Ενημερωτικό ΔελτίοΚέντρο Ελέγχου και Πρόληψης ΝοσημάτωνΑγράφων 3-5, Μαρούσι, 15123, 210 5212000Σεπτέμβριος 2014Αρ.44/ Έτος 4οISSN 1792-9016http://www.keelpno.gr, info@keelpno.gr

Περιεχόμενα

Κυρίως θέμα: Αιμορραγικός πυρετός Ebola 2

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης 10

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας 13

Δραστηριότητες- Δράσεις 22

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία 27

Μύθοι και αλήθειες 29

Επερχόμενα συνέδρια 32

Επιδημίες στον κόσμο 33

Το αίνιγμα του μήνα 34

Αιμορραγικός πυρετός Ebola: Μετά-δοση, επιδημιολογία, εργαστηριακή διάγνωση και θεραπεία

Σελ. 2

Πόσο έτοιμη είναι η Χώρα μας για την αντιμετώπιση κρούσματος Εbola; Άρθρα των ειδικών επιστημόνων του ΚΕΕΛΠΝΟ, του Υπουργείου Υγείας και του Εθνικού Κέντρου Επιχειρή-σεων Υγείας

Σελ. 13

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής κ. Πουρ-νάρας ανέλαβε μια από τις δημοφι-λέστερες στήλες του ηλεκτρονικού περιοδικού μας, τους «Μύθους & Αλήθειες» για τον αιμορραγικό πυ-ρετό Ebola.

Σελ. 29

Επιδημία Ebola 2014 στη Δυτική Αφρι-κή: ανάγκη για συντονισμένη δράση για

την αντιμετώπισή τηςΟ αιμορραγικός πυρετός, που προκαλείται από τον ιό Ebola, είναι μια σοβαρή και συχνά θανα-τηφόρος νόσος. Εμφανίστηκε αρχικά το 1976 σε 2 περιοχές της Αφρικής, το Σουδάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Η πρόσφατη επιδημία στη Δυτική Αφρική είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία του ιού και η απρόσμενη έκταση που έχει λάβει οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να σημάνει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.Η επιδημία στη Δυτική Αφρική παρουσιάζει χα-ρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν από προη-γούμενες επιδημίες του ιού Ebola. Εκτεταμένες οικολογικές καταστροφές και μεταβολές στο οικοσύστημα, όπως η αποψίλωση των πυκνών τροπικών δασών, οδήγησαν τις καρποφάγες νυχτερίδες και τα άγρια ζώα, και τα δύο δεξα-μενές του ιού, να μετακινηθούν προς οικιστικές περιοχές, δημιουργώντας έτσι ιδανικές συνθή-κες για τη μεταφορά του ιού στον άνθρωπο. Ο ιός γρήγορα εξαπλώθηκε όχι μόνο σε απο-μακρυσμένες, αγροτικές περιοχές αλλά και σε πυκνοκατοικημένες πόλεις, όπου η εξάπλωση του ιού γίνεται πολύ πιο εύκολη. Οι γιατροί των χωρών που έχουν πληγεί δεν είχαν εμπειρία από τη νόσο που προκαλεί ο ιός, που πολλές φορές μιμείται νοσήματα με μεγάλη συχνότητα στις συγκεκριμένες περιοχές, όπως είναι η ελονοσία. Οι χώρες εξάλλου της Δυτικής Αφρικής είναι

από τις φτωχότερες στην Αφρικανική ήπειρο και υπάρχει μεγάλη έλλειψη όχι μόνο σε στοιχειώ-δη προστατευτικό εξοπλισμό και απολυμαντικά αλλά αδυναμία πρόσβασης ακόμη και σε πολύ βασικά αγαθά. Στην παρούσα φάση είναι απόλυτα αναγκαί-ος ο περιορισμός της εξάπλωσης της επι-δημίας που εξελίσσεται στη Δυτική Αφρική. Το πρόσφατο ενθαρρυντικό παράδειγμα της Νιγηρίας δείχνει ότι η αποτελεσματική τήρη-ση των μέτρων προστασίας και ιχνηλάτησης κάθε περιστατικού μπορούν να αναστείλουν την εξάπλωση του ιού. Με δεδομένο ότι μια περαιτέρω εξάπλωση της επιδημίας στην Αφρικανική ήπειρο θα κάνει σχεδόν σίγουρη την εμφάνιση περισσοτέρων περιστατικών και στην Ευρώπη, χρειάζεται συνεχής ενη-μέρωση άλλα και εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού στη χώρα μας, για τον άμεσο εντοπισμό και σωστή διαχείριση ύποπτων περιστατικών. Στη συνέχεια είναι απαραί-τητη η έγκαιρη διάγνωση από εργαστήρια αναφοράς με συνθήκες αυξημένων μέτρων βιοασφάλειας. Επίσης, απαιτείται κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό για την ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα ύποπτων ή επιβεβαι-ωμένων περιστατικών, αλλά και συνθήκες και διαδικασίες που θα διασφαλίζουν την υγεία του προσωπικού.

Αθανάσιος Τσακρής, Καθηγητής Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/

μίου Αθηνών

2

Κυρίως θέμα

Αιμορραγικός πυρετός Ebola

Εισαγωγή- Μετάδοση- ΕπιδημιολογίαΟ αιμορραγικός πυρετός Ebola (Ebola Virus Disease, EVD) είναι μια σπάνια, σοβαρή, συχνά θανατηφόρα και με ισχυρή λοιμογόνο δύναμη λοίμωξη. Προκαλείται από τον ιό Ebola που ανήκει στην οικογένεια Filoviridae (filovirus) και περιλαμβάνει τα είδη Bundibugyo, Taï Forest (πρώην Ivory Coast), Reston, Sudan και Zaire. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1976 με επιδημίες στη Λαϊκή Δημοκρατία του

Κονγκό και στο Σουδάν. Έκτοτε έχουν ανα-φερθεί επιδημίες στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (1977, 1995, 2007, 2008, 2012), στο Σουδάν (1979, 2004), στη Γκαμπόν (1994, 1996, 2001, 2002), στην Ουγκάντα (2000, 2007, 2011, 2012), στη Δημοκρατία του Κον-γκό (2001, 2002, 2003, 2005). Το 1994 ανα-φέρθηκε ένα κρούσμα από το είδος Taï Forest στην Ακτή Ελεφαντοστού σε έναν εργαζόμενο σε εργαστήριο που μολύνθηκε κατά τη διάρ-κεια μια αυτοψίας σε ένα μολυσμένο χιμπα-τζή. Ο ασθενής ανάρρωσε και δε σημειώθηκε δεύτερο κρούσμα.

Εικόνα 1

Πηγή: WHO, 2014

Μελέτες υποδεικνύουν συσχέτιση μεταξύ των κλιματικών παραγόντων και των επιδημιών από τον EVD στον άνθρωπο. Η έναρξη των επιδημιών σχετίστηκε με συνθήκες υψηλής απόλυτης υγρασίας και χαμηλής θερμοκρα-σίας. Οι ιοί Ebola είναι πιο πιθανό να κατα-νέμονται σε περιοχές των τροπικών δασών της βροχής της Αφρικής, όπου η θερμοκρασία είναι μεσαία. Οι κλιματικοί παράγοντες σχε-τίζονται με τη λοίμωξη από τον ιό ebola στις νυχτερίδες, το πιθανότερο υποδόχο του ιού, σύμφωνα με τα έως σήμερα δεδομένα. Επί-σης, φυτά, αρθρόποδα και άλλα ζώα θα μπο-

ρούσαν να αποτελούν υποδόχα των ιών ebo-la. Η εποχική μετανάστευση των νυχτερίδων μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη επαφή με άλλα ζώα και τους ανθρώπους. Οι νυχτερίδες ως υπόδοχο του ιού εμπλέκο-νται στη διασταυρούμενη μεταξύ των ειδών μετάδοση στον άνθρωπο και στα άλλα πρω-τεύοντα θηλαστικά, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως ενδιάμεσοι ξενιστές για τη μετάδοση της λοίμωξης στον άνθρωπο. Στο παρελθόν παρατηρήθηκε ότι επιδημίες από τον EVD στον άνθρωπο είχαν συμπέσει με την κορύφωση της θνησιμότητας της νόσου

3

Κυρίως θέμα

στους χιμπατζήδες, στους γορίλες και σε ένα είδος αντιλόπης. Οι επιδημίες στα πρωτεύο-ντα θηλαστικά, με εξαίρεση τον άνθρωπο, παρατηρούνται κυρίως στο τέλος της εποχής των βροχών. Παρόλα αυτά, δεν είναι σαφές αν συνδέονται με προηγούμενες συνθήκες υγρασίας ή τρέχουσες συνθήκες ξηρασίας. Ο ιός Ebola μεταδίδεται μέσω της άμεσης επα-φής με το αίμα, τα σωματικά υγρά και τους ιστούς μολυσμένου ζώου ή ατόμου, νεκρού ή ζωντανού. Στην Αφρική, η μετάδοση της λοί-μωξης επιβεβαιώθηκε μέσω του χειρισμού μο-λυσμένων ή νεκρών ζώων, όπως χιμπατζήδες, μαϊμούδες, γορίλες, νυχτερίδες, άγριες αντιλό-πες και σκαντζόχοιρους, στα τροπικά δάση. Η μετάδοση από άτομο σε άτομο μπορεί να γίνει με την άμεση επαφή εκδοράς του δέρματος ή βλεννογόνου με το αίμα, τις εκκρίσεις, τα όρ-γανα ή άλλα σωματικά υγρά του μολυσμένου ατόμου και με την έμμεση επαφή με περιβάλ-λον μολυσμένο από αυτά τα υγρά, που οδηγεί και στην περαιτέρω εξάπλωση στην κοινότη-τα. Επιπλέον, ο ιός Ebola είναι δυνατό να με-ταδοθεί στη διάρκεια κηδειών, όπου μπορεί να υπάρξει άμεση επαφή με το μολυσμένο νεκρό σώμα. Η νόσος μπορεί να μεταδοθεί από τους άνδρες μέσω της σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις έως και 7 εβδομάδες μετά την ανάρρωση. Οι επαγγελματίες υγείας αποτελούν

ομάδα υψηλού κινδύνου μέσω της επαφής με ύποπτα ή επιβεβαιωμένα κρούσματα EVD, όταν δεν εφαρμόζονται ορθά τα μέτρα πρόληψης δι-ασποράς της λοίμωξης. Κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας, ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι επαγγελματίες υγείας, τα μέλη της οικογένει-ας και όσοι είχαν στενή επαφή με άτομο που πέθανε από τον αιμορραγικό πυρετό Ebola.Η περίοδος επώασης του ιού είναι από 2 έως 21 ημέρες. Η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί ξαφ-νικά με πυρετό, αίσθηση αδυναμίας, μυαλγία, πονοκέφαλο και πονόλαιμο, συμπτώματα από το γαστρεντερικό όπως έμετοι και διάρροια, εξάνθημα, δυσλειτουργία νεφρών και ήπατος και αιμορραγικές εκδηλώσεις εσωτερικών ή εξωτερικών οργάνων. Η θνητότητα της νόσου κυμαίνεται από 25% έως 90% και από το εί-δος Zaire από 44% έως 90%.Το Μάρτιο του 2014, το Υπουργείο Υγείας στη Γουινέα ανακοίνωσε στον Παγκόσμιο Οργα-νισμό Υγείας (ΠΟΥ) ταχύτατα εξελισσόμενη επιδημία EVD σε δασώδεις περιοχές στη νο-τιοανατολική Γουινέα, αναφέροντας εκεί τα πρώτα κρούσματα και στην πρωτεύουσα Κο-νακρί. Έως το Μάιο, αναφέρθηκαν τα πρώτα κρούσματα στη Σιέρα Λεόνε και στη Λιβερία, όπου η μετάδοση της νόσου πιθανώς προέκυ-ψε από τη μετακίνηση μολυσμένων ατόμων μέσω των χερσαίων συνόρων.

Εικόνα 2

Πηγή: WHO, 2014

4

Κυρίως θέμα

Στις 20 Ιουλίου 2014, ένας ασθενής με συ-μπτώματα από τη Λιβερία ταξίδεψε με αερο-πλάνο στο Λάγος, στη Νιγηρία, όπου πέθανε στις 25 Ιουλίου. Προτού διαγνωσθεί με αιμορ-ραγικό πυρετό Ebola, μολύνθηκαν από αυτόν οι στενές επαφές του στο αεροδρόμιο και οι επαγγελματίες υγείας στο νοσοκομείο που νο-σηλεύτηκε. Αυτή η συρροή κρουσμάτων στη Νιγηρία, που είχε ως αφετηρία το αεροπορικό ταξίδι ενός μολυσμένου ατόμου, οδήγησε σε τριτογενή κρούσματα στη Νιγηρία και σε μια νέα συρροή κρουσμάτων στο Port Harcourt, Rivers State, με 3 επιβεβαιωμένα κρούσμα-τα. Μια στενή επαφή του κρούσματος από το Λάγος έφυγε από την πόλη, ενώ ήταν σε κα-

ραντίνα, για να αναζητήσει θεραπεία στο Port Harcourt. Ο ιατρός που ανέλαβε τη θεραπεία του, από την 1η έως τις 3 Αυγούστου, σε ένα ξενοδοχείο στο Port Harcourt, εμφάνισε συ-μπτώματα αδυναμίας και πυρετό στις 11 Αυ-γούστου, πέθανε στις 22 Αυγούστου και επι-βεβαιώθηκε με EVD στις 27 Αυγούστου. Συ-νεπώς, υπάρχει έμμεση σύνδεση με το πρώτο κρούσμα στη Νιγηρία. Από τις 30 Δεκεμβρίου 2013 έως τις 28 Σε-πτεμβρίου 2014, ανακοινώθηκαν συνολικά 7178 (επιβεβαιωμένα, πιθανά και ύποπτα) κρούσματα και 3338 θάνατοι στη Δυτική Αφρική.

Πίνακας 1

Συνολικός αριθμός κρουσμάτων και θανάτων από τον αιμορραγικό πυρετό Ebola στην Δυτική Αφρική έως 28 Σεπτεμβρίου 2014

Επιβεβαιωμένα Πιθανά Ύποπτα Σύνολο

Γουινέα

Κρούσματα 950 170 37 1157

Θάνατοι 535 170 5 710

Λιβερία

Κρούσματα 927 1656 1113 3696

Θάνατοι 890 664 444 1998

Σιέρα Λεόνε

Κρούσματα 2076 37 191 2304

Θάνατοι 574 37 11 622

Σύνολο

Κρούσματα 3953 1863 1341 7157

Θάνατοι 1999 871 460 3330

Αρχικό κρούσμα ή τοπική μετάδοση

Επιβεβαιωμένα Πιθανά Ύποπτα Σύνολο

Νιγηρία

Κρούσματα 19 1 0 20

Θάνατοι 7 1 0 8

Σενεγάλη

Κρούσματα 1 0 0 1

Θάνατοι 0 0 0 0

Σύνολο

5

Κυρίως θέμα

Αρχικό κρούσμα ή τοπική μετάδοση

Επιβεβαιωμένα Πιθανά Ύποπτα Σύνολο

Κρούσματα 20 1 0 21

Θάνατοι 7 1 0 8

World Health Organization (WHO). Ebola Response Roadmap Situation Report, 1 October 2014

Στις 26 Αυγούστου 2014, το Υπουργείο Υγείας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ανακοίνω-σε στον ΠΟΥ επιδημία από EVD στην επαρχία Equateur. Το πρώτο κρούσμα που αναφέρθη-κε (και πιθανώς πρώτο στην κοινότητα) αφο-ρά σε μια έγκυο που πέθανε από αιμορραγικό πυρετό αγνώστου αιτιολογίας σε τοπικό νο-σοκομείο. Η γυναίκα προσβλήθηκε ενώ προε-τοίμαζε το κρέας άγριου ζώου που είχε φέρει μετά από κυνήγι ο άντρας της, που πέθανε κι εκείνος αργότερα. Από τις 28 Ιουλίου έως τις 28 Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκαν 70 κρούσμα-τα από EVD (30 επιβεβαιωμένα, 26 πιθανά, 14 ύποπτα) συμπεριλαμβανομένων 42 θανά-των. Κανένα από τα κρούσματα δεν είχε ιστο-ρικό ταξιδιού σε χώρες της Δυτικής Αφρικής με επιδημία σε εξέλιξη ή επαφή με άτομα από τις χώρες αυτές. Το είδος Zaïre είναι υπεύθυ-νο για τη συγκεκριμένη επιδημία, η οποία δε σχετίζεται με εκείνη που πλήττει τη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. Παρόλο που ο κίνδυνος από EVD στους τα-ξιδιώτες που επισκέπτονται τις πληγείσες πε-ριοχές είναι χαμηλός, συγκεκριμένες ομάδες ταξιδιωτών, όπως οι επαγγελματίες υγείας και οι αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας θεωρούνται υψηλού κινδύνου, κρούσματα με EVD αναφέρθηκαν στις ΗΠΑ, στο Ηνωμέ-νο Βασίλειο και στην Ισπανία. Ο αιμορραγι-κός πυρετός Ebola είναι δυνατόν να εισαχθεί στην Ευρώπη από ασθενείς με EVD που ταξι-δεύουν είτε με απευθείας ή με ενδιάμεσους σταθμούς πτήσεις ή με φορτηγά αεροπλάνα ή με επιβατηγά πλοία και σπάνια από μετα-νάστες που φθάνουν παράνομα στις νότιες ακτές της Μεσογείου. Αν και αυτή η πιθανό-τητα είναι μικρή, οι επιπτώσεις στα πλοία εν πλω και στα κέντρα υποδοχής μπορεί να είναι σοβαρές. Επίσης, ασυμπτωματικοί ταξιδιώτες με EVD ενδέχεται να ταξιδέψουν κατά την πε-ρίοδο επώασης της νόσου ή να εμφανίσουν συμπτώματα στη διάρκεια του ταξιδιού. Κα-θώς ο αιμορραγικός πυρετός Ebola μπορεί να εξελιχθεί γρήγορα και οι ασθενείς μπορεί να μη γνωρίζουν αν έχουν εκτεθεί στη νόσο ή

να το αρνηθούν, όταν επισκεφθούν μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας στην Ευρώπη, οι επαγγελματίες υγείας μπορεί να μην υποπτευ-θούν τον EVD. Επιπλέον, ο έλεγχος στις πύ-λες εισόδου ή εξόδου ενδέχεται να μην μπορεί να ανιχνεύσει τα κρούσματα κατά την περίοδο επώασης.

Εργαστηριακή διάγνωσηΟ ιός Ebola μεταδίδεται αποκλειστικά μέσω άμεσης επαφής με αίμα ή με άλλα σωματικά υγρά από άτομο που νοσεί ή με αντικείμε-να, τα οποία έχουν μολυνθεί από μολυσμένο αίμα, ή με μολυσμένα σωματικά υγρά προη-γούμενων ασθενών. Επομένως, ο ιός εκτός του αίματος ή των προϊόντων αυτού ανευ-ρίσκεται στα ούρα, στο σάλιο, στα κόπρανα, στα εμέσματα αλλά και στο σπέρμα των ασθε-νών. Η περίοδος επώασης του ιού είναι κατά μέσο όρο 8-10 ημέρες, αλλά έχουν αναφερθεί περιπτώσεις από 2 έως 21 ημέρες. Οι ασθενείς μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μόνο κατά την περίοδο των συμπτωμάτων, αλλά και μετά θά-νατον. Ενώ ο ιός κατά την περίοδο επώασης δεν αναπτύσσει σημαντικό ιικό φορτίο σε σω-ματικά υγρά ή τους ιστούς του ατόμου φορέα, κατά την έναρξη των συμπτωμάτων, οι πολύ υψηλοί τίτλοι του φορτίου στο αίμα αποτε-λούν τελικά μια πηγή εύκολης μετάδοσης της σοβαρής αυτής νόσου. Επομένως, είναι επι-τακτική η ανάγκη εφαρμογής των πλέον αυ-στηρών κανόνων βιοασφάλειας τόσο κατά τη νοσηλεία των ασθενών όσο και για το χειρι-σμό και την επεξεργασία των δειγμάτων που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της νόσου.

Χρόνος συλλογής δειγμάτωνΌπως ήδη αναφέρθηκε, ο ιός ανιχνεύεται στο αίμα των ασθενών μόνο μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, κυρίως του πυρετού (Πίνακας 2). Έτσι λοιπόν, το καταλληλότερο δείγμα για την επιβεβαίωση της νόσου είναι η ανί-χνευση του ιού με τη μέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης με αντίστροφη με-ταγραφάση σε πραγματικό χρόνο (real time

6

Κυρίως θέμα

RT-PCR) στο αίμα των ασθενών αμέσως μετά την εμφάνιση πυρετού. Επειδή το φορτίο στο αίμα μπορεί να απαιτήσει μέχρι και 3 ημέρες, για να φτάσει σε ανιχνεύσιμα επίπεδα, μπορεί να απαιτηθεί επανάληψη της λήψης αίματος και τη 2η και την 3η ημέρα του πυρετού. Γενι-κά ο ιός ανιχνεύεται σταθερά με την real time RT-PCR από την 3η έως τη 10η ημέρα των συ-μπτωμάτων. Πρακτικά κάθε ασθενής με υπο-

ψία νόσου Ebola πρέπει να υποβάλλεται σε αιμοληψία αμέσως μετά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο και στην περίπτωση που το δείγ-μα είναι αρνητικό πρέπει να γίνεται νέα αιμο-ληψία και έλεγχος μέχρι και 3 ημέρες μετά την εμφάνιση πυρετού. Αν και το τελευταίο δείγμα αποβεί αρνητικό, πρέπει να αποκλει-στεί η λοίμωξη από Ebola.

Πίνακας 2. Πρώιμα συμπτώματα νόσου ιού Ebola

Επιδημία Ebola στη Δυτική Αφρική

Αρχικά Συμπτώματα:Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί σε άλλα άτομα μόνο αφότου αρχίσουν τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται 2 με 21 μέρες μετά την έκθεση.

• Πυρετός • Πόνος στο στομάχι

• Πονοκέφαλος • Μυαλγία

• Διάρροια • Ξαφνική αιμορραγία ή Πρήξιμο

• Εμετός

Πηγή: CDC, 2014

Προτιμώμενα δείγματαΓια το μοριακό έλεγχο για την ανίχνευση του ιού Ebola πρέπει να συλλέγονται τουλάχιστον 4mL αίματος σε πλαστικό σωληνάριο. Η συλ-λογή του αίματος σε γυάλινο σωληνάριο ή σε σωληνάριο με ηπαρίνη απαγορεύεται. Προ-τιμάμε τη συλλογή σε σωληνάριο με EDTA, αλλά είναι αποδεκτά και δείγματα που έχουν συλλεχθεί σε σωληνάρια με SPS, κιτρικά ή με ενεργοποιητές θρόμβου (ξηρά σωληνάρια). Δεν απαιτείται ο διαχωρισμός και η απομόνω-ση του ορού ή του πλάσματος από το αρχι-κό σωληνάριο συλλογής. Τα δείγματα πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασίες 2-8°C και να αποστέλλονται αμέσως σε θερμοκρασίες ψυγείου στα ειδικά κέντρα αναφοράς για την ανίχνευση του ιού Ebola. Απαραίτητη είναι πά-ντοτε η ειδική σήμανση ότι πρόκειται για δείγ-ματα που προορίζονται για έλεγχο ιού Ebola. Επιτρέπεται η βραχυπρόθεσμη αποθήκευση των δειγμάτων στους 4°C μέχρι να καταστεί δυνατή η αποστολή τους. Το άτομο που θα κάνει την αιμοληψία θα πρέπει να φορά διπλά γάντια (τα εξωτερικά με μακρύτερη κάλυψη που να φτάνει μέχρι τη μέση του αντιβραχί-ου), προστατευτική αδιάβροχη ολόσωμη στο-λή, κατά προτίμηση λευκού χρώματος, προ-σωπίδα ή προστατευτικά γυαλιά και μάσκα, η οποία θα καλύπτει τη μύτη και το στόμα.

Συσκευασία και αποστολή κλινικών δειγμάτωνΤα δείγματα που συλλέγονται για το μοριακό έλεγχο του ιού Ebola πρέπει να συσκευάζονται και να αποστέλλονται χωρίς να γίνεται προ-σπάθεια ανοίγματος των σωληναρίων συλλο-γής αίματος ή προσπάθεια μοιράσματος του αρχικού δείγματος σε περισσότερα σωληνά-ρια, προκειμένου να αποσταλούν σε διαφορε-τικά εργαστήρια αναφοράς. Η αποστολή των δειγμάτων από το Νοσοκομείο που προέρχε-ται ο ασθενής πρέπει να γίνεται πάντοτε μετά από προηγούμενη ενημέρωση του ΚΕΕΛΠΝΟ. Κανένα κέντρο αναφοράς δεν πρέπει, επίσης, να αποδέχεται δείγματα που έχουν αποστα-λεί χωρίς την ενημέρωση από το ΚΕΕΛΠΝΟ. Τέλος, σε περιπτώσεις που αυτό είναι εφικτό, η μεταφορά των δειγμάτων πρέπει να γίνεται με φροντίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ ή σε περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό με την καθοδήγησή του. Όλα τα δείγματα πρέπει να συσκευάζο-νται ξεχωριστά με βάση το τριπλό πρότυπο συσκευασίας που αποτελείται από το πρώτο δοχείο, που μπορεί να είναι και μια πλαστι-κή σακούλα τυλιγμένη με υλικό απορρόφη-σης κραδασμών, το δεύτερο δοχείο, που είναι συνήθως μεταλλικό και απόλυτα στεγανό με βιδωτό πώμα, και το τρίτο δοχείο, που αποτε-λεί και το εξωτερικό κυτίο της αποστολής. Σε αυτό το τελευταίο κυτίο αναγράφονται όλες

7

Κυρίως θέμα

οι απαραίτητες πληροφορίες μεταφοράς και συντήρησης. Επίσης, σε αυτό προσαρτώνται

εξωτερικώς όλα τα έγγραφα που πρέπει να συνοδεύουν το δείγμα (Εικόνα 3).

Εικόνα 3. Τριπλό σύστημα συσκευασίας και αποστολής δειγμάτων

ΘεραπείαΕιδική θεραπεία ή εμβόλιο έναντι του ιού του Έμπολα (Ebola) με αποδεδειγμένη αποτελε-σματικότητα δεν έχουν καθοριστεί ακόμη. Μερικές πειραματικές ακόμη θεραπείες έχουν ελεγχθεί ως αποτελεσματικές σε ζώα, αλλά δεν έχουν γίνει ακόμη τυχαιοποιημένες μελέ-τες σε ανθρώπους.Η ανάρρωση από λοίμωξη με το ιό Ebola εξαρ-τάται από την ανοσολογική απάντηση του ασθενούς. Όσοι επιζούν αναπτύσσουν αντι-σώματα που διαρκούν τουλάχιστον 10 χρόνια ή περισσότερο. Σύμφωνα με τη Σύσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τη θεραπεία και τον εμβολιασμό έναντι του ιού Ebola που πραγματοποιήθηκε στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2014 στη Γενεύη, καμιά από τις πειραματικές θεραπείες και εμβόλια δεν έχει πάρει έγκριση για τον άνθρωπο (2). Αρκετές από τις πειρα-ματικές θεραπείες και εμβόλια έχουν δοκιμα-σθεί σε ζωικά μοντέλα και είχαν καλά απο-τελέσματα. Λόγω της ταχείας εξέλιξης των επιδημιών του Έμπολα, η διεθνής κοινότητα κινητοποιείται να βρει τρόπους να επιταχύνει την αξιολόγηση και χρήση τους. Η ασφάλεια για τον άνθρωπο δεν είναι γνωστή για αυτές και είναι πιθανή η εμφάνιση ανεπιθύμητων συμβάντων, όταν χορηγηθούν. Στη Σύσκεψη του ΠΟΥ οι ειδικοί συμφώνησαν ότι η χρήση ολικού αίματος και άνοσου ορού

(ορός με αντισώματα από ασθενή που επέζη-σε της λοίμωξης) χρειάζεται να θεωρηθούν ως προτεραιότητα.Επιπρόσθετα, η θεραπεία της λοίμωξης είναι συμπτωματική. Οι ακόλουθες σημαντικές πα-ρεμβάσεις, όταν γίνουν έγκαιρα, βελτιώνουν σημαντικά την πιθανότητα επιβίωσης σύμφω-να με το Αμερικανικό Center for Disease Con-trol (CDC): χορήγηση υγρών ενδοφλεβίως, ρύθμιση ηλεκτρολυτών, διατήρηση οξυγόνω-σης και αρτηριακής πίεσης, θεραπεία συνυ-παρχουσών λοιμώξεων.Oι πραγματογνώμονες συζήτησαν την ύπαρξη αλλά και τα δεδομένα για τη χρήση νέων θε-ραπειών, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα, φάρμακα βασιζόμενα στο RNA και μικρομορι-ακά αντι-ιικά. Επίσης, εξέτασαν τη δυνατότη-τα χρήσης φαρμάκων εγκεκριμένων για άλ-λες ασθένειες. Από τις νέες θεραπείες κάποιες έχουν δείξει καλά αποτελέσματα σε πειραμα-τικά μοντέλα (μαϊμούδες) και έχουν χρησιμο-ποιηθεί σε λίγους ασθενείς με λοίμωξη από ιό Ebola (πολύ λίγοι για να τεκμηριώσουν απο-τελεσματικότητα και ασφάλεια). Έχουν περι-ορισμένα αποθέματα και θα παραμείνουν έτσι για αρκετούς μήνες παρά τις προσπάθειες. Για τη δημιουργία επαρκούς αποθέματος των υπο ανάπτυξη εμβολίων υπάρχει μεγαλύτε-ρη αισιοδοξία. Το ZMapp είναι η πειραματι-κή θεραπεία, που προμηθεύτηκε ένας ιδιωτι-κός ανθρωπιστικός οργανισμός (Samaritan’s

8

Κυρίως θέμα

Βιβλιογραφία

1. World Health Organization (WHO). Στο: http://www.who.int/csr/disease/ebola/en/ [προσπέλαση 30/9/2014]

2. European Center for Disease Control and Prevention (ECDC). Στο: http://www.ecdc.europa.eu/en/Pages/home.aspx [προσπέλαση 30/9/2014]

3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Στο: http://www.cdc.gov/vhf/ebola/ [προσπέλαση 30/9/2014]

4. Eurosurveillance. Στο: www.eurosurveillance.org [προσπέλαση 11/9/2014]5. Monath TP. Ecology of Marburg and Ebola viruses: speculations and directions for

future research. Journal Infect Dis. 1999;179 Suppl 1:S127-38. Στο: http://dx.doi.org/10.1086/514281

6. Olival KJ, Islam A, Yu M, et al. Ebola virus antibodies in fruit bats, Bangladesh. Emerg Infect Dis. 2013;19(2):270-3. Στο: http://dx.doi.org/10.3201/eid1902.120524

7. Peterson AT, Bauer JT, Mills JN. Ecologic and geographic distribution of filovirus disease. Emerg Infect Dis. 2004;10(1):40-7. Στο: http://dx.doi.org/10.3201/eid1001.030125

8. Lahm SA, Kombila M, Swanepoel R, Barnes RF. Morbidity and mortality of wild animals in relation to outbreaks of Ebola haemorrhagic fever in Gabon, 1994-2003. Trans R Soc Trop Med Hyg. 2007;101(1):64-78. Στο: http://dx.doi.org/10.1016/j.trstmh.2006.07.002

9. Bermejo M, Rodriguez-Teijeiro JD, Illera G, Barroso A, Vilà C, Walsh PD. Ebola outbreak killed 5000 gorillas. Science. 2006;314(5805):1564. Στο: http://dx.doi.org/10.1126/science.1133105

10. Interim Guidance for Specimen Collection, Transport, Testing and Submission for person under investigation for Ebola virus Disease in the United States of America. CDC, Oct 6, 2014. http://www.cdc.gov/vhf/ebola/hcp/interim-guidance-specimencollection-submission-patients-suspected-infection-ebola.html#update2.

11. J Forrester, S Pillai, K Beer, et al. Assessment of Ebola Virus Disease, Health Care Infrastructure, and Preparedness — Four Counties, Southeastern Liberia, August 2014. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2014;63(Early Release);1-3.

Purse) που είχε προσλάβει τον ένα από τους Αμερικανούς, οι οποίοι μολύνθηκαν με τον ιό στη Λιβέρια. Το CDC and το NIH των ΗΠΑ δεν είχαν κανενός είδους συμμετοχή στη χρήση του φαρμάκου. Δεν έχει ελεγχθεί ακόμη σε ανθρώπους. Είναι συνδυασμός τριών μονο-κλωνικών αντισωμάτων τα οποία συνδέονται με την πρωτείνη του ιού. Η κατασκευάστρια εταιρεία έχει προγραμματίσει κλινικές δοκιμές φάσης 1 και δεν έχει την υποδομή για εκτε-ταμένη παραγωγή του ακόμη. Όταν μια θε-ραπεία δεν έχει πάρει έγκριση, στις ΗΠΑ είναι δυνατόν να γίνει αίτημα προς τον οργανισμό FDA (Food and Drug Administration), ο οποί-ος μπορεί να επιτρέψει την πρόσβαση σε πει-ραματικές θεραπείες που χαρακτηρίζονται ως νέες υπό μελέτη επείγουσες θεραπείες .Αναφορικά με τα εμβόλια, η Σύσκεψη του

ΠΟΥ καθόρισε ότι ξεκινούν ήδη στις ΗΠΑ με-λέτες για την ασφάλεια των δυο πλέον με-λετημένων εμβολίων – που βασίζονται στους ιούς vesicular stomatitis virus (VSV-EBO) και chimpanzee adenovirus (ChAd-EBO) – και στα μέσα Σεπτεμβρίου στην Ευρώπη και Αφρική. Ο ΠΟΥ θα συνεργαστεί με όλους τους εμπλε-κόμενους φορείς, για να επιταχύνει τη δια-δικασία παραγωγής και ασφαλούς χορήγησής τους στις επηρεαζόμενες περιοχές. Εάν απο-δειχθεί ασφαλές ένα εμβόλιο για τους εργα-ζόμενους στο χώρο της υγείας θα μπορούσε να κυκλοφορήσει στα μέσα Νοεμβρίου 2014. Συνοψίζοντας, αυτή τη χρονική στιγμή ο πλέ-ον αποτελεσματικός τρόπος να ελεγχθεί η επι-δημία του ιού Ebola στη Δυτική Αφρική είναι η εφαρμογή μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων.

9

Κυρίως θέμα

Βιβλιογραφία

12. K Mirkovic, J Thwing, P Diack. Importation and Containment of Ebola Virus Disease — Senegal, August–September 2014. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2014;63(39);873-4.

13. Ebola Medical Waste Management. http://www.cdc.gov/vhf/ebola/hcp/medical-wastemanagement.Html

14. Ebola Diagnosis. http://www.cdc.gov/vhf/ebola/diagnosis/index.html15. (CDC, http://www.cdc.gov/vhf/ebola/treatment/)16. (Statement on the WHO Consultation on potential Ebola therapies and vaccines (WHO,

5 September 2014, http://www.who.int/mediacentre/news/statements/2014/ebola-therapies-consultation/en/)(CDC, http://www.cdc.gov/vhf/ebola/treatment/)

17. Thi EP, Mire CE, Ursic-Bedoya R, Geisbert JB, H Lee AC, Agans KN, Robbins M, Deer DJ, Fenton KA, MacLachlan I, Geisbert TW. Marburg virus infection in nonhuman primates: Therapeutic treatment by lipid-encapsulated siRNA. Sci Transl Med. 2014 Aug 20;6(250):250ra116. doi: 10.1126/scitranslmed.3009706.

18. Reardon S. Ebola treatments caught in limbo. Nature. 2014 Jul 31;511(7511):520. doi: 10.1038/511520a. PubMed PMID: 25079536.

19. Gulland A. First Ebola treatment is approved by WHO. BMJ. 2014 Sep 8;349:g5539. doi: 10.1136/bmj.g5539. PubMed PMID: 25200068.

Ανδρούλα ΠαυλήΥπεύθυνη Γραφείου Ταξιδιωτικής Ιατρικής

Τμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Σπανάκης Νικόλαος, Επίκ. Καθ. Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Ρεγγίνα ΒώρουΥπεύθυνη Γραφείου Στρατηγικού Σχεδιασμού και Πολιτικής,

10

Επιδημιολογικά δεδομένα

Αύγουστος 2014

Πίνακας 1. Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) στο σύνολο της χώρας με ημερομηνία δήλωσης 01/08/2014 − 31/08/2014 και διάμεση τιμή δηλωθέντων κρουσμάτων Αύγουστος 2004−2013 και εύρος τιμών.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Αύγουστος 2014

Διάμεση τιμή Αύγουστος 2004−2013

Ελάχιστη τιμή Αύγουστος 2004-2013

Μέγιστη τιμή Αύγουστος 2004-2013

Αλλαντίαση 0 0 0 0Ανεμευλογιά με επιπλοκές 0 0 0 3Άνθρακας 0 0 0 1Βρουκέλλωση 7 16 5 35Διφθερίτιδα 0 0 0 0Εγκεφαλίτιδες από αρμπο-ιούς 0 0 0 0Ελονοσία 9 7 3 13Ερυθρά 0 0 0 0Ευλογιά 0 0 0 0Εχινοκοκκίαση 1 1 0 6Ηπατίτιδα A 7 7 2 46Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών 6 4 1 20

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό (α’ διάγνωση) 0 1 0 12

Ιλαρά 0 0 0 18Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί 2 0 0 2Κοκκύτης 0 3 0 12Λεγιoνέλλωση 3 3 0 9Λεϊσμανίαση 6 5 1 10Λεπτοσπείρωση 6 5 1 9Λιστερίωση 2 0 0 4Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 1 0 0 1

Λύσσα 0 0 0 0Μελιοείδωση-Μάλη 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα

άσηπτη 25 28 20 62βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 11 16 8 30

αγνώστου αιτιολογίας 0 1 0 5 Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 2 3 1 7Πανώλη 0 0 0 0Παρωτίτιδα 0 0 0 2Πολιομυελίτιδα 0 0 0 0Πυρετός Q 0 0 0 1Σαλμονέλλωση (μη τυφο − παρατυφική) 68 87 40 324

Σιγκέλλωση 6 6 0 21Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) 0 0 0 0Συγγενής ερυθρά 0 0 0 0Συγγενής σύφιλη 0 0 0 1

11

Επιδημιολογικά δεδομένα

Συγγενής τοξοπλάσμωση 0 0 0 1Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 2 8,5 4 22

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0 0 5Τουλαραιμία 0 0 0 0Τριχίνωση 0 0 0 0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 1 1 1 9Φυματίωση 45 50 28 121Χολέρα 0 0 0 0

Πίνακας 2. Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά περιφέρεια της χώρας με ημερομηνία δήλωσης 01/08/2014 − 31/08/2014 (Η περιφέρεια ορίζεται με βάση τη διεύθυνση κατοικίας του κρούσματος).

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Αν.

Μακε

δονί

ας

και Θ

ράκη

ς

Κεν

τρικ

ής

Μακε

δονί

ας

Δυτι

κής

Μακε

δονί

ας

Ηπεί

ρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσω

ν

Δυτι

κής

Ελλ

άδας

Στε

ρεά

ς Ελλ

άδας

Αττ

ικής

Πελ

οπονν

ήσου

Βορεί

ου Α

ιγαίο

υ

Νοτί

ου Α

ιγαίο

υ

Κρήτη

ς

Άγν

ωστο

Βρουκέλλωση 1 0 0 3 0 0 0 1 0 2 0 0 0 0Ελονοσία 1 0 0 0 0 0 1 0 4 0 0 0 0 3Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0Ηπατίτιδα Α 0 0 0 0 5 0 0 0 1 0 1 0 0 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών 0 3 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0

Ιογενείς Αιμορραγικοί πυρετοί 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1Λεγιονέλλωση 0 2 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0Λεϊσμανίαση 1 0 0 0 3 0 1 0 0 1 0 0 0 0Λεπτοσπείρωση 1 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0Λιστερίωση 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Μηνιγγίτιδα 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

άσηπτη 0 6 0 0 3 1 3 2 6 0 0 0 1 3

βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 1 2 0 1 2 1 2 0 0 0 0 1 1 0

αγνώστου αιτιολογίας 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0Σαλμονέλλωση 3 2 1 6 5 1 5 5 29 4 1 1 4 1Σιγκέλλωση 2 0 0 0 0 0 2 0 2 0 0 0 0 0

Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς-υδατογενούς νοσήματος 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0

Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1Φυματίωση 4 9 1 1 1 0 0 1 19 5 0 0 1 3

12

Επιδημιολογικά δεδομένα

Πίνακας 3. Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά φύλο και ηλικιακή ομάδα, για το σύνολο της χώρας, με ημε-ρομηνία δήλωσης 01/08/2014 − 31/08/2014 (Α: άνδρας, Γ: γυναίκα).

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο

<1 1-4 5-14 15-24

25-34

35-44

45-54

55-64 65+ Άγν.

Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α ΓΒρουκέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 3 0 0 1 0 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 1 0 5 0 0 0 0 0 0 0Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Α 0 1 0 1 1 0 1 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 2 0 1 0 0 0

Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0

Λεγιονέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0Λεπτοσπείρωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 3 1 1 0 0 0Λιστερίωση 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC)

1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Μηνιγγίτιδα άσηπτη 1 0 2 1 2 3 5 3 1 0 1 1 0 3 0 0 1 1βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου)

1 1 0 0 3 0 2 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 0 0 0

αγνώστου αιτιολογίας 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Σαλμονέλλωση 8 5 7 13 7 6 2 1 0 0 2 1 2 2 3 4 1 4 0 0Σιγκέλλωση 1 0 1 0 1 2 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Φυματίωση 0 0 0 0 1 0 2 2 4 3 2 0 6 2 4 1 13 5 0 0

Τα δελτία δήλωσης και οι ορισμοί κρούσματος των παραπάνω νοσημάτων βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ (www.keelpno.gr).Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που παρουσιάζονται για τον Αύγουστος 2014 είναι προ-σωρινά, μπορεί δηλαδή να υποστούν μικρές τροποποιήσεις και ότι η ερμηνεία τους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς υπάρχουν ενδείξεις υποδήλωσης στο σύστημα. Το σύστημα ΥΔΝ βασίζεται στους γιατρούς που παρά το φόρτο εργασίας τους, αντιλαμβάνονται τη σημα-σία της συστηματικής δήλωσης των κρουσμάτων των λοιμωδών νοσημάτων και τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους.

Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης

13

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

Προετοιμασία υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα, για αντιμετώπιση πιθανού περιστατικού αιμορραγικού πυρετού από ιό Ebola

Η επιδημία αιμορραγικού πυρετού από ιό Ebola χαρακτηρίστηκε από τον ΠΟΥ στις 8 Αυγού-στου ως έκτακτο γεγονός διεθνούς υγειονο-μικής σημασίας. Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για την προετοιμασία της Ελλάδας, όπως και όλων των χωρών παγκοσμίως, για την πιθα-νή αντιμετώπιση εισαγόμενου περιστατικού. Το ΚΕΕΛΠΝΟ εκπόνησε οδηγίες απευθυνό-μενες προς τους επαγγελματίες υγείας, τους εργαζόμενους που χειρίζονται νεοεισερχόμε-να άτομα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα κατά την είσοδο στη χώρα, τις αεροπορικές εταιρεί-ες, την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και τα αεροϋγειονομεία.

Στόχο των παραπάνω οδηγιών αποτελεί η έγκαιρη αναγνώριση ύποπτου περιστατικού, ώστε να απομονωθεί, να αποκλεισθεί περαιτέ-ρω μετάδοση της νόσου, να ληφθούν τα απα-ραίτητα μέτρα προφύλαξης από τους επαγ-γελματίες υγείας που θα το διαχειριστούν και να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή παροχή υποστηρικτικής αγωγής.

Παράλληλα, δημιουργήθηκε πρωτόκολλο λή-ψης επιδημιολογικού ιστορικού και διερεύνη-σης παραγόντων κινδύνου του κρούσματος όπως και ιχνηλάτησης ατόμων που ήρθαν σε επαφή με το κρούσμα, ώστε έγκαιρα να εντο-πιστούν και παρακολουθηθούν για όσο διαρ-κεί το διάστημα επώασης εώς 21 ημέρες.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο ορίστηκε νοσοκομείο που θα υποδεχθεί περιστατικό που θα χαρα-κτηρισθεί ως πιθανό κρούσμα και ελήφθη μέρι-μνα τόσο για την κατάλληλη προετοιμασία των εγκαταστάσεων και για την εξασφάλιση των απαιτούμενων υλικών μέσων όσο και για την εκπαίδευση του ιατρονοσηλευτικού προσωπι-κού στην τήρηση των μέτρων προφύλαξης και της χρήσης μέσων ατομικής προστασίας.

Εργαστήριο Αναφοράς για τον αιμορραγικό πυ-ρετό Ebola ορίστηκε το Εργαστήριο Αναφοράς Αρμποϊών και Αιμορραγικών Πυρετών, το οποίο διαθέτει επαρκή εξοπλισμό για την εργαστηρια-κή επιβεβαίωση ή αποκλεισμό της νόσου.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ, σύμφωνα με την εκτίμηση που πραγματοποίησε, κρίνει ότι προς το παρόν ο κίνδυνος εισόδου κρούσματος είναι μεν χα-μηλός, αλλά δεν είναι μηδενικός. Υπογραμμί-ζεται ότι η εκτίμηση κινδύνου είναι δυναμική διαδικασία, κατά την οποία παρακολουθείται η εξέλιξη της επιδημίας και λαμβάνονται υπό-ψη όλα τα νεότερα δεδομένα.

Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι άτομο, το οποίο διέμεινε στις επηρεαζόμενες περιοχές (μέχρι 10/10/2014: Γουϊνέα, Σιέρρα Λεόνε, Λιβε-ρία, Lagos και Rivers State της Νιγηρίας και Equateur Province της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό) και φέρει τον ιό του Ebola, μπορεί να φτάσει στην Ελλάδα είτε μέσω νόμιμης οδού (π.χ. αεροπορικώς) είτε μέσω μη νόμιμης.

‘Εχει εκπονηθεί ειδικός αλγόριθμος για τους εργαζόμενους σε σώματα ασφαλείας και σε δομές υγείας πρώτης υποδοχής, οι οποίοι έρ-χονται σε επαφή με νεοεισερχόμενα άτομα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα κατά την εί-σοδό τους στη χώρα, με στόχο την προστασία του προσωπικού, την έγκαιρη αναγνώριση και την ορθή διαχείριση κρούσματος.

Παράλληλα, ειδικές οδηγίες έχουν διανεμη-θεί για τις αεροπορικές πτήσεις που αφορούν την διαχείριση περιστατικού, ενώ άμεσα θα υιοθετηθεί η χρήση ειδικού δελτίου, το οποίο θα συμπληρώνει κάθε επιβάτης, με στόχο την αναδρομική εύρεση των αεροδρομίων που επι-βιβάσθηκε ακόμα και σε πτήσεις με ενδιάμε-σους σταθμούς, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρες ταξιδιωτικό ιστορικό. Εξετάζεται το ενδεχόμενο τοποθέτησης συσκευών εξ’ αποστάσεως θερμο-μέτρησης, ώστε να γίνεται κλινική και επιδημι-ολογική αξιολόγηση των εμπύρετων επιβατών.

Η ελονοσία (P. falciparum) πρέπει να μπαίνει στη διαφοροδιάγνωση κάθε ύποπτου περιστα-τικού, καθώς είναι ενδημική στις επηρεαζόμε-νες χώρες της Αφρικής για Ebola. Όταν ένας ασθενής συγκεντρώνει επιδημιολογικά και κλινικά κριτήρια ύποπτου κρούσματος, ιδιαί-τερα όταν και η εξέταση για ελονοσία βρεθεί αρνητική, θα πρέπει να διακομίζεται στο νο-σοκομείο υποδοχής.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ συμμετέχει σε όλες τις τηλεδι-ασκέψεις για τον Ebola, που οργανώνει το Συμβούλιο Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Λοιμώξεων με συμμε-τοχή και των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών.

Τέλος, προγραμματίζεται η άμεση διεξαγωγή ασκήσεων με προσομοίωση κρούσματος στις

14

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

Μονάδες Υγείας, ώστε να διατηρείται υψηλό το επίπεδο ετοιμότητας της χώρας για τη δια-χείριση ύποπτου περιστατικού.

Το ενδεχόμενο εισαγωγής κρούσματος αιμορ-

ραγικού πυρετού Ebola στη χώρα συνιστά ιδι-αίτερα σοβαρή απειλή για τη Δημόσια Υγεία και απαιτεί υψηλό επίπεδο ετοιμότητας και καλό συντονισμό των υπηρεσιών υγείας .

Γ. Δουγάς, Κτηνίατρος, Γραφείο Ζωονόσων, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης, ΚΕΕΛΠΝΟ

Ενέργειες του Υπουργείου Υγείας στα πλαίσια προετοιμασίας της χώρας για την αντιμετώπιση επιδημίας από τον ιό Ebola

Από την άνοιξη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ανακοινώσει την παρου-σία επιδημίας αιμορραγικού πυρετού ebola σε χώρες της Δυτικής Αφρικής. Στις 8 Αυγού-στου, μετά από συνάντηση της Επιτροπής για Επείγουσες Καταστάσεις στο πλαίσιο του ΔΥΚ (IHR Emergency Committee), ο ΠΟΥ ανακοί-νωσε ότι η επιδημία Ebola στη Δυτική Αφρική αποτελεί γεγονός Έκτακτης Ανάγκης για τη δημόσια υγεία διεθνούς ενδιαφέροντος. Την ίδια μέρα, υπό την Προεδρία του Υπουργού Υγείας, συγκλήθηκε και ολοκληρώθηκε Διυ-πουργική Σύσκεψη με αρμοδίους παράγοντες των Υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυ-νας, Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πο-λίτη, Ναυτιλίας και Αιγαίου, και αρμοδίων Φο-ρέων και Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας (Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας, Γεν. Δ/νση Δημόσιας Υγείας, ΚΕΕΛΠΝΟ, ΕΚΕΠΥ) με στόχο την ενημέρωση αλλά και το γενικότερο συντονισμό του Κράτους και των Αρχών. Στη συνέχεια και άμεσα εκδόθηκε η με αρ. πρωτ. Υ1/Γ.Π.οικ.69893/08-08-2014 (ΑΔΑ:7Κ2ΗΘ-ΤΣΗ) εγκύκλιος «Αιμορραγικός Πυρετός από ιό Ebola-Οδηγίες» με αλγορίθμους διαχείρι-σης περιστατικού με πιθανή έκθεση στον ιό ebola, η οποία πρόκειται να επικαιροποιηθεί εντός των επόμενων ημερών.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, στη χώρα μας έχει οριστεί ειδική πτέρυγα στο νοσοκομείο Αμαλία Φλέμινγκ του ΓΝΑ «ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ–ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΝΓΚ» ως μονάδα καραντίνας για την αντιμετώπιση περιστατικού που πιθανώς έχει προσβληθεί από τον ιό ebola και το Α’ Ερ-

γαστήριο Μικροβιολογίας του Ιατρικού Τμή-ματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ-σαλονίκης ως εργαστήριο για τη διερεύνηση κλινικών δειγμάτων ύποπτου περιστατικού.

Στη χώρα μας έως σήμερα δεν καταγράφηκε κανένα επιβεβαιωμένο κρούσμα. Σύμφωνα με τον επικαιροποιημέμο οδικό χάρτη του ΠΟΥ, οι επηρεαζόμενες χώρες εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες: αυτές με εκτεταμένη και έντονη μετάδοση του ιού (Γουινέα, Λιβερία και Σιέ-ρα Λεόνε) και εκείνες με σποραδική μετάδοση (Νιγηρία, Σενεγάλη).

Κατά τη 2η συνάντηση της Επιτροπής για Επείγουσες Καταστάσεις στο πλαίσιο του ΔΥΚ (16-21/09/2014), ο Γενικός Δ/ντής της δή-λωσε ότι η επιδημία εξακολουθεί να αποτε-λεί μια επείγουσα κατάσταση διεθνούς ενδια-φέροντος και πρότεινε την παράταση ισχύος των προσωρινών οδηγιών που εκδόθηκαν στο πλαίσιο του ΔΥΚ. Το Υπουργείο Υγείας έχει πετύχει και διατηρήσει ένα πολύ καλό επίπε-δο ετοιμότητας και συντονισμού με αρμόδι-ους φορείς όπως το ΕΚΕΠΥ, το ΚΕΕΛΠΝΟ, το ΕΚΑΒ κ.ά., παρόλο που ο κίνδυνος εκδήλωσης κρουσμάτων στην Ευρώπη εξακολουθεί να εί-ναι πολύ χαμηλός, ακολουθώντας τις συστά-σεις του ΠΟΥ, της Health Security Committee και του ECDC προς όλες οι χώρες, αναφορικά με: την έκδοση οδηγιών αφενός προφύλαξης από τον ιό για τους ταξιδιώτες προς και από τις επηρεαζόμενες χώρες και αφετέρου δια-χείρισης πιθανού κρούσματος για το πλήρωμα των πλοίων και αεροσκαφών, για το προσω-πικό στις πύλες εισόδου της χώρας (αερο-δρόμια, λιμάνια και χερσαίες πύλες) αλλά και για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, την επι-καιροποίηση των σχεδίων προετοιμασίας της χώρας, με έμφαση στη διενέργεια ασκήσεων ετοιμότητας και εκπαιδευτικών δράσεων για την ασφαλή μεταφορά και νοσηλεία πιθανού κρούσματος και τους χειρισμούς ταφής σορού αποβιώσαντος κρούσματος, τη διερεύνηση

15

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

των δυνατοτήτων διακομιδής περιστατικού με εναέριο, πλωτό ή χερσαίο μέσο, επαναπατρι-σμού εκτεθειμένων στον ιό Ελλήνων πολιτών από προσβεβλημένες χώρες, προμήθειας ατο-μικών μέσων προστασίας και λοιπού εξοπλι-σμού έναντι του ιού ebola για το ιατρονοση-λευτικό προσωπικό και τους εμπλεκόμενους στις ανωτέρω διαδικασίες.

Σχετικά με τα ανωτέρω, το Υπουργείο Υγείας

παρέχει πληροφορίες και συνδρομή σε άλλα Υπουργεία, όπως το Υπουργείο Εξωτερικών, Δημόσιας Τάξης & Προστασίας του Πολίτη κλπ, ενώ ενημερώνει κατάλληλα το κοινό όποτε υπάρχει κάποια σημαντική εξέλιξη, με απώτερο σκοπό την αποφυγή επιπτώσεων στη χώρα από την εξελισσόμενη επιδημία, η οποία σύμφωνα με την επιδημική της καμπύλη δεν έχει φτάσει ακόμα στην κορύφωσή της.

Όλγα Παντελά, Φωφώ Καλύβα & Φωτεινή Τσαλίκογλου, γιατροί δημόσιας υγείας, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Υπουργείο Υγείας

16

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

Η επιχειρησιακή προετοιμασία της Ελλάδας για την αντιμετώπιση πιθανών περιστατικών από τον ιό Εbola – διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών υγείας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας από τις αρ-χές του καλοκαιριού του 2014 έθεσε σε ετοι-μότητα την ανθρωπότητα για την αντιμετώπι-ση της επιδημίας από τον ιό Ebola στη δυτική Αφρική. Η απειλή για τη Δημόσια Υγεία σε όλα τα κράτη, του κόσμου ήταν πλέον πιθανή. Τα κράτη τα οποία αντιμετώπιζαν το μεγαλύτερο πρόβλημα επιδημικής μορφής, ήταν η Σιέρα Λεόνε, η Λιβερία και η Γουινέα. Η θνησιμότητα στις περιοχές αυτές κυμάνθηκε από 24-90%. Παρατηρήθηκαν, επίσης, κρούσματα στη Νι-γηρία και στις βόρειες επαρχίες του Κογκό.Η Ελλάδα, μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δραστηριοποιήθηκε άμεσα ακολου-θώντας τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανι-σμού Υγείας, της Health Security Committee / EU και του ECDC. Στο ανωτέρω πλαίσιο, ορ-γανώθηκε ειδική μονάδα σε νοσοκομείο των Αθηνών και εκπαιδεύτηκε συγκεκριμένο ιατρι-κό – νοσηλευτικό προσωπικό. Η επάρκεια και η βάση της οργανωτικής απόκρισης προέκυψε σε μεγάλο βαθμό από την επιστημονική κα-τάρτιση σε συνδυασμό με την εμπειρία και τις γνώσεις που αποκομίσαμε από τους Ολυμπι-ακούς Αγώνες (βιοτρομοκρατική απειλή) και από την πανδημία της γρίπης του ιού Η1Ν1. Είναι σημαντική η συνεργασία του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας με το ΚΕΕΛ-ΠΝΟ, αλλά και υπηρεσίες όπως το ΕΚΑΒ και η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας. Σε κοινή σύσκεψη με τις Διευθύνσεις Υγειονομικού των Ενόπλων Δυνάμεων (ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ-ΓΕΣ-ΓΕΝ-ΓΕΑ) εξετάστηκαν όλες οι πιθανότητες συνδρομής της Πολεμικής Αερο-πορίας για την αεροδιακομιδή περιστατικών από τις ενδημικές περιοχές. Επίσης, έχει προ-γραμματιστεί κοινή άσκηση - εκπαίδευση της Ειδικής Υγειονομικής Ομάδας του Υπουργείου Υγείας και της Υγειονομικής Διμοιρίας του Δι-

ακλαδικού Λόχου ΠΒΧ/ΓΕΕΘΑ από το ΕΚΕΠΥ και το ΚΕΕΛΠΝΟ. Επίσης, ήδη το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας έχει οργανώσει ομάδα ιατρών και νο-σηλευτών, οι οποίοι εθελοντικά θα συμμετέ-χουν σε αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενδημικές περιοχές.Έχουν καθοριστεί ήδη τα εργαστήρια αναφοράς με κύριο εργαστήριο το Επιπέδου ΙΙΙ Βιοασφάλει-ας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Επίσης, από το ΚΕΕΛΠΝΟ έχουν γίνει οι αρχικές προμήθειες υλικού ατομικής προ-στασίας για την ιατρονοσηλευτική μονάδα που θα αντιμετωπίσει το πρώτο περιστατικό. Συμπερασματικά, αν και η εκτίμηση εμφάνι-σης πιθανού κρούσματος είναι μικρή, η επι-χειρησιακή ετοιμότητα του Τομέα Υγείας είναι μεγάλη και έχει καθοριστεί με ειδικούς αλγο-ρίθμους από το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας και τη Διεύθυνση Υγείας του Υπουργεί-ου Υγείας.

Επαγγελματίας Υγείας της επιχειρησια-κής ομάδος του Νοσοκομείου με ΜΑΠ

Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας, Υπουργείο Υγείας

17

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

Κατευθυντήριες Οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) για τις αερομεταφορές, τις ναυτιλιακές εταιρείες και τα πλοία

Κατευθυντήριες Οδηγίες για τις αερομεταφορές Οι αρχές δημόσιας υγείας της χώρας χρειάζε-ται να συντονιστούν με το προσωπικό των αε-ροδρομίων και των αεροσκαφών και να επιβε-βαιώσουν ότι τα δελτία εντοπισμού επιβατών είναι διαθέσιμα εν πτήσει και/ή στα αεροδρό-μια προορισμού.Το προσωπικό του αεροδρομίου και τα πλη-ρώματα των αεροσκαφών χρειάζεται να είναι εκπαιδευμένα για τη διαχείριση κρούσματος/ή επαφής με το κρούσμα, με αιμορραγικό πυρε-τό Ebola (Ebola Virus Disease, EVD). Επίσης, χρειάζεται τα αεροπλάνα να είναι εξοπλισμέ-να με φαρμακείο πρώτων βοηθειών και κου-τί γενικής προστασίας (universal precaution kit), σύμφωνα με τις οδηγίες του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO- International Civil Aviation Organization).Τα κράτη μπορούν να ζητήσουν από τα αφι-χθέντα αεροσκάφη να συμπληρώσουν και να παραδώσουν από τη δήλωση αεροσκάφους του ICAO, το έγγραφο που αφορά θέματα υγείας (σε περίπτωση που δεν ενημερώθηκε το αεροδρόμιο άφιξης του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια της πτήσης) για τα άτομα στην πτήση με μεταδοτικό νόσημα ή πηγή λοίμω-ξης (IHR Παράρτημα 9 και δήλωση αεροσκά-φους του ICAO).Αν ένας επιβάτης παρουσιάσει συμπτώματα EVD (πυρετό, αδυναμία, πονοκέφαλο, μυαλ-γίες, έμετο, κοιλιακό άλγος, διάρροια ή αι-μορραγία που δεν αποδίδεται σε άλλη αιτία) κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, σύμφωνα με τις οδηγίες της Διεθνούς Ένωσης Αεροπορι-κών Μεταφορών (IATA - http://www.iata.org/whatwedo/safety/ health/documents/health-guidelines-cabin-crew-2011.pdf) το πλήρωμα του αεροσκάφους θα πρέπει άμεσα να εφαρμόσει τα απαραίτητα μέτρα προστα-σίας ακολουθώντας το πρωτόκολλο για τον αιμορραγικό πυρετό Ebola:

• Να μετακινείται ο συμπτωματικός επιβάτης σε θέση όσο το δυνατόν

απομακρυσμένη και απομονωμένη από τους άλλους επιβάτες και κατά προτίμηση κοντά στην τουαλέτα που θα χρησιμοποιεί εκείνος αποκλειστικά.

• Να φορά χειρουργική μάσκα στο πρόσωπο (αν μπορεί να την ανεχθεί), αν υπάρχουν συμπτώματα από το αναπνευστικό (όπως βήχας), ώστε να περιορίζεται η διασπορά σταγονιδίων. Αν δεν μπορεί να ανεχθεί τη μάσκα, να χρησιμοποιήσει χαρτομάντηλα για να καλύψει το στόμα και τη μύτη του και αμέσως μετά να πλένει τα χέρια του.

• Να δοθεί στο συμπτωματικό επιβάτη πλαστικό σακουλάκι, για να απορρίπτει τα χαρτομάντηλα μετά τη χρήση και σακούλα εμέτου.

• Να αποθηκεύονται τα χρησιμοποιημένα είδη (χαρτομάντηλα, μάσκες, μαξιλάρια, υφάσματα, κουβέρτες κ.ά.) σε σακούλα βιολογικού κινδύνου, αν είναι διαθέσιμη. Αν όχι, να χρησιμοποιείται πλαστική σακούλα που σφραγίζει, με ετικέτα βιολογικού κινδύνου σε αυτή.

• Να περιορίζονται οι επαφές του συμπτωματικού επιβάτη στο ελάχιστο. Να οριστεί ένα μέλος του πληρώματος (ή δύο αν ο επιβάτης χρειάζεται επιπλέον βοήθεια) που θα τον φροντίζει, κατά προτίμηση εκείνος που έχει ήδη έρθει σε επαφή με τον ασθενή. Το προσωπικό που φροντίζει τον ασθενή πρέπει να χρησιμοποιεί το κουτί γενικής προστασίας (universal precaution kit) και να φορά γάντια, ακολουθώντας στους κανόνες υγιεινής των χεριών κατά την απομάκρυνσή τους.

• Να εκπαιδευτούν τα μέλη του πληρώματος μετά την αφαίρεση των γαντιών να εφαρμόζουν την υγιεινή των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα για 20-30 δευτερόλεπτα ή με σαπούνι και νερό για 40-60 δευτερόλεπτα, αν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα, μετά από κάθε επαφή με τον ασθενή ή με δυνητικά μολυσμένα αντικείμενα / επιφάνειες με αίμα ή σωματικά υγρά του ασθενούς. Αν τα χέρια λερωθούν εμφανώς πριν την αφαίρεση των γαντιών (π.χ. έμετος), τα γάντια θα πρέπει να αφαιρούνται στο χώρο του ασθενούς και αμέσως να εφαρμόζεται η υγιεινή των χεριών.

• Να ειδοποιούνται άμεσα οι αρμόδιες αρχές

18

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

στο αεροδρόμιο προορισμού, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προτείνονται από τον ICAO.

• Να απομονώνεται άμεσα ο επιβάτης κατά την άφιξη.

• Το μέλος του πληρώματος που θα βοηθήσει τον ασθενή θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό ατομικής προστασίας που περιέχεται στο κουτί γενικής προστασίας (universal precau-tion kit), όπως συστήνεται από τον ICAO (http://www.capsa.org/CAPSARefs.ht-ml) και τις οδηγίες της IATA (Operation-al Safety Audit Standard Manual) για τη διαχείριση του επιβάτη και τις διαδικασίες καθαρισμού του αεροσκάφους.

Η πιθανότητα μετάδοσης του νοσήματος στο πλήρωμα και σε άλλους επιβάτες εν πτήσει θα πρέπει να εκτιμηθεί από επαγγελματίες υγείας κατά την άφιξη. Αν, σύμφωνα με τα συμπερά-σματα της διερεύνησης, ο επιβάτης παρουσι-άζει συμπτώματα EVD και ταξίδεψε και/ή διέ-μεινε σε χώρα που αναφέρει τουλάχιστον ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα 21 ημέρες πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, οι επιβάτες και το πλήρωμα πιθανόν να βρίσκονται σε κίνδυ-νο, αν είχαν άμεση επαφή με τον ασθενή ή τα σωματικά υγρά του ή μολυσμένα αντικεί-μενα. Συστήνεται, ανάλογα με την επαφή με το αρχικό κρούσμα, η λήψη των παρακάτω μέτρων:

Επιβάτες και μέλη του πληρώματος με άμεση επαφή με το αρχικό κρούσμαΓια τη συλλογή αυτής της πληροφορίας θα χρησιμοποιηθούν αρχεία με συγκεκριμένα συμβάντα από το χειριστή του αεροσκάφους. Για τους συνεπιβάτες και τα μέλη του πλη-ρώματος που αναφέρουν άμεση επαφή με το αρχικό κρούσμα θα ακολουθήσει διερεύνηση επαφών.

Επιβάτες που κάθονταν σε γειτονικές θέσεις με το αρχικό κρούσμαΚαθώς η άμεση επαφή με το κρούσμα θεωρεί-ται ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού Ebola, μόνο οι επιβάτες που κάθονταν σε γειτονικές θέσεις πλάι, μπροστά ή πίσω σε όλη τη σει-ρά και πέρα από το διάδρομο θα συμπεριλη-φθούν στη διερεύνηση επαφών.

Το προσωπικό καθαριότητας που θα καθαρίσει το μολυσμένο τμήμα του αεροσκάφουςΤο προσωπικό που θα καθαρίσει το μολυ-σμένο τμήμα του αεροσκάφους (τη θέση του ασθενή και άλλες μολυσμένες περιοχές όπως η τουαλέτα) θα πρέπει να εκπαιδευ-τεί, ώστε να διαχειριστεί κάθε υπόλειμμα αί-ματος ή σωματικών υγρών ως μολυσματικό, να χρησιμοποιήσει ορθά τον προστατευτικό εξοπλισμό ατομικής προστασίας (WHO 2014 ‘Interim Infection Prevention and Control Guidance for Care of Patients with Suspected or Confirmed Filovirus Haemorrhagic Fever in Health-Care Settings, with focus on Ebola’ – http://www.who.int/entity/crs/resources/ who-ipc-guidance-ebolafinal-09082014.pdf) και να εφαρμόσει προσεκτικά τα παρακάτω μέτρα:

• Να φορά λαστιχένια γάντια, αδιάβροχη ποδιά και κλειστά παπούτσια (π.χ. μπότες) κατά τον καθαρισμό και τη διαχείριση των απορριμμάτων.

• Να φορά προστασία προσώπου (μάσκα και γυαλιά ή ασπίδα προσώπου) και γαλότσες αν δεν υπάρχουν μπότες, όταν εκτελεί δραστηριότητες με αυξημένο κίνδυνο πιτσιλίσματος (π.χ. καθαρίζοντας επιφάνειες ιδιαίτερα λερωμένες με έμετο ή αίμα ή όταν απορρίπτουν σακούλες που περιέχουν σωματικά υγρά).

• Να εφαρμόζει την υγιεινή των χεριών, τρίβοντας τα χέρια με αλκοολούχο διάλυμα για 20-30 δευτερόλεπτα ή πλένοντάς τα με νερό και σαπούνι για 40-60 δευτερόλεπτα αν είναι εμφανώς λερωμένα, μετά την απομάκρυνση του προστατευτικού εξοπλισμού ατομικής προστασίας.

Όλες οι επιφάνειες και τα αντικείμενα που μολύνθηκαν με αίμα, άλλα σωματικά υγρά, εκκρίματα ή απεκκρίματα θα πρέπει να καθα-ρίζονται και να απολυμαίνονται το συντομότε-ρο δυνατό με απορρυπαντικά/ απολυμαντικά εγκεκριμένα από την αεροπορική εταιρεία/κα-τασκευαστή του αεροσκάφους. Ο καθαρισμός θα πρέπει να προηγείται από τις διαδικασίες απολύμανσης, για την πρόληψη απενεργο-ποίησης του απολυμαντικού από το οργανικό υλικό.Αν η θέση που λερώθηκε με σωματικά υγρά είναι κατασκευασμένη με υλικό που δεν κα-θαρίζεται, θα πρέπει να αφαιρείται πριν χρη-

19

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

σιμοποιηθεί ξανά το αεροσκάφος.Αν το κρούσμα θεωρήθηκε ύποπτο ή διαγνώ-στηκε μετά την αποβίβαση του επιβάτη, το προσωπικό που καθάρισε τις μολυσμένες πε-ριοχές (θέση, τουαλέτα ή μέρος του αεροσκά-φους όπου έκανε έμετο ή διάρροια κατά τη δι-άρκεια της πτήσης) στο αεροσκάφος χωρίς να χρησιμοποιήσει τον προστατευτικό εξοπλισμό ατομικής προστασίας θα πρέπει να συμπερι-ληφθεί στη διερεύνηση επαφών.Μετά από αίτημα του αεροδρομίου ή των υγειονομικών αρχών του αεροδρομίου, οι αε-ροπορικές εταιρείες μπορεί να ζητήσουν από τους επιβάτες επιπλέον πληροφορίες για το δρομολόγιο του ταξιδιού τους, τα στοιχεία επικοινωνίας αν θεωρηθεί ότι εκτέθηκαν στη λοίμωξη εν πτήσει (πχ δελτίο εντοπισμού επι-βάτη ICAO).Οι επιβάτες, τα μέλη του πληρώματος και το προσωπικό καθαρισμού που προσδιορίζεται από τη διερεύνηση επαφών θα εκτιμηθεί σύμ-φωνα με το επίπεδο της έκθεσης. Η παθητική παρακολούθηση της θερμοκρασίας (πχ θερ-μομέτρηση μόνο αν αισθάνεται ότι έχει πυ-ρετό) και των συμπτωμάτων ή η ενεργητική παρακολούθηση (πχ τακτική θερμομέτρηση δύο φορές την ημέρα) για εκείνους που θε-ωρούνται υψηλότερου κινδύνου θα πρέπει να συνεχιστεί για 21 ημέρες.Τα συγκεκριμένα μέτρα θα πρέπει να εφαρμό-ζονται μετά την άφιξη, αν ένας επιβάτης που εμφάνισε συμπτώματα κατά τη διάρκεια της πτήσης είναι ύποπτος για αιμορραγικό πυρετό Ebola.Όλα τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο θα πρέπει να λάβουν πληροφορίες πώς και πού θα αναζητήσουν ιατρική βοήθεια αν εμφανί-σουν συμπτώματα ή χρειαστούν θεραπεία.

Κατευθυντήριες Οδηγίες για τις ναυτιλιακές εταιρείες και τα πλοία Αρχικά, χρειάζεται να ενισχυθεί η ευαισθητο-ποίηση των ναυτιλιακών εταιρειών στην άμε-ση ειδοποίηση των υγειονομικών αρχών του λιμανιού πριν την άφιξη του πλοίου, αν εντο-πιστεί επιβάτης που παρουσιάζει συμπτώμα-τα αιμορραγικού πυρετού Ebola (Ebola Virus Disease, EVD). Επίσης, ο υπεύθυνος του πλοίου, ο ιατρός ή το μέλος του πληρώματος, που αναλαμβάνει τη διαχείριση των ιατρικών θεμάτων χρειάζεται να είναι κατάλληλα ενη-μερωμένος και εκπαιδευμένος για τον κίνδυ-νο από τον EVD και για τα μέτρα προφύλαξης που χρειάζεται να ληφθούν από τα μέλη του

πληρώματος, ώστε να αποφύγουν να έρθουν σε επαφή με τον ιό. Αν ένας επιβάτης ή μέλος του πληρώματος παρουσιάσει συμπτώματα EVD (πυρετό, αδυναμία, πονοκέφαλο, μυαλ-γίες, έμετο, κοιλιακό άλγος, διάρροια ή αιμορ-ραγία που δεν αποδίδεται σε άλλη αιτία) κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, συνιστάται:

• Να απομονωθεί ο ασθενής στην καμπίνα του, αν δεν υπάρχει χώρος απομόνωσης στο ιατρείο του πλοίου.

• Να ενημερωθούν τα άτομα που θα αναλάβουν τη φροντίδα του ασθενούς ή που μπορεί να έλθουν σε επαφή με τον ασθενή στο χώρο απομόνωσής του σχετικά με τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού Ebola.

• Να διατηρηθεί αρχείο με τις ημερομηνίες και τα ονόματα όλων των ατόμων που εισέρχονται στην καμπίνα. Όλοι θα θεωρηθούν επαφές, εκτός αν ο διαγνωστικός έλεγχος προκύψει αρνητικός.

• Να διαβεβαιωθεί ότι τα άτομα που θα εισέλθουν στην καμπίνα ή στο χώρο απομόνωσης, για να φροντίσουν τον ασθενή ή για να καθαρίσουν τη καμπίνα, εφαρμόζουν τον προστατευτικό εξοπλισμό ατομικής προστασίας, όπως: » χρήση μη αποστειρωμένων ή

χειρουργικών γαντιών εξέτασης, για τον καθαρισμό να χρησιμοποιούνται κατά προτίμηση λαστιχένια γάντια εργασίας.

» χρήση μη διαπερατής ρόμπας μίας χρήσεως με μακριά μανίκια για την κάλυψη των ρούχων και του εκτεθειμένου δέρματος, χρήση χειρουργικής μάσκας και προστασία των ματιών (μάσκα ή γυαλιά ή ασπίδα προσώπου), όταν έρχονται σε στενή επαφή με τον ασθενή ή είναι αναπόφευκτη η επαφή με τα αίμα ή τα σωματικά υγρά του, αν αυτό δεν είναι εφικτό θα πρέπει να φοριέται αδιάβροχη ποδιά πάνω από τη διαπερατή ρόμπα.

» γαλότσες ή κλειστά, ανθεκτικά στα υγρά και με σκληρή σόλα για την αποφυγή τρυπημάτων παπούτσια με ποδονάρια.

» ο προστατευτικός εξοπλισμός ατομικής προστασίας θα πρέπει να απομακρυνθεί πριν την έξοδο από την

20

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

καμπίνα ή το χώρο απομόνωσης κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφευχθεί η επαφή με τα μολυσμένα αντικείμενα και με το πρόσωπο (WHO 2014 ‘In-terim Infection Prevention and Con-trol Guidance for Care of Patients with Suspected or Confirmed Filovi-rus Haemorrhagic Fever in Health-Care Settings, with focus on Ebola’ – http://www.who.int/entity/ crs/re-sources/who-ipc-guidance-ebolafi-nal-09082014.pdf)

• Τα άτομα που ανέλαβαν τη φροντίδα του ασθενή θα πρέπει να εφαρμόζουν την υγιεινή των χεριών, τρίβοντας τα χέρια με αλκοολούχο διάλυμα για 20-30 δευτερόλεπτα ή πλένοντάς τα με νερό και σαπούνι για 40-60 δευτερόλεπτα, αν είναι εμφανώς λερωμένα, πριν φορέσουν γάντια, μετά την άμεση επαφή με τον ασθενή ή τα προσωπικά του αντικείμενα ή αντικείμενα/επιφάνειες δυνητικά μολυσμένα με αίμα ή σωματικά υγρά και μετά την απομάκρυνση του προστατευτικού εξοπλισμού ατομικής προστασίας.

• Να περιοριστεί η μετακίνηση του ασθενή από την καμπίνα ή το χώρο απομόνωσης στο ελάχιστο. Αν είναι αναπόφευκτη η κυκλοφορία του, πρέπει να φορά χειρουργική μάσκα.

• Ο καθαρισμός και η απολύμανση των εκκρίσεων πρέπει να γίνονται χωρίς ψεκασμό ή δημιουργία αερολυμάτων. Τα σεντόνια, τα ρούχα, τα σκεύη φαγητού και οτιδήποτε έρχεται σε επαφή με τα σωματικά υγρά του ασθενούς θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά και να απολυμαίνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγεται η επαφή με το προσωπικό καθαριότητας ή τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Οι επιφάνειες και τα αντικείμενα που μολύνθηκαν με αίμα, άλλα σωματικά υγρά, εκκρίματα ή απεκκρίματα θα πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται το συντομότερο δυνατό με απορρυπαντικά/απολυμαντικά (πχ διάλυμα 0,5% υποχλωριώδους νατρίου ή διάλυμα ελεύθερου χλωρίου 1000 ppm) με συνιστώμενο χρόνο επαφής τα 30 λεπτά. Οι διαδικασίες καθαρισμού θα πρέπει να προηγούνται από την απολύμανση, για την πρόληψη απενεργοποίησης του

απολυμαντικού από το οργανικό υλικό. Τα μολυσμένα υφάσματα δε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ξανά και θα πρέπει να απορρίπτονται σε σακούλες για λοιμογόνα απορρίμματα.

• Να αντιμετωπίζονται όλα τα απορρίμματα της καμπίνας απομόνωσης σύμφωνα με το πρωτόκολλο του πλοίου για τα κλινικά λοιμογόνα απορρίμματα και να αποτεφρώνονται, αν υπάρχει διαθέσιμος αποτεφρωτήρας στο πλοίο. Εάν τα απορρίμματα πρέπει να παραδοθούν στην ξηρά, θα πρέπει να ενημερώνεται η λιμενική αρχή και να λαμβάνονται ειδικές προφυλάξεις.

• Να γίνεται άμεσα διερεύνηση του κρούσματος. Ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας δεν απαιτείται κατά τη συνέντευξη ασυμπτωματικών ατόμων, όταν διατηρείται η απόσταση ενός μέτρου.

• Να προσδιορίζονται οι στενές επαφές (επιβάτες, μέλη του πληρώματος, προσωπικό καθαριότητας) του κρούσματος, να εκτιμάται το επίπεδο της έκθεσης και να ακολουθείται παθητική παρακολούθηση της θερμοκρασίας (πχ θερμομέτρηση μόνο αν κάποιος αισθάνεται ότι έχει πυρετό) και των συμπτωμάτων ή ενεργητική παρακολούθηση (πχ τακτική θερμομέτρηση δύο φορές την ημέρα για 21 ημέρες).

Σε περίπτωση που υπάρχει ύποπτο κρούσμα αιμορραγικού πυρετού Ebola σε ένα πλοίο, θα πρέπει να αναζητηθεί άμεση ιατρική γνωμά-τευση και να αναφερθεί το περιστατικό το συ-ντομότερο δυνατόν στο επόμενο λιμάνι από τον καπετάνιο. Ο επιβάτης ή το μέλος του πληρώματος που εμφάνισε τα συμπτώματα αιμορραγικού πυ-ρετού Ebola θα πρέπει να αποβιβαστεί με τέ-τοιο τρόπο, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε επαφή με τα υγιή άτομα και φορώντας χει-ρουργική μάσκα. Το προσωπικό που έρχεται σε επαφή με τον ασθενή κατά τη διάρκεια της αποβίβασής του θα πρέπει να φορά χειρουρ-γική μάσκα, ρόμπα με μακριά μανίκια και προ-στασία ματιών ή άλλο κατάλληλο προστατευ-τικό εξοπλισμό. Η αρμόδια υγειονομική αρχή του λιμανιού μπορεί να χρειαστεί να οργανώσει, ανάλογα

21

Συναντήσεις- Δράσεις Δημόσιας Υγειας

με την κατάσταση, διαδικασίες όπως ειδικές ρυθμίσεις για την αποβίβαση και τη νοσηλεία του ασθενή, καθώς και για την εργαστηριακή διερεύνησή του. Αν το απαιτήσουν οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές του λιμανιού, οι ναυτιλιακές εταιρείες μπορεί να χρειαστεί να ζητήσουν από κάποιους ή από όλους τους επιβάτες, πληροφορίες για το πρόγραμμα/δρομολόγιο του ταξιδιού τους και τα στοιχεία επικοινωνίας, στην περίπτω-

ση που θεωρούν ότι εκτέθηκαν στον ιό Ebola εν πλω. Επιπλέον, κάποιες χώρες μπορεί να απαιτήσουν από τα πλοία να συμπληρώνουν τη Ναυτιλιακή Δήλωση Υγείας (Διεθνής Υγειο-νομικός Κανονισμός, Παράρτημα 8). Τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλοίο πρέπει να κατα-γράφονται στο πιστοποιητικό υγειονομικού ελέγχου του πλοίου του ΔΥΚ (Διεθνής Υγειο-νομικός Κανονισμός, Παράρτημα 3)

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

World Health Organization (WHO). Travel and transport risk assessment: Interim guidance for public health authorities and the transport sector. September 2014. Στο: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/132168/1/WHO_EVD_Guidance_TravelTransportRisk_14.1_eng.pdf?ua=1&ua=1

Γραφείο Ταξιδιωτικής ΙατρικήςΤμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

22

Δραστηριότητες- Δράσεις

Αποτελέσματα εκπαίδευσης γενικών ιατρών στις Λοιμώξεις

Κατά τα έτη 2009-2012, με πρωτοβουλία του ΚΕΕΛΠΝΟ, του ECDC, της ΕΣΔΥ και του ΕΟΦ οργανώθηκαν μια σειρά από διήμερα διαδρα-στικά Μετεκπαιδευτικά σεμινάρια στις λοιμώ-ξεις της κοινότητας για τους ιατρούς της πρω-τοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) σε όλη την επικράτεια (επιστημονική υπεύθυνος Καθηγή-τρια Παθολογίας-Λοιμώξεων Ελένη Γιαμαρέλ-λου). Η θεματική των σεμιναρίων αφορούσε στη διαγνωστική και θεραπευτική των λοιμώ-ξεων στην κοινότητα, ενώ υπήρχαν και θέ-ματα με ιδιαίτερο επιδημιολογικό ενδιαφέρον για κάθε περιοχή ξεχωριστά. Πραγματοποιή-θηκαν 8 σεμινάρια (ακαδημαϊκή εκπαίδευση ιατρών ΠΦΥ από ομάδα Λοιμωξιολόγων) που παρακολούθησαν συνολικά 1204 ιατροί ΠΦΥ

σε όλη την Ελλάδα: στην Αθήνα (τρία σεμινά-ρια) 362 ιατροί, τα Ιωάννινα 162, την Καβάλα 103, την Αλεξανδρούπολη 91 και το Ηράκλειο Κρήτης 196. Οι συμμετέχοντες στα σεμινάρια αποκρίθηκαν θετικά σε ποσοστό >90% για τη διοργάνωση και τη θεματική του κάθε σεμι-ναρίου σε σχέση με τις προσδοκίες τους πριν από τη συμμετοχή. Διανεμήθηκαν, επίσης, ανώνυμα ερωτηματολόγια αξιολόγησης των στάσεων και αντιλήψεων των ιατρών πριν και μετά την εκπαιδευτική διαδικασία με κλινικά σενάρια συνήθων λοιμώξεων της κοινότητας. Οι ερωτήσεις αφορούσαν στην επιλογή αντι-μικροβιακών ή/και την εφαρμογή διαγνωστι-κών αλγορίθμων. Προέκυψε σημαντική βελ-τίωση των απαντήσεων μετά το πέρας της εκπαίδευσης (Γράφημα 1). Το γεγονός αυτό ήταν καταρχήν ενθαρρυντικό σε βραχυπρό-θεσμο ορίζοντα για την αποτελεσματικότητα τέτοιων εκπαιδευτικών δράσεων, αποδεικνύ-οντας την άμεση θετική επίδραση της ακαδη-μαϊκής εκπαίδευσης.

Γράφημα 1. Σύγκριση του ποσοστού των σωστών απαντήσεων σε κλινικά σενάρια πριν και μετά την παρακολούθηση των εκπαιδευτικών διήμερων σεμιναρίων λοιμώ-ξεων για ιατρούς ΠΦΥ. Οι διαφορές στα ποσοστά των ορθών απαντήσεων ανά κατη-γορία είναι στατιστικά σημαντικές (P<0,05)

Το Μάιο του 2012, στο πλαίσιο του Πανελ-λήνιου Συνεδρίου του Ελληνικού Κολλεγίου των Γενικών Ιατρών στην Καλαμάτα, εδόθη-σαν παρόμοια ανώνυμα ερωτηματολόγια στη διάρκεια της εγγραφής των συνέδρων, όπου ήταν δυνατή η σύγκριση των στάσεων και αντιλήψεων ιατρών που είχαν συμμετάσχει στα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια και αυτών που δεν είχαν συμμετάσχει αλλά και η διαχρονική

παρακολούθηση της σταθερότητας της θετι-κής επίδρασης των μετεκπαιδευτικών σεμινα-ρίων στην πορεία του χρόνου. Στις 18/5/2012 συγκεντρώθηκαν 508 ανώνυμα ερωτηματο-λόγια από τους συνολικά 970 συνέδρους. Ως προς την ειδικότητα, 357 ήταν γενικοί ιατροί (70,3%) και 109 παθολόγοι (21,4%), ενώ 65,2% απασχολούνταν σε δομές του ΕΣΥ. Το 65% των ιατρών (331) είχαν παρακολουθή-

23

Δραστηριότητες- Δράσεις

σει κάποιο από τα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια. Ως προς το χρόνο από την παρακολούθηση του σεμιναρίου, για 87 ιατρούς είχε παρέλθει χρονικό διάστημα μέχρι 1 ½ έτος, για 84 ια-τρούς περίπου 2 έτη και για 102 ιατρούς περί-που 2 ½ έτη. Προέκυψε ότι: α) οι ιατροί που είχαν παρακολουθήσει τα εκπαιδευτικά σεμι-

νάρια της φάσης Β είχαν σημαντικά καλύτερη απόδοση σε όλα τα πεδία που ερωτήθηκαν σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν συμμετάσχει (Γράφημα 2) και β) το ποσοστό των θετικών απαντήσεων διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα ανεξάρτητα από το χρόνο που είχε παρέλθει από την παρακολούθηση του σεμιναρίου.

Γράφημα 2. Σύγκριση του ποσοστού των σωστών απαντήσεων μεταξύ ιατρών ΠΦΥ που είχαν παρακολουθήσει τα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια λοιμώξεων και εκείνων που δεν τα είχαν παρακολουθήσει. Η συλλογή των ανώνυμων ερωτηματολογίων έγι-νε στο Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Κολλεγίου των Γενικών Ιατρών στην Καλαμάτα στις 18/5/2012. Οι διαφορές στα ποσοστά των ορθών απαντήσεων ανά κατηγορία είναι στατιστικά σημαντικές (P<0,05)

Συμπερασματικά, η εφαρμογή του προγράμμα-τος συνεχιζόμενης εκπαίδευσης στη θεραπευτι-κή των λοιμώξεων έδειξε πως μπορεί με επιτυ-χία και αποτελεσματικότητα να προσεγγίσει τον κάθε ιατρό σε όλη την επικράτεια και να εφαρ-μοστεί με βάση τις ανάγκες και τις προσδοκίες του. Το ενθαρρυντικό είναι ότι η ακαδημαϊκή επιμόρφωση με βραχυχρόνια, εντατικά και δι-

αδραστικά σεμινάρια επιφέρει σημαντική βελ-τίωση στις αντιλήψεις και στάσεις των ιατρών, και ακόμη σημαντικότερο ότι οι μεταβολές αυ-τές διατηρούν την ισχύ τους στην πορεία του χρόνου. Οι δραστηριότητες που αφορούν στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των γενικών ιατρών συνεχίζονται σε όλη την επικράτεια.

Βιβλιογραφία

1. P. Perdikaki, I. Katsarolis, M. Souli, G. Poulakou, A. Antoniadou, H. Giamarellou. Implementing a continuing medical education (CME) programme for antibiotic prescribing in primary care: educational interventions can pay off in the long-term. P881.23rd European Congress of Clinical Microbiology and Infectious Diseases . ECCMID, 2013, Berlin, Germany

Ιωάννης Κατσαρόλης, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος

24

Δραστηριότητες- Δράσεις

Πρόγραμμα πρόληψης πνιγμών για χιλιάδες παιδιά με διεθνείς συμμάχους από το ΚΕΕΛΠΝΟ

Χιλιάδες παιδιά στη χώρα μας εκπαιδεύονται στην πρόληψη των πνιγμών στο νερό από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το ΚΕΕΛΠΝΟ, με σκοπό την προάσπιση της δημόσιας υγείας από ατυχήματα, σε συνεργασία με την ΕΟΥ-ΔΑ, το Υπουργείο Άμυνας, το Hall of Fame και την Πριγκίπισσα του Μονακό.Φέτος έχουν ήδη εκπαιδευτεί χιλιάδες παιδιά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε κατα-σκηνώσεις και θερινά θέρετρα, στο πλαίσιο του πρόγραμματος «Πνιγμός: Πρόληψη, Διά-σωση, Φροντίδα». Σημειώνεται ότι βάσει του Εθνικού Σχεδίου για τα Ατυχήματα, το ΚΕ-ΕΛΠΝΟ έχει ως αποστολή του την προστασία της δημόσιας υγείας από ατυχήματα στο νερό. Σύμμαχοι του Κέντρου σε αυτή την προσπά-θεια είναι οι οργανισμοί Princess Charlene of Monaco Foundation, Υπουργείο Εθνικής Άμυ-νας, International Swimming Hall of Fame, και η Ελληνική Ομοσπονδία Υποβρύχιας Δρα-στηριότητας. Εισηγητής του προγράμματος είναι ο Δρ. Στάθης Αβραμίδης, που έχει βρα-βευτεί 4 φορές για την παγκόσμια προσφορά του στη ναυαγοσωστική από το International Swimming Hall of Fame και το Royal Life Saving Society Commonwealth (τελεί υπό την αιγίδα της Βασίλισσας Ελισάβετ). Η διδασκαλία περιλαμβάνει ασφάλεια, διάσω-

ση, επιβίωση σε ναυάγιο και αθλητική ναυ-αγοσωστική. Χάρη στη γενναιόδωρη βοήθεια της Πριγκίπισσας H.S.H. Charlene, στο θεω-ρητικό μέρος που πραγματοποιείται με χρήση οπτικοακουστικών μέσων, προστέθηκε η πρα-κτική εξάσκηση με εξοπλισμό για διασώσεις και ναυάγια.«Το ΚΕΕΛΠΝΟ πρωτοστατεί στην προάσπιση της δημόσιας υγείας από ατυχήματα στο νερό, αυτή τη φορά με την υποστήριξη σημαντικών οργανισμών» δήλωσε ο διευθυντής του ΚΕ-ΕΛΠΝΟ Δρ. Θεόδωρος Παπαδημητρίου. Από την πλευρά της η πριγκίπισσα H.S.H. Charlene του Monaco (Ιδρύτρια Princess Charlene of Monaco Foundation) ανέφερε χαρακτηριστι-κά: «Έχουμε ακούσει φριχτές ιστορίες παι-διών που πνίγηκαν. Διδάσκοντας κολύμβηση και ασφάλεια στο νερό, συμβάλλουμε ώστε να αποτραπούν». Όπως επισήμανε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Δημήτρης Αβραμόπουλος, «προϋπόθεση για την ευημερία και την πρό-οδο των πολιτών είναι η ασφάλεια, την οποία επιδιώκουμε με το πρόγραμμα πρόληψης ατυ-χημάτων στο νερό». Ο Bruce Wigo, Πρόεδρος του International Swimming Hall of Fame, υπογράμμισε πως «η ασφάλεια στο νερό είναι σκοπός του Hall of Fame. Στηρίζουμε το πρό-γραμμα στην Ελλάδα, που θα συμβάλει στην εκπαίδευση χιλιάδων παιδιών». Τέλος, ο Δρ. Στάθης Αβραμίδης, (Διευθυντής Αθλητικής Ναυαγοσωστικής στην Ελληνική Ομοσπονδία Υποβρύχιας Δραστηριότητας), πρόσθεσε: «Το σώμα μας και η Γη είναι κυρίως νερό. Το στοι-χείο που μας δίνει ζωή, μπορεί να μας την αφαιρέσει. Προστατεύουμε τον εαυτό μας και τους άλλους».

25

Δραστηριότητες- Δράσεις

Εικόνα: Ο Δρ. Στάθης Αβραμίδης διδάσκει και απονέμει βεβαιώσεις σε χιλιάδες παι-διά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ασφάλειας στο νερό.

Στάθης Αβραμίδης, PhD, ΚΕΔΥ/ΚΕΕΛΠΝΟ

26

Δραστηριότητες- Δράσεις

“Έλληνα προφυλάξου” από τον πνιγμό

Το ΚΕΕΛΠΝΟ, στο πλαίσιο του προληπτικού του ρόλου για την προστασία της δημόσιας υγείας από ατυχήματα στο νερό, δημιούργησε το βίντεο «Έλληνα Προφυλάξου». Πρωταγω-νιστούν ο δυο φορές παγκοσμίως βραβευμέ-νος από το Hall of Fame, Δρ. Στάθης Αβραμί-δης, ο Πρόεδρος του International Swimming Hall of Fame, Bruce Wigo, και ο Ευστάθιος Πα-παδόπουλος, υποδυόμενος ένα 10χρονο παιδί

που πνίγηκε σε μια ερημική παραλία, επειδή απομακρύνθηκε από την ακτή φαγωμένος και χωρίς να γνωρίζει κολύμπι. Με σκηνοθεσία Αβραμίδη και μοντάζ Σταμάτη Τριπόδη, το βί-ντεο περνάει το μήνυμα εκμάθησης της αθλη-τικής ναυαγοσωστικής, ως μέσου προστασίας από ατυχήματα στο νερό. Το μήνυμα τελεί υπό την αιγίδα των οργανισμών: Ελληνική Ομοσπονδία Υποβρύχιας Δραστηριότητας, Σύλλογος Εξαιρετικά Διακριθέντων Αθλη-τών, International Awards Giuseppe Sciacca, Fondazione Guiseppe Sciacca, International Swimming Hall of Fame (video).

Εικόνα: Οι Ευστάθιος Παπαδόπουλος, Δρ. Στάθης Αβραμίδης και Bruce Wigo λένε “Έλληνα προφυλάξου από τον πνιγμό”, θέλοντας να περάσουν το μήνυμα της προ-στασίας από ατυχήματα στο νερό σε όσους ζουν ή επισκέπτονται την Ελλάδα.

Στάθης Αβραμίδης, PhD, ΚΕΔΥ/ΚΕΕΛΠΝΟ

27

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία

Heald AE, Iversen PL, Saoud JB, Sazani P, Charleston JS, Axtelle T, Wong M,Smith WB, Vutikullird A, Kaye E. Safety and Pharmacokinetic Profiles of Phosphorodiamidate Morpholino Oligomers with Activity against Ebola Virus and Marburg Virus: Results of Two Single Ascending Dose Studies. Antimicrob Agents Chemother. 2014 Aug 25. pii: AAC.03442-14. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 25155593.

Δυο όμοιες μελέτες αυξανόμενης δόσης αξιολόγησαν την ασφάλεια και τη φαρμακοκινητική του AVI-6002 και AVI-6003, δυο πειραματικοί συνδυασμοί phosphorodiamidate morpholino ολιγομερών με θετικά φορτία (phosphorodiamidate morpholino oligomers with positive charges PMOplus®) που δρουν στο αγγελιαφόρο RNA (mRNA) που κωδικοποιεί τη σύνθεση πρωτεϊνών των ιών Ebola και Marburg, αντίστοιχα.Σε προηγούμενες μελέτες τα δυο πειραματικά φάρμακα δεν επέτρεπαν την εκδήλωση νόσου σε πρωτεύοντα θηλαστικά (όχι σε ανθρώπους) που είχαν μολυνθεί με τους ιούς αυτούς.Το φάρμακο AVI-6002 (που είναι συνδυασμός των ουσιών AVI-7537 και AVI-7539) ή το φάρ-μακο AVI-6003 (συνδυασμός του AVI-7287 και του AVI-7288) χορηγήθηκαν σε διαδοχικές ενδοφλέβιες εγχύσεις με αναλογία των περιεχόμενων ουσιών 1:1. Σε κάθε μελέτη, 30 υγιή αρσενικά και θηλυκά ηλικίας από 18 έως 50 ετών αποτέλεσαν 6 κο-ορτές με αυξανόμενη χορηγούμενη δόση σε κάθε κοορτή. Κάθε κοορτή είχε 5 πρωτεύοντα και πήρε μία μόνο ενδοφλέβια δόση της δραστικής ουσίας ( 0,005, 0.05, 0.5, 1.5, 3 και 4,5 mg/kg για κάθε περιεχόμενη δραστική ουσία) ή μη δραστικής ουσίας (placebo). Από τα 5 της κάθε κοορτής τα 4 έλαβαν την ίδια επιλεγείσα δόση για την κοορτή, ενώ το ένα πήρε placebo.Και τα δυο (AVI-6002 και AVI-6003) ήταν ασφαλή και καλά ανεκτά στη μελετώμενη δόση. Σε καμία μελέτη δεν υπήρξε ανώτατο όριο ανεκτής δόσης για κανένα εκ των δυο φαρμάκων. Οι τέσσερις χημικά συγγενείς ουσίες PMOplus είχαν παρόμοια φαρμακοκινητική. Ο χρόνος ημίσειας ζωής τους στο πλάσμα ήταν 2 έως 5 ώρες. Η ασφάλεια των δυο συνδυασμών και η φαρμακοκινητική των τεσσάρων ουσιών ήταν παρόμοιες ανεξάρτητα από την αλληλουχία του RNA που είχαν στόχο.

Ng S, Basta NE, Cowling BJ. Association between temperature, humidity and ebolavirus disease outbreaks in Africa, 1976 to 2014. Euro Surveill. 2014;19(35):pii=20892. Available online: http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=20892.

Από το 1976 συμβαίνουν σποραδικές επιδημίες αιμορραγικού πυρετού Έμπολα στην Κεντρική Αφρική. Η πρώτη επιδημία στη Δυτική Αφρική εκδηλώθηκε το 2014 στη Γουινέα. Ακολούθη-σαν επιδημίες στη Λιβέρια, Σιέρρα Λεόνε και Νιγηρία. Η μελέτη περιβαλλοντικών παραγόντων εμπλεκόμενων στην επιδημιολογία της νόσου μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες για το πότε και πού είναι πιθανότερο να συμβούν επιδημίες αιμορραγικού πυρετού. Σε αυτή τη μελέτη διε-ρευνήθηκε η συσχέτιση μεταξύ κλιματικών παραγόντων και έναρξης επιδημίας αιμορραγικού πυρετού σε ανθρώπους. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι χαμηλή θερμοκρασία και υψηλή υγρασία σχετίζονται με την έναρξη των επιδημιών στην Αφρική από το 1976 έως το 2014. Αναπτύσσονται πιθανοί μηχανισμοί με τους οποίους το κλίμα μπορεί να επηρεάζει τη μολυ-σματικότητα του αιμορραγικού ιού Έμπολα τόσο στη δεξαμενή του, σε ενδιάμεσους ξενιστές και στον άνθρωπο. Χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες επιτήρησης, ώστε να επιτευχθεί περαιτέρω κατανόηση του μηχανισμού μετάδοσης του ιού τόσο από είδος σε είδος όσο και εντός αυτού.

28

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία

Fowler RA, Fletcher T, Fischer WA 2nd, Lamontagne F, Jacob S, Brett-Major D, Lawler JV, Jacquerioz FA, Houlihan C, O’Dempsey T, Ferri M, Adachi T, Lamah MC, Bah EI, Mayet T, Schieffelin J, McLellan SL, Senga M, Kato Y, Clement C, Mardel S, Vallenas Bejar De Villar RC, Shindo N, Bausch D. Caring for critically ill patients with ebola virus disease. Perspectives from west Africa. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Oct 1;190(7):733-7. doi: 10.1164/rccm.201408-1514CP. PubMedPMID: 25166884.

Η μεγαλύτερη επιδημία αιμορραγικού πυρετού Έμπολα (Ebola) μαστίζει τη Δυτική Αφρική. Η περιορισμένη υποδομή Δημόσιας Υγείας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο σε θέματα υγείας, οι περιορισμένοι πόροι για επείγουσα ιατρική και έλεγχο και πρόληψη νοσημάτων, η υψηλή πυ-κνότητα πληθυσμού στις αστικές περιοχές και η υψηλής μολυσματικότητας και θνησιμότητας λοίμωξη με τον ιό Έμπολα, έναν εκ των ιών αιμορραγικών πυρετών, οδήγησαν στις χιλιάδες επιβεβαιωμένων πιθανών και ύποπτων κρουσμάτων ως σήμερα.Η νόσος εκδηλώντεται ως εμπύρετο με σοβαρές εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό σύστημα και επιπλέκεται με υποογκαιμία, σοκ, σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές και ανεπάρκεια ορ-γάνων.Παρά την έλλειψη ειδικής θεραπείας, η αποτελεσματικότητα της υποστηρικτικής αγωγής είναι μεγάλη, δεδομένης της υψηλής θνητότητας της νόσου στους ασθενείς και της έλλειψης πό-ρων και υποδομών στις πληγείσες περιοχές. Με περισσότερο προσωπικό, αυξημένη φροντίδα και υποστηρικτική αγωγή αρκετοί από τους σοβαρά πάσχοντες μπορούν να ζήσουν.Η νόσος από ιό Έμπολα δείχνει πόσο κρίσιμη είναι η παροχή υπηρεσιών υγείας και η Εντατική Θεραπεία μπορεί και θα έπρεπε να είναι χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της λοίμωξης.

Δρ Ρεγγίνα Βώρου, DTM&H, Ιατρός Βιοπαθολόγος, Γραφείο Στρατηγικού Σχεδιασμού και Πολιτικής, ΚΕΕΛΠΝΟ

29

Μύθοι και αλήθειες

Μύθοι και αλήθειες για την πρόσφατη επιδημία από τον ιο Εbola

Μύθοι Αλήθειες

Όλοι όσοι νοσήσουν από τον ιό Ebola πεθαίνουν.

Ενώ η νόσος από τον ιό Ebola έχει πράγματι πολύ υψηλή θνητότητα, δεν πεθαίνουν όλοι οι ασθενείς. Ιστορικά, μαζί με τη σημερινή, 25 επιδημίες έχουν εμφανιστεί και η θνητότητα κυμάνθηκε από 25 ως 90%. Στη σημερινή επιδημία, που είναι η μεγαλύτερη και περιλαμβάνει περισσότερα κρούσματα από όλες τις προηγούμενες μαζί, η θνητότητα είναι 48%. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έναν απολογισμό που ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2014 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο ιός Ebola έχει ήδη στοιχίσει τη ζωή σε 3.000 ανθρώπους μεταξύ των λίγο περισσοτέρων από 6.200 κρούσματα που έχουν καταγραφεί στη Δυτική Αφρική, κυρίως στη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. Η επιβίωση των ασθενών βελτιώνεται, όταν χορηγούνται έγκαιρα υποστηρικτικά μέτρα, όπως ενυδάτωση και συμπτωματική θεραπεία.

Ο ιός Ebola μπορεί να αφανίσει εκατομμύρια ανθρώπους.

Αν και η πρόσφατη επιδημία από τη νόσο του ιού Ebola είναι η μεγαλύτερη από το 1976, όταν πρωτοεμφανίστηκε ο ιός, η δυναμική εξάπλωσής του δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε να απειλήσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα, ο αναπαραγωγικός αριθμός (R), δηλαδή ο αριθμός ανθρώπων στους οποίους μεταδίδεται ο ιός από κάθε νοσούντα, είναι 1.81 για την Γουινέα, 1.51 για τη Liberia και 1.38 για τη Sierra Leone. Αυτοί οι αριθμοί, αν και ανησυχητικοί, δε θεωρούνται ικανοί να θέσουν σε κίνδυνο την ύπαρξη των αφρικανικών κρατών που έχουν προσβληθεί. Συνοπτικά, αν και η νόσος βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, η μεταδοτικότητά της δε θεωρείται ικανή να προκαλέσει εκατομμύρια θανάτους

O ιός Ebola μεταδίδεται με άγνωστο τρόπο, πιθανόν ακόμη και με τον αέρα.

Ο ιός δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ μέχρι σήμερα να έχει μεταδοθεί με τον αέρα. Η αρχική μετάδοσή του στον άνθρωπο γίνεται κυρίως μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, όπως νυχτερίδες ή πιθήκους. Η μετέπειτα μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους δεν είναι μυστηριώδης και γίνεται μόνο μετά από άμεση επαφή με το αίμα ή σωματικές εκκρίσεις ασθενών με συμπτώματα από τη νόσο του ιού Ebola, ζωντανών ή νεκρών. Πολύ σοβαρός κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει στους εργαζόμενους στους χώρους της υγείας, με τις μεγαλύτερες δευτερογενείς μεταδόσεις του ιού να έχουν παρατηρηθεί στο προσωπικό νοσοκομείων που περιέθαλψαν ασθενείς. Εντός των νοσοκομείων, κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει, όταν δε γίνεται ασφαλής χρήση των βελόνων/συρίγγων, δεν αποστειρώνονται επαρκώς τα ιατρικά αντικείμενα και δεν τηρούνται σχολαστικά οι κανόνες υγιεινής

30

Μύθοι και αλήθειες

O ιός Ebola μπορεί να μεταδοθεί και από ανθρώπους που ακόμη δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα της νόσου, οπότε η διασπορά της είναι αδύνατο να προληφθεί.

Αυτό δεν είναι αληθές, καθώς οι άνθρωποι δεν είναι μολυσματικοί κατά την περίοδο επώασης της νόσου τους. Η νόσος αρχίζει να μεταδίδεται, μόνο όταν οι ασθενείς γίνουν συμπτωματικοί, οπότε ο ιός βρίσκεται στις σωματικές τους εκκρίσεις. Οι ασθενείς μάλιστα παραμένουν μολυσματικοί για όσο διάστημα το αίμα και οι εκκρίσεις τους περιέχουν τον ιό - σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι και επτά εβδομάδες αφού αναρρώσουν. Μάλιστα, άνδρες που επιβιώνουν είναι δυνατόν να μεταδώσουν την ασθένεια σεξουαλικά σχεδόν για δύο μήνες μετά τη θεραπεία τους (μετάδοση με το σπέρμα για 7 εβδομάδες).

Η νόσος από τον ιό Ebola έχει ειδικά συμπτώματα.

Η νόσος από τον ιό Ebola δεν έχει χαρακτηριστικά συμπτώματα και είναι δύσκολο να διακριθεί από άλλες λοιμώδεις παθήσεις, όπως η ελονοσία, ο τύφος και η μηνιγγίτιδα. Η περίοδος επώασης από τη μετάδοση του ιού μέχρι την εκδήλωση συμπτωμάτων κυμαίνεται από 2 ως 21 ημέρες. Τα πρώτα συμπτώματα είναι απότομη έναρξη πυρετού, καταβολής, μυϊκών πόνων, πονοκέφαλου και πονόλαιμου. Ακολουθούν έμετοι, διάρροιες, εξανθήματα, συμπτώματα νεφρικής και ηπατικής ανεπάρκειας και σε ορισμένες περιπτώσεις εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία, όπως από το στόμα ή τα κόπρανα.

Ο ιός Ebola αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την Ευρώπη και την Ελλάδα μέσω της παράνομης εισόδου μεταναστών.

Ο κίνδυνος μετάδοσης στην Ευρώπη μέσω της παράνομης μετανάστευσης δεν είναι μεγάλος. Καθώς η μέγιστη χρονική απόσταση από τη μετάδοση του ιού μέχρι την εκδήλωση της νόσου που έχει παρατηρηθεί είναι 21 ημέρες και με δεδομένο ότι η νόσος περιορίζεται στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, οι ασθενείς θα έχουν εκδηλώσει τη νόσο κατά τη μακρά διάρκεια της μετακίνησής τους προς την Ευρώπη. Να τονιστεί και πάλι ότι δεν υπάρχουν φορείς της νόσου που τη μεταδίδουν, χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα. Με δεδομένη την ανάγκη ιατρικού ελέγχου των μεταναστών και προσφύγων από την Αφρική, μέχρι στιγμής επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία ότι δεν επίκειται μετάδοση του ιού στην Ευρώπη.

31

Μύθοι και αλήθειες

Είναι πολύ επικίνδυνο να ταξιδεύσει κανείς στις χώρες όπου υπάρχουν κρούσματα του ιού Ebola.

Ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού Ebola σε έναν τουρίστα ή επιχειρηματία είναι χαμηλός, ακόμη κι όταν αυτός έχει επισκεφτεί περιοχές όπου παρατηρούνται πρωτογενή κρούσματα. Αυτό γιατί η μόλυνση προϋποθέτει άμεση επαφή με αίμα ή άλλα σωματικά υγρά μολυσμένων ανθρώπων ή ζώων, ζωντανών ή νεκρών. Αυτές οι επαφές είναι απίθανες για έναν μέσο ταξιδιώτη, ειδικά όταν αυτός έχει στοιχειώδη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή με κατοίκους περιοχών όπου έχουν εμφανιστεί κρούσματα. Όταν κάποιος επισκέπτεται φίλους ή συγγενείς σε προσβεβλημένες περιοχές, ο κίνδυνος είναι επίσης μικρός, εκτός αν υπάρχει άμεση φυσική επαφή με άτομο που νοσεί ή έχει πεθάνει. Αν συμβεί τέτοια περίπτωση, πρέπει να ενημερωθούν οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας, για να προβούν σε έλεγχο των επαφών, ώστε να αποκλειστεί η έκθεση στον ιό Ebola ή, σε αντίθετη περίπτωση, να παρακολουθηθεί και να προληφθεί η περαιτέρω μετάδοση του ιού. Ο ΠΟΥ έχει εκδώσει γενικές ταξιδιωτικές οδηγίες, που συνοπτικά είναι οι εξής:- Οι ταξιδιώτες πρέπει να αποφεύγουν κάθε επαφή με μολυσμένους ασθενείς. - Οι εργαζόμενοι στα επαγγέλματα υγείας που ταξιδεύουν, για να προσφέρουν υπηρεσίες σε προσβεβλημένες περιοχές, πρέπει να ακολουθούν αυστηρά τις συστάσεις του ΠΟΥ για τα μέτρα πρόληψης των λοιμώξεων. - Κάθε άνθρωπος που διέμεινε σε περιοχές με πρόσφατη εμφάνιση λοιμώξεων από ιό Ebola πρέπει να είναι ενήμερος για τις εκδηλώσεις της νόσου και να επισκέπτεται ιατρό στα πρώτα σημάδια νόσου. - Οι ιατροί που περιθάλπουν ταξιδιώτες που επιστρέφουν από προσβεβλημένες περιοχές θα πρέπει να εξετάζουν την πιθανότητα της νόσου από τον ιό Ebola

Δευ υπάρχει και είναι μάταιη η θεραπεία για τη νόσο από τον ιό Ebola

Αν και πράγματι δεν υπάρχει ακόμη ειδική θεραπεία, τα έγκαιρα υποστηρικτικά μέτρα βελτιώνουν σημαντικά την επιβίωση και δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες με τους περισσότερους θανάτους έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα στα συστήματα υγείας τους. Επίσης, βρίσκονται υπό ανάπτυξη ειδικές φαρμακευτικές και ανοσολογικές θεραπείες, όπως και δύο πιθανά εμβόλια.

Σ. Πουρνάρας, Αναπληρωτής Καθηγητής Μικροβιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

32

Επερχόμενα Συνέδρια

Οκτώβριος 2014

Οκτώβριος 9-11, 2014

Τίτλος: Συνέδριο Ιογενούς Ηπατίτιδας

Χώρα: ΓερμανίαΠόλη: ΦρανκφούρτηΤόπος Διεξαγωγής: Sheraton Frankfurt Airport Hotel & Conference CenterΤηλέφωνο Επικοινωνίας: +44 (0) 1625 664392Ιστοσελίδα: http://www.viral-hep.org

Οκτώβριος 15, 2014

Τίτλος: Συνέδριο 2014 με θέμα το μέλλον της Πληροφορικής Διακυβέρνησης στην Υγεία και Κοινωνική Μέριμνα

Χώρα: Ηνωμένο ΒασίλειοΠόλη: ΜάντσεστερΤόπος Διεξαγωγής: University of SalfordΤηλέφωνο Επικοινωνίας: +44 (0) 161 295 3000Ιστοσελίδα:http://www.salford.ac.uk/spd/coursedetails?courseid=THEFUTBOWC

Οκτώβριος 16, 2014

Τίτλος: Εσωτερική Συνάντηση Ομάδας Εργασίας- Shipsan

Χώρα: ΛουξεμβούργοΠόλη: ΛουξεμβούργοΤηλέφωνο Επικοινωνίας: +30 2410 565055 Ιστοσελίδα:http://www.shipsan.eu/Home/NewsandEvents/TabId/116/ArtMID/527/ArticleID/66/Interim-Collaborative-Group-meeting--16th-October-2014-Luxembourg.aspx

Οκτώβριος 27-29, 2014

Τίτλος: Σεμινάριο για τις Αρχές και τα Εργαλεία Πληροφορικής στην Διερεύνηση Επιδημιών

Χώρα: ΓαλλίαΠόλη: ΠαρίσιΤόπος Διεξαγωγής: Hotel Provinces Opéra Ιστοσελίδα:http://www.ecdc.europa.eu/en/press/events/Pages/upcoming_events.aspx

Γραφείο διεθνών σχέσεων, ΚΕΕΛΠΝΟ

33

Επιδημίες στον κόσμο

Σεπτέμβριος 2014

Αιμορραγικός πυρετός Ebola [1, 2]Επιδημία αιμορραγικού πυρετού Ebola είναι σε εξέλιξη στη Δυτική Αφρική. Έως τις 28 Σεπτεμ-βρίου 2014 αναφέρθηκαν στη Γουινέα, στη Λιβερία, στη Νιγηρία, στη Σενεγάλη και στη Σιέρα Λεόνε συνολικά 7178 κρούσματα (επιβεβαιωμένα, πιθανά, ύποπτα), συμπεριλαμβανομένων 3338 θανάτων. Στις 26 Αυγούστου 2014 ανακοινώθηκε επιδημία αιμορραγικού πυρετού Ebola στην επαρχία Equateur, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (Κονγκό- Κινσάσα). Από τις 28 Ιουλίου έως τις 28 Σεπτεμβρίου αναφέρθηκαν 70 κρούσματα (30 επιβεβαιωμένα, 26 πιθανά, 14 ύποπτα), συ-μπεριλαμβανομένων 42 θανάτων. Προς το παρόν, η συγκεκριμένη επιδημία δε σχετίζεται με την επιδημία στις ανωτέρω χώρες της Δυτικής Αφρικής.Σύμφωνα με τον ΠΟΥ δεν υπάρχουν περιορισμοί σε σχέση με το εμπόριο ή τα ταξίδια εκτός αν πρόκειται για επιβεβαιωμένο ή ύποπτο κρούσμα ή επαφή κρούσματος (στις επαφές δεν περιλαμβάνονται οι επαγγελματίες υγείας και το προσωπικό του εργαστηρίου που έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προστασίας).

Πυρετός Chikungunya [2]Έως τις 19 Σεπτεμβρίου2014, αναφέρθηκαν περισσότερα από 750000 πιθανά και επιβεβαι-ωμένα κρούσματα, συμπεριλαμβανομένων 116 θανάτων στις περιοχές Anguilla, Antigua & Barbuda, Aruba, Bahamas, Barbados, Bolivia, Brazil, Cayman Islands, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Dominica, Dominican Republic, El Salvador, French Guiana, Grenada, Guadeloupe, Guyana, Haiti, Martinique, Mexico, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Puerto Rico, Saint Barthélemy, Saint Kitts & Nevis, Saint Lucia, Saint Martin (FR), Saint Vincent & Grenadines, Sint Maarten (NL), Suriname, Trinidad & Tobago, Turks & Caicos Islands, Venezuela, Virgin Islands (UK) και Virgin Islands (US).

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

1. World Health Organization (WHO). Global Alert and Response (GAR). Στο: http://www.who.int/csr/disease/ebola/en/ [προσπέλαση 1 Οκτωβρίου 2014]

2. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Epidemiological updates. Στο: http://www.ecdc.europa.eu/en/press/news/Pages/News.aspx [προσπέλαση 1 Οκτωβρίου 2014]

Γραφείο Ταξιδιωτικής ΙατρικήςΤμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης:

Χ. Χατζηχριστοδούλου

Επιστημονική Επιτροπή:

Ν. ΒακάληςΕ. Βογιατζάκης

Π. Γαργαλιάνος- ΚακολύρηςΜ. Δαιμονάκου- Βατοπούλου

Ι. ΛεκάκηςΧ. Λιονής

Α. ΠανταζοπούλουΒ. Παπαευαγγέλου

Γ. ΣαρόγλουΑ. Τσακρής

Συντονισμός ύλης:Φ. Κουκουριτάκης

Μ. Φωτεινέα

Συντακτική ομάδα:Ρ. Βώρου

Θ. ΓεωργακοπούλουΦ. Κουκουριτάκης

Κ. ΜέλλουΣ. Μπαλτσιώτης

Τ. ΌντριαΤ. Πατουχέας

Β. ΡουμελιώτηΒ. Σμέτη

Μ. Φωτεινέα

Γραφιστική επιμέλεια:Ε. Λαζανά

Επιμέλεια κειμένων:Ρ. ΒώρουΜ. Γάτση

Φ. ΚουκουριτάκηςΓ. Μελιγκώνης

Μ. Φωτεινέα

Υπεύθυνοι έκδοσης:Τ. Κουρέα- Κρεμαστινού

Πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Θ. ΠαπαδημητρίουΔιευθυντής ΚΕΕΛΠΝΟ

Αίνιγμα του μήνα

http://www.keelpno.gr info@keelpno.gr

Οι απαντήσεις θα αποστέλλονται στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: info-quiz@keelpno.gr

Η απάντηση στο αίνιγμα του προηγούμενου Τεύχους: HPV - ΣωστόΓρίπη - ΛάθοςΗπατίτιδα Β - ΣωστόCoxsackie - ΛάθοςEpsteinBar - Σωστό

Απάντησαν σωστά: 46 άτομα

Πώς μεταδίδεται ο ιός Έμπολα;(Βρείτε το Λάθος)Α. Επαφή με σωματικά υγράΒ. Επαφή με άγρια ζώα - νυχτερίδεςΓ. ΑερογενώςΔ. Σεξουαλική Επαφή