Ürİner sİstem hastaliklari ve hemŞİrelİk bakimi · 2019. 12. 24. · • anamnez • fizik...
TRANSCRIPT
![Page 1: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/1.jpg)
ÜRİNER SİSTEM
HASTALIKLARI VE
HEMŞİRELİK BAKIMI
İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
İÇ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ DERSİ
DR.ÖĞR.ÜYESİ ASLI GENÇ
![Page 2: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/2.jpg)
BÖBREKLERİN FONKSİYONLARI
• İdrar oluşumu
• Atık ürünlerin dışarıya atılması
• Elektrolit dengesinin sürdürülmesi
• Asid-baz dengesinin sürdürülmesi
• Su dengesinin düzenlenmesi
• Kan basıncının düzenlenmesi
• Aktif D vitamini sentez edilmesi
• Hormonların salgılanması
![Page 3: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/3.jpg)
ÜRİNER SİSTEMLE TANIMLAR
• Zorunlu idrar: Her gün, vücudu istenmeyen artıklardan
koruyan, minimum atılması gereken idrar miktarı ~400
ml.
• Poliüri: Günlük idrar miktarının 2,5 lt. ↑
• Oligüri: Günlük idrar miktarının 400 ml. ↓
• Anüri: Günlük idrar miktarının 100 ml. ↓
• Pollakiüri: İdrara çıkma sayısının artması.
• Dizüri: Yanma ile idrara çıkma.
• Strangüri: Ağrılı idrara çıkma.
• .
![Page 4: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/4.jpg)
• Noktüri: Gece idrara çıkma.
• Hematüri: İdrarda kan bulunması
• Piyüri: İdrar ile iltihap atılması.
• Rezidüel idrar: Mesanede normal olarak kalan idrar
miktarı - 50 ml.
• İdrar retansiyonu Mesanede normalin üstünde idrar
kalması.
• Glob vezikale: Mesanenin boşalamaması.
• İdrar inkontinansı: İdrar kaçırma.
• Enürezis:4 yaşından sonra gece işemesi.
![Page 5: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/5.jpg)
ÜRİNER SİSTEMİN DEĞERLENDİRİLMESİ• Anamnez
Eliminasyondaki değişiklikler değerlendirilir (Anüri, oligüri, ağrı,
sıklık, dizüri, inkontinans vb.)
GİS ve diğer sistemlerdeki şikayetler (iştahsızlık, hıçkırık, ağızda
metalik tat, diyare, konstipasyon, halsizlik, kaşıntı, kas krampları vb.)
• Fizik muayene
• Kan tetkikleri:Kan sayımı, serum elektrolitleri, üre/kan üre azotu (BUN), kreatinin, ürik asit.
• İdrar tetkikleri: Tam idrar, idrar sedimenti, esbach, idrar kültürü.
• Radyolojik incelemeler: USG, BT, İVP, RST,vb.
• Renal biyopsi: >10 yaş
• Böbrek fonksiyon testleri:
• Glomerul filtrasyon fonksiyon testleri: Kreatinin klirensi (kreatininklirensi hesaplamasıyla bulunan değer gerçek GFH’dan %15 daha fazladır), üre klirensi, insülin klirensi, Glomerul filtrasyon hızı (GFH) (70-145 ml/dk).
![Page 6: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/6.jpg)
BÖBREK HASTALIKLARI
![Page 7: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/7.jpg)
SİSTİT
Mesane duvarının enflamasyonudur.
Etiyoloji: Bakteri (E. Coli, klebsiella,
streptekok, enterobakter, psodomonas
aeroginosa), virüs ve mantarlar (candida
albicans vb).
![Page 8: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/8.jpg)
SİSTİTTE PREDİSPOZAN FAKTÖRLER
• Cinsiyet
• Cinsel aktivite
• Gebelik
• Obstrüksiyon (Taş, tm, stenoz)
• Diabetes Mellitus
• Üriner kateterizasyon / tanı için yapılan invaziv girişimler
• Nörojenik mesane
• Veziko üreter reflü
• Bakteriyel virulans faktörleri
![Page 9: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/9.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR VE TANI
• Dizüri, acil idrar yapma hissi
• Sık sık ve az miktarda idrar yapma
• Subrapubik ağrı
• Tanı için; anamnez
• Tüm idrar analizi ve idrar kültürü
![Page 10: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/10.jpg)
TEDAVİ VE BAKIM
• Kültür ve antibiyogram sonucuna göre uygun
antibiyotik tedavisi: Trimetoprim-
sulfomethoxazole, ciprofloxacin, sulbactam-
ampicilin en az 5 gün kul., komplike
enfeksiyonda 2./3. jenerasyon safalosporin 14
gün kul.
• İdrar yolu antiseptiği: Azogantrisin 3 tb /gün
• Bol sıvı alımı (3L/ gün ↑)
• Perine hijyeni hakkında eğitim
![Page 11: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/11.jpg)
AKUT PİYELONEFRİT
• Böbrek pelvisini ve parankimini tutan enfeksiyöz
enflamatuvar bir hastalıktır.
• En sık etkenler E.Coli, proteus ve klebsiella
türleridir. Böbrek büyük ve ödemlidir.
• Akut piyelonefrit kadınlarda sık görülür.
![Page 12: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/12.jpg)
ETİYOLOJİ
• Sistit
• Vezikoüretral reflü
• Mesane tümörleri
• Prostat hiperetrofisi
• Yapısal darlıklar
• Böbrek taşları
• Diabetes mellitus
• Sık kateterizasyon
• Gebelik
![Page 13: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/13.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
• Ateş, titreme
• Kostovertebral bölgede künt ve sürekli ağrı ve
muayenede bu bölgede duyarlılık
• Dizüri, acil idrar yapma hissi
• Sık sık az miktarda idrar yapma
• Bulantı-kusma
• Lökositoz ve sedimantasyon artışı
• Üriner sistem grafisinde taş varsa obstrüksiyonlar ve
böbrek sınırlarının normalden geniş olduğu görülür.
![Page 14: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/14.jpg)
TANI-TEDAVİ VE BAKIM
• Anamnez
• İdrar kültürü (bakteri sayısı >105/ml), idrar sedimenti (en az bir bakteri, bol lökosit ve epitel görülmesi)
• Tedavi ve bakımda;
Kültür ve antibiyogram sonucuna göre uygun antibiyotik tedavisi: Trimetoprim-sulfomethoxazole, ciprofloxacin, sulbactam-ampicilin en az 5 gün kul., komplike enfeksiyonda 2./3. jenerasyon safalosporin 14 gün kul.
İdrar yolu antiseptiği
Üriner sistem anomalisi varsa cerrahi tedavi
Bol sıvı alımı (3L/ gün ↑) ve Perine hijyeni eğitimi.
![Page 15: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/15.jpg)
Hastalık tablosu ciddi olabilir ve hospitalizasyon
ve yatak istirahati gerektirir.
Ağrı için analjezikler, ateş için antipiretikler,
bulantı için antiemetikler kullanılanılabilir.
48-72 st içinde tedaviye cevap alınamazsa,
hasta yeniden değerlendirilip komplike edici
faktörlerin (obstrüksiyon gibi) araştırılması
gerekir.
Tedavi sırasında, tedavi bitiminde ve sonraki 6
aylık dönemde belirli aralıklarla idrar kültürü
yapılması gerekir.
![Page 16: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/16.jpg)
KRONİK PİYELONEFRİT
• Genellikle çocuklukta edinilip erişkinliğe taşınan
bir hastalıktır.
• Böbrek interstisyum ve tübüllerinin ilerleyici enflamasyonu.
• Yaygın böbrek harabiyeti vardır ve SDBY gider.
![Page 17: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/17.jpg)
ETİYOLOJİ
• Çocuklukta en sık neden reflüdür (VUR)
• Diabetes Mellitus
• Üriner sistem enfeksiyonu hikayesi
• Obsrüksiyon:Taş, tümör, prostat hipertrofisi, vb .
• Gebelik
• Analjezik alışkanlığı
![Page 18: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/18.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
• Akut enfeksiyon epizotlarıyla seyredebilir.
• Akut fazda ateş ve akut piyelonefrite benzer tablo
görülür.
• Akut enfeksiyon yoksa genellikle az semptomludur.
• Genel hastalık hissi, bel ve yan ağrıları, kilo kaybı,
tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonları görülebilir.
• İleri ve bilateral durumlarda hipertansiyon, anemi
görülebilir.
![Page 19: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/19.jpg)
TANI
• Anamnez
• İntravenöz piyelografi (IVP)
• X- rays (böbrek sınırları düzensiz)
• Sisteskopi
![Page 20: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/20.jpg)
TEDAVİ VE BAKIM
• Üriner sistem enfeksiyonlarının eradikasyonu ve
önlenmesi için gerekirse uzun süreli baskılayıcı
antibiyotik tedavisi medikal tedavinin ana hatlarını
oluşturur.
• Anatomik bozukluklar, obstrüksiyonlar, taşlar, medikal
tedaviye cevapsız reflü gibi durumlarda cerrahi
düşünülebilir. Cerrahi tedavide amaç öncelikle patolojiyi
ortadan kaldırmaktır. Bu olanaksızsa nefrektomi
düşünülür.
![Page 21: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/21.jpg)
EVDE TEDAVİ OLAN HASTALARIN
EĞİTİMİ
• Semptomlar geçse bile antibiyotik tedavisine devam etmesi,
• Aksi önerilmedikçe günde 3 litre su içmesi,
• Her gün aynı giysilerle aç karnına tartılması,
• Günlük çıkardığı idrar miktarını ölçmesi ve aldığı sıvı miktarından önemli fark olduğunda doktoruna haber vermesi,
• Enfeksiyondan korunma önlemlerini alması, yan ağrısı, ateş, titreme, sık idrara çıkma gibi enfeksiyon belirtileri olduğunda doktoruna haber vermesi,
• Önerildiği şekilde, doktor kontrolüne gelmesi ve idrar kültürünü yaptırması.
![Page 22: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/22.jpg)
AKUT GLOMERÜLONEFRİT
• Glomerül kapillerinde enflamasyon oluşmasıdır.
• Daha çok 3-10 yaşları arasında çocuklarda
görülür.
• Viral kökenli glomerülonefrit her yaşta
görülebilmektedir.
• AGN’li hastaların %1-2’sinde son dönem böbrek
yetersizliği gelişebilmektedir.
![Page 23: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/23.jpg)
ETİYOLOJİ
• A grubu beta hemolitik streptekokler
• Kabakulak
• Suçiçeği
• Epstein Barr
• Hepatit B
• HIV
![Page 24: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/24.jpg)
PATOFİZYOLOJİ
• Antijen (A grubu beta hemolitik streptekok)
• Antijen-antikor üretimi
• Antijen-antikor kompleksinin glomerüllerde birikimi
• Glomerüllerde epitel hücre yapımında artış
• Glomerüllerde lökosit infiltrasyonu
• Glomerül filtrasyon membranında kalınlaşma
• Glomerül filtrasyon membranında kayıp ve skar dokusu
oluşumu
• Glomerül filtrasyon hızında (GFR) azalma
![Page 25: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/25.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
• AGN’in ilk bulgusu mikroskopik ya da makroskopik
olarak görülen hematüridir.
• İdrarada bulunan eritrositler, proteinler ve atık ürünler
nedeniyle idrara çay rengindedir.
• Ilımlı olgularda hematüri tesadüfen yapılan rutin bir idrar
incelemesinde mikroskopik olarak saptanabileceği gibi,
şiddetli olgularda oligüri ile seyreden akut böbrek
yetersizliği tablosuyla da ortaya çıkabilir.
• Proteinüri
• BUN, serum kreatinin ve potasyum düzeyinde yükselme
• Değişik düzeylerde ödem
• Hipertansiyon
![Page 26: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/26.jpg)
TANI
• Öykü (yakın zamanda geçirilmiş bakteriyel ya da viral
enfeksiyon)
• Fizik muayene (palpasyonla böbrek dokusunda büyüme
ve ödeme bağlı genişleme)
• Laboratuar incelemeleri (ASO, CRP yükselme, BUN,
serum kreatinin, potasyum, sedimantasyonda hızla artış,
hipoalbüminemi saptanır.)
• İdrar incelemesi (proteinüri, hematüri, slendir hücreler,
lökosit ve epitel hücreler saptanır.)
• Tanıda kuşku duyuluyorsa böbrek biyopsisi ile kesin
tanıya gidilir.
![Page 27: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/27.jpg)
PROGNOZ VE KOMPLİKASYONLAR
• AGN’li çocukların %90’ında tam iyileşme sağlanır.
• Olguların yaklaşık %1-2’sinde kronikleşme ve son
dönem böbrek yetersizliği gelişir.
• AGN’e bağlı gelişebilecek komplikasyonlar hipertansif
ensefalopati, kalp yetersizliği ve pulmoner ödemdir.
• Hızlı ilerleyici glomerülonefritler böbrek işlevlerinde hızla
bozulmaya neden olarak son dönem böbrek yetmezliği
ile sonuçlanabilir.
![Page 28: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/28.jpg)
TEDAVİ- BAKIM
• İlaç tedavisi neden olan etkene bağlı olarak değişir.
• Streptekok enfeksiyonlarından sonra gelişen olgularda
penisilin ya da eritromisin tedavisi uygulanır.
• İmmün yanıtı baskılamak için hızlı ilerleyici tipte olan
glomerülonefritlerde kortikosteroid, immünosupresif
tedaviler ya da plazmaferez uygulanabilir.
• Akut evrede yatak istirahati
• BUN düzeylerinde yükselme olan hastalarda aldığı-
çıkardığı sıvı izlemi yapılarak sıvı kısıtlaması
• Ödem, hipertansiyon ve kalp yetersizliği olan hastalarda
sodyum kısıtlaması yapılır.
![Page 29: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/29.jpg)
KRONİK GLOMERÜLONEFRİT
• Genellikle çocukluk döneminde gelişen uzun süreli
bakteriyel enfeksiyonların uygun tedavi edilememesi
sonucunda ya da akut enfeksiyon olmadan
glomerüllerde ilerleyici hasar sonucu böbrek işlevlerinin
bozulmasıyla ortaya çıkan bir sendromdur.
• Böbreklerde küçülme, tübüler atrofi, kronik interstisyel
enflamasyon ve arterioskleroz vardır.
![Page 30: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/30.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
• Ödem
• Hipertansiyon
• Efor dispnesi
• Baş ağrısı
• Bazı vakalarda hematüri, proteinüri.
![Page 31: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/31.jpg)
TEDAVİ-BAKIM
• Hipertansiyonun tedavisi, diüretik tedavisi
• Na-sıvı kısıtlaması
• Protein kısıtlaması
• Kontrol edilemeyen hipertansiyon, hipervolemi ve üremi durumlarında diyaliz tedavisi.
Prognoz: 15-20 yıl içerisinde KBY gelişir.
![Page 32: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/32.jpg)
NEFROTİK SENDROM
• Bol proteinüri (24 stte 3,5 gr’dan fazla), hipoalbüminemi,
yaygın ödem, kan kolesterol düzeyinin yükselmesi,
hiperlipidemi ile seyreden glomerül hastalığıdır.
• Herhangi bir nedenle glomerül kapiller membran ciddi
şekilde hasar görmüş ve permeabilitesi artmıştır.
• Bu sendromun gelişmesinde %80 etken glomerül
hastalıklarıdır (glomerülonefrit, diyabetik nefropati vb).
• Çocuklarda daha sık görülmesine karşılık her yaş
grubunda görülebilir.
![Page 33: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/33.jpg)
PATOFİZYOLOJİ
![Page 34: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/34.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
• Genellikle ilk belirtisi ödemdir (gode bırakan, periorbital
bölgede, peritibial, kollar, bacaklar).
• Kan basıncı artışı
• Proteinüri (idrarda protein >3.5gr/24 saatte)
• Hipoalbuminemi
• Yüksek kan kolesterolü
• Hiperlipidemi
• Hipokalsemi, osteomalazi
• Enfeksiyona eğilim
• Kaslarda zayıflama, yorgunluk
• Uykuya eğilim
![Page 35: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/35.jpg)
TANI
• Labaratuar incelemelerinde idrarda proteinüri (3-3,5
gr/gün tanı koydurucu başlıca kriterdir.)
• Kreatitinin klirensi
• Kanda hipoalbüminemi
• Hiperlipidemi ve üre ve kreatinin düzeylerinde artma
• İdrarda lökosit ve silendir hücreler bulunabilir
• Böbrek dokusundaki histolojik değişiklikleri belirlemek
için biyopsi yapılabilir.
![Page 36: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/36.jpg)
ETİYOLOJİ
• Glomerülonefrit
• Metabolizma hastalıları (DM, Multiple Miyeloma, Wilson
hastalığı gibi)
• Kolajen doku hastalıkları
• Amiloidoz, SLE
• Dolaşım sistemi hastalıkları (anemi, kalp yetmezliği vb.)
• Toksik maddeler (böcek zehirleri, inorganik civa, allerjen
maddeler…)
• Enfeksiyon hastalıkları (sıtma, tifüs…)
![Page 37: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/37.jpg)
TEDAVİ VE BAKIM
• Diyet
Na ve sıvı kısıtlaması
Protein alımı: 1gr/kg + idrarla kaybedilen protein
• Aktivite
Aktif dönemde aktivite kısıtlaması
• Diüretik Tedavisi
Anazarka tarzında ödemi olan hastalara furosemid (1-2 mg/kg ) ve gerekiyorsa albümin (1gr/kg) infüzyonu
• Anjiotensin Konverting Enzim inhibitörleri (ACE)
• Antikoagülan ve Antitrombotik ilaçlar.
• Antiembolik çoraplar.
![Page 38: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/38.jpg)
• Yaşam bulguları
• Ödem
• Aldığı-çıkardığı sıvı
• Günlük kilo ve karın çevresi
• Cildin durumu,
• Solunum durumu
• Trombüs yönünden izlem
• Enfeksiyona ilişkin belirti ve bulguların takibi.
![Page 39: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/39.jpg)
NEFROTİK SENDROMDA SPESİFİK
TEDAVİ
• Kortikosteroidler: Pulse Metilprednizolon
• Sitotoksik Tedavi
Siklofosfamid
Klorambusil
Azotiopirin
Levamizol
Siklosporin A
Takrolimus
Mikofenolat Mofetil
![Page 40: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/40.jpg)
AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ
• Erişkin bir insanda günlük idrar miktarının birdenbire 400
ml’nin altına düşmesi ve kanda üre düzeyinin sürekli
yükselmesidir.
• Aniden gelişen bir durumdur ve uygun tedavi
yapıldığında düzelir.
• Hastaneye yatan hastaların %5’i, yoğunbakım
ünitelerinde yatan hastaların %10’unda ABY mevcuttur.
• Genellikle asemptomatiktir ve yatan hastaların rutin
biyokimyasal incelemeleri sırasında tanı koyulur.
• Çoğunlukla geri dönüşlüdür. Altta yatan hastalığın
ağırlığına bağlı olarak komplikasyonlar nedeniyle en
önemli mortalite sebebidir.
![Page 41: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/41.jpg)
Böbrek fonksiyonlarında ani bozulma
GFR’de azalma
Nitrojenli atıkların birikmesi
Sıvı Elektrolit Bozuklukları
![Page 42: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/42.jpg)
ABY NEDENLERİ
• Prerenal nedenlerler
(Fonksiyonel azotemi) (%70)
• Renal nedenlerle
(İntrensek ABY) (%25)
• Postrenal nedenlerler (%5)
![Page 43: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/43.jpg)
PRERENAL ABY NEDENLERİ
• Volüm Eksikliği
Hemoraji
GİS kayıplara bağlı
dehidratasyon ve şok
• Aşırı diürez
Diüretik kullanımı
Diyabetes İnsipitus
• Üçüncü mesafeye
kayıplar
Yanıklar
Peritonit
Septisemi
• Kardiyak ve vasküler
bozukluk.
Konjestif Kalp yetmezliği
Akut miyokard enfarktüsü
Perikardiyal tamponat
Akut pulmoner emboli
Renal arter trombozu /
stenozu
• Cerrahi işlemler
Anestezik maddeler
Hipotansiyon
![Page 44: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/44.jpg)
RENAL ABY NEDENLERİ
• Lokalize intravaskülerkoagülasyon ve olaylar
Renal arter / ven trombozu
Hemolitik üremik sendrom
konjenital-akkyz anjiopatiler
• Akut Tübüler Nekroz
Crush sendromu
Yanıklara bağlı rabdomyolizis
Yanlış kan transfüzyonları
Kontras maddeler
Aminoglikozitler, Cyklosporin
Ağır metaller (Au, Hg, Zn, arsenik)
Anestezik maddeler
Organik maddeler (karbontetraklorür, etilen glikol, propilen glikol)
• Akut interstisyel nefritler
Enfeksiyonlar
İmmünoallerjik olaylar (rejeksiyon)
Nefrotoksik İlaçlar
Ürik asit nefropatisi
• Tümörler
Renal parankimal tm
İnfıltrasyonlar (Lösemi, Burkittlenfoma, Wilms T.)
• Konjenital anomaliler
Kistik hastalıklar
Yenidoğanda bilateral böbrek hipoplazi, displazisi
• Herediter nefritler
Alport Send. vs.
![Page 45: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/45.jpg)
POSTRENAL ABY NEDENLERİ
• Obstrüktif Üropati
Ureteropelvik darlık
Ureterosel
Üreter, mesane / üretrada tümör
Üreter, mesane / üretrada taş
• Vezikoureteral reflü
• Nörojenik mesane
![Page 46: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/46.jpg)
OLİGÜRİK DÖNEM
• Nefronlar harap olduğundan idrar süzülemez.
• ABY’ne yol açan olaydan itibaren 1-7 günde başlar ve 10-14 gün
sürer.
• Üre, kreatinin, ürik asit, organik asitler, potasyum, magnezyum gibi
maddelerin böbrekler tarafından atılımı azalmıştır.
• Hastaların %20’sinde oligüri olmayıp idrar miktarı normaldir. Ancak
böbrek işlevleri bozuk olduğunda dolayı nitrojen düzeyleri yüksektir.
• Na-sıvı tutulumuna bağlı hipervolemi
• Oligüri (idrar < 400ml/24 saat)
• Hipertansiyon, ödem, pulmoner ödem, kalp yetmezliği
• Metasbolik asidoz (Ph , HCO3 ), Kussmaul solunum
• Hipernatremi (Na )
• Hiperkalemi (K )
• Hiperfosfatemi (P )
• Hipokalsemi (Ca )
• Proteinüri, hematüri
![Page 47: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/47.jpg)
DİÜREZ EVRESİ
• GFR düzelmeye başladığından idrar miktarında artış
olur.
• Labaratuar değerlerindeki yükselme durur.
• Fazla sıvı ve üre nedeniyle ozmotik diürez
• Üremik semptomlar bir süre devam eder
• Na, P, K N
• Dehidratasyon ve elektrolit kayıpları yönünden takip !
![Page 48: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/48.jpg)
İYİLEŞME EVRESİ
• Böbrek işlevleri düzelmeye başlar.
• GFR artar.
• BUN ve kreatinin düzeyleri azalmıştır ve normal
değerlere dönmeye başlamıştır.
• Bu evre yaklaşık 3-12 ay kadar sürer.
![Page 49: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/49.jpg)
PROGNOZ
• Genel sağlık düzeyi, böbrek yetersizliğinin şiddeti,
komplikasyonları niteliği ve sayısına göre değişmektedir.
• Mortalite hızı %30-60’dır. En yaygın mortalite nedeni
enfeksiyondur.
• Bazı hastalarda iyileşme evresine geçmeden kronik
böbrek yetersizliği gelişir. Tam olarak iyileşen hastalarda
herhangi bir komplikasyon olmadan böbrekler normal
işlevlerini görür.
![Page 50: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/50.jpg)
TANI
• Anamnez
• Fizik muayene
• Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan,
kalsiyum, fosfor, kan gazları)
• İdrar incelemeleri (İdrar dansitesi, protein vb.)
• Radyolojik görüntüleme
• Biyopsi
![Page 51: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/51.jpg)
TEDAVİ
Tedavi nedene yönelik planlanır.
• Prerenal azotemi Renal perfüzyon ↑
• Renal azotemi destekleyici tedavi
• Postrenal azotemi obstrüksiyon için cerrahi/ ?
![Page 52: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/52.jpg)
• OLİGÜRİK DÖNEM
Ringer laktat veya serum fizyolojik (%.09'luk NaCl) 20 ml/kg IV olarak 20 dakika içerisinde infüzyon (forse diürez/ zorlu diürez)
Gerekiyorsa kan veya plazma infüzyonu
IV Furosemid ve Mannitol
Hasta ilk 24 saat içinde başvurmuş ise: Dopamininfüzyonu
Hipertansiyonun tedavisi: ACE inhibitörleri, kalsiyum kanal blokerleri
Diürezin zorlanmasına yanıt elde edilemezse renalyetmezlik kararı verilir.
“Düzelmenin esas kriteri diürezin başlamasıdır”
![Page 53: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/53.jpg)
• RENAL YETMEZLİK
Sıvı kısıtlanır (hastanın çıkardığı idrar miktarı+ insensibilkayıp hesap edilir)
Na kısıtlanır
Hiperkalemi varsa tedavisi (Kayexalate)
Fosfat bağlayıcılar
Diyaliz: BUN=70 mg/dl , kreatinin= 7 mg/dl , K= 6 mEq/L.
Diyet: 60-100 kcal/kg'lık, protein , KH ve yağ .
Enfeksiyonların önlenmesi, kontrolü
Kanama yönünden izlem.
![Page 54: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/54.jpg)
HEMŞİRELİK TANILARI
• Sodyum ve su retansiyonuna bağlı sıvı volüm artışı
• İştahsızlık ve diyette sınırlamalar nedeniyle beden
gereksiniminden az beslenme
• İnvaziv girişimler, üremik toksinler ve immün yanıtın
bozulmasına bağlı enfeksiyon riski
• Üremik toksinlerin merkezi sinir sistemini etkilemesine
bağlı düşünce sürecinde değişiklik
• Anemi ve üremik toksinlere bağlı yorgunluk
• Damar girişim yolları ya da periton diyaliz kateterine
bağlı deri bütünlüğünde bozulma
• Hastalık süreci, tedavi rejimi ve prognozun belirsizliğine
bağlı anksiyete
![Page 55: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/55.jpg)
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ
• Yaşam bulguları
• Ödem (periferal, orbital, sakral ödem)
• Aldığı-çıkardığı sıvı
• Günlük kilo ve karın çevresi
• Cildin durumu
• Solunum durumu
• Enfeksiyona ilişkin belirti ve bulgular
• Mental durum değişikliklerinin takibi.
![Page 56: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/56.jpg)
KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ
• Vücudun sıvı-elektrolit ve metabolik dengesini
sürdürmek için gerekli böbrek işlevlerinin ilerleyici ve geri
dönüşü olmayan biçimde bozulmasına KBY denir.
• Türk Nefroloji Derneğinin 2009 yılı verilerine göre
Türkiye’de kronik böbrek yetmezliğine bağlı hemodiyaliz
tedavisi uygulanan hasta sayısı 48.433’tür.
![Page 57: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/57.jpg)
ETİYOLOJİ
• Diabetes mellitus %32.4
• Tip 1 DM Type 1 DM %26.8
• Tip 2 DM Type 2 DM %5.6
• Hipertansiyon %27.9
• Glomerülonefrit %7.0
• Polikistik böbrek hastalıkları %4.8
• Piyelonefrit %3.0
• Amiloidoz %1.7
• Renal vasküler hastalık %1.1
• Diğer %7.1
• Etyoloji bilinmiyor %13.9
![Page 58: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/58.jpg)
KBY EVRELERİ
1. Evre: GFR Normal, Böbrek Hasarı
• GFR>90 ml/dk
• Kanda üre ve kreatinin düzeyleri normalin üst
sınırlarında
• Genellikle klinik semptom yok
![Page 59: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/59.jpg)
2. Evre: GFR de Hafif Azalma
• GFR: 60-89 ml/dk
• Üre ↑
• İdrar konsantrasyonu ↓ /noktüri
• Hafif anemi
![Page 60: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/60.jpg)
3. Evre: GFR de Orta Derecede Azalma
• GFR: 30-59 ml/dk
• Belirgin anemi
• Hiperfosfatemi
• Hipokalsemi
• Noktüri, hafif poliüri
• Metabolik asidoz
![Page 61: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/61.jpg)
4. Evre: GFR Ciddi Derecede Azalma
• GFR: 15-29 ml/dk
• Üremik semptomlar belirgin
• Hiperfosfatemi
• Hipokalsemi
• Metabolik asidoz
• Anemi
• GİS (bulantı, kusma, iştahsızlık, kanama)
• Nörolojik (üremik nöropati, üremik ensefalopati)
![Page 62: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/62.jpg)
5. Evre Son Dönem Böbrek Yetmezliği
• GFR<15 ml/dk
• Şiddetli böbrek yetmezliği ve üremi
• Anemi, kanamaya ve enfeksiyona eğilim.
• GİS, KVS, Nörolojik ve deriyle ilgili semptomlar
• İdrar miktarı azalır
• Renal replasman tedavisi: Diyaliz / TX
![Page 63: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/63.jpg)
BELİRTİ-BULGULAR
Temel neden:
• Protein yıkım ürünlerinin kanda artması
• Sıvı-elektrolit ve asit-baz dengesi bozuklukları
Bu bozukluklar vücudun bütün sistemlerini
etkiler…
![Page 64: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/64.jpg)
SIVI-ELEKTROLİT/ASİD-BAZ DENGESİ
• Bulantı-kusma ve diyare nedeniyle hiponatremi ve
dehidratasyon
• İleri dönemlerde Na ve su retansiyonu nedeniyle HT,
ödem ve Konjestif Kalp yetmezliği
• Oligüri nedeniyle hiperpotasemi
• Hipokalsemi ile birlikte hiperfosfatemi
• Proteinüri, Na-su retansiyonu nedeniyle ödem
• Kanda üre ve kreatinin değeri yüksek, tubuluslardan
H iyonu sekresyonu yapılamadığından hastalarda
metabolik asidoz
![Page 65: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/65.jpg)
GİS BULGULARI
• Ağız içinde amonyum oluşumunun artması nedeniyle metalik tat hissetme ve ağızda amonyak kokusu
• Ağız muköz membranlarda kuruluk, kırmızı ülseratiflezyonlarla karakterize üremik stomatitler
• İştahsızlık
• Bulantı- kusma (özellikle sabah)
• Konstipasyon, ileri dönemlerde diyare (bazen kanlı)
• GİS hemen her yerinden kanama olasılığı
• Yüksek ürenin nervus frenikusu uyarması nedeniyle sık sık inatçı hıçkırık nöbetleri
![Page 66: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/66.jpg)
KVS VE PULMONER SİSTEM BULGULARI
• Hiperpotasemi nedeniyle aritmiler
• Volüm fazlalığı ve renin sekresyonunda artma nedeniyle HT
• Ürenin seröz zarlarda (perikart, plevra, periton ve menenjlerde) toplanması nedeniyle perikardit
• Perikarditte olası hemorajik efüzyon sonucu perikardiyal tamponat
• Üremik plörit ve plevral efüzyon (sıklıkla üremik perikardit ile birlikte)
• Volüm artışı nedeniyle vasküler konjesyon ve buna bağlı olarak konjestif kalp yetmezliği ve giderek pulmoner kapiller permeabilitenin artması ve akciğer ödemi (üremik akciğer)
• Asidoz nedeniyle Kusmaull solunumu
![Page 67: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/67.jpg)
HEMAPOETİK SİSTEM BULGULARI
• Eritropoetin yapımında azalma, üremi nedeniyle kemik iliğinin baskılanması ve eritrositlerin yaşam sürelerinin kısalması nedeniyle anemi.
• HD giren hastalarda kan kaybı ve beslenme bozukluğuna bağlı anemi.
• Lökosit fonksiyonları bozulduğundan enfeksiyonlara direncin azalması
• Koagülasyon bozukluğu nedeniyle kanamaya eğilim (ekimoz, purpura, burun kanaması ve mukozmembranlarda kanama)
![Page 68: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/68.jpg)
NÖRÖLOJİK BELİRTİ- BULGULAR
• Emosyonel irritabilite, dikkat azalması
• Uykusuzluk
• Konsantrasyon yeteneğinde ↓, Konfüzyon (anlaşma güçlüğü)
• Depresyon, Anksiyete
• Paranoid ve agresif kişilik değişikliği
• Halüsinasyon
• Ataksi (istemli hareketlerde düzensizlik)
• Konuşma bozukluğu
• Yürüme bozukluğu
• Stupor (uykulu durum)
• Tremor
• Konvülzyonlar (çizgili kasların istemsiz kasılması) ve koma
![Page 69: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/69.jpg)
ÜREMİK NÖRÖPATİ BELİRTİLERİ
• Alt ekstremitelerde ağrı ve uyuşma
• Adalelerde iritabilite
• Kolay yorulma
• Halsizlik
• Atrofi (organ hacminde azalma) ve kramp
• Ayaklarda kuvvet azalması
• Postural hipotansiyon
![Page 70: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/70.jpg)
CİLT BELİRTİLERİ
• Anemi nedeniyle konjuktiva ve avuç içinde solukluk
• Pıhtılaşma bozukluğuna bağlı ekimoz, hematom, diş eti ve mukoz membranlarda kanama olasılığı
• Terde yüksek konsantrasyonda bulunan üre, suyun buharlaşması sonucunda deri yüzeyinde beyaz kristal toz halinde birikmesi (üremik frost)
• Üre kristallerinin cildi tahriş etmesi ve hiperparatroidi(Ca x P= 55 ↑) nedeniyle kaşıntı ve yumuşak doku kalsifikasyonları
![Page 71: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/71.jpg)
TANI
• BUN en az 50 mg/dl ve serum kreatinin düzeyi 5 mg/dl
üzerinde olması önemli belirleyicilerdir.
• 24 saatlik idrarda protein ve kreatinin klirensi
değerlendirilmesi
• Elektrolit düzeylerinin değerlendirilmesi
• Biyopsi
![Page 72: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/72.jpg)
TEDAVİ
• Protein, P ve K kısıtlı diyet
• Sıvı alımı: çıkardığı sıvı + 500ml /24 h
• GİS deki fosforu bağlaması için kalsiyum karbonat,
kalsiyum asetat veya alüminyum hidroksit
• HT için antihipertansif ilaçlar, Diüretikler
• Eritropoietin (EPO) tedavisi
• Demir ve folik asit tedavisi
![Page 73: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/73.jpg)
• Bulantı ve kusmayı kontrol altına alabilmek için
antiemetikler
• Tetani geliştiğinde kalsiyum glukonat
• Konservatif tedavi yöntemleri ile kontrol edilemeyen
şiddetli hiperkalemi, hiponatremi ya da metabolik asidoz,
ekstrasellüler volüm fazlalığı gibi durumlarda DİYALİZ
![Page 74: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/74.jpg)
HEMŞİRELİK BAKIMI
• AÇT takibi
• Günlük kilo takibi
• Yaşam bulgularının kontrolü
• Elektrolit dengesizliği açısından laboratuar bulguları yakından izlenmesi
• Yüksek serum kreatinin ve üre değerleri takibi
• Üremik perikardit ve sonucunda kalp tamponadıaçısından takip (kalp seslerinin derinden gelmesi, venözbasıncın düşmesi, tansiyon arteriyelin yükselmesi, venözdolgunluk, hasta huzursuz ve sıkıntılı)
• Kanama kontrolü
![Page 75: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/75.jpg)
• HT ilaçları düzenli alımını sağlama
• Digital alıyorsa digital intoksikasyon belirtilerinin izlemi
• Stomatitleri önlemek için ağız bakımı, oluşmuşsa mantar enf. gargara, dudaklara yumuşatıcı pomat
• Pulmoner komplikasyonlar ve yatak yaraları için hastaya sık pozisyon, derin soluk alıp öksürmesi
• Üre kristallerinin neden olduğu kaşıntı için sık banyo, antihistaminikuyg.
• Verilen diyete uyumu sağlama
• Hiperfosfotemiye karşı GİS de fosforu bağlaması için yemek yerken FOSFOR BAĞLAYICILARI almasını sağlama
• Nörolojik belirtiler için hastanın çevresinde güvenlik önlemleri alma
• Hipokalsemi nedeniyle oluşabilecek tetani (kasılma) belirtilerini izleme
• Hasta ve ailesine gerekli bilgiler verilip destek sağlama.
![Page 76: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/76.jpg)
RENAL REPLASMAN TEDAVİLERİ
1. Diyaliz tedavisi
Hemodiyaliz
Periton diyalizi
2. Böbrek nakli (Renal Transplantasyon)
![Page 77: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/77.jpg)
![Page 78: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/78.jpg)
DİYALİZ ENDİKASYONLARI
1. Akut Diyaliz Endikasyonları
• Üremi
• Sıvı yüklenmesi, pulmoner ödem
• Ağır elektrolit bozuklukları (hiperkalemi, hiperkalsemi, hiponatremi)
• Asit-baz dengesi bozuklukları
• Akut İntoksikasyonlar
2. Kronik Diyaliz Endikasyonları
• Kronik böbrek yetmezliği
• Üremik sendrom (BUN= 100 mg/dl ↑)
• Kreatinin klerensi= 7-11 mg/dk ↓
• Klinik semptomların şiddeti
![Page 79: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/79.jpg)
HEMODİYALİZDE DAMAR YOLLARI
• Geçici / kalıcı kateter
• Arterio-venöz (A-V) fistül
• A-V Shant
![Page 80: ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI · 2019. 12. 24. · • Anamnez • Fizik muayene • Kan biyokimyası (BUN, kreatinin, potasyum, tam kan, kalsiyum, fosfor,](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022071210/6020b1dff2b9c8773542c1ca/html5/thumbnails/80.jpg)
EKSTRAKORPOREAL KAN
DEVRESİ
Arterial ve venöz basınç monitörleri
Diyalizör
Diyaliz seti
Kan pompası
Heparin pompası
Hava kabarcığı dedektörü