Ôn tập hóa học trung học cơ sở tác giả: trần hồng hưng, 2011

8/13/2019 Ôn tập hóa học trung học cơ sở Tác giả: Trần Hồng Hưng, 2011

http://slidepdf.com/reader/full/on-tap-hoa-hoc-trung-hoc-co-so-tac-gia-tran-hong-hung 1/25

http://www.ebook.edu.vn

ÔN TẬP HÓA HỌC TRUNG HỌC CƠ SỞ

PHẦ N 1: KIẾ NTHỨ C ĐẠI CƯƠ NG

1. Nguyên tố hóa học: là tậ p hợ p những nguyên tử cùng loại có cùng số proton trong hạt nhân.

2.Nguyên tử: là hạt vô cùng nhỏ và trung hòa về điện.

Proton(kí hiệu p) mang điện tích dươ ng

Hạt nhân Nguyên tử Notron( kí hiệu n) không mang điện

Lớ p vỏ: là các lớ p electron tạo nên từ các electron( kí hiệu e) mang điện tích âm.* Kí hiệu hóa học dùng để chỉ 1 nguyên tử của nguyên tố đó.3. Phân tử: là hạt đại diện cho chất gồm một số nguyên tử liên k ết vớ i nhau, mang đầy đủ tính chấthóa học của chất.4. Đơ n chất: là những chất do 1 nguyên tố hóa học cấu tạo nên.Công thức của đơ n chất : Ax trong đó A là kí hiệu hóa học

x là chỉ số( số nguyên tử)*Nếu x=1 thì không phải viết khi đó công thức là A.Đơ n chất Kim loại: dẫn nhiệt, dẫn điện tốt, có ánh kim.

Phi kim: dẫn nhiệt, dẫn điện kém, không có ánh kim.*Công thức đơ n chất kim loại thườ ng x=1.5. Hợ p chất: là những chất do từ 2 nguyên tố hóa học tr ở lên cấu tạo nênCông thức của đơ n chất : AxByDz trong đó A,B,D là kí hiệu hóa học

x,y,z là chỉ số( số nguyên tử)Công thức hợ p chất dùng để chỉ 1 phân tử của chất đó.6.Phân tử khối, nguyên tử khối.

Nguyên tử khối là khối lượ ng của 1 nguyên tử tính bằng đơ n vị cacbon(đ.v.c)

g g đ vc 2423 10.66,110.99,1.

12

11 −− ==

*Khi ghi O=16 thì ta hiểu khối lượ ng của 1 nguyên tử O là 16 đvc.Phân tử khối là khối lượ ng của 1 phân tử tính bằng đơ n vị cacbon>Cách tính phân tử khối (kí hiệu M)

C B A D B A M z M y M x M z y x

... ++= (đvc)

đ vc M M M M

đ vc M M M M

OS Al SO Al

S H SO H

342)16.132.1.(327.2).4.1.(3.2

9816.432.11.2.4.1.2

342

42

)( =++=++=

=++=++=

*Chú ý: Khi viết chỉ số phải ghi thấ p hơ n về phía phải và liền sau kí hiệu hóa học, các kí hiệu trong

công thức hợ p chất cùng chỉ số ghi liền sát nhau.7. Hóa tr ị: là con số biểu thí khá năng liên k ết của nguyên tử nguyên tố này vớ i nguyên tử nguyêntố khác.* Hóa tr ị đượ c ghi bằng số La Mã và đằng sau kí hiệu hóa học hoặc đượ c ghi bằng số nét ( − ) đằngtr ướ c nhóm nguyên tử.VD: Al(III) nhôm hóa tr ị 3; =SO4 nhóm SO4 hóa tr ị 2.*Quy tắc hóa tr ị: trong công thức hóa học tích của chỉ số cùng hóa tr ị của nguyên tố này bằng tíchcủa chỉ số và hóa tr ị của nguyên tố kia(Quy tắc này áp dụng cho cả nhóm nguyên tử).VD: trong công thức Fe2O3 quy tắc hóa tr ị viết 2.III=3.II* Lậ p công thức hóa học khi biết hóa tr ị:

Nhẩm theo hóa tr ị:A(a);B(b) A,B kí hiệu hóa học a,b hóa tr ị của A,B

+Khi a=b công tức đượ c viết là AB




+Khi a≠ b và a,b đồng thờ i là số chẵn thì công thức đượ c viết AxBy trong đóa

b

y

x= (xem VD)

và a,b không đồng thờ i là số chẵn thì công thức đượ c viết là A bBa.

VD: S(IV) và O(II)2

1==

IV

II

y

x→x=1;y=2 công thức là SO2

* Tính hóa tr ị của nguyên tố chưa biết:

VD: Công thức SO3 biết O(II) Gọi hóa tr ị của S trong công thức là aTheo quy tắc hóa tr ị ta cóa.1=II.3 → 6

1

3.==

II a Vậy hóa tr ị của S trong công thức SO3 là VI

Công thức AlPO4 biết Al(III) Gọi hóa tr ị của nhóm PO4 là b

Theo quy tắc hóa tr ị ta cóIII.1=b.1 → 31

1.==

III b Vậy nhóm PO4 có hóa tr ị III

8. Mola) Khái niệm: Mol là lượ ng chất chứa 6.1023 hạt vi mô(nguyên tử hoặc phân tử chất…)* Con số 6.1023 là con số Avôgađrô kí hiệu N

N có thể lấy lẻ là 6,02.1023 hoặc 6,023.1023.

* Cách tính số mol(n)Theo các công thức sau:

n=

;22,4

m V n n

M = = Trong ®ã n lµ sè mol (mol)

m khèi l− îng (g)M khèi l− îng 1 mol (g)

V thÓ tÝch khÝ ë ®ktc(lÝt)* Chó ý: ë cïng ®iÒu kiÖn vÒ nhiÖt ®é(t0) vµ ¸p suÊt(p) thÓ tÝch 1 mol chÊt khÝ kh¸c nhau ®Òu b»ngnhau.9. TØ khèi chÊt khÝ:

/ /;29

A A A B A KK

B

M d d

M = = Trong ®ã d lµ tØ khèi

MA, MB khèi l− îng mol khÝ A,BKK: kh«ng khÝ

10. Dung dÞcha) Kh¸i niÖm: Dung dÞch lµ hçn hîp ®ång nhÊt cña dung m«i vµ chÊt tan.

NÕu kh«ng nãi râ th× dung m«i lµ n− íc.Dung dÞch b·o hßa cña mét chÊt lµ dung dÞch kh«ng thÓ hßa tan thªm chÊt tan ®ã ë nhiÖt ®é nhÊt®Þnh.Dung dÞch ch− a b·o hßa cña mét chÊt lµ dung dÞch cã thÓ hßa tan thªm chÊt tan ®ã ë nhiÖt ®é nhÊt®Þnh.b) §é tan (S) lµ sè gam chÊt tan cã thÓ tan trong 100 gam n− íc ®Ó t¹o thµnh dung dÞch b·o hßa ënhiÖt ®é ®ã.c) C¸c c«ng thøc tÝnh:

mdd=mct + mdm;.100 100. %

100 %ct

dm

m C S

m C = =

−

ct

dd

mC% .100

m= M

nC (mol / lit)

V=

Sè h¹t( nguyªn tö, ph©n tö..)

6.1023(N)




M

C DC

ml V

g M D M

%..10;

)(

)(==

Trong đó mdd : khối lượ ng dung dịch(g)mct khối lượ ng chất tan(g) S: độ tan V: Thể tích n: Số mol(mol) CM nồng độ mol/lit C%: nồng độ

phần tr ăm D: Khối lượ ng riêng (g/ml) M: khối lượ ng mol chất tan(g)* Chú ý: Nồng độ của chất r ắn khan là 100%, Nồng độ của dung môi(VD nướ c) là 0%. Khối lượ ngriêng của nướ c là 1g/ml.11.Phươ ng trình hóa họcDùng để biểu diên ngắn gọn phản ứng hóa học hay hiện tượ ng hóa học. Phản ứng hóa học là quátrình biến đổi chất này thành chất khác.* Các bướ c lậ p phươ ng trình hóa học ( Viết pthh)B1: Xác đinh chất tham gia và tạo thành trong phản ứng hóa học.B2: Lậ p sơ đồ phản ứng( Viết phươ ng trình chữ)B3: Thay tên chất bằng công thức trong phươ ng trình chữ.B4:Chọn hệ số và cân bằng phươ ng trình.B5: Điền tr ạng thái và điều kiện( nếu có).B6: Kiểm tra lại phươ ng trình.

12. Một số phươ ng pháp cân bằng phươ ng trình hóa học.a)Phươ ng pháp đại số Nguyên tắc:Số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở hai vế phải bằng nhau.Các bướ c cân bằngB1: Đặt các hệ số a.b.c.. tr ướ c công thức các chất trong phươ ng trình.B2: Lậ p các phươ ng trình đại số cho các nguyên tố sao cho bằng nhau ở hai vế.B3: Chọn số cho các hệ số a,b,c.. ( thườ ng là bé nhất)B4: Đặt lại các hệ số theo số đã chọn.B5: Kiểm tra lạiVD: Cân bằng phươ ng trình Al + H2SO4↓ Al2(SO4)3 +H2

B1 aAl + bH2SO4↓ cAl2(SO4)3 +dH2 B2: vớ i nguyên tố Al a=2.c

Vớ i nguyên tố S b=3.c ; vớ i nguyên tố H b=d ; vớ i nguyên tố O 4.b=3.4.cB3: Vậy c là bé nhất ta chọn c=1 ↓a=2; b=3 ; d=3B4: 2Al + 3H2SO4↓ Al2(SO4)3 +3H2

b)Phươ ng pháp “chẵn – lẻ”:Một phản ứng sau khi đã cân bằng thì số nguyên tử của một nguyên tố ở vế trái bằng số nguyên tử nguyên tố đó ở vế phải. Vì vậy nếu số nguyên tử của một nguyên tố ở một vế là số chẵn thì số nguyên tử nguyên tố đó ở vế kia phải chẵn. Nếu ở một công thức nào đó số nguyên tử nguyên tố đócòn lẻ thì phải nhân đôi.Ví dụ: FeS2 + O2 ↓ Fe2O3 + SO2 Ở vế trái số nguyên tử O2 là chẵn vớ i bất k ỳ hệ số nào. Ở vế phải, trong SO2 oxi là chẵn nhưngtrong Fe2O3 oxi là lẻ nên phải nhân đôi. Từ đó cân bằng tiế p các hệ số còn lại.2Fe2O3 + 4FeS2 ↓8SO2 + 11O2

Đó là thứ tự suy ra các hệ số của các chất. Thay vào PTPƯ ta đượ c:4FeS2 + 11O2 ↓ 2Fe2O3 + 8SO2

13. Tính theo công thức hóa họca) Tính thành phần % nguyên tố trong hợ p chấtTrong công thức AxByDz biết MA, MB, MD ta có

B A D

M

M y B

M

M x A

z y x z y x D B A

B

D B A

A %%%100%100..

;%100..

% −−=→==

VD: tính thành phần % theo khối lượ ng của các nguyên tố trong Fe2(SO4)3




%24400

32100.1.3

400

100..1.3%;%28

400

100.56.2

400

100..2% ====== S Fe M

S M

Fe

↓ %O=100%-(28%+24%)=48% b) Tính khối lượ ng nguyên tố có trong khối lượ ng chấtBiết m gam chất AxByDz tính khối lượ ng của nguyên tố A,B,D trong m gam đóTacó

)(..;.. y y x

y y x

y y x y y x y y x y y x

D B A

D B A

D B A B A D B A D B D B A B A D B A A M

mnmmmm M n ym M n xm =−−=→==

VD: Tính khối lượ ng của C,O trong 11g CO2

Ta có )(8311)(312.25,0.1)(25,044

112

g m g mmol n OC CO =−=→==→==

c) Lậ p công thức hóa học cảu hợ p chất khi biết % nguyên tố Dạng 1: Biết % nguyên tố và khối lượ ng mol của hợ p chấtGọi công thức chung của hợ p chất là AxByDz Cách 1: áp dụng công thức ở phần a để tìm x,y,z

Cách 2: Tính khối lượ ng của nguyên tố dựa vào % và MTính số mol của nguyên tố dựa vào khối lượ ng nguyên tố.Tỉ lệ x:y:z = nA: nB: nD ↓Tìm ra x.y,z.Dạng 2: Biết % nguyên tố không biết khối lượ ng mol hợ p chấtGọi công thức chung của hợ p chất là AxByDz

Lậ p tỉ lệ D B A M

D

M

B

M

A z y x

%:

%:

%:: = ↓Tìm ra x.y,z.

Dạng 3: Biết tỉ lệ về khối lượ ng của các nguyên tố Gọi công thức chung của hợ p chất là AxByDz Tính số mol của từng nguyên tố dựa vào tỉ lệ khối lượ ng

Lậ p tỉ lệ x:y:z = nA: nB: nD ↓Tìm ra x.y,z.VD1: Biết hợ p chất gồm 3 nguyên tố vớ i tử lệ về khối lượ ng như sau:%Cu= 40%; %S=20%;%O=40%. Khối lượ ng mol hợ p chất là 160. Tìm công thức của hợ p chất.Cách 1:Gọi công thức chung của hợ p chất là CuxSyOz vớ i x,y,z ∈ N*

Ta có 4100.16

160.40;1

100.32

160.20;1

100.64

160.40====== z y x vậy công thức của hợ p chất là CuSO4

Cách 2: Gọi công thức chung của hợ p chất là CuxSyOz vớ i x,y,z

Theo bài ra ta có

)(64100

160.40

)(32100

160.20

)(64100

160.40

g m

g m

g m

O

S

Cu

==

==

==

↓

416

64

132

32

164

64

==

==

==

O

S

Cu

n

n

n

Ta có x:y:z=1:1:4 ↓công thức CuSO4

VD2: Tìm công thức của hợ p chất có tỉ lệ các nguyên tố như sau:%Na=43.4%;%C=11,3%,%O=45,3% .Gọi công thức chung của hợ p chất là NaxCyOz vớ i x,y,z ∈ N*

Theo bài ra ta có 3:1:28,2:9,0:9,116

3,45:

12

3,11:

23

4,43:: ≈≈= z y x Vậy x=2;y=1;z=3

Công thức của hợ p chất là Na2CO3

VD3: Tìm công thức hóa học của hợ p chất tạo bở i sắt và oxi biết tỉ lệ về khối lượ ng cảu sắt và oxi

là 7:3.Gọi công thức chung của hợ p chất là FexOy




Theo bài ra ta có )(1875,016

3);(125,0

56

7mol nmol n O Fe ==== ↓ ta có x:y=0,125:0,1875=2:3

Vậy x=2; y=3 Công thức của hợ p chất là Fe2O3 14. Tính theo phươ ng trình hóa họcCác bướ c tính theo phươ ng trình

B1. Chuyển V,m thành nB2. Viết phươ ng trình hóa học

B3. Lậ p tỉ lệ giữa chất đã cho và chất cần tìm tính số mol(quy tắc tam xuất nhân chéo)B4. Chuyển n thành V,m

VD: Cho sơ đồ phản ứng sau Al +HCl ↓AlCl3 +H2 a) Hoàn thành phươ ng trình phản ứng

b) Tính thể tích khí hidro sinh ra ở đktc biết có 5,4 g Al phản ứng.c) Tính khối lượ ng HCl cần dùng để điều chế lượ ng hidro nói trên.

Giải:a) 2Al +6HCl ↓2AlCl3 +3H2(1)

b) )(2,027

4,5mol n Al == Chất đã cho là Al, chất cần tính là H2

Gọi số mol H2 sinh ra là x(mol) x∈Z*

Cách viết 1: Theo phản ứng (1) 2 mol Al phản ứng sinh ra 3 mol H2

Vậy 0,2 mol Al phản ứng sinh ra x mol H2

)(72.64,22.3,0)(3,02

3.2,02

lít V mol x H ==→==→

Cách viết 2 Theo phản ứng (1) )(72,64,22.3,0)(3,02,0.2

3

2

322 )1( lít V mol nn H Al H ==→===

Trong cách viết 2 chất nào đượ c tính thì hệ số của phươ ng trình chất đó phải ở phần tử số,còn chấtđã cho hệ số của phươ ng trình nằm ở phần mẫu số.Bài toán VD trên thì bài yêu cầu viết phươ ng trình ngay từ đầu nên ta viết luôn và không nên viếtlại chú ý bài có nhiều phươ ng trình thì cần viết các phươ ng trình và đặt số thứ tự cho phươ ng trìnhhóa học để trong ( ) có thể đặt ở cuối phươ ng trình. Như vậy ta bỏ qua bướ c 2.

c) Theo phản ứng (1) )(6,03,0.2.23

6)1()1()1( 22

mol nnn H H HCl ==== ↓mHCl=0,6.36,5=21,9(g)

PHẦ N 2: KIẾ N THỨ C HÓA VÔ CƠ I. OXITính chất vật lí của oxi- Khí oxi là chất khí không màu , không mùi ,không vị.- Ít tan trong nướ c.

- Nặng hơ n không khí .- Oxi hoá lỏng ở – 183 oc, ôxi lỏng có màu xanh nhạt.- Duy trì sự sống và sự cháyTÝnh chÊt hãa häc cña oxi:

ChÊt + O2→ OxitVD: Tác d ụng vớ i kim loại:

Oxi oxi hoá hầu hết các kim loại (tr ừ Au và Pt) để tạo thành oxit3Fe + 2O2→Fe3O4

Đố i vớ i phi kim (tr ừ halogen) oxi tác dụng tr ực tiế p khi đốt nóng (riêng P tr ắng tác dụng vớ i O2 ở to

thườ ng)4P + 5O2→2P2O5 : S + O2 →SO2 II. HIĐRÔTính chất vật lí:




Hiđro là chất khí không màu không mùi, nhẹ nhất trong các khí và tan ít trong nướ cTÝnh chÊt hãa häc cña oxi:1. Tác dụng vớ i oxiHiđro cháy trong không khí và oxi đều tạo thành nướ c

2H2(k) + O2(k) → 0t 2H2O(h)

2.Tác dụng vớ i đồng oxit

CuO(r) + H2(k) → 0t Cu(r) + H2O(h)

Khử một số oxit kim loại( đứng sau Zn trong dãy hoạt động hóa học của KL):H2 + oxit kim loại → KL + H2OIII. NƯỚCTính chất vật lí:

Lỏng không màu, không mùi, không vị , sôi ở 1000C.

- Hoà tan đượ c nhiề u chấ t.TÝnh chÊt hãa häca.Tác dụng vớ i kim loại2Na + 2H2O → 2NaOH + H2 - Nướ c có thể tác dụng vớ i một số kim loại ở nhiệt độ thườ ng K, Na, Ba, Ca

b. Tác dụng vớ i oxit bazơ H2O + CaO → Ca(OH)2 - Hợ p chất tạo ra do oxit bazơ hoá hợ p vớ i nướ c thuộc loại bazơ . Dung dịch bazơ làm quỳ tímchuyển sang màu xanhc. Tác dụng vớ i oxit axitH2O + P2O5 → H3PO4 - Hợ p chất tạo ra do nướ c hóa hợ p vớ i oxit axit thuộc loại axit. Dung dịch axit làm đổi màu quỳ tímthành đỏ IV.ĐỊ NH NGHĨA, PHÂN LOẠI VÀ TÊN GỌI CÁC HỢP CHẤT VÔ CƠ A. OXIT1. Định ngh ĩ a:

Oxit là hợ p chấ t của oxi vớ i một nguyên t ố khác.- Công thức tổng quát: R xOy - Ví dụ: Na2O, CaO, SO2, CO2...2. Phân loại:a. Oxit baz ơ :

Là oxit của kim loại, t ươ ng ứ ng vớ i một baz ơ .Chú ý: Chỉ có kim loại mớ i tạo thành oxit bazơ , tuy nhiên một số oxit bậc cao của kim loại như CrO3, Mn2O7... lại là oxit axit.Ví dụ: Na2O, CaO, MgO, Fe2O3...b. Oxit axit: Thườ ng là oxit của phi kim, t ươ ng ứ ng vớ i một axit.

Chú ý: Oxit của phi kim đều là oxit axit.Ví dụ: CO2, SO2, SO3, P2O5...c. Oxit l ưỡ ng tính:

Là oxit của các kim loại t ạo thành muố i khi tác d ụng vớ i cả axit và baz ơ (hoặc vớ i oxit axit và oxit

baz ơ ).Ví dụ: ZnO, Al2O3, SnO...d. Oxit không t ạo muố i (CO, N 2O)

e. Oxit hỗ n t ạ p (oxit kép): Ví dụ: Fe3O4, Mn3O4, Pb2O3...Chúng cũng có thể coi là các muối:

Fe3O4 = Fe(FeO2)2 sắt (II) feritPb2O3 = PbPbO3 chì (II) metaplombat3. Cách gọi tên:




- Theo quy định của hiệ p hội quốc tế hoá học cơ bản và ứng dụng (International Union ofPure and Applied Chemistry - IUPAC)Tên oxit: Tên nguyên tố tạo oxit + oxit.Ví dụ: CaO: canxi oxit

K 2O: kali oxit- Nếu một nguyên tố tạo thành nhiều oxit (có nhiều hoá tr ị):* Oxit baz ơ : Tên kim loại (kèm theo hoá tr ị) + oxit.

Ví dụ: FeO sắt (II) oxitFe2O3 sắt (III) oxitSnO thiếc (II) oxitSnO2 thiếc (IV) oxit

* Oxit axit: (tiền tố chỉ số nguyên tử) tên PK + (tiền tố chỉ số nguyên tử) oxit.- Các tiền tố: 1. mono 2. di 3. tri 4. tetra 5. penta

6. hexa 7. hepta 8. octa 9. nona 10. deca Riêng tiề n t ố mono (số 1) thườ ng chỉ dùng vớ i CO (cacbon monooxit)cacbon oxit

- Ví dụ: SO2 sunfu dioxitSO3 sunfu trioxit

N2O dinitơ oxit

NO nitơ oxit N2O3 dinitơ trioxit NO2 nitơ dioxit N2O5 dinitơ pentoxitCl2O7 diclo heptoxitP4O10 tetraphotpho decaoxit

S ở d ĩ không g ọi NO2 là nit ơ (IV) oxit và P 4O10 là photpho (V) oxit vì như vậ y sẽ không phân biệt

đượ c vớ i N 2O4 và P 2O5.

B. AXIT1. Định ngh ĩ a

Là hợ p chấ t mà phân t ử có một hay nhiề u nguyên t ử H liên k ế t vớ i g ố c axit.

- Công thức tổng quát: HnR (n: bằng hoá tr ị của gốc axit, R: gốc axit).- Ví dụ: HCl, H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3...

M ột số g ố c axit thông thườ ng

Kí hiệu Tên gọi Hoá tr ị - Cl Clorua I= S Sunfua II- NO3 Nitrat I= SO4 Sunfat II= SO3 Sunfit II- HSO4 Hidrosunfat I

- HSO3 Hidrosunfit I= CO3 Cacbonat II- HCO3 Hidrocacbonat I≡ PO4 Photphat III= HPO4 Hidrophotphat II- H2PO4 Đihidropphotphat I-CH3COO Axetat I- AlO2 Aluminat I

2. Phân loại- Axit không có oxi: HCl, HBr, H2S, HI...- Axit có oxi: H2CO3, H2SO3, H2SO4, HNO2, HNO3...3. Tên gọi* Axit không có oxi:




- Tên axit: axit + tên phi kim + hidric.- Ví dụ: HCl axit clohidric

H2S axit sunfuhidricHBr axit bromhidric

* Axit có oxi:

- Tên axit: axit + tên phi kim + ic (ơ ).- Ví dụ: H2SO4 axit sunfuric

H2SO3 axit sunfur ơ HNO3 axit nitricHNO2 axit nitr ơ

Ngoài ra có thể chia axit thành axit mạnh và axit yếu Axit mạnh Axit trung bình Axit yế u Axit r ấ t yế u

HNO3 H2SO4 HCl

H3PO4 H2SO3

CH3COOH H2CO3

H2S

C. BAZƠ (HIDROXIT) 1. Định ngh ĩ a

Baz ơ là hợ p chấ t mà phân t ử g ồm có một nguyên t ử kim loại (hay nhóm -NH 4 ) liên k ế t vớ i một hay

nhiề u nhóm hidroxit (-OH).- Công thức tổng quát: M(OH)n M: kim loại (hoặc nhóm -NH4).

n: bằng hoá tr ị của kim loại.- Ví dụ: Fe(OH)3, Zn(OH)2, NaOH, KOH...2. Phân loại - Bazơ tan (kiềm): NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2...- Bazơ không tan: Cu(OH)2, Fe(OH)2, Al(OH)3...3. Tên gọi- Tên bazơ : tên kim loại (kèm theo hoá tr ị nếu KL có nhiều hoá tr ị) + hidroxit.- Ví dụ: Fe(OH)3 sắt (III) hidroxit

Fe(OH)2 sắt (II) hidroxitZn(OH)2 k ẽm hidroxit

NaOH natri hidroxitD. MUỐI1. Định ngh ĩ a

Muố i là hợ p chấ t mà phân t ử g ồm nguyên t ử kim loại (hoặc nhóm - NH 4 ) liên k ế t vớ i g ố c axit.

- Công thức tổng quát: MnR m (n: hoá tr ị gốc axit, m: hoá tr ị kim loại).- Ví dụ: Na2SO4, NaHSO4, CaCl2, KNO3, KNO2...2. Phân loạiTheo thành phần muố i đượ c phân thành hai loại:

- Muố i trung hoà: là muối mà trong thành phần gốc axit không có nguyên tử hidro có thể thay

thế bằng nguyên tử kim loại.Ví dụ: Na2SO4, K 2CO3, Ca3(PO4)2...- Muố i axit: là muối mà trong đó gốc axit còn nguyên tử H chưa đượ c thay thế bằng nguyêntử kim loại.Ví dụ: NaHSO4, KHCO3, CaHPO4, Ca(H2PO4)2...3. Tên gọiTên muối: tên KL (kèm theo hoá tr ị nếu KL có nhiều hoá tr ị) + tên gốc axit.Ví dụ: Na2SO4 natri sunfat

NaHSO4 natri hidrosunfatKNO3 kali nitratKNO2 kali nitrit

Ca(H2PO4)2 canxi dihidrophotphatV. OXIT




Tính chất hóa học1- OXIT AXITOxit axit + dd bazơ → Muối + H2O(muối axit)Oxit axit +H2O → dd axitOxit axit + một số oxit bazơ → Muối2- OXIT BAZƠ Một số oxit bazơ + H2O → dd bazơ

oxit bazơ + dd axit → Muối + H2OMột số oxit bazơ + Oxit axit → MuốiVI. AXITTính chất hóa học- Dd axit làm quỳ tím đổi màu đỏ - Dd axit + bazơ → Muối +H2OPhản ứng trao đổi: là phản ứng hóa học giữa axit và bazơ - Dd axit + oxit bazơ → Muối + H2O- Dd axit + KL( đứng tr ướ c H trong dãy HĐHH KL) → Muối + H2 - Dd axit + Muối → Axit (mớ i) + Muối (mớ i)

Phản ứng trung hòa là phản ứng hóa học xảy ra giữa axit và bazơ VII. BAZƠ 1- BAZƠ TAN

- Dd bazơ làm đổi màu chỉ thị Làm quỳ tím hóa xanhLàm phenolphtalein không màu hóa hồngdd bazơ + Oxit axit → Muối + H2Odd bazơ + axit → Muối + H2Odd bazơ + dd muối → Bazơ ( mớ i) + muối (mớ i)dd bazơ + dd muối axit đ muối + nướ c2- BAZƠ KHÔNG TAN

- bazơ + dd axit → Muối + H2O- Bazơ

0t → oxit bazơ +H2O

VIII. MUỐITính chất hóa họcDd muối + Kim loại → Muối(mớ i) + KL (mớ i)Muối + dd axit → Muối (mớ i) + Axit (mớ i)Dd muối + dd bazơ → muối ( mớ i) + Bazơ (mớ i)Dd muối + Dd muối → 2 muối (mớ i)Muối axit + dd bazơ → Muối + H2OMột số muối bị nhiệt phân

Phản ứng trao đổi là phản ứng hóa học trong đó các chất trao đổi vớ i nhau thành phần cấu tạo nênchúng.Phản ứng trao đổi(pư giữa axit và bazơ , axit và muối, bazơ và muối, muối và muối) xảy ra khi sản

phẩm có chất không tan, chất dễ phân hủy,chất ít tan hơ n so vớ i chất ban đầuIX. KIM LOẠITính chất hóa họcKL + dd axit → Muối + H2 KL + phi kim → Muối( oxit KL) KL + dd muối → KL (mớ i) + muối (mớ i)Dãy hoạt động hóa học của KLK,Ba,Ca, Na, Mg, Al, Zn,Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu, Hg, Ag, Pt, AuÝ ngh ĩ a dãy hoạt động hóa học của KLTheo chiều từ trái sang phải




Mức độ hoạt động của KL giảm dầnKim loại đứng tr ướ c Mg tác dụng vớ i nướ c →dd bazơ + H2 KL đứng tr ướ c H tác dụng vớ i dd axit ( HCl, H2SO4 loãng) tạo ra muối và H2

Từ Mg tr ở đi KL đứng tr ướ c đẩy KL đứng sau ra khỏi dd muốiOxit của các kim loại từ k ẽm tr ở đi bị CO, C, H2 khử thành kim loại.X. PHI KIMTính chất hóa học

1. Tác dụng vớ i kim loại→ muối2Fe(r)+3Cl2

0t → 2FeCl3(r)

Fe(r) + S(r) 0t

→ FeS(r)

2Cu(r) + O2(k) 0t → 2CuO(r)

Phi kim tác dụng vớ i kim loại tạo thành muối hoặc oxit.

2. Tác dụng vớ i hiđrô→ hợ p chất khí

O2(k) + 2H2(k) 0t → 2H2O(l)

H2(k) + Cl2(k) 0t → 2HCl(k)

Phi kim tác dụng vớ i hiđro tạo hợ p chất khí3. Tác dụng vớ i oxi tạo oxit →oxit S(r) + O2(k)

0t → SO2(k)

4P(r) + 5O2(k) 0t

→ 2P2O5(r)

XI. CHẤT CỤ THỂ Chất Tính

chất vậtlí

Tính chất hóa học Điều chế

CaO Chấtr ắn, màutr ắng.

1. Tác d ụng vớ i nưướ c:

CaO + H2O Ca(OH)2 2. Tác d ụng vớ i axit: CaO + 2HCl CaCl2 + H2O3. Tác d ụng vớ i oxit axit:

CaO + CO2→CaCO3

CaCO3 → 0t CaO + CO2

SO2 Là chấtkhíkhôngmàu,mùi hắc,độc.nặng

hơ nkhôngkhí

a) Tác d ụng vớ i H 2O

SO2 + H2O H2SO3 b) Tác d ụng vớ i baz ơ SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 + H2O3. Tác d ụng vớ i oxit baz ơ ?SO2 + Na2O → Na2SO3

1) Trong phòng thí nghiệm:

Na2SO3 + H2SO4 → Na2SO4 + H2O+ SO2 2) Trong công nghiệ p:

- S + O2 → SO2 - Đốt pirit sắt (FeS2).

4FeS2+11O2 → 0

t 2Fe2O3+8SO2

HCl Khí HCltan trongnướ c

Tính chất của axit mạnh H2+Cl2→2HCl NaCl + H2SO4→HCl +Na2SO4

H2SO4 Lỏng,sánh,khôngmàu,nặng gần

gấ p 2lần H2O,

1.Tính chấ t của axit mạnh

2. Tác d ụng vớ i kim loại:

Cu+H2SO4(đ)o

t → CuSO4+H2O+SO2 - H2SO4 đặc tác dụng đượ c vớ i nhiều kimloại, không giải phóng H2.3. Tính háo nướ c:C12H22O11 11H2O + 12C

H 2SO4 đượ c sản xuấ t bằ ng PP tiế p xúc:

- S + O2 o

t → SO2

- 2SO2 + O2 2 5

ot

V O → 2SO3

- SO3 + H2O H2SO4




không bay hơ i,tan tốttrongnướ c(toả nhiều

nhiệt) NaOH - Là chấtr ắn,khôngmàu. - Hút ẩmmạnh,tannhiềutrongnưướ c

và toả nhiệt.- Dungdịch

NaOHcó tínhnhờ n,làm bụcvải,giấy, ănmòn da.

1. Đổ i màu chấ t chỉ thị?

Dung dịch NaOH:Quì tím xanhDd phenolphtalein (ko màu)→hồng2. Tác d ụng vớ i axit 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + H2O3. Tác d ụng vớ i oxit axit 2NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O

NaOH + CO2 NaHCO3 * Ngoài ra dd NaOH con tác dụng đượ c

vớ i dd muối

Bằng pp điện phân2NaCl + 2H2O cmn

→®p 2NaOH + H2

+ Cl2

Ca(OH)2 Ca(OH)2 là chấtr ắn, màutr ắng, íttan trongnưướ c.- DungdịchCa(OH)2 là chất

lỏng,khôngmàu

a. Làm đổ i màu chấ t chỉ thị?Dung dịch Ca(OH)2:

- Quì tím hóa xanh- Dd pp (k o màu) hóa hồngb. Tác d ụng vớ i axit? Ca(OH)2 + H2SO4 CaSO4 + 2H2Oa. Tác d ụng vớ i oxit axit? Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O* Ngoài ra dd Ca(OH)2 con tác dụng đượ cvớ i dd muối.

nướ c vôi trong

CaO +H 2O→Ca(OH)2

NaCl Chất r ắnk ết tinhkhôngmàu vị mặn

Không tác dụng vớ i kim loại

KNO3 - KNO3 là chấtr ắn màu

tr ắng

- Phân huỷ ở nhiệt độ cao.2KNO3 2KNO2 + O2

Phân * Phân đạm:




bón hóahọc

- Ure: CO(NH2)2 - Amoni nitrat: NH4 NO3 - Amoni sunfat: (NH4)2SO4 * Phân lân:

- Photphat TN: Ca3(PO4)2 - Supe photphat: Ca(H2PO4)2 * Phân kali:

- Kali clorua: KCl- Kali sunfat: K 2SO4 Al Chất r ắn

màutr ắng

a. Phản ứng của nhôm vớ i phi kim

- 4Al + 3O2 → ot 2Al2O3

4Al + 3S → ot 2Al2S3

2Al + 3Cl2 → ot 2AlCl3

b. Phản ứng của nhôm vớ i dd axit.2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2 2Al + 6H2SO4 →

Al2(SO4)3 + 6H2O + 3SO2

Chú ý: Nhôm (và sắt) thụ động vớ i axitH2SO4 đ, HNO3 đặc nguội..c. Phản ứ ng của nhôm vớ i dd muố i.

PTP Ư :Al+CuSO4→ Al2(SO4)3+Cu

d.Nhôm tác dụng dung dịch kiềmAl + H2O + NaOH → NaAlO2 + H2↑

2Al2O3 → dpnc 4Al + 3O2

Fe Sắt làkim loại,r ắn, màu

tr ắngxám, cóánh kim,nhẹ, dẫnđiện,nhiệt tốt

1. Tác d ụng vớ i phi kim

3Fe + 2O2 → ot Fe3O4

Fe + S → ot FeS

2Fe + 3Cl2 → ot 2FeCl3

2. Tác dụng vớ i dd axitFe + 2HCl → FeCl2 + H2

2Fe + 6H2SO4 → ot Fe2(SO4)3 + 6H2O

+ 3SO2 Chú ý: Sắt thụ động vớ i axit H2SO4 đ,HNO3 đặc nguội..3. Tác dụng vớ i dd muốiFe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

Qui trình sản xuấ t- Phản ứng tạo thành khí CO:

C(r) + O2(k) → 0t CO2(k)

C(r) + O2(k) → 0

t 2CO(k)- CO khử oxit sắt trong quặng thànhsắt:

3CO(k) +Fe2O3(r) → caot 0 3CO2(k)

+ 2Fe(r)- Phản ứng tạo sỉ:

CaCO3(r) → 0t CaO(r) + CO2(k)

CaO(r) + SiO2(r) → 0t CaSiO3(r)

Cl2 Là chất

khí màuvàng lục,mùi hắc.- Tanđượ ctrong n-ướ c- Clo r ấtđộc.

Tác dụng vớ i kim loại

2Feđ +3Cl2(k) → ot 2FeCl3đ

Cuđ + Cl2(k) → ot CuCl2đ

Tác dụng vớ i Hiđrô

H2(k) + Cl2(k) → ot 2HCl(k)

Tác dụng vớ i nướ cCl2(k)+H2O(l)→HCl(dd)+HClO(dd)

N ướ c clo là hỗ n hợ p cuả HCl,HClO và Cl 2

Tác dụng vớ i dd NaOH Cl2+2NaOH→ →

NaCl+ NaClO+H2O

1.Trong phòng thí nghiệm

MnO2+4HCl → ot MnCl2+2H2O+

Cl2

2. Trong công nghiệ p

2NaCl+2H2O → cmnđ p,

Cl2+H2+2NaOH

C Than gỗ có tính

Cacbon tác dụng vớ i oxi




hấ p phụ C(r) + O2(k) → 0t CO2(k)

Cacbon tác dụng vớ i oxit kim loại2CuO(r) + C(r) → 2Cu(r) + CO2(k)

CO CO là chất khử * T/d vớ i các oxit kim loại.

CuO(r) + CO(k) → 0t Cu(r) + CO2(k)

Fe3O4+ 4CO(k) →

0t

3Fe(r)+4CO2(k) * Tác dụng vớ i oxi

2CO(k) + O2(k) → 0t 2CO2(k)

CO2 a. Tác dụng vớ i nướ cCO2(k) + H2O(l) ↔ H2CO3(dd)

b. Tác dụng vớ i dd bazơ CO2(k)+2NaOH(dd)→ Na2CO3(dd)+H2O(l) CO2(k)+NaOH(dd)→ NaHCO3(dd)

c. Tác dụng vớ i oxit bazơ

CO2(k) + CaO (r) →

0t

CaCO3(r) Muốicacbonat

I – Axit cacbonic (H2CO3) (5’) 1. Tính chất vật líTồn tại trong tự nhiên chủ yếu ở dạng CO2 hoà tan vào trong nướ c và tạo thành dungdịch axit.2.Tính chất hoá họcH2CO3 là một axit yếu, dung dịch của nóchỉ làm quỳ tím đổi màu đỏ nhạt, dễ bị

phân huỷ H2CO3→ H2O + CO2

II – Muối cacbonat1. Phân loạiMuối cacbonat đượ c chia thành hai loại là+ muối cacbonat trung hoà: Na2CO3 + muối cacbonat axit: NaHCO3 2.Tính chất hoá học* Tác dụng vớ i axit

NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2 Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2 KL: Muối cacbonat tác dụng vớ i axit tạo

thành muối mớ i và giải phóng khí CO2 * Tác dụng vớ i dung dịch bazơ K 2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3 + 2KOH* Tác dụng vớ i dung dịch muối Na2CO3 + CaCl2 → CaCO3 + 2NaCl* Muối cacbonat bị phân huỷ

CaCO3 → 0t CaO + CO2

2NaHCO3 → 0t Na2CO3 + H2O + CO2

Si Silic là phi kim hoạt động yếu,tác dụngvớ i oxi ở nhiệt độ cao

Si + O2 →

0t

SiO2II – Silic đioxit




SiO2 là một oxit axit (tác dụng vớ ikiềm,oxit bazơ tạo thành muối silicat ở nhiệt độ cao)

SiO2 + NaOH → 0t Na2SiO3 +H2O

SiO2 + CaO → 0t CaSiO3




PHẦ N 3: KIẾ N THỨ C HÓA HỮ U CƠ HîpchÊt

Metan Etilen Axetilen Benzen

CTPT.PTK

CH4 = 16 C2H4 = 28 C2H2 = 26 C6H6 = 78

C«ngthøc

cÊu t¹o

C

H

H

H

H

Liªn kÕt ®¬n

C

H H

H

C

H Liªn kÕt ®«i gåm 1

liªn kÕt bÒn vµ 1 liªnkÕt kÐm bÒn

C H H C

Liªn kÕt ba gåm 1 liªnkÕt bÒn vµ 2 liªn kÕt

kÐm bÒn3lk ®«i vµ 3lk ®¬nxen kÏ trong vßng

6 c¹nh ®ÒuTr¹ngth¸i

KhÝ Láng

TÝnhchÊt vËtlý

Kh«ng mµu, kh«ng mïi, Ýt tan trong n− íc, nhÑ h¬n kh«ng khÝ. Kh«ng mµu,kh«ng tan trongn− íc, nhÑ h¬nn− íc, hoµ tannhiÒu chÊt, ®éc

TÝnhchÊtho¸ häc- Gièngnhau

Cã ph¶n øng ch¸y sinh ra CO2 vµ H2OCH4 + 2O2 → CO2 + 2H2OC2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O

2C2H2 + 5O2 → 4CO2 + 2H2O2C6H6 + 15O2 → 12CO2 + 6H2O

- Kh¸cnhau

ChØ tham gia ph¶nøng thÕCH4 + Cl2

anhsang → CH3Cl + HCl

Cã ph¶n øng céngC2H4 + Br2 → C2H4Br2 C2H4 + H2

0, , Ni t P → C2H6

C2H4 + H2O →

C2H5OH

Cã ph¶n øng céngC2H2 + Br2 → C2H2Br2 C2H2 + Br2 → C2H2Br4

Võa cã ph¶n øngthÕ vµ ph¶n øngcéng (khã)C6H6 + Br2

0, Fe t →

C6H5Br + HBrC6H6 + Cl2 asMT →

C6H6Cl6

§iÒuchÕ

Cã trong khÝ thiªnnhiªn, khÝ ®ånghµnh, khÝ bïn ao.

Sp chÕ ho¸ dÇu má,sinh ra khi qu¶ chÝnC2H5OH

02 4 , H SO d t →

C2H4 + H2O

Cho ®Êt ®Ìn + n− íc, spchÕ ho¸ dÇu máCaC2 + H2O →

C2H2 + Ca(OH)2

S¶n phÈm ch− ngnhùa than ®¸.

NhËn

biÕt

Kh«g lµm mÊt mµu

dd Br2

Lµm mÊt mµu Clongoµi as

Lµm mÊt mµu dung

dÞch Brom

Lµm mÊt mµu dung

dÞch Brom nhiÒu h¬nEtilen

Ko lµm mÊt mµu

dd BromKo tan trong n− íc

rrr îîîuuu EEEtttyyyllliiiccc AAAxxxiiittt AAAxxxeeetttiiiccc

C«ng thøc

CTPT: C2H6O CTCT: CH3 – CH2 –

OH

c

h

o c h

h

h

h

h

CTPT: C2H4O2 CTCT: CH3 – CH2 – COOH

c

h

o c h

h

h o

TÝnh chÊt

vËt lý

Lµ chÊt láng, kh«ng mµu, dÔ tan vµ tan nhiÒu trong n− íc.S«i ë 78,30C, nhÑ h¬n n− íc, hoµ tan

®− îc nhiÒu chÊt nh− Iot, Benzen

S«i ë 1180C, cã vÞ chua (dd Ace 2-5% lµm

giÊm ¨n)TÝnh chÊt - Ph¶n øng víi Na:




ho¸ häc. 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2 2CH3COOH + 2Na → 2CH3COONa + H2 - R− îu Etylic t¸c dông víi axit axetic t¹o thµnh este Etyl Axetat

CH3COOH + C2H5OH → đ SO H 42 CH3COOC2H5 + H2O- Ch¸y víi ngän löa mµu xanh,

to¶ nhiÒu nhiÖtC2H6O + 3O2 → 2CO2 + 3H2O

- BÞ OXH trong kk cã men xóct¸c

C2H5OH + O2 →mengiam

CH3COOH + H2O

- Mang ®ñ tÝnh chÊt cña axit: Lµm ®á quútÝm, t¸c dông víi kim lo¹i tr− íc H, víibaz¬, oxit baz¬, dd muèi

2CH3COOH + Mg → (CH3COO)2Mg + H2 CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

§iÒu chÕ

B»ng ph− ¬ng ph¸p lªn men tinh béthoÆc ®− êng

C6H12O6 − →030 32

Men

C 2C2H5OH +

2CO2 HoÆc cho Etilen hîp n− íc

C2H4 + H2O →ddaxit C2H5OH

- Lªn men dd r− îu nh¹t

C2H5OH + O2 →mengiam CH3COOH +

H2O- Trong PTN:2CH3COONa + H2SO4 → 2CH3COOH+ Na2SO4

gggllluuucccooozzz¬¬¬ sss a a acccccc a a arrrooozzz¬¬¬ tttiiinnnhhh bbbéééttt v v v μ μ μ

xxxeeennnllluuulllooozzz¬¬¬

C«ngthøc

ph©n tö

C6H12O6 C12H22O11 (C6H10O5)n Tinh bét: n ≈ 1200 – 6000

Xenluloz¬: n ≈ 10000 – 14000

Tr¹ngth¸iTÝnh

chÊt vËt

lý

ChÊt kÕt tinh, kh«ngmµu, vÞ ngät, dÔ tantrong n− íc

ChÊt kÕt tinh, kh«ng mµu,vÞ ngät s¾c, dÔ tan trongn− íc, tan nhiÒu trong n− ícnãng

Lµ chÊt r¾n tr¾ng. Tinh bét tan®− îc trong n− íc nãng → hå tinhbét. Xenluloz¬ kh«ng tan trongn− íc kÓ c¶ ®un nãng

TÝnhchÊt

ho¸ häcquanträng

Ph¶n øng tr¸ng g− ¬ngC6H12O6 + Ag2O →

C6H12O7 + 2Ag

Thuû ph©n khi ®un nãngtrong dd axit lo·ngC12H22O11 + H2O

→, oddaxit t

C6H12O6 + C6H12O6

glucoz¬ fructoz¬

Thuû ph©n khi ®un nãng trong ddaxit lo·ng(C6H10O5)n + nH2O

→, oddaxit t nC6H12O6

Hå tinh bét lµm dd Iot chuyÓnmµu xanh

NhËnbiÕt

Ph¶n øng tr¸ng g− ¬ng Cã ph¶n øng tr¸ng g− ¬ngkhi ®un nãng trong dd axit

NhËn ra tinh bét b»ng dd Iot: cãmµu xanh ®Æc tr− ng




PHẦ N 4: TỔ NG HỢP KIẾ N THỨ C1. MỐI LIÊN HỆ GIỮ A CÁC CHẤT VÔ CƠ

→ ChØ mèi quan hÖ t¹o thµnhnÐt ChØ mèi quan hÖ t− ¬ng t¸c

2. NHẬ N BIẾT CHẤT

Stt Thuốc thử Dùng để nhận Hiện tượ ng1 Quỳ tím - Axit

- Bazơ tanQuỳ tím hoá đỏ Quỳ tím hoá xanh

2 Phenolphtalein(không màu)

Bazơ tan Hoá màu hồng

3 Nướ c(H2O) - Các kim loại mạnh(Na, Ca, K,Ba)

- Cácoxit của kim loại

→ H2 ↑(có khí không màu, bọtkhí bay lên)Riêng Ca còn tạo dd đục

Ca(OH)2

→ Tan tạo dd làm quỳ tím hoá

Kim lo¹i Phi kim

Oxit baz¬ Oxit axit

Baz¬Axit

MuèiMuèi

N− íc

Oxit baz¬

Kim lo¹i

Phi kim

Muèi

Muèi Baz¬ kh«ng tan

Baz¬ tanOxit baz¬

Oxit axit Axit cã oxi

Axit kh«ng cã oxit

Muèi Muèi

+ dd axit + dd kiÒm

+ O2

+ O2 + H2O

+ O2 + H2O

+ H2




mạnh(Na2O, CaO, K 2O, BaO)

- P2O5 - Các muối Na, K, - NO3

đỏ. Riêng CaO còn tạo dd đụcCa(OH)2

- Tan tạo dd làm đỏ quỳ - Tan

4 dung dịch Kiềm - Kim loại Al, Zn- Muối Cu

Tan + H2 bay lênCó k ết tủa xanh lamCu(OH)2

5 dung dịch axit

- HCl, H2SO4

- HNO3,H2SO4 đ, n

- HCl

- H2SO4

- Muối = CO3, = SO3

- Kim loại đứng tr ướ c H trongdãy hoạt động của KL- Tan hầu hết KL k ể cả Cu, Ag,Au( riêng Cu còn tạo muối đồngmàu xanh)- MnO2( khi đun nóng)

AgNO3 CuO

- Ba, BaO, Ba(OH)2, muối Ba

Tan + có bọt khí CO2, SO2 bay

lênTan + H2 bay lên ( sủi bọt khí)

Tan và có khí NO2,SO2 bay ra

→Cl2 bay ra→AgCl k ết tủa màu tr ắng sữa→ dd màu xanh→BaSO4 k ết tủa tr ắng

6 Dung dịch muốiBaCl2, Ba(NO3)2,Ba(CH3COO)2 AgNO3 Pb(NO3)2

Hợ p chất có gốc = SO4

Hợ p chất có gốc - ClHợ p chất có gốc =S

→BaSO4 ↓ tr ắng

→ AgCl ↓ tr ắng sữa→PbS ↓ đen

STT Chất cầnnhận biết

Thuốc thử Hiện tượ ng

1 Các kimloại

Na, K( kimloại kiềm

hoá tr ị 1)

Ba(hoá tr ị 2)

Ca(hoá tr ị 2)Al, ZnPhân biệtAl và Zn

Các kimloại từ Mg→PbKim loạiCu

+H2O

Đốt cháy quan sát màungọn lửa

+H2O

+H2OĐốt cháy quan sát màungọn lửa

+ dd NaOH+HNO3 đặc nguội

+ ddHCl

+ HNO3 đặc+ AgNO3

→ tan + dd trong có khí H2 bay lên

→ màu vàng(Na)→ màu tím (K)

→ tan + dd trong có khí H2 bay lên→tan +dd đục + H2↑ → màu lục (Ba)→màu đỏ(Ca)

→ tan và có khí H2↑ →Al không phản ứng còn Zn có phản ứng và

có khí bay lên

→ tan và có H2↑( riêng Pb có ↓ PbCl2 tr ắng)

→ tan + dd màu xanh có khí bay lên→ tan có Ag tr ắng bám vào

2 Một số phikimS ( màuvàng)P( màu đỏ)C (màu

đốt cháyđốt cháy

đốt cháy

→ tạo SO2 mùi hắc

→ tạo P2O5 tan trong H2O làm làm quỳ tím hoáđỏ




đen)→ CO2làm đục dd nướ c vôi trong

3 Một số chấtkhíO2 CO2

COSO2

SO3 Cl2

H2

+ tàn đóm đỏ + nướ c vôi trong+ Đốt trong không khí

+ nướ c vôi trong+ dd BaCl2 + dd KI và hồ tinh bột

AgNO3 đốt cháy

→ bùng cháy→Vẩn đục CaCO3 → CO2

→Vẩn đục CaSO3 →BaSO4 ↓ tr ắng→ có màu xanh xuất hiện

AgCl ↓ tr ắng sữa→ giọt H2O

Oxit ở thể r ắn

Na2O, BaO,K 2O

CaOP2O5

CuO

+H2O+H2O

Na2CO3 +H2O+ dd HCl ( H2SO4

loãng)

→ dd trong suốt làm quỳ tím hoá xanh

→ tan + dd đụcK ết tủa CaCO3

→ dd làm quỳ tím hoá đỏ → dd màu xanh

4 Các dungdịch muốia) Nhận

g ố c axit

- Cl= SO4

= SO3 = CO3 ≡ PO4

b) Kim loại

trong muố iKim loạikiềm

Mg(II)Fe(II)

Fe(III)Al(III)

Cu(II)Ca(II)

Pb(II)

Ba(II)

+ AgNO3 +dd BaCl2, Ba(NO3)2,

Ba(OH)2 + dd HCl, H2SO4,HNO3 + dd HCl, H2SO4,HNO3 + AgNO3

đốt cháy và quan sátmàu ngọn lửa

+ dd NaOH+ dd NaOH

+ dd NaOH+ dd NaOH (đến dư)

+ dd NaOH+ dd Na2CO3

+ H2SO4

Hợ p chất có gốc SO4

→AgCl↓ tr ắng sữa→BaSO4 ↓ tr ắng

→ SO2 mùi hắc→ CO2 làm đục dd Ca(OH)2

→ Ag3PO4↓ vàng

→ màu vàng muốiNa→ màu tím muối K→ Mg(OH)2↓ tr ắng→ Fe(OH)2 ↓ tr ắng để lâu trong không khí tạoFe(OH)3 ↓ nâu đỏ →Fe(OH)3 ↓ nâu đỏ → Al(OH)3 ↓ tr ắng khi dư NaOH sẽ tan dần→ Cu(OH)2 ↓ xanh→ CaCO3 ↓ tr ắng

→ PbSO4↓ tr ắng

→BaSO4 ↓ tr ắng




PHẦ N 5: TỔ NG K ẾT VỀ BÀI TẬP ĐỊ NH TÍNHDạng 1: Viết phươ ng trình phản ứ ngGhi nhớ : Trong phản ứng hóa học các nguyên tố luôn đượ c bảo toàn(tr ướ c phản ứng(chấ t tham

gia) có nguyên tố nào thì sau phản ứng(chấ t t ạo thành) vẫn có nguyên tố đó)Cần nắm vững tính chất hóa học của các chất

Nắm vững định luật Bectole"Phản ứng trao đổi chỉ xảy ra khi trong số các chất sản phẩm có chấtkhông tan, không bền, dễ bay hơ i, chất ít tan hơ n chất ban đầu" Nắm vững bảng tính tan trong nướ c của một số chất.Từ chất đã cho và tính chất hóa học suy ra thành phần các nguyên tố(nhóm)trong các chất phảnứng và chất tạo thành.1.1. Điền chất và hoàn thành phươ ng trình

Cơ bản:Câu 1: Điền chất thích hợ p vào chỗ “?” và lập PTHH.

? + ? → CaCO3 + ?? + ? → ZnS + ?? + ? → Ca3(PO4)2 + ?

Câu 2: Điền công thứ c hoá học của các chất phù hợ p vào chỗ trống trong các phản ứ ng sau vàphân loại phản ứ ng này :

a) NaOH + HNO3 ...............+................ b) ................ + ............ ZnSO4 + .................c) Na2SO4 + .............. BaSO4 + ..................d) ................... + ................ FeCl3 e) .................. + ................. Cu(NO3)2 + CO2 + H2Of) K 2S + ............... H2S +.............g) KOH + .............. K 2SO4 + ...............h) Ba(NO3)2 + ............... HNO3 + …………… i) NaOH + ................. NaCl + …………

j) MgSO4 + ............... Mg(NO3)2 + ………….k)AgNO3 + ............... HNO3 + …………

Câu 3: Điền chất thích hợ p vào chỗ “?” rồi viết các PTHH của các sơ đồ phản ứ ng sau: Cu + ? → CuSO4 + H2O + ?Cu + ? → CuSO4 + ?KHS + ? → H2S + ?Ca(HCO3)2 + ? → CaCO3 + ?CuSO4 + ? → FeSO4 + ?Fe2(SO4)3 + ? → Fe(NO3)3 + ?AlCl3 + ? → Al2(SO4)3 + ?

NaCl + ? → NaOH + ? + ? + ?Al2O3 + KHSO4 → ? + ? + ?KHCO3 + Ca(OH)2 → ? + ? + ?

Câu 4: Điền chất thích hợ p vào chỗ “?” rồi viết các PTHH của các sơ đồ phản ứ ng sau:C2H5OH + ? → ? + H2 C2H5OH + ? → CO2 + ?CH3COOH + ? → CH3COOK + ?CH3COOH + ? →

toSO H ;42 CH3COOC2H5 + ?CH3COOH + ? → ? + CO2 + ?CH3COOH + ? → ? + H2

Câu 5: Viết 5 PTHH khác nhau để thự c hiện phản ứ ngBaCl2 + ? → NaCl + ?

Nâng cao:




Câu 6: Chọn chất thích hợ p điền vào A, B, C… và viết PTHH thự c hiện sơ đồ:

FeS2 + O2 ot → A + B

A + O2 ot → C

C + D → axit EE + Cu → F + A + DA + D → axit G

Câu 7: Hoàn thành các ph

ươ ng trình hoá h

ọc theo s

ơ đồ

sau:Fe(nung đỏ) + O2 → AA + HCl → B + C + H2OB + NaOH → D + GC + NaOH → E + G

Xác định A, B, C, D, E, G. Làm thế nào để chuyển E về Fe? Viết PTHH.Câu 8: Xác định các chất và viết các phươ ng trình phản ứ ng thự c hiện sơ đồ chuyển hoá sau:

a) A → t «

B + CO2 d) D → t «

A + H2O + CO2 b) C + CO2 A + H2O e ) A + CO2 + H2O Dc) B + H2O C

1.2. Xét cặ p chất tồn tại trong dung dịchCâu 9: Hãy cho biết trong các dung dịch có thể tồn tại đồng thờ i các cặp chất sau đây đượ ckhông? Giải thích tại sao?

a. NaOH và HBr c. Ca(OH)2 và H3PO4 b. H2SO4 và CaCl2 d. KOH và NaCl

1.3 Xét phản ứng xảy ra.Câu 10:Cho nhữ ng chất sau đây: Cu, K, Al, CuO, Al(OH)3, Ba(OH)2, CO2, P2O5, SO3,Na2CO3, AgNO3, Fe2O3, CO, SO2, Ba(NO3)2, CaO, CaCO3, N2O5, Al2O3, ZnO.a. Những chất nào tác dụng vớ i nướ c?

b. Những chất nào tác dụng vớ i dung dịch HCl, H2SO4?c. Những chất nào tác dụng vớ i NaOH?

d. Những chất nào tác dụng vớ i dd CuSO4?Viết PT hoá học minh hoạ.Câu 11: Cho các tập hợ p chất sau, nhữ ng cặp chất nào trong mỗi tập hợ p có phản ứ ng vớ inhau. Nêu rõ điều kiện phản ứ ng và viết PTHH nếu có.a. NaOH, H2SO4, BaCl2, MgCO3, CuSO4, CO2, Al2O3, Fe2O3, Cu, Fe.

b. CuO, MnO2, HCl, NaOH.c. H2O, HCl, MgCl2, CO2, CaO, Fe(OH)3, Ba(OH)2, Fe.d. Cu, Fe2O3, Cl2, CO, Al, HCl, NaOH.Câu 12: Các chất sau đây: dd NaOH, Fe2O3, dd K 2SO4, dd CuCl2, CO2, Al và dd NH4Cl. Cáccặp chất nào phản ứ ng đượ c vớ i nhau. Nêu rõ điều kiện và viết phươ ng trình phản ứ ng.Câu 13: Viết PTPU nếu có giữ a:

Cu + H2O → ? MgCO3 + H2O → ? CaO + H2O → ? Na2O + H2O → ? Al2O3 + H2O → ? H2SO4 + H2O → ?SO3 + H2O → ? CO2 + H2O → ? P2O5 + H2O → ?1.4. Viết phươ ng trình phản ứng thực hiện dãy biến hóaCơ bản:Câu 14: Viết phươ ng trình cho các sơ đồ biến hóa sau:

SO2 → H2SO3 → Na2SO3 → SO2 1.S → SO2 → SO3 → H2SO4

Na2SO3 Na2SO4 → BaSO4

2.Al → Al2O3 → AlCl3 → Al(OH)3 → Al2O3 → Al → AlCl3




3.Ca → CaO → Ca(OH)2 → CaCO3 → Ca(HCO3)2 → CaCl2 → CaCO3.4. Canxicacbua → axetylen → etylen → r ượ u etylic → axit axetic → canxi axetat → natriaxetat → metan.5.Tinh bột → glucozơ → r ượ u etylic → axit axetic → etyl axetat → canxi axetat.

Nâng cao:Câu 15: Tìm chất thích hợ p điền vào A, B, C... và hoàn thành sơ đồ bằng phản ứ ng.

1. FeS2 → A → B → C → CuSO4 2. CuSO4 → B → C → D → Cu

3. 2 2 ran 2H O O NaOH ClNaOH

Axit menA B C D E F G+ + + ++

→ → → → → →

Biết A đượ c tạo thành nhờ phản ứng quang hợ p, G là metyl clorua.1.5 Viết phươ ng trình phản ứngCâu 16: Cho mét l− îng bét nh«m vµ s¾t t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch H2SO4 lo·ng thu ®− îc dungdÞch A vµ khÝ B .Thªm vµo dung dÞch A mét l− îng d− kim lo¹i Bari thu ®− îc kÕt tña C ,dung dÞch Dvµ khÝ B .Läc lÊy dung dÞch D ,sôc khÝ CO 2 vµo ®Õn d− thu ®− îc kÕt tña E .Nung E vµ C trongkh«ng khÝ ®Õn khèi l− îng kh«ng ®æi thu ®− îc chÊt r¾n F .X¸c ®Þnh thµnh phÇn c¸c chÊt trong A ,B,C ,D , E, F vµ viÕt c¸c ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra .

Dạng 2: Giải thích hiện tượ ng viết phươ ng trìnhCần nắm vững tính chất hóa học và các dấu hiệu đặc tr ưng của từng chất Nguyên tắc( Nêu hiện tượ ng → Giải thích vì sao có hiện tượ ng đó → Viết PT)Chú ý nêu bật đượ c sự chuyển tr ạng thái của chất, màu của chất , mùi của chất tr ướ c và sau phảnứngCâu 17: Nêu và giải thích hiện tượ ng và viết PTHH xảy ra trong hai thí nghiệm sau: a. Cho đinh sắt đánh sạch vào dung dịch CuSO4

b. Cho mẩu Na kim loại vào dung dịch CuSO4 Câu 18 :Dự đoán hiện tượ ng xảy, giải thích và viết PTHH xảy ra khi:a. Đốt dây sắt trong khí clo.

b. Cho một đnh sắt vào ống nghiệm đựng dung dịch CuCl2

c. Cho Na vào dung dịch CuSO4 Câu 19:Dạng 3: Điều chế chấtTừ các chất đã cho xây dự ng sơ đồ phản ứ ng sau đó viết phươ ng trình ghi rõ điều kiệnCâu 20: Trong phòng thí nghiệm có những chất sau: vôi sống, sô đa và nướ c. Hãy viết các PTHHđề chế NaOHCâu 21: Từ những nguyên liệu ban đầu là quặng pirit, H2O, không khí, muối ăn và những phươ ngtiện cần thiết khác. Viết các PTHH điều chế FeSO4, Fe2(SO4)3, FeCl2, FeCl3

Câu 22: Từ xenlulozơ và các chất vô cơ chất xúc tác, điều kiện cần thiết có đủ. Viết các phươ ngtrình phản ứng điều chế etylaxetat, ghi rõ điều kiện phản ứng.

Câu 23 : Từ Cu, NaCl, H2O. Viết các PTHH điều chế Cu(OH)2 Dạng 4 : Nhận biết chấtPhươ ng pháp chung : Phân loại chất →So sánh tính chất hóa học tìm ra điểm khác →Xâydự ng sơ đồ nhận biết→ Trình bày sơ đồ 4.1 Không hạn chế thuốc thử Câu 24 :

a. Có hỗn hợ p khí gồm CO, CO2 và C2H4. Nêu phươ ng pháp hoá học để chứng minh sự có mặtcủa các khí đó trong hỗn hợ p.

b. Nêu cách phân biệt CaO, Na2O, MgO, P2O5 đều là chất bột tr ắng. c. Trình bày phươ ng pháp phân biệt 5 dd: HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl, NaNO3 d. 5 chất lỏng: r ượ u etylic, benzen, axit axetic, etyl axetat, glucozơ . Hãy nêu cách phân biệt 5

chất đó.




e. Có 4 lọ mất nhãn đựng các chất lỏng sau: r ượ u etylic, axit axetic, glucozơ , saccarozơ . Trình bày phươ ng pháp nhận biết ra các lọ dung dịch. Viết PTHH.

4.2 Hạn chế thuốc thử Dùng thuốc thử đã cho để nhận ra các chất sau đó dùng chất đã nhận để nhận ra chất còn lại.Câu 25 :

a. Nhận biết các dung dịch sau đây chỉ bằng quỳ tím: Na2CO3, AgNO3, CaCl2, H b. Có 3 oxit màu tr ắng là MgO, Al2O3, BaO. Chỉ có nướ c có nhận biết đượ c các oxit đó

không? Nếu đượ c hãy nêu cách nhận biết. c. Có 5 lọ đựng 5 dung dịch riêng biệt bị mất nhãn: H2SO4, Na2SO4, NaOH, NaCl, Ba(OH)2.Chỉ dùng quỳ tím, nêu cách nhận biết các chất trên.

d. Nhận biết 4 dung dịch sau bằng một hoá chất tự chọn: MgCl2, FeCl2, FeCl3, AlCl3. e. Nhận biết các dung dịch sau chỉ bằng một kim loại: AgNO3, NaOH, HCl, NaNO3.

4.3 Không dùng thuốc thử nào khácCho các chất phản ứng vớ i nhau( Lậ p bảng).Dựa vào sự khác nhau trong từng cột để k ết luận(số

phản ứng , hiện tượ ng) Câu 26 :Có 3 ống nghiệm đựng 3 chất lỏng không màu là dd NaCl, HCl, Na2CO3. Không dùngthêm một chất nào khác k ể cả quỳ tím. Làm thế nào để nhận biết từng chất. Câu 27: Hãy phân biệt các dung dịch sau đây mà không dùng thuốc thử khác:

a. CaCl2, HCl, Na2CO3, KCl. b. AgNO3, CuCl2, NaNO3, HBr.c. NaCl, H2SO4, CuSO4, BaCl2, NaOH.

Câu 28: Trong 5 dd kí hiệu A, B, C, D E chứa Na2CO3, HCl, BaCl2, H2SO4, NaCl. Biết: - A đổ vào B có k ết tủa- A đổ vào C có khí bay ra- B đổ vào D có k ết tủaXác định chất có kí hiệu trên và giải thích.Dạng 5 : Tách, tinh chế, làm khôTÁCH CH ẤTDựa vào sự khác nhau về nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan trong nướ c ... để tách (hòa tan,lọc)Dựa vào phản ứng đặc tr ưng (vớ i axit, bazơ ,muối, nướ c) của từng chất để tách chúng ra sau đódựng phản ứng thích hợ p để tái tạo lại.TINH CHẾ Loại bỏ các chất không cần thiết bằng phản ứng thích hợ p, giữ lại các chất cần tinh chế.LÀM KHÔDùng các chất hút ẩm( NaOH khan, KOH khan, H2SO4 đặc, CaO mớ i nung, CaSO4 khan, P2O5 r ắn.CuSO4 khan..) để loại nướ c sau nhưng khụng phản ứng vớ i chất cần làm khô. Câu 29. Khí CO dùng làm chất đốt trong công nghiệ p có lẫn các khí CO2, SO2. Làm thế nàođể có thể loại bỏ đượ c tạ p chất ra khỏi CO bằng hoá chất r ẻ tiền nhất.

Câu 30.

Khí O2 có lẫn CO2 và khí C2H4. Làm thế nào để có đượ c O2 tinh khiết. Câu 31. Dung dịch ZnSO4 có lẫn tạ p chất là CuSO4. Dùng kim loại nào để làm sạch dungdịch ZnSO4.

Câu 32. Bạc dạng bột có lẫn chất Cu và Al. Bằng phươ ng pháp hoá học làm thế nào thuđượ c Ag tinh khiết.

Câu 33. Một mẫu Cu có lẫn Fe, Ag và S. Nêu phươ ng pháp tính chế đồng. Câu 34. Trình bày phươ ng pháp hoá học để:

a. Tách lấy bạc nguyên chất từ hỗn hợ p Ag, Fe, Cu. b. Thu O2 từ hỗn hợ p khí gồm O2, C2H2, CO2.

Câu 35. Trong bình chứa hỗn hợ p khí CO2, CH4, C2H2, SO2, C2H4. Làm thế nào để thu đượ cmetan tinh khiết?

Câu 36. Muối ăn có lẫn Na2SO3, CaCl2, CaSO4. Nêu cách tính chế muối ăn.Câu 37. Chất lỏng C2H5OH có lẫn benzen. Nêu phươ ng pháp tinh chế C2H5OH.



htt // b k d

Câu 38. Nêu phươ ng pháp tinh chế C2H4 có lẫn CH4, C2H2, SO2, H2, N2.Câu 39. Nêu phươ ng pháp tách các hỗn hợ p sau đây thành chất nguyên chất.

a. Hỗn hợ p gồm MgO, Fe2O3, CuO ở thể r ắn. b. Hỗn hợ p gồm Cl2, H2, CO2 c. Hỗn hợ p 3 muối r ắn AlCl3, ZnCl2, CuCl2.

Câu 40. Hỗn hợ p C2H5OH và CH3COOH. Nêu phươ ng pháp tách 2 chất nguyên chất ra khỏihỗn hợ p.

Câu 41. Tách riêng từng chất nguyên chất từ hỗn hợ p: đá vôi, vôi sống và muối ăn. Câu 42. Tách từng kim loại nguyên chất ra khỏi hỗn hợ p gồm MgCO3, K 2CO3, BaCO3.

PHẦ N 6: BÀI TẬP ĐỊ NH LƯỢ NGCông thức cần nhớ

⎧⎪

⇒ ⎨⎪⎩

m=n.Mm

n = mM M =

n

n =4,22

Vdktc ⇒ Vđktc = n.22,4

a. Khối lượ ng dung dịch và thể tích dung dịch:m: khối lượ ng dung dịch, dung môi (gam)

m = V.D V: thể tích dung dịch, dung môi (ml)D: khối lượ ng riêng dung dịch, dung môi (g/ml)

b. Nồng độ phần tr ăm (C%):mct: khối lượ ng chất tan (gam)mdd: khối lượ ng dung dịch (gam)

c. Nồng độ mol (CM):n: số mol chất tanV: thể tích dung dịch (lit)

d. Độ tan (S):S: độ tan (gam)

C%: nồng độ phần tr ăm của dung dịch bão hoà

e. Mối liên quan giữa nồng độ mol và nồng độ phần tr ăm:

MM.CC% =

10D

Tỉ khối chất khí

29// A

B

A M kk dA

M

M BdA ==

m dd sau pư = mdd ban đầu +m các chất cho vào dd -m chất k ết tủa của pư -m chất khí của pư

ct

dd

mC% = .100%

m

M

nC =

V

100.C%S = 1-C%

Ôn tập hóa học trung học cơ sở tác giả: trần hồng hưng, 2011

Documents