تعیبط یرگشدرگ هعسوت ... -...

09 پاییز/سوم شماره/مششسال /های علوم و فنون دریـایــی مجله پژوهش

1

ارائه برنامه راهبردی استقرار کاربری توسعه گردشگری طبیعت

استان خوزستان 3در دریاچه سد کارون

2و سید علي جوزی1* سحر رضایان

گروه محيط زيست، دانشگاه آزاداسالمي واحد شاهرود -1

تهران شمالگروه محيط زيست، دانشگاه آزاداسالمي واحد -2

14/40/3134:تاريخ پذيرش 31/40/3134: تاريخ دريافت

چکیده

با تکميل پرسشنامه کالوسون در قالب ابتدا 1درياچه سد کارون ارائه برنامه راهبردیبا هدف در اين تحقيق،

به اين . کار ارزشگذاری و تجزيه و تحليل شاخص تقاضای اکوتوريسم به انجام رسيد( TCM)روش هزينه سفر

لغايت مرداد ماه 3103آبان ) عدد پرسشنامه کالوسون در زمان حداکثر تقاضای تفرجگاهي 224منظور تعداد

در 1نتايج اين بررسي نشان داد ارزش تفرجگاهي محدوده سد کارون . لعاتي تکميل گرديدادر منطقه مط( 3134

به منظور ارائه راهبردهای کمّي توسعه اکوتوريسم از . ريال در ماه پيش بيني مي شود 1و375و054و444زمان مطالعه

وامل داخلي و خارجي اين روش در به منظور وزن دهي ع. بهره گيری شد SWOTروش برنامه ريزی راهبردی

حاصل جمع امتيازات وزني جداول ارزشيابي . جداول ارزشيابي از روش تصميم گيری چند معياره استفاده شد

با در نظر گرفتن نتايج حاصل . محاسبه گرديد 70/3( EFE)و ارزشيابي عوامل خارجي 32/1( IFE)عوامل داخلي

های جديد شغلي بر مبنای پتانسيل های طبيعي و فرهنگي منطقه با ايجاد فرصت ": استراتژی QSPMاز جدول

هدف حمايت از صنايع دستي، صيانت از هويت فرهنگي و پيش گيری از مهاجرت افراد محلي به خارج از منطقه

(ST4)" پيشنهاد 1به عنوان اولويت نخست توسعه اکوتوريسم در محدوده درياچه سد کارون 70/0با امتياز

.گرديد

:واژگان کلیدی

1سد کارون گردشگری طبيعت، برنامه ريزی راهبردی، روش تصميم گيری چند هدفه ،

[email protected]: نگارنده پاسخگو


2

مقدمه

و گرفته نام گردی طبيعت فارسي در زبان که است Ecological Tourismشده ی عبارت کوتاه اکوتوريسم

در بيشتر را انسان فراغتي های فعاليت جهانگردی ها از گونه اين .است جهانگردی صنعت در نو گرايشي

مبتني بر مسافرت های هدفمند همراه با ديدار و برداشت های فرهنگي و معنوی و سازد مي پذير امکان طبيعت

طالعات برنامه در زمينه م. )3102يغمائيان، )لذت جويي از پديده های گوناگون آن است از جاذبه های طبيعي و

ريزی راهبردی و ارزشگذاری در مناطق طبيعي و تفرجگاهي تاکنون مطالعات زيادی در دنيا و ايران به انجام

: رسيده است که در ذيل به برخي از مهم ترين آنها اشاره مي شود

Johansen ي آبي ميالدی به برنامه ريزی توسعه گردشگری طبيعت در پارک مل 2440و همکاران در سال–

. کشور آفريقای جنوبي به روش ماتريس ذينفعان يا روش فريمن اقدام نمودند Table Mountainخشکي

)QSPM (در اين مطالعه گروه تحقيقاتي پس از تشکيل جدول برنامه ريزی کمّي راهبردی موسوم به

Quantitative Strategic Planning Matrix به تدوين برنامه های توسعه راهبردی اين منطقه مبتني بر اولويت های

.(Johansen, 2005)اقتصادی، اجتماعي، فرهنگي و اکولوژيک در قالب روش فريمن پرداختند

Kajanus کشور فنالند "تورکو "و همکاران در زمينه ارائه برنامه مديريت راهبردی توسعه توريسم در شهر

WOTبا استفاده از روش تلفيقي مطالعه ای راو

A در اين مطالعه تلفيقي از روش . به انجام رساندند

. در برنامه ريزی راهبردی مورد استفاده قرار گرفتAHP (Analytical Hierarchy Process )و SWOTهای

ی توسعه تاکنون ارزشيابي جامع مبتني بر اصول علمي در مناطق تفرجگاهي ايران همانطور که در کشورها

يافته معمول است به انجام نرسيده، علت آن را مي توان در پيشينه کم اجرای مديريت علمي تفرجگاه ها در

. ايران جستجو کرد

با استفاده از روش هزينه سفر ارزش تفرجگاهي تاالب انزلي را معادل )3100 (سعودی شهابي -

.ريال در سال برآورد کرد 320540444

Contingent ) (جي تاالب اميرکاليه در استان گيالن با استفاده از روش ارزشگذاری مشروطارزش تفر -

Valuation Method (C.V.M )(.3100شادمان الهيجي، .)ريال در ماه تخمين گرديد 0403323444معادل

ث شده کيلومتری شرق شهرستان ايذه در استان خوزستان بر روی رودخانه کارون احدا 20در 1سد کارون

10"بخشي از حوزه آبريز رودخانه کارون است که بين طول های جغرافيائي 1حوزه آبريز سد کارون . است

12 و 20َ و 40 "درجه تا 13 و 30َ و 21 "درجه شرقي و عرض جغرافيايي 54و 01وَ 17 "درجه تا 03 و 23َو

قرار دارد و در 2و کارون 0کارون در محدوده بين سد های 1سدکارون . درجه شمالي محصور شده است

. دارد 0و حوزه زيستگاهي آن وابستگي کامل به ميزان آب رها شده از سد کارون 1حقيقت بقاء سد کارون

304حدوداً 0تا آخرين بخش درياچه سد کارون 2محدوده مورد بررسي از باالدست درياچه سد کارون

و MCM2754، حجم کل MCM3544دو قوسي با حجم مخزن از نوع بتني 1سدکارون. کيلومتر طول دارد


3

مگا وات در سال است لذا از جمله 2444ظرفيت توليد برق اين سد . کيلو متراست 55طول درياچه حدود

(.3105آب منطقه ای خوزستان، )مولد ترين سدهای کشور محسوب مي شود

در 1حوزه مطالعاتي سد کارون . کوهستاني است –سازگان آبي و خشکي دارای دو تيپ بوم 1حوزه سد کارون

، بادام (.Quercus sp)های تنک بلوط بخش مياني رشته کوهستان زاگرس قرار دارد و پوشيده از جنگل

(Amygdalus sp. ) و بنه(Pistacia sp. )گونه 00: گونه جانور مهره دار مشتمل بر 317در اين محدوده . است

شهرستان ايذه . گونه آبزی شناسايي شده است 3گونه دوزيست و 0گونه خزنده، 51 گونه پستاندار، 21پرنده،

اين شهرستان در شمال شرقي استان خوزستان واقع . است 1نزديکترين و مهم ترين مرکز جمعيتي به سد کارون

وب به شده ، از شمال غرب به شهرستان مسجدسليمان، از شمال شرق به استان چهارمحال بختياری و از جن

اداره کل )محدود مي گردد( در استان خوزستان)و باغملک ( در استان کهگيلويه و بوير احمد)شهرهای دهدشت

پارچه آبادی 142دارای 1در تقسيمات کشوری حوزه آبريز کارون (. 3105حفاظت محيط زيست استان خوزستان،

رودخانه کارون از بخش شرقي وارد شهر . شندپارچه آن دارای سکنه دائمي مي با 200مسکوني و متروکه است که

ايذه مي شود و پس از مشروب نمودن منطقه سوسن در محلي به نام امامزاده سلطان ابراهيم به درياچه سد کارون

از ديگر رودخانه های منطقه مي توان به رودهای ابوالعباس، رود زرد، مال آقا و قلعه تل اشاره کرد که . مي رسد 1

اقتصاد اين منطقه به دليل موقعيت طبيعي و کوهستاني بودن در درجه . يت ماهيگيری و تفرج آبي دارندهمگي قابل

مهم ترين جاذبه . اول بر پايه دامداری و دامپروری استوار است و کشاورزی از درجه دوم اهميت برخوردار است

گورستان شير سنگي و -2لمان، اشکفت س -3: های باستاني و ميراث فرهنگي محدوده مطالعاتي شامل مناطق

نگارکند خنگ کمال -7، (راسفند ) راسوند -0قلعه نورآباد، -5تاق طويله، -0کول فرح، -1نگارکند شهسوار،

-32نگارکند خنگ اژدر، -33کاروانسرای دهدز، -34نگارکند خنگ يارعلي وند، -3نگار کند شيوند، -0وند،

قلعه تل مي -37شيوند و -30پل شالو، -35تپه های زبرجد و سبزعلي، -30ن، آثار سوس -31قلعه کژدمک،

ارائه برنامه راهبردی استقرار کاربری توسعه گردشگری با توجه به اهميت منطقه، تحقيق حاضر با هدف . باشند

.استان خوزستان انجام شده است 1طبيعت در درياچه سد کارون

مواد و روش ها

Travel Cost Method) (TCM)، از روش هزينه سفرمنطقهتعيين ارزش تفرجگاهي برایق در اين تحقي )

بازديدها در دفعاتتعداد بازديدکنندگان و اطالعاتي در زمينه برای اين هدف، ابتدا. ای استفاده شدمنطقه

( برگشت رفت وبه صورت )ميانگين مسافت و زمان سفردر ادامه . شدآوری جمعزمان حداکثر تقاضا

مبادرت همنطقتعيين رابطه بين بعد مسافت، هزينه سفر و تعداد بازديدکنندگان محاسبه گرديد و سپس به

(. دشبرآورد گاناين اساس تابع تقاضا برای متوسط بازديدکنند رب)گرديد


4

)دفي سادهگيری تصادر اين تحقيق برای تعيين تعداد نمونه الزم جهت برآورد ارزش تفرجي از روش نمونه

Simple Random Sampling) پرسشنامه به عنوان پيش آزمون در 14به اين منظور ابتدا تعداد . استفاده شد

نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه تکميل شد و از محاسبه واريانس آن ميزان تمايل به پرداخت بازديدکنندگان

1ی و خطا 34در ادامه با احتساب ضريب اطمينان . منطقه به منظور محاسبه ارزش تفرجي برآورد گرديد

به اين صورت محاسبه Cochran(1997)"کوکران"های الزم با استفاده از رابطه درصد، تعداد نمونه

:(Moons, 2003; Fleming, 2008)شد

:(3)رابطه

n= = = 219/95

:در اين رابطه

= t ضريب اطمينان

=dخطای مطالعه بر حسب درصد

sواريانس 2=

3107سوال تنظيم و در بهمن ماه 11ای تحت عنوان پرسشنامه کالوسون، مرکب از ين منظور پرسشنامهه اب

ها پس از مطالعه تعدادی از پرسشنامه. و تکميل شد توزيعنفر بازديد کننده 224بين 3100لغايت ارديبهشت

جهت تحليل نهائي پرسشنامه عدد 345در نهايت تعداد وشد حذفبه دليل مخدوش بودن و بررسي دقيق

4/35به منظور تجزيه و تحليل اطالعات پرسشنامه ها از نرم افزارهای .نتايج مورد استفاده قرار گرفت

SPSS وEviews استفاده شد.

,Ashien, 2007; Shrestha)محاسبه شد 2از رابطه jبرای منطقه مفروض ( TC)هزينه سفر در اين تحقيق

2009): :(2)رابطه

TCij=TC(DCij,TTCij,Fi)

I=J……n J=I……m

پرداختي بر مسافت طي شده و هزينه هکه ب است I فرضي فردمسافت هر طي های هزينه DC در اين رابطه

به آن منطقه و Iبستگي به مدت زمان دسترسي فرد بوده کههای سفر هزينه TC .کيلومتر بستگي دارداساس

در اين رابطه .مي باشددر منطقه پرداخت شده برابر با هزينه Fوسپری شده وابسته است همچنين به زمان

ا بعد مسافت و همچنين تعداد بازديد و هزينه سفر مورد نظر را محاسبه ب همبستگي ميان تعداد بازديدتوان مي

d2

t2s

2 (0/90)

2 (0/227)

2

(0/03)2


5

ارزش اقتصادی اين تفرجگاه با استفاده از . پيشنهاد نمود در قالب يک مدلو سپس برای تفرجگاه مورد نظر

محاسبه گرديد 1مدل ارائه شده در رابطه

Chin chen, 2010) Chen , 2009;) :

. (:1)رابطه n

z iVR N AP

N =تعداد بازديدکنندگان VR = ارزش تفرجگاه

های فرضيقيمت وروديه = AP های در نظر گرفته شدهتعداد وروديه = n

strength weackness,oportunily)روش از 1 سدکارون طرح ريزی برنامه مديريت راهبردی به منظور

and treathment) SWOT نخست : در اجرای اين تکنيک مراحل ذيل به انجام رسيد. بهره گيری شد

عوامل تا بودالزم گام نخست بدين منظور در. محيط تحت بررسي انجام شدعوامل داخلي و خارجي شناسايي

با اين هدف کار فهرست برداری .گردندحليل تجزيه و ت شناسايي و 1سد کارون مديريت اکوتوريسم موثر بر

با استعانت از (فرصت ها و تهديدات)و عوامل خارجي ( قوت ها و ضعف ها)و نهايي نمودن عوامل داخلي

در اين روش ابتدا فهرست اوليه ای از عوامل داخلي و خارجي موثر بر . پرسشنامه خبرگان به انجام رسيد

نفر از افراد مجرب که دارای حداقل مدرک 30در ادامه از . راهبرد های توسعه اکوتوريسم منطقه تهيه شد

ابع طبيعي، علوم اقتصادی و يا مديريت با تحصيلي کارشناسي ارشد در زمينه های تخصصي محيط زيست، من

به )سال سابقه فعاليت در زمينه های گردشگری يا تجربه فعاليت در منطقه تحت بررسي بودند 34حداقل

خواسته شد با استفاده از پرسشنامه، درخصوص عوامل داخلي و خارجي موثر بر توسعه ( عنوان گروه خبره

با عنايت به اينکه موارد اشاره شده توسط گروه متخصص در قالب . ايندصنعت اکوتوريسم منطقه اظهار نظر نم

پرسشنامه های باز تکميل شده بود، تيم تحليل کننده به دسته بندی آرا و نظرات ايشان در قالب گزاره های

سپس با دعوت قبلي از تکميل کنندگان پرسشنامه . باشد پرداختند SWOTخبری که قابل کاربرد در روش

شريح هدف و تبيين روش مطالعه برای گروه خبره، نتايج کار تيم تحليل کننده به استحضارگروه خبره ضمن ت

اطالعات مربوط به عوامل بعد از شناسايي عوامل داخلي و خارجي و اولويت بندی و بارگذاری آنها،. رسيد

Internal Factor) (IFE) (در جدول ارزشيابي عوامل داخلي موسوم به( ضعف ها قوت ها و)داخلي

Evaluation در جدول ارزشيابي عوامل خارجي( فرصت ها و تهديدات)و يافته های مربوط به عوامل خارجي)

( External Factor Evaluation (EFE )در جداول ياد شده درستون اول فهرستي از عوامل داخلي و . وارد شد

IFEو EFEاز عوامل فهرست شده درجداول خارجي تنظيم گرديد، درستون دوم اوزان مربوط به هر يک

طوری تکميل شد که جمع اوزان متعلقه در هر جدول نرمال و برابر عدد يک باشد، کار وزن دهي بر پايه

30نظرات کارشناسي از طريق تکميل صورت ريزهايي بود که در جلسه کارگاهي پس از توجيه طرح از بين

تکميل گرديد در ستون سوم درجه بندی يا 3134تير ماه 27شنبه نفر کارشناس خبره برگزيده در تاريخ دو

به هر يک از عوامل براساس نظرات پاسخ دهندگان امتيازی : امتياز هريک از عوامل به نحو ذيل به انجام رسيد

در ستون چهارم امتياز موزون هرعامل، ازحاصلضرب ستون دوم در . داده شد( ضعيف) 3تا ( بسيار خوب) 5از


6

پس (. 2و3جداول )ن سوم حاصل شد و سرانجام امتياز وزني کل مجموعه تحت بررسي جمع گرديد ستو

که به مثابه مرحله ورود ( ارزشيابي عوامل خارجي)EFE و ( ارزشيابي عوامل داخلي)IFE ازتکميل جداول

)اطالعات ( Input Stage شناخته مي شوند، الزم بود تا جداولEFE وIFE اين مرحله . ق شوندبا يکديگر تلفي

( فرصت هاو تهديدات)با عوامل خارجي( نقاط قوت وضعف)با هدف تبيين راهبردهای مبتني بر عوامل داخلي

گروه تحليل T,O,W,Sدر پايان اين مرحله بعد از بررسي و ترکيب پارامترهای (. 1جدول )به انجام رسيد

، راهبردهای (تهاجمي) SOراهبردهای : رتند ازکننده به چهار نوع راهبرد قابل تصور نائل گرديد که عبا

ST(رقابتي) راهبردهای ،WO(محافظه کارانه ) و راهبردهای WT(تدافعي .) باتوجه به اينکه در پيشنهاد هر

راهبرد تنها يک عامل داخلي و يک عامل خارجي دخيل است، در پايان مرحله برنامه ريزی راهبردی، جدول

در اين جدول تاثير ساير (. 0جدول )طرح ريزی شد QSPM موسوم به جدول ي برنامه ريزی راهبردیکمّ

هر Attractive Scores (AS )) (عوامل داخلي و خارجي محيط بر راهبرد پيشنهادی پيش بيني و نمره جذابيت

و نمره به معنای جذابيت يا امکانپذيری حداکثر 0در اين فرآيند نمره . راهبرد در بازه يک تا چهار اعطا گرديد

در پايان از جمع نمرات جذابيت مربوط به هر استراتژی در ستون . يک به حداقل جذابيت اطالق مي گردد

محاسبه و اولويت اجرای راهبردهای Total Attractive Scores ((TAS ) (مربوطه، نمره جذابيت کل

. برتر تعيين گرديد

نتایج

، شناسايي و طبقه بندی جاذبه های گردشگری 1اولين اقدام جهت ارزشگذاری اقتصادی محدوده سد کارون

درصد از کل 00/50نتايج حاصل از تحليل اطالعات پرسشنامه ها نشان مي دهد . عرصه تحت بررسي بود

. ن منطقه عزيمت نموده انددرصد از شهر اهواز به اي 73/13مراجعين به محدوده درياچه سد از شهرستان ايذه و

07/00. درصد از بازديدکنندگان منطقه اذعان نمودند، که به منظور تفريح به اين منطقه آمده اند 33/01حدود

درصد از بازديدکنندگان دارای تحصيالت 00/71هم چنين . درصد از بازديدگنندگان مرد و مابقي زن بودند

نندگان تنها برای چند ساعت به منطقه مراجعه نموده و غالب درصد از بازديدک 00/01. دانشگاهي بودند

درصد از بازيدکنندگان 25/70بر اساس خود اظهاری مراجعين (. درصد 77/03)بازديدکنندگان کارمند بودند

درصد از مراجعين اعالم آمادگي 03/ 11درهمين حال . ميليون ريال در ماه داشتند 5ميليون تا 1درآمدی بين

که در صورت تامين و تجهيز امکانات خدمات رساني حاضر به پرداخت وروديه جهت بازديد از امکانات نمودند

هزار 344هزار ريال تا 54اين گروه از افراد وروديه مناسب جهت منطقه را به ميزان . گردشگری منطقه هستند

هزار ريال به ازای 544تا 144قه بين درصد از بازديد کنندگان منط 03/03هزينه دسترسي و اقامت . ريال مي دانند

. هر نفر در روز پيش بيني شده است


7

متغير پيش بيني 23جهت تجزيه و تحليل اقتصادی کاربری اکوتوريسم در محدوده مطالعاتي مدلي متشکل از

حل مطالعه های ماخوذه از پرسشنامه کالوسون و مشاهدات محققين از مشد تا از اين طريق بتوان روابط بين داده

جهت انجام تجزيه و تحليل اين مدل از روش حذف رو به عقب که در . را مورد تجزيه و تحليل قرار داد

پيش از به کارگيری روش حذف رو به عقب، ابتدا داده هايي که . باشد استفاده گرديدبرگيرنده تمامي متغيرها مي

در . بر اساس نظر کارشناس حذف گرديد( ندهداده مخدوش کن 3)سبب بروز خطا در تجزيه و تحليل مي شدن

درصد 34بر اين اساس مدل انتخابي، روائي حدود . درصد در نظر گرفته شد 34( R)اين محاسبه ضريب اطمينان

:معادله رگرسيوني برآورد شده برای محدوده مطالعاتي ارائه شده است 0در رابطه . ها را توجيه نموداز داده

Y = 646/114 V - 484/326 C - 059/193 P + 630/2484 D : (0)رابطه

Y = هزينه دسترسي برحسب تومان (t= - 305/37 ) D = فاصله برحسب کيلومتر (t= 377/20 )

P = وسيله نقليه عمومي (t=- 030/3 ) V = تعداد دفعات بازديد (t= 705/2 )

C= ميزان تحصيالت (t=- 071/2 )

محاسبه هزينه دسترسي با بعد مسافت

های صورت گرفته نشان داد که مقدار ضريب همبستگي بين هزينه دسترسيي بازديدکننيدگان بيا تجزيه و تحليل

بيدين معنيا . مستقيم بين دو پارامتر مورد بررسي اسيت اين ميزان بيان کننده رابطه خطي . است 330/4بعد مسافت

خط 3شکل . که هر چه فاصله از منطقه تفرجگاهي بيشتر شود هزينه دسترسي بازديدکنندگان نيز افزايش مي يابد

فاصله ميان . نمايش داده شده است 5دهد و معادله خط آن نيز در رابطه رگرسيوني بين اين دو متغير را نمايش مي

.درصد را تاييد مي کند 34اطراف خط رگرسيون پيش بيني ضريب اطمينان دو خط

(:5)رابطه

Y= 370/2220 X – 24/0040

Y= بر حسب تومان 1هزينه دسترسي محدوده سد کارون (t= 332/20- )

X= بعد مسافت بر حسب کيلومتر (t= 458/39 )

بازديد محاسبه هزينه دسترسي با تعداد دفعات

نتايج حاصل از تجزيه و تحليل پرسشنامه ها نشان داد که مقدار ضريب همبستگي ناشي از مولفه های هزينه

است که بيان کننده رابطه خطي معکوس بين اين عوامل -533/4دسترسي بازديدکنندگان با تعداد دفعات بازديد

ارائه 0معادله خط آن نيز در رابطه شماره . دهدميخط رگرسيوني بين اين دو متغير را نمايش 2شکل . مي باشد

.درصد را تصديق مي نمايد 34فاصله ميان دو خط اطراف خط رگرسيون نيز حدود اطمينان . شده است

(:0)رابطه

Y= 325/20550 – 375/530 X


8

Y= برحسب تومان 1محدوده سد کارون هزينه دسترسي بازديدکنندگان (t= - 050/7 ) X =تعداد بازديدکنندگان برحسب نفر (t= 024/3 )

محاسبه تعداد دفعات بازديد با بعد مسافت

پرسشنامه ها نشان مي دهد که مقدار ضريب همبستگي بين تعداد دفعات بازديد با بعد مسافت تجزيه و تحليل

بدين . اين مقدار نشان دهنده رابطه خطي معکوس بين تعداد دفعات بازديد با بعد مسافت است. است -027/4

گرسيوني بين اين دو خط ر 1شکل . معنا که با افزايش فاصله از تفرجگاه تعداد دفعات بازديد کاهش مي يابد

.ديده مي شود 7معادله خط نيز در رابطه . دهدمتغير را نمايش مي

:(7)رابطه

Y= 450/85 - 481/1 X

Y= تعداد بازديدکنندگان برحسب نفر (t= 020/30 )

X=1فاصله از محدوده سد کارون بر حسب کيلومتر (t= 235/34- )

بويژه بررسي رابطه بين متوسط هزينه 1محدوده سد کارون اقتصادی مولفه های تفرجگاهي از تحليل

به . دسترسي و تعداد دفعات بازديد نتيجه مي شود که رفتار بازديدکنندگان نسبت به تغيير هزينه متفاوت است

فرهنگي -های فرضي مختلفي برای تفرجگاههای طبيعي و اماکن تاريخيمنظور بررسي اين رابطه، وروديه

در قبال افزايش وروديه های فرضي پيش بيني منطقهمنطقه مورد مطالعه در نظر گرفت تا تعداد بازديدکنندگان

های فرضي با توجه به ميزان تمايل به پرداخت توسط بازديدکنندگان تعيين و مقدار وروديه. و تحليل شوند

، 244، 354، 344، 54های فرضي ميزان وروديه. مشخص گرديد P.Testنتايج بدست آمده از طريق روش

هزار ريال در نظر گرفته شد تا رفتار بازديدکنندگان در قبال افزايش وروديه به دقت 044و 154، 144،و 254

معادله خط رگرسيوني بين هزينه دسترسي و تعداد دفعات بازديد -2شکل

ينههز

يسرتسد

دفعات تعداد

ديبازد معادله خط رگرسيوني بين هزينه دسترسي و بعد مسافت -3شکل

مسافت

سيتر

دسه

زينه


9

های فرضي به متوسط زان وروديهمي 1محدوده سد کارون برای ترسيم منحني تقاضای . مورد مطالعه قرار گيرد

. منحني تقاضای منطقه مطالعاتي نمايش داده شده است 0در شکل . هزينه دسترسي اضافه شد

های جانبي افزايش بيانگر اين اصل مهم است که هرگاه هزينه 1محدوده سد کارون منحني تقاضای تفرجگاهي

رسد که تمايل به استفاده ای مييافته و در نهايت به نقطهپيدا کند، پيش بيني مي شود شمار بازديدکنندگان کاهش

توان ارزش تفرجگاهي عرصه با محاسبه سطح زير منحني تقاضای منطقه مي. وجود نخواهد داشتاز تفرجگاه

مدل محاسبه سطح زير منحني تقاضای تفرجگاهي نشان 0در رابطه . تحت بررسي را به شکل ماهانه محاسبه کرد

.داده شده است

(:0)رابطه

.n

z iVR N AP

VR = ارزش تفرجي تفرجگاه N = تعداد بازديدکنندگان

AP = های فرضيقيمت وروديه n = های در نظر گرفته شدهتعداد وروديه

VR = 444ريال 1و375و054و

.ماه پيش بيني مي گرددريال در 2، 444،554،073در زمان مطالعه برابر 1ارزش تفرجگاهي محدوده سد کارون

توسط کارگروه ( فرصت ها و تهديدات)و عوامل خارجي( قوت ها و ضعف ها)در ادامه فهرستي از عوامل داخلي

سال سابقه فعاليت 34نفره خبرگان واجد مدرک تحصيلي کارشناسي ارشد و باالتر و يا افراد دارای دست کم 30

گروه که به عنوان گروه خبره شناخته مي شوند پيش بيني پنج حاصل عملکرد اين کار. در منطقه تنظيم گرديد

قوت و هشت ضعف درون ساختاری و فهرست چهار فرصت و نه تهديد به مثابه عوامل خارجي در زمينه برنامه

معادله خط رگرسيوني بين تعداد بازديد -1شکل

1محدوده سد کارون و بعد مسافت

يدزد

باداد

تع

مسافت

13237 11340

9444

7547

5651

3754

2030 1034

38

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

فرب ن

حسبر

ن گا

ندکن

یدزد

با

وروریه فرضی برحسب ریال

محدوده سد منحني تقاضای تفرجگاهي -0شکل

1کارون


11

در گام بعد جداول ارزشيابي عوامل داخلي و . ريزی اکوتوريسم محدوده تحت بررسي در زمان مطالعه است

در جدول های . ار نمره دهي و وزن دهي به فاکتورهای داخلي و خارجي انجام پذيرفتخارجي تشکيل و ک

( 3جدول)همچنان که مالحظه مي شود . نتايج ارزشيابي عوامل داخلي و خارجي ارائه شده است 2و 3شماره

صيادان وجود شکارچيان و "به عنوان مهمترين قوت، 31/4با وزن "جاذبه های طبيعي منحصر به فرد منطقه"

جاده )کمبود امکانات زيربنائي جهت توسعه گردشگری طبيعت در منطقه "به همراه "غير مجاز بومي در منطقه

به عنوان مهمترين ضعف های محدوده تحت بررسي، تعين 32/4با ضرايب مشابه " ...(دسترسي، اقامتگاه و

منطقه و کشور با توجه به ظرفيت های هم چنين ايجاد فرصت های جديد شغلي و درآمد ارزی برای "گرديد

مشخص نبودن متولي اصلي گردشگری طبيعت در "به عنوان بارزترين فرصت و 32/4با وزن "موجود در منطقه

به عنوان مهمترين تهديد خارجي به مثابه يک عامل 33/4با وزن " منطقه و ناهماهنگي سازمان های ذيربط

به SWOTبر اساس الگوی روش برنامه ريزی . منطقه به شمار مي رودبازدارنده توسعه گردشگری طبيعت در

مالحظه مي شود امتيازاتي در دامنه 1و2هريک ازعوامل داخلي و خارجي همانند آنچه در ستون سوم جدول های

. در ستون چهارم حاصلضرب بين وزن در امتياز هر عامل محاسبه گرديد. اعداد طبيعي يک تا پنج داده شد

مي 32/1ر که در جدول ارزشيابي عوامل داخلي مالحظه مي شود حاصل جمع امتياز وزني اين عوامل همانطو

در الگوی روش، 5/2اين عدد مبين آن است که با عنايت به بزرگتر بودن عدد حاصله نسبت به عدد مبنايي . باشد

در مورد . برخوردار است. در مجموع قوت های منطقه نسبت به ضعف های آن پيش بيني شده آن، برتری داد

در حاصل جمع امتياز وزني نشان دهنده تفوق نسبي 70/3دستيابي به امتياز EFEعوامل خارجي در جدول

. تهديد ها پيش بيني شده در قياس با فرصت های خارجي است

1منطقه تفرجگاهي محدوده سد کارون (IFE)ارزشيابي عوامل داخلي -3جدول

امتیاز وزني امتیاز وزن عوامل داخلي ردیف

قوت ها

31/4 5 05/4 (S1)جاذبه های طبيعي منحصر به فرد منطقه 3

32/4 5 04/4 (S2)فرهنگي در محدوده مطالعاتي -وجود ابنيه تاريخي 2

42/4 1 40/4 (S3)فرهنگي منطقه در زمان حاضر -رايگان بودن بازديد از اماکن طبيعي و تاريخي 1

41/4 0 32/4 (S4)فرهنگ باالی پذيرش گردشگران از سوی مردم بومي 0

41/4 1 43/4 (S5)وجود منبع غني آبزيان در درياچه سد به منظور بهره برداری های تفرجي و ماهيگيری ورزشي 5

0 احداث پيست اسکي در ارتفاعات منطقيه، سيايت ورزش )توسعه مراکز تفريحي و ورزشي متناسب در منطقه

S6...( های آبي، ماهيگيری و 40/4 1 20/4

ضعف ها

47/4 2 30/4 (W1)نبود يک برنامه جامع مديريت اکوتوريسم در محدوده مطالعاتي 3

W2 32/4 3 32/4 ...(جاده دسترسي، اقامتگاه و)طبيعت در منطقه کمبود امکانات زيربنائي جهت توسعه گردشگری 2

40/4 2 40/4 (W3)ضعف در تسهيالت حمل و نقل و جابجايي در منطقه 1


11

32/4 3 32/4 (W4)وجود شکارچيان و صيادان غير مجاز بومي در منطقه 0

45/4 2 34/4 (W5)کمبود راهنمايان متخصص گردشگری طبيعت در منطقه 5

40/4 3 40/4 (W6)بيکاری و مهاجرت روستائيان منطقه 0

12/3 - 3 جمع

1منطقه تفرجگاهي محدوده سد کارون (EFE)ارزشيابي عوامل خارجي -2جدول

امتیاز وزني امتیاز وزن عوامل خارجي ردیف

فرصت ها

ايجاد فرصت های جديد شغلي و درآمد ارزی برای منطقه و کشور با توجه به پتانسيل های موجود در متطقه 3(O1)

32/4 5 04/4

43/4 1 27/4 (O2)ترويج فرهنگ بومي و گسترش صنايع محلي در منطقه 2

34/4 1 14/4 (O3)سرمايه گذاری در منطقه از طريق احداث تأسيسات زير بنايي گردشگری 1

تهدیدات

3 به ويژه اجرای پروژه ) عدم رعايت حريم درياچه سد و اجرای پروژه های عمراني و صنعتي در مجاورت سد

T1( های نفت و گاز40/4 3 40/4

40/4 2 40/4 (T2)تبليغات کم و نامناسب جهت معرفي جاذبه های گردشگری طبيعت منطقه در داخل و خارج از کشور 2

40/4 2 30/4 (T3)طغيان رودخانه های منطقه، وقوع سيالب های فصلي و آبگرفتگي 1

43/4 3 43/4 (T4)از مراکز بزرگ جمعيتي کشور محدوده مطالعاتي فاصله نسبي 0

47/4 2 30/4 (T5)وجود تعارضات قانوني بين سازمان ها و بهره برداران غير مجاز از منابع گردشگری منطقه 5

41/4 2 40/4 (T6)احتمال شکسته شدن سد در اثر وقوع حوادث غير مترقبه و باليای طبيعي 0

41/4 2 40/4 (T7)فرسايش، رسوبگذاری و ناپايدار شدن شيب های تند مشرف به درياچه سد 7

33/4 2 22/4 (T8)مشخص نبودن متولي اصلي گردشگری طبيعت در منطقه و ناهماهنگي سازمان های ذيربط 0

34/4 2 24/4 (T9)عدم اطمينان بخش خصوصي جهت سرمايه گذاری در بخش گردشگری منطقه 3

48/1 - 3 جمع

مالحظه مي شود اعداد حاصل از مجموع امتياز وزني جدول های ارزشيابي عوامل داخلي 5همانطور که در شکل

در اين شيکل نميره حاصيل از عواميل . رقابتي قرار داده است و خارجي در زمان برنامه ريزی، منطقه را در محيط

. قيرار گرفيت ( Yمحيور )و حاصل جمع امتيازات عوامل خارجي بر محور عمودی( Xمحور)داخلي بر محور افقي

استقرار وضعيت راهبردی منطقه مطالعاتي در محيط رقابتي مبين آن است که ظرفيت های داخلي منطقه به منظيور

IFE= 12/3

EFE= 48/1


12

از اينيرو در هنگيام برناميه رييزی، اسيتخراج . ت خارجي سير نزوليي يافتيه ييا مغفيول مانيده انيد تقابل با تهديدا

.راهبردهای مبتني بر محيط رقابتي در اولويت قرار گرفت

26/6

هتامجي

SO حماَفظه کارانه

WO

رقابيت

ST

تدافعي

WT 1

6

3

4

5 1 6 3 4

44/6

IFE= 16/3

EFE= 84/1

EF

E

IFE

در ماتريس برنامه ريزی راهبردی 1وضعيت کنوني اکوتوريسم در محدوده درياچه سد کارون -5شکل SWOT


13

عوامل داخلي

عوامل خارجي

(S)نقاط قوت

(W)نقاط ضعف

(S1)جاذبه های طبیعي منحصر به فرد منطقه -

(S2)فرهنگي در محدوده مطالعاتي -وجود ابنیه تاریخي -

فرهنگي منطقه در زمان -رایگان بودن بازدید از اماکن طبیعي و تاریخي -

(S3)حاضر

(S4)فرهنگ باالی پذیرش گردشگران از سوی مردم بومي -

وجود منبع غني آبزیان در دریاچه سد به منظور بهره برداری های تفرجي و -

(S5)ماهیگیری ورزشي

احداث پیست اسکي در )قه توسعه مراکز تفریحي و ورزشي متناسب در منط -

S6...( ارتفاعات منطقه، سایت ورزش های آبي، ماهیگیری و

نبود یک برنامه جاامع مادیریت اکوتوریسار در محادوده مطالعااتي -

(W1) کمبود امکانات زیربنائي جهت توسعه گردشاگری طبیعات در منطقاه -

W2 ...(جاده دسترسي، اقامتگاه و)

(W3)ل و جابجایي در منطقه ضعف در تسهیالت حمل و نق -

(W4)وجود شکارچیان و صیادان غیر مجاز بومي در منطقه -

(W5)کمبود راهنمایان متخصص گردشگری طبیعت در منطقه -

(W6)بیکاری و مهاجرت روستائیان منطقه -

(WO)راهبردهای محافظه کارانه (SO)راهبردهای تهاجمي (O)فرصت ها

ایجاد فرصت های جدید شغلي و درآمد ارزی برای منطقه و کشور در صورت معرفاي -

(O1)منطقه به گردشگران داخلي و خارجي

(O2)ترویج فرهنگ بومي و گسترش صنایع محلي در منطقه -

(O3)سرمایه گذاری در منطقه از طریق احداث تأسیسات زیر بنایي گردشگری -

قه با تاکید بر احاداث دسترساي باه ساایت هاای توسعه شبکه راههای منط-1

(.SO1)گردشگری طبیعت

بهره گیری از آداب و رسوم و فرهنگ غني افراد محلي در پیشبرد برنامه های -2

(.SO2)توسعه گردشگری طبیعت در منطقه

(.SO3)تدوین مقررات خاص جهت حفاظت کیفي منابع آب سد -3

جهات جلاب (NGO)سازمان های مردم نهااد بهره جستن از توانمندیهای -4

(.SO4)گردشگر طبیعت و راهنمایي گردشگران داخلي و خارجي

تعیین پتانسیل و توان اکولوژیکي منطقه مطالعاتي با هدف تعیین ظرفیت بارد -5

(.SO5)گردشگری طبیعت در زمان حداکثر تقاضا

طالع رسااني ارتقای سطح امنیت منطقه و تنویر افکار عمومي از طریق ا -1

(.WO1)از طریق رسانه ها و پایگاههای اینترنتي

آمااوزش بومیااان منطقااه جهاات راهنمااایي گردشااگران ورودی بااه -2

(.WO2)منطقه

تهیه جزوات و کتابچه های راهنما جهت معرفي جاذبه های گردشاگری -3

(.WO3)منطقه

تعیین تکلیف تولیت گردشاگری منطقاه جهات تادوین برناماه جاامع -4

(.WO4)ت گردشگری و ایجاد زیر ساخت های توسعه این صنعتمدیری

اعمال نظارت صحیح بر اجرای آئین نامه های رعایات از حارایر ساد -5

(WO5.)

تامین بودجه مورد نیاز جهت حفاظت از جاذبه های گردشاگری منطقاه -6

(.WO6)از طریق درآمدهای حاصل از ورود گردشگران

(WT)راهبردهای تدافعي (ST)راهبردهای رقابتي (T)تهدیدات

عدم رعایت حریر دریاچه سد و اجرای پروژه های عمراني و صنعتي در مجاورت ساد -

T1( به ویژه اجرای پروژه های نفت و گاز)

تبلیغات کر و نامناسب جهت معرفي جاذبه های گردشگری طبیعت منطقاه در داخال و -

(T2)خارج از کشور

(T3)یان رودخانه های منطقه، وقوع سیالب های فصلي و آبگرفتگي طغ -

(T4)از مراکز بزرگ جمعیتي کشور محدوده مطالعاتي فاصله نسبي -

وجود تعارضات قانوني بین سازمان ها و بهره برداران غیر مجااز از مناابع گردشاگری -

(T5)منطقه

(T6)احتمال شکسته شدن سد در اثر وقوع حوادث غیر مترقبه و بالیای طبیعي -

(T7)فرسایش، رسوبگذاری و ناپایدار شدن شیب های تند مشرف به دریاچه سد -

مشخص نبودن متولي اصلي گردشگری طبیعت در منطقه و ناهماهنگي سازمان های -

(T8)ذیربط

عدم اطمینان بخش خصوصي جهت سارمایه گاذاری در بخاش گردشاگری منطقاه -

(T9)

جلب سرمایه گذاری بخش خصوصي از طریق ارائه تسهیالت بانکي با دوره -1

(.ST1)بازگشت طوالني مدت

تالش در جهت اعتالی امنیت، تنویر افکار عماومي و معرفاي جاذباه هاای -2

(.ST2)الملليگردشگری منطقه در ابعاد ملي و بین

تدوین برنامه جامع مدیریت توسعه اکوتوریسر منطقه مطالعاتي به شکل قابل -3

اجرا به منظور بهره گیری متناسب از منابع طبیعي و فرهنگي منطقاه باا کمتارین

(.ST3)آثار تخریبي

ایجاد فرصت های جدید شغلي بر مبنای پتانسیل هاای طبیعاي و فرهنگاي -4

از صنایع دستي، صیانت از هویت فرهنگي و پیش گیری منطقه با هدف حمایت

(.ST4)از مهاجرت افراد محلي به خارج از منطقه

اجرای طرح های آبخیزداری جهت کنترل فرسایش و پایداری عرصاه هاای -5

(.ST5)اطراف دریاچه سد

هماهنگي ارگان های ذیربط جهت ساماندهي وضعیت گردشگری منطقه -1

(WT1.)

بیني طرح های کارآفرین در منطقه با توجه به ساختارهای طبیعاي پیش -2

و فرهنگااي منطقااه بااه منظااور جلااب ساارمایه گااذاری دولتااي و بخااش

(.WT2)خصوصي

لحاظ نمودن اولویت های اقتصادی، اجتماعي و فرهنگي شهرستان ایاذه -3

(.WT3)در طرح های کالبدی و جامع کشور

زیساتي باه منظاور کنتارل تاراکر تدوین برنامه های راهبردی محایط -4

(.WT4)جمعیتي، انتشار آالینده ها و تغییر کاربری اراضي

آموزشااي بمنظاور ارتقااه فرهنااگ -برگازاری کارگاههاای مشاارکتي -5

(.WT5)گردشگری و ترویج فرهنگ بومي

حفظ تنوع زیستي منطقه بویژه آبزیان دریاچه سد و پیش بیني تمهیاداتي -6

(.WT6)از پدیده یوتریفیکاسیون بمنظور جلوگیری

1سد کارون مرحله تلفيق عوامل داخلي و خارجي مربوط به منطقه تفرجگاهي محدوده -1جدول


14

به منظور تدوين راهبردهای قابل اجرا در محيط رقابتي، در مرحله تلفيق تالش شد با بهره گيری از عوامل داخلي

بر . ، راهبردهايي عملياتي توسط تيم تحليل کننده انديشيده شودEFEو IFEو خارجي فهرست شده در جداول

راهبرد عملياتي محافظه کارانه و تدافعي پيش بيني گرديد و شش رقابتيهاجمي و اين اساس پنج استراتژی ت

، تالش گرديد در مرحله پاياني به منظور تحليل نتايج (STمحيط)با عنايت به اولويت راهبردهای رقابتي . (1جدول)

.از راهبردهای پنج گانه محيط رقابتي استفاده شود QSPMدر جدول برنامه ريزی کمّي راهبردی موسوم به جدول

مالحظه مي شود در جدول برنامه ريزی کمي راهبردی تالش شد تاثير ساير عوامل داخلي 0همانطور که در جدول

بدين منظور ضمن فهرست کردن . بررسي شود( رقابتي)و خارجي محيط تحت بررسي بر راهبردهای محيط منتخب

که )هر عامل تحت عنوان نمره جذب تمامي عوامل داخلي و خارجي کوشش گرديد اثر تقويت کننده يا بازدارنده

ميزان اين . در انتخاب راهبرد اجرايي مد نظر قرار گيرد( مشخص شده است ASبا حروف 0در جدول شماره

برگرفته شده از )در وزن هر عامل ( AS)با ضرب امتيازات نمره جذب . امتيازدهي شد 5تا 3تأثيرات با ارقام

در ادامه از جمع نمرات جذابيت کل هر راهبرد، . محاسبه گرديد TASيا ، نمره جذابيت کل(EFEو IFEجداول

ايجاد فرصت های جديد شغلي بر مبنای پتانسيل های "در اين راستا راهبرد . اولويت اجرای هر راهبردی تعيين شد

ت افراد طبيعي و فرهنگي منطقه با هدف حمايت از صنايع دستي، صيانت از هويت فرهنگي و پيش گيری از مهاجر

به عنوان اولويت نخست توسعه اکوتوريسم در محدوده درياچه سد 0با امتياز "(ST4)محلي به خارج از منطقه

جلب سرمايه گذاری بخش خصوصي از طريق ارائه تسهيالت بانکي با "با موضوع (ST1)، استراتژی 1کارون

تالش در جهت اعتالی امنيت، تنوير افکار "و راهبرد 03/1با نمره جذابيت کل "دوره بازگشت طوالني مدت

به عنوان 34/2با امتياز مأخوذه "(ST2)عمومي و معرفي جاذبه های گردشگری منطقه در ابعاد ملي و بين المللي

.برگزيده شد 1سومين اولويت در برنامه توسعه محدوده درياچه سد کارون

1درياچه سد کارون در محدوده ((QSPMي راهبردیبرنامه ريزی کمّ -0جدول

وزن داخلي و خارجيعوامل ST5راهبرد ST4 راهبرد ST3 راهبرد ST2 راهبرد ST1راهبرد

AS TAS A

S TAS AS TAS A

S TAS A

S TAS

قوت ها

31/4 0 52/4 1 13/4 (S1)جاذبه های طبيعي منحصر به فرد منطقه

2

20/4 0 52/4 3 31/4

فرهنگييي در محييدوده -وجييود ابنيييه تيياريخي

(S2)مطالعاتي 32/4 0 00/4 1 10/4

2 20/4 0 00/4 3 32/4

-رايگان بودن بازديد از اماکن طبيعيي و تياريخي

(S3)فرهنگي منطقه در زمان حاضر 42/4 1 40/4 2 40/4

2 40/4 1 40/4 3 42/4

فرهنگ باالی پذيرش گردشگران از سيوی ميردم

(S4)بومي 41/4 1 43/4 1 43/4

2 40/4 0 32/4 3 41/4

وجود منبع غني آبزيان در درياچه سد بيه منظيور

بيييرداری هيييای تفرجيييي و مييياهيگيری بهيييره

(S5)ورزشي

41/4 2 40/4 3 41/4

3

41/4 1 43/4 2 40/4


15

توسييعه مراکييز تفريحييي و ورزشييي متناسييب در

احداث پيست اسکي در ارتفاعات منطقه، )منطقه

S6 40/4 0 12/4 2 30/4...( سايت ورزش های آبي، ماهيگيری و

2

30/4 0 12/4 3 40/4

ضعف ها

نبود يک برناميه جيامع ميديريت اکوتوريسيم در

(W1)محدوده مطالعاتي

47/4 3 47/4 3 47/4

3 47/4 3 47/4 3 47/4

کمبود امکانات زيربنائي جهت توسعه گردشگری

...(جاده دسترسي، اقامتگياه و )طبيعت در منطقه

W2

32/4 3 32/4 3 32/4 3

32/4 3 32/4 2 20/4

ضعف در تسهيالت حمل و نقيل و جابجيايي در

(W3)منطقه 40/4 3 40/4 3 40/4

3 40/4 3 40/4 2 40/4

وجود شکارچيان و صيادان غيير مجياز بيومي در

(W4)منطقه 32/4 3 32/4 3 32/4

3 32/4 3 32/4 3 32/4

کمبود راهنمايان متخصص گردشگری طبيعت در

(W5)منطقه 45/4 3 45/4 3 45/4

3 45/4 3 45/4 3 45/4

40/4 1 20/4 3 40/4 2 30/4 2 30/4 3 40/4 (W6)بيکاری و مهاجرت روستائيان منطقه

فرصت ها

ايجاد فرصت های جديد شغلي و درآمد ارزی

برای منطقه و کشور با توجه به پتانسيل های

(O1)موجود در متطقه

32/4 1 10/4 1 10/4

2

20/4 0 00/4 2 20/4

ترويج فرهنگ بومي و گسترش صنايع محليي در

(O2)منطقه 43/4 1 27/4 2 30/4

2 30/4 0 10/4 1 27/4

سييرمايه گييذاری در منطقييه از طريييق احييداث

34/4 0 04/4 2 24/4 2 24/4 0 04/4 3 34/4 (O3)تأسيسات زير بنايي گردشگری

تهدیدات

عدم رعايت حريم درياچه سيد و اجيرای پيروژه

به ويژه ) های عمراني و صنعتي در مجاورت سد

T1( اجرای پروژه های نفت و گاز

40/4 3 40/4 3 40/4

3

40/4 3 40/4 3 40/4

تبليغات کم و نامناسب جهت معرفي جاذبه هيای

گردشگری طبيعت منطقيه در داخيل و خيارج از

(T2)کشور

40/4 3 40/4 3 40/4 3

40/4 3 40/4 3 40/4

طغيان رودخانه های منطقه، وقوع سييالب هيای

(T3)فصلي و آبگرفتگي 40/4 3 40/4 3 40/4 3 40/4 3 40/4 1 20/4

از مراکيز بيزرگ محدوده مطالعياتي فاصله نسبي

(T4)جمعيتي کشور 43/4 3 43/4 3 43/4 2 30/4

3 43/4

3 43/4

وجود تعارضات قانوني بين سيازمان هيا و بهيره

برداران غيير مجياز از منيابع گردشيگری منطقيه

(T5)

47/4 3 47/4 3 47/4

3 47/4 3 47/4 3 47/4

احتمال شکسته شدن سد در اثير وقيوع حيوادث

(T6)غير مترقبه و باليای طبيعي 41/4 3 41/4 3 41/4

3 41/4 3 41/4 2 40/4

فرسايش، رسوبگذاری و ناپايدار شدن شيب های

(T7)تند مشرف به درياچه سد 41/4 3 41/4 3 41/4

3 41/4 3 41/4 1 43/4

مشخص نبودن متولي اصلي گردشيگری طبيعيت

(T8)در منطقه و ناهماهنگي سازمان های ذيربط 33/4 3 33/4 3 33/4

3 33/4 3 33/4 2 22/4


16

عدم اطمينيان بخيش خصوصيي جهيت سيرمايه

(T9)گذاری در بخش گردشگری منطقه 34/4 3 34/4 3 34/4

3 34/4 3 34/4 3 34/4

66/2 - 4 - 64/2 - 09/2 - 81/3 - 2 جمع

3 - 2 - - اولویت اجرای راهبرد

-

4

- 1 - 5

بحث و نتیجه گیری

به منظور ارائه 1اين مطالعه با هدف تعيين ارزش های اقتصادی منابع تفرجگاهي محدوده درياچه سد کارون

در اين بين ملحوظ . بهترين راهبردهای مديريتي به منظور استقرار و توسعه کاربری اکوتوريسم به انجام رسيد

و سازمان های مرتبط برای تصميم گيری و ارائه راهبردهای توسعه گردشگری داشتن تجارب و توانمندی های افراد

مهم ترين نتايج حاصل از ارزشگذاری اقتصادی منابع تفرجگاهي در محدوده سد . طبيعت مورد توجه قرار گرفت

:عبارتند از 1کارون

وجود دارد بين تعداد بازديدکنندگان از منطقه با سن افراد ارتباط منفي خيلي ضعيفي(300/4- R=)؛

بين سطح تحصيالت افراد و تعداد بازديدکنندگان از منطقه ارتباط منفي ضعيفي وجود دارد (242/4- R=)؛

بين ميزان استفاده افراد از منطقه با تعيين وروديه ارتباطي وجود ندارد(433/4- R=)؛

317/4) مستقيم بسيار قوی وجود دارد بين فاصله محل سکونت افراد و هزينه کرد سفر به منطقه ارتباط

R=)؛

بين درآمد بازيدکنندگان و ميزان استفاده آنها از منطقه ارتباط معکوس ضعيفي وجود دارد(201/4- R=)و

هزار ريال مناسب ترين 54نتايج حاصل از تکميل پرسشنامه ها نشان مي دهد که تعيين وروديه ای به ميزان

مي 1فرهنگي در محدوده سد کارون -از عرصه های بکر طبيعي و تاريخي ميزان وروديه برای بازديد

. باشد

و تدوين و تعيين اولويت استراتژی های عملياتي، پيشنهادهای ذيل جهت تصميم SWOTپس از اجرای تکنيک

. قابل ارايه مي باشند 1گيرندگان توسعه صنعت اکوتوريسم در محدوده سد کارون

ردد پيش از اقدام به اجرای هر طرح گردشگری، اين مهم همراه با تعيين ظرفيت برد و بررسي توان توصيه مي گ -

چه، مهم ترين مسئله در هر طرح توسعه، پايداری و صيانت از منابع زيستي آن مي . های بالقوه محيطي به انجام رسد

.باشد

ت ها برای فائق آمدن بر تنگناها و تهديدها از تبديل تهديدها به فرصت ها و نيز بهره گيری از قوت ها و فرص -

با عنايت به اينکه از جمله موانع توسعه گردشگری درکشورمان مسايل فرهنگي . اصول اوليه مديريت راهبردی است

عنوان مي شود، معرفي بايسته فرهنگ بومي مناطق گردشگری به مراجعين مي تواند فرصت تجربه نمودن اين فرهنگ

و 1ساماندهي روستاهای پيرامون سد کارون . ر اين محيط ها را فرا روی گردشگران منطقه قرار دهدو نيز زندگي د


17

شهرستان ايذه و توسعه فعاليت های مبتني بر اکوتوريسم به داخل اين سکونتگاه ها درصورت تمهيد عالمانه مي تواند

در عين حال در اشاعه فرهنگ غني بومي نيز ضمن کاهش هزينه ها باعث بهبود شرايط معيشتي بوميان منطقه گرديده

. موثر باشد

توجه به امر بازاريابي در توسعه اکوتوريسم حوزه های داخلي و خارجي مسأله ای مهم و راهگشاست اين مهم -

. نيازمند هماهنگي و همکاری نهادها و تشکيالت مختلف است

بر محدوده پيراموني منطقه و فراهم آوردن ( 1جدول )گاز نظارت بر آثار زيانبار زيست محيطي توسعه صنايع نفت و -

شرايط الزم برای ارائه گزارش های دوره ای ارزيابي عملکرد محيط زيستي محدوده تحت بررسي از جمله جنبه های

.حائز اهميت بشمار مي رود

ندگان و پستانداران، با توجه به غنای گونه های گياهي و جانوری منطقه، به خصوص وجود گونه های متنوع پر -

به اين ترتيب با توجه به استفاده از گزينه های . اجرای برنامه های حفاظت از جمله راهبردهای مهم در منطقه است

جبراني، همچون تدوين برنامه هايي مانند تعيين هرم سني بلوغ پستانداران در منطقه، مشخص نمودن زون های

ار و افزايش نيروهای محيط باني و حفاظتي در منطقه مي تواند تأثيرات حفاظتي، زمان بندی الزم جهت انجام شک

.مثبتي بر افزايش جرائم شکارچيان غير مجاز داشته باشد

منابع معاونت محيط زيست طبيعي اداره . طرح تفصيلي شهرستان های ايذه و باغ ملک. 3105. اداره کل حفاظت محيط زيست استان خوزستان

.ايران. کل حفاظت محيط زيست استان خوزستان

پايان . يسم آنو برآورد ظرفيت برد تور T.C.Mتعيين ارزش تفرجگاهي تاالب انزلي به روش هزينه سفر . 3100. سعودی شهابي، س

.نامه کارشناسي ارشد ، دانشکده محيط زيست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقيقات واحد تهران

پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشکده محيط زيست و . تفرجي تاالب امير کاليه -ارزشگذاری اقتصادی. 3100. شادمان الهيجي، ف

.ت تهرانانرژی، دانشگاه آزاد اسالمي واحد علوم و تحقيقا

اداره توسعه منابع آب . در فاز ساختماني 1گزارش ارزيابي اثرات زيست محيطي سد کارون .3100. شرکت آب منطقه ای استان خوزستان

.استان خوزستان

.انتشارات مرکز تحقيقات ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگری ايران، تهران. گردشگری در ايران.3102. يغمائيان ، م

Asheim, G.B. 2007. Green national accounting: Why and How? Environment and

Development Economics, 5: 25-48.

Chen ,W.,Wei,N.,Moun,S. 2009.Recreation demand and economic value: An application of travel cost method for Xiamen island . China Economic Review, 15: 398-406.

Chin Chen,L.,pinou M.,Jang F .2010. Economic evaluation of recreation benefits at Fushan Botanica Gardan, 17(3) :375-85.

Fleming, C. 2008 . The recreational value of Lake McKenzie, Fraser Island: An application of the travel cost method. Tourism Management, 54: 123-1131.


18

Johansen, M. 2008. Designing of strategic planning for ecotourism development in Table Mountain

National Park by using of Freeman Method. Environmental Management Journal, 5(44): 23- 34.

Moons, E. 2003. The development and applicationof economic valuation thechniquse and their use in environmental policy-A Survey. Katholieke University Leuven. Belgium.

Shrestha, R.K. 2009. Valuing nature-based recreation in public natural areas of the Apalachicola River Region, Florida . Journal of Environmental Management, 85 : 977–985

.

http://en.wikipedia.org/wiki/Belgium

تعیبط یرگشدرگ هعسوت ... -...

Documents