یکینورتکلا تراجت نوناق یسررب و...

ی جمهوری اسالمی ایرانتجارت الکترونیک قانون و بررسی نقد 1

نقد و بررسی قانون تجارت الکترونیکی جمهوری اسالمی ایران

کاوه نفری – پیام واثقی دانشجوی کارشناسی دانشکده مهندسی کامپیوتر

دانشگاه صنعتی شریف

چکیدهظهور اینترنت و تجاری شدن آن در دهه ی اخیر شیوه های سنتی تجارت را متحول کرده است.

قانون در عرصه ی اینترنت و بروز جنبه هایی غیر اخالقی و زیانبار، به رغم منصف حاکمیت

استفاده از اینترنت اجتناب ناپذیر و مفهوم آزادی تجارت نیز، حقی خدشه ناپذیر شده است. برای

تأمین این مقصود ضروری است مقدماتی جامع وضع گردد و در این عرصه هر کسی مسئول و

هوری اسالمی ایران با توجه به امتیازات تجارت الکترونیکی، ضامن اعمال خود باشد. دولت جم

تصویب کرد و وظایفی را در این زمینه به 9/5/1381سیاست تجارت الکترونیکی را در تاریخ

عهده ی وزارت خانه های بازرگانی، علوم و تحقیقات و فناوری و پست و تلگراف و تلفن قرار

به تصویب مجلس شورای اسالمی 1382یل اردیبهشت داد و قانون تجارت الکترونیکی در اوا

رسید. چه این قانون بر اساس اصول کلی و منابع معتبر نوشته شده ولی نقدهایی بر آن وارد

است. در این گزارش سعی کرده ایم، این قانون را بر اساس میزان درک و فهم خود، مورد نقد و

بررسی قرار دهیم.

لکترونیکی جمهوری اسالمی ایران، نقد قانون تجارت قانون تجارت ا :کلمات کلیدی

الکترونیکی جمهوری اسالمی ایران


پیشینه تجارت الكترونیكي در جهان :

تعیین دقیق نقطه اي شروع تجارت الكترونیكي در جهان كار ساده اي نیست، اما مي تاون گفت كه در

ي استفاده از محیط اینترنت را به عنوان ابزاري ابتدا گسترش اینترنت و افزایش استفاده از آن، ایده

تبلیغاتي در اذهان ایجاد كرد. لذا شركت هاي تبلیغاتي كه در این محیط رشد مي كردند را مي توان به

عنوان اولین تاجرین الكترونیكي تلقي نمود. پس از آن افراد خالق و كارآفرین به فكر ایجاد پایگاه هاي

و بازاریابي محصوالت خود افتادند. در این مرحله تجارت الكترونیكي به الكترونیكي براي معرفي

مرحله ي معرفي و بازاریابي رسید. پس از این مرحله كسب و كارهایي كه موجب حذف بنگاه هاي

واسطه از زنجیره ي عرضه مي شد و تجارت را ساده و مقرون به صرفه و بهاي كاال را كاهش مي داد

رش تجارت الكترونیكي، امروزه شاهد فعالیت هاي جدیدي هستیم كه در دنیاي سنتي رونق گرفت. با گست

1اصوال معني نداشت.

ارائه ي آمار استفاده كنندگان تجارت الكترونیك بسیار دشوار مي باشد، اما مي توان از معیار رشد

اینترنت بر ساختار كاربران اینترنت به عنوان یك شاخص در این زمینه استفاده نمود. چگونگي تاثیر

تجارت و صنعت را مي توان بر اساس مدل پورتر تحلیلي نمود :

ورود به بازار )تازه واردین( :

اینترنت باعث شد تا بسیاري از موانع ورود به بازار چون امكانات فیزیكي، كانال هاي

دسترسي فشارهاي قانوني و غیره برطرف گردد.

تن تجارت ها بسیار دشوارگردیده و هجوم تازه واردین به با وجود اینترنت انحصاري نگه داش

بسیاري از تجارت ها و صنایع مشهود است.

رقبا :

با ورود اینترنت به عرصه تجارت)و یا ورود تجارت به عرصه ي اینترنت!( تمایز رقبا بسیار

كاهش یافته و در انحصار نگه داشتن بازار دشوار گردیده است.

قیمت كشیده شده است.رقابت بیشتر به سمت

.با از بین رفتن مرزهاي جغرافیایي، تعداد رقبا تا سطوح جهاني افزایش یافته است

قدرت تامین كنندگان :

تداركات الكترونیكي، از یك طرف باعث كاهش قدرت تامین كنندگان بر روي فروشندگان

فراهم كرده شده و از طرف دیگر امكان یافتن مشتري بیشتر را براي تامین كنندگان

است.

اینترنت كانالي جهت ارائه مستقیم بسیاري از كاالها از تامین كننده به مشتریان نهایي شده

و باعث كاهش و حذف واسطه هاي میاني فاقد ارزش گردیده است.

1 ( مانند موتورهاي جستجوي اینترنتي


تداركات الكترونیكي باعث دستیابي تمامي فروشندگان به منابع اولیه گردیده و این خود

ن فروشندگان و ارائه محصوالت استاندارد شده مي شود، كه این باعث كاهش تمایز بی

خود یكي از عوامل كاهش موانع ورود به بازار و عرصه تجارت مي باشد.

قدرت فروشندگان :

حذف كانال هاي قدرتمند سنتي

انتقال قدرت به سمت خریدار

كاهش هزینه ها

تهدید كاالها یا خدمات جایگزین :

ردن كل صنعت مي تواند اندازه آن بخش را گسترش دهد.اینترنت با كارآمد ك

تكثیر و انتشار روش هاي گوناگون و دیدگاه هاي مختلف در اینترنت، تهدید كاالهاي جایگزین

را بیش از پیش افزایش مي دهد.

« سرمایه داري بدون اصطكاك»بر اساس مدل فوق، برخي بر این باورند كه تجارت الكترونیكي در آینده

. سرمایه داري بدون اصطكاك بازاري را توصیف مي كند كه در آن 2ه ارمغان خواهد آوردرا ب

اطالعات كاملي از میزان واقعي عرضه و تقاضاي فرآورده ي خاص خریداران و فروشندگان تقریبا

دارند. در فعالیت هاي تجاري موضوع مسافت و مقررات محدود كننده از میان بر داشته مي شوند.

قابتي كاال احراز مي شودو مصرف كننده اطالعات مفید و كامل تحصیل مي كند. بنابراین حد و بهاي ر

مانع از گردش بازار بر اساس مرزهاي سود به عنوان اصطكاك اقتصادي جمع مي شود و هر آنچه

در متن الگوي رقابت كامل گردد از بین مي رود. شركت ها با رقیباني در اینترنت مواجه مي شوند كه

در اقتصاد بدون 2امر تسخیر بازار و راهبردهاي مربوطه، آموزش دیده اند. بنابر نظر دكتر تدلوئیس

تنها چیزي كه اهمیت دارد، سهم »اصطكاك كه در آن هزینه ساخت و پخش فرآورده به صفر مي رسد،

ق به شماست.و سهم بازار به این معناست كه چند درصد از مشتریان در این بازار متعل« بازار است

پیشینه ي تجارت الكترونیك در ایران

نظر به گسترش سریع تجارت الكترونیكي در جهان، گریز ناپذیر بودن استفاده از آن ، نقش تجارت

الكترونیكي در حفظ، تقویت و توسعه موقعیت رقابتي كشور در جهان و صرفه جویي هاي ناشي از

عزم خود را در 1381هوري اسالمي ایران از سال اجراي تجارت الكترونیكي در كشور، دولت جم

استفاده و گسترش تجارت الكترونیكي در كشور جزم نموده و قوانیني مربوط به تجارت الكترونیكي در

به تصویب مجلس رسید. 1382ایران در دي ماه سال

و است :راه اندازي و گسترش تجارت الكترونیكي در كشور ما با موانع و چالش هاي زیر روبه ر

محدودیت خطوط ارتباطي در سرعت پایین آن ها در انتقال داده هاي الكترونیكي (1

2 )Bill Gates , The Roud Ahead (Penguin , 1996)

2)Ted Lewis


عدم اطالعات كافي موسسات بزرگ و كوچك داخلي از تجارت الكترونیكي مزایاي آن (2

كمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الكترونیكي و شبكه ي اینترنت. (3

رت الكترونیكيحقوق گمركي و مالیات هاي قابل وصول از تجا (4

تامین امنیت الزم براي انجام مبادالت الكترونیكي و محرمانه ماندن اطالعات مربوطه (5

هزینه ي اولیه ي نسبتا باالي استفاده از تجارت الكترونیكي در شركت هاي دولتي و خصوصي (6

ي( به گذار از نظام هاي موجود و اصطالحات آن )مثل اعتبارنامه، برات، شرایط تجارت بین الملل

تجارت الكترونیكي ایمن و اصطالحات آن )مثل گواهي دیجیتالي، ضابطه ي رمز نگاري داده ها و

غیره( مستلزم عبور از دوره ي كوتاه و آسیب پذیر به اختالل و كالهبرداري است تا اینكه

مخاطرات و مشكالت شناسایي و تحت كنترل قرار گیرند. كشور ما نیز در حال حاضر در چنین

عیتي قرار دارد. وض

چرخه تجارت الكترونیكي :

واحدهاي كاري روز افزودن و مصرف كنندگان، دسترسي آسان و ارزان به شبكه -

دارند كه بازار بالقوه و سیعي را عرضه مي كند و موجب رشد تجارت در این شبكه

بین المللي است. اما بیشتر قوانین به صورت كشوري مي شده است. اینترنت ذاتا

اشد. بنابراین قوانین و مسولیت ها معموال هماهنگ نیست.ب

در حال حاضر اینترنت جزء الینفك راهبرد بازاریابي اكثر كشورهاست. اما مقررات -

و قوانین در این حوزه در كشورهاي مختلف متفاوت است. و برخي از بخش ها در

ه تر شدن كشورهاي مختلف مشمول قوانین خاص مي شوند. براي روشن تر و ساد

موضوع شمایي از چرخه تجارت الكترونیك را عرضه مي كنیم.

فعالیت پیش از خرید -1

فرآیند انجام معامله -2

تسویه حساب -3

خدمات پس از فروش -4

نحوه انجام هر یك از مراحل چرخه تجارت، بر حسب نوع مشتري، عرضه كننده، -

دمات در اینترنت نوع كاال و مواردي دیگر مي تواند متفاوت باشد. یافتن كاال و خ

معموال از طریق موتورهاي جستجو صورت گیرد. كه خود چندین مساله را در بر

دارد :

اعتماد به كاالهایي كه رویت نشده اند. -

چگونگي سفارش و پر كردن فرم هایي كه تازگي دارد. -

اعتماد نسبت به پرداخت ها )سو استفاده از كارت هاي اعتباري( -

و خدمات )عرضه كننده سایت واقعي نباشد(اعتماد به تحویل كاال -


اعتماد به خدمات پس از فروش )استرداد كاالي معیوب و مطالبه خسارت( -

مسئله دیگري كه مطرح است قابلیت اطمینان به اینترنت مي باشد. به دلیل اینكه -

اینترنت مالك حقیقي و حقوقي ندارد بسیاري از اتفاقات در این حیطه غیر قابل ره

ست. و البته به رغم همه این مسائل، منتقدان اینترنت را به عنوان یك كانال گیري ا

قابل اعتماد معرفي مي كنند.

انواع تجارت الكترونیكي :

تجارت بین واحد كاري یا بنگاه و مصرف كننده مانند فروش كتاب -

تجارت بین دو واحد كاري مانند تجارت بین سازنده خودرو و قطعه ساز -

مصرف كننده مانند مزایده تجارت بین دو -

- Business to Administation = B2A.

- Consumer to Administration C2A

تجارت الكترونیك بین المللي

مرزي از طریق شبكه هاي -تجارت الكترونیك بین المللي متضمن معامالت فرا -

كامپیوتري است. و كال شامل خرید و فروش آن الین است. با وجود تعاریف مختلف

توافق كلي اینست كه معامله تجارت الكترونیكي بین المللي باید متضمن تعهد فروش

فرآورده به صورت آن الین باشد و این امر صادرات یا واردات كاال یا خدمات را در

پي دارد.

مانند :

خرید كتاب از سایت آمازون كام توسط افراد مقیم ایران

لوازم تجارت الكترونیكي :

امنیت -نظام ملي اطالعات و كپي رایت -كدتجاري محصول -قوانین گمركي -مستعد سیستم بانكي

بستر قانوني مناسب -تطابق مقررات ملي و بین المللي -محرمانه بودن اطالعات شخصي -اطالعات

تاسیس -تامین خطوط ارتباطي سریع و مطمئن -همكاري دانشگاه ها -جهت اجراي تجارت الكترونیكي

ضاء دیجیتال در كشور.مرجع گواهي ام

امنیت در تجارت الكترونیك

منظور از امنیت حفاظت داده ها در مقابل افراد غیرمجاز در فرآیند تجارت است و -

به علت باز بودن این شبكه ورود افراد غیرمجاز به سادگي میسر است. ابزارهاي

اصلي حمایت در این زمینه عبارتند از رمز نگاري واحراز هویت

تاي تجارت الكترونیك نظامي براي رسیدگي به امور مشتریان الزم است، و در راس -

با توجه به شرایط جدید و متفاوت مبادله احتیاج به تدوین قوانین و مقررات جدید،

روشن و دقیق براي پیشگیري از ورود خسارت به طرفین است.


نقد قوانین تجارت الکترونیک

است که در ابتدا با ارائه تعاریفی سعی کرده، فهم مواد در قسمت این قانون به این صورت تدوین شده

بعدی را تسهیل کند. بنابراین ما از نقد تعاریف ارائه شده در باب اول این قانون شروع خواهیم کرد.

که مصرف کننده را تعریف کرده است. از فعل اقدام کردن برای رساندن 2در قسمت س ماده

. و این تعریف بسیار گنگ است. چون اقدام کردن می تواند شامل مفهوم استفاده شده است

گستره ای از فعالیت ها شود. و حتی تعریف را عوض کند برای مثال اگر منظور از اقدام

در واقع تعریف ارائه شده به نوعی تعریف هاکر کردن را اقدام به مزاحمت در نظر بگیریم

بنابراین بایستی در این ماده اقدام کردن به طور است و هیچ ارتباطی با مصرف کننده ندارد

روشن و کامل بیان شود.

بین تعریف ارائه شده و اسم انتخاب شده سنخیت وجود ندارد. چرا که 2در قسمت ع ماده :

اگر فرض کنیم شخصی بنا به اهلیت تجاری در حال فعالیت باشد و خریدار کاالیی خاص باشد

شد، با توجه به تعریف او تأمین کننده است حال آنکه این شخص و در واقع به نوعی مشتری با

ارتباطی با این کلمه و یا معادل انگلیسی آن ندارد.

عدم حضور فیزیکی تأمین کننده و مصرف کننده جهت فروش کاال و 2در قسمت ف ماده :

ال و خدمات مطرح است اما اگر این وسایل در موردی که دو تأمین کننده در حال فروش کا

وسایل ارتباط از راه دور به حساب نمی آیند. برای مثال وقتی یک خدمات هستند به کار رود،

تأمین کننده به حساب می آیند، 2قطعه ساز و یک خودرو ساز که هر دو بنا بر قسمت ع ماده

فیزیکی اقدام می کنند، وسایل ارتباطی آنها در این تعریف برای فروش کاالیی بدون حضور

ی گنجد.نم

این ماده نیز عالوه بر داشتن مشکل مربوط به قسمت ف دارای ابهام 2در قسمت ص ماده :

زیادی است چون جمله ایجاب و قبول راجع به کاالها و خدمات بیانگر موضوع به طور

و باید این جمله با روشن نیست و می تواند به طور خود خواسته مورد استفاده قرار بگیرد

توضیح اینکه منظور از اجابت، قبول کردن چه چیز است کامل گردد.استفاده از

رسد. به این معنا وام به نظر بیش از حد اختصاصی می: تعریف واسط باد 2در قسمت ق ماده

که در این تعریف فقط به ذخیره داده پیام توسط مصرف کننده می پردازد و به ذخیره داده

زد، شامل تأمین کننده ها، واسطه ها و...توسط دیگر اعضای این سیستم نمی پردا

بعد از قسمت تعاریف وارد فصل سوم از باب اول می شویم.


در ماده سوم این قانون بر لزوم حسن نیت تأکید شده. اما بهتر بود در قسمت تعاریف همان

طور که لغت معقول توضیح داده شده است، کلمه حسن نیت ینز تشریح می شد. برای مثال در

سیر قانون می توان حسن نیت را از رفتار خشن و موضع گیری سخت اما قانونی تا موضع تف

نرم تعریف کرد. همچنین بهتر بود در این ماده به موضوع تفاوت قوانین در کشورهای مختلف

توجه بیشتری می شد. و عباراتی مانند توسعه هماهنگی بین کشورها با شفافیت و دقت بیشتری

بررسی می شد.

ر ماده ششم از باب اول قانون به گونه ای نوشته شده است که قابل فهم و درک نمی باشد و د

باید بالحنی واضح تر و ملموس تر بیان شود.

در ماده سیزدهم از باب اول گفته شده که ارزش اثباتی داده پیامها با توجه به عوامل مطمئنه از

موضوع و منظور مبادله داده پیام تعیین می جمله تناسب روشهای ایمنی به کار گرفته شده با

شود. در اینجا لغت تناسب این مشکل را ایجاد میکند که می توان این ماده را به گونه های

مختلفی تفسیر کرد. یک راه حل اینست که می توان تناسب را در بخش تعاریف به صورت

توضیح داد. کامل توضیح داد و یا اینکه به جای تناسب این ماده را مشروحا

برای استناد به داده پیام، از عبارت داده پیام 15از این باب و همچنین ماده 14در ماده

مطمئن استفاده شده است. در حالیکه در هیچ جای قانون بیان نشده است که منظور از داده پیام

برداشت های مطمئن نیست بدین ترتیب می توان تفسیر و تعریفهای متفاوت از داده پیام مطمئن

متعارضی از قانون داشت. بنابراین باید منظور از داده پیام مطمئن را برای جلوگیری از ایجاد

تضاد در قانون تعیین کرد.

مبحث اول( راجع به اطالعاتی که از مصرف کننده گرفته –از قانون )باب سوم 33در ماده

مصرف کننده چون داده نیز یکی از می شود توضیح داده نشده است. بنابراین برای حمایت از

دارایی ها و حقوق فرد می باشد. بایستی از آنها حمایت کنیم. همچنین میزان و حدودی که باید

این اطالعات ذخیره شوند تا ناقص حریم خصوصی نباشد باید در نظر گرفته شود که جای

خالی این مقوالت در مبحث حمایت از مصرف کنندگان دیده می شود.

به موضوع رعایت افراد ناتوان و کودکان اشاره شده است. در اینجا لغت رعایت 35ماده در

دارای حفره های قانونی می باشد. یا اینکه لغت رعایت باید به درستی تعریف شود و یا در این

ماده باید رعایت افراد ناتوان و کودکان کامال توضیح داده شود. همچنین عبارت زمان مناسب

ه طور کامل روشن شود تا بدانیم که چه زمانی مدنظر چون این ابهام ها در قانون موجب باید ب

استفاده و یا برداشت های غیر مجاز در قانون می شود.

از این قانون که به استفاده از ارتباط صوتی مرتبط است. در واقع الزامی برای وجود 36ماده

تی قابل پیگیری است.آن نیست و در ثانی این ماده در قانون به سخ

در این ماده به نظر می رسد که برای رعایت حقوق طرفین در مبادله الکترونیکی 37ماده

بایستی پس از انصراف مصرف کننده هم هزینه ارسال و هم هزینه باز پس فرستادن بر عهده


تحمیل هزینه هایی که ناخواسته بر تأمین کننده مصرف کننده خواهد بود. چون به این ترتیب

شده است حذف خواهد شد.

بند ج . موضوع بازپرداخت وجه مصرف کننده در اسرع وقت بررسی شده است. 38در ماده

نقدی که بر این ماده وجود دارد این مطلب است که لغت اسرع وقت قابل تشخیص نبوده و

الت زمان ابهام آمیز است و نمی توان زمانی برای آن تعیین کرد. پس بایستی با تعیین حا

بازپرداخت را مشخص کرد.

با توجه به این چند ماده که در حمایت از مصرف کننده آمده است به نظر می رسد می توان ماده نیز به

این قوانین اضافه کرد. به این ترتیب که مصرف کننده پس از دریافت کاال یا خدمات به این گونه

ای تحویل کاال یا خدمات و زمان آن روشن و مشخص حصول این اتفاق را تأیید کند. یعنی به گونه

شود.

این قانون بر عدم سوء استفاده تأمین کنندگان از خصوصیات معامله به روش 54در ماده .

الکترونیکی تأکید شده است. برای روشن شدن موضوع و صراحت قانون بایستی گونه های

تناد باشد. مبهم بودن این ماده موجب مخفی نمودن حقایق و هویت بررسی شود تا قانون قابل اس

استفاده و برداشتهای متعارض از قانون خواهد شد.

از قانون تجارت الکترونیکی به لغت روز آمد اشاره شده است. به نظر می رسد 58در ماده

این لغت در عین سادگی می تواند بر حسب نیازهای گوناگون معنای مختلفی داشته باشد و

صحیح آن از ابهام در قانون جلوگیری کرد. بایستی با تعریف

در اینجا ما به بحث جرایم برای تخلفات قانونی می رسیم.

مجازات هایی برای جعل کامپیوتری در نظر گرفته شده است. اما این مجازات ها 68در ماده

به گونه ای است که انجام جرم را به صرفه می کند. برای مثال وقتی فردی برای جعل داده

تومان را خواهد 5000000پیامی که ارزش بسیار زیادی دارد اقدام می کند. حداکثر هزینه

و حتی موجب ترغیب جاعل به پرداخت که در واقع تناسبی بین جرم و کیفر وجود ندارد.

انجام این عمل می شود. بنابراین برای رفع این موضوع باید جریمه نقدی تعیین شده متناسب

ده باشد و با تغییر ارزش مالی داده پیام جعل شده جریمه نقدی نیز تغییر کند.با جعل انجام ش

که نقض حقوق مصرف کننده و قواعد تبلیغ را بررسی می کند. تأمین کننده باید 69در ماده

در موارد تخلف جریمه نقدی بپردازد و این موضوع مستقل از نوع کاال یا خدمات ارائه شده

خواهد شد که کیفر و جزای تعیین شده برای نقض حقوق مصرف کننده است. این مسئله باعث

نتواند خسارات وارده به مصرف کننده را جبران کند و می بایست مجازات ها به تناسب کاالی

مبادله شده تغییر کند آنچه در مورد این دو ماده مطرح است وارد کردن ارزش کاال و خدمات

در مجازات هاست.


تومان پرداخت 5000000مورد نقض حق مؤلف جریمه ای نقدی به میزان در 74در ماده

خواهد شد. اما توجه به این نکته ضروری است که ممکن است خسارت وارده به مؤلف بسیار

بیش از این مقدار باشد و باید این موضوع در نظر گرفته شود که جریمه نباید به گونه ای

ی داشته باشد.تعیین شود که انجام آن صرفه اقتصاد

یک 76نیز عدم تناسب جرم و کیفر مشهود است. برای مثال در ماده 76و 75در ماده

سازمان می تواند با سوء استفاده از عالمت تجاری شرکتی معتبر اقدام به فروش کاالهایی کند

سنگینی و مردم به واسطه تشابه نام و به اشتباه به خرید کاال مبادرت ورزند. در نتیجه هزینه

تومان ندارد. 5000000به شرکت معتبر تحمیل می شود و این جرم تناسب با جزای نقدی

در پایان و با توجه به نقدهای صورت گرفته، جدول ارزیابی زیر را، به میزان درک و فهم خود از این قوانین تهیه نموده ایم. در این

ارزشی )خوب، متوسط، ضعیف( قرار گرفته است : 3ورد داوری ارزیابی قانون تجارت الکترونیکی از منظرهای مختلف م

توضیحات و مثال ضعیف متوسط خوب از منظر :

روشن و قابل درک بودن کلمات موجود در قوانین

واسط –تناسب های روش های ایمنی داده پیام مطمئن –حسن نیت

افراد ناتوان –اسرع وقت –بادوام

54ماده – 6ماده شفاف بودن مفهوم قانون

یکسان بودن تعاریف با تعاریف عرفی

( ماده ی 4کلمه ی تأمین کننده در قسمت )2

تناسب با سایر قوانین: میزان اطالعاتی که باید از مصرف کننده کسب شود 33در ماده

تا قانون حریم خصوصی نقض نگردد بیان نشده و در این دوره سکوت کرده است.

مل بودن قانونکابه عنوان مثال در مورد قوانین حقوق مصرف کننده، چیزی در مورد کاالهایی که در صورت پس فرستادن مشتری، خواب میشود

)مثال مواد غذایی( گفته نشده است.

به سختی قابل پیگیری می باشد. 36مثال ماده ی قابلیت اجرایی قوانین

دهقابلیت تسری قانون به آینخوشبختانه قانون تجارت الکترونیکی به صورتی نوشته شده که امکان ورود لوازم الکترونیکی و تمهیدات الزم در آینده موجود می

باشد.

مطابقت با قوانین کشورهای جهان

با توجه به مقایسه ی اجمالی، عمده ی قوانین موجود بین اکثر

کشورهای جهان مشترک می باشد.

با قوانین سنتی مطابقتدر بررسی های صورت گرفته تناقضی بین این قانون و قوانین

گذشته ی ایران مشاهده نشد.

بازدارنگی مبلغ جرمسال 3بیشترین مجازات در زمینه ی قوانین تجارت الکترونیکی

میلیون تومان می 10حبس می باشد و سقف مجازات نقدی نیز باشد.

رتناسب جرم با کیفمجازات نقدی در هیچکدام از مواد این قانون با جرم تناسبی نداشت،

برخی مبالغ به صورت استاتیک بود و سقف این نوع مجازات


نتیجه گیری :

اگر چه عمر تجارت ا لکترونیکی کوتاه است، اما شاهد بوده ایم که چهره ی آن دم به دم دستخوش

ه تغییرات اینترنت و تکنولوژیهای مرتبط؛ قانون ناظر بر آنان نیز تغییر می تغییرات می باشد. با توجه ب

یابد و نرخ این تغییر و تحوالت بسیار سریع می باشد. قانون تجارت الکترونیکی ایران با توجه به کمبود

و کاستی ها، برای وضع موجود ایران که در عرصه ی گذار از تجارت سنتی به تجارت الکترونیکی

اشد، بسیار مناسب و ضروری است. قدم مهم بعدی، اجرای این قوانین می باشد که می بایست در می ب

این زمینه تمهیدات مناسب اندیشیده گردد.

فهرست منابع و مأخذ :

حقوق تجارت الکترونیکی، محمدعلی نوری، رضا نخجوانی، انتشارات کتابخانه ی گنج و دانش، -1

1382

1383ونیک، فرهاد شمس، مرتضی وصالی ناصح، انتشارات آفرینش، قانون تجارت الکتر -2


ضمیمه یک: تجارت الکترونیکی

مقررات عمومی –باب اول

در کلیات –مبحث اول

قلمرو و شمول قانون –فصل اول

عات در واسطه این قانون مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطال -1ماده

های الکترونیکی و بااستفاده از سیستمهای ارتباطی جدید به کار می رود.

فصل دوم : تعاریف

-2ماده

: هرنمادی از واقعه، اطالعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی ، نوری و یا الف : داده پیام

پردازش می شود. فنآوری های جدید اطالعات تولید، ارسال ، دریافت ، ذخیره یا

منشأ اصلی داده پیام است که داده پیام به وسیله او یااز طرف او تولید یا ارسال می : 3اصل ساز –ب

شود اما شامل شخصی که در خصوص داده پیام به عنوان واسطه عمل می کند نخواهد شد.

اما شامل شخصی شخصی است که اصل ساز قصد دارد وی داده پیام را دریافت کند، :4 مخاطب –ج

که در ارتباط باداده پیام به عنوان واسطه عمل می کند، نخواهد شد .

: یعنی به منابعی خارج از داده پیام عطف شود که در صورت مطابقت باماده 5ارجاع در داده پیام –د

( این قانونی جزئی از داده پیام محسوب می شود .18)

موجودیت کامل و بدون تغییر داده پیام . اعمال ناشی از تصدی عبارت است از : 6تمامیت داده پیام -ه

سیستم از قبیل ارسال ، ذخیره یانمایش اطالعات که به طورمعمول انجام می شود خدشه ای به تمامیت

داده پیام وارد نمی کنند.

1-Originator

2-Addressee

3-Incorporation By Reference

1-Integrity


م نر –هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاه های متصل سخت افزاری : 7سیستم رایانه ای -و

افزاری است که از طریق اجرای برنامه های پردازش خودکار داده پیام عمل می کند.

سیستمی برای تولید ) اصل سازی (، ارسال ، دریافت، ذخیره یا پردازش داده : 8سیستم اطالعاتی –ز

پیام است .

سیستم اطالعاتی است که : : 9سیستم اطالعاتی مطمئن –ح

ابر سوء استفاده از نفوذ محفوظ باشد.به نحوی معقول در بر -1

سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد. -2

به نحوی معقول ، متناسب با اهمیت کاری که انجام می دهدپیکر بندی و سازماندهی شده باشد. -3

موافق با رویه ایمن باشد. -4

ده پیام، منشأ و مقصد آن باتعیین تاریخ و رویه است برای تطبیق صحت ثبت دا : 10رویه ایمن –ط

برای یافتن هر گونه خطا یا تغییر در مبادله ، محتوا و یاذخیره سازی داده پیام ازیک زمان خاص. یک

رویه ایمن ممکن است با استفاده از الگوریتمها یا کدها ، کلمات یا ارقام شناسائی ، رمزنگاری ،

رق ایمنی مشابه انجام شود.روشهای تصدیق یا پاسخ برگشت و یا ط

عبارت از هر نوع عالمت منضم شده یا به نحو منطقی متصل شده به : 11امضای الکترونیکی –ی

داده پیام است که برای شناسائی امضاء کننده داده پیام مورد استفاده قرار می گیرد.

( این قانون 10ده )هر امضای الکترونیکی است که مطابق با ما : 12امضای الکترونیکی مطمئن –ک

باشد .

هر شخص یا قائم مقام وی که امضای الکترونیکی تولید می کند. : 13امضاءکننده –ل

اعم است از شخص حقیقی و حقوقی و یا سیستمهای رایانه ای تحت کنترل آنان . : 14شخص –م

مله : طبیعت مبادله با توجه به اوضاع و احوال مبادله داده پیام از ج : 15معقول ) سنجش عقالنی ( –ن

، مهارت و موقعیت طرفین ، حجم مبادالت طرفین در موارد مشابه ، در دسترس بودن گزینه های

پیشنهادی و رد آن گزینه ها از جانب هر یک از طرفین ، هزینه گزینه های پیشنهادی ، عرف روشهای

معمول و مورد استفاده در این نوع مبادالت ، ارزیابی می شود.

هر شخصی است که به منظوری جز تجارت یا شغل حرفه ای اقدام می کند. :16رف کننده مص –س

2-Computer System

3- Information System

4-Secure Information System

5-Secure Method

1-Electronic Signature

2-Secure/Enhanced/ Advanced Electronic Signature

3-Signatory

4-Person

5- Reasonableness Test

6-Consumer


عبارت ازشخصی است که بنا به اهلیت تجاری، صنفی یا حرفه ای فعالیت می کند : 17تأمین کننده –ع

.

عبارت از هر نوع وسیله ای است که بدون حضور فیزیکی همزمان :18وسائل ارتباط از راه دور –ف

ن کننده و مصرف کننده جهت فروش کاال و خدمات استفاده می شود.تأمی

ایجاب و قبول راجع به کاالها و خدمات بین تأمین کننده و مصرف کننده با :19عقد از راه دور –ص

استفاده از وسائل ارتباط از راه دور است .

خصا داده پیام های مربوطه : یعنی وسائلی که به موجب آن مصرف کننده بتواند ش 20واسط با دوام –ق

را بر روی آن ذخیره کند از جمله شامل فالپی دیسک ، دیسک فشرده، دیسک سخت ویا پست

الکترونیکی مصرف کننده .

یعنی داده پیام های مربوط به یک شخص حقیقی ) موضوع داده ( مشخص و : 21داده پیام شخصی -ر

معین.

تفسیر قانون –فصل سوم

ر این قانون همیشه باید به خصوصیت بین المللی، ضرورت توسعه هماهنگی بین در تفسی -3ماده

کشورها درکاربرد آن و رعایت لزوم حسن نیت توجه کرد.

در مواقع سکوت و یا ابهام باب اول این قانون، محاکم قضایی باید بر اساس سایر قوانین -4ماده

قانون، قضاوت نمایند. موضوعه و رعایت چهارچوب فصول و مواد مندرج در این

اعتبار قراردادهای خصوصی –فصل چهارم

هر گونه تغییر درتولید ، ارسال، دریافت ، ذخیره ویا پردازش داده پیام باتوافق و قرارداد -5ماده

خاص طرفین معتبر است .

در احکام داده پیام –مبحث دوم

نوشته ، امضاء اصل -

ته از نظر قانون الزم باشد، داده پیام در حکم نوشته است مگر در هر گاه وجود یک نوش -6ماده

موارد زیر :

اسناد مالکیت اموال غیر منقول . –الف

فروش مواد داروئی به مصرف کنندگان نهایی . –ب

اعالم، اخطار ، هشدا ر ویاعبارات مشابهی که دستور خاصی برای استفاده کاال صادر می کند و یا –ج

ری روشهای خاصی به صورت فعل یا ترک فعل منع می کند.از بکارگی

7-Supplier

8-Means of Distance Communication

1-Distance Contract

2-Durable Medium

3-Private Data


هرگاه قانون، وجود امضاء را الزم بداند امضای الکترونیکی مکفی است . -7ماده

هر گاه قانون الزم بداند که اطالعات به صورت اصل ارائه یا نگهداری شود، این امر با -8ماده

یز در صورت وجود شرایط زیر امکان پذیر می باشد:نگهداری و ارائه اطالعات به صورت داده پیام ن

اطالعات مورد نظر قابل دسترسی بوده و امکان استفاده در صورت رجوع بعدی فراهم باشد. –الف

داده پیام به همان قالبی ) فرمتی ( که تولید ، ارسال و یا دریافت شده ویا به قالبی که دقیقا نمایشگر –ب

، ارسال و دریافت شده ، نگهداری شود.اطالعاتی باشد که تولید

اطالعاتی که مشخص کننده مبدأ ، مقصد، زمان ارسال و زمان دریافت داده پیام می باشند نیز –ج

درصورت وجود نگهداری شوند.

شرایط دیگری که هر نهاد، سازمان، دستگاه دولتی و یاوزارتخانه در خصوص نگهداری داده پیام –د

مرتبط باحوزه مسئولیت خودمقرر نموده فراهم شده باشد .

هر گاه شرایطی به وجود آید که از مقطعی معین ارسال داده پیام خاتمه یافته و استفاده از اسناد -9ماده

ود سند کاغذی که تحت این شرایط صادر می شود باید به طور صریح ختم تبادل کاغذی جایگزین آن ش

داده پیام را اعالم کند . جایگزینی اسناد کاغذی به جای داده پیام اثری بر حقوق و تعهدات قبلی طرفین

نخواهد داشت .

داده پیام مطمئن –مبحث سوم

امضاء و سابقه الکترونیکی مطمئن –فصل اول

امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد: -10ماده

نسبت به امضاء کننده منحصر به فرد باشد. –الف

هویت امضاء کننده داده پیام را معلوم نماید. –ب

به وسیله امضاء کننده ویا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد. –ج

یری درآن داده پیام قابل تشخیص و کشف باشد.به نحوی به یک داده پیام متصل شود که هر تغی –د

سابقه الکترونیکی مطمئن عبارت از داده پیامی است که با رعایت شرایط یک سیستم -11ماده

اطالعاتی مطمئن ذخیره شده و به هنگام لزوم در دسترس و قابل درک است .

مئن پذیرش ، ارزش اثباتی و آثار سابقه و امضای الکترونیکی مط –فصل دوم

اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یااداره دولتی -12ماده

نمی توان بر اساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی داده پیام راصرفا به دلیل شکل و قالب آن رد کرد

مطمئنه از جمله تناسب روشهای به طور کلی ، ارزش اثباتی داده پیامها با توجه به عوامل -13ماده

ایمنی به کار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله داده پیام تعیین می شود.

کلیه داده پیام هائی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شده اند از حیث محتویات و امضای -14ماده

ه قائم مقام قانونی آنان مندرج در آن ، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و کلیه اشخاصی ک


محسوب می شوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار درحکم اسناد معتبر وقابل استناد در مراجع قضائی و

حقوقی است .

نسبت به داده پیام مطمئن ، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن انکار و -15ماده

لیت به داده پیام مزبور وارد و یا ثابت نمود که داده پیام تردید مسموع نیست و تنها می توان ادعای جع

مزبور به جهتی ازجهات قانونی از اعتبار افتاده است .

( این قانون ثبت و نگهداری11هر داده پیامی که توسط شخص ثالث مطابق با شرایط ماده ) -16ماده

می شود، مقرون به صحت است .

مبادله داده پیام –مبحث چهارم

اعتبار قانونی ارجاع در داده پیام، عقد و اراده طرفین -صل اولف

ارجاع در داده پیام با رعایت موارد زیر معتبر است : -17ماده

مورد ارجاع به طور صریح در داده پیام معین شود. –الف

مورد ارجاع برای طرف مقابل که به آن تکیه می کند روشن و مشخص باشد. –ب

موضوع ارجاع موردقبول طرف باشد .داده پیام –ج

انتساب داده پیام –فصل دوم

در موارد زیر داده پیام منسوب به اصل ساز است : -18ماده

اگر توسط اصل ساز و یا به وسیله شخصی ارسال شده باشد که از جانب اصل ساز مجاز به این –الف

کار بوده است .

ریزی شده یا تصدی خودکار از جانب اصل ساز ارسال شود.اگر به وسیله سیستم اطالعاتی برنامه -ب

داده پیامی که بر اساس یکی از شروط زیر ارسال می شود مخاطب حق دارد آن راارسال -19ماده

شده محسوب کرده ، و مطابق چنین فرضی ) ارسال شده ( عمل نماید :

که معلوم کند آیا داده پیام همان است قبال به وسیله اصل ساز روشی معرفی و یا توافق شده باشد –الف

که اصل ساز ارسال کرده است .

داده پیام دریافت شده توسط مخاطب ازاقدامات شخصی ناشی شده که رابطه اش با اصل ساز، یا –ب

نمایندگان وی باعث شده تا شخص مذکور به روش مورداستفاده اصل ساز دسترسی یافته و داده پیام را

پیام خود بشناسد .به مثابه داده

( این قانون شامل مواردی نیست که داده پیام از اصل ساز نشده و یا به طور اشتباه 19ماده ) -20ماده

ارسال شده است .

هر داده پیام یک داده پیام مجزا و مستقل محسوب می گردد و مگر آن که معلوم باشد که آن -21ماده

ه است .داده پیام نسخه مجددی ازداده پیام اولی

تصدیق دریافت –فصل سوم


هر گاه قبل یابه هنگام ارسال داده پیام، اصل ساز از مخاطب بخواهد یا توافق کنند که -22ماده

دریافت داده پیام تصدیق شود، اگر به شکل یا روش تصدیق توافق نشده باشد، به هر نوع ارتباط

وی مخاطب که اصل ساز را به نحو معقول خودکار یامکاتبه یااتخاذ هر نوع تدبیر مناسب از س

ازدریافت داده پیام مطمئن کندتصدیق دریافت داده پیام محسوب می گردد.

اگر اصل ساز به طور صریح هر گونه اثر حقوقی داده پیام را مشروط به تصدیق دریافت -23ماده

دیق آن دریافت شود.داده پیام کرده باشد، داده پیام ارسال نشده تلقی می شود، مگر آن که تص

اماره دریافت داده پیام راجع به محتوای داده پیام صادق نیست. -24ماده

هنگامی که در تصدیق قید می شود داده پیام مطابق با الزامات فنی استاندارد یاروش مورد -25ماده

توافق طرفین دریافت شده ، فرض بر این است که آن الزامات رعایت شده اند.

زمان و مکان ارسال و دریافت داده پیام –م فصل چهار

ارسال داده پیام زمانی تحقق می یابد که به یک سیستم اطالعاتی خارج از کنترل اصل ساز -26ماده

یا قائم مقام وی وارد شود.

زمان دریافت داده پیام مطابق شرایط زیر خواهد بود: -27ماده

دریافت داده پیام معین شده باشد دریافت زمانی محقق می اگر سیستم اطالعاتی مخاطب برای –الف

شود که :

داده پیام به سیستم اطالعاتی معین شده وارد شود؛ یا -1

چنانچه داده پیام به سیستم اطالعاتی مخاطب غیر از سیستمی که منحصرا برای این کار معین -2

شده وارد شود داده پیام بازیافت شود.

طالعاتی برای دریافت معین نکرده باشد، دریافت زمانی محقق می شود اگر مخاطب یک سیستم ا –ب

که داده پیام وارد سیستم اطالعاتی مخاطب شود.

( این قانون بدون توجه به محل استقرار سیستم اطالعات جاری است .27مفاده ماده ) -28ماده

ده پیام مختلف باشد مطابق قاعده اگر محل استقرار سیستم اطالعاتی با محل استقرار دریافت دا -29ماده

زیر عمل می شود:

محل تجاری، یا کاری اصل ساز محل ارسال داده پیام است و محل تجاری یا کاری مخاطب –الف

محل دریافت داده پیام است مگر آن که خالف آن توافق شده باشد.

ل به اصل معامله، اگر اصل ساز بیش ازیک محل تجاری یا کاری داشته باشد، نزدیکترین مح –ب

محل تجاری یا کاری خواهد بود در غیر این صورت محل اصلی شرکت، محل تجاری یا کاری است.

اگر اصل ساز یا مخاطب فاقد محل تجاری یا کاری باشند، اقامتگاه قانونی آنان مالک خواهد بود. –ج

رسال و دریافت داده پیام آثار حقوقی پس از انتساب ، دریافت تصدیق و زمان و مکان ا -30ماده

موضوع فصول دوم تا چهارم مبحث چهارم این قانون و همچنین محتوی داده پیام تابع قواعد عمومی

است .


باب دوم

دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونیكي

دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونیكي واحدهائي هستند كه براي ارائه خدمات صدور -31ماده

كترونیكي در كشور تأسیس مي شوند.این خدمات شامل تولید ، صدور، ذخیره ، ارسال ، تأئید امضاي ال

، ابطال و به روز نگهداري گواهي هاي اصالت ) امضاي ( الكترونیكي مي باشد .

آئین نامه و ضوابط نظام تأسیس و شرح وظایف این دفاتر توسط سازمان مدیریت و برنامه -32ماده

ارتخانه هاي بازرگاني ، ارتباطات و فناوري اطالعات، امور اقتصادي و ادارائي و ریزي كشور و وز

دادگستري تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید .

باب سوم

در قواعد مختلف

حمایت هاي انحصاري در بستر مبادالت الكترونیكي –مبحث اول

22حمایت از مصرف كننده –فصل اول

دگان كاال و ارائه دهندگان خدمات بایستي اطالعات مؤثر در تصمیم گیري مصرف فروشن -33ماده

كنندگان جهت خرید و یا قبول شرایط را از زمان مناسبي قبل از عقد در اختیار مصرف كنندگان قرار

دهند. حداقل اطالعات الزم ، شامل موارد زیر مي باشد :

و یاخدمات .مشخصات فني و و ویژگي هاي كاربردي كاال –الف

هویت تأمین كننده ، نام تجاري كه تحت آن نام به فعالیت مشغول مي باشد و نشاني وي . –ب

آدرس پست الكترونیكي ، شماره تلفن و یا هر روشي كه مشتري در صورت نیاز بایستي از آن –ج

طریق با فروشنده ارتباط بر قرار كند.

بر عهده مشتري خواهد بود) از جمله قیمت كاال و یا خدمات ، كلیه هزینه هائي كه براي خرید كاال –د

میزان مالیات، هزینه حمل ، هزینه تماس (.

مدت زماني كه پیشنهاد ارائه شده معتبر مي باشد . –ه

شرایط و فرایند عقد از جمله ترتیب و نحوه پرداخت ، تحویل و یا اجرا، فسخ ، ارجاع ، خدمات –و

پس از فروش .

تأمین كننده باید به طور جداگانه ضمن تأیید اطالعات مقدماتي، اطالعات زیر را ارسال نماید -34ماده

:

آدرس محل تجاري یا كاري تأمین كننده براي شكایت احتمالي . –الف

اطالعات راجع به ضمانت و پشتیباني پس از فروش . –ب

1-Consumer Protection


( این قانون .38( و )37شرایط و فراگرد فسخ معامله به موجب مواد ) –ج

شرایط فسخ در قراردادهاي انجام خدمات . –د

اطالعات اعالمي و تأئیدیه اطالعات اعالمي به مصرف كننده باید در واسطي با دوام، روشن -35ماده

و صریح بوده و در زمان مناسب و با وسایل مناسب ارتباطي در مدت معین و بر اساس لزوم حسن نیت

ضرورت رعایت افراد ناتوان و كودكان ارائه شود. در معامالت و از جمله

در صورت استفاده از ارتباط صوتي، هویت تأمین كننده و قصد وي از ایجاد تماس با -36ماده

مصرف كننده باید به طور روشن و صریح در شروع هر مكالمه بیان شود .

ز كاري، وقت براي انصراف ) در هر معامله از راه دور مصرف كننده باید حداقل هفت رو -37ماده

حق انصراف ( از قبول خود بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته باشد . تنها هزینه تحمیلي بر

مصرف كننده هزینه بار پس فرستادن كاال خواهد بود .

شروع اعمال حق ا نصراف به ترتیب زیر خواهد بود : -38ماده

تسلیم كاال به مصرف كننده و در صورت فروش خدمات ، از در صورت فروش كاال، از تاریخ –الف

روز انعقاد .

در هر حال آغاز اعمال حق انصراف مصرف كننده پس از ارائه اطالعاتي خواهد بود كه تأمین –ب

( این قانون موظف به ارائه آن است . 34( و )33كننده طبق مواد )

تأمین كننده مكلف است بدون مطالبه هیچگونه به محض استفاده مصرف كننده از حق انصراف ، –ج

وجهي عین مبلغ دریافتي را در اسرع وقت به مصرف كننده مسترد نماید .

حق انصراف مصرف كننده در مواردي كه شرایط خاصي بر نوع كاال و خدمات حاكم است اجرا –د

قانون خواهد آمد . ( این 79نخواهد شد . موارد آن به موجب آئین نامه اي است كه در ماده )

در صورتي كه تأمین كننده در حین معامله به دلیل عدم موجودي كاال و یا عدم امكان اجراي -39ماده

خدمات، نتواند تعهدات خود را انجام دهد ، باید مبلغ دریافتي را فورا به مخاطب برگرداند. مگر در بیع

ن نباشد و مخاطب آماده صبر كردن تا امكان كلي و تعهداتي كه براي همیشه وفاي به تعهد غیر ممك

تحویل كاال و یا ایفاي تعهد باشد و در صورتي كه معلوم شود تأمین كننده از ابتدا عدم امكان ایفاي تعهد

خود را مي دانسته ، عالوه بر لزوم استرداد مبلغ دریافتي، به حداكثر مجازات مقرر در این قانون نیز

محكوم خواهد شد .

در صورتي كه تأمین كننده ، كاال یا خدمات دیگري غیر از موضوع معامله یا تعهد را براي -41ماده

مخاطب ارسال نماید، كاال و یا خدمات ارجاع داده مي شود و هزینه ارجاع به عهده تأمین كننده است .

كننده مورد كاال یا خدمات ارسالي مذكور چنانچه به عنوان یك معامله یا تعهد دیگر از سوي تأمین

ایجاب قرار گیرد، مخاطب مي توان آن را قبول كند.

حمایت هاي این فصل در موارد زیر اجرا نخواهد شد : -42ماده

( این قانون خواهد آمد.79خدمات مالي كه فهرست آن به موجب آئین نامه اي است كه در ماده ) –الف


مالكیت ناشي از اموال غیر منقول به جز معامالت راجع به فروش اموال غیر منقول و یا حقوق –ب

اجاره .

خرید از ماشین هاي فروش مستقیم كاال و خدمات . –ج

معامالتي كه با استفاده از تلفن عمومي ) همگاني ( انجام مي شود . –د

معامالت راجع به حراجي ها . –ه

كند .تأمین كننده نباید سكوت مصرف كننده را حمل بر رضایت وي -43ماده

در موارد اختالف و یا تردید مراجع قضائي رسیدگي خواهند كرد. -44ماده

اجراي حقوق مصرف كننده و به موجب این قانون نباید بر اساس سایر قوانین كه حمایت -45ماده

ضعیف تري اعمال مي كنند متوقف شود .

نیست . استفاده از شروط غیر منصفانه به ضرر مصرف كننده ، مؤثر -46ماده

در معامالت از راه دور آن بخش از موضوع معامله كه به روشي غیر از وسائل ارتباط از -47ماده

راه دور انجام مي شود مشمول مقررا ت این قانون نخواهد بود.

سازمانهاي قانوني و مدني حمایت از حقوق مصرف كننده مي توانند به عنواني شاكي اقامه -48ماده

ترتیب آن به موجب آئین نامه اي خواهد بود كه به پیشنهاد وزارت بازرگاني و تصویب دعوي نمایند .

هیأت وزیران مي باشد .

حقوق مصرف كننده در زمان استفاده از وسایل پرداخت الكترونیكي به موجب قوانین و -49ماده

مقرراتي است كه توسط مراجع قانوني ذي ربط تصویب شده و یا خواهد شد .

23در قواعد تبلیغ –وم فصل د

تأمین كنندگان در تبلیغ كاال و خدمات خود نباید مرتكب فعل یا ترك فعلي شوند كه سبب مشتبه -50ماده

شدن و یا فریب مخاطب از حیث كمیت و كیفیت شود .

تأمین كنندگاني كه براي فروش كاال و خدمات خود تبلیغ مي كنند نباید سالمتي ا فراد را به -51ماده

خطر اندازند .

تأمین كننده باید به نحوي تبلیغ كند كه مصرف كننده به طور دقیق، صحیح و روشن اطالعات -52ماده

مربوط به كاال و خدمات را درك كند.

در تبلیغات و بازاریابي باید هویت شخص یا بنگاهي كه تبلیغات به نفع اوست روشن و صریح -53ماده

باشد .

نندگان نباید از خصوصیات ویژه معامالت به روش الكترونیكي جهت مخفي نمودن تأمین ك -54ماده

حقایق مربوط به هویت یا محل كسب خود سوء استفاده كنند.

تأمین كنندگان باید تمهیداتي را براي مصرف كنندگان در نظر بگیرند تا آنان راجع به دریافت -55ماده

یكي خود تصمیم بگیرند .تبلیغات به نشاني پستي و یا پست الكترون

1-Marketing


تأمین كنندگان در تبلیغات باید مطابق با رویه حرفه اي عمل نمایند. ضوابط آن به موجب آئین -56ماده

( این قانون خواهد آمد .79نامه اي است كه در ماده )

كه تبلیغ و بازاریابي براي كودكان و نوجوانان زیر سن قانوني به موجب آئین نامه اي است -57ماده

( این قانون خواهد آمد .79در ماده )

24حمایت از داده پیامهاي شخصي) حمایت از راه دور ( –فصل سوم

ذخیره ، پردازش و یا توزیع داده پیامهاي شخصي مبین ریشه هاي قومي یا نژادي ، دیدگاه -58ماده

اني ، رواني و یا هاي عقیدتي ، مذهبي ، خصوصیات اخالقي و داده پیامهاي راجع به وضعیت جسم

جنسي اشخاص بدون رضایت صریح آنها به هر عنوان غیر قانوني است .

در صورت رضایت شخص، موضوع داده پیام نیز به شرط آنكه محتواي داده پیام وفق قوانین -59ماده

مصوب مجلس شوراي اسالمي باشد. ذخیره ، پردازش و توزیع داده پیامهاي شخصي در بستر مبادالت

رونیكي باید با لحاظ شرایط زیر صورت پذیرد :الكت

اهداف آن مشخص بوده و به طور واضح شرح داده شده باشند. –الف

داده پیام باید تنها به اندازه ضرورت و متناسب با اهدافي كه در هنگام جمع آوري براي شخص –ب

ین شده مورد استفاده قرار موضوع داده پیام شرح داده شده جمع آوري گردد و تنها براي اهداف تعی

گیرد.

داده پیام باید صحیح و روز آمد باشد. –ج

شخص موضوع داده پیام باید به پرونده هاي رایانه اي حاوي داده پیام هاي شخصي مربوط به خود -د

دسترسي داشته وبتواند داده پیامهاي ناقص و یا نادرست را محو یا اصالح كند .

م بتواند در هر زمان با رعایت ضوابط مربوط در خواست محو كامل شخص موضوع داده پیا –ه

پرونده رایانه اي داده پیامهاي شخصي مربوط به خود را بنماید .

ذخیره ، پردازش و یا توزیع داده پیامهاي مربوط به سوابق پزشكي و بهداشتي تابع آئین نامه -60ماده

.( این قانون خواهد آمد 79اي است كه در ماده )

سایر موارد راجع به دسترسي موضوع داده پیام ، از قبیل استثنائات ، افشاي آن براي -61ماده

اشخاص ثالث ، اعتراض، فراگردهاي ایمني ، نهادهاي مسئوول دیده باني و كنترل جریان داده پیام هاي

شخص به موجب مواد مندرج در باب چهارم این قانون و آئین نامه مربوطه خواهد بود.

حفاظت از داده پیام در بستر مبادالت الكترونیكي –مبحث دوم

25حمایت از حقوق مؤلف در بستر مبادالت الكترونیكي –فصل اول

حق تكثیر، اجراء و توزیع ) عرضه و نشر ( آثار تحت حمایت قانون حمایت حقوق مؤلفان ، -62ماده

و قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان 26/9/1352و 1348/ 3/9مصنفان ، و هنرمندان مصوب

1- Data Protection

1-Copyright


، به صورت داده پیام منحصرا در اختیار مؤلف است . 4/10/1379نرم افزارهاي رایانه اي مصوب

مي باشند، از جمله اطالعات، نرم افزارها و برنامه هاي « داده پیام » كلیه آثار و تألیفاتي كه در قالب

و پایگاه هاي داده و همچنین حمایت از حقوق مالكیت هاي فكري رایانه اي، ابزار و روشهاي رایانه اي

در بستر مبادالت الكترونیكي شامل حق اختراع ، حق طراحي، حق مؤلف، حقوق مرتبط با حق مؤلف ،

حمایت از پایگاه هاي داده ، حمایت از نقشه مدارهاي یكپارچه قطعات الكترونیكي و حمایت از اسرار

و 1/04/1310مذكور در این ماده و قانون ثبت عالئم و ا ختراعات مصوب تجاري، مشمول قوانین

خواهد بود. منوط بر آنكه امور مذكور در آن دو قانون موافق مصوبات مجلس شوراي 14/4/1337

اسالمي باشد.

حقوق مرتبط با مالكیت ادبي و هنري كه پیش از این به عنوان حقوق جانبي مالكیت ادبي و -1تبصره

ي شناخته مي شدند شامل حقوق مادي و معنوي براي عناصر دیگري عالوه بر مؤلف از جمله هنر

حقوق هنرمندان مجري آثار، تولید كنندگان صفحات صوتي و تصویري و سازمان ها و مؤسسات ضبط

مورد اشاره در این ماده مي 26/9/1352و 3/9/1348و پخش مي باشند كه مشمول قوانین مصوب

باشند .

مدار یكپارچه یك جزء الكترونیكي با نقشه و منطقي خاص است كه عملكرد و كارایي آن -2تبصره

قابلیت جایگزیني با تعداد بسیار زیادي از اجزاء الكترونیكي متعارف را داراست . طراحي هاي نقشه ،

و آئین نامه 1/4/1310جانمایي و منطق این مدارها بر اساس قانون ثبت عالئم و اختراعات مصوب

مورد حمایت مي باشد . 14/4/1337اصالحي اجراي قانون ثبت عالئم تجاري و اختراعات مصوب

اعمال موقت تكثیر، اجراء و توزیع اثر كه جزء الینفك فراگرد فني پردازش داده پیام در شبكه -63ماده

ها است از شمول مقرره فوق خارج است .

26ري حمایت از اسرار تجا –فصل دوم

به منظور حمایت از رقابت هاي مشروع و عادالنه در بستر مبادالت الكترونیكي ، تحصیل -64ماده

غیر قانوني اسرار تجاري و اقتصادي بنگاه ها و مؤسسات براي خود و یا افشاي آن براي اشخاص ثالث

ید .در محیط الكترونیكي جرم محسوب و مرتكب به مجازات مقرر در این قانون خواهد رس

اسرار تجاري الكترونیكي داه پیامي است كه شامل اطالعات ، فرمولها ، الگوها، نرم افزارها -65ماده

و برنامه ها، ابزار و روشها ، تكنیك ها و فرایند ها ، تألیفات منتشر نشده ، روشهاي انجام تجارت و

یان ، طرح هاي تجاري و امثال داد و ستد، فنون، نقشه ها و فراگردها ، اطالعات مالي، فهرست مشتر

اینها است، كه به طور مستقل داراي ا رزش اقتصادي بوده و در دسترس عموم قرار ندارد و تالش هاي

معقوالنه اي براي حفظ و حراست از آنها انجام شده است .

27حمایت از عالئم تجاري –فصل سوم

1- Trade Secrets


ق رقابت هاي مشروع در بستر مبادالت به منظور حمایت از حقوق مصرف كنندگان و تشوی -66ماده

الكترونیكي استفاده از عالئم تجاري ب صورت نام دامنه و یا هر نوع نمایش بر خط عالئم تجاري كه

موجب فریب یا مشتبه شدن طرف به اصالت كاال و خدمات شود ممنوع و متخلف به مجازات مقرر در

این قانون خواهد رسید.

باب چهارم

ت ها جرایم و مجازا

كالهبرادري كامپیوتري -مبحث اول

هر كس در بستر مبادالت الكترونیكي ، با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیامها ، -67ماده

برنامه ها و سیستم هاي رایانه اي و وسایل ارتباط از راه دور و ارتكاب افعالي نظیر ورود، محو،

عملكرد برنامه یا سیستم رایانه اي و غیره ، دیگران را بفریبد و یا سبب توقف داده پیام ، مداخله در

گمراهي سیستم هاي پردازش خودكار و نظایر آن شود و از این طریق براي خود یا دیگري وجوه ،

اموال یا امتیازات مالي تحصیل كند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و عالوه بر رد مال به

حبس از یك تا سه سال و پرداخت جزاي نقدي معادل مال به صاحبان اموال به حبس صاحبان اموال به

از كي تا سه سال و پرداخت و جزاي نقدي معادل مال مأخوذه محكوم مي شود.

شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در این ماده مي –تبصره

باشد .

ي جعل كامپیوتر –مبحث دوم

هر كس در بستر مبادالت الكترونیكي، از طریق ورود، تغییر، محو و توقف داده پیام و -68ماده

مداخله در پردازش داده پیام و سیستم هاي رایانه اي، و یا استفاده از وسایل كاربردي سیستم هاي رمز

د امضاي فاقد سابقه بدون مجوز ا مضاء كننده و یا تولی –مثل كلید اختصاصي -نگاري تولید امضاء

ثبت در فهرست دفاتر اسناد الكترونیكي و یا عدم انطباق آن وسایل با نام دارنده در فهرست مزبور و

اخذ گواهي مجعول و نظایر آن اقدام به جعل داده پیامهاي داراي ارزش مالي و اثباتي نماید تا با ارائه آن

اده پیامهاي معتبر استفاده نماید جاعل محسوب وبه به مراجع اداري ، قضایي، مالي و غیره به عنوان د

( لاير 000/000/50مجازات حبس از یك تا سه سال و پرداخت جزاي نقدي به میزان پنجاه میلیون )

محكوم مي شود .

مجازات شروع به این جرم حداقل مجازات در این ماده مي باشد . –تبصره

ت الكترونی نقض حقوق انحصاري در بستر مبادال –مبحث سوم

نقض حقوق مصرف كننده و قواعد تبلیغ –فصل اول

( این قانون به مجازات از ده 37( و )36(،)35(،)34(،)33تأمین كننده متخلف از مواد ) -69ماده

( لاير محكوم خواهد شد .000/000/50( لاير تا پنجاه میلیون ) 000/000/1میلیون )

2- Trade Names


( به حداكثر مجازات محكوم خواهد شد .37ه )تأمین كننده متخلف از ماد –تبصره

( این قانون 55( و )54( و )53(، )52( ، )51( ، )50( ، )39تأمین كننده متخلف از مواد ) -70ماده

( لاير محكوم 000/000/100( لاير تا یكصد میلیون )000/000/20به مجازات از بیست میلیون )

خواهد شد.

( این قانون به حداكثر مجازات در این ماده محكوم خواهد شد 51ز ماده )تأمین كننده متخلف ا -1تبصره

( این قانون به حداقل مجازات در این ماه محكوم خواهد شد .55تأمین كننده متخلف از ماده ) -2تبصره

نقض حمایت از داده پیامهاي شخصي / حمایت از داده –فصل دوم

( این قانون را نقض 59(و)58نیكي شرایط مقرر درمواد)هر كس در بستر مبادالت الكترو -71ماده

نماید مجرم محسوب و به یك تا سه سال حبس محكوم مي شود.

هر گاه جرایم را جع به داده پیامهاي شخصي توسط دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونیكي و -72ماده

( این قانون محكوم 71اده )سایر نهادهاي مسئول ارتكاب یابد، مرتكب به حداكثر مجازات مقرر در م

خواهد شد .

اگر به واسطه بي مباالتي و بي احتیاطي دفاتر خدمات صدور گواهي الكترونیكي جرایم راجع -73ماده

به داده پیام هاي شخصي روي دهد، مرتكب به سه ماه تا یك سال حبس و پرداخت جزاي نقدي معادل

هد شد .( لاير محكوم خوا 000/000/50پنجاه میلیون )

نقض محافظت از داده پیام در بستر مبادالت الكترونیكي –مبحث چهارم

نقض حق مؤلف –فصل اول

هر كس در بستر مبادالت الكترونیكي با تكثیر ، اجرا و توزیع ) عرضه و نشر ( مواردي كه -74ماده

ون ترجمه و تكثیر كتب و قان 1348/ 3/9در قانون حمایت حقوق مؤلفان ، مصنفان و هنرمندان مصوب

و قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزارهاي 26/9/1352و نشریات و آثار صوتي مصوب

منوط بر آنكه امور مذكور طبق مصوبات مجلس شوراي اسالمي 4/10/1379رایانه اي مصوب

سه ماه تا یك سال مجاز شمرده شود، در صورتي كه حق تصریح شده مؤلفان را نقض نماید به مجازات

( لاير محكوم خواهد شد.000/000/50حبس و جزاي نقدي به میزان پنجاه میلیون )

نقض اسرار تجاري -فصل دوم

( این قانون و هر كس در بستر مبادالت الكترونیكي به منظور رقابت ، 64متخلفین از ماده ) -75ماده

ي ، اقتصادي و خدماتي، با نقض حقوق منفعت و یا ورود خسارت به بنگاه هاي تجاري ، صنعت

قراردادهاي استخدام مبني بر عدم افشاي اسرار شغلي و یا دستیابي غیر مجاز ، اسرار تجاري آنان را

براي خود تحصیل نموده و یا براي اشخاص ثالث افشا نماید به حبس از شش ماه تا دو سال و نیم ،

لاير محكوم خواهد شد .( 000/000/50جزاي نقدي معادل پنجاه میلیون )

نقض عالیم تجاري –فصل سوم


( این قانون به یك تا سه سال حبس و جزاي نقدي از بیست میلیون 66متخلفان از ماده ) -76ماده

( لاير محكوم خواهند شد. 000/000/100( لاير تایكصدمیلیون)000/000/20)

سایر –فصل چهارم

ي و مقررات مربوط به صالحیت جزایي و روش هاي همكاري بین سایر جرایم ، آیین دادرس -77ماده

المللي قضایي جزایي مرتبط با بستر مبادالت الكترونیكي به موجب قانون خواهد بود.

باب پنجم

جبران خسارت

هر گاه در بستر مبادالت الكترونیكي در اثر نقض یا ضعف سیستم مؤسسات خصوصي و -78ماده

جه قطع فیزیكي ارتباط الكترونیكي ، خسارتي به اشخاص وارد شود، مؤسسات دولتي، به جز در نتی

مزبور مسئول جبران خسارات وارده مي باشند مگر اینكه خسارات وارده ناشي از فعل شخصي افراد

باشد كه در این صورت جبران خسارات بر عهده این اشخاص خواهد بود.

.

یکینورتکلا تراجت نوناق یسررب و...

Documents