Әдістемелік нұсқаулық Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/05

Қазақстан Республикасының білім және ылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Радиотехника және телекоммуникациялар кафедрасы

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚ

«Электрлік байланыс теориясы»

050719 «Радиотехника, электроника және телекоммуникация» мамандығының студенттері үшін зертханалық жұмыстар

Павлодар

Әдістемелік нұсқаулықты Нысан бекіту парағы ПМУ ҰС Н 7.18.1/05

БЕКІТЕМІН Энергетика факультетінің деканы

___________А.П.Кислов 2009 ж. «___»____

Құрастырушы: аға оқытушы _______ Д.Т. Амренова

Радиотехника және телекоммуникациялар кафедрасы

Әдістемелік нұсқаулық

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА

«Электрлік байланыс теориясы» пәні бойынша

050719 «Радиотехника, электроника және телекоммуникация»мамандығының студенттеріне арналған

Кафедра отырысында ұсынылған 200__ж. «_____»______________, №__хаттама

Кафедра меңгерушісі____________________ А.Д. Тастенов

Энергетика факультетінің әдістемелік кеңесімен құпталды2009 ж. «___»_______№ ___ хаттама

ӘК төрағасы_________________ Кабдуалиева М.М.

№1 Зертханалық жұмыс. Тікбұрышты формалы импульс

Жұмыстың мақсаты: Бағдарлама бойынша төртбұрышты импульстіңспектральды тығыздығының функциясын есептеп шығару, бағдарламаныңкөмегімен алынған нәтижелер бойынша спектральды тығыздықфункциясының графигін салып, тіктөртбұрышты импульс ұзақтығыныңспектрдың ені мен амплитудасына әсер етуін анықтау.

Теориялық мәліметтер

Дара импульс белгілі бір мағынада дерексіздік болып табылады жәнетәжірибелік қолданыста болмайды. Бірақ оның зерттелуі, радиотехникадамаңызды болып табылатын, нақты дабылдардың спектрін анықтауғамүмкіндік береді. Т периодты үлкейту тәсілімен периодты функциядандара импульсқа ауысуға болады.

Бұл кезде =2/Т 0 жеке спектральды құраушылармен дабылспектрлердің арасындағы аралықтар сызықтан бірыңғай болып қалады.Сәйкесінше, k жиілігінің дискретті мәндері үздіксіз шамағаауыстырылады, ал (1.1) қатардың қосындысы - интегралға ауысады.

Негізгі формулалар:

Фурье қатарының интегралдық түрі:

Ф(t)= (1.1)

(1.1) өрнегіне кіретін функция спектральды тығыздық болып табылады.

(1.2)

(1.1) және (1.2) интегралдар, сәйкесінше, Фурьенің кері және туратүрлендірулері деп аталады. (1.2) өрнегіндегі Ф(t) интеграл астындағыфункцияның абсолютті интегралдануы – қолданыста болудың бір шартыболып табылады.

(1.2) өрнегіндегі интеграл астындағы функцияны келесі түрдекөрсетуге болады:

(1.3) Спектральды тығыздық үшін комплекстік функция:

(1.4)

мұндағы

(1.5)

(1.6) Спектральды тығыздықтың амплитудасы мен фазасы

(1.7)

(1.8)

Келтірілген Фурьенің тура және кері түрленулерінің физикалықмағынасын түсіндірейік. (1.1) теңдеуіне сәйкес, Ф(t) нақты функцияменсипатталатын ерікті форманың бірлік импульсі синусоидалы тербелістердіңшексіз қосындысының түрі болып табылады. Бұл тербелістер амплитудабойынша шексіз аз шамасымен ерекшеленеді. Жиілік бойынша бұлерекшеліктер d-ны құрайды, ал амплитуда – s()d, мұндағы s() – В/Гцөлшемді спектральды тығыздық. Оның көмегімен f1-ден f2 шектераралығындағы жиілікті спектор интервалында орналасқан 1 Ом жүктемеберген кезіндегі дабылдың қуатын анықтауға болады.

(1.9)

Тікбұрышты формалы импульс

Тіктөртбұрышты формалы (1.1 сурет) импульстіңспектральды тығыздық функциясын есептеубағдарламасы (1.2 суретінде) келтірілген.

Дәл сол 1.2 суретінде бағдарламаның басындакелтірілген, бастапқы мәліметтердегі спектральдытығыздықтың есептелген функциясының графигісалынған.

1.1 сурет

Зертханалық жұмысты орындауына арналған тапсырмалар

1. Бағдарлама бойынша, =0,05; 0,2: 0,5; немесе -ның басқа бірмәндер кезіндегі төртбұрышты импульстің спектральды тығыздығыныңфункциясын есептеп шығару.

2. Бағдарламаның көмегімен алынған нәтижелер бойыншаспектральды тығыздық функциясының графигін салу.

3. тіктөртбұрышты импульс ұзақтығының спектрдың ені менамплитудасына әсер етуін анықтап, салынған графиктер бойыншасалыстырмалы талдау жасау.

№2 Зертханалық жұмыс. Косинусоида формалы импульс

Жұмыстың мақсаты: Бағдарлама бойынша косинусоида формалыимпульстің спектральды тығыздығының функциясын есептеп шығару,бағдарламаның көмегімен алынған нәтижелер бойынша спектральдытығыздық функциясының графигін салып, косинусоида формалы импульсұзақтығының спектрдың ені мен амплитудасына әсер етуін анықтау.

Теориялық мәліметтер

Дара импульс белгілі бір мағынада дерексіздік болып табылады жәнетәжірибелік қолданыста болмайды. Бірақ оның зерттелуі, радиотехникадамаңызды болып табылатын, нақты дабылдардың спектрін анықтауғамүмкіндік береді. Т периодты үлкейту тәсілімен периодты функциядандара импульсқа ауысуға болады.

Бұл кезде =2/Т 0 жеке спектральды құраушылармен дабылспектрлердің арасындағы аралықтар сызықтан бірыңғай болып қалады.Сәйкесінше, k жиілігінің дискретті мәндері үздіксіз шамағаауыстырылады, ал (1.1) қатардың қосындысы - интегралға ауысады.

Косинусоида формалы импульстің спектральды тығыздықфункциясын есептеу бағдарламасы (2.1 сурет) 2.2суретінде келтірілген.

Осы 2.2 суретте бағдарламаның басындакелтірілген берілгендер кезіндегі спектральдытығыздықтың есептелген функциясының графигісалынған.

2.1 Сурет

Зертханалық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар

1. τ=0,1; 0,5 және 1 немесе басқа да τ мәндрі кезіндегікосинусоидалы формадағы импульстің спектральді тығыздық функциясынбағдарлама бойынща есептеу. (2.2 суретті қараңыз)

2. Бағдарламаның көмегімен есептеулердің нәтижесі бойыншаспектральді тығыздық функциясының графиктерін салу.

3. Косинусоидалы импульс ұзындығының τ спектр ені менамплитудасына ықпалын анықтап, салынған графиктер бойыншасалыстырмалы талдау жүргізу.

№3 Зертханалық жұмыс. Амплитудалық модуляция

Жұмыстың мақсаты: Electronics Workbench бағдарламасыныңкөмегімен амплитудалық модуляцияның типтік сұлбасына анализ жасау.Модуляция және тасымалдаушының дабылдарының амплитудасы менжиіліктеріне тәуелділігін бақылау.

Теориялық мәліметтер

Аналогты хабарламалардың амплитудалық модуляциясы.Амплитудалық модуляция кезінде таратылатын хабарламаның заңына саймодульданатын дабылдың амплитудасы өзгереді.

Сынаққа қатысатын аналогты хабарлама ретінде синусоидалы дабылдықарастырайық:

.sin tUtu ìì

(3.1)

Тасымалдаушы, яғни модульданатын тербеліс:

,sin tUtu oo (3.2)

мұндағы тасымалдаушы тербелістің жиілігі o - модульдаушытербелістің жиілігі.

(3.1) тербелісінің тасымалдаушы тербелістің (3.2) амплитудасынаәсерінің нәтижесінде амплитудалық можуляциясы бар дабылды аламыз:

,sinsin1 ttmUtu oo (3.3)

мұндағы 1/ oÌ UUm - амплитудалық модуляция коэффициенті.Аталған үш тербелістің графиктері 3.1, а, б, в суретінде бейнеленген.3.3 өрнегін мынадай түрге келтірейік:

7.9,cos5,0cos5,0cos tmUtmtUtu ooooo (3.4)

Бұл өрнектен шығатыны: үндестік дабылының көмегімен пайда болғанамплитудалық модуляция кезінде тербеліс спектрі жиіліктері бар үшқұраушыдан тұрады: î (тасымалдаушы тербелістің жиілігімен сәйкескеледі), î (төменгі бүйір), î (жоғарғы бүйір) (Сурет 3.1, г ). Бүйірқұраушысының амплитудасы .5,0 oáñ mUU

3.1, г суретінен тербелістің АМ спетрінің ені Ffñï 2 және база 1Bекені шығады. Сәйкесінше, амплитудалық модуляция кезінде дабылтаржолақтылар класына жатады.

Electronics Workbench бағдарлмасның көмегімен амплитудалықмодуляцияның типтік сызбасына анализ жасайық. 3.2 суретін қарастырғаннанкейін, жоғарғы жиілікті генератордың транзисторының базасына 1 Вамплитудаға және 200 кГц-ке ие тасымалдаушы тербелістің дабылынкелтіреміз, ал коллекторға 20 В-қа тең тұрақты кернеуін және төменгіжиілікті трансформатордың көмегімен 10 кГц жиілік пен 17 В амплитудасынаие модульдаушы дабылын қосамыз. Төменгі осцилограммада (сурет 3.3)транзистордың коллекторындағы модуляция үрдісінде 0-ден ең шекті мәні 40В дейін аралықта өзгеретін кернеуді көрсетеді. Ал жоғарғыда генераторшығысында модульданған жоғарғы жиілікті дабыл көрсетілген (кернеудіңтұрақты құраушысы бұл дабылда жоқ). Генератордың П-контурыныңпараметрлері берілген әдістемеге сәйкес есептелінеді.

3.1 Сурет

3.2 Сурет

Сурет 9.1

Сандық хабарламалардың амплитудалық модуляциясы. Мұндаймодуляця электрондың кілттің көмегімен жүзеге аса алады. Кілт ретінде,мысалға, операционды күшейткіштер қолданылуы мүмкін. Бұл күшейткіштіңбір кірісіне тасымалдаушы тербелістің дабылы, ал басқасына – сандық дабылберіледі.

3.3 Сурет

Нәтижесінде сызбаның шығысында 0 мен 1 құралатын сандық екілікдабыл көмегімен амплитуда бойынша модульданған дабыл алынады. Бұлдабылдардың осцилограммасы 3.5 суретінде көрсетілген (жоғарыдамодуляцияның сандық дабылы, төменде – модуляциядан кейінгітасымалдаушы).

3.4 Сурет

3.5 Сурет

Зертханалық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар:

1. 3.2 суретіндегі сызбада модуляция және тасымалдаушы

дабылдарының амплитудасы мен жиілігін өзгертіп, олардың әсерін

осцилограммаға түсіріңіз (сурет 3.3 қараңыз).

2. 3.4 суретіндегі сызбада модуляция және тасымалдаушы

дабылдарының амплитудасы мен жиілігін өзгертіп, олардың әсерін

осцилограммаға түсіріңіз (сурет 3.5 қараңыз).

№4 Зертханалық жұмыс. Импульсті модуляция

Жұмыстың мақсаты: Бағдарламаның көмегімен үн ауыстыратындабыл спектрлері мен радиоимпульстардың периодты тізбегінің спектрінсалу, дабылдың параметрлерін өзгертуі оның тәуелділігіне қалай әсерететінін бақылау. Тізбектегі ұйымдасқан импульс төртбұрыш формасынажақын болатындай етіп заряд және разрядтарға (R1, C1 және R2) жаңамәндер беру және есептеу. Осы кездегі тұрақты уақыттағы тізбектің заряджәне разряд мәндерін анықтау.

Теориялық мәліметтер

Импульсті модуляция кезіндегі дабылдың параметрлері менспектрі. Импульсті модуляция радиолокацияда, телеметрлік ақпараттытарату кезінде және басқа жағдайларда кең қолданылады. Радиотаратушықұралмен таратылатын тікбұрышты импульстардың тізбектері (сурет 4.1, а )көмегімен модульданған дабыл 4.1, б суретінде бейнеленген түрге ие болады.Импульсті модуляция кезінде радиодабылдың спектрі кең болғандықтан, онынегізінде ӨЖЖ диапазондағы радиотаратушы құрылғыларда қолданады.

4.1 Сурет

Импульсті модуляция кезінде дабылды келесі параметрлерменанықтайды:

- импульстің ұзақтылығы; Т - импульстің қайталану периоды; / Tq - тесіктілік; of - тасымалдаушының жиілігі; Ри – импульстағы

дабылдың қуаты; ТРР иср / - дабылдың орташа қуаты; ñïf - таралатындабыл спектрінің ені.

Импульсті модуляция кезінде дабылдың спектрі екі кезеңдеанықталады. Бірінші кезеңде спектр тасымалдаушыны модульдайтынимпульстардың тізбегімен; ал екінші кезеңде тасымалдаушыныңмодульданған импульстарымен анықталады. Тікбұрышты импульстардың

периодты тізбегі кезінде (сурет 4.1, а) спектрді функцияны Фурье қатарынажіктеп алуға болады. Спектральді құраушылар T/2 немесе TF /1

интервалынан кейін жалғасады, ал олардың амплитудалары келесі өрнекпенанықталады:

,5,0sin2

sin2

k

k

E

Tk

k

EÀk (4.1)

Мұндағы Е – импульстің амплитудасы (сурет 4.1, а қараңыз), k – бүтіноң сан.

Mathcad бағдарламасы спектр есептеуі бойынша (4.1) сәйкес 4.2суретінде берілген. Бағдарламада қабылданған: ,/, TEAM N –есептелінетін спектральді құраушылар саны, Аk - k-ыншы гармоника,

lkk AAAD /lg20 - бірінші гармоникаға қатысты децибелмен берілгенгармоника мәні.

4.2 Сурет

4.3 Сурет

20,1,0/,1 NTEAM болғандағы бағдарлама бойынша есептеумысалы 4.2 суретінде бейнеленген. 4.3 суретіндегі есептеу нәтижесіндеесептелген сызықты спектр құрылған. (4.1) өрнегінен және қарастырғанмысалдан /nk (n–бүтін сан) болғандағы мұндағы айналмалы жиілікті

n

T

n

Tkkk

222 немесе жиілікті

nFk гармоникалар амплитудасы

0kA мәніне ие болады.Радиоимпульстердің периодты тізбегінің спектрі (сурет 4.1, б

қараңыз) 4.3 суретінде көрсетілген спектрмен ұқсас, бірақ симметриялы жәнекоординаталар басына қатысты тасымалдаушы жиілікке of ығысқан болыпкеледі. Мұндай спектрдің орталық бөлігінің мысалы 4.4 суретіндебейнеленген.

Теориялық түрде қарастырылып отырған дабыл спектрінің ені шексіз.Алайда оның энергиясының көп бөлігі /6 ñïf жолағында шоғырланған(4.4 суретіне сәйкес спектрдің негізгі және әрбір екі «жапырақша» бүйіржағына көңіл бөлінеді).

4.4 Сурет

Сыйымдылық жинақтаушы элементі бар қатты типтің импульстімодуляторы. Радиотаратушылар импульста өте көп – он, тіпті жүз МВт –қуат сәулелендіруі мүмкін. Дегенмен, бұл импульстар q лкенқұбырлылығымен сәулеленгенімен, импульстар арасындағы үзілістегіэнергия жинақталу принципін пайдаланып, бастапқы көз қуатын q есетөмендетуге болады. Ондай модулятордың структуралық схемасы 4.5суретінде келтірілген.

4.5 Сурет

Импульсті модуляторлар классификациясы екі түрлі белгімен жүзегеасырылады: жинақтағыш элементінің типі және коммутацияланушықұрылғының түрі. Жинақтағыш элементінің үш типі бар: сыйымдылықты,индуктивті және аралас түрі. Коммутацияланушы құрылғы қатты тип(электровакуумды шамдар және жоғары вольтті транзисторлар) және жұмсақтип (тиратрондар және тиристорлы-кремнийлі басқарылатын вентильдер) депбөлінеді.

Қатты типті импульсті модуляторларда ұйымдасқан импульс ұзақтығыкіріс импульсінің ұзақтығын анықтайды. Жұмсақ типті импульстімодуляторларда кіріс импульсі тек қана жинақтағыш элементтерініңпараметрлерімен ұзақтығы анықталатын құрылушы импульстің басынанықтайды.

4.6 Сурет

Сыйымдылықты жинақтағыш элементі бар қатты типті импульстімодулятордың схемасын (4.6 сурет) Electronics Workbench бағдарламасыарқылы зерттейік.

Тұрақты ток-

тың бастап-

қы көзі

ӨЖЖ

генератор

Энергия

жинақта-

ғышы

Ком мута-

цияланушы

элемент

Схемада электронды кілт орнына жоғары вольтті транзистор, алжинақтағыш элемент орнына С1 сыйымдылығы қолданылады. Схемадағызарядтың тұрақты уақыт тізбегі:

T3=R1·C1=1000·0,2·10-6=0,2 мс,

мұндағы R1-кедергі, Ом, C1-сыйымдылық, Ф.Схемадағы разрядтыңтың тұрақты уақыт тізбегі:

Tр=R2·C1=500·0,2·10-6=0,1 мс,

мұндағы R2-өте жоғары жиілікті-генератордың тұрақты тогы арқылы орнынбасушы жүктемедегі эквивалентті кедергі.

Схемада үн ауыстыратын дабыл оң қарама-қарсы тікбұрыш импульстігенераторға Т=0,5 мс қайталану периодымен және 50 мкс импульсұзақтығымен үлгіленеді (4.7 суреттегі төменгі осциллограмма).

Импульстар арасындағы үзілісте C1 конденсатор кернеу көзініңколлекторлық қоректенуіне дейін зарядталады (қарастырылып отырғанжағдайда 100 В дейін). Базаға келген оң қарама-қарсы тікбұрыш импульстранзисторлы кілтті ашқан соң R2 жүктемедегі C1 конденсаторының разрядыбасталады. Конденсатордағы кернеу (схемадағы 1 және 3 нүктелер арасы)және жүктемедегі кернеу (схемадағы 2 және 3 нүктелер арасы)осциллограммасы 4.8 суретте келтірілген. Конденсатордағы кернеу – оңқарама-қарсы (4.8 суреттегі төменгі осциллограмма); жүктемеге қосымшатіркелген кернеу импульсі – теріс қарама-қарсы (4.7 және 4.8 суреттердегіжоғарғы осциллограмма). Схемадағы ұйымдасқан импульс ұзақтығыэлектронды кілтті ашатын кіріс импульсінің ұзақтығына тең (қарастырылыпотырған жағдайда 50 мкс). Бұл 4.7 суреттегі осцилограммадан анықбайқалады.

4.7 Сурет

4.8 Сурет

Зертханалық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар

1. Бағдарламада 4.2 суреттегі импульс ұзақтығы 2 мкс және қайталанупериоды 40 мкс кезіндегі спектральді құраушыны есептеңдер (басқа дамәндерді алуға болады). Есептеу нәтижесінен 4.3 және 4.4 суретіне ұқсас үнауыстыратын дабыл спектрлері мен радиоимпульстардың периодты тізбегініңспектрін сал.

2. 4.6 суреттегі схемадағы төртбұрыш импульс генераторыменқұрылушы ұйымдасқан дабылдың параметрлерін өзгертіңдер. Осы жағдайда4.8 суреттегі осциллограмма қалай өзгеретінін анықтаңдар.

3. Тізбектегі ұйымдасқан импульс төртбұрыш формасына жақынболатындай етіп заряд және разрядтарға (R1, C1 және R2) жаңа мәндерберіңдер және есептеңдер (4.7 және 4.8 суреттегі жоғарғы осциллограмма).Осы кездегі тұрақты уақыттағы тізбектің заряд және разряд мәндерінанықтаңдар.

№5 Зертханалық жұмыс. Амплитудалық аналогтық детектор

Жұмыстың мақсаты: Electronics Workbench бағдарламаcыныңкөмегімен біржолақты амплитудалық модулятор сызбасында амплитуда менжиілік дабылдарының модуляциясын өзгертіп олардың детектрленгендабылға әсерін анықтау. RC-сүзгісінің жаңа параметрлерін таңдау,екіжолақты амплитудалық модулятор сызбасында амплитуда мен жиілікдабылдарының модуляциясын өзгертіп олардың детектрленген дабылғаәсерін анықтау.

Теориялық мәліметтер

Демодуляция қабылданған радиодабылдан хабарламаны алп шығуүрдісі. Демодуляция үрдісі модуляция үрдісіне қарама қайшы үрдіс.Демодуляция нақты бір тізбекпен іске асырылады, ал ол демодулятор депаталады.

Амплитудалы модуляциялы демодулятор радиодабылдардықабылдаған кезде амплитудалы детекторден, сызықтық емес элементтен,төменгі жиілікті сүзгіден (ТЖФ) тұрады. Бұл кезде өткізу жолағы спектрде

дабылды модуляциялайтын жоғарғы жиілікке тең болады: = ,

мұндағы – спектрде дабылды модуляциялайтын жоғарғы жиілік (5.1, а

суреті) . Демодулятордың жартылай өткізгішті диодтың және төменгі жиілікті

RS-сүзгісінің қарапайым сызбасы 5.1, б суретінде көрсетілген. АМ-дабылдыңдетектрлеуінің жақсы нәтижесін екі жолақты амплитудалық детектор арқылыалуға болады (сызбасы 5.1, в суретінде көрсетілген). Амплитудалық детекторнегізінде диодтан басқа транзисторді қолдануға болады.

5.1 Сурет

Диод тура бағытта аз кедергіге, ал кері бағытта үлкен кедергіге (5.1сурет) ие бола отырып, оң полярлы кернеу кезіндегі дабылды өткізеді жәнетеріс полярлы кернеу кезіндегі дабылды өшіреді.

Біржолақты және екіжолақты амплитудалық демодулятордың жұмысынElectronics Workbench бағдарламаcының көмегімен сараптайық. Біріншісініңсұлбасы 5.2 суретінде, ал демодулятордың кірісінде және шығысындағыосциллограммасы 5.3 суретінде келтірілген (үстінгі осциллограма –детектерленген төменгі жилікті дабыл, астынғы – кірістік АМ-дабыл).

Екіжолақты демодулятордың сұлбасы 5.4 суретінде, ал алдемодулятордың кірісінде және шығысындағы осциллограммасы 5.5суретінде келтірілген (үстінгі осциллограма – детектерленген төменгі жиліктідабыл, астынғы – кірістік АМ-дабыл). T=RC сүзгісінің тұрақты уақытындұрыс іріктеген кезде екі жағдайда да детектрленген дабылдың ең азбұрмалауын алады.

5.2 Сурет

5.3 Сурет

5.4 Сурет

5.5 Сурет

№6 Зертханалық жұмыс. Байланыстың телефондық арнасының үлгіленуі

Жұмыстың мақсаты: Бағдарлама бойынша күрделі тізбектің жиліккежәне уақытқа байланысты кесте түрінде (матрицаның бастапқы мәліметтеріретінде басқа сандарды қолдану) суреттелген сипаттамаларынесептеу.Тізбектегі жилікті қасиетінің өзгеруі оның уақытқа байланыстысипаттамасына қалай әсер ететінін бағалау.

Теориялық кіріспе

1. Арна үлгісіКоммутацияланатын желілердегі орта бойлықтың телефонды арнасы

келесідей сипатталады:амплитуда-жиілікті сипаттама, яғни тізбектегі тарату коэффициенті

модулінің U=Ф1(F) жилігінен тәуелділігі;топталған кешігу уақытының сипаттамасы, яғни дабылдың кешігу

уақытының τ3=Ф2(Є) жиілігінен тәуелділігі.Екінші тәуелділік көмегімен φ=-2πЄ τ=Ф3(Є) тізбегіндегі фаза-жиілікті

сипаттамасын анықтауға болады. Алғашқы екі тәуелділіктің мысалы 3.1. кестесінде көрсетілген.Кесте 6.1.

6.1. кестесін U=Ф1(F) τ=Ф2(F) екі сипаттамасы көмегімен суреттелгентелефондық арна үлгісі ретінде түсіндіруге болады.

2. Бағдарлама бойынша есептеулерU=Ф1(F) пен τ=Ф2(F) екі жилікті сипаттамаларының көмегімен

анықталатын тізбектің уақытқа байланысты сипаттамасына есеп жүргізубағдарламасы 6.1 суретінде көрсетілген. Бағдарламада келесідей белгілеулерқабылданған:

f – кГц-пен өлшенетін жилік;К(f) – К(jω) таратуының комплексті коэффициенті;Y(f) – таратудың комплексті коэфициентінің модулі – амплитуда-жилікті

сипаттама;Z(f) – топталған кешігу уақытының жиліктен тәуелділігі (мс-пен

өлшенген);

Θ(f) – таратудың комплексті коэфициентінің фазасы (радиан) - фаза-жилікті сипаттама;

D(f) - таратудың комплексті коэфициентінің нақты бөлігі;M(f) - таратудың комплексті коэфициентінің жорамал бөлігі;NT – уақыт осі бойынша есептеу нүктелерінің саны;tк – уақыт (мс);TH – уақыт бойынша есептеу қадамы (мс);Vb, Vn – интегралдаудың жоғарғы және төменгі шектері;Фк – ауысу сипаттамасы Ф(t);Hk – импульсті сипаттама Н(t).Бірінші бағдарламада 6.1. кестесіне сәйкес бастапқы берілгендер

бойынша матрица құралады. Содан кейін, cspline мен interp функцияларыкөмегімен бастапқы тәуелділіктердің интерполяциясы жасалып, тізбектегіамплитуда-жилікті Y(f) және фаза-жилікті Θ(f) сипаттамасына, соныменқатар, топталған кешігу уақытының жиліктен тәуелділігіне Z(f) графиктерсалынады. Ары қарай, сай ауысу Ф(t) және импульсті Н(t) уақытқабайланысты тізбектің сипаттамалары есептеліп, құрылады.

Зертханалық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар

1. Бағдарлама бойынша (3.21 суретін қараңыз) күрделі тізбектіңжилікке және уақытқа байланысты кесте түрінде (матрицаның бастапқымәліметтері ретінде басқа сандарды қолдану) суреттелген сипаттамаларынесептеу.

2. Тізбектегі жилікті қасиетінің өзгеруі оның уақытқа байланыстысипаттамасына қалай әсер ететінін бағалау.