ΔIMHNIAIA ΕΚΔΟΣΗ TOY EΛΛHNIKOY KENTPOY ΒΙΟΤΟΠΩΝ - ΥΓΡΟΤΟΠΩΝΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ · ΤΕΥΧΟΣ 53 · ΕΥΡΩ 1,25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - Δ ΕΚ ΕΜ Β ΡΙΟ Σ 2003

Από το 2 0 0 3 στο 2 0 0 4 Το ΕΚΒΥ ενδυναμώνεται και εργάζεται

με το βλέμμα προς τα ενδιαφερόμενα μέρη

Ε ΙΚ Ο Ν ΙΚ Ο Ν ΕΡΟ

Νέο Εργαλείο για τη δ ια χείρ ιση τω ν υδάτω ν;

Ο νέος νόμος για τη δ ια χείρ ιση τω ν υδάτω ν

Αστυνομ ία περιβάλλοντος Η Καταλονία καινοτομεί

& ^ * # 5 - 4 “ ^

2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2 0 0 4

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝO εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας των Υγροτόπων είναι μια ευκαιρία να αναλογισθούμε πόσο ανταποκρί- θηκε η χώρα μας τη χρονιά που πέρασε στους στόχους που έχει θέσει, αναφορικά με τη διατήρηση του εθνικού υγροτοπικού μας κεφαλαίου. Θα περιορισθούμε στον πρώτο και στον τρίτο στόχο της Εθνικής Στρατηγικής για τους Υγροτοπικούς Πόρους την οποία έχει δεσμευθεί η χώρα μας να εφαρμόσει, στο πλαίσιο των υποχρεώσεών της έναντι της Σύμβασης Ραμσάρ.

Λίμνες Χειμαδίτιδα-Ζάζαρη, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Σ. Μηλιώνης

Οι δύο αυτοί στόχοι θεω ρούνται οι σπουδαιότεροι, γ ιατί αφορούν τη διαχείριση και τη ν αποκατάσταση τω ν υγρο­τόπων. Κυρίαρχες θ ετικές δράσεις που έχουν αναληφθεί είναι η ίδρυση φ ορέω ν διαχείρ ισης για 14 υγροτοπ ικές περιοχές και η εναρμόνιση τη ς ελληνικής νομοθεσίας με τη ν ευρωπαϊκή Οδηγία γ ια το υ ς υδατικούς πόρους (ψήφιση του Νόμου 3199/2003). Μ ολονότι οι δράσεις α υ τές ενίσχυσαν κατά πολύ το γενικό θεσμικό πλαίσιο προστασίας, εκκρ εμεί ακόμη η θεσμοθέτηση τω ν 14 περιοχών ως προσ τατευόμενω ν και η εκπόνηση τω ν σχεδίων διαχείρισης.

Ελπιδοφόρο γεγο νό ς αποτελεί ότι οι τρ ε ις από το υ ς δέκα ελληνικούς υγροτόπ ους δ ιεθνούς σημασίας έχουν εξα ιρ εθεί από τη «Μαύρη Λίστα» τη ς Σύμβασης Ραμσάρ (τον λεγόμενο κατάλογο Μοντρέ). Ωστόσο, στον κατάλογο εξακολουθούν να βρίσκονται οι υπόλοιποι επτά, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα μας δεν έχει εκπληρώσει τ ις δ ιεθνείς υποχρεώσεις τη ς γ ι' αυτούς το υ ς υγροτόπους.

Η ελληνική πολιτεία έχει σημειώσει αξιοσημείω τη πρόοδο σε θέματα αποκατάστασης υγροτόπων. Αποκατάσταση σημαίνει θεραπεία. Π ροτιμότερη, όμως, από τη θεραπεία είναι η πρόληψη τω ν υποβαθμίσεων. Δυστυχώς, η πλειονότητα των 400 περίπου υγροτόπων μας υποφέρει από τη ν έλλειψη μέτρω ν πρόληψης, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν οι ασ ύνετες και παράνομες ενέργειες , όπως οι καταπατήσεις, ο κακός σχεδιασμός αναπτυξιακών έργω ν και η κατάχρηση των αγαθών, τα οποία οι υγρότοποι αυτοί προσφέρουν στις τοπ ικές κοινωνίες.

Η Παγκόσμια Ημέρα τω ν Υγροτόπων προσκαλεί τη ν ελληνική πολιτεία να ανανεώσει ρητά τ ις σ τρατηγικές δεσμεύσεις τη ς έναντι τη ς προστασίας όλων τω ν ελληνικών υγροτόπων, συνεργαζόμενη σ τενότερα με τ ις π εριβαλλοντικές οργανώ­σεις και τα επιστημονικά ιδρύματα. Το ΕΚΒΥ, ένα από τα τέσ σ ερα υγροτοπικά ιδρύματα τη ς Μεσογείου, γ ιορτάσε φ έτο ς στην ελληνική ύπαιθρο, κοντά στους υγροτόπους, με ποικίλες εκδηλώσεις.

Γιορτάσε, πληροφορώ ντας και ευαισθητοποιώ ντας το υ ς μ α θητές τη ς Κω, σε συνεργασία με το ν ομώνυμο Δήμο, για το υ ς π ολύτιμους νησιωτικούς υγροτόπους, ενημερώ νοντας και ενισχύοντας τη ν εκπαιδευτική κο ινότητα σε όλη την Ελλάδα, εκπ αιδεύοντας στελέχη τω ν Κέντρων Π ληροφό­ρησης και τ η ς αυτοδιοίκησης τη ς Κερκίνης και του Στρυμόνα, σε ζητήματα ενημέρω σης, ανάδειξης και συμμετοχικού σχεδιασμού, αναλαμβάνοντας δράσεις για τη διαχείριση του νερού στον Στρυμόνα, συμβάλλοντας στον σχεδιασμό πολι­τικών γ ια τη γεω ργία, το ν τουρισμό σ τους υγροτόπ ους και υποστηρίζοντας εμπράκτω ς τη διαχείριση προστατευόμενω ν περιοχών τη ς χώρας, όπως στο Βάι τη ς Κρήτης, στο Άγιον Ό ρος, στον Νέστο, στη Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη.

Π. Α. Γεράκης

ΑΜΦΙΒΙΟΝ

Πρόγραμμα DAC Ελλάδα-Τουρκία«Ελληνο-Τουρκική συνεργασία για τη ν ενίσχυση τη ς προστα­σίας και τη ς διαχείρισης υγροτοπικών πόρων (διεθνείς συμβά­σεις και Οδηγία 2000/60/ΕΚ)» είναι ο τ ίτλ ο ς έργου που εγκρί- θηκε από το Υπουργείο Εξω τερικώ ν - Υπηρεσία Δ ιεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας-ΥΔΑΣ (DAC). Την εκπόνησή του ανέλαβε το ΕΚΒΥ, σε συνεργασία με τη ν αστική μη κερδοσκο­πική ετα ιρεία «Νόμος και Φύση», το Τμήμα Βιολογίας του Αρ ισ τοτελείου Πανεπιστημίου Θ εσσαλονίκης και το Τμήμα Βιολογίας του M iddle East Technical University που εδρεύ ει στην Άγκυρα.

Το έργο, δ ιάρκειας δυόμιση ετών, εντάσσεται στις προσπά­θε ιες ενίσχυσης τη ς συνεργασίας τω ν δύο χωρών, προκει- μένου να προωθηθεί η διατήρηση τω ν υδατικών πόρων και θα υλοποιηθεί μέσω ποικίλων δράσεων. Η πρώτη δράση αφορά τη ν εφαρμογή π ρογράμματος παρακολούθησης βασικών βιολογικών παραμέτρω ν σε λιμναία οικοσυστήματα τω ν δύο χωρών. Κατά τη δ εύ τερ η δράση, τα αποτελέσματα τ η ς παρα­κολούθησης θα χρησιμοποιηθούν γ ια τη ν εκτίμηση τη ς οικο­λογικής κατάστασης τω ν οικοσυστημάτων αυτών. Στην τρ ίτη δράση θα παραχθεί «Οδηγός» για το ν σχεδιασμό και την εφ αρμογή π ρογράμματος επιχειρησιακής παρακολούθησης στις συγκεκριμένες λίμνες, βάσει τη ς Ο δηγίας 2000/60/ΕΚ. Η τέ τα ρ τη δράση περιλαμβάνει τη ν ανάπτυξη συνεργασίας με στελέχη τη ς του ρκικής διοίκησης και τ η ς επ ιστημονικής κο ινό τητας για την επισκόπηση τω ν υφιστάμενων θεσμικών δομώ ν και του ισχύοντος νομικού πλαισίου για τα ύδατα, και ειδ ικότερα γ ια το υ ς υγροτόπ ους στην Τουρκία, αλλά και σε ζητήματα θεσμικής προσαρμογής, με στόχο τη ν περιβαλλο­ντική προστασία και αειφόρο ανάπτυξη. Παράλληλα με τ ις ανω τέρω δράσεις, θα υλοποιηθούν δράσεις δημοσιοποίησης του έργου και τω ν αποτελεσμάτων.

Τα νέα έργαΤα νέα έργαΝ έες δράσεις για τη

εντός και εκτός της Ελλάδας

EUROLIMPACSΑξιολόγηση της επίδρασης των αλλαγών του κλίματος στα εσωτερικά νερά της Ευρώπης

Τα οικοσυστήματα τω ν εσω τερικώ ν νερών, εκ τό ς από την πίεση που ασκούν οι αλλα γές στις χρήσ εις γης, δέχοντα ι και τη ν πίεση τω ν κλιματικών αλλαγών. Το EUROLIMPACS (EUROpean Project to EvaLuate IMPacts of GlobAl Change on Freshwater EcosystemS) είναι ένα ολοκληρω μένο έρ γο του 6ου Π ρογράμματος Πλαισίου γ ια τη ν Έ ρευνα (FP6), με κύριο σκοπό τη ν πρωτογενή έρευνα και τη διαχείριση τω ν επιπτώ­σεων τω ν κλιματικών αλλαγών στα οικοσυστήματα. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με τ ις υπαγορεύσεις τη ς Ο δηγίας Πλαίσιο για τα Ύ δατα (2000/60/ΕΚ), με τη ν υπόλοιπη σχετική ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και υποστηρίζει τη Συμφωνία τη ς ΕΕ για τη ν αειφόρο ανάπτυξη.

Το έρ γο θα φ έρει σε συνεργασία 36 ε ξέχ ο ν τες ευρω παϊκούς ερ ευνητικούς οργανισμούς και ένα Πανεπιστήμιο του Καναδά, οι οποίοι θα επιχειρήσουν να αναπτύξουν τη ν έρευνα τω ν υγροτοπικών οικοσυστημάτων στο επίπεδο τη ς λεκάνης απορροής. Θα εστιάσει στα κύρια αίτια τω ν μεταβολώ ν τω ν υδατικών οικοσυστημάτων (χρήσεις γης, εισαγωγή θρεπτικών

Το έργο αναμένετα ι να συμβάλλει στα ακόλουθα:1. Ανάπτυξη κοινής επ ιστημονικής προσέγγισης σε θέματα

διαχείρισης υγροτοπικών και, γενικότερα , υδατικών πόρων μετα ξύ τω ν δύο χωρών.

2. Ανάπτυξη διμερώ ν σχέσεων με φ ορείς στην Τουρκία σε θέματα προστασίας και διαχείρ ισης υδατικών πόρων.

3. Ενίσχυση θεσμών π εριβαλλοντικής διοίκησης.4. Προώθηση τη ς εφ α ρ μογής τω ν μεθόδω ν που θα αναπτυ­

χθούν κατά τη ν υλοποίηση του έργου.5. Περιβαλλοντική ενημέρω ση τω ν αρμόδιων φ ορέω ν και του

ευρέω ς κοινού.Ελένη Μ ιχαλάτου

Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ

διατήρηση της φύσης τίθενται σε εφαρμογή

και το ξικώ ν ουσιών, οξύνιση και το ξ ικ έ ς ενώσεις) και θα εξετά σ ει τ ις σχέσεις το υ ς με τη ν αλλαγή τω ν κλιματικών συνθηκών, χρησιμοποιώντας ανάλυση χρονικών σειρών, μεθό­δ ους παλαιολιμνολογίας, πειράματα μικρόκοσμου κ.ά.

Μια κεντρική δράση το υ έργου είναι η ανάπτυξη ενό ς νέου εργαλείου γ ια τη ν ολοκληρω μένη ανάλυση και προσομοίωση υδρολογικών, υδροχημικών και βιολογικών διεργασιών στο επίπεδο λεκά νης απορροής, κατάλληλου να χρησιμοποιηθεί στην αξιολόγηση τω ν επιπτώσεων διαφορετικώ ν σεναρίων κλιματικών και κοινωνικο-οικονομικών μεταβολών. Επίσης, θα αναπτυχθεί ένα ενιαίο σύστημα οικολογικών ενδεικτώ ν για την παρακολούθηση τη ς κατάστασης οικοσυστημάτων γλυκώ ν νερών, καθώς και μέθοδοι γ ια το ν προσδιορισμό συνθηκών αναφοράς και στρατηγικών αποκατάστασης. Σ ε αυτό το σημείο, θα ληφθούν υπόψη οι π ιθανές επιπτώσεις τω ν μ ετα ­βολών του κλίματος, καθώς και η ανάγκη ολοκληρω μένης προσέγγισης (βασισμένης στη σ υνεκτικότητα τω ν οικοσυστη­

Λίμνες Χειμαδίτιδα-Ζάζαρη, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Σ. Μηλιώνης

μάτων) τη ς αποκατάστασης. Μ εταξύ τω ν προσδοκιών του έργου θα είναι και εύχρηστα εργαλεία υποστήριξης λήψ ης αποφάσεων για τη διαχείριση υδάτινων οικοσυστημάτων, με τη ν εξα ρ χή ς και πλήρη συμμετοχή χρηστών τω ν υδατικών και βιοτικών πόρων, τα οποία θα εφαρμοσθούν σε επ ιλεγμένες περ ιοχές (π.χ. Λίμνη Χειμαδίτιδα).

O ελληνικός οργανισμός που μετέχει στο έργο είναι το ΕΚΒΥ, σε συνεργασία με επ ιστήμονες του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ. Οι κλιματικές α λλαγές και οι συνέπειές το υ ς για τη χώρα μας απασχολούν α ρ κετούς έλλη νες επ ιστήμονες σήμερα. Έ χουμε τη γνώμη ότι το κράτος θα πρέπει από τώ ρα να π ροετοιμάζετα ι γ ια να αντιμετωπίσει τ ις συνέπειες τω ν αλλαγών αυτών. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση, όμως, σημαίνει γνώση και πρόγνωση, οι οποίες απαιτούν περισσό­τερ α ερευνητικά έργα όπως το EUROLIMPACS.

Μ ιλτιάδης Σεφ ερλής

EUROLIMPACS: Σχηματική παράσταση τη ς δομής του έργου

J #ΑΜΦΙΒΙΟΝ V 5 Μ

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ΒίτσαςΣε συνεργασία με το Σω ματείο «Π ετροχελίδονα Βίτσας» και με χρηματοδότησ η του Κληροδοτήματος Α γγελ ικής Παπάζο­γλου, το ΕΚΒΥ ανέλαβε, το ν Νοέμβριο του 2003, τον σχεδιασμό και τη ν οργάνωση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στη Βίτσα. Το σχεδιαζόμενο μουσείο στοχεύει να αναδείξει τη ν περιβαλλοντική και πολιτιστική σπουδαιότητα τη ς περιοχής για το ν ελλαδικό, αλλά και το ν ευρωπαϊκό χώρο, να προβάλλει τη σημασία τη ς στην επιβίωση και ανάπτυξη τω ν ανθρώπινων κοινωνιών και να συμβάλλει στη διατήρηση τη ς ποικιλίας και τη ς ποιότητας τω ν φυσικών πόρων τη ς ευρύ ­τερ η ς περιοχής του Βίκου-Αώου. Στο πλαίσιο του έργου, θα προσδιορισθούν οι αρχιτεκτονικές τροποποιήσεις που απαι­τούνται, ώστε το παραδοσιακό οίκημα που θα στεγάσει το μουσείο να εκπληρώνει τ ις ανάγκες του , και θα υπολογισθούν οι απαιτήσεις τω ν αναγκών αυτών σε χρόνο και κόστος. Παράλληλα, θα συνταχθεί έκθεση για το ν σαφή προσδιορισμό τω ν γνωρισμάτων που θα χαρακτηρίζουν το νέο μουσείο και θα εκπονηθεί η μουσειολογική μελέτη .

Τα νέα έργαΤα νέα έργαΥποδομές ερμηνείας

Με τέσσερα νέα έργα για την ανάπτυξη συνερ­γασίας με οργανισμούς και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, το ΕΚΒΥ ενθαρύνει και ενισχύει τις προσπάθειές τους στον τομέα ενημέρωσης,

Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών ΑβδήρωνΤον Δ εκέμβρ ιο του 2003, ο Δ ήμος Αβδήρων ανέθεσε στο ΕΚΒΥ τη μελέτη για τη ν οργάνωση του ήδη υπάρχοντος κτηρίου του Κέντρου Π ληροφόρησης Επισκεπτών Αβδήρων. Το έρ γο βρίσκεται σε ε ξέλ ιξη και οι δράσεις του αφορούν στον καθορισμό τω ν βασικών γνωρισμάτων του Κέντρου και στην εκπόνηση τη ς εξε ιδ ικευμ ένη ς μουσειολογικής και μουσειογραφικής μ ελ έτη ς για τη δημιουργία τω ν εκθεμάτω ν και γ ια τη ν οργάνωση του π εριβάλλοντος χώρου του κτηρίου, με στόχο τη δημιουργία μιας άρτια οργανω μένης υποδομής που θα συμβάλλει στην ανάδειξη του φυσικού και πολιτι­στικού πλούτου τη ς περιοχής, καθώς και τη ν προώθηση του αειφόρου τουρισμού σε αυτό το ιδια ίτερο τμή μα τη ς παρά­κτιας ζώνης τη ς Θράκης. Ο ργανωμένο με μεθόδους και μέσα σύμφωνα με τ ις σ ύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις, το Κέντρο Π ληροφόρησης Επισκεπτών Αβδήρω ν αποσκοπεί να μετα φ έρ ει τη ν πληροφορία στο ευρύ κοινό, προκειμένου ο επισκέπτης, αλλά και η τοπική κοινωνία, να μπορέσει να αξιο­λογήσει, να κατανοήσει και να ερμηνεύσ ει τη σπουδαιότητα τη ς περιοχής.

d

περιβάλλοντος

εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, με σκοπό την ανάδειξη και την αειφόρο διαχεί­ριση περιοχών σπουδαίας οικολογικής αξίας.

Κέντρο Πληροφόρησης Κάψια στο Όρος Μαίναλο«Σχεδιασμός και παραγωγή τω ν εκθεμάτω ν του Κέντρου Π ληροφόρησης Κάψια στο Ό ρος Μαίναλο» είναι ο τ ίτλ ο ς ενός νέου έργου, τη ν εκπόνηση του οποίου ανέθεσε η Αρκαδία Α.Ε. στο ΕΚΒΥ. Με στόχο τη ν προβολή και προστασία τω ν φυσικών πόρων, αλλά και τη ν ανάδειξη τη ς πολιτιστικής κληρονομιάς τη ς περιοχής, η υλοποίηση το υ έργου, που μόλις ξεκίνησε, αφορά στη μουσειολογική και μουσειογρα- φική μελέτη , κατασκευή και τοπ οθέτηση τω ν εκθεμάτω ν του Κέντρου. Ειδικότερα, το έργο θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη, θα ορισθεί η κεντρική μουσειολο­γική ιδέα που θα διέπει τη ν έκθεση και θα προσδιορισθούν οι θεματικοί τη ς άξονες. Επιπλέον, θα παραχθούν τα ειδικά κείμενα τη ς έκθεσ ης και θα σχεδιασθούν τα εκθέμα τά της . Η δ εύ τερ η φάση του έργου αφορά στις εργασ ίες που απαιτού­νται, προκειμένου, βάσει τω ν σχεδίων, να κατασκευασθούν και να τοπ οθετηθούν τα εκθέμα τα στον χώρο του Κέντρου Πληροφόρησης, ώστε αυτό να λειτουργήσει.

Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Μ. Κατσακιώρη

Μουσείο θάλασσας Μούδρου ΛήμνουΣε εξέλ ιξη βρίσκεται το έρ γο οργάνωσης του Μουσείου Θάλασσας του Μ ούδρου Λήμνου, που, πρόσφατα, ανέθεσε στο ΕΚΒΥ ο Δ ήμος Μούδρου. Βασικός στόχος τη ς δημιουρ­γ ία ς του μουσείου είναι η ανάδειξη τη ς σπουδαιότητας τω ν οικοσυστημάτων τω ν νησιωτικών περιοχών, ο πολύτιμος ρόλος το υ ς στην ανάπτυξη τω ν ανθρώπινων κοινωνιών και η εκπαίδευση τη ς τοπ ικής κοινωνίας στη συνετή χρήση και διαχείριση τω ν φυσικών πόρων, απαραίτητη γ ια τη διατήρηση τη ς ποιότητας ζω ής τω ν κατοίκων τη ς περιοχής. Η υλοποίηση του έργου θα πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια. Στο πρώτο θα εκπονηθεί εξειδ ικευμένη μελέτη που θα προσδιορίσει τα βασικά γνωρίσματα του μουσείου, προκειμένου να δημιουρ- γηθεί μια πετυχημένη και βιώσιμη υποδομή. Το ΕΚΒΥ θα κατα­γράψ ει τ ις υπόλοιπες υποδομές που ήδη λειτουρ γούν ή πρόκειται να δημιουργηθούν στην περιοχή, θα αποτυπώσει τ ις προσδοκίες τω ν εμπνευστών του έργου, και, βάσει αυτών, θα προσδιορίσει το ε ίδος και το γενικό πλαίσιο λειτουργίας του μουσείου, το υ ς σκοπούς του , το κοινό του και τ ις υπηρε­σίες που θα παρέχει. Κατά το δ εύ τερ ο στάδιο, θα προσδιορι- σθεί η θέση και η μορφή του κτηρίου και θα δ ιαμορφω θεί η κεντρική μουσειολογική ιδέα, στην οποία θα στηριχθεί η ερ μη ­νευτική προσέγγιση τη ς έκθεσης. Επιπλέον, θα καταγραφούν τα έργα που απαιτούνται και θα εκτιμηθεί ο χρόνος υλοποί­ησης και το κόσ τος τους.

Κατερίνα Μπόλη

ΑΜΦΙΒΙΟΝ

Φωτ.

Αρχε

ίο ΕΚ

ΒΥ

/ Μ.

Κατσ

ακιώ

ρη

Θεμ

ατικ

οί ά

ξονε

ς

Ένα έτος διεύρυνσης των αντικειμένων, ενίσχυσης των διεθνών και επιχειρησιακής ενδυνάμωσης για το ΕΚΒΥΗ αποστολή του ΕΚΒΥ και οι σκοποί του, που έχουν διαμορφωθεί μέσω διαβούλευσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με άλλους διεθνείς και ελληνικούς ενδια­φερομένους οργανισμούς, αποτελούν τον οδηγό για την εκπόνηση των εργασιών του.

Για τη ν τρ ιετία 2003-2005, το ΕΚΒΥ κινείται σε συγκεκριμένους θεματικούς ά ξο νες προτερα ιότητας, που έθεσ ε η Διοικούσα Επιτροπή του, απ οτελούμενη από τη ν Π ρόεδρο κ. Νίκη Γουλανδρή, τη ν κ. Φαλή Βογιατζάκη, το ν Καθηγητή κ. Βασίλειο Σαρσέντη, το ν Καθηγητή κ. Παναγιώτη Μπερνίτσα και το ν Δρ. Luc Hoffmann.

Οι δρα σ τηρ ιότητες που ανέλαβε ο οργανισμός, το 2003, για την ανάπτυξη τω ν θεματικώ ν αξόνων π ροτερα ιότητας κυμαίνονταν από τη διερεύνηση δυνατοτήτω ν ανάπτυξης έργω ν έω ς την υλοποίηση έργω ν και δραστηριοτήτω ν.

Σε ό,τι αφορά τα έρ γα στο 2003, το Δ ιάγραμμα 1 εικονίζει τον αριθμό τω ν υλοποιηθέντων μικρών, μεσαίων και μεγάλω ν έργω ν που συνδέονταν με το ν κάθε θεματικό άξονα π ροτεραιότητας. Κατά τη ν απολογιστική συνεδρίασή τη ς γ ια το έ το ς 2003, η Δ ιοικούσα Επιτροπή εκτίμησ ε ιδιαίτερα τη ν ευρ ύτη τα και την ισόρροπη θεματικά κατανομή τω ν εργασιών του ΕΚΒΥ. Παράλ­ληλα, διαπίστωσε ότι η ανάπτυξη έργων, για το ίδιο έτος, έγινε ιδιαίτερα ικανοποιητικά από άποψη έκτασ ης και αποτελεσματι- κότητας. Συνολικά, 27 προτάσεις υποβλήθηκαν ή αναπτύχθηκαν ή αποτέλεσαν αντικείμενο επεξεργασ ίας. Ποσοτικά δεδομένα για τα αποτελέσματα τη ς ανάπτυξης έργω ν παρουσιάζονται στο Δ ιάγραμμα 2.

Σε ό,τι αφορά τη γεω γραφ ική κάλυψη, το ΕΚΒΥ δραστηριοποιή­θηκε κυρίως στην Ελλάδα. Ωστόσο, αποτέλεσε σημαντική ε ξέλ ιξη ότι το 33% τω ν έργω ν του 2003 είχαν μια διεθνή διάσταση, με τη ν έννοια ότι ε ίτε περιλάμβαναν δράσεις εκ τό ς Ελλάδας (π.χ. Αλβανία, Τουρκία, Σκόπια) ε ίτε αποτελούσαν έρ γα συνεργασίας οργανισμών από πολλές χώρες.

Περιβαλλοντική ενημέρωση και εκπαίδευση

Προώθηση του οικοτουρισμού - Σχεδιασμός και δημιουργία υποδομών

Προώθηση της αειφόρου γεωργίας

Ανάπτυξη πολιτικών για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας - Προαγωγή διεθνών συνεργασιών

Υποστήριξη της διαχείρισης προστατευόμενωνπεριοχών

Απογραφή και παρακολούθηση περιοχών

Αξιολόγηση και αποκατάσταση υγροτοπικών πόρων

Ανάπτυξη και εφαρμογή νέων μεθόδων και εργαλείων για την προσομοίωση και την παρακο­

λούθηση αβιοτικών και βιοτικών παραμέτρων

Διαχείριση υδατικών και εδαφικών πόρων στη λεκάνη απορροής

C- ΐ J 4 7 ι ! (1 Μ ι Ιιρ ιω ϊ Innn l« g

Δ ιάγραμμα 1. Αρ ιθμός έργω ν ΕΚΒΥ 2003 ανά θεματικό άξονα

ΑΜΦΙΒΙΟΝ

- ■

□ί ι 1 .

n — τ □ "■Λΐ-ι-LLiil · ϊ >|-Ι

□ U . , ^ l i q . l

1 1 1

Ο ϊ ■ >:

Q Προτάσεις με θετικό αποτέλεσμα

Π Προτάσεις με αρνητικό αποτέλεσμα

C Προτάσεις σε εξέλιξη ή υπό κρίση

Διάγραμμα 2. Απ οτελέσματα ανάπτυξης έργω ν 2003

δράσεων

Το ΕΚΒΥ δεν υλοποιεί μόνον έργα. Αναλαμβάνει, επίσης, την εκπόνηση δράσεω ν που απορρέουν από τη ν αποστολή του . Έτσι, πέραν τω ν έργω ν που εκπονήθηκαν, το 2003 υλοποιήθηκαν πολλές δρα σ τηρ ιό τη τες που αφορούσαν τη ν επικοινωνία, αλλά και τη ν ικανοποίηση αιτημάτω ν για παροχή συμβουλών, πληροφόρησης, ενημερω τικού υλικού και επ ιστημονικής υπ οστήριξης δραστηριοτήτω ν. Εξυπηρετήθηκαν δημόσ ιες υπηρεσίες, οργανισμοί τοπ ικής αυτοδιοίκησης, περιβαλλοντικές οργανώ ­σεις, κέντρα ενημέρω σης, εκπαιδευτικοί, φ ο ιτητές, μ ελετη τές , οργανισμοί από το ε ξω τε ­ρικό, μέσα ενημέρω σ ης και πολίτες. Οι δρασ τη­ρ ιό τη τες α υ τές καλύφθηκαν με πόρους του ιδρύ­ματος.

Για τη ν ενίσχυσή του , ως οργανισμού, εν τό ς του 2003 το ΕΚΒΥ ανέλαβε π ρω τοβουλίες για την εκπαίδευση του προσωπικού του και τη συμμε­τοχή σε δ ίκτυα και οργανισμούς, καθώς και την αναβάθμιση του σ υστήματος διοίκησής του . Σημα­ντικά νέα του έ το υ ς 2003 αποτέλεσαν η πιστο­ποίηση του σ υστήματος ποιότητας το υ ΕΚΒΥ από το ν Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης, σύμφωνα με το δ ιεθνές πρότυπο ISO 9001:2000. Επίσης, η έντα ξή του στον οργανισμό Ευρωπαϊκού Κέντρου για τη Δ ιατήρηση τη ς Φύσης (European Centre for Nature Conservation, ECNC). Παράλληλα, το ΕΚΒΥ συνεχίζει να αποτελεί μέλος τη ς Μ εσογει­ακής Επιτροπής Υγροτόπων τη ς Σύμβασης Ραμσάρ και τη ς Ο μάδας MedWet, του οργανισμού Υγρότοποι Δ ιεθνώ ς (Wetlands International) και του οργανισμού Eurosite, ενώ μετέχει στο ελλη ­νικό δίκτυο HENCORE για τη ν παράκτια ζώνη. Το τέλ ο ς το υ 2003, βρήκε το ΕΚΒΥ με προσωπικό 35 ατόμων, με εμπλουτισμένη τη βιβλιοθήκη του και ανανεωμένο το ν εξοπλισμό του . Ιδιαίτερα σημα­ντική ήταν η ενίσχυσή του με νέα υδρολογικά ομοιώ ματα και η αναβάθμιση στα συστήματα γεω γραφ ικώ ν πληροφοριών και τ ις βάσεις δ εδ ο ­μένων που χρησιμοποιεί.

Ευτυχία Αλεξανδρίδου

Εργαζόμαστε με το βλέμμα προς τα ενδιαφερόμενα μέρη

Το περιβάλλον γύρω μας αλλάζειΗ διατήρηση τη ς φύσ ης πρέπει να ισορροπεί με τη ν οικονομική ανάπτυξη και τ ις ανάγκες τω ν τοπικών κοινωνιών. Ζητήματα όπως η ορθολογική χρήση του νερού και η άσκηση αειφορικής γεω ργίας είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διευρύνεται. Προκύπτουν ν έες ευκα ιρ ίες συνεργασιών με τ ις εντασ σ όμενες ή υπό έντα ξη χώ ρες. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα θα έχει μειω μένο μερίδιο στους Κοινοτικούς πόρους για τη διατήρηση τη ς φύσης, καθώς οι νεοενταχθείσ ες χώ ρες θα απορροφήσουν κονδύλια από το ν Κοινοτικό προϋπολο­γισμό.

Έ χει ξεκινήσει, στην Ελλάδα, η δημιουργία δομών και υποδομών για τη διαχείριση προστατευόμενω ν περιοχών. Οι αρμόδιοι γ ια το φυσικό περιβάλλον φ ορείς θέτουν π ροτερα ιότητα στην ανάληψη δράσεων διαχείρισης, ενώ η έρευνα, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη πολιτικών φαίνεται να τίθεντα ι σε δεύ τερη μοίρα. Την ίδια στιγμή, οι προϋποθέσεις, ώστε οι δράσεις διαχείρισης να είναι αποτελεσμα­τ ικ ές και αποδοτικές, δεν έχουν επαρκώ ς καλυφθεί.

Η οργάνωση του δημόσιου το μ έα αλλάζει. Το κρ ά τος αποκεντρώ­νετα ι και η αυτοδιοίκηση ενισχύεται. Ν έες ευκα ιρ ίες για δράσεις δ ιατήρησης τη ς φύσης παρουσιάζονται τοπικά. Παράλληλα, λείπει ένας εθνικός σχεδιασμός που θα συνθέτει αποτελεσματικά τ ις επιμέ- ρους προσπάθειες. Κερδοσκοπικοί οργανισμοί αναλαμβάνουν δράσεις που παραδοσιακά υλοποιούνταν από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς (ιδρύματα και περιβαλλοντικές οργανώσεις). Οι οργανι­σμοί αμφότερω ν τω ν κατηγοριώ ν αναζητούν το υ ς διακριτούς ρόλους τους, οι οποίοι θα πρέπει να συνάδουν με το ν χαρακτήρα του περι­βάλλοντος ως δημόσιου αγαθού.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα προωθείται η δημιουργία δικτύων οργανισμών. Οι οργανισμοί αναγνωρίζουν τη ν αξία τω ν συνεργασιών. Η πράσινη διπλωματία αποκτά μεγα λύτερ η σημασία από ό,τι στο παρελθόν.

Αναπτυσσόμενες χώ ρες τη ς Ν οτιοανατολικής Ευρώπης και τη ς Μ εσογείου ζητούν βοήθεια από τ ις χώ ρες τη ς Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να ενισχύσουν την τεχνογνω σία και τ ις υποδομές το υ ς για τη διατήρηση του φυσικού το υ ς περιβάλλοντος.

Οι ελληνικοί οργανισμοί κινούνται πλέον σε ένα δ ιεθνές ανταγωνι­στικό περιβάλλον και το έργο το υ ς συγκρίνεται με αυτό άλλων οργα­νισμών με παράδοση και υποδομή. Εμβαλω ματικές και ευκαιριακές λύσ εις μόνο βραχυπρόθεσμα μπορούν να παράγουν οφέλη γ ια το υ ς οργανισμούς που τ ις υιοθετούν. Το μέλλον βρίσκεται στην υιοθέτηση υψηλών προτύπων.

J #ΑΜΦΙΒΙΟΝ V 9 Μ

Προσπαθούμε να ανταποκρινόμαστε στις προκλήσειςΓια το 2004, το ΕΚΒΥ θα συνεχίσει το έργο του στους θεματι­κούς ά ξο νες που προώθησε το 2003. Παράλληλα θα εστιάσει σε τέσ σ ερ ις στόχους:

1. Να εμπεδώσει το ν νέο τρόπο λειτουρ γία ς του , ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εφ αρμογή τη ς διεργασ ιακής προσέγγισης στη διαχείριση του οργανισμού. Η προσέγγιση αυτή, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, προσανατολίζει το ν οργα­νισμό στο περιβάλλον του , προφυλάσσει από την αυταρέ­σκεια τη ς αυθεντίας και εστιάζει στα ενδ ιαφ ερόμενα μέρη. Παράλληλα, παρέχει δεδομένα γ ια τη ν απόδοση του οργα­νισμού.

2. Να διατηρήσει τα υψηλά του πρότυπα, σε ό,τι αφορά την επιστημονική εγκυρ ότη τα και αξιοπιστία του , αλλά και την ποιότητα τη ς εργασίας του . Επίσης, να διατηρήσει την υψηλή απ οτελεσ ματικότητά του στην ανάπτυξη έργων.

3. Να ενισχύσει περαιτέρω τη διεθνή του παρουσία.

4. Να εντείνει τη ν επικοινωνία του με τα ενδ ιαφ ερόμενα μέρη. Να αναδείξει το ν ιδιαίτερο χαρακτήρα τη ς παρέμβασής του, που συνίσταται στον συνδυασμό ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ, ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ και ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Σχήμα 2).

Ευτυχία Αλεξανδρίδου

Ε Π ΙΣ Τ Η Μ Η

• Επιστημονική προσέγγιση στη διατήρηση της φύσης.

• Αξιοποίηση και προαγωγή επιστημονικής γνώσης.

Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Μ Ε Ν Η Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ ΗΠ Ρ Ο Σ Ε Γ Γ ΙΣ Η Ε Υ Θ Υ Ν Η

• Αντιμετώπιση των αιτίων. · Προτεραιότητα στις ανάγκες της

• Διεπιστημονική προσέγγιση κοινωνίας έναντι ιδιωτικών συμφερόντων.

στα ζητήματα. · Κοινωφελής ρόλος του οργανισμού.

Σχήμα 2. Ο δ ιακριτός χαρακτήρας τη ς παρέμβασης το υ οργανισμού

* Ενδιαφερόμενο μέρη για το ΕΚΒΥ αποτελούν οι χρήστες των υπηρεσιών του (π.χ. κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοί­κησης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπαιδευτικοί), το προσωπικό του, οι συνεργάτες του (π.χ. μη κρατικοί οργανισμοί, ιδρύματα) αλλά και όσοι ανταγωνίζονται με αυτό για τους ίδιους πόρους.

Σχήμα 1. Το πρότυπο διεργασιών του ΕΚΒΥ

ΑΜΦΙΒΙΟΝ

ΕΙΚΟΝΙΚΟΝΕΡΟΕργαλείο στηΗ ιδέα του εμπορίου του εικονικού νερού (virtual water) προέρχετα ι από τη ν άρρηκτη σύνδεση τη ς χρήσ ης τω ν υδατικών πόρων με τη ν παραγωγή γεω ργικώ ν προϊόντων, αφού, όπως είναι γνωστό, ο κύριος καταναλω τής νερού (80%) είναι η γεω ργία. Σ ε χώ ρες (ή περιοχές), όπου ε ίτε υπάρχει έλλειψη υδατικού δυναμικού, ε ίτε η χρησιμοποίησή του είναι οικονομικά ασύμφορη, ορισμένα προϊόντα δεν καλλιεργού­νται, με αποτέλεσμα οι ανάγκες τω ν χωρών αυτών να καλύ­πτονται από εισαγω γές προϊόντων. Μαζί με τα προϊόντα, όμως, εισάγεται, κατά κάποιο τρόπο, στη χώρα αυτή και το νερό που χρειάσ θηκε για να καλλιεργηθούν τα προϊόντα αυτά. Έτσι, δημιουργείτα ι μια εμπορική συναλλαγή τω ν υδατικών πόρων μετα ξύ τω ν χωρών, η οποία, αν και δεν είναι φανερή με τη ν πρώτη ματιά, είναι, ωστόσο, υπαρκτή.

Η χρησιμοποίηση του εικονικού νερού, είναι τόσ ο παλιά, όσο και το εμπόριο τροφ ίμω ν μετα ξύ τω ν χωρών. Χ ώ ρες όπως η Ιορδανία και το Ισραήλ έχουν συστηματικά υ ιοθετήσει πολι­τ ικ ές για να μειώσουν την εξαγω γή ή για να αυξήσουν την εισαγωγή προϊόντων, τω ν οποίων η παραγωγή απαιτεί πολύ νερό. Έτσι, στην π ραγματικότητα χρησιμοποιούν εικονικό νερό, το οποίο αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική πηγή υδατικών πόρων τη ς χώρας. Η εισαγωγή, μάλιστα, του εικο­νικού νερού είναι πολύ μεγαλύτερη από τη ν εξαγω γή του. Ο διαχωρισμός του πραγματικού από το εικονικό νερό γίνετα ι ακόμα πιο αντιληπτός, αν αναλογισθούμε ότι οι περιβαλλο­ν τικ ές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν μόνο από το πραγμα­τικό νερό, ενώ οι ανάγκες σε γεω ργικά προϊόντα και από το πραγματικό, αλλά και από το εικονικό νερό.

Οι περιπτώσεις όπου το εμπόριο του εικονικού νερού γίνετα ι συνειδητά, είναι ελάχιστες. Οι χώ ρες δεν έχουν αναζητήσει ακόμα τόσ ο πολύ τη σχέση μετα ξύ του εμπορίου τροφ ίμω ν και τω ν επιπτώσεων που αυτό έχει στους υδατικούς πόρους. Για παράδειγμα, δεν είναι γνωστό στους κατοίκους τω ν ΗΠΑ ότι το 1/15 τω ν διαθέσιμων υδατικών πόρων τη ς χώ ρας το υ ς χρησιμοποιείται γ ια παραγωγή τρ οφ ή ς, η οποία εξάγετα ι. Στην Ταϊλάνδη, αυτό το ποσοστό μπορεί να φθάνει και το 1/4. Έτσι, οι α λλαγές στο εμπόριο τροφ ίμω ν πρέπει να γίνονται, λαμβάνοντας υπόψη π αραμέτρους οικονομικές, ασφαλείας τροφίμω ν, αυτονομίας τροφίμω ν, απασχόλησης γεω ργικής και μη, αλλά και χρήσ ης υδατικών πόρων.

Η γεω ργική χρήση τω ν υδατικών πόρων απαιτεί, συχνά, μεγάλα έργα (υποδομής, υδραυλικά), που υλοποιούνται με τη συμβολή του κράτους. Αν αναλογισθεί, ωστόσο, κανείς ότι τα προϊόντα που τελ ικά θα παραχθούν προορίζονται για εξα γω γές, τό τ ε γίνετα ι αντιληπτό ότι η ω φέλεια ενό ς τέτο ιου έργου για μια χώρα είναι αμφισβητήσιμη. Μπορεί, δηλαδή, η εισαγωγή κάποιων προϊόντων να συμφέρει περισσότερο από τη ν καλλιέργειά το υ ς εν τό ς τη ς ίδιας τη ς χώρας, η οποία, στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να κάνει μεγάλα έργα αξιο­ποίησης τω ν υδατικών πόρων, με επιπτώσεις στο περιβάλλον, ε ίτε από τα ίδια τα έργα, ε ίτε από τη ν κατανάλωση του νερού.

Η διαχείριση τω ν υδατικών πόρων μιας χώ ρας ξεκινά από τη διερεύνηση τω ν υδρολογικώ ν συνθηκών, σε επίπεδο υδατικού διαμερ ίσματος και λεκανώ ν απορροής. Η κάλυψη, όμως, τω ν αναγκών σε νερό είναι υπό διερεύνηση, καθώς οι ανάγκες α υτές δεν φαίνονται να είναι και τόσ ο σταθερές, ή, τουλάχι­στον, μπορούν να καλυφθούν και με τη χρησιμοποίηση του εικονικού νερού. Έτσι, η ολοκληρω μένη διαχείριση τω ν υδατικών πόρων προϋποθέτει τη ν κοστολόγηση τη ς χρήσης του νερού για τη ν κάλυψη οποιασδήποτε ανάγκης, αστικής, βιομηχανικής, γεω ργικής, ο ικολογικής κλπ.

Τίθεται, λοιπόν, το ερώ τημα εάν το εμπόριο του εικονικού νερού μπορεί να λ ειτουργήσ ει ως εργαλείο στη διαχείριση τω ν υδατικών πόρων, με αποτέλεσμα τη ν ανακούφιση τη ς πίεσης τω ν αναγκών κάποιων χωρών σε νερό και, τελικά, τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Πώς θα γινόταν, για παρά­δειγμα, η διαχείριση τω ν υδατικών πόρων εάν βρίσκαμε εκείνες τ ις περ ιοχές όπου το νερό περισσεύει, με αποτέλεσμα να απαιτείται μ ικρότερο κόσ τος νερού ανά μονάδα παραγό­μενου προϊόντος; Από τη ν άλλη πλευρά, ποιες είναι οι οικονο­μικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες τη ς αύξησης το υ παγκόσμιου εμπορίου του εικονικού νερού; Αυτά και άλλα παρόμοια ερω τήματα πιθανόν να απασχολή­σουν το υ ς φ ορείς που ασχολούνται με τη ν ολοκληρω μένη διαχείριση τω ν υδατικών πόρων.

Για π ερισ σότερες π ληροφ ορίες βλ. «Stockholm W ater Front», June 2003, (http ://w ww .siw i.org).

Χάρης Δουλγέρης

ΑΜΦΙΒΙΟΝ J #L i

Βάθρ

ες

Σαμο

θράκ

ης,

Φωτ.

Αρχε

ίο ΕΚ

ΒΥ

/ Σ. Μ

ηλιώ

νης

Στα τέλη του 2003, το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε τον Νόμο 3199/03 περί προστασίας και διαχείρισης των υδάτων. Με τον νόμο αυτό, η ελληνική νομοθεσία εναρ­μονίζεται με την Οδηγία Πλαίσιο για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ). Με την έναρξη ισχύος του νόμου κάθε προγενέστερη διάταξη, που αντιβαίνει στις διατάξεις του, καταργείται.Ο π ρογενέσ τερος Ν όμος 1739/87 περί «Διαχείρισης τω ν υδατικών πόρων και άλλες διατάξεις», προσδιόριζε τα αρμόδια υπουργεία, ανάλογα με τη ν κατηγορία χρήσ ης τω ν υδατικών πόρων. Με το ν νέο νόμο, ιδρύετα ι ένας ενιαίος φ ο ρ έα ς για τη ν προστασία και διαχείριση τω ν υδάτων, ο οποίος εντάσσεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χω ροτα­ξία ς και Δημοσίων Έργων. Η δομή του ενιαίου αυτού φ ορέα δίνεται στο Σχήμα 1.

Η Εθνική Επιτροπή Υδάτων, θα έχει ως αρμοδ ιότητά τη ς τη χάραξη τη ς πολιτικής για την προστασία και διαχείριση τω ν υδάτων, καθώς και τη ν παρακολούθηση και το ν έλεγχο τη ς εφ α ρ μογής της . Επιπλέον, η Εθνική Επιτροπή Υδάτων, μετά από εισήγηση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και τη γνώμη του

Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων, εγκρ ίνει τα εθνικά προγράμματα προστασίας και διαχείρ ισης του υδατικού δυναμικού τη ς χώρας. Στο Συμβούλιο, με πρόεδρο το ν Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, μετέχουν εκπρόσωποι όλων τω ν κομμάτω ν τη ς Βουλής, φ ορείς, ιδρύματα και οργανισμοί που ασχολούνται με την προστασία και διαχείριση τω ν υδατικών πόρων.

Η ψήφιση του Νόμου 3199/03 αποτελεί μια ιδιαίτερα θετική εξέλ ιξη , γ ια πολλούς λόγους. Αξιοσημείω το είναι ότι και ο νόμος αυτός, όπως και ο π ροηγούμενος 1739/87, αναγνωρίζει το νερό, όχι μόνο ως μια ανόργανη χημική ένωση, απαραίτητη γ ια ανθρώπους, γεω ργικά φ υτά και βιομηχανίες, αλλά και ως το στήριγμα φυσικών οικοσυστημάτων και παράγοντα οικολο­γ ικής ισορροπίας. Είναι, επομένως, ιδ ια ίτερα χρήσιμη η συμμετοχή στο Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων, ιδρυμάτων, όπως το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), το Εθνικό Κέντρο Φυσικών Επιστημών (Ε.ΚΕ.Φ.Ε. Δημόκριτος), το Εθνικό Κέντρο Π εριβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (Ε.Κ.Π.Α.Α.), καθώς και το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγρο- τόπων (ΕΚΒΥ), που ασχολούνται με το ν πολύπλευρο ρόλο του νερού στη ζωή του ανθρώπου και στη διατήρηση τω ν οικοσυ­στημάτων.

Η ρακλής Χαλκίδης

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων

Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων

ΕθνικόΣυμβούλιοΥδάτων

Ε θ ν ικ ή Ε π ιτροπ ή Υ δ ά τω ν

Δ ιε υ θ ύ ν σ ε ις Υ δ ά τω ν / Π ε ρ ιφ έ ρ ε ια

ΠεριφερειακόΣυμβούλιοΥδάτων

Σχήμα 1. Δομή τη ς νέα ς αρμόδιας αρχής για τη ν προστασία και διαχείριση τω ν υδατικών πόρων τη ς χώ ρας μας.

ΑΜΦΙΒΙΟΝ

Λ'μνε

ς Χε

ιμαδ

ίτιδα

-Ζάζ

αρη,

Φωτ

. Αρχ

είο

ΕΚΒΥ

/ Σ

. Μ

ηλιώ

νης

Μεσογειακό Συμπόσιο

Το Σχέδιο Δράσης για τη Διατήρηση της Θαλάσσιας Βλάστησης στη Μεσόγειο Θάλασσα υιοθετήθηκε από τα Συμβαλλόμενα Μέρη στη Σύμβαση της Βαρκελώνης (Σύμβαση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου) τον Οκτώ­βριο του 1999.

Το σχέδιο προβλέπει τη ν οργάνωση επιστημονικών συναντή­σεων για τη μεσογειακή θαλάσσια βλάστηση, με σκοπό την παρουσίαση, κάθε φορά, τω ν νέω ν ερευνητικώ ν εργασιών και τω ν αποτελεσμάτω ν τους. Το 1ο Μ εσογειακό Συμπόσιο για τη Θαλάσσια Βλάστηση διοργανώ θηκε στην Κορσική το ν Ο κτώ ­βριο 2003.

Σ τις 12 και 13 Δ εκεμβρίου 2003 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 2ο Μ εσογειακό Συμπόσιο για τη Θαλάσσια Βλάστηση, τη ν οργάνωση το υ οποίου ανέλαβαν το Π ερ ιφ ε­ρειακό Κέντρο Δράσης για τ ις Ειδικά Π ροσ τατευόμενες Π ερ ιοχές τη ς Σύμβασης τη ς Βαρκελώ νης και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. Το Συμπόσιο περιλάμβανε τ ις α κόλουθες θ εμα τικές ενό τη τες :

• Βιολογία, Ο ικολογία και Καταγραφή ειδώ ν και συνευρέ­σεων.

• Χαρτογράφηση θαλάσσιας βλάστησης.

• Ανθρω πογενείς επιδράσεις στη μεσογειακή θαλάσσια βλάστηση.

Η πρώτη ενό τη τα περιλάμβανε τη ν παρουσίαση εργασιών σχετικά: α) με π ρόσ φατες κα τα γρα φ ές θαλασσίων φυτικώ ν τά ξα σε περιοχές τη ς Μεσογείου, β) με στοιχεία γ ια τη ν οικο­λογία το υ ενδημικού φ ανερόγαμου τη ς Μ εσογείου Ποσει- δωνία (Posidonia oceanica) και γ) με στοιχεία γ ια την εξάπλωση το υ εισαχθέντος στη Μ εσόγειο γ ένο υ ς Gaulerpa. Στη δ εύ τερ η ενό τη τα υπήρξαν, κυρίως, παρουσιάσεις γ ια τη χαρτογράφηση τη ς θαλάσσιας βλάστησης, με έμφαση στη χαρτογράφηση τη ς βλάστησης με ποσειδωνία. Σ την τρ ίτη ενό τη τα παρουσιάσθηκαν εργασ ίες για τη ν εκτίμηση τη ς οικο­λογικής ποιότητας παράκτιων υδάτων, βάσει του φ υτοβέν­θους. Στο Συμπόσιο συμμετείχαν περισσότεροι από 70 επ ιστήμονες από χώ ρ ες τη ς Ν ότιας Ευρώπης, τη ς Μ έσης Α νατολής και τη ς Βορείου Αφρικής.

Ελένη Μ ιχαλάτου

i / '

Ποσειδωνία, Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Δ. Σαββαρίκας

ΑΜΦΙΒΙΟΝ * 1

Λιβάδ

ια πο

σειδ

ωνία

ς κα

ι σπό

γγοι

στη

Χαλκ

ιδική

, Φω

τ. Αρ

χείο

ΕΚΒΥ

/ Δ

. Σαβ

βαρί

κας

βΠ A f j i από την ΕλλάδαΙΚΙ & UU και τον κόσμο

H Ακαδημία Αθηνώνεπαινεί το MEDASSET

Η Ακαδημία Αθηνών, στην Πανηγυρική τη ς Συνεδρία στις 30 Δ εκεμβρίου 2003, παρουσία τη ς Α.Ε. του Π ροέδρου τη ς Δ ημοκρατίας Κυρίου Κωστή Στεφανόπουλου, απένειμε έπαινο στο MEDASSET, Μ εσογειακό Σύνδεσμο για τη Σω τηρία τω ν Θαλασσίων Χελωνών, για τη ν αδιά­κοπη και ακούραστη προσφορά του στη διάσωση και προστασία τω ν θαλασσίων χελωνών τη ς Μεσογείου, «... το Σω ματείο που βραβεύετα ι διακρίνεται γ ια τη σημαντική δράση του, η οποία αποσκοπεί στην προστασία τω ν θαλάσσιων χελωνών σε ολόκληρη τη Μ εσόγειο και ειδ ικότερα στην Ελλάδα. Οι δρα σ τηρ ιότητές του έχουν αναγνωρισθεί δ ιεθνώ ς και αφορούν στην προστασία τω ν ζωνών ω οτοκίας και στη δ ιενέργεια μελετώ ν στις α κ τές στις οποίες γ ίνετα ι η ωοτοκία, δηλαδή σε πέντε α κ τές τη ς Τουρκίας, μ ίας τη ς Κύπρου, δύο τη ς Ελλάδος και μίας του Λιβάνου, καθώς και στη σχετική ευαισθητοποίηση τη ς κοινής γνώμης».

To EKBY συγχαίρει θερμά το ν Σύνδεσμο και εύχετα ι καλή συνέχεια σε ό λες τ ις δράσεις του.

Ο Μ εσογειακός Σύνδεσμος για τη Σωτηρία τω ν Θαλασσίων Χελωνών - MEDASSET - είναι διεθνής, μη κρατική οργάνωση, που ιδρύθηκε το 1988 στην Αγγλία και συστάθηκε στην Ελλάδα ως μη κερδοσκοπικό, επιστημονικό, φ ιλεκπαιδευτικό, πολιτιστικό και κο ινω φελές σωματείο, το 1993. Σκοπός του είναι η σωτηρία και η διατήρηση τω ν θαλασσίων χελωνών στη Μεσόγειο, με τη διοργάνωση και εκτέλεσ η ερευνητικώ ν έργων, τη ν ενημέρωση, την εκπαίδευση και την παρέμβαση σε αρμόδιους φ ο ρ είς σε όλη τη ν Μεσόγειο. Οι επ ιστημο­ν ικές μ ελ έ τες του MEDASSET για το ν εντοπισμό παραλιών ω οτοκίας εκτείνοντα ι από τη Σαρδηνία έω ς το Ιόνιο Πέλαγος, και το βορειοανατολικό Αιγαίο μέχρι τη Συρία, την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Π ληροφ ορίες στον Δ ικτυακό Τόπο: w w w .m edasset.gr.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΓια τη ν Επιμόρφωση και Επαγγελματική Ανάπτυξη το υ Εκπαιδευ­τικού, το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Πατρών διοργανώνει το 6ο Ετήσιο Συνέδριο τη ς Μ ονάδας Μ εθοδολογίας και Προγραμμάτω ν Εκπαίδευσης, στις 30 Απριλίου-2 Μαΐου 2004, στο Συνεδριακό και Πολι­τισ τικό Κέντρο Πανεπι­στημίου Πατρών. Πληρο­φορίες: κα Βάσω Κοζία, τηλ. 2610997645,E-mail: ozia@ upatras.gr.

Η Αστυνομία περιβάλλοντος της ΚαταλονίαςΗ είσ οδος τη ς Ισπανίας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (1986) ε ίχε ως αποτέλεσμα και τη ν έντα ξη τη ς χώ ρας σε μια κοινή και ποικιλόμορφη περιβαλλοντική περιοχή. Το 1989, η Γενική Διεύθυνση τη ς Π ολιτοφυλακής δημιούργησε τη ν Ταξιαρχία Περιβάλλοντος, τη ν πρώτη λειτουργική ομάδα γ ια τα προβλήματα του περιβάλλοντος, με αποστολή τη ν παροχή υπ οστήριξης στην Αυτόνομη Διοίκηση τη ς Καταλονίας και στις αρμόδ ιες υπηρεσίες σε θέματα περιβάλλοντος.

Με τη ν αναδιάρθρωση τη ς Α υτόνομης Αστυνομικής Δ ύναμης το 1996, η Ταξιαρχία Π εριβάλλοντος εντάχθηκε σε αυτήν και ασχολείται με τ ις αυξα νόμενες ανάγκες ελέγχου και προστασίας του περιβάλλοντος. Για να μπορέσει να εργασ θεί πιο αποτελεσματικά, κρίθηκε σκόπιμο να χωρισθεί σε δύο επ ιμέρους υπηρεσίες, μία γ ια το βιομηχανικό και αστικό περιβάλλον και μία γ ια το φυσικό περιβάλλον,

οι οποίες ανήκουν στην κεντρική υπηρεσία τη ς Αστυνομίας Περιβάλλοντος. Αυτή για το βιομηχανικό και αστικό περι­βάλλον, πλαισιωμένη με ειδ ικούς επιστήμονες, ασχολείται με τη ρύπανση το υ εδάφους, τω ν υδάτων, τη ς ατμόσφαιρας, τη ν ηχορύπανση και τη διαχείριση τω ν στερεώ ν και υγρών αποβλήτων. Η δεύτερη , πλαισιωμένη επίσης με ειδικούς, ασχολείται με τη ν προστασία τω ν ειδών τ η ς χλω ρίδας και τη ς πανίδας, τη διατήρηση τω ν οικοσυστημάτων και του τοπίου, με τη ν εξό ρ υ ξη ορυκτώ ν και μεταλλευμάτω ν (ορυχεία, μεταλλεία), τη ν άντληση νερού, τ ις δασικές πυρκαγιές και τη χω ροταξία. Η ίδια υπηρεσία ασχολείται με τη ν παράνομη Θήρα, παράνομη αλιεία, εμπορία και διακί­νηση προστατευόμενω ν ειδών.

Σπύρος Ν τάφ ης

Γ » ΑΑΜΦΙΒΙΟΝ

Αλυκ

ές

Μεσ

ολογ

γίου

, Φω

τ. Αρ

χείο

ΕΚΒΥ

/ Έ

γχρω

μον

Έ να τα ξ ίδ ι με ποδήλατο γύρω από τις α λυκές ...Η Πρω τοβουλία MedWet, αλλά και το Δ ίκτυο MedWet/Αλυκές, το οποίο δημιουργήθηκε μέσα από το Πρόγραμμα ALAS (βλ. www .m edwet.org/new s/a las.htm l), στηρίζουν ένα αρκετά φ ιλόδοξο έρ γο που αφορά τ ις αλυκές. Η εκπόνησή του ανήκει στον νεαρό Gilles Dessome που ξεκίνησε με ποδήλατο ένα τα ξίδ ι 16.000 χλμ. στις 13 Σεπτεμβρίου 2003 και ο οποίος έχει σχεδιάσει να διανύσει όλη τη ν παράκτια ζώνη του Ατλαντικού (Γαλλία) και τη ς Μ εσο­γείου. Έ χει προγραμματίσει να κάνει στάσεις σε 90 αλυκές 14 Μεσογειακών χωρών και ελπίζει ότι το τα ξίδ ι του θα ολοκληρω θεί έω ς το ν Αύγουστο του 2004.

Σκοπός του τα ξιδ ιού δεν είναι μόνο να προωθήσει τ ις πολλαπλές α ξίες τω ν αλυκών, αλλά και να καλλιεργήσει μια ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις επ ισκεπτόμενες περιοχές που θα καταγραφούν σε φω τογραφ ίες, αλλά και κείμενα. Ο Dessome υπογραμμίζει τη σημασία τη ς εμπ λοκής στην προσπάθεια αυτή μαθητώ ν που ζουν δίπλα σε αλυκές.

Το υλικό που θα παραχθεί κατά τη διάρκεια του τα ξιδ ιού θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για εκπαιδευτικά π ρογράμματα σχολείων στη Γαλλία και στην Τουρκία. Η μελέτη για τη ν παρα­γω γή φυσικού αλατιού στις π ερ ιοχές του Ατλαντικού και τη ς Μεσογείου, το ημερολόγιο ταξιδ ιού, αλλά και οι ίδ ιες οι επ αφές που θα έχει ο Dessome κατά τη διάρκεια του , θα αποτελέσουν ένα μέσο διδασκαλίας, ένα έναυσμα εκπαιδευτικώ ν δραστηριοτήτω ν, αλλά και μια ευκαιρία γ ια ενίσχυση τω ν σχέσεων ανάμεσα στα σχολεία που υπάρχουν κοντά σε αλυκές. Κατά τη διάρκεια του ταξιδ ιού, θα γίνονται παρουσιάσεις και ομιλίες στο κοινό και στα σχολεία, ενώ το σύνολο του έργου θα δημοσιοποιείται στο διαδί­κτυο.

Σ χετικές ειδήσεις μπορείτε να βρ είτε στον δικτυακό τόπο: w w w .m edw et.o rg .

Χρυσούλα Λιόντα

Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ΜεσογείουΗ συνεισφορά τω ν Μη Κρατικών Περιβαλλοντικών Ο ργα­νώσεων (NGOs) στη διατήρηση τη ς φύσης τη ς Μ εσο­γείου είναι πολύ σημαντική. Π αράδειγμα η Πρωτοβουλία γ ια το υ ς Μ εσογειακούς Υγροτόπους, γνωστή ως MedWet. Το MedWet ξεκίνησε το 1992 ύστερα από συντονισμένη δράση τέτο ιω ν διεθνών οργανώσεων οι οποίες σε λ ίγα έτη κατόρθωσαν να κινητοποιήσουν όλες τ ις κυβερνήσεις τη ς Μ εσογείου και να τ ις πείσουν να σ υμμετέχουν και να στηρίξουν τη σπουδαία αυτή πρωτο­βουλία.

Το MedWet προχώ ρησε το ν Φεβρουάριο του 2003 σε ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση τη ς ευ ρ ύ τερ η ς συνερ­γασίας με τ ις π εριβαλλοντικές οργανώσεις. Ιδρύθηκε ένα ευρύ δίκτυο οργανώσεων που φ έρ ει την επωνυμία MedW et/NGOs Network. Το δ ίκτυο αυτό θα στηρίζεται από το Γραφείο του Μ εσογειακού Π ρογράμματος του Παγκοσμίου Ταμείου για τη Φύση και από το MedWet μέσω τω ν τεσσάρω ν υγροτοπικών κέντρω ν τη ς Μ εσο­γείου, δηλαδή του Βιολογικού Σταθμού Tour du Valat (Γαλλία), του ΕΚΒΥ (Ελλάδα), του SEHUMED (Ισπανία) και του CEZH (Πορτογαλία). Μ έλη του δικτύου θα είναι Π ερ ιβαλλοντικές Ο ργανώσεις χωρών τη ς Μ εσογείου. Μ όλις τεθ ε ί πλήρως σε λειτουργία το δίκτυο αυτό θα εστιάσει τ ις προσπάθειές του στη μετα φ ορ ά τεχνογνω ­σίας με τελ ικό σκοπό τη ν ενδυνάμωση τη ς ικανότητας τω ν Μ εσογειακών Περιβαλλοντικώ ν Οργανώσεων για τη διαχείριση και διατήρηση τω ν υγροτόπων και γ ια συμμε­τοχή σε διαδικασίες χά ρ α ξης πολιτικής.

Η εναρκτήρια συνάντηση του δικτύου πραγματοποιήθηκε στις 11-12 Δ εκεμβρίου 2003. Η συνάντηση αυτή διοργα- νώ θηκε από το γρα φ είο ATW (το οποίο έχει τη ν έδρα του στη Βαρκελώνη) στην περιοχή Ραμσάρ A iguam olls de l' Emporda, στη Βορειοανατολική Ισπανία. Συμμετείχαν εκπρόσωποι όλων τω ν μελών του δικτύου, και συζητή­θηκαν οι συγκεκριμένοι σκοποί και π ροτερα ιότητες.

Οι περιβαλλοντικές οργανώ σεις προσφέρουν πολλά περισσότερα, όταν δρουν συντονισμένα μέσω κάποιου δικτύου. Το ΕΚΒΥ έχει σ τηρίξει τ ις προσπάθειες συντονι­σμού τω ν ελληνικώ ν πανελλήνιων και τοπικών οργανώ­σεων από τη ν ελληνική κοινωνία και από το κράτος, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στην αποστολή το υ ς σε εθνικό και τοπ ικό επίπεδο και να σ υμμετέχουν σε εθνικά και διεθνή δίκτυα. Είναι βέβαιο ότι η πείρα και η τεχνο ­γνωσία τω ν ελληνικών οργανώσεων που θα συμμετέχουν στο ιδρυθέν δίκτυο MedW et/NGOs Network, θα ενισχύσει τ ις προσπάθειες δ ιατήρησης τω ν υγροτόπων όχι μόνο τη ς Ελλάδας αλλά και όλης τη ς Μ εσογείου.

Σοφία Φραντζή

ΑΜΦΙΒΙΟΝ “\ 15 ·

Η Λίμνη Δοϊράνη και το Δάσος των ΜουριώνΗ πρόσφατη έκδοση το υ ενημερω τικού εντύπου «Η Λίμνη Δοϊράνη και το Δάσος τω ν Μουριών» απ οτελεί το ν καρπό τη ς συνεργασίας του ΕΚΒΥ με το ν Δήμο Δοϊράνης, στο πλαίσιο τη ς υλοποίησης ενός ευρ ύ ­τερ ο υ έργου στον Νομό Κιλκίς, με τίτλο «Τοπικό σύμφωνο περιβαλλο­ντικής ανταγω νιστικότητας δικτύου περιοχών ΦΥΣΗ 2000 και άλλων κρίσιμων περιοχών του Νομού Κιλκίς». Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ-Πρόγραμμα ΕΤΕΡΠΣ «Προστασία Π εριβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη», ενώ συνεργαζόμενοι φ ορείς ήταν οι Δήμοι Δοϊράνης και Αξιούπολης, η Αναπτυξιακή Κιλκίς Α.Ε. και η ΤΕΔΚ Κιλκίς.

Με συνοπτικά και εύληπτα κείμενα στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, πλούσιο φω τογραφικό υλικό και επιστημονικά έγκυρη πληροφόρηση, η ιδιαίτερα επ ιμελημένη αυτή έκδοση 18 σελίδων, σ τοχεύει να συμβάλλει στην προσπάθεια προβολής, ανάδειξης και διάσωσης του υγροτόπου τη ς Δοϊράνης, ενημερώ νοντας άρτια και ευαισθητοποιώ­ντα ς το ν επισκέπτη της . Δίνει στον αναγνώστη μια μικρή, αλλά ενδει­κτική γεύση για τη ν ποικιλότητα και σπουδαιότητα τω ν ειδών βλάστησης και πανίδας τη ς περιοχής, για τα σπάνια και προστατευό- μενα, σε παγκόσμιο επίπεδο, είδη που φ ιλοξενούντα ι στον υγρότοπο τη ς Δοϊράνης και στο δάσος τω ν Μουριών, αλλά και για τ ις πιέσεις και αλλοιώσεις που ασκούν στο σπουδαίο οικοσύστημα οι ανθρώπινες δρασ τηρ ιότητες. Επιπλέον, επισημαίνει τα α ξιοθέατα τη ς περιοχής, αναδεικνύει το φυσικό κάλλος του τοπ ίου και «εκπαιδεύει» το ν επισκέπτη τη ς λίμνης στις α ξίες, τη σπουδαιότητα του υγροτόπου, και στον σεβασμό που το υ αρμόζει.

Κατερίνα Μπόλη

Α Μ Φ Ι Β Ι Ο ΝΤεύχος 53

Διμηνιαία έκδοση του EKBY ISSN 1106 - 3866

Ταχυδρομική διεύθυνση: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων

14ο χλμ Θεσσαλονίκης - Μηχανιώνας, 570 01 Θέρμη, Τ.Θ. 60394 - Τηλ. 2310 473320 - Φαξ: 2310 471795

E-mail: mariak@ekby.gr

Υπεύθυνη Έκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη Συντακτική Eπιτpοπή: Ευτυχία Αλεξανδρίδου, Αντώνης Αποστολακης,Π. Α. Γεράκης, Παύλος Γιαμάς, Μαρία Κατσακιώρη, Χρυσούλα Λιόντα,

Σπύρος Ντάφης, Δημήτρης Παπαδήμος, Βασιλική Τσιαούση Φιλολογική επιμέλεια: Χρυσούλα Λιόντα

Φωτογραφία εξωφύλλου: Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ / Γ. ΡουσόπουλοςΦωτοστοιχειοθεσία - Επιμέλεια έκδοσης: ANIMA GRAPHICS

Ανατολή Καλεντζίδου, Φραγκίνη 9, 546 24 Θεσσαλονίκη

,ΑΜΑΜΦΙΒΙΟΝ

Κείμενα και φω τογραφίες που αποστέλλονται γ ια δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται. Eπιτpέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο του περιεχομένου του AMOIBION μόνο εφόσον γίνετα ι αναφορά στην πηγή.