opleiding duurzaam gebouw: renovatie met een hoge energie ... · beschikken over de essentiële...
TRANSCRIPT
ISOLATIE VAN MUREN BIJ RENOVATIE
Pierre DEMESMAECKER
Institut de Conseil et d’Etudes en Développement Durable (ICEDD) vzw
Opleiding Duurzaam gebouw: Renovatie met een hoge energie-efficiëntie: technische details Leefmilieu Brussel
2
Doelstelling(en) van de presentatie
● Beschikken over de essentiële elementen om
muren doeltreffend te isoleren
● De aandacht vestigen op mogelijke slordigheden
en oplossingen voorstellen die de risico’s van een
slordige uitvoering beperken
3
Plan van de uiteenzetting
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren langs buiten
● Spouwmuurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
4
Inleiding: noodzaak van muurisolatie
Isolatie van een muur volgens de "zeer-lage-
energiestandaard” Passief:
U ≈ 0,25 0,12 W/m²K
In de praktijk:
► 12 cm MW met λ = 0,032 W/mK
mechanisch bevestigd U = 0,25 W/m²K
► 20 cm PU met λ = 0,023 W/mK
mechanisch bevestigd U = 0,12 W/m²K
► 25 cm EPS met λ = 0,032 W/mK
gelijmd (afgewerkt met pleisterlaag) U = 0,12 W/m²K
5
Inleiding: noodzaak van muurisolatie
Aan de buitenkant
In de spouw
Waar moet het isolatiemateriaal komen?
Aan de binnenkant
Bron: Pierre Demesmaecker
Bron: WTCB
Bron: WTCB
6
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
► Welke systemen?
► Effect op de bestaande muur (temperatuur/vochtigheid)
► Beperking van de risico’s van binnencondensatie
► Thermische bruggen
► Balans
Plan van de uiteenzetting
7
Isolatie van muren aan de binnenzijde: enkele systemen
Bron: Pierre Demesmaecker
Voorzetwand
Gipsplaat
Technische spouw
Dampscherm/-rem
Thermische isolatie
Secundaire structuur
Bestaand metselwerk
Bron: WTCB
8
Isolatie van muren aan de binnenzijde: enkele systemen
Voorzet van isolatieplaat
Bron: Recticel
Bron: WTCB
9
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
► Welke systemen?
► Effect op de bestaande muur
(temperatuur/vochtigheid)
► Beperking van de risico’s van binnencondensatie
► Thermische bruggen
► Balans
Plan van de uiteenzetting
10
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Temperatuurschommelingen
Bron: SPW (DGTRE)
∆T ≈ 30 °C
Vorst!
Figuur 19 – Evolutie van de temperatuur in een
langs binnen geïsoleerde volle muur, op een
zomerdag en op een winterdag
1 binnenafwerking
2 thermische isolatie (5 cm dik)
3 eventueel oude bepleistering
4 dragend metselwerk
Bu
ite
nk
an
t
Bin
ne
nk
an
t
11
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Vochtigheid: wijziging van het droogpotentieel
© Architecture et Climat
Beperkte droging aan de binnenkant
VOOR
NA
12
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Vochtigheid: wijziging van het droogpotentieel
Bron: Vseal
Risico van muuruitslag Beperkte droging
Risico van aantasting van
vochtgevoelige materialen die in de
muren zijn verwerkt (houten balken,
…)
13
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Vochtige muur en temperaturen < 0°C
Bron: WTCB
Risico’s van vochtschade
Waterleidingen in de muren kunnen bevriezen!
14
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
In de praktijk: noodzaak om over een droge muur te
beschikken of om een muur te beschermen tegen bronnen
van vocht, zoals:
Opstijgend vocht
Bron: WTCB
Bron: Injeco
Condensatie
Slagregen Fig. 10 Gemiddelde slagregenintensiteit
vermenigvuldigd met de gemiddelde duur tijdens
een jaar.
15
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Bron: WTCB
Impregnatie van de poriën/capillairen met een product met
vochtwerende werking
Beperking van natte muren door slagregen: waterafstotend maken
Fig. 4 Poreus bouwmateriaal
dat met een schimmelwerend
middel is behandeld
WATER-
DAMP
WATER
TYPE VAN
EFFECT CAPILLAIR
GEDRAG
GEDRAG AAN DE
OPPERVLAKTE
HYDROFIEL EFFECT:
niet waterafstotend
gemaakt steenachtig
materiaal
HYDROFOOB EFFECT:
waterafstotend
gemaakt steenachtig
materiaal
Aantrekking
Afstoting
Uitspreiding
Parelend effect
Oppervlakte-
spanning =
Oppervlakte-
spanning =
Tabel 1 Werkingsprincipe van waterafstotende producten
16
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Beperkingen van de behandeling
Beperking van natte muren door slagregen: waterafstotend maken
Vereist vaak een aangepaste voorbereiding van de
ondergrond (scheurtjes dichten, (bak)stenen vervangen,
opnieuw opvoegen, funderingen verstevigen,…)
Vereist een goede continuïteit van de
ondergrond (geen scheurtjes breder
dan 0,3)
Bron: WTCB, NIT 224
Deze behandeling maakt het mogelijk het
uitzicht van het metselwerk te behouden. Ze
moet worden gezien als een verbetering, en niet
als een wondermiddel om de indringing van
vocht te vermijden, waardoor bekledingen
systematisch zouden kunnen worden vervangen.
17
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
OPGELET met het “ademende” karakter van verf!
Beperking van natte muren door slagregen: Wat met verf?
Het is sterk afgeraden om muren die langs buiten
geschilderd zijn (met een slecht ademende verf) langs
binnen te isoleren (hetzelfde geldt voor muren in
geëmailleerde baksteen, …).
Bij gebruik van verf die onvoldoende ademt (wat het geval is voor de
meeste oude verven) dringt het water in de muur langs de
onvermijdelijke onderbrekingen in de verflaag. De muur droogt
vervolgens zeer moeilijk uit.
Deze muren zijn doorgaans vochtiger en ze blijven ook langer vochtig
dan gelijkaardige niet-geverfde muren!
18
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
In de praktijk: noodzaak om over een droge muur te beschikken of
om een muur te beschermen tegen bronnen van vocht, zoals:
Optrekkend vocht
Bron: WTCB
Bron: Injeco
Condensatie
Slagregen
Bron: WTCB
Fig. 10 Gemiddelde slagregenintensiteit
vermenigvuldigd met de gemiddelde duur tijdens
een jaar.
19
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Welke technieken voor bestaande gebouwen?
Opstijgend vocht
Invoeging van anticapillaire membranen
Injectie van hydrofobe producten
Bron: WTCB
Fig. 20 Fasen in
de manuele
plaatsing van een
afdichtings-
membraan.
20
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
Hygroschopische (wateraantrekkende) zouten
Opstijgend vocht
Vochtvlek op een perfect droge muur…
Bron: WTCB
Behandelen tegen opstijgend vocht en laten uitdrogen
alvorens binnenisolatie aan te brengen (die bij voorkeur
niet gevoelig is voor vocht)
21
Isolatie van muren aan de binnenzijde: effect op de bestaande muur
In de praktijk: noodzaak om over een droge muur te beschikken
of om een muur te beschermen tegen bronnen van vocht, zoals:
Optrekkend vocht
Bron: WTCB
Bron: Injeco
Condensatie
Slagregen Fig. 10 Gemiddelde slagregenintensiteit
vermenigvuldigd met de gemiddelde duur tijdens
een jaar.
22
Isolatie van muren aan de binnenzijde: de risico’s van binnencondensatie tegengaan
In het verwarmingsseizoen: waterdamp die in de lucht zit, wil
naar buiten trekken.
Binnencondensatie: Kesako?
Indien er geen goed dampscherm is, treedt
dauwpuntcondensatie en/of condensatie op koude
oppervlakten op.
Dit is een andere vorm van een met vocht doordrongen
muur! Te vermijden! Bron: Energie+
23
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
► Welke systemen?
► Effect op de bestaande muur (temperatuur/vochtigheid)
► Beperking van de risico’s van binnencondensatie
► Thermische bruggen
► Balans
Plan van de uiteenzetting
24
Isolatie van muren aan de binnenzijde: de risico’s van binnencondensatie beperken
Belang van hygiënische ventilatie
Hoge hoeveelheid condensaten!
De luchtafdichting moet heel zorgvuldig worden
uitgevoerd! Bron: Pierre Demesmaecker
Bron: WTCB
Beschikken over een “normaal droog” binnenklimaat.
Aan de binnenkant van de isolatie moet een
performante luchtdichtheid worden voorzien
• Indien het isolatiemateriaal luchtdoorlatend is
(MW, …): de vochtige lucht gaat door de isolatie
heen
• Indien het isolatiemateriaal luchtdicht is
(doorgaans harde isolatieplaten): risico van
condensatie rondom het isolatiemateriaal!
25
Isolatie van muren aan de binnenzijde: de risico’s van binnencondensatie tegengaan
De migratie van waterdamp beperken.
Beschikken over een voldoende dampbestendig
isolatiemateriaal (de meeste harde
isolatiematerialen komen in aanmerking)
Een dampscherm/-rem plaatsen aan de binnenkant
van het isolatiemateriaal
Buitenbekledingen die weinig dampdoorlatend zijn,
vermijden (verf, geëmailleerde baksteen, …)
OPGELET: oude gipslagen binnen worden bij
voorkeur verwijderd.
Gevaar van condensatie op dit niveau:
papperige pleisterkalk en schimmelvorming (=
verborgen gebreken).
Principe: de binnenafwerking is beter dampdicht dan het
complex aan de buitenkant van de isolatie
De luchtdichtheid moet zeer zorgvuldig worden uitgevoerd!
Bron: WTCB
Bestaand metselwerk
Technische spouw
Gipsplaat
Dampscherm/-rem
Thermische isolatie
Secundaire structuur
26
Isolatie van muren aan de binnenzijde: de risico’s van binnencondensatie tegengaan
De risico’s van binnencondensatie beoordelen
Op dit moment zijn er geen eenvoudige tabellen of tools
Complexe fenomenen:
• Transfer van waterdamp, vloeibaar water en warmte hangt
nauw samen
• Precieze parameters die in aanmerking moeten worden
genomen, zijn zelden gekend in bestaande materialen
• Hoog aantal variabelen moet in aanmerking worden genomen
Bron: Architecture et Climat
Buiten-
klimaat
Type van
metselwerk
Type van
isolatie
Buiten-
bekleding
Dikte van
de isolatie
Binnen-
klimaat
Dampremmend
menbraan
Bestaande
binnen-
bekleding
27
Isolatie van muren aan de binnenzijde: de risico’s van binnencondensatie tegengaan
De risico’s van binnenisolatie beoordelen
Bestaande tools:
Gids + Tool (xls) ISOLIN
Bron: Architecture et Climat
28
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
► Welke systemen?
► Effect op de bestaande muur (temperatuur/vochtigheid)
► Beperking van de risico’s van binnencondensatie
► Thermische bruggen
► Balans
Plan van de uiteenzetting
29
Isolatie van muren aan de binnenzijde: thermische bruggen
Thermische brug: Kesako?
Bron: ICEDD Condensatie en
schimmelvorming
30
Isolatie van muren aan de binnenzijde: thermische bruggen
Hoe kunnen we ze vermijden?
Bron: ICEDD
31
Isolatie van muren aan de binnenzijde: thermische bruggen
Wat is de impact van thermische bruggen?
Bron:
Een toename van de thermische weerstand van de isolatie
boven een waarde van 1,5 tot 2 m²K/W (of een isolatiedikte
van 6 tot 8 cm met een λ-waarde gelijk aan 0,04 W/mK) heeft
weinig zin vanuit energieoogpunt indien de bouwknopen niet
grondig worden aangepakt.
Thermische bruggen en bouwknopen moeten aangepakt worden!
32
● Inleiding: noodzaak van muurisolatie
● Isolatie van muren aan de binnenzijde
► Welke systemen?
► Effect op de bestaande muur (temperatuur/vochtigheid)
► Beperking van de risico’s van binnencondensatie
► Thermische bruggen
► Balans
Plan van de uiteenzetting
33
Isolatie van muren aan de binnenzijde
Isolatie aan de binnenzijde
Uitzicht en bouwlijn aan buitenkant blijven ongewijzigd
De muur moet dicht zijn en droog blijven (beperkt
droogvermogen)
Thermische beperkingen in gevel (temperatuurverschillen)
Risico van binnencondensatie
Thermische bruggen zijn moeilijk op te lossen
Binnenafwerking moet worden weggehaald/vervangen
Binnenvolume neemt af
Thermische massa neemt af
Delicate techniek, te vermijden indien mogelijk …
Te bestuderen + zorgvuldig uit te voeren
34
● www.energieplus-lesite.be
● www.wtcb.be
● www.leefmilieubrussel.be
● http://energie.wallonie.be
● ISOLIN: gids en tool (xls op dvd)
Interessante tools, websites, enz.:
Referenties Gids duurzame gebouwen en andere bronnen:
• Gids duurzame gebouwen:
http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be
fiche G_ENE03 Transmissieverliezen beperken
35
Wat moet worden onthouden uit de uiteenzetting
● Muren isoleren is een groot en duur werk
● Buitenisolatie, en eventueel isolatie van de
luchtspouw, geniet de voorkeur
● Binnenisolatie is moeilijker …
► Maak een diagnose van de bestaande toestand
► Ga na of een oplossing mogelijk is (tool Isolin, Wufi,…)
► Verzorg het ontwerp en de uitvoering van de details
(luchtdichtheid en thermische bruggen)
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is binnenisolatie
geen makkelijk klusje voor doe-het-zelvers!
