• Από την ελληνική λέξη «πρώτος»

• Αποτελούνται από άνθρακα (C), υδρογόνο (H) , οξυγόνο (O) και άζωτο (N)

Δομή: Πολύπλοκες αλυσίδες από απλούστερες ενώσεις, τα αμινοξέα.

20 διαφορετικά αμινοξέα χιλιάδες πρωτεΐνες

Αμινοξέα

Απαραίτητα

• 9

• Δε μπορεί να τα συνθέσει ο οργανισμός

• Τα παίρνει από τις τροφές

Μη απαραίτητα

• 11

• Μπορεί να τα συνθέσει ο οργανισμός

Πηγές πρωτεϊνών

• Ζωικές τροφές: το αυγό, το κρέας, το γάλα, τα ψάρια, τα πουλερικάΠεριέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέαΟνομάζονται πρωτεΐνες μεγάλης ήανώτερης βιολογικής αξίας(και η φυτική σόγια)

• Φυτικές τροφές: τα όσπρια και οι ξηροί καρποίΔεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα Ονομάζονται πρωτεΐνες μικρής ή

κατώτερης βιολογικής αξίας.

Πηγές Πρωτεϊνών:

➢ Ζωικές Πρωτεΐνες

(Κρέας, αυγά, ψάρια, θαλασσινά, γάλα &

γαλακτοκομικάπροϊόντα)

Πηγές Πρωτεϊνών:

➢ Φυτικές Πρωτεΐνες

(όσπρια, ρεβίθια, ξηροί καρποί

δημητριακά, σόγια)

Συμπληρωματικές πρωτεΐνες:

Ο κατάλληλος συνδυασμός δύο πρωτεϊνών μικρής βιολογικής αξίας μπορεί να δώσει πρωτεΐνη μεγάλης βιολογικής αξίας.

Συνδυασμοί: δημητριακά με όσπρια (π.χ λουβιά με ψωμί), ή όσπρια με αμυλούχα

λαχανικά (π.χ. φασόλια με πατάτα), ή, δημητριακά με σπόρους (π.χ. ψωμί με χούμους)

Οι συνδυασμοί αυτοί συστήνονται στους χορτοφάγους

➢ Ηλικία

➢ Φύλο

➢ Βάρος

1γρ. Έφηβοι

0.8γρ. Ενήλικες

Ανά κιλό σωματικού βάρους

Α. Δομικά συστατικά των ιστών:Συντελούν στον σχηματισμό του μυϊκού ιστού, των οστών και των δοντιών

• Άτομα με αυξημένες ανάγκες

• Β. Πηγή ενέργειας

Σύνθεση ενζύμων, ορμονών & μορίων μεταφοράς.Ένζυμα & ορμόνες όπως ινσουλίνη, θυροξίνη, αδρεναλίνη είναι πρωτεΐνες.Πρωτεΐνες μεταφοράς-μέταλλα, λίπη & βιταμίνες.

Ισορροπία υγρών του σώματος & οξεοβασική ισορροπία.Οι πρωτεΐνες ρυθμίζουν την κατανομή των υγρών στον οργανισμό & διατηρούν την ισορροπία.Οξεοβασική ισορροπία-το ph των κυττάρων μένει σταθερό.

Αντίσταση του οργανισμού στις ασθένειες.Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες.

Συνέπειες από την έλλειψη πρωτεϊνώνΠρωτεϊνικός - Ενεργειακός υποσιτισμός

KwashiorkorΠαρουσιάζεται μετά την διακοπή θηλασμού

Υπερβολικά λιποβαρές αλλά αυτό συνήθως συγκαλύπτεται από ένα οίδημα (κατακράτηση υγρών), που κάνει το πρόσωπο να έχει σχήμα φεγγαριού (σεληνοειδές προσωπείο) και τα χέρια και τα πόδια να δείχνουν παχιά.

Μαρασμός

Παρατεταμένη πείνα & υποσιτισμός (απώλεια μυών και απουσία υποδόριου λίπους, δεν αναπτύσσονται, αδυναμία ανοσοποιητικού συστήματος, θάνατος)

ΧΟΡΤΟΦΑΓΟΙ

Χορτοφάγοι

• Λόγοι επιλογής χορτοφαγίας

– Λόγοι υγείας

– Περιβαλλοντική συνείδηση

– Θρησκευτικοί , ηθικοί λόγοι.

– Προτίμηση στις γεύσεις των χορτοφαγικών τροφών.

– Οικονομικοί λόγοι.

Αυστηροί Χορτοφάγοι - Vegans

• ΜΟΝΟ Φυτικές τροφές

Γαλακτο-χορτοφάγοι

• Φυτικές τροφές + Γάλα-Γαλακτοκομικά

προϊόντα

Γαλακτο-αυγό-χορτοφάγοι

• Φυτικές τροφές + Γάλα-Γαλακτοκομικά

προϊόντα + αυγά

Ημι-χορτοφάγοι

• Φυτικές τροφές + Πουλερικά ή Ψάρια ή και τα δύο

Πλεονεκτήματα της χορτοφαγικής διατροφής:◦Χαμηλή σε κορεσμένο λίπος και ψηλή σε φυτικές ίνες

◦Λιγότερες καρδιοπάθειες, διαβήτη τύπου ΙΙ, παχυσαρκία, ορισμένα είδη καρκίνων

◦Καλύτερη αρτηριακή πίεση.

◦Οι αυστηροί χορτοφάγοι μπορούν να παρουσιάσουν έλλειψη θερμίδων (ιδιαίτερα τα παιδιά, οι έφηβοι και οι εγκυμονούσες),

◦ μειωμένη πρόσληψη:◦ βιταμίνης Β12◦ βιταμίνης D◦Ασβεστίου◦ Σιδήρου◦ πρωτεϊνών μεγάλης βιολογικής αξίας.

Μειονεκτήματα της χορτοφαγικής διατροφής:

Υπερκατανάλωση πρωτεϊνών

➢Αποθηκεύεται ως λίπος.

➢Αύξηση χοληστερόλης

στο αίμα.

➢Υπερλειτουργία των νεφρών

➢Αφυδάτωση

➢Απώλεια ασβεστίου

➢Τα συμπληρώματα πρωτεϊνών

& αμινοξέων δε χρειάζεται να καταναλώνονται

γιατί εύκολα τα λαμβάνουμε από την

διατροφή μας.

Η κατανάλωση περισσότερης πρωτεΐνης, είτε μέσα από τα γεύματαείτε μέσω συμπληρωμάτων διατροφής, δεν οδηγεί σε περαιτέρωαύξηση του μυϊκού όγκου και μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση τουποσοστού λίπους.

Επιπλέον, η υπερκατανάλωση πρωτεΐνης για μεγάλα χρονικάδιαστήματα μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα στα νεφρά, στοσυκώτι και απώλεια οστικής μάζας.Ακόμη υπάρχει πιθανότητα η υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών σεσυνδυασμό με χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων να ωθήσει τοσώμα σε κέτωση, μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχεισυσσώρευση τοξικών κετονών στο σώμα. Στην περίπτωση αυτή τανεφρά υπερλειτουργούν, προσπαθώντας να αποβάλουν τακετονοσώματα, χάνοντας υγρά και με συνέπεια να αυξάνεται οκίνδυνος αφυδάτωσης, ειδικά αν χάνονται παράλληλα και υγράμέσω του ιδρώτα κατά τη διάρκεια της άσκησης.

Χρήση πρωτεϊνούχων σκευασμάτων