organisatie & personeel hoofdstuk 1 organisatie en organisatiestructuren

Organisatie & PersoneelHoofdstuk 1 Organisatie en organisatiestructuren

Organisatie = samenwerkingsverband van mensen met een blijvend karakter gericht op het bereiken van één of meerdere doelstellingen.

Organiseren = het scheppen van verhoudingen tussen de beschikbare mensen, middelen en activiteiten om bepaalde doeleinden te realiseren


Arbeidsverdeling en specialisatie:• verbetert de productiviteit

Coördinatie:• op elkaar afstemmen van werkzaamheden• Taak van management• grootte en complexiteit spelen een belangrijke rol


Soorten organisaties:

Criteria bepalen op basis van vraag 2


Criteria voor onderscheiden van organisaties:1.Grootte van een organisatie

• Omzet• Aantal personen

2.Product dat ze voortbrengen• Goederen• Diensten: ontastbaar, onscheidbaar, vergankelijkheid

3.Markt• Consumentenmarkt• Producentenmarkt

4.Wel of niet streven naar winst5.Rechtsvorm: juridische vorm waarin organisatie gegoten is


Rechtsvormen:

Opdracht 3


Interne organisatie/ organisatiestructuur:• De manier waarop de samenwerking binnen de

organisatie gestructureerd wordt:• Verdelen van taken met bevoegdheden en

verantwoordelijkheden over afdelingen en personen• Bepalen van relaties tussen personen en afdelingen mbt

doelstelling

• raamwerk van taken, functies, procedures en gedragsregels


Interne organisatie/ organisatiestructuur:Bevoegdheid: het recht tot het nemen van beslissingen

die voor het uitvoeren van een taak nodig zijn.Verantwoordelijkheid: de morele verplichting om een

taak naar beste vermogen uit te voeren.

Iedere persoon heeft een bepaalde functie binnen een organisatie.

Functiescheiding: medewerkers krijgen bevoegdheden en verantwoordelijkheden op één bepaald terrein.

Dit voorkomt fraude en maakt controle mogelijk.


Taken en functies:

Opdracht 4


WerkstructureringTaken opnieuw groeperen om recht te doen aan

capaciteiten van de werknemers en saai en eentonig werk te voorkomen.

• Taakverruiming: taken op gelijk niveau samenvoegen• Taakverrijking: taak niet alleen uitvoeren, maar ook

plannen en controleren.• Taakroulatie: wisselen van taak• Autonome groepen en zelfsturende teams:

werknemers maken in groepjes zelfstandig een eindproduct.


Organisatiestructuur = een overzicht van de wijze waarop taken, bevoegdheden

en verantwoordelijkheden verdeeld zijn over de personen en afdelingen en de relaties tussen die personen en afdelingen.

Organigram =Schematische voorstelling van de belangrijkste

kenmerken van de taakverdeling en de gezagsverhouding in de organisatie.

Spandiepte =Aantal verticale hiërarchische niveaus in een

organigram.


Vier (verticale) organisatiestructuren:1. Lijnorganisatie

• Sterke hiërarchische structuur• Overzichtelijk

2. Lijn- staforganisatie• Minder niveaus door stafafdelingen• Stafafdelingen ondersteunen de leiding

3. Functionele organisatie• Organisatie met hulpdiensten• Stafafdelingen hebben eigen bevoegdheden

4. Projectorganisatie• Tijdelijk samenwerkingsverband tussen personen uit

verschillende afdelingen in de organisatie, gericht op een specifiek probleem

• Matrixorganisatie = projectorg. met permanent karakter


Horizontale taakverdeling:Taken verdelen van eenzelfde hiërarchisch niveau.

Verdeling op basis van 4 kenmerken:1. F- indeling: Gelijksoortige werkzaamheden bij elkaar voegen.2. P- indeling: samenvoegen van werkzaamheden verbonden aan

bepaald product of dienst.3. G- indeling: samenvoegen van werkzaamheden die op dezelfde

geografische plaats worden uitgevoerd.4. M-indeling: samenvoegen van werkzaamheden die dezelfde

markt als doelgroep hebben.

D-toets

Organisatie & PersoneelHoofdstuk 2 Management en leiderschap

Belangrijkste taken van het management:1. Plannen

• Doelen bepalen• Middelen en activiteiten bepalen

2. Organiseren• Inschakelen van mensen en middelen• Taakverdeling, functies en coördinatie

3. Leiding geven• Sturen van mensen; motiveren, activeren, communicatie,

leiderschapsstijl, beloningsstelsel

4. Controleren• Opstellen en vergelijken van prestatie(normen)


Doelen:

Efficiënt = doelgericht; met een minimum aan middelen de doelen realiseren

Effectief = doeltreffend; de mate waarin het doel bereikt is


OrganisatiestructuurSpanwijdte: het aantal ondergeschikten aan wie direct

leiding wordt gegeven.

Omspanningsvermogen: het aantal ondergeschikten waaraan een chef leiding kan geven. Dit is afhankelijk van:• deskundigheid, ervaring, kwaliteiten• Houding en capaciteiten• Complexiteit van het werk• Aantal niveaus onder de leider = spandiepte


Een goed manager is nog geen leider!

Managementlagen:TopmanagementMiddenmanagementLager management (eerstelijnsmanagement)

Managen: plannen, organiseren, leiding geven en controlerenLeiding geven: sturen en beïnvloeden van mensen in de organisatie


Leiderschapsstijlen:

Eigenschappen van leiders: ?Gedragingen van leiders:• Taakgerichte stijl: uitvoering van werkzaamheden belangrijker

dan de groei of persoonlijke ontwikkeling van werknemers.• Werknemersgerichte stijl: streven naar wederzijds vertrouwen,

respect en een prettige relatie met werknemers.

Leiderschapsmatrix/ Managerial Grid van Blake/MoutonOpdracht 15


Leiderschapsstijlen:

Hersey en Blanchard: effectief leiderschap is afhankelijk van de kennis en ervaring van de werknemers. Leider moet flexibel zijn en inspelen op capaciteit van de werknemer.

Fiedler: managers zijn niet flexibel. Effictiviteit van de leider is afhankelijk van:• Persoon van de leider• Medewerkers• Situatie


Leiderschapsstijlen:Kijken naar de mate waarin de ondergeschikte betrokken wordt bij de

besluitvorming van de leider.Drie stijlen:1. Autoritair leiderschap: medewerkers niet betrokken bij

besluitvorming2. Consultatief leiderschap: raadpleegt medewerkers maar besluit

autonoom.3. Participatief leiderschap: medewerkers doen mee in de

besluitvorming.De stijl is afhankelijk van:• Leider• Ondergeschikten• Aard van het werk• bedrijfcultuur


Managementmethoden1. Management bij objectives (MBO): op alle niveaus in

organisatie doelstellingen formuleren en vastleggen in contract. Doelstellingen moeten voldoen aan SMART-eis:1. Specifiek2. Meetbaar3. Aanvaardbaar4. Realistisch5. Tijdsgebonden

2. Management by delegation3. Management by exception4. Management by walking around5. Management by delegation


Managementmethoden2. Management by exception: alleen bij afwijkingen neemt chef

maatregelen. Zolang binnen de grenzen zal medewerker zelf bijsturen

3. Management by walking around: manager in rol van ondersteuner; gaat werkvloer op en observeert. Alleen bij kleinere organisaties mogelijk.

2. Management by delegation:bevoegdheden en verantwoordelijkheden worden overgedragen aan lager management.

Organisatie & PersoneelHoofdstuk 3 Personeelsbeleid

Doelen van personeel en organisatie moeten enige mate van overeenstemming hebben.

Belangrijk om zicht te hebben wat mensen in een organisatie motiveert.

Motivatie: het bewust en uit eigen wil meewerken aan de realisatie van een bepaald doel.

Motivatietheorieën:1. Theory X en Y: McGegor2. Behoeftepiramide: Maslow3. Twee-factorentheorie: Herzberg4. Rechtsvaardigheidstheorie


Theorie X en Theorie Y (Herzberg) Twee soorten aannames van managers over medewerkers:1. Theorie X: klassieke theorie, mensen zijn lui, hebben een hekel

aan werken, geen ambities, willen geen verantwoordelijkheid2. Theorie Y: human relations theorie, mensen willen graag

werken en halen voldoening uit hun werk onder de juiste omstandigheden: mensen willen verantwoordelijkheid dragen, zijn creatief. Management zal in deze theorie kiezen voor het delegeren van bevoegdheden en overdragen van verantwoordelijkheden (participerend/democratisch leiderschap)


Piramide van Maslow

Maslow onderscheidt 5 behoefteniveaus:1. Fysiologische behoeften2. Behoefte aan veiligheid en zekerheid3. Behoefte aan sociaal contact en liefde4. Behoefte aan waardering5. Behoefte aan zelfverwezenlijkingEr bestaat een hiërarchisch verband tussen de behoeften.

Kritiek: geldt niet in alle culturen en leeftijdscategorieën, niet universeel.


Twee-factorentheorie van HerzbergOorzaak van (on)tevredenheid over werk is te verdelen in twee

categorieën:1. Dissatisfiers: hygiënefactoren: arbeidsomstandigheden,

beloning, arbeidsverhouding, kwaliteit van de leiding. Extrinsieke factoren: aanwezigheid leidt niet tot tevredenheid maar tot afwezigheid van ontevredenheid/neutrale werkhouding.

2. Satisfiers: motiverende factoren: medezeggenschap, erkenning, waardering, verantwoordelijkheid en groeimogelijkheden.


Rechtsvaardigheidstheorie

Prestaties, motivatie en tevredenheid hangen af van de eigen subjectieve beoordeling van de eigen inspanningen/beloning in vergelijking met anderen


Sociaal beleid in een organisatie heeft betrekking op de relatie tussen personeel en organisatie en met de presentatie van de organisatie naar buiten.

Personeelsbeleid is een onderdeel van het sociale beleid.= Human Relations Management.Aspecten personeelsbeleid:1. Selectie en aanstelling personeel2. Scholing en ontwikkeling van het personeel3. Beëindigen van de relatie met personeel


Het werven en selecteren van personeel:• O.b.v. Prognoses kijken naar personeelsbehoefte=

personeelsplan• Soorten banen

• Vast/tijdelijk• Fultime/parttime• Flexiebanen: uitzendkrachten, oproepcontracten

• Werving op de arbeidsmarkt• Personeeladvertenties• Bemiddelingsbureaus• Interne werving


• Selectie• Sollicitatiebrieven• Gesprek met personeelsfunctionaris• Gesprek met ‘baas’• Evt: psychologisch onderzoek• Daarna benoemingsprocedure en arbeidscontract opstellen

• Algemene Wet gelijke behandeling

Arbeidsovereenkomst: afspraak tussen 1 werkgever en 1 werknemer waarin wederzijds de rechten en plichten zijn vastgesteld.

CAOPrimaire en secundaire arbeidsvoorwaarden


Beloning:• Tijdloonstelsel: beloning op basis van aantal gewerkte uren• Stukloonstelsel: beloning afhankelijk van prestatie• Premieloonstelsel: beloningsysteem waarbij een vast bedrag

per periode uitbetaald wordt en een extra uitbetaling plaatsvindt als de geleverde prestatie een bepaalde norm overschreden heeft.

Begeleiding van het personeel:• Functioneringsgesprekken: tweezijdig• Beoordelingsgesprekken: eenzijdig• Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP)


Mobiliteit van het personeel:• Promotie• Overplaatsing• Ontslag/beëindigen arbeidscontract:

• Bij bereiken van pensioengerechtigde leeftijd• Volledig arbeidsongeschikt raken• Overlijden• Einde termijn tijdelijk contract• Opzeggen arbeidscontract met wederzijds goedvinden• Dringende reden: ontslag op staande voet• Bedrijfseconomische omstandigheden

Organisatie & PersoneelHoofdstuk 4 Participatief management en medezeggenschap

Organisatie & PersoneelHoofdstuk 4 Participatief management en medezeggenschap

Participatief management: het actief betrekken van medewerkers bij de besluitvorming. Vergroot de effectiviteit van de organisatie.

• Werkoverleg• Kwaliteitskringen• Empowerment: overdragen van verantwoordelijkheden naar een lager niveau

in de organisatie.

MR en ORBevoegdheden:• Instemmingsrecht: voorgenomen besluit van bestuur tegenhouden• Adviesrecht: recht om bevoegd gezag te adviseren over een voorgenomen

besluit.• Informatierecht: bestuur moet MR tijdig informatie verstrekken die de raad

nodig heeft voor vervulling van de taak.• Initiatiefrecht: raad kan voorstellen doen en standpunten kenbaar maken.

organisatie & personeel hoofdstuk 1 organisatie en organisatiestructuren

Documents