Oieleku(iparra /norte)

OIARTZUNGO UDALAwww.oiartzun.org

Gipuzkoa

Alto deBianditz-eko gaina

ARTIKUTZA

OIARTZUN

1

GI-3631

GI-3631

Basate

Kauso I Kauso II

Oieleku(hegoa /sur)

Munerre

Bunaniarri(Bunanagirre)

781 m.

Uzpuru

Kausoro

P

ikazkinaGaldutako ofizio bat berreskuratu nahi da Oiartzunen: ikazkinarena.Sistema tradizional bati jarraituz, pago-enborrak elkarren gaineanjarrita, txondorra osatzen zuen ikazkinak. Jarraian, txondorra lurrezeta goroldioz ondo estaliz, barruan txingarrak ezartzen zituen.Ondoren, asteetan zehar kontrolatu behar zuen ikazkinak txondorrabarrutik behar bezala erretzen ari zela, egurra egur-ikatz bihurtuzedin erre gabe.

En Oiartzun se pretende recuperar un oficio ya extinguido, el decarbonero. Siguiendo un sistema tradicional, el carbonero formabauna gran pira de troncos de haya o ‘txondorra’. Cubría ésta de“tepes” de hierba, antes de colocar brasas en el corazón de la pira.Después debía controlar durante semanas que la combustión internade la ‘txondorra’ mantuviese el punto justo para que la madera setransformase en carbón vegetal sin quemarse.

El Carbonero

Cromlechde Oieleku

De los 57 monumentos megalí-ticos estudiados en el términomunicipal de Oiartzun, acaso elmás espectacular sea el cromlechde Oieleku Norte, círculo depiedras de hasta 10 metros dediámetro situado en un entornoverde, con la cresta de AiakoHarria en el horizonte. En estaruta podremos compararlo conotros cinco cromlechs distintos.Descubrirlos es preguntarse porlos motivos que empujaron anuestros antepasados a decidirsus ubicaciones y, seguramente,mirar el paisaje con otros ojos.

Oiartzungo udalerriko 57 monumentu megalitiko liluragarriak aztertuondoren, guztien artean ederrena Ipar Oielekuko cromlecha daikusgarriena gure iritzitan. 10 metro diametroko zirkulua osatzendute biribilean ezarritako harri hauek, ingurune berdean eta AiakoHarriaren gailurra atzean dutelarik. Ibilbide honetan, beste 5 cromlechaurkituko ditugu eta guztiei begira, gure arbasoek kokaleku horizergatik aukeratu ote zuten galdetuko diogu geure buruari. Erantzunajakinda, ziurrenik, beste era batera ikusiko genuke paisaia.

Oielekuko cromlecha

Grandes círculos de piedras clavadas enla tierra conforman los cromlechs, mo-numentos funerarios de la Edad de Hie-rro. El parque natural de Aiako Harria,en Oiartzun, es el área de Euskadi másrica en ellos. Un recorrido para acercarseal mejor conservado y más hermoso, elcromlech de Oieleku Norte, permite unpaseo reposado por la naturaleza y lahistoria.Para acceder a esta ruta tomaremos lacarretera GI-3631, que une Oiartzuncon Artikutza. Una opción es dejar elcoche en Kauso, donde también haydos cromlechs. A lo largo de 4 kilóme-tros, en una hora y cuarto, caminaremosentre pinos, abetos y hayas hasta llegara Oieleku Sur, con su área de descanso,y el cromlech de Oieleku Norte. Máscorto (1,5 km.) es el camino desde otropunto de la carretera, Munerre, toman-do la pista que atraviesa un silenciosobosque de hayas trasmochas.

hayas trasmochasLas hayedos son espesos bosquescargados de leyendas. Pero tambiéncon una vertiente práctica. La maderade las hayas era muy apreciada paraobtener carbón vegetal. Con el finde aumentar la cantidad de maderaproducida por estos árboles de lentocrecimiento, se desarrolló un peculiarsistema de podas. El resultado, queaún podemos apreciar en Oieleku,son las ‘hayas trasmochas’, con formade candelabro.

pago motzakPagadiak kondairaz jositako baso itxiakdira. Bestalde, beraien alderdi praktikoaere badutela esan dezakegu. Adibidez,pagoen egurra oso preziatua zen egur-ikatza egiteko. Oso mantso haztendiren zuhaitz hauetatik egur gehiagolortu ahal izateko, inausketa-sistemabitxi bat asmatu zen. Aipatu sistemahonen emaitza argienak, Oielekundauden zutargi itxurako “pagomotzak” dira.

Nafarroa /Navarra

Cromlech

1. IBILBIDEa / Ruta 1

2. IBILBIDEa / Ruta 2

Aparkalekua / Zona de aparcar

Borda

atsedenlekuaArea recreativa

mendiko pista / pista forestal

Errepidea / carretera

P

Atsedenlekua área recreativaJunto al cromlech de Oieleku Sur,existe un espacio tranquilo muyadecuado para merendar o,simplemente, descansar. El ÁreaRecreativa de Oieleku, ubicadaen el hayedo, dispone de mesasy bancos de madera para pic-nics,una fuente, paneles explicativosy una pequeña borda.

2

2

P

Fitxa teknikoa Ficha técnicaIbilbidearen profilaK / PerfilEs de LOS recorridoS

Lurrean ezarrita harri multzohandiak osatzen dituzteBurd in Aroko h i l e ta -

monumentuak, hauek ditugu Cromlechak.Oiartzungo Herrian kokaturik dagoenAiako Harria Parke Natural zoragarria,Euskal Herriko cromlech gehien dituengunea da. Naturaz eta historiaz, urratsezurrats eta lasai-lasai ibiltzeko abaguneadugu Ipar Oielekuko cromlecha, berezikiongien kontserbatuta dagoena eta guztienartean ederrena dena.Aipatu ibilbide honetara iristeko, Oiartzunherria eta Artikutza lotzen duen GI-3631errepidea hartu behar dugu. Aukeretakobat autoa Kauson uztearena da, hemenere, bi cromlech ederrekin topo egin de-zakegulako. Bidean barrena abiatuz gero,4 kilometrotan zehar, pinu, izei eta pagoartean ibiliko gara ordu eta erdiz. Inguruhonetatik Hego Oielekura lehenengo, ber-tan dagoen atseden-guneaz gozatu etajarraiki Ipar Oielekuko cromlechera iritsikogara. Munerretik, errepidearen beste gunebatetik, pago motzez jositako baso isilazeharkatzen duen pista ezagutuko dugu;bide hau laburragoa izanik (1,5 km).

Oieleku

BasateKauso IIKauso I

KAR

RIK

A

baso bizidunaUrtero, udan haseran, Oiartzungo paisaia aldatu egiten da, Loriartzunjaian ospatzen den Ingurumen Instalazioen lehiaketaren baitan,sortzen diren behin behineko erakusketa liluragarriei esker.Oiartzungo gune zoragarrienak jantzi eta bestelako interpretazioaematen zaie. Adibidez, “Lerroak” deituriko proiektuak lerro zurizbete zuen Oielekuko magala, larre berdeetan bide bihurriakmarraztuz. Urtez urte, proposamen berriak egingo dira “baso bizia”suspertzeko.

Bosque animadoAl principio de cada verano, los paisajes de Oiartzun se transformancon sorprendentes intervenciones de carácter efímero. El Concursode Instalaciones Medioambientales convocado por Loriartzun buscallamar la atención hacia los entornos emblemáticos de Oiartzun,reinterpretándolos respetuosamente desde la mirada del arte. Comoel proyecto “Líneas”, que cubrió la ladera de Oieleku de líneasblancas que dibujaban sinuosos caminos sobre el verde. Nuevaspropuestas volverán a dinamizar anualmente este ‘bosque animado’.Lasai meriendatzeko edota

besterik gabe, atseden hartzekoHego Oielekuko cromlecharenondoan oso egokia den eremulasai bat aurkituko dugu. Pagoartean murgildurik dagoenOielekuko atsedenlekuan,piknikak egiteko egurrezkomahai eta aulkiak egoteazaparte, iturri bat eta azalpen-panelak ere aurkitu ditzakegu.Haatik, borda txiki bat eretopatuko dugu.

1

600 m

400 m

200 m

0 mKm. 0(Kausoro)

500 m. 1000 m. 1500 m. 2000 m. 2500 m. 3000 m. 3500 m. 4000 m.(Kausoro)

600 m

400 m

200 m

0 mKm. 0Parking

200 m. 400 m. 600 m. 800 m. 1000 m. 1200 m. 1400 m. 1500 m.(Basate)

1. Ibilbidea (joateko bakarrik)/ Ruta 1 (sólo ida)

2. Ibilbidea / Ruta 2

IraupenaDuración

45’

1h 15’

LuzeraRecorrido

3 km.

4 km.

IbilbideaRuta

12

maldaDesnivel

54 m.

60 m.

Elizalde

Iturriotz

Karrika

UgaldetxoAltzibar Ergoien

OIELEKU

Oiartzun ibaia

OIARTZUN

GI-3631

ArraguaGurutze

ZailtasunaDificultad

erraza / fácil

erraza / fácil

TURISMO BALIABIDEAKRECURSOS TURíSTICOS

JatetxeakRESTAURANTES

Albistur. Klarene Plaza, 1. Altzibar auz. 20180Oiartzun. Tel: 943 490 711 / 943 491 234Andoni Gaztelumendi. Kaskazuri, z/g.20180 Oiartzun. Tel: 943 493 226Anixeta. Martintxo Kalea 7, Altzibar.20180 Oiartzun. Tel: 943 490 306Aristi. Astigarragako Bidea, 21. 20180 Oiartzun.Tel: 943 492 558Arizpe. Ihurrita bidea, 3. Xey-enea. 20180Oiartzun. Tel: 943 493 088 / 943 492 170Autogrill. Oiartzungo zerbitzu-gunea, A-8,Km 10. 20180 Oiartzun. Tel: 943 490 068Beti Auro. Mamut. Ugaldetxo Pol. Astigarragabidea. 20180 Oiartzun. Tel: 943 490 628Bide - Alde. Tornola Kalea, 11. 20180 Oiartzun.Tel: 943 492 112Bikain. Zuaznabar, 9 Ugaldetxo industrialdea,z/g. 20180 Oiartzun. Tel: 943 492 749Esnoiz. Zuaznabar, 72. Ugaldetxo industrialdea.20180 Oiartzun. Tel: 943 493 062Fortaleza. Camino de Ergoien , 1520180 Oiartzun. Tel: 943 491 029Gofer. Carrefour Merkatalgunea. N-1 errepidea,475. km. 20180 Oiartzun. Tel: 943 491 241Goiko Etxe. Gaintzabal, 4. Altzibar Auzoa.20180 Oiartzun. Tel: 943 492 831Gurutze Berri. Bizardia Plaza, 7.20180 Oiartzun. Tel: 943 490 625.www.gurutzeberri.comIntxixu. Ihurrita Bidea, 10. Ugaldetxo.20180 Oiartzun. Tel: 943 491 100Iriberri. Ergoien Bidea, 9. 20180 Oiartzun.Tel: 943 490 041Kapeo. Tornola Kalea, 21. Ergoien.20180 Oiartzun. Tel: 943 491 254Lintzirin. N-1 Madrid-Irun 469. Km.20180 Oiartzun. Tel: 943 492 000.www.hotellintzirin.comLushe. Zuaznabar Kalea, 64. 20180 Oiartzun.Tel: 943 492 101Marcos. Zelaimusu - Ugaldetxo Pol.20180 Oiartzun. Tel: 943 494 390Masusta. Olagarai kalea, 9. 20180 Oiartzun.Tel: 943 490 412Matteo. Ihurrita bidea. Ugaldetxo.20180 Oiartzun. Tel: 943 491 194Mendiri. Mamut. Ugaldetxo Ind. Astigarragakobidea 4. 20180 Oiartzun. Tel: 943 492 106Merka - Oiartzun. Aranguren Pol. z/g.20180 Oiartzun. Tel: 943 493 020Olaizola. Tornola Kalea, 2. 20180 Oiartzun.Tel: 943 492 050Oliden. N-1 errep., 470. km. 20180 Oiartzun.Tel: 943 493 901Paki. Ergoien auz., 35. 20180 Oiartzun.Tel: 943 490 915Pikoketa. Pikogarate etorb. 31. Castillo del Ingléserrep., 6. km. 20180 Oiartzun. Tel: 943 491 333Toki - Alai. Bizardia plaza, 2. Gurutze auzoa20180 Oiartzun. Tel: 943 492 120Toki - Ona. Zuaznabar, 24. Ugaldetxo.20180 Oiartzun. Tel: 943 490 074Tolare. Tornola Kalea, 20. Egoien. 20180Oiartzun. Tel: 943 490 071 / 943 492 507Treku. Arpide bidea, z/g. Ergoien.20180 Oiartzun. Tel: 943 260 402Usategieta. Maldaburu Bidea, 15. Gurutze20180 Oiartzun. Tel: 943 260 531.www.hotelusategieta.comZuberoa. Bekosoro Plaza, 1. Iturriotz. 20180Oiartzun. Tel: 943 491 228 / 943 492 679.www.zuberoa.com

Lezo

Errenteria

Donostia-San Sebastián Pasaia

Hondarribia

Irun

A-8

N-1

Hendaia

OIARTZUN

AUTOBUSEZDonostiatik: Ibilbidean hainbat geldialdi eginda. GipuzkoaPlazatik irteerak 20 minuturo.

TRENEZ: geldialdia Oiartzunen (Euskotren)

ERREPIDEZA-8: 13. irteeraN-1

Nola iritsi

EN AUTOBÚS:Desde Donostia-San Sebastián: Con distintas paradasen el recorrido. Salidas cada 20 min. desde la Plaza Gipuzkoa

EN TREN: Parada en Oiartzun (Euskotren)

POR CARRETERA:A-8: salida nº 13N-1

Cómo llegar

Interesguneak PUNTOS DE INTERÉS

Arditurriko bidegorriabidegorri de ArditurriOinezkoentzako eta txirrindularientzakoBidegorriak Oiartzun osoa zeharkatzen duAiako Harria Parke Naturalean aurkitzendiren Arditurriko antzinako meatokietarainoiritsi arte. Bide horrek natura eta 2.000 urtekohistoria bateratzen ditu.Un Bidegorri para peatones y ciclistas quecruza todo el municipio de Oiartzun hastallegar a las antiguas minas de Arditurri en elParque Natural Aiako Harria, en un caminoque aúna naturaleza y 2.000 años de historia.

ArtikutzaOiartzundik barrena Artikutzako finkara iritsigaitezke. Baso ostotsuen parkea da eta oinezzein bizikletaz gozatzeko gune aproposa.Desde Oiartzun podemos llegar a la fincade Artikutza. Es un gran parque de frondososbosques que invita a una suave excursiónandando o en bicicleta.

Aiako HarriaArditurriko meatokietatik haratago, AiakoHarria Parke Naturala topa dezakegu. Hantxedago Euskal Herriko granito multzo bakarra,Oiartzungo haran osoa bere azpian duen800 metroko harritzarra.

Más allá de las minas de Arditurriencontramos el Parque Natural de AiakoHarria, donde se alza el único conjuntogranítico de Euskal Herria, una mole de 800metros que domina todo el valle de Oiartzun.

OielekuOiartzungo lurretan historiaurretik bizi izan dajendea eta Oiartzungo mendikateansakabanatuta dauden 57 monumentumegalitikoak horren erakusgarri dira. Horienartean bereziki aipatu beharrekoak diraOielekuko cromlech-ak, egoera onean daudenhiletarekin lotura duten harri handien zirkuluak.Los terrenos de Oiartzun han estado habitadosdesde la prehistoria y así lo demuestran los 57monumentos megalíticos que se diseminanpor las cordilleras oiartzuarras. Entre ellosdestacan los cromlech de Oieleku, círculos degrandes piedras con sentido funerario que seconservan en buen estado.

Herriaren erdialdeaCasco urbanoOiartzungo erdiguneak XVI. eta XVII.mendeetako hainbat monumentu biltzendu; bereziki aipatu behar da haienarkitekturaren soiltasuna.El casco urbano de Oiartzun cuenta convarios monumentos de los siglos XVI y XVIIque destacan por la sobriedad de suarquitectura.

2

1

3

4 5

Lartaungo San Esteban parroki eliza / IglesiaParroquial de San Esteban de LartaunSan Joan Bataiatzailearen BasilikaBasílica de San Juan BautistaUdaletxea / AyuntamientoErrebote frontoia / Frontón de reboteIbargain parkea / Parque IbargainEtxabenea parkea / Parque EtxabeneaAita Mendiburu parkeaParque de Aita MendiburuZimintiyu zaharreko parkeaParque del antiguo cementerio

A

B

C

EF

OIARTZUN

Turismo bulegoakOFICINAS DE TURISMO

Oarsoaldea Eskualdeko Turismo BulegoaOficina Comarcal de Turismo de OarsoaldeaBiblioteca Manuel Lekuona liburutegia.Donibane, 11. 20180 OiartzunTel: 943 494 521 • Fax: 943 494 614turismo@oarsoaldea.netwww.oarsoaldea-turismo.net

Aisialdia OCIO

Jaizkibel aisialdiko itsasketako eskolaEscuela de Navegación de Recreo JaizkibelTxangoak itsasontziz / Paseos en barcoAstigarraga bidea, 2. Mamut eraikina, 4-1320180 OiartzunTel. • Fax: 943 494 739iparhaizea@euskalnet.netwww.nautica-jaizkibel.com

Tren Berdea Tren VerdeIbilbide turistikoak Oiartzunen barrenaRecorridos turísticos por OiartzunTel: 943 26 11 08 / 696 14 97 33

GidaideZerbitzu Turistikoak eta KulturalakServicios Turísticos y CulturalesAstigarraga bidea, 2. (Mamut)Oarsoaldea Enpresa Zentroa, S.A.20180 OiartzunTel.: 943 261 108 / 696 149 733gidaide@terra.eswww.gidaide.com

Elorsoro termak Termas ElorsoroPolideportivo Elorsoro KiroldegiaElorrondo kalea, 2420180 OiartzunTel.: 943 492 552 • Fax: 943 490 561

Jaiak FIESTAS

Inauteriak / CarnavalesInauterietako larunbatean, "Intxixuen iritsiera"ospatu ohi dute (euskal mitologiako pertsonaia).Sábado de carnaval se celebra “la llegada de losIntxixu”, personaje de la mitología vasca

Sagardo Egunamaiatza / mayo

Loriartzunekaineko 1. asteburua1º fin de semana de junio

Artikutzaerromeria. AbuztuaRomería. Agosto

XaniestebanakHerriko Jaiak. AbuztuaFiestas Patronales. Agosto

Abere Azoka / Feria de GanadoAbuztua / Agosto.

G

ostatuakALOJAMIENTOS

Kanpinak CAMPINGSCamping OlidenN-1 errepidea, 470. km.20180 OiartzunTel: 943 490 728 • Faxa: 943 490 728

NekazalTurismoakAGROTURISMOSArkale ZaharArkale bidea, 21 (Gurutze auzoa)20180 OiartzunTel: 943 490 065Erretegi HaundiErretegi bidea, 2 (Iturriotz auzoa)20180 OiartzunTel: 645 710 525erretegi@euskalnet.netPeluagaArkale bidea, 31 (Gurutze auzoa)20180 OiartzunTel: 943 492 509peluaga@ole.com • www.peluaga.com

Landa etxeak CASAS RURALESArri GainSarobe Erreka bidea, 13 (Iturriotz auzoa)20180 OiartzunTel: 943 491 104albistegi@hotmail.comAroxkeneOianleku bidea, 7 (Karrika auzoa)20180 OiartzunTel: 943 494 692 / 652 762 815aroxkene@yahoo.es • www.aroxkene.es.vgIragorri landetxeaCamino Sorondo, 2 (Karrika auzoa)20180 OiartzunTel. 943 492 638 / 652 735 956Aitzarri landetxeaErrotaurre Etxaidia, 11 (Karrika auzoa)Tel. 669 749 839

Aterpetxeak ALBERGUESArritxuloAritxulegi bidea20180 OiartzunTel: 943 580 010info@arritxulo.com • www.arritxulo.com

HOTELak HOTELESGurutze BerriBizardi plaza, 7 (Gurutze auzoa)20180 OiartzunTel: 943 490 625Faxa: 943 493 723gurutzeberri@gurutzeberri.comwww.gurutzeberri.comLintzirinN-1 errepidea, 469. km.20180 OiartzunTel: 943 492 000 • Faxa: 943 492 504lintziri@adegi.es • www.hotellintzirin.comUsategietaMaldaburu bidea,15 (Gurutze auzoa)20180 OiartzunTel: 943 260 530 • Faxa: 943 260 675reservas@hotelusategieta.comwww.hotelusategieta.com

D

H

CC

1

A B

C

E

F

G

D

H

Oiartzun

Artikutza

Oieleku

Arditurri

3

1

A d2 4

5