opleiding duurzaam gebouw - bruxelles …...gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875...
TRANSCRIPT
![Page 1: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/1.jpg)
Leefmilieu Brussel
Opleiding
Duurzaam Gebouw:
Verlichting:
ontwerp en regeling
Lighting design & engineering
Audit des installations d’éclairage:
énergie et confort visuel
Fiorenzo NAMECHE, concepteur lumière
Audit van de verlichtingsinstallaties:
energie en visueel comfort
ing Fiorenzo NAMECHE, verlichtingsontwerper
![Page 2: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/2.jpg)
Specialisaties:
©
Onafhankelijk studiebureau voor verlichting
Relighting: van
audit tot
projectopvolging
Verlichting van
binnen- en
buitenruimten
Verlichtingsplan
voor openbare
ruimten
![Page 3: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/3.jpg)
• Inleiding
• Basis van een performante verlichting
• Actieplan
Lunchpauze
• Concreet voorbeeld van relighting
• Oefening in een gang
• Andere voorbeelden van renovatieprojecten
• Vragen - antwoorden
Audit van de verlichtingsinstallaties: energie en
visueel comfort
Plan van de uiteenzetting
©
![Page 4: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/4.jpg)
Inleiding: aandeel van de verlichting in het verbruik
©
Gemiddeld 46% van de
elektriciteitsfactuur in de
tertiaire sector!
68,5% in de dienstensector!
Steeds belangrijker, vooral in
passiefgebouwen!
Opgenomen in de berekening
van de EPB voor kantoor- en
schoolgebouwen
(standaardwaarde: 20 W/m²
voor 500 lux)
![Page 5: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/5.jpg)
Inleiding: enkele cijfers over binnenverlichting
Bron: brochures van de ADEME, 2012-2013
©
• 90 % van de energie voor verlichting wordt overdag verbruikt
• 80 % van de installaties in de tertiaire sector is energieverslindend en verouderd
• 40 tot 80% energiebesparingspotentieel, of zelfs nog meer!
• €7,5/m²/jaar besparing na renovatie in een tertiair gebouw
• €5/m²/jaar besparing na renovatie van de gemeenschappelijke ruimten
![Page 6: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/6.jpg)
Basis van een
performante verlichting
3 basisprincipes:
● Efficiënt verlichtingsontwerp
● Performante lampen en verlichtingstoestellen
● Beheer van de verlichting (eerst natuurlijk licht)
© light to light, 2013
©
![Page 7: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/7.jpg)
Efficiënt verlichtingsontwerp
© light to light, 2013
©
Voor – beklemmend Na – uitnodigend
![Page 8: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/8.jpg)
Efficiënt verlichtingsontwerp
● Typologie
● Inplanting
● Fotometrie
© light to light, 2013
Voor – beklemmend Na – uitnodigend
Economies: 48%
Het ontwerp komt op de
eerste plaats = waar en
hoe te verlichten ?
Afhankelijk van de functie
van de ruimtes…
Daarna pas de keuze van
verlichtingsmateriaal
©
![Page 9: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/9.jpg)
Voor – onvoldoende Na - evenwichtig
Efficiënt verlichtingsontwerp /2
● Correcte dimensionering (naargelang van de behoeften)
● Naleving van de normen (EN12464)
© light to light, 2013 Economies: 56%
Het ontwerp komt op de
eerste plaats, en daarna
pas de keuze van
verlichtingsmateriaal
©
![Page 10: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/10.jpg)
Efficiënt verlichtingsontwerp /3
● Zorgen voor visueel comfort, zonder verblinding of te sterke contrasten
Voor – verblindend Na – comfortabel
© light to light, 2013
Het ontwerp komt op de
eerste plaats, en daarna
pas de keuze van
verlichtingsmateriaal
©
![Page 11: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/11.jpg)
Gebruik van efficiënte bronnen
0
50
100
150
200
1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025
Lu
min
ou
s e
ffic
ac
y [
lm/W
]
Time [Year]
Incandescent
Halogène
Fluorescent
Iodures métalliques
Cool White LED
Warm
White
LED
Bron : DOE USA 2008/LABORELEC
De verlichting (van de toekomst)
is LED
©
Tegen 2016 zouden
vrijwel alle
halogeenbronnen uit de
wereld moeten zijn!
Vandaag > 140 lm/W in warme witte
![Page 12: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/12.jpg)
Lichtefficiëntie (lm/W)
Kleurtemperatuur
Kleurweergave-index
Levensduur
Opstarttijd
Vermogensbereik
Beschenen oppervlakte
Prijs per lumen
…
Gebruik van efficiënte en aangepaste bronnen
©
![Page 13: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/13.jpg)
Efficiëntie van een systeem = de nuttige lumen / W !
Efficiëntie van de lichtbron X doeltreffendheid van de optiek X doeltreffendheid van de hulpuitrustingen X onderhoudscoëfficiënt
Bij leds is de notie lichtuitstraling van het verlichtingstoestel en levensduur (voorbeeld: 50.000u L80B50) doorslaggevend!
Efficiënte verlichtingstoestellen
Lichtuitstraling van de leds (>110 lm/W)
Lichtuitstraling van het verlichtingstoestel
Rendement van de lichtkamer
rendement van de reflector
©
![Page 14: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/14.jpg)
Efficiënte verlichtingstoestellen die zijn
aangepast aan de situatie
• Efficiëntie (lichtuitstraling van het verlichtingstoestel / W)
• Fotometrie (lichtdistributie)
• Uitzicht, afmetingen, montage
• Beschermingsindex IP
• Mechanische weerstand IK
• Prijs
• …
©
![Page 15: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/15.jpg)
Beheer van de verlichting
Het efficiëntste licht is licht dat niet wordt verspild … Beoordeel de rendabiliteit van de voorzieningen voor verlichtingsbeheer, zoals:
• Automatische uitschakeling of regeling van verlichting volgens daglichtinval en/of aanwezigheidsdetectie
• Bediening met detectoren IR-radio, schemercel, klok, …
©
![Page 16: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/16.jpg)
Actieplan: mogelijke maatregelen
Eenvoudige maatregelen
• Gebruikers bewustmaken
• Installaties onderhouden
• Relamping (indien aangepast
Maatregelen die werken inhouden
• Bediening automatiseren
• Gedeeltelijke of volledige relighting
Beter verlichten en tegelijk minder verbruiken
©
DOE HET LICHT UIT
WANNEER U DE
KAMER VERLAAT
![Page 17: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/17.jpg)
Actieplan: naar een performante verlichting
Stappen
1. De situatie beoordelen (nagaan of relighting aangewezen is)
2. Een relightingstudie uitvoeren (voorhaalbaarheidsstudie)
3. De documenten opstellen voor raadpleging van ondernemingen
4. De werken opvolgen en opleveren
©
![Page 18: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/18.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /1
Onaangepaste verlichting (zie normen)
©
Niet genoeg licht!
![Page 19: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/19.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /2
Onaangepaste verlichting (zie normen)
©
Te veel licht!
![Page 20: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/20.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /3
Onaangepaste verlichting (zie normen)
©
Te veel verblinding
![Page 21: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/21.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /4
Ondoeltreffend gebruik (geen beheer)
©
Permanent gebruik in garages en archieven,, …
![Page 22: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/22.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /5
Ondoeltreffend gebruik (geen beheer)
©
Permanent gebruik in gangen, sanitaire ruimten, …
![Page 23: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/23.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /6
Ondoeltreffend gebruik (geen beheer)
©
Permanent gebruik in gangen, traphallen, …
Zelfs als er daglicht is!
![Page 24: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/24.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /7
Ondoeltreffende productie
©
Oude systemen met fluorescentielampen, halogeenlampen, fluocompactlampen, …
![Page 25: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/25.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /8
Ondoeltreffende productie
©
Oude fluorescentiesystemen, kwiklampen, …
![Page 26: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/26.jpg)
Actieplan: de situatie beoordelen /9
Aanleiding gevende factoren: • Onaangepaste verlichting (zie normen)
• Ondoeltreffend gebruik (geen beheer)
• Ondoeltreffende productie (fluorescentielampen met ballast en starter, halogeenlampen, kwiklampen, …)
Andere indicatoren:
• Ouderde armaturen (>20 jaren)
• Geïnstalleerd vermogen voor verlichting boven de >2,5 W/ m2/ 100 lux
• Specifiek verbruik van primaire energie (kWh/m2) >> gemiddeld
©
Fase 2: relightingstudie (voorhaalbaarheidsstudie)
![Page 27: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/27.jpg)
LUNCHPAUZE
©
![Page 28: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/28.jpg)
Actieplan: fasen van een relightingproject
1. De situatie beoordelen
2. Een relightingstudie uitvoeren (voorhaalbaarheidsstudie van de renovatie)
3. De documenten opstellen voor raadpleging van ondernemingen
4. De werken opvolgen en opleveren
©
• Samenwerken met een studiebureau
• De beschikbare premies aanvragen: – 50% voor haalbaarheidsstudie – Tot 30% van de investering en
maximum 10.000 EUR per gebouw
![Page 29: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/29.jpg)
Een verlichtingsaudit uitvoeren (relighting-studie)
Een afspraak maken
Tools die nodig zijn voor de audit (bezoek)
- Plannen van de lokalen / ruimten (liefst de elektriciteitsplannen)
- Fototoestel
- Nauwkeurige luxmeter
- Laserafstandsmeter
©
Check: al deze tools worden in elk standaardlokaal gebruik
![Page 30: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/30.jpg)
Een verlichtingsaudit uitvoeren (relighting-studie)
Gegevens die nodig zijn om de renovatie te plannen (op te meten)
- Huidig en vereist verlichtingsniveau (vooral op de werkvlakken)
- Kleur van de oppervlakken
- Gebruiksomstandigheden: aantal werkingsuren, temperatuur, vochtigheid
- Andere specifieke eisen: uitzicht, UV, …
- Mogelijkheid van hergebruik van posities of van verplaatsing van bestaande armaturen
- Montagehoogte en type van montage van de armaturen
©
Elk renovatievoorstel moet voldoen aan al deze parameters
![Page 31: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/31.jpg)
Een verlichtingsaudit uitvoeren (relighting-studie)
Andere nuttige informaties
- Facturatiegegevens
- Controleverslag van de installaties
- Asbestinventaris
- Staat van de plafonds en de verlaagde plafonds
- Staat van de noodverlichting
©
Te beschouwen met de resultaten van de audit
![Page 32: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/32.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw (fasen 2 tot 4)
©
Situatie
Gebouw op 3 verdiepingen
Oppervlakte +/- 16.000 m²
Totaal verbruik +/- 517.000 kWh/jaar
Elektriciteitsfactuur van +/- 77.000 EUR/jaar
Verlichtingsinstallatie uit 1978, behalve in de gangen die werden gerenoveerd in 2001
![Page 33: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/33.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Situatie – typische verdieping
Ok (recent)
190 lx
![Page 34: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/34.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Situatie – parkeerverdieping
Oude hermetische verlichtings-toestellen met TL-lampen
Geen beheer
![Page 35: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/35.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Situatie – kantoren Oude fluorescentieverlichtingstoestellen 2 x 58 W met wit rooster en ferromagnetische ballasten
800 lx in kantoor met 2 rijen
1000 lx in kantoor met 3 rijen
Aparte inschakeling voor de rij langs de vensters
![Page 36: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/36.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Situatie – andere lokalen
Oude fluorescentieverlichtingstoestellen met omhulsel (met laag rendement)
Wandlampen met gloeilamp in de toiletten
Te zwakke verlichting
Geen beheer
![Page 37: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/37.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Situatie – inventaris 63,6% van het totaal !
![Page 38: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/38.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Voorstellen - kantoren
Bureau van het type cel 4 armaturen 1xT5 van 35 W Optiek met hoog rendement en lage luminantie Specifiek vermogen van 1,55 W/m²/100 lux
>500 lux op werkoppervlak
![Page 39: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/39.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Voorstellen – andere lokalen
T5-verlichtingsarmaturen met kap van hoog rendement
Wandlicht met spaarlamp
T5-verlichtingstoestel met kap van hoog rendement
Detectoren
Detectoren
![Page 40: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/40.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Voorstellen – andere lokalen
Hermetisch armatuur met T5-49 W extra lange levensduur
Detectoren (circuit NP)
Detectoren (circuit NP)
Hermetisch verlichtings-toestel 1 (of 2) T5- 28 W
Detectoren
![Page 41: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/41.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Voorstellen Voorheen: 329.072 kWh 71,6% besparing!
![Page 42: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/42.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Resultaten Besparing van meer dan 35.000 EUR/jaar !
![Page 43: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/43.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Resultaten (einde fase 2: haalbaarheidsstudie)
Beslissing: opstelling van het bestek (fase 3)
![Page 44: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/44.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Opstelling van het bestek (fase 3)
Analyse van de offertes, follow-up van de uitvoering (fase 4)
![Page 45: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/45.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Oplevering van de werken (einde fase 4)
Besparing + betere lichtkwaliteit!
![Page 46: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/46.jpg)
Praktijkgeval – kantoorgebouw
©
Oplevering van de werken (einde fase 4)
Besparing + betere lichtkwaliteit!
![Page 47: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/47.jpg)
Concreet geval – kantoorgebouw
©
Oplevering van de werken (einde fase 4)
Besparing + betere lichtkwaliteit!
![Page 48: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/48.jpg)
Oefening – relighting van een gang
©
Situatie
Gang met 28 downlighters CFL
Fotometrische performantie 45%
CFL26W (1800 lm / 35 W per systeem = 51 lumen / W)
3.720 u / jaar
Lamp life of 6,500 hours (10% of failures)
E moy = 143 lux (with 28 downlighters)
![Page 49: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/49.jpg)
Service life of 50,000 hours at 70 % luminous flux
E moy = 155 lux (with 14 downlighters dimmed at 85%)
Corridor with 14 downlighters LED
Photometric performance 89%
LED27W (2047 lm / 27W per system = 76 lumens / W)
Presence detectors & scene control 1.860 h / year
Oefening – relighting van een gang
©
Voorstel
![Page 50: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/50.jpg)
Actual : 28x 35W x 3720 h = 3646 kWh
New: 14x 23W x 1860 h = 599 kWh
Energy economy of 83,6% : 3.047 kWh or 457 EUR / year (15 cents per kWh)
Lamp economy : +/- 153 EUR / year
Total economy : 610 EUR / year
Total investment : 3.960 EUR
Payback / terugverdientijd: 6,5 jaar!
Oefening – relighting van een gang
©
Resultaten
![Page 51: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/51.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Wall lamps halogen 300W
![Page 52: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/52.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
![Page 53: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/53.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Wall lamps halogen 300W
& concrete high ceiling
![Page 54: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/54.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
![Page 55: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/55.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Halogen downlight 50W
![Page 56: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/56.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Now: economy of 80% with LED lighting, only 10W !
![Page 57: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/57.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Full halogen lighting
![Page 58: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/58.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Now: economy of 80% with LED lighting !
![Page 59: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/59.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Old fluo luminaires
Too high glare
![Page 60: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/60.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
Too high glare
![Page 61: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/61.jpg)
Avant
Voorbeelden van uitvoeringen
©
25 lux
TL’s luminaires (on HF ballast)
![Page 62: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/62.jpg)
Na
Voor
Voorbeelden van uitvoeringen
©
25 lux 100 lux
Economy of 31% with LED lighting
![Page 63: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/63.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
60 lux
Avant Old fluo luminaires (4x18W)
![Page 64: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/64.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
60 lux 160 lux
Economy of 84% with LED lighting
Na
Voor
![Page 65: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/65.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
60 lux
Avant
100 lux
Avant Old luminaires with HPI lamp
![Page 66: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/66.jpg)
Voorbeelden van uitvoeringen
©
60 lux
Economy of 12%
Avant
100 lux 500 lux
Na
Voor
![Page 67: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/67.jpg)
67
Andere realisaties / sportzaal
©
Voor: 40 armaturen 3x58 W + verliezen = 8.640 W voor 570m2
(4,3 W/m2/100lux)
![Page 68: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/68.jpg)
68
Andere realisaties / sportzaal
©
Na: 26 ledarmaturen van 151 W = 3.926 W (54,6% besparing)
(1,2 W/m2/100lux)
![Page 69: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/69.jpg)
69
Andere realisaties / fitnesszaal
©
Voor: 15 armaturen 2x58 W + verliezen = 1.380 W
![Page 70: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/70.jpg)
70
Andere realisaties / fitnesszaal
©
Na: 12 lum. 2x28W + 2 lum.2x35W = 924 W (besparing 33%)
![Page 71: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/71.jpg)
71
Andere realisaties / gang
©
Oude TL-lampen
Te weinig
verlichting
![Page 72: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/72.jpg)
72
Andere realisaties / gang
©
Downlighter LED + detector
![Page 73: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/73.jpg)
73
Andere realisaties / kantoor
©
Ingebouwde leds
![Page 74: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/74.jpg)
74
Te onthouden uit deze uiteenzetting
©
De verlichting = grote aandeel van het elektriciteitsverbruik van een tertiair gebouw Verlichtingsinstallaties van meer dan >20 jaar oud verbruiken vaak veel energie (vandaag 1 tot 1,5 W/m²/100 lux)
Het loont verspillingen op te sporen (3 grondslagen voor een performante verlichting: efficiënt ontwerp & lichtbronnen, automatisatie) Relighting = 50% tot 80% energiebesparing, met een beter comfort en minder onderhoudskosten Er zijn premies voor verbetering van de energie-efficiëntie van de verlichting
![Page 75: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/75.jpg)
75
Nuttige links
©
● Link “Energie +” op de website van het Waals
Gewest
http://www.energieplus-lesite.be
● www.ibe-biv.be
Belgisch Instituut voor Verlichtingskunde
“Code van goede praktijk”
● www.groenlichtvlaanderen.be
(alleen in het Nederlands)
● www.bbri.be – www.wtcb.be
● http://www.energiae.be
● http://www.eclairage-et-commerce.be
![Page 76: Opleiding Duurzaam Gebouw - Bruxelles …...Gebruik van efficiënte bronnen 0 50 100 150 200 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 m/W] Time [Year] Incandescent Halogène Fluorescent](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040917/5e918d42fdd28d0c5b721173/html5/thumbnails/76.jpg)
76
Zijn er nog vragen?
©
Voor meer informatie:
Fiorenzo Namèche - Tel. 0478 504798