Oрганизациски односи

Glava 2. KOMUNIKATIVNOST VO ORGANIZACIJA

1. KOMUNIKACIJA I OSTVARUVAWE

• Komunikacija - pretstavuva razmena na informacii za i vo vrska so raboteweto na pretprijatieto, шto se slu~uva pomeѓu menaxerite i vrabotenite vo pretprijatieto.

Ostvaruvaweto na komunikaciite vopretprijatieto se dvi`i vo dve osnovni linii: -komunikacii po horizontalna linija. - komunikacii po vertikalna linija.• Komunikaciite po horizontalna linija se ostvaruvaat na nivo rabotnik - rabotnik i

menaxer - menaxer.• Komunikaciite po vertikalna linija seostvaruvaat na relacija odozdola nagorei odozgora nadolu.

2. LI^NOST VO ОRGANIZACIJATA

Li~nosta ja formiraat mnogubrojni komponenti koi

se manifestiraat vo sekojdnevnoto odnesuvawe: -dinami~nosta na li~nosta(sekogaш se

menuva,sekogaш se adaptira i sekogaш prima vlijanija odrazli~ni faktori) -фizi~kite predispozicii(goleminata, oblikot ipolot). -рazli~nite grupi vo koi ~lenuvame.

• Li~nosti vo menaxmentot - Aktivnostite naлi~nostite od prvata linija se narekuvaatrabotovodewe, bidejќi neposredno i direktno

rakovodatсo izvrшuvaweto na konkretnite zada~i vo

konkretniorganizaciski edinici, a povisokite nivoa na menaxmentot i podredenite izvrшiteli na

konkretnitezada~и (se raboti za postavuvawe odredena

pozicija voodnosite meѓu menaxerot i poedincite)se narekuvavrven menaxment.

Faktori koi imaat vlijanie vrz eti~kite vrednosti

na organizacijata se:

• piшanite formulari, • pravila i propisi,• primeneti politiki, • sistemot za nagradi i kazni, • zna~eweto dadeno na poedincite,• sistemot na vrabotuvawe, • уlogata na profesionalnite i pravnite

standardi,• primerot daden od liderot i• procesuiraweto na odlukite.

3. MOTIVACISKO ODNESUVAWE

Motivacijata pretstavuva odnesuvawe naso~eno

vo ostvaruvawe na nekoja cel, poaѓajќi od odredena

potreba vo ~ovekot, a so namera za nejzinoostvaruvawe.

Motivot, vsuшnost pretstavuva emocija iliпotreba kaj ~ovekot koja go pottiknuva na

akcija.

Teorii зa motivacijaта na vrabotenite

• СОДРЖИНСКИ ТЕОРИИ

-Тeorijata na hierarhijata na potrebi ili

teorijata na Maslov; -Hertzbergovata teorija na dva faktora; -ERG teorijata na motivacija od Аlderfer; i -Тeorijata na o~ekuvani rezultati

• ПРОЦЕСНИ ТЕОРИИ

1. Motivacija i praktika2. Ekonomski motivi3. Promocija4. Priznanie i nagrada5. Odnosi so Menaxmentot6. Sodr`ina na rabotata7. Odgovornost8. Dostignuvawa vo rabotata9. Sorabotka

4. TEORII NA MOTIVACIJA

-Тeorijata na hierarhijata na potrebi ili teorijata na Maslov.-ja postavil hipotezata deka vosekoe ~ove~ko bitie postoi hierarhija koja ja

so~inuvaat pet primarni potrebi koi, glavno, se zadovoluvaat pohierarhiski redosled:

potrebi za samoaktualizacija

potrebi za poчituvawe

потреби за припадност

потреби за сигурност физиолоошки потреби

Teorija na X i Y: Sozdava~ na ovaa teorija e Mcgregor. и trguva od dverazli~ni pretpostavki vo vrska so ~ovekovata priroda:

• prvata e vo osnova negativna i toj ja ozna~il so teorija X,

• a drugata e pozitivna i toj ja ozna~il kako teorija Y.

Teorija na raste`: Pretstavnik na teorijata postoewеpovrzanost - raste` e Alderfer, кој ја usvoи

osnovnataidejaшto ja promoviral Maslow, no so voveduvawe na zna~ajni izmeni.

Teorija na rabota: Teorijata na кarakteristiki naрabotata ja prote`iraat avtorite Hackman i Oldham.

5. KULTURA NA KOMUNIKACIJA I SORABOTKA5.1. Komunikaciski veшtini

Komuniciraweto na dvonaso~en proces se gradi vrz principot na vzaemno пo~ituvawe i sposobnost toa da se poka`e (na primer, najgolemite zdelki sesklu~eni meѓu partneri koi imaat visok respekt edni za drugi i umeat toa da go izrazat).

Komunikacijata vo sebe vklu~uva:

1. koristi ednostaven jazik;2. da se koristat otvoreni praшawa;3. da se bide siguren deka postoi razbirawe od strana na sogovornikot.4.posvetuvawe vnimanie na drugiot (respekt, empatija, iskrenost);5.da se bide dobar sluшatel;6.da se bide svesen za neverbalna komunikacija;7.da se koristi ednostaven jazik;8.da se koristat otvoreni praшawa;9.da se bide siguren deka postoi razbirawe od strana na sogovornikot.

Dobrite meѓu~ove~ki odnosi vo osnova zna~atpo~ituvawe na drugata li~nost, no i sposobnost,

prekupoka`uvawe da se izrazi slednovo: - respekt - razbirawe - iskrenost

5.2. Uspeшno komunicirawe - ~ove~ki odnosi

Respekt. Ova vklu~uva "bezuslovno pozitiven stav" ili veruvawe deka sogovornikotvo osnova e "pozitivna" li~nost.

Empatija. Empatijata ja vklu~uva sposobnosta da sepo~uvstvuva svetot od gledna to~ka na drugo lice i da se napravi obid da se razbere kako toa se

~uvstvuva.

Iskrenost. Iskrenost ili usoglasenost zna~i za vas da se

gleda kako na ~ovek koj go veli ona шto go misli i gomisli ona шto go zboruva.

Destruktivnata kritika obi~no vklu~uva:

-globalno seopfatno obvinuvawe koe upotrebuva termini so koi seiska`uvaat ekstremni stavovi: nikogaш, sekogaш, treba, mora ("Ti nikogaшne sluшaш", "Sekogaш toa mi go praviш", "Mora ova da go ka`eш"); -obid da se predizvika ~uvstvo na vina ("A znaeш li kolku smetav na

tebe","Mnogu me razo~ara"); -nekontroliran izliv na gnev, netrpenie ili poviшen ton, so koj sogovornikot

se zaplaшuva ("Pogledni шto napravi", "Gi nadmina sitegranici", "Te mrazam");-obid za emocionalno ucenuvawe, naj~esto prekuprezemaweuloga na `rtva("Ova navistina teшko mi paѓa, no smetam deka moja obvrska e da тe

predupredam","Mnogu mi e teшko шto moram da ti ka`am");-suptilni insinuacii, ~ija cel e da se manipulira so drugata li~nost i dase prinudi na neшto ("Ako navistina me ceniш, ti ќe...", -dolg monolog vo koj dominira edna strana("Ostavi me da dovrшam",

"Tvoite opravduvawa ne me interesiraat").

5.3. Destruktivna i konstruktivna kritika

• Nasproti ova, konstruktivnata kritika e:

- topla i poddr`uva~ka ("Mi se dopaѓa tvojot predlog, bi mo`ele da se sretneme

za da go razgledame detalno", - kratka i odredena ("Mi se dopaѓa celosno pristapot, no poveќe bi sakalda znam za ovoj detal");- li~na po forma, so ~esta upotreba na "jas";- trpeliva, bez o~ekuvawa deka drugata li~nost vednaш ќe se slo`i ili

пromeni ("Znam deka za ova ќe ni treba vreme",)- otvorena za ~uvstvata na drugiot("Mo`am da zamislam kolku toa

teнalutilo...- otvorena kon tuѓite mislewa ("[to misliш ti za ova");- vnimatelna - se obiduva da ja ograni~i kritikata samo na odreden detal,

ane da se proшiri na celata li~nost ("Te cenam kako partner, a toa javklu~uva sposobnosta da diskutirame za ovaa rabota");-naso~ena kon sorabotka i kon pozitiven rezultat ("Na koj na~in bi

mo`eleda rabotime zaedno").

5.4. Pre~ki vo komunikaciskiot proces

Pre~ki: Nedorazbirawata vo komuniciraweto, odnosno komunikaciskiot proces se mnogubrojni, a tie proizleguvaat od ispraќa~ot i prima~ot na porakata.

Nedorazbirawa koi gi predizvikuva ispraќa~ot na porakata:• ispraќa~ot ne znae шto saka da ka`e • ispraќa~ot na porakata znae шto saka da ka`e, no... • emocii

Nedorazbirawa шto gi predizvikuva primatelot na poraki:

• loшo sluшawe • prebrzo zaklu~uvawe • razliki vo percepcijata• li~nost • stereotipni vrednosni procenki • kulturni razliki

6. RAKOVODNO-SOPSTVENI^KI ODNOSI

• Zaradi ostvaruvaweto na krajnata cel profesionalnata komunikacija i etika se potpira na slednive tezi:

-vrven menaxment -timska rabota i delovna komunikacija.

• Vrvniot menaxment i timskata rabota se sveduva na:-samopo~ituvaweto, -сozdavaweto tim, -sozdavaweto visokoproduktivni timovi, -timskata rabota, -komunikaciskite barieri,- uspehot na rabotnoto mesto, -govorniot jazik i sluшaweto i-komunikacijata so najva`noto lice vo firmata.

Samopo~it e sostojba na duhot i se meri sporedсopstvenoto odnesuvawe.

Sozdavawe na tim: Timot se definira kako grupa luѓekoi rabotata ili se odnesuvaat na na~in koj i pomaga da gi postignat nivnite zaedni~ki celi.

Visokoproduktiven tim: se aktivni grupi na luѓe koi se obrazuvale na zaedni~ki celi, harmoni~no daсorabotuvaat i da se raduvaat na rabotata i dapostignuvaat odli~ni rezultati.

Timska rabota:Timskata rabota ovozmo`uva da mnogu problemi mo`atдa bidat reшenie, pri шto ne mo`at poedinci da go reшat.

Barieri: opшtokomunikaciskite barieri bi bile: komunikaciskibarieri(individualni razliki - stilovi), na~in na komunikacija(mentalni barieri),бarieri za efektivno sluшawe (vklu~i se vosluшaweto), napredok na novi pozicii (komplimenti)so soveti(konstruktivno mislewe), govoren jazik-sluшawe (zaboravena

oraka).

Sopstveniшtvo: So gradeweto strategii za prestruktuirawe naнacionalnata ekonomija, glavno, seuшte se vrшi ureduvawe nasopstveni~kite odnosi.

• Svojstva na profesionalec

• posveten na toa da im slu`i na drugite• se pridr`uva do objaven eti~ki kodeks• sovladuva specijalizirano znaewe• poseduva opшto poznavawe na drugi sliчni poliwa• poseduva standardi za merewe na znaeweto• aktivno u~estvuva vo profesionalnata zaednica

7. DELOVNA KOMUNIKACIJA I ETIKA7.1. Svojstva na profesionalec

7.2. Kodeks na odnesuvawe

Kodeksot na odnesuvawe sodr`i prednosti i nedostatoci.• Prednosti:• mo`e da motivira so шto ќe se koristi pritisok odkolegite ili ednostavno ќe se uvidi ili prifati odredenaniza o~ekuvawa vo pogled na odnesuvaweto.• mo`e da dade stabilni, postojani nasoki na pravilno иnepravilno odnesuvawe.• dava upatstva, osobeno vo nejasni situacii.• dava upatstva na vrabotenite i ja kontroliraavtokratskata moќ na rabotodavcite.• pomaga da se utvrdat odgovornostite vo

raboteweto.• jasno e deka se vo interes na raboteweto bidejќi giohrabruvaat firmite samite da si bidat eti~ka пolicija.

• Nepovolnosti:• • ~esto se premnogu шiroki i nejasno sostaveni za da vlijaat

vrz eti~koto odnesuvawe.• • prekrшuvaweto na kodeksot e ~esto nepredvidlivo,bidej}i kodeksot рetko sodr`i odredbi za izvrшuvawe ilipak odredbite mo`at da bidat Пremnogu slabi za da sesproveduva kodeksot.

Neeti~ko odnesuvawe: Izvori na neeti~ko odnesuvawe vo upravuvaweto vo kompanijata:• organizacionen pritisok, pritisok za profit, konflikt na vernost,

stres od prekumerna rabota, nejasnost i neusoglasenost;• sebi~nost, arogantnost, samobendisanost, lakomost;• otsustvo na organizaciona kultura• neprifa}awe na racionalizacija izvinuvawe

Eti~ko promovirawe: Promovirawe na eti~koto odnesuvawe vo kompanijata

e voslednovo:

• da se bide dobar model za esnafot;• da se postavat soodvetni kontroli za raboteweto;• da se utvrdi kodeks na odnesuvawe;• da se komunicira jasno i otvoreno;• da se nagradi eti~koto odnesuvawe, da se kaznineeti~koto;• da se u~estvuva vo obuka za etika.

• Eti~ka propozicija• Eti~ka moќ(намена, гордост, трпение,

упорност, перспектива)• Eti~ki funkcija (faktori)1. piшanite formalni pravila i propisi;2. primenetite politiki;3. sistemot na nagradi i kazni;4. znaeweto dadeno na poedincite;5. sistemot na vrabotuvawe;6. ulogata na profesionalnite i pravnite standardi;7. primerot daden od liderot;8. procesot na donesuvawe odluki.

• Eti~ka odluka1. avtonomen 2. heteronomen

• li~ni normi i postapki;• normi i postapki vo odnesuvaweto kon drugite;• normi i postapki vo raboteweto - trudot;• normi i postapki vo opшtestveniot sistem;• opшto~ove~ki normi i postapki;• definirawe na osnovni eti~ki pouki.

8. KOMUNIKATIVNI ODNOSI

8.1. Eti~ki vrednosti

• Мoralnite celi i pojavi vo javnoto dejstvuvawe: - etika vo zaedni~koto `iveewe; - etika vo `ivotot i zaednicata; - javnata slu`ba i etikata; - eti`koto zna~ewe i dol`nosta; - osnovite na eti~kiot normativen sistem na javnataslu`ba; - moralnata funkcija na korisnosta; - politi~koto zna~ewe i funkcionalnosta na javnotodejstvuvawe; - moralnite vrednosti i normi na javnoto dejstvuvawe

8.2. Eti~ko dejstvuvawe

Etikata na javnata slu`ba proizleguva od:

• celite i zada~ite na taa slu`ba;• posebniot vid odgovornost vo javnata dejnost;• osobenite dol`nosti vo bankarskata slu`ba;• specifi~nite slo`eni okolnosti i teшkotii naslu`bata.

Vo sistemot na vrednostite i moralni normi vo nekoja javna slu`ba se vklu~eni poveќe elementi:

• dobra zamisla i uspeшna organizacija naдejstvuvaweto;• ispolnetost pri dejnosta;• brzina na akcijata;• to~nost, preciznost• kavlitete na dejstvata;• niska (prifatliva, konurentna) cena na uslugata;• jasno razgrani~uvawe na dejnosta;• blagoprijatnost pri komunikacijata vo dejnosta;• postojan razvoj na dejnosta i na vidot i nivoto na uslugite;• tolerantnost kon barawata na gra|anite;• pravilen odnos kon korisnicite;• naglaseno po~ituvawe na li~nosta na korisnicite;• jasna situacija za obvrskite na site i na sekogo vo

slu`benataкomunikacija pri ovie dejstva.

Glava 3. PSIHOLOGIJA NA ODNESUVAWE VO ORGANIZACIITE

1. OSNOVNI PSIHOLO{KI SOZNANIJA ZA ^OVEKOT

1.1. Biolo[ka i socijalna osnova

Psihologijata gi izu~uva zakonite spored koi ~ovekot

se sozdava sebe i realnosta [to go opkru`uva, japre`ivuva istata i dejstvuva vrz nea, [to zna~i giizu~uva zakonite i zakonomernostite [to go opredeluvaat odnesuvaweto ili aktivnosta na~ovekovata li~nost.

1.2. Psiha i podra~ja na trudot• Psiha na trudot: Vo procesot na trudot ~ovekot japlanira svojata dejnost, gi ostvaruva soodvetniteaktivnosti, izvr[uva rabotni dvi`ewa i gi re[avamentalnite zada~i vrz osnova na materijalot sodr`an vonegovata memorija, profesionalnite podatoci na dobienite instrukcii itn.

Psihologii na trudot: proizvodstvo, uslugi, administracija,

promet i drug vid raboti.

Osnovata na psiholo[kiot `ivot ima materijalen, odnosno biolo[ki i socijalen, odnosno op[testven karakter.

1.2. Psiha i podra~ja na trudot• Psiha na trudot: Vo procesot na trudot ~ovekot japlanira svojata dejnost, gi ostvaruva soodvetniteaktivnosti, izvr[uva rabotni dvi`ewa i gi re[avamentalnite zada~i vrz osnova na materijalot sodr`an vonegovata memorija, profesionalnite podatoci na dobienite instrukcii itn.

Psihologii na trudot: proizvodstvo, uslugi, administracija,

promet i drug vid raboti.

Podra~ja na trudot:• prilagoduvawe na rabotata kon ~ovekot;• prilagoduvawe na ~ovekot kon rabotata;• prilagoduvawe na ~ovekot kon drugite luѓe.

2. OSNOVNI PSIHOLOШKI ELEMENTI NA LI^NOSTA

2.1. Karakterizirawe na li~nosta

Својства:

-sposobnosti;

-temperament; -kreativnost.

2.2. Tipologija i profesionalizacija na lu\eto

- Tipologija - Profesionalizacija

3. PSIHOLOGIJA NA ODNESUVAWE VO ORGANIZACIITE

3.1. Perceptiven proces

• Percepcijata se definira kako neposrednosoznanie za predmetite i pojavite so posredstvona setila.

- Percepcija na fizi~ki svet - Percepcija na prostor i vreme - Percepcija na drugi lica - To~nost na percepcija

3.2. Psihologija i sodr`ina na organizacisko odnesuvawePsihologija na organizacisko odnesuvawe: Vo organizaciite interesot za organizaciskite odnosi ne e vo pretstavata na kulturata sama po sebe, tuku pred sevo nejziniot potencijal za vlijanie vrz performansite na pretprijatieto. Za uspe[no rabotewe na pretprijatieto neophodna e organizaciska kultura so odredeni karakteristiki i sodr`ina.

Sodr`ina na organizaciska psihologija:organizaciskata kultura sozdava ambient vo koi pripadnicite na organizacijata na ist na~in gi osoznavaat i sli~nite situacii i voedno go usoglasuvaat svoeto odnesuvawe.

ELEMENTI:

4. ELEMENTI ZA ORGANIZACISKO ODNESUVAWE

• bazi~ni pretpostavki, stavovi, veruvawa i na~in na mislewe;• dominantni vrednosti, шto se osnova na organizaciskite normi;• osnovna filozofija, ideologija, politika i vizija;• zaedni~ki o~ekuvawa, identitetot na organizacijata;• organizaciski normi, шto go rakovodat odnesuvaweto;• atmosfera, klima i ambient шto se e vo organizacijata;• formalno napiшani i neformalno napiшani pravila;• simboli, odbele`uvawa, rituali, prikazni i ceremonii;• istorija, tradicija, naviki i obi~ai vo organizacijata;• koristewe na jazikot za meѓusebna komunikacija i mislewe;• sposobnost na koristeweto na informati~kata tehnologija.

Daft govori za ~etiri tipa na organizaciski odnesuvawa-kulturi:

1. adaptibilna,2. misiona, zaemna 3. i konzistentni organizaciski odnosi.

5. TIPOLOШKI KARAKTERISTIKI NA ОRGANIZACISKIOT ODNOS

Vo odnos na stepenot na rizikot i brzinata [to gi prezema

pretprijatieto vo svojata delovnost pred se informaciiteod pazarot za rezultatite od raboteweto spored Deal iKenneds se naveduvaat ~etiri tipa na organizaciskiodnosikulturi:

• ma~o kultura, • delovna, • sistemska i • procesna.

.

Wiener i B. Reiman, od aspekt na organizaciskata struktura,

isto taka poso~uvaat ~etiri tipa na organizaciskoodnesuvawe - kulturi:

• pretpriemni~ka,• strate[ka, • [ovinisti~ka i • elitisti~ka.

.