OPINOGÓRA (Zygmunt Krasiński)

Opinogóra należała dóbr królewskich jako starostwo niegrodowe i nadawana była

osobom zasłużonym dla tronu. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1185 r. W 1659 r. król

obdarował Opinogórą pierwszego z Karsińskich – dworzanina królewskiego, podskarbiego

wielkiego koronnego, wojewodę płockiego, kasztelana warszawskiego, płockiego

i ciechanowskiego – Jana Kazimierza i od tej chwili majątek tej należał do rodziny

Krasińskich. Nazwa Opinogóra pochodzi prawdopodobnie od nazwiska Opin. Taką wersję

podał w swoim młodzieńczym utworze Pan trzech pagórków Zygmunt Krasiński. W dziele

tym poeta napisał, że w zamierzchłych czasach na opinogórskich wzgórzach osiadł krwawy

książę prasłowiański Opin. Prawdopodobnie ów Opin jest wytworem wyobraźni

Krasińskiego, ponieważ żadne źródła historyczne nie potwierdzają istnienia takiego księcia.

Niemniej etymologia przedstawiona przez poetę przyjęła się powszechnie z jedną tylko

poprawką, iż Opin miał być księciem pruskim, nie słowiańskim.

Opinogóra nierozerwalnie związana jest z życiem i twórczością Zygmunta

Krasińskiego. Był on zresztą pierwszym ordynatem opinogórskim. O to by dobra te stały się

ordynacją zabiegał ojciec poety Wincenty. Statut ordynacji gwarantował bowiem

nienaruszalność majątku i określał, że musi on zawsze pozostawać w rękach Krasińskich,

przechodząc na najstarszego syna.

O związkach Zygmunta Krasińskiego z Opinogórą świadczy wiele pamiątek i miejsc.

Neogotycki zameczek, w którym dziś mieści się Muzeum Romantyzmu, był prezentem

ślubnym, jaki poeta otrzymał od ojca.

$#guid{6295A212-92E4-443C-8BE5-4626AF64FFE2}#$

Pałac pierwotnie pełnił rolę pawilonu ogrodowego. Usytuowany na zapleczu starego

dworu, w okresach letnich zamieniał się w dom mieszkalny dla gości. Grube mury piwnic

i nieregularny plan nasuwają przypuszczenie, że stanął on na zrębach starej budowli.

W okresie romantyzmu często wykorzystywano stare ruiny i nie jest wykluczone,

że Krasińscy postąpili podobnie.

Pierwsza wzmianka o pałacu pochodzi z roku 1828. Najprawdopodobniej

pomysłodawczynią tej romantycznej budowli była matka poety Maria z Radziwiłłów

Krasińska. W tamtym czasie wszyscy wzorowali się na Puławach księżnej Izabeli

Czartoryskiej. Naśladowali ją zakładając ogrody i letnie rezydencje. Opinogóra miała być

„Mazowieckimi Puławami”. Po śmierci Zygmunta zameczek ulegał niszczeniu. Dopiero

w latach siedemdziesiątych XIX wieku przeprowadzono pierwszy remont. A latach 90-tych

dokonano jego gruntownej przebudowy.

Na przełomie 1914 i 1915 r. toczyły się w Opinogórze walki między wojskami

niemieckimi i rosyjskimi. Miejscowość w wyniku tych działań została zniszczona,

a zameczek zdewastowany. Druga wojna światowa dopełniła zniszczenia. Dopiero w 1958 r.

przystąpiono do odbudowy i rekonstrukcji zamku.

SALON CZERWONY

Salon czerwony jest rekonstrukcją salonu Krasińskich według inwentarza

sporządzonego po śmierci poety. W tle portret Franciszki Krasińskiej jedynej koronowanej

osoby w rodzie Krasińskich. Z tego powodu jej portrety zdobiły niemal wszystkie salony

Krasińskich.

POKÓJ Z KOMINKIEM

Był to ulubiony pokój Zygmunta Krasińskiego. Poeta chorował na oczy i tym

mrocznym pomieszczeniu czuł się najlepiej. We wspomnieniach pojawiają się informację,

że pokój był jeszcze ciemniejszy, ponieważ okno do połowy zamurowano.

PARK

Neogotycki zameczek otoczony był pięknym parkiem w stylu angielskim. Park

zajmował 21 ha. Rozciągał się na 3 pagórkach, a jego walory krajobrazowe podkreślały

stawy. W parku do dziś rośnie ponad tysiąc starych drzew głównie klonów, dębów, lip,

jesionów i kasztanowców. Wincenty Krasiński przywoził ze swoich wojaży sadzonki drzew

i krzewów. W parku odbyło się przyjęcie weselne Zygmunta i Elizy połączone z festynem dla

4 tysięcy ludzi. Eliza, która pierwszy raz zobaczyła Opinogórę była urzeczona parkiem.

Dzielił się on na 3 strefy: park krajobrazowy między zamkiem a kościołem, sad i ogród nad

stawem oraz zwierzyniec. Dziś w parku można zobaczyć pomnik poety odsłonięty tam

w 1989 r. w 130 rocznicę śmierci Krasińskiego (autor Mieczysław Welter). Zachowała się

także kamienna ławeczka wykonana w 1832 r. na zmówienie Amelii Załuskiej.

Był to prezent od niej dla Zygmunta z okazji jego przyjazdu z Genewy do Opinogóry.

Napis na ławeczce głosi „Niech pamięć moja zawsze Ci będzie miła”. Amelia była daleką

krewną poety i jego pierwszą cichą miłością. Legenda głosi, że każdy, kto usiądzie na tej

ławeczce zakocha się.

W parkach romantycznych często stawiano kamienne meble. Zachowały się one także

w parku opinogórskim. Poniższe zdjęcie przedstawia kamienny „fotelik Cieszkowskiego”

ustawiony pod starym modrzewiem. August Cieszkowski był przyjacielem Zygmunta i często

bywał w Opinogórze.

W dole u stóp zameczku znajduje się pomnik Bolesława IV. Ma on formę kamiennego

krzyża. Na cokole umieszczona jest łacińska inskrypcja o Bolesławie IV. Wystawiony został

przez generała Wincentego Krasińskiego dla uczczenia pamięci księcia Bolesława, który

zginął w Opinogórze w 1454 r. podczas polowania.

KOŚCIÓŁ

Pierwszą świątynię w Opinogórze zbudowano w 1822 r. Była to kaplica rodowa

Krasińskich połączona z panteonem grobowym. Kiedy w kwietniu 1822 r. zmarła

w Warszawie żona Wincentego Krasińskiego Maria jej ciało przez kilka miesięcy

pozostawała w Zegrzu, aż do czasu skończenia budowy kaplicy. Kościółek był niewielki

i miał kształt rotundy. Szybko jednak okazało się, że świątynia jest za mała i nie mieści

wszystkich wiernych z okolicznych wsi. Dlatego wybudowano nową świątynię. Jest

to budowla neoklasycystyczna, jednonawowa. Najpiękniejszym jej obiektem jest pomnik

nagrobny Marii z Radziwiłłów Krasińskiej. Przedstawia on scenę śmierci matki poety. Ręka

matki spoczywa na głowie syna klęczącego przy łożu umierającej matki. Rzeźba ta nawiązuje

do sceny matki z Orciem z „Nie – Boskiej komedii”

W podziemiach kościoła, do których prowadzą ciężkie żelazne drzwi z herbem

Krasińskich znajdują się groby członków rodziny Krasińskich z linii opinogórskiej. Tu także

został pochowany poeta Zygmunt Krasiński. Początkowo trumny ustawiano na drewnianych

podstawach i tak je oglądał Stefan Żeromski, który swoje wrażenia z tej wizyty opisał

w „Dziennikach” obok dużej trumny małego ojca – mała trumienka czarna wielkiego syna.

W 1909 r. zmodernizowano wnętrza grobowe, trumny umieszczono w katakumbach

i marmurowymi płytami z inskrypcjami informującymi o zmarłych.

CMENTARZ

Na pobliskim cmentarzu spoczywa kilka osób związanych z osobą poety Zygmunta

Krasińskiego. Pochowana tu został baronowa Helena de la Haye przyjaciółka Marii

Krasińskiej i jednocześnie bona małego Zygmunta.

Obok grobu baronowej znajduje się grób niani poety Katarzyny z Boglerów

Rozpędowskiej.

Niegdyś między tymi grobami stała ławeczka, na której podobno często przesiadywał

pogrążony w rozmyślaniach Zygmunt Krasiński. O tych wizytach na cmentarzu wspomina

poeta w listach do Delfiny Potockiej. Pisze m.in. Byłem w nocy… na cmentarzu tym, księżyc

ponuro zaglądał spoza brzóz, bielały groby tych, których znałem i którzy mnie kochali.

Usiadłem między bona moją i Rozpędowską i płakałem,, i prosiłem o nadziei trochę…

Ciekawy jest nagrobek w staroegipskim stylu, w którym pochowany został ksiądz

Alojzy Chiarini, profesor języków wschodnich na UW, uczył on Zygmunta Krasińskiego

arabskiego i greckiego.

Bibliografia:

1. Janusz Królik, Opinogóra, Opinogóra 1997.