Oprogramowanie open source w świetle prawa

Marcin Błaszyk

Krzysztof Jarosiński

Poznańska Impreza Wolnego Oprogramowania 5. edycja 31.05.08

2

1. Kilka słów o prawach autorskich

• „Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”. (art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

• „W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe)” (art. 1 ust. 2 pkt 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

3

2. Kilka słów o prawach autorskich cd.

„Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.”(art. 16 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

4

3. Kilka słów o prawach autorskich cd.

• „Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.”(art. 17 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

• Przepisy art. 74 – 772 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (wyznaczają szczególny zakres ochrony programów komputerowych)

• Szereg innych przepisów Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych regulujących, np.:

– przejście autorskich praw majątkowych; – korzystanie z utworu;– dokonywanie opracowań;

5

4. Dlaczego nie można wyzbyć się całości praw autorskich

• „Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci.” (art. 180 Kodeksu cywilnego)

• „Rój pszczół staje się niczyim, jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem trzech dni od wyrojenia.” (art. 182 § 1 Kodeksu cywilnego)

• „Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem...” (art. 16 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

6

5. Dlaczego nie można wyzbyć się całości praw autorskich cd.

• „Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu (...) obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.” (art. 41 ust. 2 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

• „Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.” (art. 41 ust. 4 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

• „...autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu...” (art. 36 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2006 Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

7

6. „Open source” - pojęcie

• Oprogramowanie z jawnym (otwartym) kodem źródłowym eksploatowane w przewidziany licencją sposób

• Rodzaj licencji (licencja „open source”, zwana również licencją typu „open source”

• Pojęcie zbiorcze, równoznaczne z „open content” – wolne teksty, muzyka, fotografie

• Pojecie nie dotyczy: freeware, shareware, public domain software, shared source software (MS)

8

7. Licencje w polskim prawie autorskim (ogólna regulacja)

• Majątkowe prawa autorskie można przenieść na inną osobę w drodze umowy o przeniesienie majątkowych praw autorskich

• Prawa autorskie mogą przejść na inną osobę w drodze dziedziczenia

• Można upoważnić inną osobę do korzystania z utworu (np. programu komputerowego) (Licencja)

• Rodzaje licencji– licencja wyłączna („mocna” i „słaba”), jeśli licencja wyłączna to

istnieje domniemanie na rzecz „mocnej”

– licencja niewyłączna

9

8. Licencje w polskim prawie autorskim (ogólna regulacja) cd.

• domniemanie udzielenia licencji• pola eksploatacji• termin obowiązywania licencji• zakres terytorialny• kwestia wypowiedzenia licencji• sublicencje• prawo materialne

10

9. FSF, OSI, „Wolna kultura”

• 1983 Richard Stallman zakłada FSF – Free Software Foundation (GNU GPL)

• 1998 Eric Raymond i Bruce Perens zakladają OSI – Open Source Initiative

• Lawrence Lessig – 2004 „Wolna kultura” – W jaki sposób wielkie media wykorzystują technologię i prawo, aby blokować kulturę i kontrolować kreatywność”

11

10. Rodzaje licencji „open source”

licencje „open source”

copyleft licencjenon-copyleft

licencjeLicencje

pośrednie

MIT (X) BSD

MOZILLA PUBLIC

LICENSEQ PUBLICLICENSE

GNU GPL Apache

12

11. Licencje typu open source - copyleft

• GNU GPL – GNU General Public License• GNU AGPL – GNU Affero General Public License• GNU LGPL – GNU Lesser/Library General Public

License

Z preambuły GPL: „W przeciwieństwie do naszych Powszechnych Licencji Publicznych, których celem jest zagwarantowanie wszystkim użytkownikom dostępu do wolnego oprogramowania, które pomimo jego rozpowszechniania i możliwości wprowadzania w nim zmian, zawsze pozostaje wolne, licencje na większość programów komputerowych i utworów innego rodzaju są zaprojektowane w taki sposób, by odebrać Wam wolność zmieniania ich i dzielenia się tak programami, jak i efektami zmian”.

13

12. GPL - omówienie

„Wszelkie prawa przyznane zgodnie z warunkami niniejszej Licencji są udzielone na czas trwania praw autorskich do Programu i są nieodwołalne pod warunkiem spełnienia poniżej określonych warunków.”

Wolność kopiowania, modyfikowania, dystrybuowania, używania itd.

„Żaden utwór objęty licencją nie będzie uważany za część skutecznego technicznego środka...”

„Możesz przekazywać utwór oparty na Programie lub modyfikacje pozwalające na stworzenie tego utworu z Programu, w formie kodu źródłowego, na zasadach określonych w ustępie 4, pod warunkiem zachowania ponadto wszystkich poniższych warunków”: informacja o modyfikacji, o rozpowszechnianiu na warunkach licencji

14

13. GPL omówienie cd.

„Nie wymaga się od ciebie, abyś zaakceptował niniejszą Licencję po to, aby otrzymać lub uruchomić kopię Programu. Uboczne propagowanie utworu objętego Licencją, będące jedynie konsekwencją “ściągania” kopii przy wykorzystaniu transmisji danych w sieci peer-to-peer także nie rodzi obowiązku akceptowania Licencji.”

„Za każdym razem kiedy przekazujesz utwór objęty Licencją, odbiorca automatycznie otrzymuje licencję od pierwotnych licencjodawców na uruchamianie, modyfikowanie oraz propagowanie tego utworu, będącego przedmiotem niniejszej Licencji.”

15

14. BSD (new), MIT (X) – omówienie

Na co zezwalają:

• zwielokrotnianie;

• rozpowszechnianie;

• zmienianie;

• rozpowszechnianie zmienionych wersji;

Czego wymagają:

• zastrzeżenie praw autorskich (różnice między BSD a MIT);

• przestrzegania postanowień licencji;

• zastrzeżenia wyłączenia odpowiedzialności;

16

15. BSD (new), MIT (X) – omówienie c.d.

Szczególnie atrakcyjne dla firm software’owych:• możliwość wykorzystania programów licencjonowanych BSD lub

MIT w programach własnościowych; • możliwość integrowania oprogramowania na BSD lub MIT z

oprogramowaniem własnościowym (brak skutku „copyleft”);• możliwość pobierania opłat licencyjnych;• możliwość żądania zachowania tajemnicy kodu (ex. dozwolona

dekompilacja);

17

16. Jaka licencja?

• Którą licencję wybrać?

• Czy nie lepiej napisać własną licencję?

• Jak na tym zarobić?

18

18. Nasza pomoc w zakresie licencji open source i dane do kontaktu

Kancelaria Prawna Renata Urowska i Wspólnicy sp.k. Poznań, ul. Staszica 2/7

www.urowska.pl

Blog prawa IT:http://blaszyk-jarosinski.pl/

19

19. Zakończenie

Dziękujemy za uwagę!