Ünİversİte ÖĞrencİlerİne ve araŞtirmacilara yÖnelİk...
TRANSCRIPT
1
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE VE ARAŞTIRMACILARA YÖNELİK
KAYNAKÇA HAZIRLAMA KILAVUZU: Ne nerede?
Bir yerleşim (veya bir konu, bir kavram vb.) hakkında tüketici literatür taraması
araştırma tasarımının / atöye çalışmasının en başında yapılır!
Peki nerelerde / nasıl yapılır?1
Aslı Odman, 12.08.2015
https://mimarsinan.academia.edu/AsliOdman
Çok önemli iki hatırlatma:
1. Bir konu / yerleşim hakkında doğrudan ‘google’a o konunun veya yerleşimin ismini
yazmak, üniversite işinize yarayacak bilimsel bir kaynakça oluşturmak işin yetersiz,
güvenilir bilgi ile kötü bilgiyi bir çorba halinde sunan, çoğu zaman da ortaya pek çok
‘çöp bilgi’ çıkaran, bilgiyi bağlamından koparan yanıltıcı sonuçlar veren bir yoldur.
2. İlla ki ‘google’ kullanmak istiyorsanız, ‘google akademik’ genel giriş yapmak için
tercih edeceğiniz arama motoru olsun!
3. Hele bir de ‘google’de bulduğunuz belgelerin sadece ‘link’lerini kes+yapıştır yapıp,
‘kaynakça’ adı altında rapor, ödev vs.’lerinizin sonuna koyarsanız bu TAMAMEN
YANLIŞ olacaktır. Çünkü önemli olan hangi ‘link’, yani hangi aracı ile bir belgeye
ulaştığınız değil, o belgenin ne, kimin/hangi kurumun tarafından, ne zaman, ne
amaçla, ne bağlamda yayınlandığı, ne için işinize yarayacağını anlayabilmek için
TAM VE DOĞRU OLARAK ALINTILANMASIDIR. LÜTFEN BU BELGENİN
SONUNDAKİ FARKLI BELGE TÜRLERİNİ ALINTILAMA KURALLARINI
ÖNCELİKLİ OLARAK OKUYUN!
1 Bu kılavuzda verilen kaynaklar, tüketici olmaktan uzaktır. Bu kılavuz, lisans eğitimine yeni başlayan
öğrencilerin ilk başvuracağı kaynakları listelemekle ve kabaca bir ‘kaynaklar panoraması’ vermekle
yetinmektedir. Öneri ve katkılarınızla iyileşecektir. (öneri ve eleştirileriniz için, e-mail:
2
İÇİNDEKİLER:
1. KAYNAK ÇEŞİTLERİ; NEREDE BULUNABİLECEKLERİ
MONOGRAFİK KAYNAKLAR:
1a. Süreli yayınlardaki (dergiler) makaleler
1b. Kitaplar
1c. Tezler
1d. TÜBİTAK Projeleri
ARŞİV BELGELERİ:
2a. Başbakanlık Osmanlı ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Katalogları:
2b. Osmanlı Bankası’nın arşivlerinde
GAZETE YAZILARI (ESKİ / YENİ):
3a. Gazete Arşivlerinden
3b.Haber portalları ve bloglarda
İSTATİSTİKLER , RESMİ RAPORLAR, MECLİS TUTANAKLARI, KANUN
METİNLERİ, KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI:
4a. TÜİK-
4b. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ‘İstanbul Külliyatı’
4c. 19. Yüzyıl sonu tüm Osmanlı coğrafyasına dair kapsamlı istatistiki bilgiler
4d. Aranan konu ile ilgili Valilik, Bakanlıklar, sair devlet kurumları ve think-
tank’ların raporları/verileri, Meclis Tutanakları ve Soru Önergeleri
4f. CUMHURİYET DÖNEMİ MECLİSLERİ GENEL KURUL
TUTANAKLARINA ERİŞİM SİSTEMİ
4g. KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI
3
KARTOGRAFİK [HARİTA] KAYNAKLARI, HAVA FOTOĞRAFLARI:
5a. Taksim İBB Atatürk Kütüphanesi’nin koleksiyonundan basılı harita
koleksiyonları
5b. İFEA (Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü) Kartografya Atölyesi (Haritalar
Kataloğu 2006) :
5c. DAİ (Alman Arkeoloji Enstitüsü)
5d. yayınlanmış yüzyıl başı İstanbul Sigorta Haritaları (Goad, Pervititch),
5e. Şehremaneti (Belediye) İstanbul Rehberlerindeki ve sair seyahat
rehberlerindeki haritalar
5f. Sair özel kurumların ve devlet kurumlarının bastığı harita koleksiyonu ve
katalogları, atlaslar:
5g. Google Earth’un sene çubuğu
5h. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin Şehir Rehberi
5i. Harita Genel Komutanlığı
5j. Çevrimiçi tarihi – tarihi dönemlere dair / güncel haritalar havuzları:
5k. GIS, mütekabiliyet analizi gibi çok boyutlu ilişkisel haritalar/atlaslar
FOTOGRAFİK ve sair GÖRSEL (+tarihi film) KAYNAKLAR:
6a. II. Abdulhamit Fotoğraf Koleksiyonu
6b. Fotoğrafhane ve fotoğrafçı (seyyah, diplomat etc.) katalogları ve sair basılmış
özel koleksiyonlar, twitter ve facebook fotoğraf arşivleri
6c. Yabancı devlet veya özel kurumlarının görsel / AÇIK ERİŞİMLİ dijital
arşivleri
6d. Gravürler ve minyatürler
ANSİKLOPEDİLER , ALMANAKLAR/ YILLIKLAR ve SAİR SOSYALBİLİMSEL
BAŞVURU KAYNAKLARI:
7a. Dünden_Bugüne_İstanbul_Ansiklopedisi
7b. İslam Ansiklopedisi,,
4
7c. International Encyclopaedia of Human Geography
7d. International Encyclopaedia of Social and Behavioral Sciences
7e. Urban Dictionary:
KENT BİBLİYOGRAFYALARI / KAYNAKÇALAR ve ZAMANDİZİNLERİ
Yerinde/sur place TARİH
8a. Yerelde ziyaret edilip, bilgi/belge edinilecek resmi ve resmi olmayan
kurumlar
8b. Mezar taşları
8c. Sözlü tarih
8d. Yerel ‘ayrıntılar’, mekanda izler
ARAŞTIRMA MERKEZLERİ, KÜTÜPHANELER ve DİJİTAL ARŞİVLER /
VERİBANKALARI
9a. Kütüphaneler ve Araştırma Merkezleri:
9b. Dijital arşiv ve veritabanları, kent ile ilgili tematik veya teknik veritabanları
9c. İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine
İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine dair önemli linkler ve bunları derleyen
siteler:
2. KAYNAK ARAMA ŞEKİLLERİ
3. KAYNAK ALINTILAMA / KAYNAK GÖSTERME KURALLARI
5
2. KAYNAK ÇEŞİTLERİ; NEREDE BULUNABİLECEKLERİ
A. MONOGRAFİK KAYNAKLAR:
1a. Süreli yayınlardaki (dergiler) makaleler
*TÜBİTAK (Türkiye Bilimler Akademisi) ULAKBİLİM’de (Ulusal Akademik
Ağ ve Bilgi Merkezi) listelenmiş [hakemli] sosyalbilimler alanındaki süreli yayınlar.
Türkiye’de hakemli olmayan, çoğunun kalitesi bir hayli tartışmalı 3000’e yakın süreli
yayın (enstitü dergisi) var2, bunların içinden nispeten kaliteli olanlarını elemek için
‘hakemli’ olanlara bakmak bir yol.
Listesi: ULAKBIM (Sosyal bilimler alanında toplam 187 dergi)
**ULAKBİM’de bulunan hakemli dergilerin ve diğerlerinin 386’sını, eksiksiz olmasa
da tarayan ve bazılarını da netten erişilebilir kılan bir index:
Akademia Sosyal Bilimler Indeksi (ASOS Index)
*Milli Kütüphane’nin arşivinde olan, Cumhuriyet dönemi’nde yayınlanmış tüm (1
milyon) makalede ortak tarama yapmak için oluşturduğu katalog tarama
Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası (1923-1999) (Milli Kütüphane –
ücretsiz üye olmalısınız!)
Türkiye Makaleler Bibliyografyası (1995’den günümüze) (Milli Kütüphane)
Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Milli Kütüphane
*Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Bilgi Bankası: Kitap, rapor, tez
vb. dokümanlar; seminer, sempozyum, kongre ve benzeri toplantılarda sunulan
tebliğler ile süreli yayınlarda (dergi ve gazete) yayınlanan makalele ve haberlere ait
bibliyografik bilgilerden oluşmaktadır. Makale ve haberler 1990 yılı ve sonrasını
içermektedir. Gazete haber ve makaleleri Türkiye’nin gündeminde önemli yer tutan
konularda seçmeli olarak indekslenmektedir.
* Özellikle Osmanlı dönemi yerel tarih ve kültürel miras hakkında önemli bilgiler
içeren Ermenice Süreli Yayınlar hakkında:
2Türkiye’de sosyalbilimler alanında akademik yayıncılık hakkında kapsamlı ve güncel bir yazı dizisi
için bakınız, Emrah Göker, ‘Sosyalbilim Yayıncılığında Enstitü Dergileri I-V’, istifhanem.com, 16 ila
30 Ağustos 2011.
6
Ermenice Süreli Yayınlar, 1794-2000, Zakarya Mildanoğlu, Aras Yayınları, 2014.
*Ulakbim’de yer almayan ve Milli Kütüphane tarafından taranmamış, aradığınız konu
hakkındaki önemli dergileri, doğrudan websiteleri üzerinden tarayabilirsiniz, bazen
tam metinlere bile ulaşabilirsiniz. Bazı dergilerin ise içindeki makaleleri derleyen dizin
/ indeks ekleri var, onları bulabilirsiniz.***
Örnekler:
Arkitekt Dergisi, Türkiye’de çıkan ilk mimarlık dergisi [1931-1982]
Mimarlık Dergisi, TMMOB Mimarlar Odası Süreli Yayını [1963-2014]
Planlama, Şehir Plancıları Odası ŞPO, [1986-2014]
Yapı Dergisi, Mimarlık, Kültür, Tasarım, Sanat, Yapı Endüstri Merkezi [1973-3015]
Kent Gündemi, Şehir Plancıları Odası ŞPO yayını [?-? 8 sayı çıkmış]
mimar.ist Dergisi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Süreli Yayını
[2001-2014]
Arredamento Mimarlık Dergisi, Boyut Yayıncılık’ın hem dekorasyon, hem tasarım,
hem de mimarlık dergisi, özellikle ‘Kent’ kısmı [1989-2014]
Ölçü Dergisi, TMMOB İstanbul İKK Süreli Yayını
Defter Dergisi [1987-2002]
Toplum ve Bilim [1977-2014]
Toplumbilim [??-2014,
Tarih ve Toplum, Yeni Yaklaşımlar [2005-2014]
Praksis, Sosyalbilimler Dergisi [2001-2014]
Arrademento Mimarlık, 21, domus gibi süreli mesleki yayınları da taramakta fayda
var.
İstanbul Dergisi (Tarih Vakfı) [1992-2008] (Dizini mevcut değil, manuel olarak
taranmalı)
Toplumsal Tarih (Tarih Vakfı) [1994-2014] [Dizin özel sayıları var]
İstanbul Dergisi (Tarih Vakfı) [1994-2007]
Çalışma ve Toplum Dergisi [2004-2015]
7
Atlas Dergisi, Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi [1993-2014] [Dizini yok, fakat
sitesinde arama motoru var, taranmalı]
National Geographic Türkiye, [2004-2014] [Dizini yok, fakat pek çok makalesi
internet sitesindeki Arşiv sekmesi altında]
Magma Dergisi [2014-]
*Ayrıca İstanbul hakkında çıkmış gelmiş geçmiş tüm süreli yayınların bir listesi / kaynakçası
için 2010 tarihli şu makaleye bakınız:
Selahattin Öztürk, ‘İstanbul için yayımlanan süreli yayınlar bibliyografyası’, Türkiye
Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010, 563-586.
*İstanbul’un, İstanbul Şehremaneti (Belediyesi) tarafından çıkarılan ilk şehircilik dergisi’nin
(İstanbul Şehremaneti Mecmuası, 1924-1942) içindeki tüm makalelerin konulara göre tasnif
edilmiş hali için bakınız:
Abdullah Taha İmamoğlu, ‘İstanbul’un İlk Şehircilik Dergisi: İstanbul Şehremaneti
Mecmuası ve Fihristi’, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı,
cilt: 8, sayı: 16, 2010, 631-672.
*Mimar Sinan GS Üniversitesi Kütüphanesi‘nin üye olduğu yabancı dildeki elektronik-dergi
veritabanlarını ve bunları biriktiren bir havuz gibi düşünebileceğiniz online veritabanlarını
(JSTOR, SSCI, ScienceDirect, Humanities International Complete, History Reference Center,
ProQuest Dissertations and Thesis Fulltext, Project Muse, Arts and Humanities Full Text gibi
şehircilik ile ilgili makaleler içeren veritabanları başta olmak üzere) kütüphanede tarayabilir,
makale indirebilirsiniz. Gene üniversite kütüphanemiz websitesinden ulaşabileceğiniz Açık
Erişim ve Açık Arşivler içinde tarama yapabilirsiniz.
* Türkiye Şehircilik Kongreleri’nde (1977- ) verilen tebliğlerin bir analizi için bakınız:
Evren Aydın, ‘Türkiye Şehircilik Kongreleri’, Türkiye Araştırmaları Literatür
Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı 6, 2005, 617-632.
*Dijitalleştirilmiş özel dergi / gazete koleksiyonları:
Türkiye Belgeleri: http://www.info-turk.be/ant.htm
Sol Yayınlar: http://www.solyayin.com/
8
1b. Kitaplar
*Ulusal Toplu Katalog: [ODTÜ hariç tüm önemli devlet üniversite kütüphanelerinin
katalogları, Koç, Sabancı ve Kadir Has hariç neredeyse tüm önemli vakıf üniversitesi
kütüphanelerinin katalogları, Milli Kütüphane, Atatürk Kütüphanesi, Beyazıt Devlet
Kütüphanesi gibi tüm önemli online kütüphane kaynaklarını AYNI ANDA
tarayabildiğiniz bir toplu katalog]
*Eski Harfli Basma Türkçe Eserler Bibliyografyası, 1584-1986, Milli Kütüphane
*+ buna ek olarak kataloğa katılmamış belli başlı aşağıdaki kütüphane kataloglarını
taramak
ODTÜ Kütüphanesi kataloğu:
Koç Üniversitesi Ktph. ve Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED)
SALT Araştırma Kütüphanesi / Osmanlı Bankası
Sabancı Üniversitesi ‘Bilgi Merkezi’
İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi
ÇEKÜL Vakfı Bilgi ve Belge Merkezi
‘tamama yakın’ bir Türkiye’deki kitaplara dair tarama sağlayacaktır.
*Türkiye’deki sahafların [toplam 207 sahaf ve yaklaşık 1,5 milyon sahaf kitabı
barındıran] ticari faaliyet için kurdukları, fakat araştırma amacı için de işe yarayan
katalog: Nadirkitap
*Ayrıca İstanbul hakkında tüm Cumhuriyet döneminde düzenlenmiş sempozyumların
ve bildiri kitaplarının kronolojik bir listesi için bakınız:
Feyza Köse Sayan, ‘İstanbul Konulu Sempozyumlar’, Türkiye Araştırmaları Literatür
Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010,619-630.
* Dünyadaki belli başlı kütüphanelerinin kataloglarında aynı anda tarama
yapabileceğiniz ortak katalog WORLDCAT
9
*Kütüphanelerde ulaşmakta zorlandığınız Türkiye’de veya yurtdışında basılmış bazı
kitapların e-kitap formatında erişilebilmesi için:
1. adres [İngilizce dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]
2. adres [Türkçe dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]
3. adres [Türkçe dilindeki edebiyat kitapları ağırlıklı]
4. adres [Türkçe dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]
5. adres [Türkçe dilindeki akademik / edebi kitaplar ağırlıklı]
*Özellikle kentlerle ilgili bir sorunsala dair arama yapıyorsanız türkçe kitap basan
yayınevlerinin kent dizilerini veya uzmanlaşmış yayınevlerinin kataloglarını ayrıca
tarayınız:
Arkeoloji ve Sanat Yayınevi
Yapı Endüstri Merkezi Yayınevi
Tarih Vakfı Yurt Yayınları Kent Araştırmaları / İstanbul
Metis Yayınevi Kent Serisi
Ayrıntı Yayınevi Kent kitapları
İletişim Yayınevi Memleket Kitapları / İstanbul / İzmir / Dünya Şehirleri
Boyut Yayınları Mimarlık ve Kent Dizisi
....
1c. Tezler
*YÖK Tez Veritabanı: [ücretsiz üye olmanız gerekiyor]
*ABD ve Kanada’da tamamlanmış tezlerin veribankası: UMich [Üniversite
kütüphanesi üzerinden abonelik ile ulaşılabilir]
*İstanbul’daki devlet üniversitelerindeki şehir ve bölge planlama bölümlerinde
yazılmış olan yüksek lisans tezleri ve projeler hakkında genel bir değerlendirme:
Gizem Aksümer / Barış Göğüş’ün 2015 İstanbul Buluşmaları’nda graph commons
zemininde yaptıkları analiz
*Boğaziçi Üniversitesi Modern Tarih Enstitüsü’nün disiplinlerarası konulardaki
yüksek lisans ve doktora tezleri
10
*İstanbul Fransız Araştırma Enstitüsü İFEA İstanbul Kent Gözlemevi OUİ’nin tezler
(mémoires) ve sair kent belgeleri
1d. TÜBİTAK Projeleri
Sonuçlanan Projeler Veritabanı
11
B. ARŞİV BELGELERİ:
2a. Başbakanlık Osmanlı ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Katalogları:
*http://www.devletarsivleri.gov.tr/katalog/ [kapsamlı belge içeriğine özet dair katalog
girişleri var]
2b. Osmanlı Bankası’nın arşivlerinde [hepsi dijitalleştirilmiş, geç dönem Osmanlı
ve Cumhuriyet dönemine ait ticaret yılllıkları, fotoğraflar, planlar gibi belgeler
içeriyor]
12
C. GAZETE YAZILARI (ESKİ / YENİ)
3a. Gazete Arşivlerinden ücretsiz üyelikle anahtar kelime üzerinden taranabilecekler:
*http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ [1945-2000 arası]
*http://www.cumhuriyetarsivi.com/monitor/index.xhtml [1930’dan günümüze, ücretli,
fakat bir haftalık kullanım + elle not tutma yöntemi ile kullanılabilir, eğitim amaçlı
ücretsiz yollanması ricasında bulunabilir]
*Ankara Üniversitesi’nin geç osmanlı/erken cumhuriyet ve sonrası dönem gazetelerini
dijitalleştirme projesi: buradan veya buradan.
*Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Bilgi Bankası: Kitap, rapor, tez
vb. dokümanlar; seminer, sempozyum, kongre ve benzeri toplantılarda sunulan
tebliğler ile süreli yayınlarda (dergi ve gazete) yayınlanan makalele ve haberlere ait
bibliyografik bilgilerden oluşmaktadır. Makale ve haberler 1990 yılı ve sonrasını
içermektedir. Gazete haber ve makaleleri Türkiye’nin gündeminde önemli yer tutan
konularda seçmeli olarak indekslenmektedir.
3b.Haber portalları ve bloglarda da yerleşim/konu hakkında daha güncel bilimsel
makale ve yazılara dair tarama yapabilirsiniz.
*http://www.arkitera.com/ adlı haber portalı, halihazırda en kapsamlı güncel kent ve
mimarlık haberlerini veriyor ve hızlı bir arama motoru ve kapsamlı bir arşivi var.
*www.yapi.com.tr [Yapı Sektörünün Haber Portalı], keza kapsamlı bir arşivi ve hızlı
bir arama motoru var.
*www.mimdap.org [‚Mimalığın Buluşma Noktası‘],keza kapsamlı bir arşivi ve hızlı
bir arama motoru var.
* www.mimarizm.com [Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu]
* http://www.kuzeyormanlari.org/ [İstanbul Kent Savunusu ve Kuzey Ormanları
Savunusu KOS’un hergün güncellenen Türkiye’nin kent gündemi sitesi]
*www.planlama.org [Şehir Plancılarının Bilgi Paylaşımı ve Tartışma Platformu]
* www.dayanismaciatolye.org www.toplumunsehircilikhareketi.org
www.mutlukent.wordpress.org gibi özel şehir bloglarını da takip edebilirsiniz.
Bu haber portallarında da, güncel haber boyutun aşan yazı, makale ve söyleşilere
rastlayabilirsiniz.
13
D. İSTATİSTİKLER , RESMİ RAPORLAR, MECLİS TUTANAKLARI, KANUN
METİNLERİ, KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI:
4a. TÜİK-
*Türkiye İstatistik Kurumu: www.tuik.gov.tr [büyük ölçekteki veriler için bizzat
TÜIK Beşiktaş Şube’ye gitmek gerekiyor.]
*Devlet Planlama Teşkilatı'nın YEREP Projesi kapsamında tüm yerel idarelere ait açık
verileri kullanıcıya sunan bölgesel portalı: www.yerelnet.org.tr
4b. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ‘İstanbul Külliyatı’, 1923’den günümüze
‘nüfus ve demografi’, ‘seçimler’, ‘kültür ve spor’, ‘adalet’, ‘eğitim’, ‘inşaat’, ‘sağlık,’
‘sanayi’, ‘tarım’ ve ‘ulaştırma’ya dair istatisitikleri derliyor.
4c. 19. Yüzyıl sonu tüm Osmanlı coğrafyasına dair kapsamlı istatistiki bilgiler
derlemesi için, Vital CUİNET’nin dört ciltlik çalışmasına bakılabilir. (Fransız Milli
Kütüphanesi’nde dijital nüshaları aşağıdaki adreste yüklüdür.)
La Turquie d'Asie, géographie administrative : statistique, descriptive et raisonnée de
chaque province de l'Asie Mineure. / par Vital Cuinet -E. Leroux (Paris)- 4 Cilt. 1892-
1901 [Asya Türkiyesi’nin idari coğrafyası: Küçük Asya’nın her eyaleti için betimleyici
ve açıklayıcı istatistikler]
*Osmanlı dönemi nahiye, kaza, vilayet, sancak ve eyalet bazında ve millet gruplarına
göre nüfus istatisiklerini Kemal Karpat aşağıdaki kitabında ele almıştır:
Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Tarih Vakfı yayınları, 2003. [orijinal ingilizce ilk basım:
1985]
*Cumhuriyet Dönemi 1925-1965 yılları arası nüfus istatistiklerini, vilayet/anadili
yoğunluklarına göre haritalayan çalışma:
Türkiye’nin Etnik Coğrafyası, 1927-1965 Anadil Haritaları, Şükrü Aslan, Sibel
Yardımcı, Murat Arpacı, Öykü Gürpınar, MSGSÜ Yayınları, İstanbul, 2015.
4d. Aranan konu ile ilgili Valilik, Bakanlıklar, sair devlet kurumları ve think-
tank’ların raporları/verileri, Meclis Tutanakları ve Soru Önergeleri :
* Orman ve Su İşleri GEODATA (İdari sınırlar, varolan / projelendirilen su altyapısı,
ağaçlandırma, orman statüleri, SİT ve sair korunan alanlar, oşinografi, yaban hayatı,
ulaştırma...katmanları)
14
* Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın her türlü kentsel bilgiyi GIS bazında paylaştığı
ATLAS (hava fotoğraflarını da içeriyor)
*Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Düzeni Planları, Bakanlığı’n İl Müdürlüklerinin
websitelerinden Nazım İmar Planları, projeler ve Mevzuat Bilgi Sistemi ve raporlar
[Şehir Planlama Mevzuat ve değişikliklerine dair ŞPO Haber Bültenleri]
*Tüm mevzuatı belli anahtar kavramlara dair için Resmi Gazete arama motoru
* İl bazında ayrıntılı ve haritalı Kültür Envanteri Listeleri [ayrıca bazı illerin ayrı
Kültür Envanteri websiteleri var]
*Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müzeler
*TÜBA’nın hazırladığı il kaynakçaları ve kültür envanterleri – TÜKSEK Kültür
Envanteri Projesi’nin parçası olarak yayınlana (Şanlıurfa, Birecik, Buldan vs.
Kaynakçaları ve Kültür envanterleri)
* Devlet Su İşleri Bölgeleri ve buradaki altyapıya dair harita ve bilgiler
*Tapu ve Kadastro Müdürlüğü Parsel Sorgulama
*Maden Tetkik Arama Türkiye Maden yatakları veribankası
*2009 senesine kadar Devlet Planlama Teşkilatı’nın raporları (pek çoğu, Kalkınma
Bakanlığı’na devrolan kütüphane sitesinde dijitalleştirilmiş)
*Temel ekonomik ve ekonomik/sosyal göstergelere Kalkınma Bakanlığı’nın
sitesinden ulaşılabilir.
*Kalkınma Ajansları’nın yerele dair yayınları (mesela İZKA, KUZKA vs. raporları)
*Yerelgündem 21 / Kent Konseyi raporları
* Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu’nun kentsel sosyal veriler ve sosyal
politika dair araştırma yayınları
*Belediyelerin kurduğu kent bilgi sistemleri (İzmir Bbelediyesi, 3 boyutlu rehber)
*İl Yıllıkları ve Faaliyet Raporları (Valilikler)
*İl Çevre Durum Raporları (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)
*İlçelerin Gelişmişlik Durumu Raporları (DPT)
*İl İşgücü Piyasası Raporları (İŞKUR)
*Hanehalkı İşgücü Anketleri ( Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)
*STK veritabanı (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) vs vs
15
*Çeşitli amaçlarla hazırlamış ÇED ve fizibilite raporları (serbest bölge yer seçimi vs)
ÇŞB’nın e-ced sitesinden takip edilebilir
* İstanbul Sit Alanları Alan Yönetimi Başkanlığı İstanbul’daki sit alanları
*TOBB, Tüsiad vs. gibi örgütlerin araştırma kurumlarının veya TESEV, TEPAV gibi
düşünce kuruluşlarının kent veya kentsel konular hakkındaki raporları, mesela
TESEV’in İl Ölçeği’nde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu gibi..
*YAYED (Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği) yayınları
...........
4f. CUMHURİYET DÖNEMİ MECLİSLERİ GENEL KURUL
TUTANAKLARINA ERİŞİM SİSTEMİ
*TBMM’nin sitesinden tutanaklar ve raporlar [1920-2014]
*Yazılı Sözlü Soru Önergeleri [2001-2014 arası, 21. online] [TBMM sitesinden
‘Denetim’ başlığından gene 21. Dönem Yasama yılına kadar geriye giden diğer
Önerge ve Soruşturma/Araştırma Komisyonlarının belgelerine ulaşabilir, fihrist
taraması yapabilirsiniz]
*Resmi Gazete’de kent ile ilgili mevzuat ve ilanlara ulaşabilirsiniz.
4g. KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI
* Mülksüzleştirme Ağları. Sermaye-iktidar ilişkileri üzerine kolektif veri derleme ve
haritalama çalışması. Özellikle mega-proje ve büyük ölçekli şirketlerin ilişki ağlarını
sorgulamak için.
* #dirençevre Çevre İhtilafları haritası
* Çevre Davaları İlişkisel Ağ Haritası: Kurumlar, Hukuki Dayanaklar, Kavramlar
*Küresel Çevre İhtilafları, Tehditleri ve Direnişleri Haritası Environmental Justice
Atlas
*http://www.megaprojeleristanbul.com/ 2003-2013 arasında İstanbul’da uygulanmaya
başlamış mega ölçekli projelerle ilgili bir veritabanı
*Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Arşiv ve Dokümentasyon Merkezi
* Mülteciler: Tüm dünya’da 1974’den günümüze mültecilerin hareketlerini ve iltica
etme nedenlerinin veribankasının görselleştirilmesi: The Refugee Project
* Sınırlardan geçerken hayatını kaybeden mültecilerin ve sınır geçme noktalarının
haritalanması: Sınırlarda Ölüm; Güney AB dış sınırlarında Göçmen Ölümleri
16
* Uluslararası karşılaştırma makroekonomik dataların son 150 yılda dinamik
görselleştirilmesi GAPMİNDER
*Dünyadaki iş kazalarını karşılaştırmalı olarak veribankasına çeviren Global Worker’s
Watch
17
E. KARTOGRAFİK [HARİTA] KAYNAKLARI, HAVA FOTOĞRAFLARI
Önemli Not: 20. yy’da Türkiye coğrafyasında pek çok yer, coğrafi şekil vs. ismi
değiştirilmiştir. Yer isimlerini tarihi süreklilik içerisinde takip edebilmek için şu
kaynak ve veribankasına bakınız:
Türkiye Yerleşim Birimleri İsim Envanteri ve Haritası Nişanyan MAP
Hayali Coğrafyalar. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Değiştirilen Yer Adları,
Sevan Nişanyan, TESEV Yayınları, 2011.
Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yayınları, 2001.
Osmanlı Yer Adları, Alfabetik Sırayla, Tahir Sezen, Devlet Arşivleri Yayınları, 2006.
5a. Taksim İBB Atatürk Kütüphanesi’nin koleksiyonundan basılı harita
koleksiyonları [ayrıca bu kütüphanenin harita künyelerini de içeren bilgilerine kataloğunu
tarayarak ulaşabilirsiniz. Ayrıca harita kataloğunu, kartpostallar kataloğunu veya albümler
kataloğunu da tarayabilirsiniz. Türkiye’nin en kapsamlı kamusal harita arşivi Taksim
Atatürk Kütüphanesi bünyesindedir. Pek çoğu dijitalize edilerek nete koyulmuştur.]
*İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk kitaplığı haritalar kataloğu I, II, III, IV
*Alman mavileri : 1913-1914 I. Dünya Savaşı öncesi İstanbul haritaları
*İstanbul-Rumeli ciheti haritaları / (1930’lar)
*İstanbul : Anadolu ciheti haritalari / (1930’lar)
*Üsküdar’ın tarihi haritaları /
*Cadastre de la ville de Constantinople : [VI. cercle municipal] (Osmanlı Dönemi
Beyoğlu Belediyesi İlk Kadastro Haritaları(]
5b. İFEA (Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü) Kartografya Atölyesi (Haritalar
Kataloğu 2006) :
*İstanbul ve Çevresi Üzerine İki Yüzyıl Boyunca Haritacılık Sergi Kataloğu, 2013,
Notre Dame De Sion ve IFEA ortak sergisi [İki yüzyılda İstanbul’un kimler tarafından
ve hangi nedenlerle haritlandığına dair kronolojik ve tematik bir yaklaşım, haritalar ve
harita türlerine dair bilgilenmek için]
5c. DAİ (Alman Arkeoloji Enstitüsü) koleksiyonları [basılmış katalogları mevcut değildir,
daha ileri / derinlikli araştırmalar için önerilir].
18
5d. yayınlanmış yüzyıl başı İstanbul Sigorta Haritaları (Goad, Pervititch),
Charles Edouard Goad’ın İstanbul sigorta haritaları / [1904-1906]
Jaques Pervititich Sigorta Haritalarında İstanbul (Ciltli) / [1922-1945]
5e. Şehremaneti (Belediye) İstanbul Rehberlerindeki ve sair seyahat rehberlerindeki
haritalar
Necip Bey Haritaları, 1914-1918 Şehremaneti İstanbul Rehberi (Osmanlıca: 1919,
Fransızca: 1924)
Ernest Mamboury, Rehber-i Seyyahin, 1925
Osman Nuri Ergin, İstanbul Şehri Rehberi, 1934
**İstanbul Rehberleri’ne dair monografik bir makale:
Kazım Baycar, ‘İstanbul Şehir Rehberleri Üzerine Bir Çalışma’, Türkiye Araştırmaları
Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı: 6, 2005, 607-616.
5f. Sair özel kurumların ve devlet kurumlarının bastığı harita koleksiyonu ve
katalogları, atlaslar:
Örnekler:
Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Haritaları [1896 Askeri Topografya Enstitüsü’nün
kuruluşu]
Osmanlı Atlası, XX. Yüzyıl Başları, yay. Rahmi Tekin vd
İstanbul Haritaları 1422-1922, yayına hazırlayan: Ayşe Y. Kubilay
Türk Deniz Müzesi Harita Kataloğu
Muhtar Katırcıoğlu Harita Koleksiyonu
****Coğrafyamızda yer isimleri son 150 senedir ciddi değişikliklere tanık olduğu için,
bu tip kaynakların Nuri Akbayar’ın Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, 2001 Tarih Vakfı,
rehberi ile beraber kullanılması tavsiye olunur.
5g. Google Earth’un sene çubuğundan geriye giderek, kente göre farklılaşan oranlarda
‘geçmişe doğru’ hava fotoğrafları edinebilirsiniz. [ Her ne kadar geriye dönük işlemese de,
19
Yandex’de (yandex – haritalar) de sokak sokak, bina bina ölçeğine kadar inan bir gösterim
mevcut.]
5h. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin Şehir Rehberi’nde üç dönem
(1982 /1966 / 1946 ) hava fotoğrafları mevcut
5i. Harita Genel Komutanlığı’nın
Hava Fotoğrafı Arşivi Bilgi Sistemi
Sayısal Türkiye Haritası, GABS ve ürünler kataloğu
5j. Çevrimiçi tarihi – tarihi dönemlere dair / güncel görselleştirme havuzları:
* www.oldmapsonline.org
İngilizce, almanca, fransızca, italyanca, ispanyolca vs. lejantlı 16.yy’dan günümüze
dijitalleştirilmiş tarihi haritaların ortak arama havuzu. Güncel yer isimleri ile arama
yapabilirsiniz.
*Bu oldmapsonline.org harita havuzu sitesinin de kapsadığı British Library
koleksiyonlarındaki haritaları bugünkü google earth ile örtüştürerek ‘georefence’
edebilirsiniz. Şimdiye kadar ‘georeference’ edilmiş olanlarını inceleyebilirsiniz.
*Roma ve Ortaçağ Medeniyetlerinin Maddi Kültürüne Dair Dijital Atlas (Askeri
altyapı, suyolları, şehirler, kaleler, yollar, limanlar, pazar/panayır yerler, idari birimler,
ekonomi, kültür ve dini yapılar, doğal kaynaklar...)
*Roma Dönemi’nde bir yerleşimden diğerine hangi vasıtalarla, hangi güzergahdan, ne
kadar zamanda gidildiğini gösteren kapsamlı ulaşım/maddi kültür veribankası haritası
*www.archatlas.org : Webe yönelik arkeolojik haritalama veribankası. Arkeolojiye
konu olan kadim dönemlerdeki ticaret rotaları, yollar, tarım havzaları, yerleşimlere
dair bilgi ve haritalar içeriyor.
*İngiltere 1 ve 2. Dünya Savaşı’nı belgeleyen bir donanma tarihi sitesinde de
Anadolu, Ege kıyılarına dair önemli haritalar var. Arama motoruna yerin ingilizce ismi
ve ‘maps’ yazmak gerekiyor [mesela ‘gokceada’ yerine ,imbros maps’]:
*Dünya –güncel- haritaları arama motoru World Map Finder ve mappery
*Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin hazırladığı İstanbul Mimarlık
Haritası
20
*Deprem tarihsel verilerine dair veritabanları:
1. European Earthquake Catalogue (Avrupa Deprem Kataloğu)
2. Helenic Macroseismic Database (Helenik Macrodeprem Veritabanı)
3. IRIS Earthquake Browser (Birleşik Deprem Araştırmaları Kurumları Veritabanı)
4. AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) 1900’den bugüne deprem
kataloğu
5. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri Veri Tabanı TAY Project
5k. GIS, mütekabiliyet analizi gibi çok boyutlu ilişkisel (veritabanlarını,
kalitalif/niteliksel bilgileri) haritalama teknikleri ve farklı yazılımlar kullanılarak
yapılan güncel ve tarihi haritalar (cartes a voir)
Bu konuda Murat Güvenç’in çalışmaları takip edilmelidir [bkz. PLN 560 kodlu
‘Şehircilik Çalışmalarında Yeni Metodolojik Açılımlar’ dersi syllabüsü]
Örnek:
Türkiye Seçim Atlası 1950-2009: Siyasette Değişim ve Süreklilik, İstanbul Bilgi
Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Eylül 2009
Galata ve Pera’nın Toplumsal Coğrafyasındaki Değişme: 1910-1922 Doğu Yıllıkları
Üzerinde Çözümlemeler, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezinde Konferans,
12 Kasım 2003, İstanbul
İstanbul’u Haritalamak: 1990 Sayımından İstanbul Manzaraları, İstanbul, No. 34,
Temmuz 2000, sayfa 34-40.
İstanbul’u Okumak: Statü-Konut Mülkiyeti farklılaşmasına ilişkin bir çözümleme
denemesi, Toplum ve Bilim I ve II, No: 71, Kış 1996, ss. 5-57.(Oğuz Işık ile birlikte)
İstanbul’u Okumak II: Mahalle düzeyindeki konut mülkiyeti statü farklılaşmasına
ilişkin bulgular nasıl genellenebilir?, Toplum ve Bilim, No:72, Bahar 1997, ss.153-64
(Oğuz Işık ile birlikte)
21
F. FOTOGRAFİK ve sair GÖRSEL (+tarihi film) KAYNAKLAR
6a. II. Abdulhamit Fotoğraf Koleksiyonu [ II. Abdülhamit döneminde Padişahın
gözü kulağı olan ve İmparatorluktaki gelişmeleri takip ettiği, önemli bir arşivleme
çalışması olan 36.585 adet fotoğraf]
İstanbul Kütüphanesi Kütüphanesi nadir eserler biriminde korunan Yıldız Sarayı
Kütüphanesi Fotoğraf Albümleri: http://kutuphane.istanbul.edu.tr/?page_id=6083
ABD Kongre Kütüphanesi, genel Istanbul vs’e dair dijital olarak taranıp, erişilebilir:
[Abdulhamid II photography collection:
Bu koleksiyondan yayınlanan seçkiler:
Yadigar-ı istanbul : yıldız sarayı fotoğraf albümünden / Nurhan Atasoy, [Ayrıntılı
Bilgi: http://www.akkok.com.tr/KSS/KulturveSanat/Pages/Yadigariistanbul.aspx ]
Sultan Abdulhamid Arşivi İstanbul Fotoğrafları, İBB ve IRCICA ortak yayını
6b. Fotoğrafhane ve fotoğrafçı (seyyah, diplomat etc.) katalogları ve sair basılmış
özel koleksiyonlar, twitter ve facebook fotoğraf arşivleri:
Osmanlı Dönemi Fotoğrafçıları: James Robertson (1813-1888), Kompa, Carlo Naya
(1816-1882), Basile Kargopoulo, Pascal Sébah & Joaillier (1857-..), Abdullah Frères
(1867 Pera), Nikolai Andriomenos, İsveçli Guillaume Berggren, Gülmez Kardeşler,
Bogos Tarkulyan ‘Phebus’ vb.
[Giriş için, konuda uzman araştırmacı Engin Özendeş editörlüğündeki Abdullah
Frères ve Sébah ve Joallier’den Foto Sabah’a adlı yayınlar, Dersaadet Fotoğrafçıları,
(yay. Bahattin Öztuncay), Panorama de Constantinople İstanbul - Sébah ve Joallier’in
panaromik İstanbul Fotoğrafları I ve II ‘ye bakılabilir ve İstanbul Araştırmaları
Enstitüsü Kataloğu (http://www.iae.org.tr/ altından http://katalog.iae.org.tr/)
taranabilir.]
Koleksiyonlara örnek:
*Pierre de Gigord Koleksiyonu, yay. Cathrine Pinquet vd.
*Wild Koleksiyonu, Constantinople 1900, yay. J.F. Pérouse vb. vb.
*Orlando Calumeno Koleksiyonu, 19. yy sonu, 20. yy. başı Osmanlı coğrafyası
kartpostalları önemli altyapı yatırımlarını, kentsel unsurları göstermekte (Bir Zamanlar
Yayıncılık’ın Bir Zamanlar...ve 100 yıl Önce Türkiye’de Ermeniler 1 ve 2 serisinde
peyderpey basılmakta)
*Artomonoff, Bizans İstanbul’u İmgeleri, 1930-47.
22
Cumhuriyet Dönemi Fotoğrafçıları ve Fotoğraf Ajansları koleksiyonları: Gazetecilerin
fotoğraf koleksiyonları [Muhterem Gökmen, Esat Tengizman ve Burhan Felek, Ethem
Tem, Cemal Işıksel, Othmar Pfershy, Münif Fehim, Hüsnü Cantürk, Suat Fenik, İlhan
Arakon veİhsan Erkılıç, Şinasi Barutçu, Fahri Seyrek, Zeki Bükey, Mehmet Biber,
Limasollu Naci ve Ara Güler, Faik Şenol, Selahattin Giz, Faruk Fenik ve Müeddep
Erkmen, Cumhuriyet Dönemi Kadın Fotoğrafçılar vs. vs. ] [bilgi için:
http://www.fotografya.gen.tr/issue-4/cengiz.html ]
1935-45 arası İstanbul ve Batı Anadolu arkeolojik kazılardaki fotoğraf arşivi için
Artamonoff Koleksiyonu
Twitter, Instagram, Websiteleri:
@hayalleme: Eski istanbul fotoğrafları twitter adresi arşivi [Hayalleme arşivi hakkında]
@sokaktakitarih: Eski/yeni İstanbul fotoğrafları twitter adresi arşivi
@NataliAvazyan: Eski İstanbul fotoğrafları [Avazyan koleksiyonu hakkında]
www.gittigidiyor.com ikinci el satış sitesi görsel (fotoğraf ve kartpostal) arşivi
www.nadirkitap.org görsel arşivi
Şehir Fotoğrafları Arşivi Tarih Tarih Kütüphanesi
Dosseman Şehir ve Müze Fotoğrafları Arşivi
Facebook grupları:
Eski Zamanlarda İstanbul'un Güzel Fotoğrafları
Eski İstanbul Fotoğrafları-Photos Old Istanbul
Eski İstanbul Belgeleri- Documenting Old Istanbul
Eski Zamanlarda İstanbul'un En Güzel Fotoğrafları ve Resimleri
Eski Üsküdar Fotoğrafları
Küçükyalı
SEMT SEMT Istanbul Fotoğrafları
Diğer ilçelere / semtlere dair pek çok başka facebook grubu (Eski Bakıköylüler, Kadıköylüler
vs.) da var...
Sinematek
Kent-sinema ilişkisi üzerine filmler, afişler, makaleler, yazılar: Sinematek.tv
23
6c. Yabancı devlet veya özel kurumlarının görsel / AÇIK ERİŞİMLİ dijital
arşivleri
*Library of Congress (ABD Kongre kütüphanesi) dijital görsel arşivinden anahtar
kelime (yer ismi, kurum ismi, kişi ismi, bina ismi...) ile arama yapabilirsiniz. Çok
zengin bir kaynak teşkil ediyor.
*Bibliothèque Nationale de France (BNF Fransa Milli Kütüphanesi, özellikle
MAPS ve IMAGES)
*British Library (İngiltere Milli Kütüphanesi) Görsel Arşivi
*New York Public Library Dijital Archives (New York Halk Kütüphanesi Görsel
Dijital Arşivi)
*British Pathé yüzyıl başı (1890-2011) İstanbul ve Anadolu’suna dair sessiz
filmler arşivi (mesela yüzyıl başı esnaf ve zanaatlara dair)
* 500 yıllık dönemdeki tüm yayın türlerindeki karışık 3 milyon görselin
dijitalleştirilip, açık erişime sunulduğu Internet Archive Book İmages
*Getty Images 100.000 online açık erişim sanat eseri (tarihi/güncel/mimari
fotoğraf, yağlı boya, heykel, elyazması, kent belgeleri..) görseli
*İngiltere’deki Tate Museum’un online açık erişim galerisi
*Washington Milli Sanat Müzesi, 25.000 sanat eserini açık erişime koyuyor.
*Avrupa Sanat Tarihi’nin önemli sanat eserlerinin bağlamını keşfedici videolar
*Nerede İNGİLİZCE açık erişime koyulmuş dijital sanat kitabı, sanat eseri,
üniversite yayınevlerinin bastığı e-kitaplar, filmler, dil dersleri vs bulabilirsiniz?
LİSTE:
* Dünyada koleksiyonları açık erişimde olan galeri, kütüphane, arşiv ve müzelerin
veribankası: OpenGLAM
* OpenDOAR: Kurumsal açık arşiv sitelerinin listesini veren ve içerikleri
üzerinde toplu arama yapmaya aracılık eden bir dizindir.
* ROAR: Tüm akademik konu alanlarında yayınlanmış serbest erişimli dijital
kaynakları toplu olarak bir arada sunan ve AB Araştırma Komisyonu tarafından
desteklenen bir işbirliği projesidir.
*Birincil kaynaklar havuzu Adam Matthew SAGE
24
*www.archive.org : Farklı kurumlar tarafından djitalize edilip, internete
yüklenmiş farklı audivizüel kaynakları (video, müzik) ve metinleri derleyen bir
veri havuzu
6d. Gravürler ve minyatürler
*Melling Gravürleri [1803-1819] Pittoresque de Constantinople et des rives du
Bosphore
*Gravürlerle Türkiye, 3 Cilt, Kültür Bakanlığı
*Osmanlı Şehir Tarihi’nin her türlü görsel kaynağına dair (gravürler, haritalar, kitap
tasvirleri) kapsamlı ve kuşbakışı bir özet için bakınız :
Kathryn A. Abel, ‘Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları’, Türkiye Araştırmaları
Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı: 6, 2005, 487-515.
*Turkish Cultural Foundation görsel arşivi (minyatür, arkeolojik buluntular, tekstil,
seramik...)
*Osmanlı Tasvir Sanatları, Minyatür, Metin And, Yapı Kredi Y, 2014.
25
G. ANSİKLOPEDİLER , ALMANAKLAR/ YILLIKLAR ve SAİR SOSYALBİLİMSEL
BAŞVURU KAYNAKLARI
7a. Dünden_Bugüne_İstanbul_Ansiklopedisi, Tarih Vakfı, 1993-94 [8 Cilt]
*İstanbul konulu Cumhuriyet Dönemi’nde çıkmış dört ansiklopediye dair kapsamlı
bilgi için (Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi hariç, Reşat Ekrem Koçu’nun
İstanbul Ansiklopedisi / İstanbul’un Alfabetik Kütüğü (1944-1971) ve 1968 tarihli
Yeni İstanbul gazetesi’nin verdiği tek ciltlik Resimli Büyük İstanbul Ansiklopedisi ve
1982 senesinde Tercüman Gazetesi’nin dört cilt halinde verdiği İstanbul Kültür ve
Sanat Ansiklopedisi)
*Serdar Serdaroğlu / Kadir Yıldırım, ‘İstanbul’un Ansiklopedileri’, Türkiye
Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010, 691-617.
7b. İslam Ansiklopedisi,, Türkiye Diyanet Vafkı İslam Araştırmaları Merkezi
İSAM’ın 1988-2013 arasında çıkardığı 44 ciltlik, pek çok Osmanlı coğrafyasındaki
kente, tarihi esere, kişiliğe vs. dair bilgi içeren ansiklopedi internetten de
ulaşılabiliyor.
7c. International Encyclopaedia of Human Geography 12 ciltlik, beşeri coğrafyanın,
kentçiliğin ana kavramlarını, oluştuğu tartışma bağları içerisinde ve kısa kaynakçalar
eşliğinde ele alan ansiklopedi: Rob Kitchin, Nigel Thrift
7d. International Encyclopaedia of Social and Behavioral Sciences 26 ciltlik,
sosyalbilimlerin ana kavramlarının tarihsel gelişimlerini, kavram tartışmalarını kısa
kaynakçalar eşliğinde aktaran ansiklopedi: N. J. Smelser, James Wright, P. B. Baltes
7e. Urban Dictionary: Metropoliten popüler kültür ansiklopedisi
26
H. KENT BİBLİYOGRAFYALARI / KAYNAKÇALAR ve ZAMANDİZİNLERİ
*IFEA’nın 1960-2000 ve 2000-2013 arası için ayrı ayrı hazırlanmış, türkçe ve
ingilizce kapsamlı İstanbul bibliyografyaları (üzerine tıklandığında online olarak
erişilebilir)
* Istanbul’da ve Istanbul Üzerine Yapılan Sosyal Bilim Çalışmaları Özetli
Bibliyografyası: 1980- 1993, Ferhunde Özbay, Boğaziçi Üniversitesi ,1994
*İstanbul Ulaşım Zaman Dizini, Zikrullah Kırmızı / Fehime Tunalı Çalışkan, Cinius
Yayınları, 2010.
*Kent araştırmaları bibliyografyası / Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı,
2001 [hazırlayanlar: Bahar Aksel / Filiz Öğretmen)
*Türkiye için bir planlama bibliyografyası, Cengiz İlkiz / Ali Somel, 2006, Ankara
SBF Yayınları. [DPT beş yıllık kalkınma planları üzerinden]
* Türkiye Hakkında Kent Ekonomisi Lisansüstü Tezlerine Dair Bir Bibliyografya
Denemesi, Hüseyin Özgür, DPT Yayınları, 2004.
*Eskişehir, Balıkesir, Hatay, Antalya, Bursa....... vb. tekil kent bibliyografyaları
*TALİD Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi’nin şu üç sayısı çok önemli
kaynaklar teşkil ediyor:
sayı 6, Türk Şehir Tarihi [Bu sayının tüm makalelerine online ulaşılabilir:
Özellikle özel sayı içindeki şu makaleler önemli:
“Şehir Tarihi ve Türkiye'de Şehir Tarihçiliği: Yaklaşımlar, Konular ve Kaynaklar”
“Osmanlı Belediye Tarihi Araştırmaları ve Kaynak Malzeme Üzerine Notlar”
“Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Şehirleşme ve Gecekondu Araştırmaları”
“Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları”
“Osmanlı Salnâmelerinin Şehir Tarihi Bakımından Önemi”
“Osman Nuri Ergin: Cumhuriyet Döneminin İlk Şehir Tarihçisi”
“İstanbul Şehir Rehberleri Üzerine Bir Çalışma”
“Türkiye'de Şehircilik Kongreleri”
sayı 13, Türk Mimarlık Tarihi,
27
sayı 16, İstanbul Tarihi
** TÜBA’nın hazırladığı il kaynakçaları ve kültür envanterleri – TÜKSEK Kültür
Envanteri Projesi’nin parçası olarak yayınlana (Şanlıurfa, Birecik, Buldan vs.
Kaynakçaları ve Kültür envanterleri)
I. Yerinde/sur place TARİH
8a. Yerelde ziyaret edilip, bilgi/belge edinilecek resmi ve resmi olmayan kurumlar
(her kentte, yerel şartlara göre bu listeye ekleme ve çıkarmalar olacaktır):
* İlçe Kaymakamlığı
* İlçe Belediye Başkanlığı (farklı birimleri)
* Tapu Kadastro Müdürlüğü
* İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
* Jandarma Komutanlığı (askeri arazi kullanımlarına, asayişe dair)
* Emniyet Amirliği (asayiş, suça dair veriler)
*İlçe Meteoroloji Müdürlüğü
* Özel İdare Müdürlüğü
* Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)
* İlçe Tarım Müdürlüğü
* Tarım Orman Müdürlüğü / Orman İşletmesi İdaresi
* Halk Kütüphanesi
* Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü
* Üniversite Fakülteleri, Yüksekokullar, Meslekokulları
* Kaymakamlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı
*Siyasi parti temsilcilikleri, gençlik örgütleri, kadın kolları
*Yerel basılı ve internet gazetelerinin sahipleri / yazı işleri müdürleri
*İlçenin en eski fotoğraf stüdyolarının muhtemel arşivleri
* Çevre, Kültür Koruma Dernekleri
*Mezun Dernekleri
*Hayırseverlik tanımlı kurumlar, Vakıflar
*Hemşehri Dernekleri
28
*İşadamı Dernekleri
*Sendikalar
*Meslek (esnaf, zanaatkar) örgütleri, birlikleri, kooperatifler
* Yerel Tarih Araştırmaları Dernekleri (İzmir, Kuşadası, Selçuk, Antalya vs’de olduğu gibi.
Tepekule Yerel Tarih Araştırmaları Dergisi adlı ulusal yerel tarih süreli yayını iki sayı
çıkabildi)
* Kent Konseyi
8b. Mezar taşları (Osmanlı ve cumhuriyet dönemi, sosyal/göç tarihinin okunabileceği son
dönem mezar taşları) [bkz. ‘Mezarlıklar: Güncel Demografik Dinamiklerin Canlı Kaynakları’,
Jean-François Pérouse, İstanbul ile Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve
Kentsel Bellek (İstanbul: İletişim, 2011)]
8c. Sözlü tarih, yerel bellekler (mesela emekli olup oraya yerleşmiş öğretmenler, sohbeti ile
tanınan yaşlılar), kurumlar, kişiler, koleksiyonerler, yerel fotoğraf stüdyolarının, yayınların,
hemşehri derneklerinin, sendikaların arşivi. [Sahaya gitmeden önce bu randevuları
ayarlamaya çalışın!]
Yerinde tarihin kaynaklarına dair iyi bir kılavuz kitap:
Esra Danacıoğlu, Geçmişin İzleri. Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt
Yayınları [2007, 3. Basım]
8d. Yerel ‘ayrıntılar’, mekanda izler: ulaşım haritaları, duvar yazıları, sokak isimleri,
apartman isimleri, dükkan isimleri...
29
J. ARAŞTIRMA MERKEZLERİ, KÜTÜPHANELER ve DİJİTAL ARŞİVLER /
VERİBANKALARI
9a. Kütüphaneler ve Araştırma Merkezleri:
*İstanbul’daki tüm kütüphaneleri, ilçelere ve türlerine göre, websitesi ve iletişim
adresleriyle beraber gösteren site (öncelikli ‘çalışma / araştırma ortamı’ olarak 24 saat
açık Atatürk Kütüphanesi, İSAM Üsküdar, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Salt
Galata, İstanbul Araştırma Enstitüsü Kütüphanesi...)
* Çekül Vakfı’nın hazırladığı ‘Beyoğlu Bilgi Belge Rotası’
*Beyoğlu dışında, tarihi yarımadaki (Fatih) bilgi/belge merkezleri:
Çoğu www.toplukatalog.gov.tr üzerinden ulaşılabilen
İstanbul Beyazıt Kütüphanesi
Süleymaniye Külliyesi Kütüphanesi vs.
30
K. İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine dair önemli linkler ve bunları
derleyen siteler:
1. http://www.informationisbeautiful.net/
2. Wikipedia Bilgi görselleştirmesi veritabanı InfoViz
3. http://visualizing.org/
4. http://visual.ly/
5. Girilen verilere uygun infografikler yaratan site: http://app.raw.densitydesign.org/
6. http://progressivegeographies.com/?s=map [Coğrafyacı Stuard Elden’den sosyal
haritalama derlemeleri]
7. http://thesocietypages.org/graphicsociology/#
**Şehircilik çalışmaları için önemli olabilecek twitter adresleri
@AbandonedPIaces (Tasarım hatalarına işaret eden metruk yerler)
@Amazing_Maps (Güncel sosyal ve fiziki haritalama denemeleri)
31
2. KAYNAK ARAMA ŞEKİLLERİ
A. ‘Başlık’: bu arama şeklinde çoğu zaman sadece kaynağın (kitap, makale vs.) başlığı
tam olarak verilirse kaynağa ulaşılır. Rastgele yazdığınızda, ancak kaynağın isminin
başında ‘Seferihisar’ geçiyorsa aramanız başarıya ulaşır. Yani kısıtlayıcı bir arama
şeklidir.
Örnek (Toplu Katalog’dan): Başlık: Seferihisar [toplam 133 sonuç]
Kayıt: 2/133
Materyal Türü: Kitap
Başlık: Seferihisar sesi
Yayın Yılı: 2007
Dil: Türkçe
Kütüphane: Milli Kütüphane
Ayrıntılı Gösterim
Kayıt: 3/133
Materyal Türü: Seri
Başlık: Demokrat Seferihisar.
Yayın Yılı: 2010
Dil: Türkçe
Konu: Yerel gazeteler -- İzmir (Türkiye)
Siyaset -- Aktüalite -- Gazeteler -- Türkiye
Kütüphane: Milli Kütüphane
Ayrıntılı Gösterim
32
B. ‘Konu’: önceden kütüphanecilerin kataloglamak için geliştirmiş olduğu ‘konu’
kategorileri içinde, daha geniş arama yapılabilir, daha ‘nokta atış’ sonuçlar alınabilir.
mesela ‘Konu: Seferihisar’, Yavaş Şehir, İzmir Tarihi, Mandalina, Yerel Pazar vs.
seçilebilir. Elde edeceğiniz sonuçların, bu konu ile ilgili olduğundan, isminin sizi
yanıltmayacağından emin olabilirsiniz.
Örnek (Toplu Katalog’dan): Konu: Seferihisar [19 sonuç]
Kayıt: 1/19
Materyal
Türü: Kitap
Başlık:
Seyyahların izinde : Seferihisar / Derleyen ve çev. : İlhan
Pınar (2 adet)
Seyyahların izinde Seferihisar / derleyen ve çeviren: İlhan
Pınar. (1 adet)
Seyyahların izinde: Seferihisar / Derleyen ve çeviren ; İlhan
Pınar (1 adet)
Alt Yazar: Pınar, İlhan
Yayın Yılı: 2010
Ayrıntılı
Gösterim
Kayıt: 2/19
Materyal Türü: Kitap
Başlık: Seferihisar - Dilek tourism development project.
Yazar: Ministry of Culture and Tourism Depaertmnet of planning and Investment.
Dil: İngilizce
Konu: Tourist trade -- Seferihisar
Kütüphane: İYTE
33
C. ‘Tam Metin’, veya ‘Kelime Arama’, veya ‘Tüm Alanlarda’ arama: Hakkında kaynak
aradığınız kent, konu vs. hakkında kataloğun herhangi bir kısmında (başlık, özet,
konu, yazar vs.) bu kelime geçiyorsa, listeler. Çok daha geniş ve daha az spesifik bir
aramadır. Bir kaynak atlamadığınıza emin olmak için uygulamak faydalıdır.
Örnek (Toplu Katalog’dan): Tam Metin: Seferihisar 275 sonuç
Kayıt: 1/275
Materyal
Türü: Kitap
Başlık: Dünden yarına Seferihisar sempozyumu: bildiriler/ Seferihisar
Kaymakamlığı Çevre Kültür ve Turizm Birliği.
Yazar: Dünden yarına Seferihisar sempozyumu:( 7-8 Ekim 2004:
İzmir)
Alt Yazar: Seferihisar Kaymakamlığı Çevre Kültür ve Turizm Birliği
ISBN: 9789755854847
Yayın Yılı: 2004
Dil: Türkçe
Konu: Tarih -- Seferihisar -- İzmir (Türkiye) -- Sempozyumlar
History -- Seferihisar -- İzmir (Turkey) -- Symposiums
Kütüphane: Ege - Merkez
Ayrıntılı
Gösterim
Kayıt: 2/275
Materyal Türü: Kitap
Başlık: Seyyahların izinde : Seferihisar / Derleyen ve çev. : İlhan Pınar (2 adet)
Seyyahların izinde Seferihisar / derleyen ve çeviren: İlhan Pınar. (1 adet)
34
Seyyahların izinde: Seferihisar / Derleyen ve çeviren ; İlhan Pınar (1 adet)
Alt Yazar: Pınar, İlhan
Yayın Yılı: 2010
Dil: Türkçe
Konu:
Pınar, İlhan (2 adet)
Seferihisar -- İzmir (2 adet)
Seferihisar -- İzmir (1 adet)
Kütüphane: Başkent | İzmir Ekonomi | Yaşar - Merkez (2 adet)
D. ‘Anahtar Kelime’: ‘konu’dan daha dar, kavram / başlık veya özet içerisinde geçen,
kaynak ile ilgili önemli bir ipucu veren kelimeler üzerinden arama yapar
Örnek (ODTÜ Kütüphanesi online kataloğundan): Anahtar Kelime: Beykoz
KEYWORDS (1-5 of 5)
Most relevant titles entries 1-4
1
Çeşmibülbüle gizlenmiş Abıhayat Beykoz/ Ali Bilir. Bilir,Ali
İstanbul: Kitabevi, 2008.
Location Call No. Barcode Status
Popular
Books
DR738.5.B45
B59 2008 255070201060917188 AVAILABLE
2
Türk cam sanatı ve Beykoz isleri / Fuat Bayramoğlu. Bayramoğlu,
Fuat.
Ankara : Türkiye Is Bankası, 1996.
Location Call No. Barcode Status
35
ML Book
Collection
NK5165 .B356
1996 1020233798 AVAILABLE
3
Geleneksel Türk dericilik sanayii ve Beykoz Fabrikası :
Boğaziçi'nde başlatılan sanayi / Önde Küçükerman, Önder, 1939-
Ankara : Sümerbank, 1988.
Location Call No. Barcode Status
ML Book
Collection
HD9780.T94 S865
1988 1020245526 AVAILABLE
4
Turkish glass art and Beykoz-ware / Fuat Bayramoğlu ; translated
into English by Leylâ Melek Kerme Bayramoğlu, Fuat, 1912-1996.
İstanbul : RCD Cultural Institute, 1976.
Location Call No. Barcode Status
ML Rare
Collection
NK5165.A1
B313 1976 255070201060918048
LIB
USE
ONLY
36
3. KAYNAK ALINTILAMA / KAYNAK GÖSTERME KURALLARI
İstanbul Bilgi Üniversitesi Türkçe Birimi eski websitesi’nden, kitap, makale, tez, ansiklopedi
maddesi, gazete yazısı vs. gibi farklı kaynaklardan faydalanıldığında, nasıl alıntı yapılacağına
dair bir kılavuz aşağıdadır. ALINTILAMANIN AMACI, SİZİN YAZDIKLARINIZI DAHA
SONRA OKUYANLARIN, KULLANDIĞINIZ KAYNAKLARI TAM OLARAK
BELİRTTİĞİNİZ YERDE TEKRAR BULABİLMESİ, KULLANDIĞINIZ YERİ TEKRAR
OKUYABİLMESİNİ SAĞLAMAKTIR..[Kaynakların ‘güvenilirliği’ meselesi!]
Tam olarak tarih, yayınlandığı yer ve sayfa aralığı gibi verilerin, sadece hazırladığınız makale,
raporların içine ve sonundaki kaynakçasına değil, aynı zamanda HARİTALAR ve
FOTOĞRAFLAR gibi, fiziken veya internette elde edilmiş kaynakların da altına işlenmesi
muhakkak gerekmektedir. Haritaların altına kaynak dışında, haritanın ÖLÇEĞİNİ de
belirtmeniz muhakkak gereklidir.
Metin içindeki göndermeler, dipnotlar ve kaynakça için, örneğin , MSGSÜ bünyesinde çıkan
tasarım+kuram dergisinin ‘alıntılama önerilerini’ kullabilirsiniz!
tasarım+kuram dergisi:
Göndermeler ve Dipnotlar;
Yazı içinde diğer kaynaklara gönderme yapılırken, metnin uygun yerlerine parantez açılarak,
yazarın soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası (Tekeli 1992, 23-27) verilir. Aynı yazarın aynı
yıl içinde yayınlanmış başka bir eserine de gönderme yapılıyorsa, (Tekeli 1992 a, 30 -37) ve
(Tekeli 1992 b, 47-53) şeklinde belirtilir. Bu sıralama kaynakça için de geçerlidir.
Aynı kaynağa birden çok gönderme yapılıyorsa, "a.g.e." ya da "a.g.e." gibi kısaltmalar yerine,
yukarıda belirtilen yöntem tekrarlanır. Eğer yazar adı metin içinde geçiyorsa, yalnızca eserin
yayın yılının ve sayfa numarasının, örneğin "...Tekeli'nin (1992, 29) dediği gibi..." şeklinde
belirtilmesi yeterlidir.Kaynak iki yazar tarafından kaleme alınmışsa her iki yazarın da
soyadları (İlkin ve Tekeli 1981, 61 -65) belirtilir. Yazar sayısının ikiden fazla olması
koşulunda, ilk soyadının ardından "vd." ibaresi (Tekeli vd. 1996, 101-102) kullanılır. Eğer
ikiden fazla kaynağa aynı yerde gönderme yapılıyorsa, yazar adlarının arasına noktalı virgül
konularak yazar adlannın alfabetik sırasına göre (Ortaylı 1985, 52; Tekeli 1992, 23- 27)
verilir.
Metin içinde kaynak göstermek için sayfa altında ayrıca dipnot verilmez; sadece ana metin
içinde yer alması uygun görülmeyen notlar için dipnot kullanılır. Ana metinde ve dipnotlarda
atıfta bulunulan tüm kaynaklar, yazının sonuna eklenecek "Kaynakça" kısmında yer alır. Yazı
içinde atıfta bulunulmamış olan kaynak, "Kaynakça" kısmında yer almaz.
Eğer eserin orijinalinden faydalanmıyorsa ve aynı eser Türkçe olarak da yayınlanmışsa, eserin
Türkçe adının ve yayın bilgilerinin, kaynakçada parantez içinde ayrıca belirtilmesi beklenir.
Kaynakça, Metinden ayrı olarak verilecek kaynaklar; kitap, periyodik, derleme, derleme
içindeki makaleler, tezler, yayınlanmamış çalışmalar, yazarların alfabetik soyadı sıralamasına
göre "Kaynakça" kısmında aşağıdaki gibi yer alır. Bir yazarın birden çok eserine
37
başvurulmuşsa, her seferinde yazarın soyadı ve adı tekrarlanır, sıralama, son yayınlanan eserle
başlatılır.
Kitap;
İlkin, S. ve Tekeli, İ. 1982. Uygulamaya Geçerken Türkiye'de Devletçiliğin Oluşumu.
Ankara: ODTÜ İdari İlimler Fakültesi Yayını, Yayın No. 39.
Jacobs, J. 1996. Edge of Empire: Postcolonialism and the City. London: Routledge.
Tekeli, İ. 1992a. Mekân Organizasyonlarına Makro Yaklaşım. Ankara: ODTÜ
Mimarlık Fakültesi Yayını, Yayın No. 28.
Tekeli, İ. 1992b. Belediyecilik Yazıları 1976-1991. İstanbul: IULA-EMME Yayınları,
Kent Basımevi.
Derleme Kitap içindeki Makaleler;
Hail, S. 1992. The Question of Cultural Identity. In: Hall, S et al. eds. Modernity and
its Futures. Cambridge: The Open University - Polity Press, pp. 273-326.
Keyder, Ç. 1998. 1990'larda Türkiye'de Modernleşmenin Doğrultusu. İçinde:
Bozdoğan, S. ve Kasaba, R. der. Türkiye'de Modernleşme ve Ulusal Kimlik. İstanbul:
Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 29-42.
Dergi içindeki Makaleler;
Dellheim, C. 1987. The Creation of a Company Culture: Cadburys 1861-
1931. American Historical Review 92 (1), pp. 13-44.
Zorlu, F. 2008. Kentsel Dokuların Dolaşım Sistemlerinin İşleyişindeki Rolü. ODTÜ
Mimarlık Fakültesi Dergisi 25 (1), s. 81-104.
Bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan bildiriler:
Kaya, A.G. ve Ergönül, S. 2010. Otoyol Projelerinde Yap İşlet Devret Modeli: Gebze-
İzmir Otoyol Projesi. İçinde: Birgönül, T. ve Budayan, C. der. 1. Proje ve Yapım
Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Ankara, 29 Eylül-1 Ekim, 2010. Ankara: ODTÜ
Yayınları, s. 324-335.
Micelli, F., Myers, J.J. and Murthy, S.S. 2002. Performance of FRP confined concrete
subjected to accelerated environmental conditioning. In: Benmokrane, B. and El-
Salakawy, E., eds. Durability of fiber reinforced polymer (FRP) composites for
construction: Proceedings of the second International Conference (CDCC 02).
Montreal, 29-31 May, 2002. Sherbrooke: Université de Sherbrooke, pp. 87-98.
Tezler ve Yayınlanmamış Çalışmalar
Işık, O. 1991. The Penetration of Capitalism into Housing Production: Speculative
Housebuilding in Turkey, 1950-1980. Unpublished Ph.D. dissertation, University
College London, Bartlett School of Architecture and Planning.
Ünal, M. 1973. İstanbul'da Apartmanın Tarihsel Gelişimi ve Konut Sorunu İçindeki
Rolü Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, İDGSA, Mimarlık
Yüksek Okulu.
Rapor
38
European Commission. 2004. First Report on the implementation of the internal
market strategy 2003-2006. Luxembourg: Office for Official Publications of the
European Communities.
Web sayfası
Thompson, B. 2006. Why the net should stay neutral [online]. Available at:
http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4594498 [Accessed: 10 May 2007].
Thompson, B. 2006. Why the net should stay neutral [çevrimiçi]. Erişim yeri:
http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4594498 [Erişim tarihi: 10 May 2007].