Ölüm nedenlerinin raporlanması
DESCRIPTION
Ölüm Nedenlerinin Raporlanması. Hekimlerin Eğitimi. Açıklama 1- Ölüm V erilerinin A macı. • Nüfusun mortalite kavramını ve zaman içerisindeki değişimini değerlendirmek; • Ölüm oranlarında bölgesel farklılıkları belirlemek ve bu farklılıkların nedenlerini araştırmak; - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Ölüm Nedenlerinin Raporlanması
Hekimlerin Eğitimi
Açıklama 1- Ölüm Verilerinin Amacı
• Nüfusun mortalite kavramını ve zaman içerisindeki değişimini değerlendirmek;
• Ölüm oranlarında bölgesel farklılıkları belirlemek ve bu farklılıkların nedenlerini araştırmak;
• Halk sağlığı konularında , bebek ve anne ölümleri, bulaşıcı hastalıkları , kazaları ve intihar eğilimlerini takip etmek;
• Çevresel ve mesleki etkenlere ve yaşam tarzına bağlı olan sağlık risklerini belirlemek;
Açıklama 1- Ölüm verilerinin amacı
• Sağlık araştırmasını ve sağlık bakım önceliklerini ve kaynak belirlemek;
• Sağlık tesislerini, hizmetlerini ve insan kaynaklarını planlamak;
• Önleme ve koruma programlarını planlamak ve bu programların sonuçlarını değerlendirmek;
• Sağlık programlarını geliştirmek ve sonuçlarını değerlendirmek
Mortalite Verilerinin Bazı Kullanım Yerleri
Sağlık Göstergeleri
HAM MORTALİTE ORANLARI
ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ / NEDENLERİN
BUNA ETKİSİ
BEBEK MORTALİTE ORANI
ANNE ÖLÜMLÜLÜĞÜ ORANI/HIZI
POTANSİYEL YAŞAM YILI KAYBI
BELİRLİ ORANLAR (NEDEN, CİNSİYET, YAŞ)
Mortalite Verilerinin Bazı Kullanım Yerleri
Mortalite verileri aşağıda sıralananları belirlemek için temel araçtır:
TOPLUM SAĞLIĞI PROBLEMLERİ
RİSK GRUPLARI
TIP VE TOPLUM SAĞLIĞI ARAŞTIRMASI İÇİN GEREKLİLİKLER
DİĞER ÜLKELERLE OLAN FARKLILIKLAR
Önde gelen ölüm nedenleri Müdahale öncelikleri
İyi belgelendirmenin önemi
İstatistiki ve araştırma amaçlı, ölüm nedenlerinin ve özellikle ölümün altta yatan sebebinin mümkün olduğunca belirgin ve açık bir şekilde raporlanması önemlidir. Aslında, dikkatli bir şekilde tıbbi görüşün en iyi şekilde raporlanması ölüm nedenleri istatistiklerinin kalitesini artırır.
Açıklama 2 - Belgeyi Dolduracak Yetkili Kişilerin Nitelikleri
• Ölümleri belgelemek için ulusal kanunlar hakkında bilgi sahibi olmalı ve hayati kayıtların mahremiyetine saygı göstermelidir;
• DSÖ yönergelerine göre ve el kitabında verilen talimatları takiben Ölüm Belgesini doldurmak için doğru yöntemi bilmelidir;
• Doldurulmuş ve imzalanmış ölüm belgelerinin ulusal kanunlara göre hızlı bir şekilde elde edilmesini temin etmelidir;
Açıklama 2 - Belgeyi dolduracak yetkili kişilerin nitelikleri
• Belgenin hazırlanması sırasında mevcut bütün bilgileri kullanmalıdır;
• Belirli soruşturmaların hala devam edip etmediğini açık bir şekilde belirtmelidir;
• Otopsi veya ayrıntılı soruşturma sonuçlarında ölüm nedeni rapor edilen nedenden farklı olarak ortaya çıktığı durumlarda düzeltilen belgeyi sorumlu kişi teslim etmelidir;
Ölüm Belgesi
Belgeleyici hekimin ölüm nedenleri ve bazı demografik bilgileri en iyi, en açık ve doğru şekilde vermesini sağlar;
İstatistiki açıdan ve toplum sağlığı açısından en iyi altta yatan nedeni elde edebilmek için bilgileri organize eder
Verilerin karşılaştırılabilirliğini garanti eder
Ölüm Belgesi
BÖLÜMLER
Ölüm belgesi yedi bölümden oluşmaktadır.
A: Ölen kişinin bilgileriB: Ölüm tarihi, ölüm yeriC: Ölümün şekliD: YaralanmaE: OtopsiF: Bebek Ölümlülüğü ve Ölü DoğumG: Anne Ölümlülüğü
H: Ölüm nedeni
A BÖLÜMÜ
Bu bölümde ölen kişiye ait bilgiler alınacaktır. Bu bölüm ölen kişinin nüfus cüzdanı kullanılarak
doldurulmalıdır. Eğer ölen kişinin nüfus cüzdanı mevcut değilse, * işareti
olan satırlar doldurulmayacaktır.
Ölen kişinin TC kimlik numarası, uyruğu, adı soyadı, baba adı,
doğum tarihi, nüfusa kayıtlı olduğu ilçe, cilt no, aile sıra no, birey sıra no, cinsiyeti, öğrenim durumu, meslek ve daimi ikametgahı ilgili satıra yazılacaktır.
B BÖLÜMÜ
Ölen kişinin ölüm tarihi ve ölüm yeri sorgulanmaktadır. Ölüm tarihi; saat, gün, ay ve yıl olarak ilgili kutucuklara yazılacaktır.
Ayrıca kişinin öldüğü yer neresi ise bu da ilgili kutucuğa işaretlenecektir.
C BÖLÜMÜ
Ölen kişinin ölüm şekli sorgulanmaktadır.Doğal ölüm, intihar, cinayet, trafik kazası, iş kazası, diğer kazalar, diğer, araştırma aşamasında ve bilinmeyen seçeneklerinden bir kutucuk işaretlenecektir.
D BÖLÜMÜ
Eğer ölüm yaralanma sonucu gerçekleşmiş ise iş yerinde olup olmadığı sorgulanarak yaralanmanın tarihi (gün, ay ve yıl ) olarak yazılacak ve yaralanmanın yeri için ilgili kutucuk işaretlenecektir.
Eğer ölüm yaralanma sonucu gerçekleşmemiş ise E Bölümünden devam edilecektir.
E BÖLÜMÜ
Eğer ölüm sonucunda otopsi yapılmış ise otopsi bulguları ve bulgu sonucunda daha fazla bilgi elde edilip/edilmediği sorgulanacak ve ilgili kutucuklar işaretlenecektir.
Eğer otopsi gerçekleşmemiş ise
F Bölümünden devam edilecektir.
F BÖLÜMÜ
Ölü doğan ve canlı doğmuş bir yaşın altındaki Ölen bebekler için doldurulacaktır. Ölü doğum ve bebek ölümü olup olmadığı sorgulanarak “hayır” seçeneği işaretlenmiş ise G Bölümünden devam edilecektir. Annenin TC No, yaşı, gebelik süresi, doğum sırası ve doğum aralığı ilgili kutucuğa yazılacaktır.
G BÖLÜMÜ
Ölen kişi Kadın ise doldurulacaktır. Ölen kişinin ölümü hamileliği esnasında (anne ölümü) olup/olmadığı sorgulanacak ve ilgili seçenek işaretlenecektir.
Ölen kişi erkek ise bu bölüm boş bırakılacaktır.
Standart bir medikal terminolojinin kullanılması, yerel jargondan kaçınılması
Büyük harflerle yazılması
Her bir satıra tek bir hastalık raporlanması
Kısaltmaların kullanılmaması
gereklidir.
H BÖLÜMÜ
Ölüm Nedenlerinin Raporlanmasında Doğruluk Nedir?
Ölüme sebebiyet veren olaylar zincirinde bütün yararlı bilgilerin kullanılması:
sürenin raporlanması diğer ilgili hastalıkların ve durumların II. bölümde
raporlanması yaralanmaların raporlanması raporlanan durumların belirginliğinin artırılması
Ölüm Nedenlerinin Raporlanmasında Doğruluk Nedir?
En ilgili bilgiye karar vermek ve seçmek:
doğru olay sırasının belirlenmesi en ilgili olay zincirinin belirlenmesi ölüme sebebiyet veren olaylar zincirini başlatan
durum ya da hastalığın belirlenmesi (ölümün altta yatan sebebinin)
ölüm şekli veya mekanizmalarinin raporlanmasindan kaçinmak
Açıklama 3 – Bazı önemli tanımlar
• Altta yatan ölüm nedeni, doğrudan ölüme yol açan hastalık veya durumdur;
• Önceki neden(ler) yukarıda bahsedilen altta yatan ölüm nedeniyle bağlantılı olan her türlü durum;
• Altta yatan ölüm nedeni, doğrudan ölüme neden olan hastalıklı durumların başlamasına yol açan hastalık veya yaralanma, ya da ölümcül yaralanmayla sonuçlanan bir kaza veya şiddet eyleminin koşullarıdır”;
Açıklama 3 – Bazı önemli tanımlar
• Katkıda bulunan nedenler, ölüme yol açan olaylar zincirinin parçası olmayan ancak formu dolduran kişiye göre ölüme katkıda bulunmuş olan hastalıklar veya durumlardır;
• Birden fazla ölüm nedeni, bir ölüm belgesinde rapor edilen bütün hastalıklar ve durumlardır
Açıklama 5- Neler rapor edilmelidir ve nereye rapor edilmelidir?
Bölüm I’e rapor ediniz: (daha az satırın kullanılabileceği gibi gerektiğinde daha fazla satırın da eklenebileceğini unutmayınız) Satır a: En son ölüm nedeniBağlı olarak Satır b: önce gelen nedenlerBağlı olarak Satır c: önce gelen nedenlerBağlı olarak Satır d: Esas ölüm nedeni (altta yatan ölüm nedeni)
Bölüm II’ye rapor ediniz: Ölüme katkıda bulunan diğer önemli hastalık veya durumlar.
I. Bölümde hastalık sırasını oluşturan olaylar zincirinin I. Bölümde hastalık sırasını oluşturan olaylar zincirinin yanlış sırayla raporlanması, veya eksik raporlanması;yanlış sırayla raporlanması, veya eksik raporlanması;
I. ve II.I. ve II. bölümlerinin gözardı edilmesi, dolayısıyla bölümlerinin gözardı edilmesi, dolayısıyla olaylar zincirinin II. bölümde bitmesi; olaylar zincirinin II. bölümde bitmesi; UYARI!! BU UYARI!! BU YAPILAN TEMEL HATALARDANDIR!!!!YAPILAN TEMEL HATALARDANDIR!!!!
Belgelendirmede Karşılaşılan Belgelendirmede Karşılaşılan Ortak ProblemlerOrtak Problemler
Belgelendirmede Karşılaşılan Belgelendirmede Karşılaşılan Ortak ProblemlerOrtak Problemler
seçilen altta yatan neden (yani I. bölümün en seçilen altta yatan neden (yani I. bölümün en
alt satırında raporlanan nedenin) bir üst satırda alt satırında raporlanan nedenin) bir üst satırda
raporlanan duruma sebebiyet vermemesi;raporlanan duruma sebebiyet vermemesi; bazı ilgisiz bilgilerin raporlanması (ör. kalp bazı ilgisiz bilgilerin raporlanması (ör. kalp
durması)durması) dışsal nedenler söz konusu olduğunda bilgilerin dışsal nedenler söz konusu olduğunda bilgilerin
eksik raporlanmasıeksik raporlanması
Erkek, 58 yaşında
I a) serebral hemoraj 1 ay b) nefrit 5 ay c) hepatik siroz 2 yıl d) alkolizm 15 yıl
II
A KUTUSU: Lütfen bütün gerekli bilgileri raporlayınızB KUTUSU: Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri: EvC KUTUSU: Ölüm şekli: DoğalD KUTUSU: Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti: HayırE KUTUSU: Otopsi yapıldı mı: Hayır
Türkiye’deki Pilot Çalışmalardan İyi Belgelendirilmiş Bazı Örnekler - 1 -
Erkek, 73 yasinda
I a. Muhtemel akut miyokard enfarktüs dakikalar b. Kroner arter hastalık 1 yıl c. Şiddetli hipertansiyon 8 yıl d. II Ateroskleroz 12 yıl
A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayını; Ölüm yeri: EvC KUTUSU : Ölüm şekli: DoğalD KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti: Hayır E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır
Türkiye’deki Pilot Çalışmalardan İyi Belgelendirilmiş Bazı Örnekler - 2 -
Kadın, 86 yaşındaI a) Pulmoner Emboli 1 gün b) Ameliyat edilmiş Femur Kırığı 1 hafta c) Evde merdivenlerden düşmüş 1 hafta d)
II Alzheımer hastalığı 8 yılA KUTUSU : Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayını; Ölüm yeri: HastaneC KUTUSU : Ölüm şekli: KazaD KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti:Evet;
İşte yaralanma: Hayır;Lütfen yaralanma tarihini yazınız; Yaralanma yeri: Ev;
E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: HayırG KUTUSU : Anne ölümü değil
Türkiye’deki Pilot Çalışmalardan İyi Belgelendirilmiş Bazı Örnekler - 3 -
Erkek, 39 yaşındaI a) Bronkopnömoni 4 gün b) Akciğer tüberkülozu 10 ay c) Edinsel bağışıklık yetersizliği sendromu 7 yıl d)
II AIDS’le ilgili wasting disease 1 year
A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri: HastaneC KUTUSU : Ölüm şekli: Doğal
D KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti : Hayır; E KUTUSU : Otopsi yapıdı mı: Hayır
Bulaşıcı hastalıklar nasıl raporlanır
Açıklama 6- Neoplazma Rapor Edilirken Kullanılacak Liste
Lütfen belirtmeyi unutmayınız:
İyi huylu, kötü huylu ya da belirsiz olup olmadığını;
Eğer biliniyorsa primer bölgeyi;
Primer bölgenin bilinip bilinmediğini;
Eğer biliniyorsa morfolojik türü;
Eğer biliniyorsa metastaz bölge(ler) ve primer bölgeyi;
“bölgeden metastatik” ifadesi primer bölgeyi (bölgeleri) ifade eder;
“bölgeye metastatik” ifadesi seconder bölgeyi (bölgeleri) ifade eder;
“karsinomatoz”, “karsinoz”, “büyüme”, “kötü huylu tümör” vs. gibi belirli olmayan terminolojiden mümkün olduğu kadar kaçının;
Lösemiyi “akut", “sub-akut” veya “kronik” olarak tanımlayın ve ilgili hücre türünü açıklayın.
Açıklama 6- Neoplazma Rapor Edilirken Kullanılacak Liste
Neoplazmaların Raporlanmasıyla İlgili Örnek
Kadın, 47 yaşındaI a) Kronik karaciğer yetersizliği 1 hafta b) Karaciğerde sekonder malin neoplazma 2
ay c) Aksiller lenf nodlarında sekonder malin neoplazma 7 ay d) Memenin merkez kısmında karsinom 8
ay
II Diyabet mellitus 11 yıl
A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri:HastaneC KUTUSU : Ölüm şekli: DoğalD KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti : Hayır; E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır
Bebek ölümüne örnek
Erkek, 3 saat Çocuk zayıf durumda spontan olarak doğmuştur (Apgar
skoru 2). İlk hamilelik ve 34. haftaya kadar normal seyrediyor. Anne’de (22 yaşında) vajinal hemoraj başladığında, ilk 24 saatte yardım istemiyor. Hastaneye getirildiğinde pre-şok halinde bulunuyor. Yapılan teşhis hemorajik abrupsiyo plasenta. Bebek (2.280 gr.) anoksi belirtileriyle siyanotik olarak doğuyor, ve üç saat içerisinde ölüyor.
Erkek, 3 saatI a) Anoksi 3 saat b) Hemorajik abrupsiyo placenta 2 gün c) d)
II
A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri: HastaneC KUTUSU : Ölüm şekli: Doğal D KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti : Hayır; E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: HayırF KUTUSU : Ölü doğum: Hayır
Bebek ölümü: Evet; Lütfen annenin kimlik numarasını raporlayınız; Lütfen doğum tarihini yazınız;Annenin yaşı: 22Doğum sırası: 01Hamilelik süresi: 34 HAFTADoğum ağırlığı: 2280 GRAM
Açıklama 7 – Taşıt Kazalarının Rapor Edilmesi
Lütfen belirtmeyi unutmayınız:
Koşullara bağlı olarak taşıt türünü (bisiklet, araba, ağır yük taşıtı, buldozer, tren, çok hafif uçak, sabit kanatlı ticari uçak, at, yolcu gemisi,yelkenli,...) belirtiniz;
Eğer birden fazla taşıt söz konusu ise kısaca tanımlayın ve belirtiniz;
Ölen kişinin içinde bulunduğu aracın türünü belirtiniz;
Açıklama 7 – Taşıt kazalarını rapor edilmesi
Ölen kişinin sürücü, yolcu, yaya veya aracın dışında olan biri olup olmadığını belirtiniz;
Eğer bir çarpışma gerçekleştiyse;
Eğer bir çarpışma gerçekleştiyse, çarpışmaya dahil olan araçların eşyalarını ve türlerini belirtiniz.
Kazanın meydana geldiği yer (otoyolda, otoyol dışında, tren peronunda, kayak alanında, arazide, mısır tarlasında, limanda,...);
Taşıt kazalarına örnekErkek, 8 yaşında
I a) Beyin yaralanması dakikalar b) Kafatası kırığı dakikalar
c) Trenle çarpışan arabada yolcu dakikalar d)
II
A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınızB KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri: Diğer araçC KUTUSU : Ölüm şekli: Trafik kazasıD KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti : Evet;
İşte yaralanma: Hayır;Lütfen yaralanma tarihini yazınız; Yaralanma yeri: Cadde ve yol;
E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır
Katıldığınız ve dinlediğiniz
için teşekkürler