op‘tinski strate‘ki razvojni plan za vode i okoli‘nu ... · 6. pravci razvoja u oblasti voda...

OPŠTINSKI STRATEŠKI RAZVOJNI PLAN ZA VODE I OKOLIŠNU SANITACIJU

1 2007. GODINA

BOSNA I HERCEGOVINAFEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINEKANTON 10OPŠTINA DRVAR

OPŠTINSKI STRATEŠKI RAZVOJNI PLANZA VODE I OKOLIŠNU SANITACIJU

(OSRPVOS)

Drvar, April 2007. godine


2 2007. GODINA

S A D R Ž A J:

1. PREDGOVOR (UVOD)2. OPŠTI DIO2.1. Podaci o opštini2.2. Geografski položaj i prirodni resursi2.3. Podaci o stanovništvu2.4. Ekonomska situacija3. VODE I OKLINSKA SANITACIJA (VOS)3.1. Uvodne napomene3.2. VODOSNABDIJEVANJE3.2.1. Analiza stanja3.2.2. SWOT ANALIZA3.3. ODVODNJA I PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA3.3.1. Analiza stanja3.3.2. SWOT ANALIZA3.4. UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM3.4.1. Analiza stanja3.4.2. SWOT ANALIZA3.5. ODVODNJA OBORINSKIH VODA I ZAŠTITA OD POPLAVA3.5.1. Analiza stanja3.5.2. SWOT ANALIZA3.6. LOKALNA UPRAVA I NJENI PARTNERI3.6.1. Analiza stanja3.6.2. SWOT ANALIZA3.7. OSNOVNI PODACI O STANJU U JP ''KOMUNALAC“ DRVAR ZA OBLAST

VODOSNABDIJEVANJA, ODVODNJE OTPADNIH VODA IUPRAVLJANJA KRUTIM OTPADOM

3.8. ZAKLJUČNA RAZMATRANJA3.8.1. Vodosnabdjevanje3.8.2. Odvodnja i prečišćavanje otpadnih voda3.8.3. Upravljanje krutim otpadom3.8.4. Odvodnja oborinskih voda i odbrana od poplava3.8.5. Lokalna uprava i njeni partneri u oblasti VOS-a4. VIZIJA RAZVOJA OPŠTINE U OBLASTI VOS5. STRATEŠKA OPREDJELJENJA6. PRAVCI RAZVOJA U OBLASTI VODA I OKOLINSKE

SANITACIJE6.1. STRATEŠKI OPERATIVNI CILJEVI6.2. A. VODOSNABDJEVANJE – programi i projekti6.3. B. ODVODNJA I PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA – programi i projekti6.4. C. UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM I ZAŠTITA OKOLINE – programi i

projekti6.5. D. ODVODNJA OBORINSKIH VODA I ZAŠTITA OD POPLAVA – programi i

projekti6.6. E. LOKALNA UPRAVA – programi i projekti

(tabele u prilogu)7. VREDNOVANJE I RANGIRANJE PROGRAMA7.1. KRITERIJI ZA VREDNOVANJE PROGRAMA


3 2007. GODINA

7.2. PREGLED RANGIRANJA SVIH PROGRAMA7.2.1. Vodosnabdjevanje7.2.2. Odvodnja i prečišćavanje otpadnih voda7.2.3. Upravljanje krutim otpadom7.2.4. Odvodnja oborinskih voda o odbrana od poplava7.2.5. Lokalna uprava i njeni partneri

8. PRAĆENJE I KONTRPLA INPLEMENTACIJE STRATEŠKOG RAZVOJNOGPLANA ZA VODE I OKOLIŠNU SANITACIJU


4 2007. GODINA

1. PREDGOVOR (UVOD)

Rješavanje pitanja vezanih za vode i zaštitu okoliša predstavljaju osnovne preduslove zaživot na određenom prostoru, a također i preduslove za strateški razvoj tog područja.Unapređenje upravljanja vodosnabdijevanjem, otpadnim vodama, krutim otpadom ioborinskim vodama u današnje vrijeme pred lokalnu upravu se postavlja kao imperativ, alokalna uprava upravo u ovim oblastima ima i značajne nadležnosti određene Zakonom oprincipima lokalne samouprave u Federaciji Bosne i Hercegovine.Iz navedenih razloga, u okviru Projekta dobre uprave u oblasti voda i zaštite okoliša ''GOV-WADE'', koji Opština Drvar implementira uz podršku Švicarske agencije za razvoj isaradnju, odnosno Udruženja za zaštitu i unapređenje čovjekove okoline ''Una-Sana'' izBihaća, Opština Drvar je pristupila izradi Strateškog razvojnog plana za vode i okolišnusanitaciju (SRPVOS). Ovaj strateški plan je napravljen na osnovu Generalnog strateškograzvojnog plana opštine Drvar, koji je usvojen 2004. godine.

Nosioci izrade SRPVOSU skladu sa nadležnostima iz člana 8. Zakona o principima lokalne samouprave u FederacijiBosne i Hercegovine, te u skladu sa članom 20 Statuta Opštine Drvar, u svrhu izradeStrateškog razvojnog plana za vode i okolišnu sanitaciju, Opštinsko vijeće Drvar Rješenjembroj 01-02-39171 od 26.09.2006. imenovalo je Komisiju za strateško planiranje u oblastivoda i zaštite okoliša, koja je radi određenih kadrovskih promjena zamijenjena Rješenjembroj 01-02-3917-3/07 od 06.02.2007. u slijedećem sastavu:1. Anka Papak-Dodig, dipl.ecc. – Načelnik opštine, predsjednik komisije,2. Milorad Bodroža, inž.mašinstva – predstavnik opštine za vode i okolinsku sanitaciju,

Koordinator komisije,3. Stevica Lukač – predsjednik Opštinskog vijeća Drvar,4. Milutin Lukač, dipl.ecc. – predstavnik JP „Komunalac“ Drvar,5. Nataša Kecman, dipl.inž.građevinarstva – predstavnik odjela imovinsko pravnih

poslova opštine,6. Damir Bajtl, dipl.inž.agronomije – opštinski komunalni inspektor,7. Mirko Bosnić – odbornik Opštinskog vijeća, predstavnik privatnog sektora8. Nebojša Jovičić – predstavnik nevladinog sektora,9. Mladen Kukrić, dipl.ecc. – rukovodilac odjela za privredu opštine,10. Dobrila Bosnić, dipl.inž.tehnologije – predstavnica mladih,11. Ljiljana Dodig, dipl.politolog – predstavnik Gradskog informativnog centra,12. Zdravka Jović, dipl.ecc. – odbornik Opštinskog vijeća,13. Miroslav Kristić, dipl.inž.geologije – opštinski tržišni inspektor,14. Branko Letić – predstavnik opštine za vršenje tehničko-administrativnih poslova,15. Mladen Gloginja – predstavnik Ekološkog udruženja „Klekovača“, članovi komisije.

Radom Komisije rukovodila je Upravna grupa imenovana Rješenjem broj 01-02-3916-3 od06.02.2007.godine koju su sačinjavali:1. Nataša Kecman – predstavnik odjela imovinsko-pravnih poslova, predsjednik upravne

Grupe,2. Milorad Bodroža – predstavnik opštine za vode i okolinsku sanitaciju, koordinator

Upravne grupe,3. Mladen Kukrić – rukovodilac odjela za privredu, predstavnik opštine za izradu

Strateškog plana razvoja,4. Zdravka Jović – predsjednik Komisije za budžet i finansije opštinskog vijeća,5. Miroslav Kristić – opštinski tržišni inspektor,6. Branko Letić - predstavnik opštine za tehničko administrativne poslove,7. Mladen Gloginja – predsjednik Ekološkog udruženja „Klekovača“.


5 2007. GODINA

U okviru Komisije formirane su fokusne grupe po oblastima:- vodosnabdijevanje,- odvodnja i prečišćavanje otpadnih voda,- upravljanje krutim otpadom,- odvodnja oborinskih voda, zaštita od voda – odbrana od poplava i- lokalna uprava i njeni partneri.U pripremnoj fazi izrade projekta učestvovali su raniji predsjednik OV g-din. Velimir Kunić,dipl.pravnik, pomoćnik načelnika za finansije i privredu Dragan Bauk, dipl.ecc i VanjaBroćeta, ekonomist, stručni suradnika za razvoj male privrede i preduzetništva u opštiniDrvar, koji su radi izbora na druge funkcije zamijenjeni citirano Rješenjem OV.

Strateško planiranjeStrategija je sveobuhvatan proces odlučivanja o tome kuda se uputiti i kako do tamo stići.Strategija pomaže upravi da temeljito razmisli o tome šta se želi postići i kako do tamo stići.Ona takođe osigurava da su uprave uvijek orjentirane na pitanja od stvarne važnosti i da su zanjih u stanju izdvojiti sredstva. U demokratiji, kao krajnji cilj javlja se stvaranje javnevrijednosti, to jest usluga i rezultata koje će javnost cijeniti. Politika se treba razvijati unutarokvira dugoročne strategije, imajući u vidu sve praktične aspekte implementacije.Strateško planiranje kao jedna od praksa dobrog upravljanja pokazalo se kao nezaobilaznastepenica u razvoju opštine jer:

o omogućava učešće svih zainteresiranih strana u procesu planiranja i donošenja odluka(vladine institucije, javne ustanove i javna preduzeća, privatni sektor, nevladineorganizacije i građani),

o osigurava stalnu orjentaciju u kom smjeru uprava treba da se razvija,o utiče na poboljšanje efikasnosti, efektivnosti i ekonomičnosti uprave koja ima

strateške razvojne planove i koja ih koristi, odnosno implementira,o utiče na unapređenje komunikacije, koordinacije saradnje svih zainteresiranih strana,

te stvaranje partnerskih odnosa između javnog sektora, građana, privatnog sektora inevladinog sektora,

o omogućava jačanje lokalne uprave kroz educiranje, kako bi u budućnosti samostalnokreirala i nadzirala strateško-planske aktivnosti na području grada,

o utiče na jačanje svijesti građana o njihovoj direktnoj ili indirektnoj uključenosti udemokratske procese kreiranja vlastite budućnosti,

o utiče na jačanje svijesti građana o vlastitoj odgovornosti i odgovornosti ostalihzainteresiranih strana,

o osigurava drugim vladinim institucijama na višim nivoima (kanton, entitet i država)da prate razvoj opštine i da planiraju svoje doprinose njenom razvoju (Agencije zavode - ¨vodoprivreda¨, Eko-fondovi, ministarstva, direkcije, zavodi i slično),

o osigurava novu poziciju opštine prema susjedima i prema regionu u kojem se nalazi,o osigurava donatorskim organizacijama (Evropska komisija, USAID, SDC, UNDP) i

razvojnim bankama (Svjetska banka, KfW banka, EBRD itd.) da prate i uključuju seu razvoj opštine,

o osigurava potpuno novi imidž opštine.

Metodologija izrade SRPVOSStrateški razvojni plan za vode i okolišnu sanitaciju rađen je u skladu sa preporučenommetodologijom OSCE-a. U svrhu usvajanja i primjene ove matodologije, Komisija za izraduplana pohađala je u dva navrata obuku, koju su vodili predstavnici OSCE-a.Korištena metodologija podrazumijeva:- prikupljanje općih informacija o opštini,- izradu analize stanja, uključujući i SWOT-analizu po svim oblastima,- definiranje razvojne vizije,


6 2007. GODINA

- definiranje strateških opredjeljenja i strateških ciljeva,- definiranje operativnih ciljeva, te programa i projekata,- prioritetizaciju projekata i- definiranje načina implementacije i kontrole provođenja strateškog razvojnog plana

za vode i okolišnu sanitaciju.Uključivanje javnosti i informiranjeProces izrade SRPVOS praćen je značajnim aktivnostima usmjerenim ka informiranju iuključivanju svih zainteresiranih strana u proces izrade SRPVOS, odnosno proces donošenjaodluka. Ovim aktivnostima obuhvaćeni su: građani, privatni sektor, gradska uprava, javnokomunalno preduzeće, nevladin sektor, obrazovne i zdravstvene ustanove...U toku procesa javne rasprave, koji je uslijedio po usvajanju Nacrta SRPVOS od strane OV,poduzet je niz aktivnosti na uključivanju javnosti i dobijanju mišljenja o planu od stranenajšire javnosti:- sastanci sa predstavnicima mjesnih zajednica,- javna tribina,- završna javna rasprava,- dostavljanje Nacrta SRPVOS mjesnim zajednicama, javnim preduzećima i ustanovama nagradskom i kantonalnom nivou,- davanje Nacrta SRPVOS na uvid i mišljenje građanima (u zgradi opštinske uprave i putemweb-stranice).Na ovaj način omogućeno je svim zainteresiranim stranama da izvrše uvid u Nacrt SRPVOSi svoje primjedbe, prijedloge i sugestije dostave Komisiji, koja je iste razmotrila, te prihvatilaili odbacila uz obrazloženje.U cilju što boljeg informiranja javnosti i poticanja na aktivno učestvovanje u procesu, izradei usvajanja Strateškog razvojnog plana za vode i okolišnu sanitaciju praćeni su u cijelomperiodu veoma značajnim organiziranim medijskim aktivnostima:- radio i TV emisije kontakt-tipa,- radio i TV spotovi,- prilozi u informativnim radio i TV emisijama,- članci u pisanim medijima,- press konferencije i- distribucija štampanog informativnog materijala – plakati, leci i brošure.U toku izrade SRPVOS provedene su dvije ankete. Prva anketa provedena je u svrhudobijanja mišljenja javnosti o postojećem stanju po oblastima, dok je kroz drugu anketujavnost dala mišljenje o viziji razvoja, strateškim ciljevima i prioritetizaciji projekata.Rezultati obiju anketa prezentirani su u okviru teksta Strateškog razvojnog plana za vode iokolišnu sanitaciju.Usvajanje i realizacija SRPVOSStrateški razvojni plan za vode i okolišnu sanitaciju urađen je u periodu oktobar 2006. godine– april 2007. godine, a usvojen je od strane Opštinskog vijeća Drvar odlukom broj ______ nasjednici OV održanoj dana 16.04.2007.godine.Strateški razvojni plan za VOS odnosi se na period od pet godina (2007. – 2011. godina).Komisija je svjesna da zbog ograničenih finansijskih mogućnosti svi programi i projektipredviđeni ovim planom neće moći biti realizirani u navedenom periodu.Realno je očekivati da se projekti neće finansirati isključivo iz opštinskog budžeta i postojiotvorena mogućnost korištenja drugih izvora finansiranja (viši nivoi vlasti, međunarodnedonatorske, razvojne i finansijske institucije) i opštinska uprava poduzima potrebneaktivnosti na obezbjeđivanju ovih sredstava. Također, predviđeno je i praćenje realizacijeplana za svaku godinu, te njegovo stalno dopunjavanje, pa je Komisija donijela odluku da napopisu projekata ostavi sve kandidirane projekte, koji će biti realizirani u skladu sa godišnjimoperativnim planom implementacije, a prema određenom prioritetu i finansijskimpotencijalima.


7 2007. GODINA

2. OPŠTI DIO

2.1. PODACI O OPŠTINI

Opština Drvar kao jedinica lokalne uprave egzistira od kraja 19. vijeka kada je u okviruAustro-Ugarske monarhije, obuhvata naselja na teritoriji Unačke župe i brdsko-planinskihdijelova Bosanske Krajine, koja graniče sa susjednom Hrvatskom.Pun razvoj i procvat Drvar, kao administrativno, privredno i kulturno središte opštinedoživljava u prvoj polovini 20. vijeka zahvaljujući prvenstveno svojim prirodnim resursima,šumskim, vodnim, rudnim i drugim bogatstvima.U II svjetskom ratu Drvar, kao centar antifašističkog pokreta, potpuno je uništen da bi nakonrata bio obnovljen i ponovo postao jedan od najvećih industrijskih i saobraćajnih centara uBiH.U poslednjem ratu od 1991. do 1995. godine, Drvar je ponovo razoren, stanovništvo upotpunosti protjerano, industrija i infrastruktura uništeni. U poratnom vremenu, teritorijaopštine (950 m2) podijeljena je na tri dijela. Najveći dio sa gradom kao sjedištem opštine je usastavnu HB-Kantona 10 (Livno), 13 naseljenih mjesta sa centrom u Martin Brodu pripojenje USK – Kanton 1 Bihać a treći dio, šumskog područja Klekovače sa središtem u Potocimaostao je u sastavu Republike Srpske kao opština Istočni Drvar.

2.2. GEOGRAFSKI POLOŽAJ I PRIRODNI RESURSI

Opština Drvar, u sastavu Herceg - Bosanskog kantona 10 prostire se na krajnjem zapadnomdijelu FBiH. Teritoriju opštine čine brdsko planinski dijelovi nadmorske visine 1700-1950m, visoravni kraškog tipa nadmorske visine 650-800 m i plodnih kotlina oko rijeke Unac injenih pritoka nadmorske visine 400-500 m. Sa sjevera graniči sa opštinama Bihać iBosanski Petrovac, sa jugozapada Bosanskim Grahovom, jugoistoka Glamočom i istoka saIstočnim Drvarom i Drinićem.Sadašnja površina opštine je cca 650 km2. Saobraćajna povezanost opštine savremenimdrumskim pravcima Bosanski Petrovac - Bosansko Grahovo i Glamoč - Martin Brod - Bihać.Prvi bliži centri udaljeni su cca 30 km a veća središta Livno 110 km, Bihać 85 km, BanjaLuka 180 km.Na području opštine Drvar od prirodnih resursa na prvom mjestu je šumsko bogatstvo nakojem je i baziran razvoj Drvara kao centra šumarstva i drvne industrije. Preko 60 % ukupneteritorije opštine obraslo je visokim četinarskim i lišćarskim šumama. Područje Drvara,bogato je izvorištima vode. Rijeka Unac radi određenih poremećaja izazvanih prvenstvenoneplanskom sječom šuma, svedena je na nivo potoka, ali su i dalje značajna izvorišta u zoniS/I padina masiva Šatora i Jadovnika, odakle izvire veliki broj manjih i većih vrela. Odostalih prirodnih resursa valja pomenuti obradivo zemljšte oko rječnih tokova. Na područjuDrvarske kotline postoje nedovoljno ispitana nalazišta rude ugljena lignita, čija eksploatacijaje obustavljena 50-ih godina 20 vijeka.Klimatski uslovi na ovom području su tipično kontinentalni, sa hladnim zimskim i toplimljetnim periodima.

2.3. PODACI O STANOVNIŠTVU

Na području Drvarske opštine do posljednjeg rata živjelo je (prema popisu iz 1991. godine)oko 17.150 stanovnika uglavnom srpske nacionalnosti (98%). Nakon egzodusa kompletnogstanovništva 1995/1996. godine u Drvar je doseljeno cca 8.000 Hrvata iz Srednje Bosne(Vareš, Kakanj, Travnik, Bugojno,...). Do sada se iz izbjeglištva vratilo cca 6.800 prijeratnihstanovnika srpske nacionalnosti ili nešto preko 35% prijeratnog stanovništva, a od raseljenih


8 2007. GODINA

Hrvata na području opštine ostalo je cca 800 - 1.000 lica dok su se ostali vratili u ranijaprebivališta ili odselili dalje.Broj domaćinstava je oko 2.300, a prosječan broj članova domaćinstva je 3,5. Prirodni priraststanovništva je vrlo mali, ali je i dalje izražena želja za povratkom izbjeglih tako da se unarednom periodu može računati sa najmanje dvostruko većim brojem stanovnika. U odnosuna sadašnji broj gustoća naseljenosti je 13 stanovnika po km2. Sadašnja nacionalna strukturastanovništva je 80% Srba, 18% Hrvata i 2% ostalih. Ukupan broj naseljenih mjesta napodručju opštine Drvar je 22, a organizovani su u 15 Mjesnih zajednica. Od ukupnog brojaod cca 8.000 stanovnika, 65% živi u gradu i bližioj okolini dok je preostali dio naseljen useoskim mjesnim zajednicama.U bližoj prošlosti, prije ratnih događanja više od 30 % stanovništva bilo je zaposleno uDrvarskoj privredi i vanprivrednim djelatnostima, (više od 6.000 zaposlenih). Manje je bilazastupljena privatna, samostalna, proizvodna i uslužna djelatnost a poljoprivredom se baviodio stanovništva u ruralnim dijelovima uglavnom na neorganizovan, ekstenzivan način, kaodopunskom djelatnošću u okviru seoskih domaćinstava.Nakon promjena izazvanih ratnim i poratnim zbivanjima, slika zaposlenosti se drastičnoizmjenila. Sada je zaposleno u privredi i vanprivrednim djelatnostima cca 1.100 stanovnika,privatnim biznisom bavi se oko 250 dok je izuzetno velik broj nezaposlenih koji se sve višeokreću poljoprivredi, obnovi seoskih gazdinstava i drugim poslovima.Prosječna primanja, kod onih koji su zaposleni kreću se u iznosima od 300 – 400 KMmjesečno.Stambena situacija nakon ratnog i poratnog razaranja u kom je uništeno ili oštećeno preko70% stambenih objekata je značajno konsolidovana, popravljeno je preko 2.500 stambenihjedinica. Cjeni se da u gradu ima 2.100 stanova u stambenim zgradama koji su uglavnompostali vlasništvo nosilaca stanarskog prava dok se broj individualnih stambenih objekatakreće oko 3.000 stambenih jedinica.Starosna struktura stanovništva koje trenutno živi u Drvaru je sljedeća: do 14 godina 1.100 ili11 %, od 15 do 65 godina 4.500 ili 59 % i preko 65 godina 2.400 ili 30 %.Broj radno sposobnog stanovništva je oko 5.600 stanovnika od čega su muškarci oko 3.100ili 55 % a žene 2.500 ili 45 %.Na birou rada prijavljeno je svega oko 540 nezaposlenih sljedeće kvalifikacione strukture:VSS 6 ili 1 %, VŠS 28 ili 6 %, SSS 172 ili 32 %, VKS 16 ili 4 %, KV 223 ili 40 % i NK 95ili 17 %, ali je broj nezaposlenih znatno veći.U obrazovnom smislu struktura kod VSS i VŠS je uglavnom ekonomski i tehnički profil, kodSSS, ekonomski i tehnički smjer, dio je sa opštim gimnazijskim obrazovanjem, kod KV iVKV radnika su u većini drvno – industrijske, šumarske ili metalske struke. Od ukupnogbroja zaposlenih (oko 1.100) najveći procenat pripada oblasti šumarstva i drvne industrije 70%, uslužne djelatnosti, trgovina, ugostiteljstvo, SZR 15 %, državna uprava 10 %. Ostaledjelatnosti (obrazopanje, zdravstvo i dr.) 5 %.Glavna prepreka većem zapošljavanju je neuspjela privatizacija, ne pokretanje industrijskihkapaciteta i nepostojanje inicijalnih sredstava za samozapošljavanje.

2.4. EKONOMSKA SITUACIJA

Opština Drvar, do 1995. godine bila je iznad prosječno razvijena u tadašnjoj SR BiH i važilaje, za značajan industrijski centar, čiji razvoj je baziran na eksploataciji velikog šumskogbogatstva, primarnoj, finalnoj i hemijskoj preradi drveta, mašinskoj i dijelom tekstilnojindustriji, trgovini i saobraćaju i drugim pratećim djelatnostima.U vremenu, nakon egzodusa, ratnog i poratnog razaranja industrija je reducirana na nivoispod 30 % instaliranih kapaciteta, dok je prateći uslužni dio promjenio vlasničku strukturu itakođe drastično smanjen.Poljoprivreda koja je imala funkciju dodatnog izvora prihoda u potpunosti je uništena i sadase teško i sporo oporavlja.


9 2007. GODINA

Ne postoji jasna sektorska klasifikacija između industrije, usluga i poljoprivrede, a najvećibroj stanovništva je u kategoriji nezaposlenih sa minimalnim ili gotovo nikakvimmogućnostima zarade.Preduzeća koja rade u Drvaru, uglavnom su postala privatni posjedi zahvaljujući nelegalnoj inepravično provedenoj vlasničkoj transformaciji – privatizaciji državnog kapitala i nemajujasne razvijene programske ciljeve, nemaju jake lobije, udruženja ili druge vrste pomoći ucilju boljeg rada i razvoja.U opštini djeluje više NVO ali je samo jedna (RRS – izbjeglički servis za povratak)djelimično osposobljena za pružanje konsultantskih usluga, marketinga, promocija, i dr.U opštini je u toku formiranje razvojnog odjeljenja koje će pored poslova obnove sa kojimase do sada pretežno bavilo težište aktivnosti imati na razvojnim programima u svimoblastima života, na bazi Strategije razvoja koja je usvojena.Za razvoj opštine postoje značajni prirodni resursi, objekti i ljudski faktor spreman da teprednosti i pogodnosti usmjeri u pravcu stvaranja uslova za viši standard života .U posljednjih 10-15 godina prirodna bogatstva i druge pogodnosti nisu planski korištene,došlo je do ozbiljnog ugrožavanja tih vrijednosti naročito u oblasti šumarstva gdje jeneplanska sječa šuma i nedostatak kontrole uzrokovao uništavanje tog najvećeg bogatstva naovome području. Takav trend nažalost do sada nije u potpunosti zaustavljen.Ovakvo teško ekonomsko stanje u opštini direktno se odražava i na stanje u oblastivodosnabdjevanja, zaštite voda i zaštite od štetnog djelovanja voda, a i u sferi zaštite okoline,jer su pored uništavanja prirodnih resursa, ratnim dejstvima i neredovnim održavanjemznačajno oštećeni komunalni infrastrukturni objekti. Gubici u sistemu vodosnabdjevanjaiznose više od 60 % od ukupno zahvaćenih količina. Dugo vremena nije bio uspostavljensistem naplate čime je održivost javnog komunalnog preduzeća svedena ispod niva kojizadovoljava potrebe stanovništva, privrede i drugih korisnika.U posljednje vrijeme učinjeni su prvi ozbiljniji koraci u cilju unapređenja oblasti VOS što jepredstavljeno u analizi po sektorima, koja slijedi.

3. ANALIZA STANJA U OBLASTI VODA I OKLINSKESANITACIJE (VOS)

3.1. UVODNE NAPOMENE

Oblast voda i okolinske sanitacije (VOS) koja obuhvata segmente vodosnabdjevanja, odvodaotpadnih i oborinskih voda, upravljenje krutim otpadom, su ključni segmenti na koje opštinaima presudni uticaj i trajni interes da ih kvalitetno reguliše i usmjerava njihov razvoj.Radi neusklađenosti zakonskih okvira, stvarnih potreba i mogućnosti oblast VOS na nivouopštine nije adekvatno regulisana što je posljedica nepostojanja ili neusklađenosti Federalnihi Kantonalnih zakona. Nadležnost opštine u ovoj oblasti regulisana je Odlukama okomunalnom redu i drugim aktima koje je usvaja OV. Služba za vode i zaštitu okoline nijeobjedinjena sada je organizovana u više organa: u Odjelu za privredu, u Odjelu za IPP i uOdjelu društvenih djelatnosti. Čine se napori da se ova oblast bolje uredi i objedini u ciljuefikasnije uprave u oblasti VOS.Vodosnabdjevanje, odvođenje otpadnih i oborinskih voda i upravljenje krutim otpadom datisu na upravljanje JP ”Komunalac” koji uglavnom pokriva grad i prigradska naselja dok namjesnim, seoskim vodovodima upravljaju Mjesne zajednice ili odbori za izgradnju iodržavanje vodovoda.Na višim nivoima vlasti u okviru Kantona 10 oblast VOS pokriva Kantonalno ministarstvovodoprivrede poljoprivrede i šumarstva i JP „Vodno područje sliva Jadranskog mora“ Mostariako područje opštine Drvar u hidrografskom smislu pripada slivu rijeke Une i Save, što je dosada predstavljalo svojevrstan problem za kvalitetniji pristup rješevanja pitanja iz ove oblasti.


10 2007. GODINA

Izvori finansiranja prema postojećim zakonima vezani su za doprinose i naknade iz oblastivodoprivrede i komunalnih djelatnosti na nivou FBiHi budžeta kantona i opštine.Dio sredstava obezbjeđuje se kroz naplatu usluga JP" Komunalac" a značajan dio, naročitokad je u pitanju izgradnja i održavanje vodoopskrbnih objekata obezbjeđuju sami građani idrugi korisnici vlastitim učešćem, finansijskim sredstvima i radovima.Kroz budžet opštine u dosadašnjem periodu u objekte komunalne infrastrukture ulaganja subila simbolična. Prvi put značajniji iznos se planira u budžetu za 2007. godinu gdje jepredviđeno sufinansiranje Projekta dobre uprave u oblasti voda i okolinske sanitacije “GOV– WADE” u iznosu od 70.000 KM, ili 50 % od planiranih investicija u ovoj oblasti, koja ćebiti obezbjeđena preko Švicarske organizacije SDC.

3.2. VODOSNABDIJEVANJE

3.2.1. ANALIZA STANJA

Snabdijevanje vodom je jedan od ključnih segmenata u oblasti VOS na koji opština treba daima presudan uticaj i trajni interes da se kvalitetno i dugoročno riješi.Snabdijevanje stanovništva vodom se vrši gradskim vodovodom, mjesnim vodovodima, ilineposredno sa izvora i bunara. Za snabdjevanje grada i prigradskih naselja nadležno je JP“Komunalac” d.o.o. Drvar.Ne postoji „Master plan“ vodosnabdjevanja za opštinu u cjelini. Nedovoljno je sređenatehnička dokumentacija, a za pojedine segmente i sisteme nedostaje u cjelosti. Nadležniopštinski organi i JP „Komunalac“ nemaju ni organizacione, ni tehničke, ni kadrovskekapacitete za unapređenje sistema vodosnabdjevanja.Mogućnosti su veoma povoljne, postoje neiskorištena izvorišta, korištenje je uglavnommoguće gravitacionim putem, kvalitet vode je prema svim pokazateljima na izuzetnovisokom nivou.Postoji i mogućnost komercijalizacije – prodaje vode.Djelovi opštine koji nemaju izvorišta snabdjevaju se kišnicom iz bunara – cisterni, ta voda sene kontroliše, a u sušnom ljetnom periodu nema dovoljno autocisterni za opskrbu seoskihdomaćinstava pitkom vodom i vodom za potrebe domaćinstava.Gradska vodovodna mreža je dotrajala, česti su kvarovi, gubici i slab pritisak, naročito uljetnom periodu.Treba istaći da ova oblast nije dovoljno zakonski uređena na nivou kantona (nije donesenKantonalni zakona o vodama), nisu završeni projekti zaštite izvorišta, niti su doneseneodluke koje su u nadležnosti kantona.Pokrivenost snabdjevanja grada i prigradskih naselja sistemom vodovoda je zadovoljavajuća,količine voda na izvorištima su dovoljne nema potrebe za redukcijom vodosnabdijevanjekorisnika, osim u sušnom periodu, naročito na višim kotama. Snabdjevanje stanovništvavodom u seoskim naseljima nije zadovoljavajuće. Mjesne zajednice Prekaja, Vidovo selo,Mokronoge i Bastasi gdje živi cirka 700 domaćinstava nemaju izgrađene vodovodne sistemei ako postoje izvorišta i mogućnost snabdjevanja gravitacionim putem. Kontrola ispravnostivode redovno se vrši samo u gradskom vodovodu, ali se kontroliše mali broj parametara, dokse u MZ ne vrši. U dosadašnjem periodu karakterističan je nizak procenat naplate koji je u2006. godini poboljšan, ali još nije na zadovoljavajućem nivou.Gubici vode su značajni, kreću se i preko 60 %, ali se ne mogu dovoljno sagledati iz razlogašto nedostaje dovoljan broj baždiranih vodomjera (nedostaje oko 20 % vodomjera).


11 2007. GODINA

3.2.2. SWOT ANALIZA

Sektor: VODOSNABDIJEVANJE

SS

Kvalitet vode na izvorištu odgovara standardu (gradski vodovodni sistem); Dovoljno raspoložive količine vode; Gravitacioni vodovodni sistem; Velika pokrivenost opštine vodovodnim sistemima; Prioprmljen elaborat zaštite izvorišta vode za piće “Točkovi“; Informiranje javnosti o kvalitetu vode ; Zainteresovanost građana za razvoj sistema; Raspoloživ vodni potencijal;

W

Nepostojanje „Master plana“ vodosnabdijevanja; Nedovršenost projekta zaštite i uređenja izvorišta «Točkovi»; Dotrajala infrastruktura; Neadekvatna kaptaža izvorišta na zahvatima mjesnih vodovoda; Nedostatak kadrova; Nedovoljna kontrola vode i nerješeno upravljanje na mjesnim vodovodima; Neadekvatni materijal u vodovodnoj mreži (cement-azbestne cjevi); Neusklađen režim korištenja postojećih vodovodnih sistema; Slaba naplativost usluga posebno u stanovima kolektivnih zgrada; Nadekvatna kontrola kvalitete vode; Veliki gubici u sistemu zbog kvarova i nedostatka mjernih uređaja; Slaba osposobljenost javnog komunalnog preduzeća; Nepostojanje projektne dokumentacije za nove sisteme vodosnabdjevanja; Cijene usluga ne pokrivaju troškove;

O

Oslonac na saradnju na nivou sliva rijeke Une (regionalna saradnja); Postojanje različitih izvora finansiranja; Uspostavljanje bolje saradnje lokalne uprave sa komunalnim preduzećem i MZ; Iskorištavanje potencijala izvorišta; Ustupanje koncesije na korištenje vode; Izrada generalnog plana upravljanja vodosnabdjevanjem; Očuvanje i poboljšanje kvaliteta vode na izvorištima; Donošenje novih i ažuriranje postojećih propisa; Unapređenje međusobnih odnosa i poboljšanje koordinacije institucija nadležnih za ovu

oblast, (opština, kanton, entitet, agencija za vode); Očuvanje i poboljšanje kvalitete vode na izvorištima;

T

Nezadovoljavajuća naplata utrošene vode; Teška ekonomska situacija i nizak životni standard stanovništva; Nerazvijena svijest o potrebi zaštite i racionalnog trošenja vode; Neplansko korištenje šuma, nedovoljna zaštita izvorišta; Nedostatak financijskih sredstava za projekte iz oblasti vodosnabdjevanja; Slab interes građana za rješavanje pitanja od zajedničkog interesa; Slaba zainteresovanost građana – korisnika usluga Javnog preduzeća za eventualna

unapređenja u radu i čuvanju; Prihodi koji se prikupljaju po osnovu usluga vodosnabdjevanja nedovoljni su za razvoj i ja

unapređenja u sektoruvodosnabdjevanja; Nepostojanje odgovarajućih propisa, pravilnika, kontrole i sankcionisanja;


12 2007. GODINA

3.3. ODVODNJA I PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA


Na području grada postoji kanalizaciona mreža za odvod otpadnih i fekalnih voda na koju supriključeni stambeni objekti, objekti infrastrukture i privredni objekti.Međutim ne postoje sabirni kolektori i uređaji za prečišćavanje otpadnih voda tako da seneprečišćene otpadne vode ispuštaju direktno u vodotoke rijeke Unac i pritoka.Postoji kanalizacioni sabirni cjevovod Fi 800 mm koji je izgrađen od Fabrike celuloze dolaguna u Bastasima na koji je neplanski priključen jedan dio stambenih objekata. Lagunepovršine cca 50.000 m2 korištene su kao taložni prečistaći otpadnih voda iz fabrike zahemijsku preradu drveta, nisu u funkciji od 1980. godine, niti se zna tko ovim sistemomupravlja.Stanje gradske kanalizacione mreže nije na zadovoljavajućem nivou, česti su kvarovi ipucanja cijevi koje su dotrajale, a izgrađene su od raznih vrsta materijala. Dio novih naselja,gradskih i prigradskih ulica nema kanalizaciju, imaju nepropisne septičke jame koje supropusne, nesanitarne ili su odvodi direktno pušteni u vodotoke.Potencijalni zagađivači i veća industrijska postrojenja uglavnom imaju ugrađene sistemeodvoda dok prečistači nisu u funkciji ili nisu ni izgrađeni. Od postojećih privrednih subjekatajedino UNIS-TRIZ Drvar ima ugrađene pročistače, ali kako ova fabrika ne radi i prečistačnije u funkciji. Potencijalni zagađivači su i tri benziske pumpe, 6 autopraonica, 7 auto-mehaničarskih radionica i druga privredna postrojenja koja nemaju uređaje za prečišćavanjeniti ispunjavaju zakonske obaveze kontrole ispuštene vode i plaćanja potrebnih vodnih ikomunalnih naknada, slična je situacija i sa ostalim javnim i privatnim objektima u gradu.

3.3.2. SWOT ANALIZA

Sektor: ODVODNJA I PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA

S

Postojanje dobre volje građana za rješavanje problema uz vlastito učešće; Opredjeljenost opštine; Pristup izradi studije izvodljivosti i «Master plana» odvoda otpadnih voda; U opštinskom bužetu predviđena su finansijska sredstava za projekte izgradnje

kanalizacione infrastrukture; Postojanje inspekcijske službe na nivou opštine; Postojanje zakonske regulative i opštinskih akata za ovu oblast; Mogućnost edukacije opštinskih službi, građana putem seminara, prospekata, tribina i dr.; Mogućnost medijske prezentacije problema, potreba i rezultata vezanih za problematiku,

na nivou opštine i šire, putem lokalnog radija; Izrada projekata i prijedloga projekata angažovanjem stručnog osoblja na nivou opštine; Postojanje ekološkog pokreta;


13 2007. GODINA

W

Nepostojanje katastra zagađivača, Nepostojanje baze podataka o svim zagađivačima, načinu zagađivanja, količinama

otpadnih voda itd. ; Nepostojanje «Master plana» upravljanja otpadnim vodama; Nepostojanje sabirnih kolektora i prečistaća na javnoj kanalizacionoj mreži; Nepostojanje projektne dokumentacije za javnu kanalizacionu mrežu; Septičke jame su uglavnom propusne, ispuštaju otpadne vode u tlo i vodtoke, Neusklađena prostorno planska dokumentacija u oblasti kanalizacije, Neadekvatno utvrđen načina formiranja cijena odvodnje i prečišćavanja zagađenih voda, Neriješena odvodnja otpadnih voda iz prigradskih naselja i djelova užeg gradskog

područja, Nizak procenat naplate usluga odvoda i otpadnih voda, Cijene usluga ne pokrivaju troškove, Nije definisana lokacija postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u prostorno planskoj

dokumentaciji, Ne postoji kontrola izgrađenih septičkih jama prema postojećim propisima, Rad nadležnih inspekcijskih službi nije na zadovoljavajućem nivou, Nedomaćinski odnos stanovništva prema objektima komunalne infrastrukture.

O

Saradnja sa pokretom i institucijama za zaštitu okoline i voda u slivu rijeke Une, Dogradnja postojećeg sistema infrastrukrure, moguće je trajno i kvalitetno rješenje odvoda

i prčišćavanja otpadnih voda na području grada Drvara; Mogućnost uspostavljanja nadzora i kontrole u područjima koja koriste septičke jame; Uspostava potpune kontrole nad sistemom odvodnje otpadnih voda i zaštite vodotoka; Uspostava potpune kontrole nad sistemom odvodnje, prečišćavnja neprerađene otpadne

vode i ispuštanja iste od strane privrednih subjekata; Poboljšanje korištenja vodnih resursa i poljoprivrednog zemljišta; Unapređenje međusobnih odnosa institucija nadležnih za ovu oblast, komunalno

preduzeće, opština, kanton, vodoprivreda;

T

Nepostojanje prečišćivača kod industrijskih preduzeća, benzinskih pumpi, autopraona,mehaničarskih radnji i malih proizvođača i dr;

Nepostojanje sabirnih kolektora i prečišćivača otpadne vode domaćinstava; Slaba naplata komunalnih usluga; Pojava epidemija i zaraza uzrokovanih zagađenjem tla, vodotoka i izvorišta; Neadekvatna opremljenost komunalnog preduzeća za održavanje sistema kanalizacije; Nizak nivo svijesti stanovništva i privrednih subjekata u pogledu održavanja i očuvanja

objekata komunalne infrastrukture, sistema odvodnje i prečišćavanja; Nepovoljno zakonsko okruženje, nedostatak i neprimjenjivanje zakona na nivou kantona; Nedovoljna osposobljenost i neaktivnost komunalne inspekcije.


14 2007. GODINA

3.4. UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM


Na području Opštine Drvar ne postoje veći zagadjivači. Privreda se bazira uglavnom napreradi drveta te se kruti industrijski otpad odnosi većinom na piljevinu i okorke. Poredindustrijskog otpada na privremenu gradsku deponiju odlaže se kućni, komunalni igrađevinski otpad.Ova oblast je regulisana Zakonom i Odlukom o komunalnom redu Opštine Drvar, ali se sveobaveze iz pomenutog Zakona u cijelosti ne izvršavaju uslijed nedostatka finansijskihsredstava i organizaciono tehničke neosposobljenosti.Uslugom prikupljanja i odvoza krutog otpada pokriveno je 70% privrednih subjektata i 55%domaćinstava.Dosadašnje odlaganje i zbrinjavanje krutog otpada obavlja se na privremenoj gradskojdeponiji Vušić polje – MZ Zaglavica. Deponija je neuređena, bez ograde i mjesečno seodlaže industrijskog, komunalnog i ostalih vrsta otpada oko 3400 m3. Deponija nijeprilagođena standardima za deponovanje krutog otpada tako da negatino utiče na okoliš,čistoću zraka i životne uslove u okolnim naseljima. Do sada ne raspolažemo podacima daprivremena gradska deponija značajnije utiče na zagađivanje podzemnih voda, sa izuzetkomizvora Rujevac u MZ Podbrina gdje je utvrđeno zagađenje, lokalitet deponije nije ograđen,ne vrši se polaganje zaštitnog sloja na deponovane količine otpada, ne postoji adekvatnačuvarska služba, česti su požari naročito industrijskog krutog otpada.Oprema i mehanizacija za uređivanje deponije krutog otpada je dotrajala mehanizacija,visoki troškovi održavanja, značajno povećanje troškova goriva, maziva i drugih izdataka.Prema procijeni za normalno funkcionisanje prikupljanja, odvoženja i odlaganja krutogotpada neophodno je obezbijediti 20 kontejnera zapremine 5 m3 i 20 kontejnera zapremine1.1 m3, 300 do 400 kanti, obezbijediti dodatna sredstva za popravku postojeće opreme imehanizacije za uređenje gradske deponije, obezbijediti sredstva za nabavku opreme.U okviru procesa prikupljanja, odlaganja i zbrinjavanja otpada ne vrši se sortiranje i neizdvaja otpad za reciklažu. Za ovaj proces neophodno je obezbijediti nedostajuća novčanasredstva o čemu do sada ne postoje određeni projekti.O učešću vrsta otpada u ukupnoj količini prikupljenog otpada ne postoje tačni podaci.Procjena je da na industrijski otpad u ukupnoj količini iznosi 65 %, a kućni, komercijalni,građevinski i medicinski 35 %.Na području opštine registrovano je 16 lokaliteta «divljih» odlagališta otpada. Procijenakoličina otpada na ovim odlagalištima iznosi oko 850 m3. I pored toga što se svake godine uokviru raspoloživih sredstava od Kantonalnog ministarstva za zaštitu okoliša, vrši čišćenjedivljih deponija, one se svake godine dopunjavaju novim otpadom tako da ovo pitanje i daljeostaje neriješeno.Kao prioritete u rješavanju ovog problema navodimo: naselje Pejića Luke sa lijeve straneUnca, Željeznička ulica, Drvar grad, naselje kolonija, lokacija bivše tvornice papira, MZŠipovljani – Zavođe.U toku su aktivnosti na realizaciji programa regionalne sanitarne deponije čijom realizacijombi problem upravljanja krutim otpadom bio dugoročno i kvalitetno riješen.


15 2007. GODINA

3.4.2. SWOT ANALIZASektor: UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM

S

Nepostojanje većih zagađivača krutim otpadom; Ekološki pokret postoji, aktivan je i povezan u koaliciju EKOS; Postojanje opštinske odluke o komunalnom redu; Nelegalne deponije identificirane i djelomično sanirane; Razvijena svijest građana o potrebi unapređenja sistema upravljanja otpadom; Spremnost građana da se pitanje prikupljanje i tretman krutog otpada riješi na adekvatan

način; Postojanje volje za kadrovsko i tehničko osposobljavanje u organima uprave i javnim

preduzećima i ustanovama;

W

Nepostojanje studijske i planske dokumentacije u vezi problematike nastajanja,zbrinjavanja i upravljanja krutim otpadom;

Neorganizovano i neplansko sakupljanje i odlaganje industrijskog krutog otpada, Postojanje divljih deponija; Nepostojanje stalne sanitarne deponije; Nepostojanje politike selektivnog prikupljanja otpada i recikliranja istog; Neopremljenost i neosposobljenost komunalnog preduzeća; Neučinkovitost inspekcijskog nadzora; Nije riješen problem zbrinjavanja opasnih vrsta otpada (klaonički, medicinski,

građevinski, industrijski, baterije, masti i ulja i sl.); Slaba informiranost građana o sanitarnom odlaganju krutog otpada, te prednostima

sortiranja različitih vrsta otpada i njihovog recikliranja; Niska svijest i neodgovornost građana; Građani ne čuvaju imovinu javnog komunalnog preduzeća (oštećivanje i paljenje

kontejnera i posuda za prikupljanje otpada i sl.); Propisi iz ove oblasti su zastarjeli, neažurirani i ne provode se;

O

Uspostavljanje regionalne deponije; Sanacija svih divljih deponija i privremene deponije «Vušića polje», revitalizacija i

korištenje zemljišta; Određivanje lokacije i otvaranje nove deponije i njeno opremanje i uređenje; Izrada studije selektivnog prikupljanja i recikliranja krutog otpada; Uspostava informacijskog sistema na nivou opštine te povezivanje sa širom regijom po

pitanju zaštite okoliša i zbrinjavanja i uklanjanja opasnog otpada; Dodatno angažovanje nevladinog sektora; Donošenje novih i ažuriranje postojećih propisa, te njihovo efikasno provođenje

(monitoring, kontrola, kažnjavanje); Unapređenje rada komunalne inspekcije i komunalne policije; Unapređenje međusobnih odnosa i poboljšanje koordinacije institucija nadležnih za ovu

oblast, javno preduzeće, opština, kanton; Jačanje ljudskih resursa, (stipendiranje, edukacija, itd.); Dodatno opremanje javnog preduzeća potrebnom opremom;

T

Velika udaljenost od buduće lokacije regionalne deponije- poskupljenje usluge odvozaotpada;

Zakonska regulativa, nedovoljna i ne provodi se i neusklađuje; Pogoršavanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda; Pogoršanje higijensko epidemiološke situacije, odnosno povećanje rizika pojave različitih

vrsta epidemije; Nepostojanje sistema monitoringa; Postojanje nekontrolisanih divljih deponija; Karakteristike kraškog područja tla; Slaba opremljenost i funkcioniranje inspekcijskih službi;


16 2007. GODINA

3.5. ODVODNJA OBORINSKIH VODA I ZAŠTITA OD POPLAVA


Na teritoriji opštine Drvar postoje područja podložna poplavama, NAROČITO U MZ Vrtoče– Podbrina, područje MZ Šipovljani, područje centra grada, Drvar selo i Bastasi. Otklanjanjeovog problema je veoma hitno međutim način finansiranja je upitan jer do sada opštinskimbudžetom nisu predviđena stavka za ovu oblast, a sredstvima kantona je pokušanominimalno obnavljanje sistema zaštite od poplava. Podaci o broju ugroženih stambenihjedinica i industrijskih postrojenje gotovo nema, ali se radi o cca 350 stambenih jedinicaindividualnog stanovanja, te o 20-tak jedinica kolektivnog stanovanja, a privrednih subjekatacca 20. Na teritoriji opštine djelomično postoji sistem za odbranu od poplava, brana nalokalitetu Prekaje - Župica, djelomična regulacija Unca – gradsko područje, djelomičnaregulacija Drvare, djelomična regulacija Ševića potoka. Sistem za odbranu od poplava nije ufunkciji, od monitoringa, obavještavanja i uzbunjivanja, a djeluje se prema situaciji. Napodručju opštine ne postoje područja koja se navodnjavaju ili odvodnjavaju. Postoje idejeniprogrami za unapređenje stanja u oblasti zaštite od voda, međutim financijaska sredstva nepostoje pa je realizacija upitna. Na nivou opštine formiran je štab civilne zaštite, ali jenedovoljno opremljen, a ujedno ne postoji određen subjekat koji se bavi održavanjempostojećih sistema zaštite. Veliki problem je postojanje “uskih grla” koja izazivaju erozijukorita i uzrokuju poplave, a nalaze se na lokaciji rječica; Drvara, Drobnjak, Potok Ševića,rijeka Unac.U vrijeme kišnih razdoblja javljaju poplave na teritoriji opštine Drvar. Ovakvo stanje jeposljedica niza okolnosti i uzroka .Veliki negativni momenat na području opštine Drvar predstavlja neodržavanje postojećihsistema odbrane od poplava koji su ublažavali efekat poplava u ranijem periodu, a to suregulacije vodotoka rijeke Unac i njenih pritoka Drvare, Drobnjaka i Ševića potoka, a ineizgrađenost regulacija na kompletnim gore pomenutim vodotocima kao i nepostojanje ilinefunkcioniranje kanala za odvodnju. Iz ovog popisa ne smijemo ispustiti postojanje brane ivještačke akumulacije u Prekaji (Župica) na kojoj su evidentna oštećenja, a pogotovo namjestu preliva. Ne funkcioniše sistem regulisanja nivoa vode kojim bi se moglo preventivnodjelovati na mogućnost poplava.Čitav niz slabosti utiče na ovakvo stanje i njih možemo podijeliti prema prirodi uzroka, naljudske, financijske i druge, a koji su usko povezani međusobno.Problem nastanka erozivnih zona, bujica i brzog oticanja oborinskih i površinskih vodaposljedica je neplanske sječe šuma i rastinja, šumskih požara.Kapacitet i funkcionalnost oborinske kanalizacione mreže je nedovoljan za grad, a ista seneredovno čisti i održava.Problem je moguće riješiti postepeno, korištenjem raspoloživih snaga. Rješavanjemproblema zaštite od voda (odbrana od poplava) dobija se niz mogućnosti. Samo studiozno itemeljno pristupanje problemu zaštite od voda moguće je očekivati dugoročne i uspješnerezultate, a oslanjajući se prvenstveno na vlastite snage te raspoložive spoljne faktore,institucije i udruženja razvijati se niz relacija koji mogu dovesti do boljeg i kvalitetnijegrješenja pitanja zaštite od štetnog djelovanja voda.


17 2007. GODINA

3.5.2. SWOT ANALIZASektor: ODVODNJA OBORINSKIH VODA I ZAŠTITA OD POPLAVA

S

Postojanje službe Civilne zaštite na nivou Opštine; Postojanje dobre saradnje u proteklom periodu kao i potreba za nastavak te saradnje u

budućnosti sa organizacijama koje se bave problematikom zaštite od voda, zaštitu slivarijeke Une «Una-Sana» iz Bihaća, te JP “Vodno područe sliva Jadranskog mora” izMostara;

Usvajanjem opštinskog budžeta predviđeno izdvajanje za projekte vezane za zaštitu odvoda;

Postojanje inspekcijskih službi na nivou opštine; Postojanje zakonske regulative; Postojanje sistema zaštite od poplava, djelomična regulacija rijeke Unac, Drvare,

Drobnjaka te Ševića potoka; Stručna izrada projekata i prijedloga projekata angažovanjem stručnog osoblja na nivou

opštine, spoljnih partnera; Postojanje i aktivan rad vezan za problematiku zaštite od voda od strane nevladinih

organizacija na nivou opštine; Postojanje ekološkog pokreta;

W

Nedovoljno osposobljena služba Civilne zaštite, na nivou opštine Drvar, Kantona ili šire; Neaktivan rad nadležnih inspekcijskih služb, posebno komunalna inspekcija; Nepostojanje sistema monitorniga i obavještavanja; Nedomaćinski odnos stanovništva prema sistemima za odbranu od poplava, odvodnim

kanalima, uređenim koritima idr.; Izgradnja nelegalnih objekata na i u blizini sistema za odvodnju, te sistema za odbranu od

poplava; Nepostojanje planova godišnje aktivnosti za održavanje i zaštitu sistema i objekata; Nedovoljno održavanje postojećih sistema i problem nadležnosti; Nema plana izgradnje novih sistema, (kanala, nasipa, brana,); Neadekvatno iskorišteni ljudski potencijali, te angažovanost građana kroz CZ; Neopremljenost CZ savremenim mašinama i sredstvima za zaštitu od voda; Neobučenost građana i dizanje nivoa svijesti i informisanosti; Nepostojanje sveobuhvatnog sistema za odbranu od poplava; Nepostojanje politike zaštite i sanacije erozivnih područja; Nepostojanje sveobuhvatne studije ugroženosti od voda; Ne postojanje strategije odbrane od poplava na nivou opštine; Prostorno planskom dokumentacijom nije obuhvaćena problematika zaštite od voda; Postojeće službe na nivou opštine koje bi trebale voditi brigu o stanju postojećih sistema

nisu adekvatno opremljene i obučene; Neadekvatna briga opštine zajedno sa komunalnim preduzećem oko održavanja uličnih

slivnika;


18 2007. GODINA

O

Unapređuje kvalitete života na prostoru; Mogućnost razvoja intenzivne poljoprivrede na području MZ Vrtoče, Podbrina, Bastasi,

Prekaja koji su sada ugroženi poplavama; Veće iskorištenje prirodnih resursa, poljoprivrednih površina, vodna, šumskog bogatstva; Mogućnost izgradnje mini hidroelektrana za proizvodnju električne energije na objektu

brane Župica; Eksploatacijom nanosa iz korita vodotoka djelomično se rješava problem nasipanja

lokalnih makadamskih puteva; Mogućnost osnivanja preduzeća, udruženja, fondova ili zadruga koje bi svojim

aktivnostima iskorištavale sisteme zaštite od poplava, a ujedno bi vodile brigu o njima; Zaštita šumskog pojasa i sanacija erozivnih područja; Izrada projektne dokumentacije i izgradnja novih objekata obrane od poplava; Zaštita i iskorištavanje laguna u Bastasima i jezera Župica u privredne i turističke svrhe; Unapređenje postojećih i donošenje novih propisa, Mogućnost edukacije opštinskih službi, službe CZ i građana putem seminara, prospekata,

tribina idr.; Mogućnost medijske prezentacije problema, potreba i rezultata vezanih za problematiku

odbrane od poplava, na nivou opštine i šire, putem lokalnog radija; Iskorištavanje sistema svakodnevnog praćenja hidroloških i meteoroloških pojava,

korištenjem instaliranih monitoring uređaja;

T

Mali broj aktivista u redovima civilne zaštite, na nivou MZ nisu oformljene grupe civilnezaštite;

Nizak nivo kulture i svijesti kako stanovništva tako i privrednih subjekata u pogleduodržavanja i očuvanja sistema zaštite od voda;

Nepostojanje kontinuiranih (godišnjih) financijskih sredstava za održavanje postojećih iizgradnju novih sistema;

Nepostojanje vodoprivredne osnove i plan zaštite od poplava; Neusklađenost zakonske regulative i nadležnosti; Slaba saradnja sa institucijama zaduženim za upravljanje vodama na nivou FBiH; Indirektan uticaj od neplanske sječe šuma i požara na slivnim površinama vodotoka što je

uzrokovalo erozije tla te pojavu veće količine nanosa u koritima vodotoka; Neuređeno upravljanje na nivou države po pitanju zaštite od voda.


19 2007. GODINA

3.6. LOKALNA UPRAVA I NJENI PARTNERI


U cilju izrade i realizacije razvojne strategije za VOS lokalna uprava pokušava ostvariti štobolju saradnju sa partnerima iz privatnog i nevladinog sektora.Iskustva su pokazala da se ta saradnja dosta uspješno ostvaruje sa nevladinim organizacijamau prvom redu sa Izbjegličkim servisom za povratak (RRS), Lastom i Vijećem mladih, KUD-om. Opština Drvar odnedavno ima potpisan sporazum između Opštinskog vijeća, Opštinskognačelnika i nevladinih/neprofitnih organizacije opštine Drvar, čime je međusobna sradanjajoš više konkretizovana. Bitno je istaći da na području teritorije opštine Drvar djeluje iekološko udruženje „Klekovača” čija je glavna aktivnost očuvanje i zaštita čovjekoveokoline. Trenutno je ovo Udruženje svoje aktivnosti usmjerilo u pravcu edukacije građana.Otvaranjem Centra za pružanje usluga građanima (Šalter sale) i kompjuterskimumrežavanjem svih službi lokalna uprava je u mnogome svoj rad učinila efikasnijim, što seogleda kroz poštovanje procedura rješavanja predmeta u zakonskom roku. Takođe,definisano je tko, šta i u kom roku radi u administraciji, a u šalter sali na info pultu nalaze seprimjerci svih obrazaca dostupni građanima.Kada su u pitanju inspekcijski poslovi trenutno su u nadležnosti opštine građevinska, tržna ikomunalna inspekcija.Do sada se dosta pažnje poklanjalo obrazovanju i edukaciji opštinske administracije, ali zbog„siromašnog budžeta” često puta nije se moglo učestvovati na seminarima koji su imaliedukativni karakter. No bez obzira na to dosadašnja obučenost i stručnost kadrovaomogućuje da lokalna uprava može samostalno i uspješno aplicirati na projektima poprocedurama Evropske unije.Lokalna uprava ostvaruje dobru saradnju sa mjesnim zajednicama i kroz tu saradnju nastojiispoštovati principe javnosti i transparentnosti, međutim još uvijek nema pune uključenostigrađana kada su u pitanju procesi planiranja i donošenja odluka. Pohvalno je što se u velikojmjeri, građani na poziv lokalne uprave, uključuju u akcije čišćenja grada, međutim primjetnoje da u svijesti pojedinaca još uvijek ne postoji potreba čuvanja javne imovine, odlaganja isortiranja otpada, te plaćanja komunalnih usluga i sličnog.Opština Drvar ima djelimično urađenu prostorno-plansku dokumentaciju i između ostalogima usvojene: prostorni, urbanistički, provedbeni plan, zatim regulacione planove „Centar”,„Pejića luke - Golubić” i „Driničko vrelo”, dok je 2006. godine urađena izmjena djelaregulacionog plana „Centar” Drvar.Postoji Geološko-seizmotektonska, geoformološka, hidrogeološka i inžinjersko-geološkastudija istraživanja terena područja opštine Drvar gdje su urađene potrebne podloge. Upostojećoj prostorno-planskoj dokumentaciji postoje određeni propusti jer nije obuhvaćenaregulacija i zaštita svih voda na području opštine kao i regulacija rijeke Unac. Regulacijarijeke “Unac” završena je samo na području urbanog dijela grada, dok je preostalo slivnopodručje rijeke Unac i dalje podložno poplavama.Opština Drvar ne posjeduje katastar podzemnih instalacija, a nije uspostavljena ni bazapodataka i geoinformacijski sistem (GIS). Izdavanje koncesija za kamenolome, pozajmišta iliseparacije na teritoriji opštine Drvar je u nadležnosti Kantonalnog ministarstva gospodarstava– privrede. Preko nadzornog odbora OV usmjerava i prati rad JP „Komunalac“ koje pokrivaoblast voda i gradske čistoće. I pored određenog unapređenja ovo JP još uvijek nijeosposobljeno za izvršavanje zadataka koji su mu povjereniIako zbog slabog priliva sredstava u budžet, opština Drvar nije bila u mogućnosti da ostvarineke značajnije rezultate, ipak zajedničkim naporima administracije, nevladinog i privatnogsektora, te međunarodnih organizacija, ostvareni su bitni pomaci u sferi djelovanja lokalneuprave kao servisa građana. Sve ovo čini dobar preduslov da rad lokalne uprave bude u


20 2007. GODINA

potpunosti javan i transparentan i da ona kao takva postane moderan, efikasan i samostalannosilac razvoja zajednice i kvalitetan servis svojih građana.Urađena je i usvojena nova organizacija i sistematizacija opštinske uprave, ali još uvijek nijeu cjelovitosti primjenjena.

3.6.2. SWOT ANALIZASektor: LOKALNA UPRAVA I NJENI PARTNERI

S

Postojanje strateških planova razvoja opštine; Povećana efikasnost pružanja usluga građanima - šalter sala; Uspostavljene mjesne zajednice; Dobra saradnja sa NVO, mjesnim zajednicama, međunarodnim organizacijama; Postojanje procedura za iznošenje potreba građana; Visok nivo svijesti o trenutnim nedostacima i spremnost na promjene; Postojanje političke volje za rješavanje svih problema; Zakonodavna vlast podržava inicijative građana; Dobra saradnja izvršne i zakonodavne vlasti; Spremnost za unapređenje procesa planiranja;

W

Neprovedena sistematizacija u organima lokalne uprave; Nepostojanje tima za VOS u sklopu organa uprave; Nedostatak visokostručnih kadrova specijaliziranih za poslove planiranja u svim

oblastima; Neadekvatna kadrovska popunjenost u organima uprave i JP „Komunalac“; Neadekvatna raspoređenost stručnog kadra i višak nestručnog osoblja; Neadekvatni uslovi rada; Nedovoljna disciplina i nedostatak inicijative; Neostvarenje budžeta - (slaba naplata komunalnih naknada); Neredovne plate uposlenih; Nepostojanje programa stručnog usavršavanja kadrova lokalne uprave i JP; Nepostojanje politike edukacije korisnika usluga iz oblasti VOS-a; Slaba pravna služba, neinformisanost i slabo tumačenje zakonskih propisa; Neprovođenje propisa; Nedostatak novih i neažurnost postojećih propisa iz oblasti VOS-a; Nepostojanje baza podataka iz oblasti VOS-a i GIS-a; Nepostojanje katastra vodnih resursa i podzemnih instalacija; Nedovoljno regulisani međusobni odnosi i nedovoljna koordinacija između opštinskih

službi i javnih preduzeća i ustanova; Nepostojanje modela saradnje sa kantonalnim, regionalnim, entitetskim i državnim

institucijama nadležnim za oblast VOS-a; Nedovoljna saradnja sa nevladinim organizacijama, MZ i građanima; Nepostojanje prostornog plana opštine za oblast VOS-a; Nepostojanje politike upravljanja, korištenja i zaštite prirodnih resursia na nivou opštine; Neaktivan rad komunalne inspekcije; Nepostojanje komunalne policije; Neadekvatna opremljenost JP „Komunalac“ za pružanje usluga iz oblasti VOS-a; Mali budžet.


21 2007. GODINA

O

Unapređenje pravilnika o sistematizaciji radnih mjesta (opis radnog mjesta, opis posla); Stipendiranje deficitarnih struka; Doškolovavanje ili dodatno obučavanje i usavršavanje postojećeg kadra; Dodatno uključivanje građana u procese planiranja, odlučivanja, kontrole i upravljanje u

oblasti voda i okoliša. Organizaciono, pravno i kadrovsko osposobljavanje JP iz oblasti VOS-a; Materijalno - tehničko opremanje JP u cilju podizanja kvaliteta usluga na viši nivo; Unapređenje komunikacije i koordinacije opštinskog osoblja, opštinskih službi i njihovih

javnih komunalnih preduzeća i ustanova, kao i NVO; Bolje ostvarenje budžeta; Bolja naplata komunalnih usluga; Povećanje efikasnosti, efektivnosti i ekonomičnosti rada uprave; Izrada i donošenje prostornog plana opštine; Uspostava jedinstvene baze podataka iz oblasti VOS-a; Izrada katastra vodnih resursa i podzemnih instalacija iz oblasti VOS-a; Raspoloživost različitih investicijskih fondova (domaćih i međunarodnih); Poboljšanje informatičke osposobljenosti i opremljenosti, stručnih saradnika u nadležnim

opštinskim odjeljenjima – nabavka bolje opreme i nabavka alata (softvera) za formiranjeGIS-a i baze podataka objekata iz oblasti VOS-a;

Saradnja organa uprave sa višim nivoima vlasti i drugim institucijama vezano za VOS; Međuopštinska, regionalana i međudržavna saradnja.

T

Nedostatak odgovarajućeg stručnog kadra; Centralizacija prikupljanja prihoda; Nezakonita privatizacija naročito „male privatizacije“; Viši nivoi vlasti imaju velike nadležnosti , ali ih ne provode; Nemogućnost uticaja lokalne uprave na promjene u načinu eksploatacije šuma i

mineralnih sirovina; Nerazumjevanje korisnika usluga (navike građana); Nedovoljno korištenje informatičke tehnologije; Sporost u mijenjanju naslijeđenih navika; Nepovoljno zakonsko okruženje (nedostatak i neprimjenjivanje zakona); Nedostatak opštinskih ingerencija nad prirodnim resursima: Odliv mladih ljudi; Nizak standard građana.


22 2007. GODINA

3.7. OSNOVNI PODACI I STANJE U JP ” KOMUNALAC” DRVAR ZA OBLASTVODOSNABDJEVANJA, ODVODNJE OTPADNIH VODA I UPRAVLJANJAKRUTIM OTPADOM

Nije izvršeno usaglašavanje akata sa odredbama Zakona o javnim preduzećima iz razlogašto naše preduzeće ima manje od 50 radnika, a najavljena je i privatizacija djela od straneKantonalne agencije za privatizaciju.

Nije vršeno razdvajanje računa za usluge vodosnabdjevanja i kanalizacije od ostalihusluga.

Oprema je starija od 10 godina te zahtjeva povećane troškove investicionog i tekućegodržavanja.

Vodovod koristi oko 2000 domaćinstava i 150 pravnih lica, a kanalizaciju 1200domaćinstava i 130 pravnih lica.

Pokrivenost ispravnim baždiranim vodomjerima je 80 %. Nepostoji katastar instalacija već samo dijelove projekata. Godišnje se zahvata 1,5 milion/m3 vode. Vrijednost iste je 450 000, 00 KM. Godišnje

fakturisano vode je 350 000 m3 odnosno 105 000,00 KM. Nepostoji fizička evidencija o gubicima već razlika zahvaćene i fakturisane vode. Troškovi električne energije su 5 463,00 KM što predstavlja 1,4 % od ukupnih troškova. Vrijednost utuženog iznosa je 12 000,00 KM (dugovanja korisnika). Postoji organizaciona šema preduzeća kao i sistematizacija radnih mjesta i iste su

primjenjene. Ne vrši se stipendiranje kadrova. Kontrolu vrši poreska i druge inspekcije. Vrši se podnošenje izvještaja i donošenje neophodnih odluka od strane upravnog odbora i

opštinskog vijeća, revizija nije vršena. Podnosi se izvještaj opštinskom vijeću o poslovanju preduzeća kao i stanju u oblasti

vodosnabdjevanja, kanalizaciji, odvozu i deponovanju smeća. Potraživanja u 2005. godini su 252 336,00 KM, a u 2004. godini 224 772,00 KM. Vrši se obračunavanje vodnih naknada i knjiženje, a ne vrši se plaćanje zbog teške

finansijske situacije. Javno preduzeće ne plaća poreze i doprinose na platu izuzevpenzionog doprinosa iz istih razloga.

Godišnji budžet u 2005. godini je 396.160,00 KM. Vrijednost kapitala preduzeća je 287.782,00 KM. Knjigovodstvena evidencija kompletne imovine preduzeća postoji i redovno se ažurira. Cijena vode za fizička lica je 0.40 KM/m3, a za pravna lica 0.45 KM/m3. U prethodnoj godini procenat naplate iznosio je 65 % i za pravna i za fizička lica. Kao pokazatelj zadovoljstva građana mogao bi se uzeti broj primljenih zahtjeva odnosno

prigovora cca 50 godišnje, iz čega zaključujemo da je stanje zadovoljavajuće. Saradnja sa građanima se vrši kroz prijem istih 2 puta sedmično kod direktora, a

informacije putem lokalnog radija i sastanaka koje iniciraju opštinske strukture i NVO. Privatni sektor pruža dio usluga samo u djelu održavanja mehanizacije. Trenutne cijene za prikupljanje i odvoz krutog otpada ( smeća) su: fizička lica 3.00 KM po domaćinstvu pravna lica (privredni subjekti i str) 0.45 KM/m2 društvene djelatnosti 0.07 KM/m2 Da bi građani prihvatili selektiranje otpada potrebno je izvršiti nabavku neophodnih

kontejnera i edukaciju stanovništva.


23 2007. GODINA

3.8. ZAKLJUČNA RAZMATRANJA – ANALIZA STANJA I SWOT ANALIZE

Analizom postojećeg stanja u oblasti voda i okolišne sanitacije u opštini Drvar posegmentima može se zaključiti da je prisutan veći broj problema koje je u petogodišnjemsrednjoročnom periodu potrebno riješiti kako bi u ovoj značajnoj oblasti situacija krenula upozitivnom smjeru.

3.8.1 U oblasti vodosnabdjevanja Stare i dotrajale vodovodne instalacije od izvorišta do distributivne mreže u gradu

potrebno je zamijeniti, naročito azbest – cementne cijevi kao i mjerno – regulacioneopreme.

Kontrolu i zaštitu zone izvorišta potrebno je što hitnije riješiti, završiti izradu elaborata idonijeti odluku o zaštitnim zonama oko postojećih i potencijalnih izvorišta, sa posebnimakcentom na zaštitu šumskog područja.

Locirati i ustanoviti tačne razloge gubitaka zahvaćene vode. Razdvojiti industrijskepotrošače od ostalih korisnika i stimulativnim mjerama uticati na štednju i smanjenjepotrošnje u ljetnom periodu zabranom korištenja pitke vode za navodnjavanje i drugenenamjenske svrhe.

Kontrolu kvaliteta i sanitetske ispravnosti vode dići na viši nivo češćim uzimanjemuzoraka i kontrolom većeg broja parametara. Posebno voditi brigu o ispravnosti iredovnom održavanju uređaja za hlorinaciju vode.

Striktno razdvojiti mjesne, lokalne i grupne vodovode od gradskog vodovoda, aupravljanje seoskim vodovodima regulisati u smislu boljeg održavanja, kontrole kvalitetai ispravnosti vode.

Dalje dograđivati organizacionu i tehničku osposobljenost javnog vodovodnog preduzećasa ciljem stvaranja mogućnosti za samoodrživo poslovanje i razvoj.

Planski predvidjeti izgradnju vodovoda u ostalim dijelovima opštine, koji za to imajupotrebe i uslove, kao što su područje Prekaje, Mokronoga, Vidovog sela, Bastasa i drugi.

Planskim, kontinuiranim, informativnim i edukativnim aktivnostima kod građana i ostalihkorisnika razvijati svijest o značaju vode kao prirodnog resursa i potrebe dobrogupravljanja, štednje i zaštite.

Potrebno je uskladiti zakonsku regulativu i opštinska akta sa setom zakona koji regulišuovu oblast.

3.8.2. U oblasti odvodnje i prečišćavanja otpadnih voda Izgradnja kanalizacione mreže u svim naseljima u gradu i okolini sa prioritetom na

dijelove koji mogu ugroziti vodovod i uopšte okolinu i zdravlje ljudi. Planirati, projektovati i izgraditi glavni kolektor otpadnih voda sa uređajem za

prečišćavanje čime bi se spriječilo ispuštanje fekalnih voda u vodotok rijeke Unac,odnosno Une. Ovdje posebno tretirati glavnu kanalizacionu cijev bivše fabrike celuloze ilaguna za prečišćavanje vode.

Posebnom odlukom regulisati izgradnju propisnih septičkih jama, njihovo redovnoodržavanje i čišćenje u svim područjima koja nisu priključena na gradsku kanalizaciju

Obezbijediti monitoring i kontrolu vodotoka u koje se slijevaju otpadne vode


24 2007. GODINA

3.8.3. U oblasti upravljanja krutim otpadom

Odrediti trajnu lokaciju gradske deponije i istu uskladiti sa zakonski propisanimnormama.

Pokrenuti aktivnosti u cilju selektivnog prikupljanja krutog prikupljanja krutog otpada saciljem reciklaže i smanjenja količina otpada za deponovanje.

Eliminirati, očistiti, sanirati i zabraniti ''divlje'' deponije, uvesti stroge mjere kontrole isankcionisanja.

Zabraniti odlaganje i spaljivanje drvnog otpada na deponiji i prostorima u bliziniindustrijskih kapaciteta.

Aktivno sarađivati i uključiti se u program ''Regionalne deponije'' na nivou Unsko-sanskog regiona i koristiti sve prednosti koje taj program pruža

Povećati aktivnosti vezane za pokrivenost grada i ostalih naselja kontejnerima u ciljusprečavanja nastanka divljih odlagališta.

Pojačati kontrolu i sankcionisanje prekršioca, odnosno zagađivača okoline.

3.8.4. U oblasti odvodnje oborinskih voda i zaštita poplava

Izraditi projekte i realizovati zaštitu i regulaciju korita rijeke Unac i njenih pritoka, adotle izvršiti čišćenje vodotoka i uklanjanje nastalih prepreka i rastinja u koritima.

Graditi sistem slivnika i kolektora oborinskih i površinskih voda, redovno čistiti iodržavati te spriječiti začepljenja redovnim čišćenjem ulica.

Zabraniti neplansku sječu šuma radi sprečavanja nastanka bujica. Spriječiti spaljivanjelišća, livada i degradiranje područja obraslih rastinjem.

Riješiti pitanje upravljanja i kontrole vještačke akumulacije jezera Župica i lagune zaprečišćavanje otpadnih voda bivše fabrike celuloze u Bastasima.

Izraditi idejno rješenje zaštite i korištenja poljoprivrednog zemljišta uz vodotoke koji sudo sada bili izloženi plavljenju.

Osposobiti sistem zaštite od poplava kroz CZ i druge vidove zaštite.

3.8.5. U oblasti lokalne uprave i njenih partnera u oblasti VOS-a

U ukupnom sistemu upravljanja vodnim potencijalima na nivou opštine i zaštiti okolineiznaći trajna i kvalitetna rješenja kroz bolju organizaciju opštinske uprave, javnogkomunalnog preduzeća i drugih partnera.

Podržati i unaprijediti rad i aktivnost ekološkog udruženja i drugih nevladinihorganizacija koje su vezane za oblast voda, zaštite okoline i izrade Lokalnog ekološkogakcionog plana (LEAP-a).

Maksimalno uključiti sve segmente društva i što veći broj građana u proces izradeopštinskog strateškog plana za oblast voda i okolinske sanitacije kroz informativne,edukativne i propagadne aktivnosti.

Redovno informisati opštinsko vijeće, načelnika i više organe vlasti o stanju iaktivnostima u oblasti voda i okolinske sanitacije na području opštine Drvar.

U organima uprave sistematizovati službu za vode i okolinsku sanitaciju, kadrovski itehnički je ojačati, dići na viši nivo inspekcijske službe i organizaciono uvezati svesegmente u ovoj oblasti.

Izvršiti analizu i izraditi pravni i finansijski okvir za uspješno upravljanje prirodnimresursima u skladu sa zakonom o lokalnoj upravi i zakonima o vodama i zaštiti okoline.


25 2007. GODINA

4. VIZIJA OPŠTINE DRVAR U OBLASTI VOS-A

Opština Drvar sa zaštićenim i uređenim izvorištima i vodotocima, dovoljnomkoličinom zdrave pitke vode, dobrim sistemima vodoopskrbe, odvodnje iprečišćavanja otpadnih i oborinskih voda, potpune zaštite od poplava, sa trajnimi kvalitetnim rješenjem upravljanja krutim otpadom, zdravim i čistimaokolinama, osposobljenom upravom za kvalitetan servis građana.

OPŠTINA DRVAR April 2007. godine


26 2007. GODINA

5. STRATEŠKA OPREDJELJENJA

Uzimajući u obzir sve elemente analize stanja, posebno posmatrajući slabosti i mogućnosti izprovedene SWOT analize, te uključujući izjavu o viziji, određeni su strateški i operativniciljevi razvoja oblasti voda i okolišne sanitacije. Iako se neki od ciljeva mogu okarakteriziratikao sanacioni, oni su usmjereni na stvaranje pretpostavki za održivi razvoj pomenutih oblasti.Programi i projekti su predloženi u svrhu što skorijeg približavanja strateškim ciljevima ibržeg ostvarenja operativnih ciljeva. Prilikom njihovog predlaganja vodilo se računa onjihovoj opravdanosti, izvodljivosti i održivosti.Planirana unapređenja u oblasti vodosnabdijevanja (smanjenje gubitaka, odnosno procentaneobračunate vode kroz sanaciju i rekonstrukciju postojećih vodovodnih sistema, poboljšanjeodnosa sa korisnicima, poboljšanje naplate, te posebno poduzimanje mjera za dugoročnoosiguranje kvaliteta vode svim građanima općine) usmjerena su na podizanje općegstandarda i razvoja zajednice, te predstavljaju preduslov za razvoj i finansiranje sistemaodvodnje otpadnih voda i njihovog prečišćavanja. Takođe, donatorske organizacije i razvojnebanke poštuju iste principe i postavljaju slične uslove.U oblasti odvodnje i prečišćavanja otadnih voda težište je dato na smanjenju zagađenja rijekaUne i Save i njihovih pritoka urbanim i industrijskim otpadnim vodama i uspostavljanjemnadzora i kontrole nad ispuštanjem voda. Pored toga očekuje se povećanje broja korisnikausluga kao i povećanje naplate pruženih usluga.Razvoj sistema upravljanja krutim otpadom usmjeren je na smanjenje količina otpada namjestu nastanka, odnosno uvođenje procesa selektiranja otpada u domaćinstvima te nakontoga njegove reciklaže. Uspostavljanjem pomenutog procesa ostvariće se značajna smanjenatroškova odvoza i troškova deponiranja otpada na novoj regionalnoj sanitarnoj deponiji, teostvariti prihod od prodaje prikupljenih selektiranih sekundarnih sirovina. Pored pomenutog,ostvariće se uticaj na smanjenje zagađenja, rizika po zdravlje građana i postići kvalitetnijestanje životne sredine.Uspostavljanjem sistema odvođenja oborinskih voda odnosno odbrane od poplava osiguraćese smanjenje ugroženosti života stanovnika, stambenih i industrijskih objekata,poljoprivrednih zemljišta, te stvoriti pretpostavke za korištenje plavnog i močvarnogzemljišta u druge namjene, odnosno u svrhu razvoja općine.Izrada neophodne studijsko-projektne dokumenatcije strateški je preduslov za razvoj svihoblasti vezanih za vode i okolišnu sanitaciju. Takođe, uvođenje postepenog postizanja cijena(tarifa) koje pokrivaju troškove provedenih usluga, osiguravaće javnim preduzećima održivrad, što predstavlja strateški zadatak postavljen za budući srednjoročni period. U strateškomsmislu planirana su unpređenja vezana za orijentaciju javnih preduzeća prema uslugama,njihovim odnosima sa korisnicima (klijentima), odnosno građanima.Stvaranje partnerskog odnosa između javnog sektora i civilnog društva kroz edukativneaktivnosti i uključivanje u procese zajedničkog planiranja i donošenja odluka jedan su odstrateških prioriteta razvojnog plana za vode i okolišnu sanitaciju.Takođe, stvaranje modela međuopćinske saradnje u regionu i modela saradnje općine savišim nivoima vlasti strateško su opredjeljenje za kvalitetno upravljanje vodnim resursima izaštitom okoliša.Kao jedan od najvažnijih strateških opredjeljenja usvojena je modernizacija, reorganizacija ikadrovsko osposobljavanje lokalne općinske uprave u oblasti voda i okolišne sanitacijeuključujući i njena javna preduzeća i javne ustanove. Ulaganja u upravu neophodna su radiobima poslova i zadataka te izazova koje u oblasti voda i okolišne sanitacije očekuju općinuu narednom periodu kako bi unaprijedila usluge prema svojim građanima i pratila trendovevezane za održivi razvoj.


27 2007. GODINA

6. PRAVCI RAZVOJA U OBLASTI VODA I OKOLINSKESANITACIJE

6.1. STRATEŠKI OPERATIVNI CILJEVI6.2. VODOSNABDJEVANJE – programi i projekti

6.3.B. ODVODNJA I PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA – programi i projekti6.4.C. UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM I ZAŠTITA OKOLINE – programi i

projekti6.5.D. ODVODNJA OBORINSKIH VODA I ZAŠTITA OD POPLAVA – programi i

projekti6.6.E. LOKALNA UPRAVA – programi i projekti

(tabele u prilogu)


28 2007. GODINA

7. VREDNOVANJE I RANGIRANJE PROGRAMA

7.1. KRITERIJI ZA VREDNOVANJE PROGRAMA

Komisija je usvojila kriterije za vrednovanje svih programa. Nakon toga su članoviKomisije, svako za sebe, izvršili rangiranje svih programa i sačinjena rang lista.

Kriteriji Težinakriterija

Smjernice zaocjenjivanje

Bodovi (2x3)

0 1 2 3 4

1.Uticaj programa naunapređenje radauprave

31 – mali3 – srednji5 - veliki

2.Izraženost građanskihpotreba za programom 4


3.Procenat stanovništvakoji će osjetiti efekatprograma


4.Održivost programa


5.Dugoročna koristzajednice 5


6.Uticaj na okoliš izdravlje stanovništva 5


7.Međusobna povezanostprograma sa drugimprogramima


8.Izvedivost programa


9.Nadležnost lokalnesamouprave 4


UKUPNO BODOVA:


29 2007. GODINA

7.2. PREGLED RANGIRANJA SVIH PROGRAMA

7.2.1. VODOSNABDJEVANJERedni Šifra Brojbroj Rang programa Opis programa bodova

Uspostavljanje zona sanitarne zaštite i uređenje izvorišta koja se1. 2 A.1.1. koriste za vodosnabdjevanje 142

Uspostavljanje stalne kontrole ispravnosti i sanitarnog2. 3 A.1.2. tretmana pitke vode 1383. 4 A.2.1. Sanacija i rekonstrukcija postojećih vodovodnih sistema 134

Izrada studijsko-projektne dokumentacije za sektor4. 1 A.2.2. vodosnabdjevanja opštine 1565. 6 A.2.3. Uzrada novih sistema vodosnabdjevanja 1086. 8 A.2.4. Korištenje vodnih resursa u komercijalne svrhe 84

Unapređenje nadzora i upravljanja nad gradskim7. 5 A.3.1. vodovodnim sistemom 1128. 7 A.3.2. Unapređenje nadzora i upravljana nad lokalnim vodovodima 104

7.2.2. UNAPREĐENJE SISTEMA VODOSNABDIJEVANJA I PREČIŠĆAVANJAOTPADNIH VODARedni Šifra Brojbroj Rang programa Opis programa bodova1. 2 B.1.1. Sanacija postojeće javne kanalizacione mreže 1642. 7 B.1.2. Sanacija stanja i sanacija septičkih jama 132

Snimanje stanja i sanacija sistema odvodnje industrijskih3. 11 B.1.3. otpadnih voda 160

Izrada novih dijelova sistema otpadnih voda grada Drvara4. 1 B.2.1. uključujući i postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda 174

Izgradnja lokalnih sistema odvodnje otpadnih voda u svimseoskim

5. 5 B.2.2. i prigradskim naseljima opštine Drvar 152Unapređivanje nadzora i kontrole u područjima koja koriste

6. 8 B.3.1. septičke jame 130Uspostava potpune kontrole nad sistemom odvodnje otpadnihvoda

7. 6 B.3.2. i zaštite vodotoka (uklanjanje dosadašnjih ispusta u vodotoke) 140Uspostava potpune kontrole nad sistemom odvodnje,prečišćavanja

8. 4 B.3.3. neprerađene otpadne vode i ispuštanja iste od strane privrednih 158subjekata


30 2007. GODINA

7.2.3. UPRAVLJANJE KRUTIM OTPADOM I ZAŠTITA OKOLINERedni Šifra Brojbroj Rang programa Opis programa bodova1. 2 C.1.1. Uvođenje održivog načina upravljanja krutim otpadom 1662. 4 C.1.2. Unapređenje sistema prikupljanja otpada 148

Sanacija gradske deponije "Vušića polje" i uspostava nove3. 1 C.2.1. trajne deponije 1824. 3 C.2.2. Uklanjanje svih divljih deponija i sanacija terena 154

Obezbjeđenje potrebnih preduslova za uvođenje sistema5. 5 C.3.1. selektiranja krutog otpada 1186. 6 C.3.2. Zbrinjavanje i prerada industrijskog otpada 116

7.2.4. ZAŠTITA OD VODA (ODBRANA OD POPLAVA)Redni Šifra Brojbroj Rang programa Opis programa bodova

Sanacija postojećeg sistema odvodnje oborinskih i površinskih1. 6 D.1.1. voda u gradu i prigradskim naseljima 124

Izgradnja nove oborinske kanalizacione mreže u dijelovima grada2. 3 D.1.2. i naseljima u kojima nije izgrađen sistem 146

Zaštita šumskog pojasa i smanjenje intenziteta erozivnih3. 2 D.2.1. procesa u području Jadivnika 1504. 1 D.3.1. Sanacija i održavanje postojećih objekata za odbranu od poplava 172

Izrada projektne dokumentacije i izgradnja novih objekata5. 5 D.3.2. obrane od poplava 127

Provođenje mjera za sprečavanje uticaja visokog vodostaja na6. 8 D.3.3. lagune u Bastasima 1067. 7 D.3.4. Sanacija objekata akumulacionog jezera Župica 114

Uspostavljanje sistema monitoringa i preventivnog djelovanja nad8. 4 D.3.5. ugroženim područjima 128


31 2007. GODINA

7.4.5. LOKALNA UPRAVA I NJENI PARTNERIRedni Šifra Brojbroj Rang programa Opis programa bodova

Priprema i usvajanje planski-razvojnih dokumenata za korištenje1. 1 E.1.1. prirodnih resursa na nivou opštine u skladu sa zakonom o 190

lokalnoj upraviUsklađivanje postojećih i donošenje novih propisa iz nadležnosti

2. 3 E.1.2. opštine za oblast VOS-a 176Reorganizacija i osposobljavanje opštinskih organa uprave u cilju

3. 6 E.2.1. formiranja tima VOS-a 136Stvaranje optimalnih uslova za uspješan rad organa uprave na

4. 4 E.2.2. poslovima VOS-a 170Unapređenje saradnje sa svim zainteresiranim stranama u

5. 7 E.3.1. oblasti voda i okoliša 122Uključivanje građana u procese planiranja, odlučivanja, kontrole i

6. 2 E.3.2. upravljanja u oblasti voda i okoliša 180Organizaciono, pravno i kadrovsko osposobljavanje JP"Komunalac

7. 5 E.4.1. za pružanje kvalitetnih usluga korisnicima 162Materijalno-tehničko opremanje JP "Komunalac" u cilju podizanja

8. 8 E.4.2. kvaliteta usluga prema građanima na viši nivo 104


32 2007. GODINA

8. PRAĆENJE I KONTROLA IMPLEMENTACIJE STRATEŠKOG RAZVOJNOGPLANA ZA VODE I OKOLIŠNU SANITACIJU

Prihvatanjem vizije i starteških ciljeva u ovom planu iskazuje se spremnost za prihvatanjepromjena koje će unaprijediti rad lokalne uprave, njenih partnera, građana, kao i svih drugihučesnika društvenog života u cilju ostavrenja tih strateških ciljeva.Nosilac implementacije plana je opštinska služba za IPP prostorno uređenje i komunalnedjelatnosti.Obaveze Službe za IPP i prostorno uređenje i komunalne djelatnosti je da u svoj godišnjiplan i program ugradi realizaciju Strateškog plana VOS-a, kao i da u saradnji sa Upravnomgrupom izradi godišnji Operativni plan realizacije Strateškog plana VOS-a.Obaveza Javniog preduzeća i Javnih ustanova je da pruže tehničku i administrativnu pomoćkao i ustupanje svih raspoloživih informacija iz oblasti koje su zastupljene u planu, da svojeplanove poslovanja usklade sa Strateškim planom VOS-a, kao i da dostavljaju svoj godišnjiizvještaj o provedenim programima i projektima Upravnoj grupi za implementaciju projekta.Za nosioce određenih dijelova implementacije plana takođe, mogu se angažirati građani,udruženja i nevladin sektor, odnosno svi predstvnici civilnog društva.Implementacija plana će se vršiti na osnovu godišnjeg Operativnog plana implementacije ukojem će se detaljno razraditi sve planirane aktivnosti i budžet. Prijedlozi realizacijeprojekata koji se stavljaju u godišnji Operativni plan treba da budu ostvarivi, racionalni,ekonomski opravdani, da podrazumjevaju ostvarenje interesa većine zainteresiranih strana ida podržavaju politiku zajednice po pitanju voda i zaštite okoline.Godišnji operativni plan će biti usvojen od starane Općinskog vjeća.Praćenje, evaluaciju i kontrolu Strateškog plana VOS-a provodit će Upravna grupa komisijeu proširenom sastavu kojeg će pored Upravne grupe činiti:- općinski načelnik,- pomoćnik načelnika za finansije,- predstavnik civilnog društva.

Na osnovu Pravilnika o radu Upravne grupe kojeg donosi općinski načelnik, Upravna grupaće imati utvrđenu proceduru rada, rokove, kriterije za ocjenjivanje provedbe Strateškog planaVOS-a i način na koji će javnosti prezentirati implementaciju i kontrolu provođenjaStrateškog plana VOS-a.Općinski načelnik će redovno vršiti ocjenu realizacije plana i o tome najmanje jednomgodišnje izvještavati Općinsko vijeće, a svakodnevnu kontrolu će vršiti Upravna grupa uproširenom sastavu.Upravna grupa za implementaciju i kontrolu provođenja implementacije plana je ujedno iopćinsko tijelo koje će uz poštivanje vizije, ciljeva i programa, stalno biti angažovano nakontinuiranom strateškom planiranju i godišnjoj reviziji plana.Upravna grupa će predlagati komisiji za izradu Strateškog plana VOS-a izmjene i dopuneplana.Stareško planiranje kao kontinuirani proces ne može garantovati ispunjenje ambicionihciljeva rješavanja svih problema na području općine, nego je tek privi korak kapreusmjerenju općine iz sanacionog u razvojni period u ovoj oblasti, sa posebnim akcentomna osoposobljavanju lokalnih aktera da u budućnosti sami preuzmu, provode i unapređujuzapočeti proces.

op‘tinski strate‘ki razvojni plan za vode i okoli‘nu ... · 6. pravci razvoja u oblasti voda...

Documents