oratie prof.dr. elbert dijkgraaf
DESCRIPTION
Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf. Bewijzen beleid baat. Inleiding. Baat bewijzen beleid? Uitdagingen vragen om beleid Nieuw beleid wordt argwanend bezien Politiek proces voedt argwaan Wetenschap kan voor- en nadelen in kaart brengen. Inleiding. Vragen: - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf
Bewijzen beleid baat
2
Inleiding
Baat bewijzen beleid? Uitdagingen vragen om beleid Nieuw beleid wordt argwanend
bezien Politiek proces voedt argwaan Wetenschap kan voor- en
nadelen in kaart brengen
3
Inleiding
Vragen: hoe reageren op nieuwe uitdagingen? wat leren van andere landen of sectoren? hoe doelen te bereiken tegen laagst mogelijk kosten? hoe beleid evalueren, voorkomen langdurig slecht beleid?
Essentie leerstoel: gebruiken ervaringen uit praktijk om te analyseren wat effecten overheidsbeleid zijn
Oratie: illustratie aan de hand van concrete casus
4
Noodzaak verandering energiegebruik
Figuur 1. CO2-emissies Nederland fossiele brandstoffen in Mton
0
10
20
30
40
50
60
1900 1920 1940 1960 1980 2000
1e Wereldoorlog
2e Wereldoorlog
1e Oliecrisis
2e Oliecrisis
Beurskrach
5
Noodzaak verandering energiegebruik
Figuur 2. CO2-emissies China fossiele brandstoffen in Mton
0
500
1000
1500
2000
1900 1920 1940 1960 1980 2000
China
Nederland
6
Noodzaak verandering energiegebruik
Figuur 3. CO2-emissies OESO-24 fossiele brandstoffen in Mton
0
3000
6000
9000
1900 1920 1940 1960 1980 2000
Nederland
China
OESO
Wereld
7
Noodzaak verandering energiegebruik
Figuur 4. CO2-emissies 4 EU landen fossiele brandstoffen (index)
0
400
800
1200
1950 1960 1970 1980 1990 2000
Italië
Noorwegen
Nederland Zweden
8
Noodzaak verandering energiegebruik
IPCC:“Emissies van broeikasgassen op of boven het huidige niveau zullen verdere opwarming veroorzaken waardoor veranderingen in het klimaatsysteem gedurende de 21e eeuw zeer waarschijnlijk groter zijn dan de geobserveerde veranderingen in de 20e eeuw.”
Reductie nodig van 80 tot 95% Veel redenen voor verminderen
fossiele brandstoffen Wat is effect van beleid?
9
Ingezette beleidsinstrumenten
Gedrag van consumenten en producten kan onder andere beïnvloed worden door: belastingen subsidies regelgeving convenanten
Van belang: effectiviteit efficiëntie herverdeling
Nu centraal: effectiviteit met focus op convenanten
10
Ingezette beleidsinstrumenten
Convenanten: overeenkomst waarbij gebruikers van energie zich vrijwillig committeren aan het bereiken van doelen
Vragen: prikkel om trendbreuk te realiseren? laten overheden zich misleiden bij onderhandelingen? is verificatie prestaties belangrijk? alleen effectief bij dreiging van andere instrumenten?
Hoofdvragen: effectief vergeleken met andere instrumenten? effectiviteit afhankelijk van vormgeving?
11
Theorie convenanten
Effectieve convenanten mogelijk bij voldoende dreiging Maar: dan juist superioriteit overige instrumenten? Initiatief overheid verhoogt oppositie, beperkt effectiviteit Spillovers zijn mogelijk Finale beoordeling kan alleen empirisch plaatsvinden
12
Empirie convenanten
Energiegebruik
Business as usual
TO
Realisatie
EBA
ERE
ECF
EC0
Alternatief instrument
TRE Tijd
Start van convenant
EffectEffect
Effect
Figuur 5. Meten effectiviteit beleid
13
Empirie convenanten
Minimumeisen: econometrische analyse correctie voor business-as-usual uitsplitsing effecten instrumenten
Geen Nederlandse studie voldoet aan eisen Veel buitenlandse studies voldoen evenmin Slechts 6 studies geïdentificeerd die wel voldoen Conclusies:
weinig bewijs effectiviteit bij duidelijke dreiging effectiviteit mogelijk groter
14
Analyse: methodologie en data
Te verklaren variabelen: energiegebruik CO2-emissies
aandeel hernieuwbare energie
Methodologie: statistische vergelijking variabelen in tijd en tussen landen betere score als bepaald instrument toegepast wordt?
Data beschikbaar van 24 OESO landen, 1978-2006 Diverse niveaus: land, sector, elektriciteitssector Analyse mogelijk door verschillen tussen landen en in tijd
15
Analyse: methodologie en data
0 5 10 15 20 25 30
Griekenland, IJsland, Luxemburg, Portugal
Oostenrijk, Turkije, Zweden
Ierland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen
Italië, Spanje
Denemarken, Frankrijk
OESO
Australië
Canada, Duitsland
België
Zwitserland
Verenigde Staten
Verenigd Koninkrijk
Finland
Japan
Nederland
Figuur 6. Aantal (sub)convenanten energie in OESO landen 2006
16
Analyse: methodologie en data
Figuur 7. Instrumenten energie in OESO landen 1978-2006
0
60
120
180
1978 1985 1992 1999 2006
0
1
2
3
4
5
Convenanten
Regelgeving
Subsidies(rechter as)
Belastingen
Aan
tal c
onve
nant
en
en
wet
ten,
inde
x e
nerg
iep
rijs S
ubsid
ie in dollar per eenh
eid (toe)
17
Analyse: methodologie en data
Econometrische analyse geeft correctie voor: business-as-usual, autonome technologische vooruitgang andere verschillen: bijv. klimaat, bevolkingsdichtheid
Methodologie maakt bepalen mogelijk van: effectiviteit convenanten effectiviteit ten opzichte van andere instrumenten
Voordeel: meenemen van onderlinge samenhang
Voorbeeld:- Energie-intensiteit = aC Convenanten + aB Belastingen
+ aS Subsidies + aR Regelgeving + f (tijd, overige exogenen)
- Test 1: aC < 0- Test 2: aC < min (aB, aS, aR)
18
Analyse: methodologie en data
Convenanten: moeilijk meetbaar door diversiteit verschillende methoden
• ongewogen
• subconvenanten
• objectieve weging
• subjectieve weging
toets of type telling uitmaakt voor conclusies toets of type convenant uitmaakt voor conclusies
Overige beleidsvariabelen: belastingen, subsidies, regelgeving Onzekerheid: veel gevoeligheidsanalyses
19
De feiten
20
Resultaten
Tabel 1. Effecten beleidsinstrumenten op energie-intensiteit
0-0,1%00Subsidies (+10%)
-1,4%-0,5%-0,3%-0,5%Belastingen (+10%)
000-0,4%Regelgeving (+1)
0-4,7%00Convenanten (+1)
OverigTransportIndustrieTotaal
Noot: 0 betekent insignificant effect
21
Resultaten
Figuur 8. Percentage significante effecten beleidsinstrumenten
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Convenanten Belastingen Subsidies Regelgeving
Totaal Industrie Transport Overig
22
Conclusies energiebeleid
Weinig of geen bewijs voor effectiviteit convenanten Toch al 20 jaar kern van beleid, ook voor toekomst Einde van convenanten? Weinig kans op trendbreuk energiegebruik Belastingen meest effectief Bij gebruik convenanten probeer effectiviteit te vergroten
door vormgeving
23
Onderzoeksgebied
Empirische economie van de publieke sector Brede scope: onderwijs, zorg, afval, energie, water Uitdagingen:
meetbaar maken van wat moeilijk meetbaar lijkt reguleringspakketten korte termijn versus lange termijn
Bewijzen beleid baat: voorkomen langdurig ineffectief beleid aanbevelingen voor beter onderbouwd beleid
Nodig: betere data, meer evaluaties
Dankwoord