شدگی

سکىلاریسن تها در گزوی جدایی دیي و دولت یست،در پذیزش هوشیستی ادیشه دیی وغیزدیی یش

باشد بلکه دیي و باور های هزدم و ایي تها دولت سکیىلار یست که باید اس دخالت روحایت در اهاى.است

. اجام فزایض دیي یش باید اس دخالت بیوىرد دولت سکىلار وسکىلاریست ها در اهاى بواد

ثك١بؼی اؾ ا . ثع١ب آع« ١١تـ»پ١م اؾ ١لاظ ظؼ نؽ ۶۴۰ظؼ زعظ قبي )تبف

خ فت ک اؾ( کع ف١كف چ١ پعؼ ػ یبظ ی ثؽخكت تؽیث ػا

ضؽظع یب آ ا١ نب اقت ظؼ ثؽاثؽ پؽقهی ک چ کبؼی ثك١بؼ ظناؼ

آچ » :پؽق١عع ضعاع چ١كت؟،گفت.«ضظ ؼا نبضت» : اقت پبقص ظاظ

ظؼ آ اقت ک » :پؽق١ععک کبي تما ػعات چ١كت؟،گفت«.آغبؾظاؼظ ادب

«.ی نبؼی،ضظ ک١١چ گب آچ ؼا ک ثؽای ظیگؽا ػ١ت

ثثبث یک الؼ١ت ث تس١ ی گ١ؽی، ا١ پؽقهی ک ؼا لتی قکلاؼیك

عف اؾ تس١ الؼ١ت ب چ١كت؟ طؽذ ١هظ ایكت ک

عف ثؽای ١ؽبی پ١هؽ پیبی خبؼ کهف زمبیك ثؽای کک ث ظگؽگی

ثب قبظ اگبؼی قطسی گؽی ١تا١.قب پ١هؽفت ؾعگی اكببقت

١تا١ یک لب ؼا ضبؼج اؾ ؾب کب ثبؾ .پ١چ١ع ای ؼا ت١ر ظ١ كبۀ

ظؼ ثكتؽ تبؼیطی ال ؼظ ثؽؼقی لؽاؼ گ١ؽ ظ ؽ پعیع ثبیع .ؼظ ثؽؼقی لؽاؼظ١

اتی یک پعیع ظؼ چبؼچث بی تفبت ؼب ثبؼ اختبػی ک١ف١تآ تف. دؽظ اؾ آ

.ؼا ظاؼظ

شدگی

ثؽػکف مع گفتگ طبؼ ؼا ثؽای ثتؽ . کؽ ظیبکت١ک ثظ الؼ١بت ١كت،

ثبؼ ظاؼ تج١،تدؿی تس١ فؼ ، ظؼقت تؽ اعیه١ع ف١ع لاؾ ١عا

کؽظ الؼ١بت اگؽ ايلآ لبث فؼ کؽظ ثبنع ظؼ بیت ث ػع ضظ فؽظ اقت

ثب چ بی چ ظؽی ای ؼا طؽذ کؽظ چ کكی چ لتی ١كت ک.

ظاؼ غی ث ل خت ایكت ک ب ثتا١ ثع پ١م ؾ١ بی.اقت

ضظ ظؽ ثع١ ظؼ تبؼة آؼا،گبی ک ث .اظؼاک ضظب،ثبؼ ظانت ثبن١

ک١ قبؾعچبم مع که١ع ١هظ ثتا١ اؾ آ ظفبع بی١ ظؼ ؼظل ثسث

.يست قمم نی تب ثبؼ ظیگؽ ظؽ کبتؽ ظل١متؽ اؼای ثعاؼی تخ

ع ثسث بی ( خعایی ظی ظ ت)قکلاؼیؿاق١ -قکلاؼیك ااضؽظؼای

كتع کكبی ک اؾقکلاؼیك .ظاؽ ١ب ؽفعاؼ طبفب آ ؼا تهک١ ١عع

آیب .نب اؾ قکلاؼیك،ظی ؾظایی اقت نبضتیؼی .نبضتی غ١ؽ الؼی ظاؼع

؟ !الؼآ چ١ اقت

لتی ب اؾ قکلاؼیك ثسث ١ک١،اؿاآ پبی ظی،ظت ق١بقت ؼاثط ١ب

ثظؼ نگبفت نک ب یبفت پبقص بی بقت .آب ظؼ ثسث کهب١ع ١هظ

ظت لاؾ ظی،ق١بقت لج اؾ پؽظاضت ث نبضت ؼاثط،ظل١متؽ ث پؽقهب

. نبقبیی ک١ اقت تب ای ق م ؼا طتؽآ

: دی

ث ثبؼ ا١ ظؼک١ ظی ػجبؼت اقت اؾ ظقت ای جكت اؾ ثبؼب اػبي ؽث

ک ای ثبؼ ب ػمبیع کكبی ؼا ک ( دؿا اؾ اؼ بقتی)ث اؼ لاتی

.ث ب ات تسع ١کعپ١ؽ آب كتع ظؼ یک اختبع اضلالی ازع

ظؼ لؽا ظی اقلا،دػ ازکب١كت ک.ظؼ ب ظؼ ای ثسث ظی اقلا اقت

ظاؼای ق اي آع اقت ک ( و)اکؽی ازبظیث ثم تاتؽ زؽت پ١بجؽ

: اقبقی ١جبنع

تز١ع -1

جت -2

ؼبظ -3

شدگی

: نع اقت ابفک ظؼ ػت ن١ؼ ظ اي ظیگؽ ث آ

ػعي -4

ابت -5

ثب ظؼک ای الؼ١ت ک ١ب ظی .ک یب ؾیبظ کع ای ازکب ؼا کكی ١تاع

ؼؽفت ب اؾ ظی تفبت ؾیبظ اقت،پف ؼؽفت ظیی، ظؼک ب اؾ ظی اقت ای

ظؼک ١ه كجی اقت ثب گكتؽل طبؼ ب ظؼ ظی ظؽ ث ؾب افؿایم ی

اضتلافبت كبب تمك١ نب ث گؽ بی فمی کلای ػات .یبثع

ظؼ کهؼی چ افغبكتب ک ث١كاظی .ی ثبنعخعاگب بنی اؾ ؼؽفت ظیی

ؼ١ت ثفغ تغ١١ؽاقبقی اؿابتاؾیکی خب ت ظؼ آ ثهعت ث١عاظ ١کع،

اعؼکبؼا اؼ ظقتتؽلی،اکهبف قکلاؼیؿاق١ اؼتمبی ؿیع ؼؽفت ظیی

. ظیی ١جبنع

: گیب ثؿثب نؼؽؼل ؾظ اقت ػلا الجبي ای زم١مت ؼا چی ن١ؽی

ک پیغبو خدا گفتد يب زا ش ي بس صفی يلا سلايی

خدا جبسییم يصطفی زا نی تبیهشب دز حیست اداخت

دنت

: ؾ١ كأ ظت اؼائ نع اعظؼ تبؼ٠ص عؼ ظ تـئؼی ايی ظؼ

١لاظی ۱۷اؾ ف١كفب قع ،تئؼی ١جؽا١ك اقت ک خب لاکتـئزی ال

اؾ تؽی نبؼزب ظؽی لؽاؼظاظ اختبػی پ١ؽا کتت (۱۶۳۲-۱۷۰۴))اگكتب

ا٠ .ؽذ کؽظ ث ػا تئؼی ق ل نبضت نع اقت(گؽایی اقت تدؽث

تئؼی ظت ؼا فؽآ٠ع ق ل م،دؽ٠، لبئ١ ١هبقع ظکؽات١ک ٠ب

کتؽي تاؾ تمبث آب، ساقتجعاظی ثظ ظت ؼا زبي تفک١ک ق ل،

ظکؽاقی، ١جؽايتئؼی ظت .ثبلاضؽ خظ تا بظبی لبت ؽظ ١عاع

شدگی

ث١هتؽ جب زانصکبزل پبپس،،جب استازت يیمثؼعب تق ظاهعای ظ١ؽ

. تکب ٠بفت اقت

ؽذ کؽظ ( 1883- 1818)بؼکف قق١ب١ك اقت،ک تـئؼیدو، تـئزی

ای تئؼی ظت ؼا اثؿاؼ لؽ جم .نبضت نع اقت تئزی طبقبتی دنتثؼا

ا٠ . زبک ١هبقع ظ ػؽ ايی آؽا لعؼت ظبی ثؼکؽاقی تمی ١کع

ضاب بثظی آبؼن١كتبظؽ٠ عف ثهؽ٠ت ؼا بثظی ظت ١عاع،ؽ چع

ثظع،ظؼ يؼت١ک بؼکك١كتب ظؼ ؽز قق١ب١ك ضاب فؼی ظت

ظؼ .ظ٠کتبتؼی پؽتبؼ٠ب ظؼ ؽز ثؼعی ٠ؼی ک١ك،ضاب بثظی ظت ثظع

بی خعی فکؽی تئؼیك١ ظت ع ١دگب ع تکب ت١د

ظ قق١ب١كت جظ، چگگی ظقت١بثی ث بثظی ظت هغ فکؽی آب ث

. اقت

چب ظت ظؼ چبؼ چة تؼؽیف عؼ ضظ اؾ خ ثب اسبؼ اقتفبظ اؾ ؾؼ ظؼ

ظت ث ؼق١ت نبضت –ظؼ ؽؾ بی خغؽاف١بی ؼ١ی، لؽاؼظاظ ١ب ت

. نع گی ث١ ای تؼؽیف ١هظ

: سیبست

: ا١ؽ ١ک آئ١ ظؼ اژ ب ق١بقی ق١بقت ؼا چ١ تؼؽیف کؽظ اقت

الا عف ب آبج ب٠ و ٠ه جم اختبػ ظؼ جبؼؾ ثؽا تب١ زفع بفغ

ضظ تؼم١ت وع ثب١ب اقب١ت ن١ ب٠ و ث وه آ ب ا٠ بفغ زفع

ؼ٠ خؿء تهى ق١بقت ظؼ ظؼخ اي ت.نع،ث وؽق هبع نظ

ػجبؼتكت اؾ اؼ ؽث ث نؽوت ظؼ وبؼب كبئ ظت،ؼا ؼق زىت

ق١بقت .ظت ست فؼب١تتؼ١١ انىبي ظب٠ف وهؼظاؼ،ه ظت

ؼىف وع جبؼؾ جمبت اقت ظؼ آضؽ٠ تس١ غ التبظ ؽ جم تؼ١١

. وع آكت

. تؼؽیف کؽظ اقت « ث١ب تجؼ تؽوؿ التبظ» ق١بقت ؼا١

( فكف ق١بقی)ف١كف ۱۹۷۵ظقبجؽ ۴ -۱۹۰۶اکتجؽ ۵)بب آزتث ثبؼ

ق١بقت كب .ق١بقت جتی ثؽ الؼ١ت تکثؽ اكب ب اقت(گبؼ آبی تبؼیص

شدگی

ق١بق ثبثؽ اكب ب ضظ ؼا اؾ سبظ.جظ تفبت ب اقت ؿیكت

ؽج طك یب ث ضبؽ ؽج ؽج طك خ انتؽاک بی ؼ١ی ظؼ ظؼ ؽج

.تفبت ب قبب ی ظع

:سکلازیسى

. ثؼی ػؽ اقت گؽفت نع کقک اژ لات١ قکلاؼیك اقبقآ اؾ

ؾب تفك١ؽ قکلاؼ اؾ ظی یؼی طجك کؽظ ظی ثب ػؽ ػؽ ؾب یؼی ػؽف

ب اقت ک سکلازیصاسیاب آچ اؾ ای تفکؽ اقتتبج ١هظ.١جبنع

. خعایی بظ ظی اؾ بظ ظت ١جبنع

. ٠ؿاق١ ت١ؿ گػانتلاؼ٠ك قکلاؼقکف ثب٠ع ١ب ظ ايطلاذ ٠ب

٠ه فؽآ٠ع ٠ؿاق١لاؼقکظؼ زب و .٠ك ٠ه ظؽ٠ ٠ب ا٠عئژ اقتلاؼقک

ؼ٠ك اؽ ث١ه،ظؽ اػتمبظ اقت و ظؼزؾ جبزثبت قکلا.اقت

.گ١ؽظ ا،اؼؾن،دبؼ تد٠ؿ ؼظ ثسث لؽاؼ تئؼ٠ه، اع٠ه

ا خبؼ نبضت تبؼ٠ط اقت و چ اؽ ؼ٠ؿاق١ پع٠عقک١لا

. لؽاؼ ی گ١ؽظالغ،ؼظ ثؽؼق

:ع ثبیع ؼن نع ظت ق ظؼ ؼاثط ثب خعایی ظی

ع ق١ب قت - یک

ع ظی - ظ

ع قکلاؼیك - ق

،چگگی ثؽ ضؼظ ثب تهک١لات اظاؼ خبؼ،نک اظاؼ خبؼ يضع سیبست

ظؼ .،ؼفب خبؼ ؼا خكتد ی کعحش سیبست.قت قی خبؼ اقت

ید .١جبنعايلاذ ١ تؽث١ت ؼی ب ،اؼنبظ يضع دیزب١ک

ؼقتگبؼی ظؼ آ ظ١ب یب آضؽت ید دیثؽؾی ؼقتگبؼی ظؼ ای ظ١ب، سیب ست

. اقت

ق١بقی اقت ک اي ث١بظی آ ظؼ زؾ -قکلاؼیك یک پعیع اختبػی

ق١بقی زملی پبیب ظی ث زبک١ت ک١كب ػت،خعایی ظی اؾ ظت

شدگی

ع قکلاؼیك فی ػت . ایدبظ زکت ػؽفی لبع اقتکت ذ

ػع ایدبظ زکت ػجی چ ك١سی، ثک ؼفؽ ػجی خعایی ا اؾ ظت

. اقلای یب یظی یب زکت ایعیژیک اقت

قکلاؼیك لاؾ قکلاؼیؿاق١ اقت ظضب ت ػؽ ست ظؼ تفك١ؽ ظی،

ؽاظ اؾ ست ب ست ؾب اقت یب ب خت قکلاؼیك گب١كت ظؼ

. ثؽ ظی اقت( ضؽظ خؼی ) ػؽف ؾب تفك١ؽ ظی ثؽ اقبـ تبث١ؽ گػاؼیی ػؽف

ثبثؽای قکلاؼیك ضؽج ظی ا ؾ ت ؾعگی الؼ١ت ؾعگی ١كت ثک ؼظ

یؼی قکلاؼػ كتع کكبی ثب ای ثبؼ ک خب.الؼ١ت ؾعگی ظؼ ظی اقت

لاؼ قکثبیع ظاكت ک خاغ .ای ثؽظانت ثبؼ ظل١ك ١كت.خبؼ غ١ؽ ظیی

قکلاؼ ظت١ اؽیکب ک ثؽخكت .خاؼی غ١ؽ ظیی ١كتع

ظؼاؾنعت ١ؿا .لاؼیؿ اقت خبؼ ای ث نعت ظیی اقتقککب زکت

.ث١بظ گؽایی پبیجعی ؼی اقت ظگبت١ك

قکلاؼیك تب ظؼ گؽی خعایی ظی ظت ١كت،ظؼ پػیؽل ؿیكتی اعیه

ظؼ ١تظضبت ؼزب لاؼ ١كت ک ثبیعاؾقکای تب ظت .اقت١ؿ ظیی غ١ؽظیی

اب ثبنع ثک ظی ثبؼ بی ؽظ ادب فؽای ظی ١ؿ ثبیعاؾ ظضبت ث١ؼظ

عف تب ثؽ گؽظاع لا ب،آضع .ظت قکلاؼ قکلاؼیكت ب ظؼ اب ثبع

ب ی ب ث كبخع،تکبیب ؽاکؿ تعؼیف ظی ثبنع ثک ثبیع ا١ت آؾاظی

. ت١ گؽظظ اعیه ایهب ظؼآ سلات

ؼا قپؽی کؽظ؛ؽاز ؾیؽ لاؾ اقت یك١قکلاؼثؽای ؼق١ع ث ث نبظت تبؼیص

ک چؽ ضي١ت ؽ ؽز ظؼ جؽظ ظ١ف ک پ١م ؼ ی آ ؽز لؽاؼ ظانت

.یب ظاؼظ،هطى نع ، ؼب ف پ١عا ١کع

(يببزش بب خسافبت)يسحه ال •

ک،ؼبیی اؾ تؼیػ بؼ،قسؽ خبظ، خ پؽی،خجؽ ؼبیی اؾ افك اقب١ؽ

طك،ؼظ اػتمبظات ضؽافی ػجی انبػ اقبقبت ػ ظام پبی بی ای

ثطبؽت١ؼی زؽکت ؾ١ ؼظ ضه نعیع ػج١ لؽاؼ گبنیه.ؽز ؼا ١كبؾظ

اؽ ت١ؼی ثص یت.تث کؽظ ظؼ پبی تث ب ظقت ض کع دجؼ نع تب گؽفت

شدگی

ؼا اعاؾی ت كا ثؽظانت زدبة اؾ ؼش .خبغث ؾ١ ؼح ؾخؽ ثك١بؼ که١ع

ظؼ کهؼ ب ک بف ثك١بؼی . خجم هؽ ؼالؽثبی گؽفتشب ايب اللهؾب،

اؾ ب ؼا ثب ضؽافبت ثؽیع اع،تب ؾ زتی ؼنفکؽب ثطبؽ ظقت یبثی ث

. کچ فبي بغ ی ث١عؼهل ال ؿظ لای ک قاظ

ظؼ وتبة ؼتجؽ دغ اؼبؼف طؿ اؼاؼف غوؽ نع اقت و چ ثع ػبلجت

( قج١یب ثؽت)اقت ػبلجت آ ث قؼبظت و ظؼ ا٠ ظ١ب ؼ٠م تؽان١ع نبؼة

گػانت اقت اؾ ا٠ ؼا ضظل ؼا اؾنفبػت ؼقي ضعا سؽ وؽظ ظؼ ػ ث

ظقتغ١ت ظؼ وتبة ؼبظ اگؽ نبؼة گػاؼظ ؼ٠م ؼا تؽانع فؽظء خبة

ثؽا اقت لؽ ظؼ ثهت اؾ ؽاؼ٠ع ٠بلت قمف لا و فتبظ ضب ظاؼظ اؾ

٠بلت قؽش ظؼ ؽ غؽف فتبظ زدؽ اقت اؾ ؾؽظ قجؿ ظؼؽ زدؽ فتبظ تطت

و ثبزكبة ؼ٠ب ))اؼ١اقت ثؽ ؽ تطت فتبظ فؽل ثؽ ؽ فؽل ٠ه زؼ

ثع٠ اقت و ((١١ زؼاؼ١ ثؽا ؼ٠م تؽان١ع24خؼب

ثسعالله اؾ ؼت ػم تهط١ى ثسع فؼ ثؽضؼظاؼ اقت ثب مب٠ك ا٠ ظ تبث

نبؼة گػاؼظ،ؼ وع -ظؼ تب اؼظ تؽخ١ر ١عع ؼ٠م تؽانع(ثهت خ)

ث ؼا ثؽظ و ؼب لا .…وع ثؽ ظ١ت ا لبت اب زك١ ؼا گؽ٠

آضع ظؼ آ اقت اجب نؽػ ١ؿاؾ ا٠ ؼا زفع ١هظ خب٠گب ػم ثؽا

اكب ضؽافبت ؾظ ث ب معاؼ اكب١ت اقت ثؽا يعلعاؼ ظوب ظ٠ فؽن

.ث خب دج( اكب)٠ؼ تجع٠ خظ ظاؼا ػم تفىؽ

ؽگب تئ .١عع بظای تهک١ اقبقی تؽی ث١بظ ضؽافبت ؼا خبت

ظق١ك ثب آ عقت نظ فبخؼ ی آفؽیع،فبخؼ ای ث ثؿؼگی بثظی

فؽگی ثهؽیت،ب نبعا ؾعۀ تعیف بی ثظا ای ثب اؼؾل تؽی گد١ بی

نبعا ثؽگهت ق١بۀ که١ع ؼیم اؾ پبؼچ ثؽای تؼ١ ظؼخ اقلا١ت كت١

ظؼزب١ک يع ب .ؾای غ ظؼ ثغ گؽفت ایک یکجبؼ ظیگؽ ظؼپ یب ؽز اي .تبؼیص

.ؼا فمب آغبؾ ث پ١م ثؽظ ثظع تدعظقبي پ١م پعؼا ب ؽزۀ ظ

آظی ظؼ ػب ضب کی ی آیع ثعقت

ػبی ظیگؽثجبیع قبضت ؾ آظی

شدگی

( بب شد زابيببزش)يسحه دو •

خؽ فكفی ای ظؼ ؼا جبؼؾ ثطبؽ ػت ثؽظ اؾ ؾعگی ظانت بی ا

ظ١ف اقبقی ظؼ ای ؽز جبؼؾ ثب ن١ بی ؾاعا ؼاجب ک .١كبؾظ

. فی کبدیی بی ظ١ی ؼا نؽ قؼبظت اضؽی ١عاكتع،١جبنع

ک سي «اب١ك»یب اكب گؽایی ظ١ب گؽایی اقتظؼای ؽز قکلاؼیك

پ١م . اكب ١چ چ١ؿی اكبی ثب ث١گب ١كت:کبت ١گفت.آ ١جبنع

کكتب ای ؽز ؼتمع ثظع م بی ؾاعا يف١ب ظؼ الغ ١چ ؼثطی ث

ظ ای تب ١گفتع ک ب اؾ ثؽای ؼح ثؽ ظ ث ای ظ١ب آع ای ثک آ.ظی عاؼظ

. ظؼ ای ظ١ب ؾعگی ک١ اؾ ؼبت ای ظ١ب ػت ثجؽی

قکلاؼ ن١ؽی کلا ؼا ظاؼی حبفظؾاع يفی، غصانیب ظؼ ای ؽز ظؼ ثؽاثؽ

.ک پؽچ جبؼؾ ثب ؾاع ستكت ؼا ثؽ ظل ١کهع

بس ای شاد دعت يکى سی بشت

ــسشتک خدا دز اذل اش بس بشـتى بســـ

****

شاد غسز داشت سلايت بسد زا

یبش ب دازانسـلاو زفت زد اش زۀ

ؼا ػم١ع ثؽای ثظ ک ؽلعؼ ظؼای ظ١ب ث١هتؽ ػت ثجؽی ظؼ آ ظ١ب کتؽ غصانی

غؿای ( ک١بی قؼبظت)ثب انبؼ ث کتبة ن١ؽی کلا حبفظ.١ت ضای نع

آ ن١ ای ١كت ک غؿای کییب ی سعبدتاتمبظ گ ؿ آظ ١گیع ک

ث غؿا گفت وعا فیض كبشبى.پی گؽفت اقت (ک١١بی قؼبظت)ظؼ

.قط پ١بجؽ آ٠ لؽآ ظلات ثؽ ا٠ قطت گ١ؽ ظاؼظ و ت تد٠ؿ و

:فکؽی زؽکت ١کؽظ چ ضل گفت اقت١ؿ ک ظؼ ای ض اقببل

فقی شیخ يلا زا يد دست

يس يبد يبی غبفم اش شست

شدگی

( سكلازيسى جدایی يرب دنت)يسحه سو •

قـکلاؼق١ ضؽج ظی اؾ ت ؾعگی الؼ١ت

ظی اقت ؾعگی جظ، ثک ؼظ الؼ١ت ؾعگی ظؼ

ػت اؾ ظت اقت ث ؽز ق قىلاؼ٠ك ؽز جبؼؾ ظؼ خت خعایی

هط ایعؼ جبؼؾ .ثبث ظ بظ اختبػی،یؼی غ١ؽ ایعیبژیک قبضت ظت

ظؼ خت ث١بظی قبضت لا١ عی زمق ثهؽ ث ز١ث پبی بی لبی

.اقتی ایعئژزملی ظت ثدبی ايي ػجی نؽیؼت

ثب ؽف لؽاؼ .ظؼ ٠ه خبؼ پؼا١كت ظت ضظل ؼا ظف ث ث ؽف ظاع

.گؽفت ظت ث فغ ای یب آ ػت فؽل،ظ اختبػ ثؽ ضاع ضؼظ

ثؽ ا٠ .٠ؼ زىت تب جت ثؽ ػات ١كت ثى ؽفعاؼ وع

زىت . زىت قىلاؼ اقتجب ظؼ آؽ٠ىب اگؽچ خبؼ قىلاؼ١كت

تاع اؾ ب١بت ؽظ،ؽاوؿ ؼبثع ظ٠ ثكبؾظ قبضت ؽاوؿ و١كبب ث ؽظ

.اگػاؼ نع اقت

ؽ فؽظ ظؼ ق١بقت زك اتطبة ظاؼظ،یؼی ک طتبؼ اقت ک ق١بقت ؼظ ػلال

اتطبة نب زك .ظؼ ق١بقت تع گبگی خظ اقت.ضظ ؼا اتطبة بیع

ظاؼیع،ثلا ی پػیؽیع ک ػ ای یب آ زؿة،خؽیب یب تظ١ ثبن١ع،یب ک ايلا ظؼ

١چ کعا اؾ ای گؽ ب نؽکت ک١ع زؿة ضظ ؼا ایدبظ ک١ع،یب ک ايلا ظؼ

. ق١بقت زؾ اتطبة نطی نبقت.ق١بقت نؽکت ک١ع

نب ظل١مب زؾ اتطبة تبی نب ث زؿثی ثب تبیلات ظیی یب ایعئژیک نجی

پف نب ظؼ اتطبة ق١بقت ث ثبث یک اؽ ضيی تب زك .فؽظی نبقت

. اتطبة ظاؼیع ک اکب اتطبة ظؼ یک خبؼ عی ثؽای نب فؽا اقت

یؼی ازؿاة،اد ب قبؾب بی ق١بقی ثب تبیلات گبگ ایعئژیک

ثسث .خظع نبی١ع ک اتطبة ی ک١ع ظیی زك زؼ ظاؼع

خعایی ظی زکت ایدبقت ک ؼب پ١عا ی کع،یؼی زکت ظیگؽ ػؽي

ػلائك فکؽ یک فؽظ ١كت، بظی اقت تؼك ث ک خبؼ ظؼ ضعت آ،

ؽگب یک فؽظ ظؼ ای بظ ػی نؽکت ی کع،ی تاع جبیع ػلائك ضظ

شدگی

ث ظیگؽا اؾ ؽیك بظ زکتی اػبي (ػت ایعئژ)نطی ضظ ؼا ثبؼبی

. بیع

( یب جدایی يرب سیبست" لایسیت )"

یب ) ظی ق١بقتاختبػی اقت و بقجبت ١ب -لائ١ك١ت، فؽایعی ق١بقی

بی ب ثب زفع آؾاظی ؼا ظؼ ؼاقتبی اقتملاي تمبث آ ( بظ ظت بظ ظی

ث١هتؽ یب وتؽ اؾ تؼؽیف « چ١ؿی»ثعی ؼب، لائ١ك١ت .وعتؼ١١ تج١١ ی ظیی،

. نع،١كتی و گفت

ؽ ظ لاؾ ؿ .لائ١ك١ت اؾ ظ ؼو تؽاؾ تفى١ه بپػیؽ تهى١ نع اقت

. ظیگؽع نؽ خظی لائ١ك١ت ؼا تهى١ ی ظعیه

.اقت« ظی ق١بقتخعایی »ؼو اي، اي -

بی ظیی تق ظت لائ١ه ؼو ظ،اي تأ١ آؾاظی خعا، اؾ خ آؾاظی -

ی زمق ثهؽ ظؼ ؼاقتبی ايي اػلا١ظؼ ای خب،لائ١ك١ت،ظؼ تبی١ع .اقت

ظؼ ؼاثط ثب آؾاظی (1948ظقبجؽ 10)ی خبی زمق ثهؽنؽعی اػلا١

. وعی اعیه ث١ب ػ خعا،

پؽقم اقبقی ایكت ک چمعؼ ک ػی اقت تب ػت ؼا اؾ ق١بقت خعا

١ اک ب ظؼ پ١هؽفت تؽی کهؼ بی اؼپبیی ازؿاة ق١بقی ك١سی . کؽظ

نب اؼتعظکف،کبت١ک پؽتكتبت ظاؼی،ازؿاة ق١بق ػج لعؼتع

ک عت ب ثؽ اؼیک بعظ١ؽ ازؿاة ظکؽات ك١س ظؼ کهؼ بی آب

. لعؼت ثظع اؾ ازؿاة طؽذ ظؼ کهؼ بی نب ١جبنع

اگؽ .ػع ای ؼا ػم١ع ثؽی اقت ک ع ق١بقت ػت ثك١بؼ قبظ اقت

کك زؿة ق١بق ثكبؾظ، آ زؿة ظؼ ػ١ زبي ک١كت،١جؽاي،لاػت،آ٠ع

ظؼ ػ١ ػ،٠ک زؿة ق١بق گؽ،٠ب بق١ب١كت ثبنع،چ فؽل ١کع اگؽ ث

اجت ؽ کك ک اقت . ا٠ب ا٠عئژ كتع.ثبنع زبي ػج

١تا ٠ک ق١كت ١جؽا خبهي ظ١ؽ ا٠عئژ ؼا ثگ تؼؽ٠ف کع،آیب

.فكف کبت ؼا ٠ک ا٠عئژ ضاع

شدگی

پف چؽا ثب٠ع تهک١لات ثطبؽ پػ٠ؽل ٠ک ق١كت خبهي اؾ نؽکت ظؼ

ق١بقت سؽ نظ،زبي آ ق١كت،ػت ثبنع ٠ب لاػج،ثهؽظقت

تهک١لات -٠ب آ٠ع گؽ؟اگؽ چ١ ثبنع ک اؾ فؼب١ت ق١بق ب١كت ثبنع

ثطبؽ ػج ثظ خگ١ؽ نظ،١ اي ؼا ثب٠كت ظؼثبؼ تهک١لاتب

تعالأ ثب بی ک ا٠عئژ ب ظ٠گؽ ١ؿ ث کبؼ ثؽظ، فم آ ا٠عئژ

.ػج ضاع نع

ؽفعاؼا خعایی ػت ق١بقت ؼتمع اع ک جبیع خب ؼا ثؽ فك ظؼ مبث،

بی اختبػی پعیعفب١ ظیی تج١١ کؽظ لاؾ ١كت ظؼ تج١١ ب ثؽای

. لایك١ت ث ؼی ضيی قبضت ظی اقت.ػی پبی ضعا ؼا ث ١ب که١ع

يی آ ای اقت ک ظی اؾ تبی اؼکب ظتی،اؾ ق١بقت آؾل زػف ف ا

.نظ ١چ فغی ظؼ آ عانت ثبنع

یؼی پؽظاضت ؼزب١ ث اؼ ظیی ؽظ کبؼ گ١ؽی آ ب اؾ ق١بقت لایسیت

قت١ؿ آ ثب ظضبت ؼزب١ ظؼ .قت١ؿ لایك١ت ثب ظی آی١ ؽظ ١كت.١جبنع

!قی اقتاؼ ق١ب

ؼا١ب ای ؽز ١گیع ػت ظؼ غات ضظ طك گؽاقت اؾ ١ ؼ ثب

ػت یک .ػت ؼا ی تا ثب ظکؽاقی آنتی ظاظ.ظکؽاقی ظؼ تبظ اقت

فؽگ ػجی ثؽ اؼؾل بی .چه ث گػنت ظاؼظ چهی ظیگؽ ث آقب

اگؽ ػجی ی .قت١ؿ ظاؼظقتی ثب نع ثب ؽگ ظگؽگی پ١هؽفتی قؽ

کنع بیم ظکؽات١ک ثبؾی کع،ثی نک ثبیع طكت ضیهت ضظل ؼا اکبؼ

ظؼ ١چ کدبی ای خب ظؼ ١چ ؾبی اؾ تبؼیص ثهؽیت ػت تاكت اقت .کع

زتی عؼ تؽی ػات ثب ظکؽاقی اؼاظ ثهؽ ظؼ .جهؽ آؾاظی ظکؽاقی ثبنع

ظکؽات تؽی ازؿاة ك١سی اؼپب گبی . ؼعتؼ١١ قؽنت ضیم قؽ خعاي ظا

ک ث لعؼت ی ؼقع،تلانی خؿ ثؽای پ١هجؽظ لا١ پف بع ی ػجی ثکبؼ

. ی ثؽع

یب خعایی (Dichotomy)ظیکتیػع ای اؾ ظاهعا ق١بق١ ؼتمع اع ک

اؼ ای خبی ثبیع ١ب ظ خب،ظ ع ی،ؼا ؼا ث ؼی ای ا یع ١گهبیع ک

ثؽپبیء لا١ی قبب یبثع ک قب ضت ظقت اكب اع،ث ب س ک اظاؼء اؼ

شدگی

خجم قکلاؼیؿاق١ ک قؽآغبؾ ک.ؽگ تب ظؼاضت١بؼ پؽؼظگبؼ اقتخب پف اؾ

. نؽ خظی عؼ١ت اقت ثب ١ تبیؿ طكت١ نؽع ١هظ

گبی ب گرشت

اقلا ظؼ ػؽثكتب ظؼ نؽایطی ثظ ک ظؼ ای ن١ج خؿیؽ ظقتگب عیؽیت پ١عایم

اؼ ػی ظؼ .یب قبؾبی ک ثب تؼؽیف اؽؾ ظت ضاع ١هظ خظ عانت

هکلات ١ب لجبی ١ؿ ثب ؼیم قف١عی . چبؼچة لجبی گبگ ز ف ١هع

ظؼ لكت بیی اؾ افغبكتب ن١ ای ک تب ک .ؼقبی لجبی،ؼتك فتك ١هع

. ك اقت

اگؽ ظقتب ث ظ کتبة یکی تبؼیص ػؽة لج اؾ اقلا نت ػجعاؼؿیؿ قب

ظیگؽی اف فی تبؼیص اؼؽة لج اكلا نت خاظ ػی ؽاخؼ کع،ؼتمع

. ١هع ک ػی ثی ظتی ظؼ ن١ج خؿیؽ ک ؾ ظؼ ثعیت ثظ تك ظانت

ػؽة ب ظؼ تدؽث بظ قبؾی، ثب زکت یب ظت تؽکؿ ک لبث مبیك ثب ثآ

آچ اؽؾ ظی ظت ب١ع ١هظ، آنب ثظ غضبیؽ ظؽی ػی فؽگی

كبب يعؼ اقلا ١ؿ . ال اخبؾ پؽظاضت ث چ١ طبجی ؼا ث آ ١عاظ

. فت اعچ١ اعیهۀ ؼا ث تف١ ث ثسث گؽ

ثلافبي ،اقت١لا ٠بفت،ؼب٠ ثؽ ضلافت اقلازؽت لت ظؼ قبي چ دؽ

:ؽظ گفت ث ػؽاق آع ظؼقطؽا ضظ ث

و ثى ضاقت ثؽ نب زىت، ثب نب ثؽقؽ بؾ ؼؾ خگ١ع

.ث مظ ضظ ؼق١ع

مؽؼات ظ٠ بت طاع وؽظ و كجت ث ؼب٠ ثب ا٠ قط انبؼ

.ظانت ١ؽ ضظ ؼا ظؼ ؾع گعانت زىت ضظ ث وبؼ ضاع ثكت

. ای ضظ ث١ب،گا عاق ؼن خعایی ق١بقت اؾ ظیبت اقت

ظ٠ مببت ظ٠ ق١بقت ث ؼب لعاقت جكتگیثؼع ب تبؼیص نبع

( اقتطعا ظ٠ اؾ ق ق١بقت)و ظؼ ب٠ت ث ,ق١بق ؾبعاؼا اقت

نى طم ث ،ا٠ گ جكتگ و ثؽاقبـ جب فىؽ ا تك. ادبع

اقت و ث ؼج لؽاؼ گؽفت ( اثكتگ ظ٠ ث ق١بقت)ظؼ الغ ،گ١ؽظ ضظ

شدگی

ابؼت ظؼک ثؼعآ ال ؼا ظؼ .ق١بقتعاؼا زبوب ادبع ظ٠ ظؼ ظقت

.لایت فم١ ١ؿ ١ج١١ بی اقلای

ظؼثبؼ اػبي ،ثؽضؼظاؼ ثظ اؾ مب لعق،ا٠ و كع ه١ب زىت

فؽاتؽ اؾ مع ظ٠گؽا لؽاؼ ظانت خب چ چؽا جبنع ظؼ ؽتج ا،ؼفتبؼنب

گؽچ ثؽا ػبب ،نبضت نظ (االاؽ)،ثبلأضؽ ؽوف و ث لعؼت ؼقع

غ١ؽلبث تع٠ك ،یاع٠هب اؽؾ ثؽا، لجي ثظ اقتگػنت لبث تخ١

قؼ ظؼ ؾظظ خ لعق زىب ،ثب ؽذ خعا٠ ظ٠ اؾ ق١بقت،اؾ ا٠ ؼ.اقت

اظبؼ ظؽ ظؼثبؼ ػىؽظ ،ثبؾ ظ تب ثب ا٠ خعا٠ ؼا مع اػتؽا ثؽ ؾبعاؼا

.آب ى ثبنع

ؼ ث ؼف بظ ت ب،اض١ؽ خاغ اقلا ظؼ لؽ ق١ؽ اسطب

پبی ،ػمت بع كبب اؾ وبؼا ظام تع ثهؽ، ظؼ ت١د اقلا

ؼاثط ظ٠ )ظؽیبت لبت ب طتفی ؼا ث ١عا که١ع و ظؼثبؼ تأث١ؽ

ث گ ا و ػع ا تفى١ه ظ٠ ق١بقت ؼا ،ظؼ ا٠ ؼع ادب گؽفت( ق١بقت

آ اسطب ػب كبب ػع ا ظ٠گؽ جكتگ ظ٠ ق١بقت ؼاػب

گؽ ،ؼا تؽل دعظ ؼا ظؼ جكتگ ١ب ا٠ ظ بظ،گؽ اي.لعاظ وؽظ اع

.تع ثؽتؽ ؼا ظؼ تفى١ه ظ٠ اؾ ق١بقت ظاكت اع ظ ؼا ؼق١ع ث

گبگ ػااؾ ػ ،ق١بقت ظؼ ث١ كببؼك ؼاج تفىؽ خعا٠ ظ٠ اؾ

ػ اقت و ،ثؽؼق تس١ خبج ا٠ ػا.قؽچه گ١ؽظ

ظؽیبت تأ١ف كتم جع ظؼ ا٠ خب تب ث ث١ب طتؽ ػمبیع تسم١ك

انبؼ ،اقت ثؽضی اؾ ظاهعا خب اقلا ػای و ظؼ ا٠ ؼع ؤثؽ ثظ

. نظ

شبهی شیم

ؼا ظی ظت تفى١ه ؾ١ لجي فىؽ،قؽضؼظگ اؾ زىت ػثب،ػؽةظؼ خب

چ١ ،تقؼ ظؼ ؼنع،ثب لؽاؼ ظاظ آاجت ػبيؽ غ١ؽكب ثبفؽا آؼظ

نج ن١ و ظؼ ظؼا زىت قطب .ون١عع (قکلاؼیك)اع٠ه ا

آ زىت ؼا ا اؾ ٠ه ،ؾعگ وؽظ،ػثب زبو١ت اثؽؽ ػجعاس١ع

شدگی

٠گبگ )، ظاكت آؼؾ وؽظ و ث خب آؼا ػج ظت اقتجعاظ

و اؾ طكت١ ٠كعگب ػؽة ثؽا اؼائ .گ١ؽظ جب زىت لؽاؼ( اختبػ

خعا وؽظ ظ٠ اؾ )ايلاذ خبؼ ػؽث ؼا ث ،ؽز ظؼ كبئ اختبػ اقت

ؼزب١ وه١هب ظؼتبؼ٠ص اؾ )م ا٠ ثظ و ظاكت اقتعلا( ق١بقت

.(ثؽ بظؼقت ثؽظ اع, لعؼت ضظ

ط حسی

زىت ػثب ؼا، زك١ و ظؼ ثؽؼق ػا اؾ ث١ ؼفت تع لع٠ ؽ

ظؼ پ١قت ؽ ث ،ؼتمع اقت و خجؽا ا٠ ػمت بعگ،مؽ ؼؽف وع

:ؾ٠ؽا؛ ا ا٠ وبؼ ؼا نع ظاع،آ ب اقت اؼپب٠ پ١ؽ ؽ٠ب اؾ تع

ػا ثؽا ؽ٠ب وبلا ،اؾ جب تع اؽؾ خعا٠ ظ٠ اؾ ق١بقت اقت ٠ى

پف ٠ى اؾ نؽ ،و تع اؼپب٠ ؼا خعا اؾ ظ٠ ك١س التجبـ وع اىب ظاؼظ

.اؼپب٠ خعا وؽظ ظ٠ اؾ ق١بقت اقت پ١ؽ اؾ تع

: گ٠ع ا ظؼ خب ظ٠گؽ

گػنت ا٠ اي ؼا ظؼ٠بفت اع و ق١بقت چ١ؿ ظ٠بت چ١ؿ كبب اؾ

ثؽ بفغ ػ اقتاؼ اقت لج اؾ آ و ثؽ چ١ؿ ظ٠گؽ اقت تأق١ف ظت

ؾ٠ؽا اؾ ؾ٠ؽثبؼ اع٠ه ؛ؾعگ ٠ ظؼ اؼپب اقت ا٠ تفىؽ ؾ٠ؽثب.ظ٠گؽ تى ثبنع

زعت ،ضظ ؼا ثؽ بفغ ؼؾ پ افىع قتلؽ قط نب ضب وؽظ ق١ب

.ك١س١ت انتؽان ؾثب ژاظ

:ا ٠كع

وؽات ضظ ؼا ثبؾ٠بفت ا٠ ٠م١ ظاؼ٠ و ب اؽؾ تبؼ٠ص ضظ ؼا نبضت ػؿت

اؾ ا٠ و ؽ ب ظؼ اؼپب٠ ب غة ػا ،١ب ب اؼپب١٠ب فؽل ١كت

.نع زهت عاؼ

حس انبب ايبو غصانی

ظؼ،ب قؽگهبظ ا ضطبة ث ظتؽظا ؽ ظاؼظ 1948زك اجبء ظؼ قبي

:اقتثطه اؾ ا٠ ب ف آؼظ

شدگی

ظؼ زك ،وبؼ عاؼظ,ث ق١بقت،اگؽ وك چ١ پعاؼظ و ظ٠ ث ضو اقلا

نؽ٠ؼت پب٠ قت :)گ٠ع اب غؿا .قت وؽظ،ضظ ظؼن اقلا ضظ

اقت آ چ و آ چ پب٠ اقبـ عاؼظ ٠ؽا نع. زىت گجب،اقت

اي ؼا طكت١ ضطب ب ا٠ اقت و ا٠.(زبفع گجب عاؼظ اؾ ث١ ؼظ

گؽچ تاكت١ اؾ ظؽ،فؽال وؽظ٠ ظ٠ ؼا ػلا اؾ ق١بقت خعا ظ٠

،اع٠ه اقلا ؼا ظؼ ١ب خبؼ تجب وؽظع,ؼخبي ق١بقت.اىبؼ و١تئؼ آ ؼا

.ا٠ آغبؾ ؼف ؼ٠ه تجب ثظ

عهی عبدانسشاق

= ق .ه 505) -(م 1058= ق .ه 450) ػی ػجعاؽؾاق ػىف زك اجب اب غؿای

،تفى١ه ؼجؽ ظ٠ اؾ ؼجؽ ق١بق ؼا ٠ه ظؽ٠ اقـلا ظاكت،(م 1111

.ا٠ـ ظ ؼا هأ ػمت بعگ كبب نؽظ اع تف١ك

اؾ فبؼؽ ـ(الاقلا ايي اسى)خدبي ثؽاگ١ؿ ٠كع وتبة ـ ػ ػجعاؽؾاق

ظقت ث ل ثؽظ ظؼ ؽؼت خعا٠ ,ظ٠عگب ثؽا اثجبت ١،اتس١لا الاؾؽ

:چ١ اقتعلاي وؽظ،زىت اؾ ظ٠

ضلافت ١ه ثؽ لؽ ، ٠ى ظ ض١ف ظ٠گؽ ثگػؼ٠اؾ ظؼ ضفب ؼانع٠ اگؽ

اؼػبة قت اقتاؼ ثظ اقت ػت ػمت بعگ ػ ق١بقت غج ؾؼ

ظؼ ١ اؽ ،ؼقبلات ق١بق ؼا ظؼ ١ب كبب نت ب کجظ زتی جظ

ضؽ٠ؿ ؾ٠ب ب اختبػ ثك١بؼ ثع٠ قجت ضلافت خؿ خگ .ثب٠ع خكت

زت ضلافت جظ و ظقت ٠ؿ٠ع ؼا ث گؽ.ت١د ظ٠گؽ ثؽا كبب ث ثبؼ ١بؼظ

اظانت تب ث ع٠ ز ثؽظ ظضت پ١بجؽآظ ا ؼا, فؽؾع فب،ض زك١

زؽت آ ؼا ؾ٠ؽ پب گػاؼظ؟

ػ ػجعاؽؾاق و ظؼ زبظتؽ٠ نى ث جكتگ ظ٠ ق١بقت تبضت اقت اؾ

, كب ضاقت و اؼثبة ظ٠ ؼا اؾ ظضبت ظؼ ق١بقت ثبؾ ظانتب ت

:ی ١گیع،قط ق١بق ثؽ وبؼ ظاؼع قط ظ٠ ؼا اؾ

شدگی

جب٠ع ظ١ ثؽ وفؽ ،تؽظ٠ع اؾ خبت كبب ظؼثبؼ ع زىت ضظ اظبؼ نه …

١جت فؽبؽا٠ب ثؽا آ و زىتهب ظؼ ظؽ ؽظ؛گؽفت نظ اؼتعاظ آب

ثتاع ؽ طبف قؽوه ؼا ثب ب زفع ايي ظ٠ ؼػب٠ت ظانت ثبنع

چ١ نع و ن اؽا .خج ظ٠ ظاظع،ث زىت،نؤ ك١ قؽوة وع

زت ظؼ كبئ ،ثسث ظؽ ظؼ ق١بقت،ب ظ٠ ؼا ضظوبگ ظؼ پ١م گؽفتع ث

اؽ تا كبب ؼا ثؽا خكتد پژم اؾ ا٠.قبظ اظاؼ ؼا زؽا اػلا وؽظع

.وهت ا٠هب گؽفت هب فىؽ ؼا ظؼ آب

ثب ا٠ خلات ـ و ظؼ زى ت١د گ١ؽ اقت ث عف ؽذ ػجعاؽؾاق وتبة ضظ ؼا

:پب٠ب ظع تفى١ه ١ؿ انبؼ ظاؼظ ـ

٠بق ثؽ ت ـ ١چ چ١ؿ كبب ؼا اؾ آ ثبؾ ظاؼظ و ظؼ ػ اختبػ

نع آب ب ظ٠گؽ پ١ه گ١ؽع آ ظب زم١م ؼا و ب٠ ضاؼ ؾث

تب٠ح اؾ ١ب ثؽع آ١٠ وهؼظاؼ ظب زىت ض٠م ؼا ثؽ ث١بظ تبؾ تؽ٠،اقت

ثتؽ٠ زىت نبضت،زؽؾ آظ اقتاؼتؽ٠ اي و ث زى تدبؼة ت ب

.ثؽپب وع,نع اقت

یيطس

:گیعطؽ ظؼ ثبؼ خعایی ظی ق١بقت ی

قطت ؽفعاؼ اع٠ه ػب١ت ـ خعا٠ ظ٠ اؾ ق١بقت ـ،ػع ا اؾ كبب

چؽا؟ا٠ كبب ظؼ زم١مت اؾ ٠ه خؽ٠ب،آ كبب ؼنفىؽ تع٠،ثظع

ؼا ث زى ا٠ و ضفب قلا١،ظ٠گؽ ؼح ثؽع آ ا٠ و ظؼ خب تك

جكتگ،ابػت آ ب ؼا اؾ خج ظ٠ اخت نؽظع،ىعاكتع(االاؽ)

آب و ؽفعاؼ .ظ٠ ق١بقت ث يؼت ظؼ ضعت گؽفت ظ٠ اؾ ؽف ق١بقت ثظ

٠ؼ ضاقتع ؛ا٠ چ١ خعا٠ ؼا ضاقتع،اؾ ق١بقت ثظع خعا٠ ظ٠

٠ه مب ،ظ١ب٠ نبضت نظ يؽفب ٠ه مب،زبو ؽ ض١ف ػثب ٠ب

. ؽظ ظؼ اتمبظ اؾ ا آؾاظ ثبنع خعا ػج ,ظ٠

کاکبی

شدگی

ؼجؽ وبؼب ظ٠ كبب ضلافت ثب٠ع فم ث»: گ٠عواوج ثؽازت

« .ثپؽظاؾظ اؾ ظضبت ظؼ ق١بقت ثپؽ١ؿظ

:٠كع ظوتؽ ز١ع ػب٠ت ظؼثبؼ ػجعاؽز کاکجی

آؼب ،ظػت ث خعا وؽظ ظ٠ اؾ ق١بقت ثظ،ظؼ ظؼ ضظ،تأو١ع ا ثؽ ل ػؽة

چ١ ؼب،تهى١ ظت ثؽ ث١بظ ثؽاثؽ اظ٠ب ثظ،ب٠ چ١ تأو١ع

.٠ب ػب١ت ثظ secularism ب آ١٠ اؼپب٠،ظب

ؾ٠ؽا ظؼ ػمب٠ع .نظ اضتلاف ػم١ع ا ثب ق١ع خبي اع٠ آنىبؼ ا٠دب اقت و

.ظ٠ ق١بقت اؽ ك ب٠ع ق١ع خبي،ثكتگ

سید جبل اندی افغبی يحد عبد

پ١هگبب اع٠ه ب اؾ و(ضؼن١عی۱۲۷۵ -ل 1217)ق١ع خبي اع٠ افغبی

ق١بقت ؼا اؾ،ايلاذ جب ظؼ ث١ كبب اقت طكت١ گب جكتگ ظ٠

. ػؿت اقلا پ١هؽفت كبب ظاكتب از١ب

ؽ چع اؾ افىبؼ ايلاذ جب ق١ع (.ق. 1323 -ق.1266ظؼ قبي )سع ػجع

،تأث١ؽ فؽاا پػ٠ؽفت ا ؼا ظؼ ؽاز ا١ ؽا وؽظ خبي اع٠ افغبی

(. ق١ع ق١بقت ؼا تؽن وع)ؼق١ع و ثبلأضؽ ث ا٠ ت١د

:ػجع گ٠ع

اگؽ آ ؼا ظؼ ؼاقتب تؼ١ تؽث١ت ؽف ،ق١ع خبي لعؼت نگؽف ظانت

ظؼ پبؼ٠ف ث ا پ١هبظ وؽظ و ق١بقت .اقلا فب٠ع ث١م تؽ ىجؽظ،ظانت

ؽالجت زىت ب ث ظؼ اقت قفؽ ؼا تؽن و١ ث ىب و اؾ ظبؼت

پؽؼل ظ١ تب ثتا١ ايلاذ ضظ ثؽگؿ١٠ گؽ اؾ نبگؽظا ؼا ثب ن١.و١

ب ق١ع خبي ث گفت. …طة ؼا قبب ظ١ زؽف ب ظكؽظ وع ت:)ا

ا .ثظ ق١ع ؽظ ظاهع آنب ث ازاي كبب(.٠أـ آؼ ؾ

ب تب ت،فب٠ع گؽاجبؼ ؼا ث ظقت آؼظ،تاكت اؾ ؽ٠ك تؼ١ ؼا ث ض٠م ا

. ق١بقت ؼطف ظانت اقتؼعاظ ا ب٠غ نع

شدگی

اؾ ؽگ فؼب١ت ق١بق ظؼ گؿ٠ع ،خبي اعی ػجع ثب خعا نع اؾ ق١ع

:١گفت و

اؾ زؽف و ، اؾ ف ق١بقت، اؾ اژ ق١بقت،ضعا اؾ ق١بقت پب ث

نظ اؾ ؽ اؾ ؽ خب و اؾ ق١بقت گفت ،ض١بي ق١بقت ق١بقت اؾ فىؽ

.... گ٠ع اؾ وف و اؾ ق١بقت قط

ضت ،و التعاؼات زىت اقلاآ ثظ،ثبة ق١بقتظؽ٠بت ػجع ظؼ٠ى اؾ

ات١بؾات مب ض١ف زبو لب فت اؾ نؽع ثؽ .ع ظاؼظ نؽػ

ثب ضلافت ؼا جب٠ع،ثع٠ ظ١.اب نؽع تىب١ف التعاؼات آ ب ؼا ؼ١ وع،ض١ؿظ

ؾ٠ؽا ظؼ؛نؽظبع، بع،٠ؼ ضعا قبلاؼ،اؼپب١٠ب تئوؽاق چآ

تئوؽاق ازىب نؽ٠ؼت كتم١ب اؾ خبت ضعا ث زبو اثلاؽ نظ ؼػ١ت

ث١ؼت و كتؿ ػعات زبو ونم ا ظؼ گبجب ؼػ١ت ث خت

ث س و ؤ ؽگؿ ،ؾ زبو فؽب ثؽظثب٠ع ا ثى ث زى ا٠ب ظ٠،اقت

ؾ٠ؽا وبؼب … ا ؼا ظن نؽ٠ؼت ا ثعاع ؽچع،تاع ثب زبو ػبظ ؼؾظ

يؼت ظؼ زى ظ٠ نؽ٠ؼت ث ؽ،زبو و زد١ت التعاؼ ظ٠ ظاؼظ

وبؼب زبو پ١قت اگؽ ظؼ اقلا ابػت اؾ زبو گبىبؼ ؼا ١كت؛اقت

ثؽوبؼ كبب ثب٠ع ا ؼا ثب ث التب،ايي نؽ٠ؼت ثبنعطبف بر ػب

گبؼع ات زك ا٠ ات ب٠عگب آ اقت و ا ؼا ث مب ضظ .وع

ثع٠ قب ، وع ؽگب ث يلاذ ضظ ثعاع ا ؼا اؾ وبؼ ثؽوبؼ،ظبؼت ثؽ ا ؼا ظاؼظ

. اقتؼئ١ف زىت اؾ ؽ ز١ث ظؼ زى زبو ع

: ايب دز افغبستب

اؾ ثؽبقت تب ظؼ طكت.ب ثبیع ثب ای كب ثب ازت١ب کب ؽؼ ثؽضؼظ بی١

ای كب ؼا ١ؿ .آ لؽاؼ ظاؼی تیؽ ؼن ظل١ك تؽق١ ک١ ؼ١تی ک ظؼ

ظقت پب ظي .کعا ؽز ظؼخ تکب لؽاؼ ظاؼی؟ ثبیع هطى قبؾی ک ظؼ

ظبؽ،ؾثب ل ب اؾ اکببت آؾاظی بی ک ظؼ غؽة خظ ظاؼظ،ثؽضؼظاؼ ١كتع؛

. زتی ظؼ غؽة ثب كب ظی ثك١بؼ ثب ظلت ازت١ب ثؽضؼظ ١هظ

شدگی

ک ث نعت آق١ت ظیع ؽظ ؼا ١ؿ اؾ چ١ؿ بی زهتبک تؽقب١ع بخبؼ

:ؽؼت ظاؼی زع ال ث چبؼ چ١ؿ،اع

نک١جبیی -

ؼزب١ ؼن ث١ تؽل١طا -

١ؽع خجم اختبػی -

ق١بقی ضؽظعؼجؽی قب -

قطت ١بؾع ػب ظؼ کبؼ ایک انع ١بؾ ث ق١بق١ الؼ١ت گؽ ظاؼظ، ب

چبق تکف١ؽ ؾعیك اؼتعاظ ث تفکؽی ظیی ؼن ث١ اقت ک ثع تؽـ اؾ

تبثتاع ؼا بی تطج١ك .ظؼ نب لؽب١گػؼظاعیه بیی ثه١عک اؾ ثبؾگؽی

ای ؼا .آ اعیه ب ؼا ظؼ نؽای اؽؾی ثب ١بؾعیبی اؽؾی خبؼ ب ث١بثع

،ظی ػت ؾظایی ١كت،ثک زیسىسکلايضع ثبیع يؽازت ثطه١عک

یکی اؾ دي کساسیک اقت گستسش بد ب ادیش بی شسدی

ؼنفکؽا قکلاؼ ػج١ تمع اؾ ضؽافبت زك .ثؿؼگتؽی قگؽ بی آ ١جبنع

. ظاؼع ثبیع ث مع اپكگؽایی ث پؽظاؾع

ؼا گهبیب ؽفعاؼا خبؼ قکلاؼ ظؼ ق١بق١،ظ١ف کی اعیهعا،

اعیه قبؾب بی ب،ای ١كت ک بظی پ١هکكت ايلازبت ظؼکهؼ

چ١ اؽی،کبؼ ظ١ف ػب،تفکؽا ادب ظیی ػجی افغبكتب ثبنع،

.ػجی کهؼ بقت -ؼزب١ اعیم ظیی

ع اؽؾ فؽظای قکلاؼیك ظؼ ب یبفت خبیگب ؼزب١ ظؼیک خبؼ

ب ؽاکؿ ظیی ثؽای اقت یب كت ظتیب ای خبیگب ػؽي آ.قکلاؼ اقت

ایک ظؼ آ ؽاکؿ كت بی ظیی ؼزب١ چ ػمبیع فمی .اؼنبظ كبب

١عع ػی اقت ک اؼتجبی ث آؾلايي نؽػی ؼا ث كبب

. قکلاؼیك نؽعی گؽی عاؼظ