i ekonomiczne, posiadają jednak sta-le występującą wadę porowatość, której przyczyny są różne. W procesie produkcji należy minimalizować liczbę i objętość po-rów oraz przesuwać je do tych obszarów odlewów, w których nie pogarszają one funkcjonalności odlewu. Z powstaniem szybkiej przemysłowej tomografii kom-puterowej uzyskano narzędzie nowej ge-neracji do badań nieniszczących tworzyw, które może być pomocne w ograniczaniu porowatości w odlewach ciśnieniowych. W wielu badaniach form ciśnieniowych stosowanych w produkcji seryjnej moż-na było wywnioskować, że przez korzyst-ne ukształtowanie układu wlewowego, systemów odpowietrzających oraz form z odpowietrzeniami uzyskuje się znacz-ne ograniczenie porowatości. Także przy opracowywaniu nowych odlewów ciśnie-niowych szybka tomografia kompute-rowa może wpłynąć na poprawę jakości odlewów a ponadto przyspieszyć proces ich konstruowania. Wykorzystując bank danych zeskanowanych odlewów ciśnie-niowych, konstruktor w odlewni może skorzystać łatwo z doświadczenia zdo-bytego przy konstrukcji podobnych odle-wów ciśnieniowych. W niedługim czasie


46

szybkie przemysłowe tomografy kompu-terowe znajdą powszechne zastosowanie w odlewniach ciśnieniowych i przyczyniać się będą do poprawy jakości odlewów, co do której wymagania są coraz większe ze względu na rosnące wymagania technicz-ne stawiane odlewom.

Nowatorskie osiągnięcia w rentge-nowskiej tomografii komputerowej dla stopów aluminiowych.Nov razvoj v racunalniski rentgenski to-mografiji za aluminijeve zlitine.

Novel developments in computed x-ray tomography for aluminium alloys.

Liv. Vestn. 2013, R. 60, nr 2, s. 62-71.

Autor: Rosc J. i in.

Zachowanie się części odlewanych ze stopu aluminium zależy od delikat-nej równowagi pomiędzy nieunikniony-mi (w procesie wytwarzania) wadami, takimi jak pory, a zoptymalizowanymi właściwościami materiału osnowy. Wraz z wprowadzeniem tomografii komputero-wej dostępne stały się szczegółowe ba-dania pozwalające na pokazanie wad od rozmiarów krytycznych (dla funkcjono-wania odlewu) do drobnych wad techno-logicznych. Jednakże ta trójwymiarowa technika wciąż nie jest znormalizowana, tak jak to jest w przypadku dwuwymiaro-wych metalograficznych metod określa-nia wielkości i rozkładu porów. Z drugiej strony właściwości osnowy przenoszącej obciążenia, można prawić poprzez uzy-skanie jednolitej drobnoziarnistej mikro-struktury. Artykuł przedstawia informa-cje na temat obecnej sytuacji związanej z kwantyfikacją porów i ich wpływem na właściwości mechaniczne odlewów.

18. MASZYNY I URZĄDZENIA

Produkcja form z mas żywicznych w półautomatycznym gnieździe pro-dukcyjnym.Herstellung von Formen aus harzgebun-denem Formstoff in einer teilautomati-sierten Fertigungszelle.

Giesserei 2013, Jg. 100, H. 1, s. 30-36.Autor: Soeffker D. i In.

Postępująca automatyzacja i oszczę-dzanie to powszechnie obserwowane ten-dencje w procesie optymalizacji produkcji w celu obniżenia kosztów przy jedno-czesnym podniesieniu jakości produkcji. W praktyce realizowane są także procesy produkcji, w których know-how i doświad-czenie pracowników nie są tak istotne dla jakości produkcji i taki sposób realizacji produkcji często ma miejsce. W przy-padku rozpatrywania produkcji odlewów formowanych ręcznie w formach z mas furanowych, doświadczenie i zasób wie-dzy technologów (pracowników) przy pro-dukcji dużych form są gwarantem kontroli i poprawności realizacji procesu produk-cji i zapewniają dobrą jakość wyrobów (form). Praca wykonywana ręcznie to też gwarancja pewnego poziomu jakości uzależnionego jednak od doświadczenia i wprawy technologów, ponieważ proces wykonywania dużych form i sposób po-stępowania podczas realizacji procesu wytwarzania nie jest w pełni powtarzal-ny. Przedstawiono przykład zastosowania pewnej koncepcji przyszłościowej „współ-pracy” człowieka z maszyną w połącze-niu z częściową automatyzacją gniazda produkcyjnego. Powinny być tutaj speł-nione zarówno wymagania w zakresie elastyczności, niezawodności jak i dobrej pod względem jakości produkcji form oraz potrzeby pracowników w zakresie jakości i warunków pracy. Ta integracja pracy ludzi z pracą maszyny jest metodą przyszłoś-ciową dla szeregu złożonych i skompliko-wanych obszarów produkcji, znamienna tym, że specjalistyczna wiedza obsługują-cych są zintegrowane z procesem produk-cji, a czynności wykonywane ręcznie są bardziej zautomatyzowane. Zrealizowane w praktyce gniazdo produkcyjne do pro-dukcji dużych form do odlewania dużych odlewów, rozwiązuje problem „współpra-cy” człowieka z maszyną w powiązaniu z robotem i nowoczesną automatyką.

System SEIATSU zagęszczania masy formierskiej za pomocą sprężone-


47

go powietrza pozwala na osiągnię-cie bardzo dobrej jakości (form) i pozwala na zwiększenie wydajności produkcji.

Das SEIATSU-Luftstrompressverfahren erzielt Spitzenqualitaet und steigert die Produktion

SEIATSU-Airflow Squeeze Technology Produces Top Quality and increaces Pro-duction by 30 Percent.


Autor: Winter E., Exner M.

Konieczność przeprowadzania obrób-ki wykańczającej i występowanie braków w produkcji odlewów powoduje, że staje się ona nieopłacalna. Braki jakościowe w produkcji odlewów mogą być spowo-dowane nieodpowiednią wydajnością for-mierek lub wynikać z wadliwego zaformo-wania modelu. Każdy producent formierek opracowuje taką formierkę, która gwaran-tuje uzyskanie możliwie najlepszej jakości formy i powtarzalność dobrej jakości ich wykonania. W odlewni Baumgarte GmbH w Bielefeld (Niemcy) zastosowano nowo-czesną (specjalną), o dużej wydajności formierkę impulsową SEIATSU firmy HWS GmbH. W artykule omówiono krótko kon-strukcję nowo zainstalowanej formierki, omówiono jej eksploatację przedstawia-jąc korzyści technologiczne wynikające z jej zainstalowania. Przez zainstalowanie nowoczesnej formierki impulsowej zwięk-szyła się wydajność produkcji form (odle-wów), zwiększył się asortyment produk-cji, ograniczono liczbę braków.

Nowoczesna przeróbka mas bento-nitowych w odlewniach za pomocą technologii EVACTHERM.

Zeitgemaesse Aufbereitung von bentonit-gebundenem Formstoff In Giessereien mit EVACTHERM-Technik.

EVACTHERM –Technology: the modern Processing of Bentonite bonded Sand in Foundries.


Autor: Gaede J.

Zależność termodynamiczna ciśnie-nia i temperatury w cieczach umożliwia przeprowadzenie procesów technologicz-nych w sposób bezpieczny, w określonym czasie i określonym zakresie temperatu-ry, w sposób powtarzalny. W przypadku stosowania dużych urządzeń technicznych podczas przebiegu procesów koniecz-ne jest precyzyjne sterowanie parame-trami i utrzymanie odpowiedniej tem-peratury stosowanych w nich i płynnych substancji. Dotyczy to zarówno przemy-słu chemicznego jak i farmaceutyczne-go, spożywczego, elektrochemicznego. W przemyśle odlewniczym we wczesnych latach 90. zaznacza się rozwój w zakre-sie wykorzystania efektów termodyna-micznych. W fabryce Maszyn i Urządzeń Gustav Eirich GmbH +CO KG stosuje się technologię EVACTHERM – chłodze-nie zwrotne przy przeróbce mas bento-nitowych. Do roku 2012 zainstalowano w świecie 43 urządzenia EVACTHERM z 55 mieszarkami EVACTHERM zarówno w od-lewniach żeliwa i staliwa, jak i też alumi-nium. W artykule opisano przeróbkę mas bentonitowych z wykorzystaniem Urzą-dzeń EVACTHERM. Przedstawiono zale-ty ekonomiczne, technologiczne, jak też z punktu widzenia ochrony środowiska.

Maszyna ciśnieniowa Buehlera model Ecoline Pro do seryjnej produkcji – odlewanie ciśnieniowe przy najwyż-szym stopniu przetworzenia.

Die Buehler Ecoline Pro-Reihe – Dru-ckgiessen mit hoechster Wertschoepfung.

Buehler Ecoline ProSeries – Die Casting with maximum Return on Investment.


Autor: Fabbroni M.

W artykule opisano i scharakteryzo-wano pod względem konstrukcji i możli-wości zastosowania oraz dostosowywania


48

do indywidualnych potrzeb odlewania no-woczesną maszynę ciśnieniową zimno ko-morową „Ecoline Pro”. Ta maszyna ciśnie-niowa znajduje zastosowanie szczególnie tam, gdzie istnieje konieczność wykony-wania odlewów o średnim i dużym stopniu skomplikowania. Ekonomiczne w eksploa-tacji maszyny typu „Ecoline Pro” produko-wane są w czterech wersjach jeśli chodzi gabaryty o siłach zwierania od 3400 do 8400 kN. Przy ich wykorzystaniu można realizować zarówno proces typowego od-lewania ciśnieniowego stopów aluminium i magnezu jak i proces prasowania w sta-nie ciekłym.

19. HISTORIA ODLEWNICTWA I ODLEWY ARTYSTYCZNE

Dzieło sztuki z brązu.Ein Kunstwerk aus Bronze.

Giesserei 2013 Jg.100 H.1 s.22-37.Autor: Katona C., Piterek R.

W artykule, w formie reportażu opi-sano historię, pracę i wykonywanie odle-wów artystycznych w węgierskiej odlew-ni artystycznej z siedzibą w Budapeszcie. W odlewni wykonywane są odlewy po-piersi z brązu osób znaczących dla historii i kultury Węgier. Odlewy wytwarzane są między innymi w formach piaskowych. Sto-sowana jest też technologia traconego wo-sku. Na odlewy stosowany jest brąz BZ10 i BZ12. Artykuł jest bogato ilustrowany.

Opracowanie: Aleksander Welkens, Joanna Dziaduś-Rudnicka.

Informacja patentowa

Uzyskane patenty, prawa ochronne i zgłoszenia patentowe z zakresu odlewnictwa w 2014 r.

Urząd Patentowy udzielił patentu na następujące wynalazki:

1. „Sposób modyfikacji stopów metali w formie odlewniczej”Twórcy: Jerzy Tybulczuk, Edward Czekaj, Krzysztof Jaśkowiec, Igor Tybulczuk, Ze-non Pirowski Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 215772

2. „Aparat do pomiaru wytrzymałości cienkich próbek ceramicznych”Twórca: Wojciech Leśniewski, Aleksander Karwiński, Piotr Wieliczko Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 216942

3.„Regenerator wibracyjno-fluidyza-cyjny”Twórca: Irena Izdebska-Szanda, Andrzej Kopciński, Franciszek Pezarski Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 216942

4. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”Twórca: Edward Czekaj, Aleksander Kar-wiński Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 216 825

5. „Foremka do badania zjawisk wy-woływanych oddziaływaniem elektro-magnetycznym w cieczach przewo-dzących”Twórca: Wojciech Leśniewski, Ludmil Drenchev, Jerzy Sobczak Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 217471

6. „Bezniklowy okołoeutektyczny silu-min wytwarzany z wtórnych materia-łów wsadowych”Twórca: Edward Czekaj Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 217649

7. „Bezniklowy podeutektyczny silu-min wytwarzany z wtórnych materia-łów wsadowych”Twórca: Edward Czekaj Właściciel: Instytut OdlewnictwaPatent nr 217653

8. „Bezniklowy okołoeutektyczny silu-min wytwarzany z czystych wyjścio-wych materiałów wsadowych”Twórca: Edward Czekaj Właściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 218277

9. „Bezniklowy podeutektyczny silu-min stopowy wytwarzany z czystych wyjściowych materiałów wsadowych”Twórca: Edward CzekajWłaściciel: Instytut Odlewnictwa Patent nr 218278

Wysłano do ochrony do UPRP następujące wynalazki:

1. „Wysokotemperaturowe stanowi-sko do badań oddziaływania ciekłych metali i stopów z podłożami ognio-trwałymi w warunkach izotermicz-nych i nieizotermicznych”Twórcy: Natalia Sobczak, Rafał Nowak, Andreas Glenz, Janusz Budzioch


50

P. 408159Właściciel: Instytut Odlewnictwa i PREVAC sp. z o.o. ul. Raciborska, Rogów

2. „Ciekła masa ceramiczna do wytwa-rzania form odlewniczych, zwłaszcza dla odlewnictwa precyzyjnego”Twórcy: Władysław Madej, Aleksander Karwiński, Irena Izdebska-Szanda, Michał AngreckiP. Właściciel: Instytut Odlewnictwa

3. „Sposób wytwarzania form od-lewniczych, zwłaszcza warstwowych form odlewniczych dla odlewnictwa precyzyjnego”Twórcy: Władysław Madej, Aleksander Karwiński, Irena Izdebska-Szanda, Michał AngreckiP. Właściciel: Instytut Odlewnictwa

Urząd Patentowy wydał decyzje o udzieleniu patentu na

następujące wynalazki:

1. „Odlewniczy bezniklowy okołoeu-tektyczny silumin stopowy wytwa-rzany z wtórnych materiałów wsado-wych”Twórcy: Edward CzekajP. 391840Właściciel: Instytut Odlewnictwa

2. „Odlewniczy okołoeutektyczny si-lumin”Twórcy: Edward CzekajP. 391841Właściciel: Instytut Odlewnictwa

3. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”Twórcy: Paweł Darłak, Piotr Długosz, Je-rzy SobczakP.396839

Właściciel: Instytut Odlewnictwa

4. „Sposób wykonywania modeli od-lewniczych”Twórcy: Władysław Madej, Wiesław Ma-zurP.399161Właściciel: Instytut Odlewnictwa

5. „Sposób odzysku odpadów żelaza”Twórcy: Paweł Darłak, Piotr Długosz, Je-rzy SobczakP.396048Właściciele: Instytut Odlewnictwa i PRAS-ZŁOM sp. z o.o., Siedlce

6. „Sposób i urządzenie do wykony-wania odlewów o strukturze tiksotro-powej ze stopów wysokotopliwych, zwłaszcza żeliwa”Twórcy: Wojciech Wierzchowski, Marek Kranc, Tadeusz Grochal, Krzysztof Jaś-kowiec, Andrzej Gwiżdż, Zenon Pirowski, Waldemar UhlP.399770Właściciel: Instytut Odlewnictwa

Zgłoszono do ochrony za granicą:

1. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14120, data zgłosze-nia: 2014-04-24, zgłoszony za granicą, Izrael

2. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Rudolf Krzyżak, P.14121, data zgłoszenia: 2014-04-24, zgłoszony za granicą, Izrael

3. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14122, data zgłosze-


51

nia: 2014-04-24, zgłoszony za granicą, Izrael

4. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14123, data zgłosze-nia: 2014-04-24, zgłoszony za granicą, Izrael

5. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.2014/02980, data zgłoszenia: 2014-04-24, zgłoszony za granicą, Republika Południowej Afryki




9. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14355215, data zgło-szenia: 2014-04-30, zgłoszony za grani-cą, USA

10. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14355218, data zgło-szenia: 2014-04-30, zgłoszony za grani-cą, USA

11. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz,

Jerzy J. Sobczak, P.14355222, data zgło-szenia: 2014-04-30, zgłoszony za grani-cą, USA

12. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy J. Sobczak, P.14355229, data zgło-szenia: 2014-04-30, USA

13. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”, Edward Czekaj, Alek-sander Karwiński, P.2014104995, data zgłoszenia: 2014-02-12, zgłoszony za granicą, Rosja

14. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”, Edward czekaj, Aleksan-der Karwiński, P.2014-525961, data zgło-szenia: 2014-02-05, zgłoszony za grani-cą, Japonia

15. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”, Edward Czekaj, Alek-sander Karwiński, P.14/137360, data zgłoszenia: 2014-02-06, zgłoszony za granicą, USA

16. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”, Edward czekaj, Aleksan-der Karwiński, EP12772821.0., data zgło-szenia: 2014-02-13, zgłoszony za grani-cą, Patent Europejski

17. „Sposób wytwarzania odlewów precyzyjnych”, Edward Czekaj, Alek-sander Karwiński, a201401353, data zgłoszenia: 2014-02-12, zgłoszony za granicą, Ukraina

18. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz, Jerzy Sobczak, EP12798894.7, data zgło-szenia: 2014-04-29, zgłoszony za grani-cą, Patent Europejski

19. „Pasywny kompozytowy pancerz ochronny”, Paweł Darłak, Piotr Długosz,


52

Jerzy Sobczak, EP12798895.4, data zgło-szenia: 2014-04-29, zgłoszony za grani-cą, Patent Europejski



22. „Kompozycja warstwy ceramicz-nej do wytwarzania formy odlew-niczej i innych wyrobów”, Zbigniew Stefański, Aleksander Karwiński, Irena Izdebska-Szanda, PCT/IB2014/0009, data zgłoszenia: 2014-05-27, zgłoszony za granicą, PCT

23. „Reaktor ciśnieniowy wytwa-rzający materiały o ukierunkowanej porowatości”, Jerzy Sobczak, Natalia Sobczak, Piotr Długosz, Paweł Darłak, Vladimir Shapovalov, Ludmila Bojko, PCT/IB2014/0009, data zgłoszenia: 2014-05-27, zgłoszony za granicą, PCT

Zgłoszono do ochrony znak towa-rowy:

„IO-CERT” Z.430608

Opracowanie: Janina Marzencka

Wydarzenia

Spotkania

Posiedzenie Rady Naukowej

30 września 2014 r. odbyło się posie-dzenie Rady Naukowej Instytutu Odlew-nictwa. Zgromadzeni minutą ciszy uczcili pamięć zmarłego 10 września br. prof. dr. hab. inż. Stanisława Rzadkosza, byłego członka Rady Naukowej Instytutu Odlew-nictwa.

Dyrektor Instytutu prof. dr hab. inż. Je-rzy J. Sobczak serdecznie powitał nowych członków Rady Naukowej: prof. dr. hab. inż. Józefa Paducha z Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach i mgr. inż. Adama Gór-nego z firmy Metals Minerals oraz złożył gratulacje mgr. inż. Januszowi Zatoniowi z okazji jubileuszu 120-lecia Odlewni Wul-kan.

Na posiedzeniu Rady m.in.:omówiono zmiany prawa wprowadzone ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie niektórych ustaw - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw i ich wpływ na działalność Instytutu, pozy-tywnie zaopiniowano zmiany w schemacie organizacyjnym Instytutu polegające na powołaniu Laboratorium Badań Nienisz-czących i rozwiązaniu Działu Programów

Unii Europejskiej, pozytywnie zaopiniowa-no kwalifikacje mgr. inż. Adama Tchórza na Kierownika Laboratorium Badan Nie-niszczących i mgr. inż. Łukasza Boronia na Kierownika Laboratorium Badań Struktury i Właściwości.

W zakończeniu Dyrektor Instytutu prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak omówił wy-darzenia, w których ostatnio Instytut wziął udział.

Instytut Odlewnictwa laureatem konkursu Panteon Administracji Polskiej

Instytut Odlewnictwa w dniu 15 paź-dziernika 2014 r. został laureatem konkur-su Panteon Administracji Polskiej, organi-zowanego przez firmę Geoland Consulting International Sp. z o.o., partnera wydawcy dziennika „Rzeczpospolita”. Nagroda, którą odebrała mgr inż. Anna Siemieńska - Peł-nomocnik Dyrektora ds. Jakości, została przyznana naszej jednostce za „Zintegro-wany System Zarządzania Instytutem Od-lewnictwa jako efektywne i nowoczesne


54

narzędzie do zarządzania jednostką ba-dawczą i naukową”.

Niniejsza nagroda jest wyróżnieniem Instytutu Odlewnictwa za działania zwią-zane m.in. z wdrażaniem nowatorskich i wysoce efektywnych rozwiązań organiza-cyjnych, a także technicznych i technolo-gicznych, poprawą jakości, odpowiedzial-nością społeczną czy etyką postępowania.

Zintegrowany System Zarządzania Instytutem to autorski, wielomodułowy i dedykowany instytutom badawczym i naukowym system klasy ERP (Enterprise Resource Planning). Wdrożenie tego sy-stemu implikuje poprawę jakości zarzą-dzania i organizacji w Instytucie Odlewni-ctwa oraz potwierdza, że bezpieczeństwo, transparentność w podejmowaniu de-cyzji oraz rzetelność informacji to klucz do sukcesu w osiągnięciu odpowiednich standardów w zarządzaniu projektami na poziomie strategicznym, operacyjnym i finansowym z uwzględnieniem specyfiki prowadzenia tych projektów w instytucie badawczym.

Małopolska Rada Innowacji

W dniu 20 listopada 2014 roku w sie-dzibie Instytutu Odlewnictwa odbyło się posiedzenie Małopolskiej Rady Innowa-cji. Rada stanowi gremium opiniodawczo- doradcze Zarządu Województwa Małopol-skiego w zakresie polityki innowacyjnej regionu.

Zarząd Województwa, w zastępstwie Pana Marszałka Marka Sowy, reprezento-wali Dyrektor Departamentu Rozwoju Go-spodarczego Urzędu Marszałkowskiego, Pan Sebastian Ramenda oraz Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Gospo-darczego Urzędu Marszałkowskiego, Pani Joanna Domańska.

Otwierając posiedzenie Rady, Dyrek-tor Sebastian Ramenda złożył w imieniu Pana Marszałka Marka Sowy na ręce Pana Dyrektora Jerzego J. Sobczaka podzię-kowania za dotychczasową współpracę, wkład Instytutu Odlewnictwa w potencjał innowacyjny Województwa Małopolskie-go, aktywny udział jednostki w kreowaniu polityki innowacyjnej regionu, jak również za regularny udział w działaniach upo-


55

wszechniających naukę, takich jak orga-nizowane cyklicznie przez Urząd Marszał-kowski „Małopolskie Festiwale Innowacji”.

Porządek obrad posiedzenia obejmo-wał wystąpienie Pani Dr Moniki Kurpanik „Charakterystyka dziedzin wytyczonych przez inteligentną specjalizację regionu: Produkcja metali i wyrobów metalowych oraz wyrobów z mineralnych surowców niemetalicznych, elektrotechnika i prze-mysł maszynowy, przemysły kreatywne i czasu wolnego”.

W dalszej części posiedzenia Dyrektor Instytutu, Pan Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak, przedstawił prezentację „Insty-tut Odlewnictwa w Krakowie źródłem in-nowacji w Małopolsce”.

Z bardzo ciepłym przyjęciem członków Rady spotkało się także wystąpienie ad hoc nestora i legendy polskiego odlewni-ctwa, Prezesa Zarządu Głównego Stowa-rzyszenia Technicznego Odlewników Pol-skich, Pana Tadeusza Franaszka.

Na zakończenie posiedzenia, Człon-kowie Rady zaproszeni zostali do wizyty w Instytucie Odlewnictwa oraz zapozna-nia się z charakterystyką prowadzonych badań naukowych i prac rozwojowych.


56

Seminarium Naukowe prof. Karla Ulricha Kainera

26 listopada 2014 roku w Instytucie Odlewnictwa odbyło się Seminarium Na-ukowe, na którym Prof. Karl Ulrich Ka-iner z Centre for Materials and Coastal Research Institute of Materials Research (CRIMR) wygłosił następujące referaty:

1. „Status and Potential of Metal Matrix Composites”

2. „Magnesium Alloys and Technology for Sustainable Vehicle Concepts”.Podczas spotkania został podpisany

List intencyjny (Memorandum of Under-standing) pomiędzy IOd a CRIMR.

Indeks Hirscha, charakteryzujący cał-kowity dorobek Prof. Karla Ulricha Kaine-ra, wynosi 37.

MIEJSCE KONFERENCJI I ZAKWATEROWANIA

Od l e w n i c t w O

te c h n O lO g i a – Pr a k t y k a – ek O lO g i a

25‒27 marca 2015, Karpacz

SEKRETARIAT KONFERENCJI

ul. Zakopiańska 7330-418 Krakówtel. +48 (12) 26 18 381, 26 18 256fax +48 (12) 26 60 870e-mail: [email protected], [email protected]

RAMOWY PROGRAM KONFERENCJI

1100 - 1300 Rejestracja Uczestników1300 - 1400 Obiad1430 - 1500 Otwarcie Konferencji1500 - 1800 Sesja I (referaty i prezentacje firm)1930 Uroczysta kolacja

900 - 1000 Śniadanie1030 - 1330 Sesja II (referaty i prezentacje firm)1330 - 1415 Obiad

1500 Wycieczka 1900 Kolacja

900 - 1000 Śniadanie 1030 Zakończenie Konferencji

25 marca 2015 r.

26 marca 2015 r.

27 marca 2015 r.

Hotel DZIKI POTOK*** Prestige SPA

ul. Myśliwska 2258-540 Karpacz

www.dzikipotok.karpacz.pl

9 Prof. dr hab. inż. Edward Guzik 9 Prof. dr hab. inż. Mariusz Holtzer 9 Prof. dr hab. inż. Jerzy Pacyna 9 Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak

9 Dr inż. Zenon Pirowski 9 Mgr inż. Marek Kranc 9 Mgr Joanna Madej

¾ Niekonwencjonalne metody wykonywania odlewów. ¾ Modyfikowanie właściwości stopów odlewniczych. ¾ Specjalistyczne metody badania odlewów. ¾ Kontrola jakości na różnych etapach procesu wytwórczego. ¾ Materiały dla odlewnictwa. ¾ Proekologiczne działania w procesie wytwarzania odlewów.

Nadrzędnym celem konferencji jest wymiana osiągnięć i doświadczeń w zakresie technologii odlewniczych oraz przedstawienie problemów związanych z wytwarzaniem odlewów.

Zapraszamy przedstawicieli ośrodków naukowych, odlewni, odbiorców odlewów, producentów maszyn i urządzeń oraz materiałów dla odlewnictwa do zaprezentowania referatów związanych z tematyką konferencji.

Szczególnie zapraszamy do aktywnego udziału przedstawicieli odlewni i przedstawiania w formie prezentacji swoich osiągnięć i problemów związanych z procesem produkcji.

� 1250,00 PLN + 23% VAT nocleg w pokoju jednoosobowym

� 1050,00 PLN + 23% VAT nocleg w pokoju dwuosobowym (płatne od osoby)

10 lutego Zgłoszenie udziału w konferencji i promocji firm

5 marca Nadesłanie referatów* (abstrakt ‒ minimalna ilość znaków

1500) oraz prezentacji

* Zaakceptowane referaty zostaną opublikowane w czasopismie punktowanym „Prace Instytutu Odlewnictwa” (4 punkty).

9 udział w konferencji 9 komplet materiałów konferencyjnych 9 pełne wyżywienie: śniadania, przerwy kawowe, obiady, kolacje 9 udział w uroczystej kolacji i towarzyszącym spotkaniu koleżeńskim 9 wycieczkę 9 zakwaterowanie w hotelu

KOMITET NAUKOWY

KOMITET ORGANIZACYJNY

ZAKRES TEMATYCZNY KONFERENCJI

WAŻNE DAT Y

KOSZT UDZIAŁU

KOSZT UDZIAŁU OBEJMUJE

Wpłaty za uczestnictwo w konferencji prosimy dokonać do dnia 27 lutego 2015 r. (po nadesłaniu karty zgłoszenia) na konto: Instytut Odlewnictwa: Bank Pekao SA O/Kraków 20 1240 4722 1111 0000 4856 6733 z dopiskiem „Odlewnictwo”

9 Prof. dr hab. inż. Edward Guzik 9 Prof. dr hab. inż. Mariusz Holtzer 9 Prof. dr hab. inż. Jerzy Pacyna 9 Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak

9 Dr inż. Zenon Pirowski 9 Mgr inż. Marek Kranc 9 Mgr Joanna Madej

¾ Niekonwencjonalne metody wykonywania odlewów. ¾ Modyfikowanie właściwości stopów odlewniczych. ¾ Specjalistyczne metody badania odlewów. ¾ Kontrola jakości na różnych etapach procesu wytwórczego. ¾ Materiały dla odlewnictwa. ¾ Proekologiczne działania w procesie wytwarzania odlewów.

Nadrzędnym celem konferencji jest wymiana osiągnięć i doświadczeń w zakresie technologii odlewniczych oraz przedstawienie problemów związanych z wytwarzaniem odlewów.

Zapraszamy przedstawicieli ośrodków naukowych, odlewni, odbiorców odlewów, producentów maszyn i urządzeń oraz materiałów dla odlewnictwa do zaprezentowania referatów związanych z tematyką konferencji.

Szczególnie zapraszamy do aktywnego udziału przedstawicieli odlewni i przedstawiania w formie prezentacji swoich osiągnięć i problemów związanych z procesem produkcji.



10 lutego Zgłoszenie udziału w konferencji i promocji firm

5 marca Nadesłanie referatów* (abstrakt ‒ minimalna ilość znaków

1500) oraz prezentacji

* Zaakceptowane referaty zostaną opublikowane w czasopismie punktowanym „Prace Instytutu Odlewnictwa” (4 punkty).

9 udział w konferencji 9 komplet materiałów konferencyjnych 9 pełne wyżywienie: śniadania, przerwy kawowe, obiady, kolacje 9 udział w uroczystej kolacji i towarzyszącym spotkaniu koleżeńskim 9 wycieczkę 9 zakwaterowanie w hotelu

KOMITET NAUKOWY


ZAKRES TEMATYCZNY KONFERENCJI

WAŻNE DAT Y

KOSZT UDZIAŁU

KOSZT UDZIAŁU OBEJMUJE

Wpłaty za uczestnictwo w konferencji prosimy dokonać do dnia 27 lutego 2015 r. (po nadesłaniu karty zgłoszenia) na konto: Instytut Odlewnictwa: Bank Pekao SA O/Kraków 20 1240 4722 1111 0000 4856 6733 z dopiskiem „Odlewnictwo”


Od l e w n i c t w O

te c h n O lO g i a – Pr a k t y k a – ek O lO g i a

25‒27 marca 2015, Karpacz

SEKRETARIAT KONFERENCJI



1100 - 1300 Rejestracja Uczestników1300 - 1400 Obiad1430 - 1500 Otwarcie Konferencji1500 - 1800 Sesja I (referaty i prezentacje firm)1930 Uroczysta kolacja

900 - 1000 Śniadanie1030 - 1330 Sesja II (referaty i prezentacje firm)1330 - 1415 Obiad

1500 Wycieczka 1900 Kolacja

900 - 1000 Śniadanie 1030 Zakończenie Konferencji

25 marca 2015 r.

26 marca 2015 r.

27 marca 2015 r.

Hotel DZIKI POTOK*** Prestige SPA

ul. Myśliwska 2258-540 Karpacz

www.dzikipotok.karpacz.pl

KONFERENCJE 2015

„Odlewnictwo. Technologia – Praktyka – Ekologia”w dniach od 25 do 27 marca 2015 r.

Ostateczny termin nadsyłania zgłoszenia uczestnictwa do 10 lutego 2015 r.


Nazwa instytucji ………………………………………………………………….…...Adres ………………………………………………………..………….……………...………..……..............................……...................................................................NIP ....................................................Imię i Nazwisko/Funkcja .....…………………………………………………………

Telefon ............................. Fax ................................ e-mail ..............................

Rezerwacja hotelu*25/26.03.2015 26/27.05.2015

Zgłoszenie referatu tak nie

Tytuł referatu: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zgłoszenie promocji firmy:

prezentacja: 15 minut – 2500 zł + 23% VAT

Ilość miejsc ograniczona! Decyduje kolejność zgłoszeń.

* Ewentualną rezygnację z udziału w konferencji należy zgłosić do dnia 10 marca 2015 r.

W przypadku braku rezygnacji w tym terminie uiszczona opłata za konferencję nie zostanie zwrócona.

Data ......................... Podpis ........................................

ZGŁOSZENIE UDZIAŁU W KONFERENCJI

Stowarzyszenie Techniczne Odlewników PolskichZarząd Główny

Sekcja Odlewnictwa Ciśnieniowego STOPOddział Łódzki STOP

Patronat NaukowyInstytut Odlewnictwa, Kraków


Chabrowy Dworek*** 96–515 Teresin k. Warszawy, Seroki 138

Innowacje w odlewnIctwIe Ciśnieniowym

Międzynarodowa Konferencja Naukowa

6–8 maja 2015, Teresin

Sekretariat konferencji



1100 - 1300 Rejestracja Uczestników1300 - 1400 Obiad1500 - 1530 Otwarcie Konferencji1530 - 1800 Sesja I (referaty i promocje)1900 Uroczysta kolacja

900 - 1000 Śniadanie1030 - 1330 Sesja II (referaty i promocje)1330 - 1415 Obiad

1500 Wycieczka do Żelazowej Woli1930 Kolacja

830 - 900 Śniadanie 930 Wyjazd do SAGA sp.j i zakończenie Konferencji

6 maja 2015

7 maja 2015

8 maja 2015

www.chabrowy.pl

9 Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak 9 Prof. dr hab. inż. Józef Dańko 9 Prof. dr hab. inż. Tadeusz Pacyniak 9 Prof. dr hab. inż. Zbigniew Konopka

9 Mgr inż. Maciej Asłanowicz – ZG STOP 9 Dr inż. Aleksander Fajkiel – Instytut Odlewnictwa 9 Mgr Joanna Madej – Instytut Odlewnictwa 9 Mgr inż. Wiesław Walczak – ZG STOP

Tematyka konferencji obejmuje zagadnienia dotyczące odlewnictwa ciśnieniowego ze szczególnym uwzględnieniem: jakości, innowacyjnych technologii, zastosowania nowoczesnych narzędzi badawczych, badań niszczących i nieniszczących, organizacji produkcji.

¾ W czasie Konferencji zakłady i firmy mogą prezentować swoje wyroby, metody badawcze, metody produkcji, systemy (programy) komputerowe w formie wystąpień oraz/lub wystaw.

¾ Istnieje możliwość zamieszczenia gotowych materiałów informacyjnych i reklamowych w materiałach konferencyjnych.

¾ Zapewniamy tłumaczenie symultaniczne (ang./pol.) w zależności od zapotrzebowania.

Referaty będą recenzowane i opublikowane w materiałach konferencyjnych.



� 800,00 PLN + 23% VAT osoba towarzysząca

WAŻne dAtyKOMITET NAUKOWY

17 marca Zgłoszenie promocji firm

31 marca Nadesłanie referatów, do prezentacji w czasie Konferencji

14 kwietnia Zgłoszenie udziału w Konferencji

6–8 maja Konferencja

Koszt udziAłu

Wpłaty za uczestnictwo w Konferencji prosimy dokonać do dnia 18 kwietnia 2015 (po nadesłaniu karty zgłoszenia) na konto: ZG STOP: PEKAO SA III O/Kraków 40 1240 2294 1111 0010 1634 3901 z dopiskiem „Ciśnieniówka”

Koszt udziału obejmuje: 9 udział w Konferencji, 9 komplet materiałów konferencyjnych, 9 pełne wyżywienie: śniadania, przerwy kawowe, obiady, kolacje, 9 udział w kolacji i towarzyszącym spotkaniu koleżeńskim, 9 wycieczkę do Żelazowej Woli, 9 zakwaterowanie w hotelu.


TEMATYKA KONFERENCJI

9 Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak 9 Prof. dr hab. inż. Józef Dańko 9 Prof. dr hab. inż. Tadeusz Pacyniak 9 Prof. dr hab. inż. Zbigniew Konopka

9 Mgr inż. Maciej Asłanowicz – ZG STOP 9 Dr inż. Aleksander Fajkiel – Instytut Odlewnictwa 9 Mgr Joanna Madej – Instytut Odlewnictwa 9 Mgr inż. Wiesław Walczak – ZG STOP

Tematyka konferencji obejmuje zagadnienia dotyczące odlewnictwa ciśnieniowego ze szczególnym uwzględnieniem: jakości, innowacyjnych technologii, zastosowania nowoczesnych narzędzi badawczych, badań niszczących i nieniszczących, organizacji produkcji.

¾ W czasie Konferencji zakłady i firmy mogą prezentować swoje wyroby, metody badawcze, metody produkcji, systemy (programy) komputerowe w formie wystąpień oraz/lub wystaw.

¾ Istnieje możliwość zamieszczenia gotowych materiałów informacyjnych i reklamowych w materiałach konferencyjnych.

¾ Zapewniamy tłumaczenie symultaniczne (ang./pol.) w zależności od zapotrzebowania.

Referaty będą recenzowane i opublikowane w materiałach konferencyjnych.



� 800,00 PLN + 23% VAT osoba towarzysząca

WAŻne dAtyKOMITET NAUKOWY

17 marca Zgłoszenie promocji firm

31 marca Nadesłanie referatów, do prezentacji w czasie Konferencji

14 kwietnia Zgłoszenie udziału w Konferencji

6–8 maja Konferencja

Koszt udziAłu

Wpłaty za uczestnictwo w Konferencji prosimy dokonać do dnia 18 kwietnia 2015 (po nadesłaniu karty zgłoszenia) na konto: ZG STOP: PEKAO SA III O/Kraków 40 1240 2294 1111 0010 1634 3901 z dopiskiem „Ciśnieniówka”

Koszt udziału obejmuje: 9 udział w Konferencji, 9 komplet materiałów konferencyjnych, 9 pełne wyżywienie: śniadania, przerwy kawowe, obiady, kolacje, 9 udział w kolacji i towarzyszącym spotkaniu koleżeńskim, 9 wycieczkę do Żelazowej Woli, 9 zakwaterowanie w hotelu.


TEMATYKA KONFERENCJI

Stowarzyszenie Techniczne Odlewników PolskichZarząd Główny

Sekcja Odlewnictwa Ciśnieniowego STOPOddział Łódzki STOP

Patronat NaukowyInstytut Odlewnictwa, Kraków


Chabrowy Dworek*** 96–515 Teresin k. Warszawy, Seroki 138

Innowacje w odlewnIctwIe Ciśnieniowym

Międzynarodowa Konferencja Naukowa

6–8 maja 2015, Teresin

Sekretariat konferencji



1100 - 1300 Rejestracja Uczestników1300 - 1400 Obiad1500 - 1530 Otwarcie Konferencji1530 - 1800 Sesja I (referaty i promocje)1900 Uroczysta kolacja

900 - 1000 Śniadanie1030 - 1330 Sesja II (referaty i promocje)1330 - 1415 Obiad

1500 Wycieczka do Żelazowej Woli1930 Kolacja

830 - 900 Śniadanie 930 Wyjazd do SAGA sp.j i zakończenie Konferencji

6 maja 2015

7 maja 2015

8 maja 2015

www.chabrowy.pl

zGłoszenie udziAłu W KonFeRenCJi

„Innowacje w odlewnictwie ciśnieniowym”w dniach od 6 do 8 maja 2015

Ostateczny termin nadsyłania zgłoszenia uczestnictwa 14 kwietnia 2015!

Sekretariat Konferencji ul. Zakopiańska 73 30-418 Krakówfax: +48 (12) 26 60 870

Nazwa instytucji ………………………………………………………………….…...

Adres ………………………………………………………..………….……………...………..……..............................……...................................................................

NIP ....................................................

Imię i Nazwisko/Funkcja .....…………………………………………………………

Telefon ............................. Fax ................................

e-mail ..............................

Rezerwacja hotelu*

6/7.05.2015 7/8.05.2015

Zgłoszenie referatu tak nie

Tytuł referatu: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zgłoszenie promocji firmy:

prezentacja: 20 minut – 1000 EUR

Ilość miejsc ograniczona! Decyduje kolejność zgłoszeń.

* Ewentualną rezygnację z udziału w Konferencji należy zgłosić do dnia 24 kwietnia 2015

W przypadku braku rezygnacji w tym terminie uiszczona opłata za Konferencję nie zostanie zwrócona.

Data ......................... Podpis ........................................

odlewnictwo współczesne - polska i Świat nr 4/2014

Documents