orhan kemal haniminciftligi vukuatvar

8/8/2019 Orhan Kemal HaniminCiftligi Vukuatvar

1/185

Orhan Kemal _ Cilt1 Vukuat VarORHAN KEMAL VUKUAT VAR!ORHAN KEMALVUKUAT var4. BasmRecai Efendi Cocuk Kutuphanesi

TEKN YAYINEVI.Taneleri fndk iriliindeki kehribar tesbihini skrdatarak Kurukopru'de, berber Kurt Resid'indukkanndan iceri giren Cemsir, kapda bir an durdu.Berber Resit o sra gozunde gozluk, yapraklar lime lime olmus Kankalesi Cengi'ni kimbilir kacnc kezokumaktayd. Kendini kitaba kaptrms, sallanyordu.Cemsir'in iceri girdiini gorunce, gozluunu telasla ckarp kalkt:

Buyur aa! Cemsir iceri yurudu: Esselamunaleykum! Vaaleykumusselaam..Bir doksan boy, yuz kilonun ustunde arlyla Cemsir, keyifli gozukuyordu. Uclar kulaklarna varankapkara, prl prl byyla, ayna karssna gecti. Kendini, daha cok da koc byn uzun uzun gozden

gecirdikten sonra, berber Reside dondu, biraz gec, sordu : Keyfe te hose? Kupkuru Resit: Hose, dedi. Hose kurban!Hele ver su zknabutlar..Berber Resit cekmeceden el aynas, cmbz, b-ykya kutusunu ald, getirip Cemsir'e verdi.Cemsir alcak bacakl hasr iskemlelerden birine badas kurarcasna oturdu ilkin, olmad. Aynay orayakoydu olmad, buraya koydu olmad. Birden sinirlenerek, icat edene sodu.Resit:

Ver ben tutuyum aa, dedi.stemez.Yanbasndaki iskemleyi cekti, ayaklarn dayad, yuzunu daha cok da byn en iyi gorebileceibicimdeaynay dizleri arasna yerlestirdi, byn bura bura, ya bya yedire yedire yalamya baslad.Berber Resit'se, elinde gozluu, Cemsir'i hayranlkla seyrediyordu. Erkekdediin boyle olurdu iste.Enine, boyuna, alml calml, koc bykl..Bir ara Cemsir:

Bizimki, dedi bakmadan, yeni bir tane yakalams!Yesile calan kupkuru avurtlar, ufack ufack kara gozleriyle Resit, kurnazca guldu: Helal olsun. Sen onun yerinde olsan., hi? Hakarete urams gibi sertce dondu: Niye? Bana ne olmus? Ne olacak? Onnan bir misin sen? Birim ya, ne var?Aho, birmis. Kalubela'nn Cemsir'i kuzularla krplsn da gule gule patla!Cemsir kaba kaba gulerek basn sallad. Doru . soyluyordu galiba Resit. Enine, boyuna, koc bynakarsn, genclii ucup gitmisti. Onun genclii oysa...Dorduncu Ordu diye anlan Dou'da, bundan tamam otuz bes yl once., on yedisini surmekteydi ozaman, olu Hamza kadar. Belinde Trablus pusu, ayaklar nda kanarya sars yumurta okce yemeniler,bacanda cep azlar srma islemeli, ngiliz laciverdinden salvar, hatta srtnda tozkoparan cepken...Denin bir ic gecirdi.Berber Resifle ta o zamanlardan arkadastlar. Azbucuk hsmlklar da vard ya, dostluklar her seyinustundeydi. Bir fndklar bile olsa kardes pay paylasrlar, birine yan baklsa oteki bunu kendinesayard. Bes ictikleri ayr giderdi.Gunun birinde akllarna stanbul'a gitmek geldi!Cemsir'in babas ora toprak beylerinden, halli mall bir ihtiyar, krkndan cok sonra kazandCemsir'iyle,Cemsir'inin kafay cekip cekip karlarn, kzlarn ardnda dolanmasyla gururlanrd. Olunun illakistanbul'a gitmek icin ayak diremesine dayanamad, kemerine yuz krmz altn kendi eliyle dizdikten

sonra, Residi kyya cekti: Cemsir'im sana emanet. Govdesine bakma, mukayyet ol. Selametle gidin, selametle donun.


2/185

Donuste olumu senden birtamam isterim ha!O zamanlar berber yannda calsan Resit, birbirine cok yakn ufack gozlerini krpstrarak: Hic merak etme day, dedi. Avel Allah, sonra ben. Cemsir'in klna bile halel gelmeziGelir mi, gelmez mi., oras henuz belli deildi yasl adam icin ama, olundan ayrlmak cok arnagidiyordu. Bu icat da nerden ckmst, ah nerden? stanbul nireydiiii, Dorduncu Ordu nire? Kus ucmaz,kervan gecmez yollardan, dalar, belleri asp varacaklardstanbul'a. Ya varamazlarsa? Ya baslarnabiris gelirse? Ya olunun, canndan cok sevdii Cemsir'inin kanl gomleini getirirlerseydi?Gozyaslar icinde olunu kucaklayp: Baba kurban, dedi, baba hayran boyuna posuna. Gitmesen daha iyi amma, madem takt n ak!-na,var git salcala. Amma, gelirken de sut beyaz stanbul avradn koluna takp getirmelisin!Sut beyaz avradn sozu mu olurdu canm?Babasnn frlak damarl kuru elini opup, yannda kopekten cok daha bal Resit, memleketten ckmst.Cks o cks!stanbul'a ayak bastklarnn ertesi yl Birinci Dunya Harbi patlams, ondan sonra da babayla oulbirbirlerine hasret kalmslard.Anas yoktu, kardesi yoktu. Emmi, day, hala, teyzeleri vard ama, emmi, day neyse, Kar kancktakm dedii halasyla teyzelerini hesaba katt yoktu. Hatta guzelliiyle un salms kucuk

teyzesindenoturu utanr, isterdi ki yaknlar cirkin, yadrg-larsa guzel, tevatur guzel olsunlar!stanbul'a ayak bastklarnn ertesi gunu, Sirke-ci'den Bahcekap'ya inerlerken, carsafl kadnlararastlamslard. clerinden biri pecesini kaldrp Cem-sir'e hayranlkla baktktan sonra, kendinitutamams, Massallah demisti, krk bir kerre.. seni yara-dana kurban olaym!Ne care ki Turkceyi pek az biliyorlard. Kadnn dediklerini anlamamslar, anlamaynca da uzerindedurmamslard. Oysa kadn sut beyazd, uzun kirpikli iri gozleri, istah verici etli dudaklar, ufack azvard. Hani isi gucu brakp ardndan gitseler, kadn arkadaslarndan ayrlp Cemsir'in pesine duser miduserdi.Tahtakale'de hemserilerinin yannda eyiesiyor-lard.Tahtakale de, Tahtakale'ydi hani o zamanlar!

El ustunde tutularak yatp kalktklar Sadrvanl otelin havuzu basnda hazrlattklar icki masasnakuruldular da ikiser kadeh attlar m, Cemsir'in seyrine doyum olmuyordu: Pence pence yanaklarhafifcebuulanyor, yeni terlemis komur karas byk, uzun kirpikli, kudretten surmeli kara gozleriylemasallarnHazret-i Yusuf u olup ckyordu.Derken calglar, cengiler.. Tahtakale esnaf icinde kulanparal sanat haline getirmis erbap cevrelerinialveriyor, baslyorlard hep birlikte demlenmee.Havuzbas alem oluyordu cok gecmeden., bir yanda calglar calnr, cengiler kvrm kvrlrlarken, oteyanda kulanparalar cekisir, Cemsir icin, Cemsir'in askna ana avrat kufurler grla gider, daha olmazsatabancalara sarlnarak havaya altpatlarlar bosaltlrd. Bir Yanaki vard, terzi Yanaki uzunolu..Sultannreaya kullarndan. Su icse sarhos olurdu Cemsir'in karssnda. Kendini bildi bileli Rum, Arnavut, Bosnak,talyan olanlaryla dusmus kalkms, sarraf babasndan kalma altnlar mahbup meclislerinde deveyapmst da, omrunde Cemsir gibisine rastlamadn ack ack soyler, Cemsir'den de odu kopard.Delikanl yaksklyd falan ama, o kadar. Oturulup icilsin, yuzune bakla bakla gousler yum-ruklansnd.s el pesrevine dokulmeye baslad m, Dorduncu Orduludan cok Resifin nevri donuveriyor, elbeldekialtpatlara gidiveriyordu. Ye beni! diyordu Yanaki Uzunolu, ye beni be Cemsirakimu. Vre gordu ben cok guzel delikanl ,ma sen baska be yahu!O zamann Tahtakale'si.. kimkime? Zaptiyeler, polis, bekciler alt patlar sesine kossalar bile, cokgecmeden herhangi bir Vukuat olmadn gorunce, kendilerini kaptmveriyorlard havuzbasalemine.

Hava coskun, Mastika, ya da Duziko'lar diledi-ince etkin olsun. Berber Reside vzgeliyordu. Cem-sir'esatasmalar aztt m, ufack ufack gozleri hemen cakmaklanveriyor, nevri donuveriyordu. Arada


3/185

mahsustan yaratlan ictenlik anlar da olmuyor deildi. Ornein, serefe kadehlerin kalkt, naralarnatld, gouslerin kyasya yumrukland anlar... Pirlerden biri Cemsir'in guzellii karssnda kendinitutamayp Cemsir'e sarlverdi mi, Resifte safak atveriyor, atverince de araya girip, krk sekiz kilosuy-laetli butlu Cemsir'i koruyordu.Daha sonra zil-zurna kalklyor, basta Cemsir'le Resit, arkalarnda Yanaki Uzunolu'yla butun erbap.sarklar maniler icinde karsya geciliyor, Galata, ya oa Yuksekkaldrm altust ediliyor.

Nereye gidilirse gidilsin, ne olursa olsun, Resit her zaman Cemsir'in kolundad r. Mevsim kssa, vckvcksokaklarn kaypak camuruna, yazsa tozuna toprana batla ckla gidilir, genelevlerin alt ustunegetirilirdi.Sevdii icin gozunu budaktan saknmayan, guzelliiyle naml, zevk ehli, vefakar orospular vard. Geceyarlar, hatta sabahlara kadar Mastika'nn alas icilir, Asc Pandeli'nin kendi elleriyle hazrlayp getirdiimidye tavalar, buulama levrekler, cesit cesit kzartmalarla salatalarn her turlusu buyuk bir istahlayenilip yutulurdu.Yakc guzelliiyle unlu bir Eleni vard. Cici derlerdi ksaca. Oyle her onune gelenle ckmaz, kulhan kar.ste bu kulhan ve hovarda kar, Cemsir'in dostuydu. Daha dorusu, Cemsir'e oylesine vurgundu ki,beyler, pasalardan szdrdn Cemsir'e yedirir, kafay cekti mi de zvanadan ckverirdi: Of Zemsiiir, ye beni Zemsirakimu!

Boyle zamanlarda dunyadan pervas yoktu. Kendini Cemsir'in kucana brakr, her ikisine de imrenen,hayran bakslar onunde genc adamn boynuna sarlr, raknn alevinden halvet kzlna calms terliyanaklarna ufack dudaklarn yapstrarak onu emer, ayba falan aldrs etmezdi. O kadar ki, sayetResitaraya girip, baslar donmus sevgilileri kendilerine getirmese, daha ileri gidebilirlerdi. Ama Residin ikisuluu hatrlatan kaslar catlp da, ofkeli sesi ylan sl gibi fslaynca, Cemsir de. Cici de kendilerinegelir, derlenip toparlanrlard.Birinde Cemsir'le gene uzun uzun oynasp, onun hayran olduu yuzune baka baka alamya baslyanCici, Zemsir demisti, oldur beni Zemsir!

Gozune Resit ilisince de, Ama o, o sok fena. Getirme bir daha nolursun Zemsiir!

O zaman, iste o zaman isin rengi deisivermisti. Yakc bir erkek guzeli, ama kocaman bir budaladanbaskas olmyan Cemsir, alev dokunmus ispirto gibi parlams, kendini karyoladan atarak, giysilerine

sarlmst.Gidecekti, bir daha gelmemek uzere gidecek, Cici'nin yuzune bir daha bakm yacakt!Kadn'sa anlamst falsosunu. Krd potu duzeltmek icin Cemsir'in eline ayana dusmus, kendiniyerden yere atarak gitmesini onlemeye calsms, beli krk ylan gibi, Cemsir'in ayaklar altndasurunmus, inlemis, yalvarmst.O gunden sonra Resit bas tac edilmisti. Gunun birinde de hic beklenmedik bir sey: Ci-ci'nin mamasellibeslik Kalyopi, Cemsir'in sofrasnda Cemsir'e baka baka kendinden gecmis, istavroz ckararak: OhZemsir, kurban olaym sana. Bitirdin beni! demis, porsuk derilerini titrete titrete delikanlnn boynunasarlvermisti. O zaman, iste o zaman Cici'nin gozleri donmus, onundeki bira sisesini kapt gibi...O gunden sonra ne mama, ne de Cici iflah olmamslar, biri hastahanede, oburu hapishanede mumlargibi eriyerek, ortalardan silinip gitmislerdi.Cemsir'e goreyse hava hostu. Cici gittiyse Ef-tahiya vard ; Eftahiya olmazsa Marika. Marika fazlacasismansa Despina, Benli Nigar, ya da pasa kz Selma! Ama en cok, Sisli, Nisantas, Buyukada,Kadkoy'un gunes gormemis dilberleriyle duser kalkard. Hemen hepsi de neleri var, neleri yoksayedirirler,bu yuzden de hemen hemen hic cal smazd. Dunyaya yemek, icmek, srtustu yatp guzel alemyapmak icin gelmisti sanki. Kadnlarn ardndan kosmaz, tam tersi, kadnlar onun ardndan seirtirlerdi.Arada konaklardan birinin alt kat kafeslerinden biri usulcack kalkard. Cemsir durur, soyle bir bakar,sonra yoluna koyulurdu. Ustyan Reside kalms bir isti. Resit uygun gormusse her sey olurdu.Gormemisse, yoluna altn doseseler bos.Cemsir isini bitirmisti. Aynayla otekileri geri verdi.Arkadasn ovucunun ici gibi bilen berber Resit, Cemsir'in gene oannn skldn anlamst.Kurtce sordu :

Hayrola., ne var?

Cemsir icini kahrl kahrl cekti: Efkarlandm.


4/185

Neye?

Cemsir, caddeden gelip gecenlere dalms susuyordu. Neyesi var myd? Resit bilmiyor muydu? Otuzbes, krk yl once smsk, kutur kutur, prl prl bir elma kadar sapasalam olan Cemsir, artkyorulmustu. Ne zaman ayna karssna gecip kendine baksa, eski diriliinden iz kalmadn gorerekefkar-lanr, pek pek: Avratlar yedi beni Resit, derdi, yedi bitirdiler tum!

Boyle olduu halde, hala dort kars, dort kardan saysn kendinin de bilmedii, yirmi kadar irili ufaklcocuu vard. Karlarndan en buyuu Kurt, ikinci Arnavut, ucuncu Arabusa, en kucuu de Bosnak't.Karlarnn dordu de ardndan suruklenmis, Cemsir'in yoluna saclarn supurge etmislerdi. Oysa, dordude cevrelerinin en guzelleriydiler; ardlarnda suru suru hayranlar vard. Vard ama, deil hayran, ask,sevdal, srasna gore analarn, babalarn, hatta cocuklaryla kocalarn tepip gelmislerdi. Gelmisler,Cemsir'in koynuna girip ckmslar, gebe kalms, dourmuslard. Zaten hep boyle olurdu bu. Kadnlargebe kalr, kendi kendilerine dourur, cocuklar yasar, yasamaz, yasyanlar da adeta Cemsir'in dsnda,kendi kendilerine buyurlerdi. Aaaaaamaaaan, derdi, yasyan yasar, olen olur. Cenaballah deilim ya!O boyle dusunurdu ama, kadnlarla coouklarsa onun ustune titrerlerdi adeta. Besiden gerilmis birboayd o. Gozalc, prl prl tasl altn yuzukler bulunan ellerini arkasna koyarakKulunc kra kramahalleden gecmez mi, pencerede hemen kadnlar belirir, arada soyle konusmalar olurdu : Boa geciyor! Aygr.. Enseye hele enseye!

lahi boyun devrilmeye emi? Niye? Varsn devriliversin, nolurmus?Sinirli bir kocakar hemen atlrd: Tobe de kz! Niye?

Nasl dilin varyor da soyluyorsun? Neden soylemiyecekmisim? Az canlar myakt? Yaksn, helal olsun ona hersey. Tu tu tu... krk bir kerre massallah!Ve kahkahkalar.Bu konusmalar Cemsir'in isittii de olurdu. sitir, doner bakar, guler, sonra da tohumlu pamuklarntohumundan ayrlma isinin yapld Crcr fabrikalarnn arkasndaki arala ar ar yururdu. Buradakarlarndan biri, ay inine benzeyen, lklk gubre, is, genzi trmalyan aczeytinya ya da sidik kokanizbelerden birine girer, kendini bir kosedeki mindere b rakr, iri taneli sar kehribar tesbihini ckarp,baslard sakrdata sakrdata cekmee.Kadn icin boyle anlarn gururu bambaska olurdu. Stmadan bir deri bir kemik, calst Crcrfabrikasnnpamuk tozu yuklu ar havas icinde uykusuz gecmis gecelerin goz cevrelerinde mor mor halkalarakarsn, nazdan krlarak, yakskl erkeinin kendisine geldiini komsulara gosterebilmis olmannmutluluuyla, iceri girer, dsar ckar, ortalarda yeni gelin gibi dolanr dururdu.Cemsir'se, guclu ceneleriyle ar ar gevis getiren besili bir srn lk tenbeiiii icinde bir kyyayanlams, yar kapal gozlerini bir noktaya dikmis beklemektedir.Para beklemektedir!Adn sann bilmedii, bilmek gereini duymad suruyle cocuunun butun bir hafta, her gun en asaon iki saat calsma karsl kazandklar paralar beklemektedir. Cocuklar mavi para zarflarylafabrikadan henuz donmemislerse, analar, uzun kapkara sac kara don icindeki kvrak kcn doe doekocasna yiyecek hazrlarsa da, Cemsir'in bekledii un bulamac, pek pek yarm kask kuyruk yaylapismis bulgur pilav, ya da yarma denilen, ikiye krlms buday corbas deil, paradr.Cocuklar haftalklaryla terli, yorgun gelip de, mavi zarflar icindeki paralar n babalarnn etli, kocamanavucuna braknca, adam canlanr. Cocuklarnn yuzlerine bile bakmadan zarflar yrtar, paralarcabucak sayar. Brakacan analarna brakp, ust yann kara salvarnn genis cebine atarak, yolu tutar.si bitmistir artk. Ay inine benzeyen, lklk gubre, is, yank zeytinya, ya da sidik kokan izbede dahacok durmann anlam kalmamstr.

Kadnla cocuklar ardsra gider, babalarn yolcu ederler. Bu bile daha cok kadn icin, tadna doyulmazbir seydir. Kocas, herkesin imrendii, koynuna girebilmek icin can att kocas ona gelmistir. Dostadusmana kars gelmistir ya!


5/185

Adam gider. Kadn, mutluluktan en az on yas genclesmiscesine, prl prl gozleriyle avlunun ortasndadurur, cevreye duyurmak icin baslar: Babanzn dediklerini duydunuz ya? Karsmam. Vallaha kemiklerinizi krar. Sizin babanz baskalarnnbabasna benzemez, haberiniz olsun!Babalar cocuklarna bir sey soylemek soyle dursun, basn kaldrp yuzlerine doru durust bakmamstrbile. Ama kadn boyle konusmak zorundadr. Cunku ayn avluda oturduklar diyelim bir Guli-zar,odasnn kaps onunde saclarn taramaktadr. Gulizar yirmisinde yoktur henuz. kinci kocasndan dakacal on gun olmamstr. Sonra Gulizar'n uzun saclar, renk renk fistanlar vardr. Dudaklarn boyar,gozlerine surme ceker, pudra allk kullanr. Kahkahay att m, avlu cnlar. Daha kotusu de, Cem-sirgibi kocam olsa tobe kacmam! demistir komsulara.Komsular arada :

Selvi, derler. Erin niye gunde gunde gelmiyor? Niye her daim sennen yatm yor? Bir avradn erigecelerini esiynen gecirmez mi?cinde yaradr bu ama, gene de ekini belli etmemeye cal sr: Onun vazifesini biliyon mu sen? si pek zor. Onun isi tekmil aalarla, beylerle. Onca tarlaya rgatbulmak kolay m? Da, tas dolanr durur butun hafta!Sonra da ekler: Can sa olsun da arada bir gelsin. Bize onun cannn sal ilazm!Cemsir'in aalara, beylere, yani buyuk toprak sahiplerine kstan, ilkbahar icin capa rgad bulduu,bulmaya calst dorudur. Aalarla beylerden ald yuklu paralar ksn yamurlu, souk gunlerindergatlara beser, onar, yirmiser datp, adamlarn kimlik cuzdanlarn alr. Capa mevsimi gelince de,adamlar yuk kamyonlarna yukmuslercesine doldurup, pamuk tarlalarna yollar. Ustyan Memo'yakalmstr artk. Ksa boylu, kaln bir esrarkes olan Memo, Cemsir'in sa koludur. Cemsir aa der baskabir sey demez. Cunku Cemsir onu, Cukurova'nn alev alev yanan cehennem scaklarnda harmanmakinesinin en ar isi olan Koltukculukta calsrken kurtarms, kendine yardmc yapmstr. Kuldur,koledir Cemsir'e!Memo, berber Residin dukkannda buldu Cem-sir'i. Ter icindeydi. Yllar yl Cukurova'da yasad halde,Turkceyi hala doru durust kvramyordu. Konustuu dilin kafasn gozunu yararak: Aa, dedi. Seni Yasin aa carir! Cemsir'in konusmas da ondan daha duzgundeildi:

Norecek beni lo?Hic gerei yokken, yamur yemis culaki kasketini avucuna vuran Memo: Bilmirem, dedi.

Tepe saclar dokuk, iri basn hart hart kasd.Berber Resit, bir kydan kuskuyla bakmaktayd. Bekliyordu. Cemsir ona haber vermeden hicbir istutmaz, hatta hatta helaya bile gitmezdi. Gene oyle, dondu, Reside uzun uzun bakt ktan sonra : Ne diyorsun? dedi kurtce. Yasin beni niye card acaba?Resit hatrlatt: Gecen de avans istediydin ya! Unutmustu bile. Hatrlaynca baya sevindi: Sahi ha.. Akl akl deil ki, tuz kaba! Dukkan kapsna gitti, durdu, dsarlar gozdengecirmee baslad. Musambalarn cekmis lastik tekerlekli Kerusa denilen faytonlarn gelip gectiiparke doseli caddeye sicim gibi yamur iniyor, insanlar kacsyorlard. Gokyuzuyse kaln, kapkara

bulutlarla sk skya kaplyd.Yanbasnda dikilmekte olan Memo'ya bakmadan sordu : E, ne yapacaz? Memo gene kurtce: Pasa keyfin bilir, dedi.

Berber Resit gozluunu takms,usturalar biliyordu. Oyle mi Resit? diye sordu Cemsir. Resit bakt: Babam?

Cemsir elleri arkasnda, yanna gitti Resifin. Skntdan patlyacak gibiydi. Residin ustura bileyisine birsure baktktan sonra : Bu havada ne yaplr?Resit memnun, guldu. Anlamst arkadasnn maksadn. Kafa cekilir! dedi Memo.

Berber Resiften bekledii karsl Memo'dan alan Cemsir costu : Yassa ulan Memo., at da sana, avrat da! Elleri arkas nda, dukkan kapsna ar ar yururken :


6/185

Girilir kebapcya, dedi, oturulur masalardan birine, ver edilir raknn gozune... oyle deil mi berberResit?Residin az sulanmst: Senin cannn bulbulu sa olsun aam. Bilmez misin? Eversen sozunden ckmam!Sknt mknt ucup gitmis, Cemsir besili camz arlndan syrlmst. Hemen cekip gitmeliydiler.Durulacak, hele hele vakit gecirecek zaman deildi. Butun masalar tutulup kebaplar, raklartukenebilirdi!Berber Resit: Beni dinlersen, onee Yasin aay git gor, sonra kafalar cekelim! dedi.Aklna yatt. Elindeki tesbihi cebine atarak basn sallad: Doru. Ondan sonra da? Ondan sonra da Giritli'nin kebapc dukkanna!Memo'ya dondu:

Git bir kerusa car surdan!II.Kurukopru'deki Giritli'nin kebapc dukkan, dar, derin, los bir yer, daha cok cumartesiler, iplik, bez,sabun, crcr fabrikalarnn mavi tulumlu iscileri, ustalar, katipleriyle dolar, eski pikabn bozukplaklarndaavaz avaz haykran birinin gazeli, dukkann kebap duman yuklu anason kokulu havasn clgnacevirirdi.Gene oyle, sonuna dek aclms pikapta Hafz Burhan, gucunun yettiince baryor, kebapc dukkannnbuulu camlarnda yamur taneleri kayyordu.Cemsir, berber Resit, rgatbas Memo, dukkann arka bolumunde, sa basta oturmuslard. Erken gelipmasa tutmasalar, oray ellerine zor gecirirlerdi. Kebapc dukkannn en iyi kosesi olduundan, herkesoray tutmak isterdi. Kebapcya gore hava hostu. Sk sk gelip avuc dolusu para brakan Cemsir aadandaha iyisine ayracak deildi ya orasn!Cemsir, baba yadigar gumus kostekli Serkisof marka saatini ckarp bakt. Sonra Reside dondu : Bizim yiit gecikti!Resifle Memo gulumsiyerek baslarn salladlar. Resit: Babasnn olu, dedi. Cemsir sakadan :

Niye? Babasn beenemedin mi? Aboo.. nasl beenmem? Daha ne?

Raksn yudumlyan Resit: Hemen hemen tpk senin gencliin, dpdi, Cemsir'in de istedii buydu. Kadehine gururlasarld. Eski gunlerden kalma bir canllkla raksn yarladktan sonra, catalyla iri bir kebap parcas al-rdi, azna att.Resit gozaltndan Cemsir'e bakyor, adamn hayli bozulmus, yer yer krsklar icinde ama hala yaksklyuzunde yllarca oncenin Tahtakale, Galata, Abanoz gecelerini hayalliyordu.Cemsir de o gunleri hatrlamst. Gercekten de tam olunun yasndayd o zamanlar. On yedi. Amanerdeydi o yllar, nerde olununki! Bizim zamanmz baskayd, dedi. Bizim yetistiimiz devirler...

Berber Resifle anlaysl anlaysl bakstlar. Sonra Memo'ya dondu: Biz is nedir bilmezdik, dedi kurtce. El kapsnda calsmak, ondan bundan azar isitmek, boyunbukmek...Cenesiyle Residi isaret etti: Bu iyisini bilir, belimde halis Trablus kusa, bacamda ngiliz laciverdinden salvar, ayaklarmdakanarya sars yemeniler...Reside sordu:

Nasl, yalan m? Resit basn sallad: Eeeeh o gunler de bir gunmus..

Belimdeki kemerde ya? Yuz krmz altn ki, kale gibiyim. Simdi bakyorum oluma da... bu dunya birurya, bir dus. Bir varms, bir yokmus hesab. Genclik, doyamadan ucup gidiyor!Butun bunlarla Dunya bir pencereymis, her gelen bakp gecti sarksn hatrlamst. Cok severdi busarky. Cataln tabaa vurdu. Kebapc Giritli kocaman gobei, altn disleriyle kosarak geldi: Emret Cemsir aa!


7/185

Bozuk turkcesiyle:

Efkarlandm kurban, dedi. Benim pla koy hele.. Derhal aa, hemen, simdi!Kosarak gitti, pikaba onun plan koydu.Cemsir dirseklerini masaya dayad, yuzunu avuclar icine ald, gozlerini yumdu. Anlatamyaca hazlaricinde yuzuyordu adeta. Sanki goklerdeydi de ucuyor, ucuyordu. Sonra, prl prl elektriklerin zarif rakkadehleri, su surahilerinde krld anason kokulu bir gece baslamst icinde.Dunya bir penceredir her gelen bakt gectiGeciyordu, durmamacasna akan bir seyler geciyordu. Babas, amcas, daylar, teyzeleri, yollar,yollardaat srtnda gectikleri dalar, baklnca bas donduren, kendine ceken ucurumlar, tepeler sonra... batangunesler, doan aylar, ar bir denizmiscesine hsldayan ormanlar, buz gibi kaynaklar, srltl dereler,yollar, kvrla bukule, uzaya ksala uzayp giden yollar, en sonra da stanbul! Denizi, vapur, tramvaylar,cvl cvl insanlaryla kocca stanbul sehri. Tahtakale, Galata, Karakoy, Adalar, Nisantas, Sisli,konaklar,apartmanlar, gene konaklar, sonra gene apartmanlar...Daha sonra, kzgn gunesi, tarlalarnda kan tere bata cka karncalar gibi calslp didinilen Cukurova,dort kars, dort kardan saysz cocuklar...

Birden gene olu Hamza'y hatrlad. Gozlerini act, saatna yeniden baktktan sonra : Dorde geliyor, dedi endiseli.

Memo anlamst aasnn endisesini. Davrand: Gidip bakym m aa? Nereye?

Fabrikaya!

Bu saatte fabrika m kald? Cktysa coktan ckmstr simdiye.. Doru.Tam bu srada, babasnn otuz bes yl onceki halini hatrlatarak Hamza kebapc'dan iceri girdi.Omuzunda ceketi, aznda cgaras, arkasnda kavu-suk elleri... kapdan girmis, icerisini gozdengeciriyordu. Birden gordu. Gorunce de her haline tuhaf bir s marklk yayld. Tam bir kopuk ozentisiicinde, yaylanarak yuruyordu. Sevilip arandn gayet iyi bilmenin smarkl icinde masaya geldi,

admn one atarak: Yaa, dedi. Demek boyle Cemsir aa? Babasnn pek hosuna gitmisti: Neyle?

Raklar bizsiz iciliyor ha?. Memo coktaan ayaa frlamst, berber Resit iskemle ikram ediyordu. Butun bunlara ald rs etmeyenHamza, babasna satasmay onun hosuna gideceini bildii icin, artrd: Cevap ver Cemsir aa, cevap ver bakalm.. Ne cevab? Ne cevab olacak Allahsz, raklar bizsiz iciliyor, plaklar bizsiz dinleniyor... kactan asa olmaz yani?Omuzundaki ceketinin ic cebinden ckard kamay cekjverdi: Bak, buna girdii yerden haber getiren Bursa sout yara derler!Kamay masann tahtasna saplayverdi. Resit yerine oturmustu. Kamay, sapland yerden alp iccebine soktu.Hamza : Berber Resit ver kamam, dedi. Bende dursun kurban. Giderken veririm!

... hikaye-i mansure mi ne? Hasm sahab adamk biz arkadas. Bizim bcamz, tabancamzyanmzda bulunmal. cap etti mi sp, cekivermeliyiz.Ver sunu!Verirdin, vermezdin... sonunda Hamza gitti, berber Resiften Cebren ald. Sonra ikram edileniskemleye oturdu.Babas sordu: E, hos geldin aa., niye geciktin bu kadar? Hos bulduk ya, hani kebapc? Nerde bizim tabak, bardak, kadeh, catal, bcak, kask?Lahzada her sey sip-sak getirilip onune kondu. Niye mi geciktim? Su, boynu kravatllar yok mu? Akl diyor, cek bcan, tabancan, onune gelen


8/185

kravatly sp sp sp!Birden ilgilenmislerdi. Niye? dedi Cemsir.

Brak niyeyi, demin az kalsn birini yiyordum kravatlnn!Resit: Aboo.. dedi.

Aboo'su var m Resit emmi? Adam dinden imandan ckarp kza bindiriyorlar. Su Belediyeaptesanesinegirdik, isiyek dedik bir iki. Birden bir kravatl, efendi yani. Ayana basmsk. Cus dedi. Birbaktm, laf bana! Nevrim dondu ki o kadar olur. Derhal yapstm yakasna, dedim bu cus bize miydi langav gav? Dedi ayama bastn. Dedim, belle ki bastk, n'olacak? Gk dese Habibini sasracam ki AllahAllah., alesteyim tekmil! Lakin demedi, cakallad vaziyeti enayi, bast gitti. Gitti ya, cus laf da tamkoydu. Braktm isemeyi, dustum pesine. Kalanolu fabrikasnn yamacnda kavustum,destekleyiverdim yakasn. Dedim cevap ver lan, sen kime cus dediy-din? Hk mk derken sal sollu ikiMiralay ki, sakrtsn ben kendim bile beendim! Tokad yeyince deli tavuk gibi dondu, anca porttu elimden, yatrd mahalle aralarna. Durur muyum?Hadi ben de arkasndan. Lakin tuttular. Bos-ver dediler, nerden baksan kravatl. Uyduun bir yiitolmal. Vurdun mu el alem pravo demeli. Dusundum, doru. Cieri iki para etmez. Bi dene vursanyars bosa gider!Raksn yudumlad. Sonra babasna dondu : E Cemsir, anlat bakalm., kactan asa olmaz?Baylyordu Cemsir, olunun bu turlu konusmalarna. Kactan dersen olum.. Paranz yoksa haber verin, bak buna mangr derler!c cebinden onluk, beslik bir deste para ckarp masaya att.Cemsir'le Memo hayranlkla gulduler. Berber Resit ufack gozleriyle dikkat kesilmis, genc adamabakyordu. Bu, Hamza'nn gozunden kacmad: Sen niye gulmedin Resit? H? Niye gulmedin de yiyecek gibi bakyon? Kactan asa olmaz yani? H?Berber Resit, Cemsir'e dondu : Olun senden hzl arkadas, dedi. Cemsir basn sallad.Resit paralar isaret ederek sordu: Kimden?

Hamza guldu : Kimden olur?

Mudurun avradndan m? Tabi. Resit:

Hamza, o avrat el cantasnda tabanca tasrms doru mu? Biznen dusup kalkan bizim gibi tabancal , bcakl olmamal m Resit emmi? Demek yiit avrat? Yiit amma... E?

Donunun pacalar cok ksa, yiitlik tekmil dokuluyor. Dokulmese, bildiin gibi deil..Cemsir'le Residin kahkahalar top gibi patlad. Herkes onlara bakt. Koca gobekli Giritli kebapc kosarak

geldi: Ne o Hamza aa? dedi, gene ne anlatyon? Hic canm. Malum!Goz krpt, basyla bir yeri isaret etti. Giritli anlamst : Caktm. Mudurunki deil mi? Kaldr ayan, ustune bastn! Fabrikatorlerden birinin metresiyken, yetiskinoullarnn zoruyla kadn evlendirip, kocasna da fabrikasnda is veren fabrikatorle metresi Behiye'yisehirde herkes tanrd. Hele Giritli kebapc'nn bulunduu semtte onlar bilmiyen yoktu. Butun semt,Behiye'nin, Hamza'y nasl clgnca sevdiini, cantasnda laf olsun diye tabanca tasdn da bilirdi.Uzerinde durmadlar.

Cemsir aa sordu ; Bacn da isten ckt m? Ckt.


9/185

Tabi eve gitti ha? Hamza sertce bakt: Baska nereye gidebilir?

III.Pek ala da gidebiliyordu.O gun Hamza'yla birlikte isten ckms, eve gelmisler, Hamza ustunu basn deismis, lacivertlerinigiyip kebapcnn yolunu tuttuktan sonra, Gullu, anasna : Sinemaya gideceiz, demisti.Cemsir'in en kucuk kars Bosnak Meryem, on dordunde Cemsir'e varms, akca pakca, kara kas karagozlu bir kzd. Uzun kapkara saclar iki orgu halinde belinden asalar doerek yururken, yalnzgenclerdeil, yasllar da ah ceker, gouslerini yumruklarlard. Simdi otuz ikisinde, dipdiri, capcanl , hattaerkeklere gouslerini yumruklattrd yllardan bile guzeldi.Tpk tpksna onun on dordundeki zamanlarm hatrlatan kzna korkuyla bakt.Gullu kzd : Ne var? Ne bakyorsun gene? Aabeyin duyarsa ya? Duyarsa duysun!

Meryem hicbir karslk vermedi ama, yureine bir korkudur dusmustu. Olunun ne lanet olduunubiliyordu. Babas alabildiine smartt icin, bacsr soyle dursun, anasna bile kac kez tokat, hattabirinde yumruk attn unutmamst. Hele Gullu'yu... uc yas kucuu kz kardesini hic yoktan insafszcatokatlams, kz tekmeleri altnda soluksuz brakmst.Boyle olduu halde, Gullu korkmuyordu iste. Sinemaya da giderim, tiyatroya da. Bana hic kimse kar samaz. Calsyorum. Alnmn terini yiyorum,vzgelir dunya!Bulgur pilavn cabuk cabuk atstrdktan sonra kalkt, aynann karssna gecti. Saclarn cozdu,taramaabaslad. Taran disleri hemencik pamuk toz-laryla doluvermisti.Gullu fabrika Crcrlarnda calsyordu. Bu ise sekiz yasnda baslamst. Mahalleli fakir fkara icingelenekti bu zaten. Cocuklar yalnayaklar, sakldak-l entarileriyle mahallenin camuru, tozu tapra icin-de boy atncaya dek oynar, boy atp da palazlandlar m, buyuklerinden calsmayan ya da coktan olmus

birinin kimlik cuzdanyla fabrikaya girerlerdi.Gullu de oyle. O da mahallelerinin birbirini kesen darac k sokaklarnda ksn camurlu sulara, yazn datoza topraa bulanarak palazlanms, vakti gelince de olu teyzesinin kimlik cuzdanyla girmisti Crcrfabrikasna.Gunde en az on iki saat calsyordu. yi kotu kazanyordu da. Kazancnn counu babas elinden alsabile, gene de kendisine bir seyler kald, yllar yl daha iyi bir yasam bilmedii icin, bugununesukrediyordu. On dordune girmee birkac ay kalmst. Kanl canl, taptaze, guzel... onun ardndan daerkekler gouslerini yumrukluyor, gece yarlar evlerinin bulunduu sokak sarhos naralaryla doluyordu.Aldrs etmiyordu. Guzel, cok guzeldi. Elbette laf atacak, elbette gousler yumruklanacak, elbetteelbette evlerinin cevresinde sarhoslar nara atacaklard!Ayna karssnda uzun uzun gozden gecirdi kendini. Guldu bir ara, goz krpt. Sinemada bilmem hangifilimdeki gibi opusme denemesi yapt. O filimdeki kadndan daha guzeldi. Apack bir seydi bu ama,

boyle boyle, ben o filimdeki kadndan daha guzelim dese, arkadaslar kahkahalarla gulerlerdi. Varsngul-sunlerdi. Kemal'den daha m iyi bileceklerdi?Makine dairesindeki yac Kemal'i seviyordu. Arabusa Kemal boylu poslu, yirmi ikisinde yar, yok..Yalnz annesi biliyordu simdilik bunu. Ona kalsa hemencik memlekete duduk olur, dile duserdi. Olsun,duduk olursa olsundu. Korkmuyordu ki! Annesi biliyordu, babas duysa bile hava, bir aabeysi. O dakendi isine karssnd. Fabrikann iplikane, Crcr dairesi, suras burasnda onune gelen kzlakonusuyordu. Butun bunlar yetmezmis gibi, el cantasnda tabanca tasd soylenen bir hanmefendiylede konusuyordu ki, evet evet, kendi isine karssnd o!Birden, sinemaya ilk gidislerini hatrlad. O gun ilk gidecekti. Arkadaslarndan cok isitmisti ama,gitmemisti, siftah yoktu o gune dek. Cok guzeldi sinema, oyle sevmisti ki. Her gun her gun gideceigelmisti. Her gun gitse doyup usanacan sanmyordu. Hic kimse kimseye karsmamal, herkesistediginceyasamalyd. Boyle olsayd, ah boyle olsa.. o zaman her gun gider, Kemal'le yanyana otururlar,Kemal o gunku gibi elini avuclar arasna alrd. Kocaman kocamand Kemal'in avuclar. Nasrl. Onunelleri de pek oyle yumusack, hamfendi eli deildi ama, Kemal'inkiler sert sertti.


10/185

Ellerini baska erkeklerin avuclarna teslim etmek de hos muydu acaba Kemal'inki gibi?Baylmst. cinden lklk bir seyler akmst. Gozlerini yummustu bir ara, daha da hosuna gitmisti lklkaknt. ci kabarmst be! Gozlerini iyice yummus, kendini Kemal'e yaslams, daha sonra da basn gencadamn omuzuna dusuruvermisti.Crcr dairesinde, crcr makinelerine orme kams sepetlerle kutlu, yani tohumlu pamuk tas yanKutlucuolanlara kattan kuyruk taktklar, kuyruklu olanlara butun crcrlar kahkahalarla guldurdukleri birarkadas vard, Pakize, Giritli Pakize... ne anasnn gozu kzd! Demek icinden lklk bir seyler akyor? Senin akmyor mu? Biz oyle seyleri unuttuk artk! Niye?

Niyeymis. Niyesi var m kz? Ben de senin gibiydim, bir olan severdim. Yattk onunla. Ondansonraarkas kesilmedi. nsan bir kerre sever ama sever! Olesi gelir. Ondan sonrakiler hava. Sen simdiKemal'iseviyor musun?

Bilmem. Nasl bilmezsin? Ne bileyim kz? Seviyorum iste.. Ondan hic hic ayrlmamak gelmiyor mu icinden? Her zaman yannda olmay istemiyor musun?stiyoruum. Yataa girdim mi aklmda hep o. Birlikte olsak, sk sk sarlsak diyorum. Uykumkacyor. Kzyorum. Sonra da alamak geliyor icimden. Hic kimsem olmasa ne iyi. O karsr, bu karsr..Kemal'den hoslanyorsam, her zaman birlikte olmak istiyorsam onlara ne? Onlar kim?

Anam, babam, babama bosver ya, Hamza boku. En cok da o. Benim namusum ondan sorulur-mus.

Onun namusu kimden sorulur ya? Erkek olmak ne iyi deil mi? Baskalarnn namusu onlardan sorulur.Kimse karsmaz. Babama bile lan baba der de, babam inek gibi guler! Biz? Su getir, gulme orospu gibi,nerdeydin? Kiminle konusmussun fabrikada?

Brak simdi bunlar. Sonu nereye varaoak bunun? Neyin?

Kemal seni alacak m?

Omuz silkti:

O beni almazsa ben onu alrm!Pakize basmst kahkahasn: Demek o seni almazsa?

Ben onu alrm kz! Nasl? Yolunu keser, bca cekiveririm: Yuru lan!Gene kahkahalarla guldukten sonra:

yi ama, o Fellah, sen Bosnak. Nas l olacak bu is? Aaamaaan, dusunduune bak. Fellah'sa insan deil mi?nsan ama... Amas mamas yok. Seviyorum, hoslanyorum ondan. Her zaman her zaman yanmda olsunistiyorum. Ellerimi avuclarnn icine alsn, opsun beni, bir yatakta yatalm. se birlikte gelip gidelim,sinemaya gidelim. Kimse karsmasn bana. Ne haklar var bana karsmya baskalarnn?Annesini kotu kotu dusunduren de bu haliydi kzn. Dunyay takmyan, takmak istemiyen bir tutumuvard. Bir de olann Arabusa olusu. Ona gore de kz gibi, hava hostu. Arabusa, Fellah.. o daAllannkuluydu. Kz madem seviyordu, varsnd ama, eller ne derler meselesi olmasa! Bir sey deil, babasnnyakn arkadas Resit bir duysa, tamam. Dudue kor ufururdu artk!IV.

Kemal de bir gun : Gullu, demisti. Biliyorsun birbirimizi cok seviyoruz. Cok seviyoruz amma...

Gullu ardndan ne geleceini bildii icin, eliyle azn kapatvermisti:


11/185

Sus sus., biliyorum ne diyeceini! Ne diyeceim? Ben Fllah, sen Bosnak. Nasl evleneceiz diyeceksin. Deme. Ne olursan ol. Cingene ol, Gavur olistersen. Seviyorum seni, zorla m? Baban?

Karsmaz o. Anan?

O dunden karsmaz. Hem biliyor sevistiimizi.. Aabeyin? O kendine baksn. Uzun lafn ksas, dunya vzgelir trs gider arkadas!ste o zaman, tam o zaman cosmustu Kemal. Srm gibi kollaryla Gullu'yu smsk sarms, dudaklarnactarak optukten sonra; Madem boyle, seni benden deil kulu, Allah bile ayramaz! Beni de!O gun de sofradan kalkt, tras takmn, aynay hazrlayp, anasndan scak su istedi.O da kucuk yasmdanberi cesitli fabrikalarda calsms, arbasl, calskan bir genc damd. Fabrika basustasnn emrinde calsyor, gunun birinde de onun yerine ustabas olmay umuyordu. Hele Gullu'-yudeli gibi sevmee baslayp, onunla evlenmeyi kafasna koyduktan sonra, ise busbutun dort elle sarld.Kimlik cuzdan uc yl gec ckarld icin, askerliini yapmamst daha ama, ilk, ikinci yoklamalar olmus,candarmaya ayrlmst. Askerden donuste daha da olgunlasr, Gullu'yu ister. Verirlerse ne ala,vermezlerse, kzn dedii gibi, bir gun Hop ediverir, kacrrd: Cok deil iki oda, bir mutfaklar olur,birbirleri, doacak cocuklar icin yasarlard. Ne iyi, ne iyi olurdu. sten donuslerinde genc, guzel, cvlcvl bir kadn tarafndan karslanmak! Sonra, onun, kendi elleriyle hazrlad sofraya gecip, gulesoyliye, guldure soylete yemeklerini yemek, onun yumusac k, tatl m tatl arln kollarnda tasmak!Ya cocuklar olunoa? Cocuklarn okuturdu bak. Her gun ise gelip giderken raslad yaln ayakl,entarileri sakldakl, gotu bas ack cocuklardan olmya-cakt onunkiler. Sokaa babalar, anneleriolmadan ckmyacaklar, okul calar geldi mi de, fabrikaya deil, okula gideceklerdi. Varsn okusunlar,iyi yetis-sinlerdi. Ynla coouk yapp sokaa salvermek huner deildi. Huner, az, ama oz cocukyapmak, geleceklerini dusunmekti. Yoksa kopeklerin de ard-lar nda suru suru enikleri vard. nsan,hayvan deildir! derdi ayni vardiyada calstklar arkadas.Vard bir otuz bes yaslarnda. Her gun mutlaka gazete okurdu. Odasnda ynla kitab vard. nsannhayvan olmadn o soylemisti ki, doruydu. Kemal bunu ondan once de biliyordu. Biliyordu ama,hayvan olmyan insann, srasnda hayvandan da beter yasayp durduunu gormuyor deildi. Kim nederse desin, Gullu'yle evlenecek, iki odal sipsirin bir evleri, sonra da okula gidip gelecek cocuklar olacakt.Bir gun arkadasna acmst butun bunlar. Oysa tatl tatl dinlemis, basn iki yana salladktan sonradalpgitmisti.Nedenini sormustu bunun. Nicin soruyorsun? demisti beriki. Sunun icin soruyorum ki,

hayallediim seyler olmyaoak seyler mi?Gulmustu : Olacak, olmas gereken seyler suphesiz. Bu tatl hayalleri yalnz senin kurduunu mu sanyorsun?Baskalar da butun bunlar akllarndan gecir-miyorlar m? Nasl yani? Yani, anlattn seylerin insanln musterek gayesi olduunu biliyor musun?yi, guzel, olas seyler. Fena m? Fena olur mu? Daha ne?cini cekmisti: Yasm otuzbes. Seninki ondokuz.. Kucuk yazlmsm, aslnda yirmi ikime bastm! Yirmi iki olsun. Gene de senden onuc y l once basladm su dunyada yasamaya. Ve tabii hayallerkurmaya da. Sunu iyi bil ki, bu dunyada bugun att mz tas, istediimiz kusu vurmuyor!I Beni korkutuyorsun ustacm.. Neden?

_ Kurduum hayallerde kasaneler, milyonluk isyerleri, apartmanlar yok ki. ki odal ufack bir ev,gencbir kadn, sokaklarda yalnayak, bas kabak oynamyacak cocuklar istiyorum. Cocuklarm okutmak,


12/185

adam etmek istiyorum. Elimde bir sey bunlarsanrm... Suphesiz insan iradesinin rolu buyuk. Elindedir, hatta gun gelir ovucunun icinde bulursun da

bunlar. Smsk da tutarsn, tuttuunu sanrsn amaaaa... Ama?

Bir de avucunu acarsn ki..._ Korkmaa basladm!_ Korkma. Sadece dusun, dusun ki, insanlardan hic biri kendiliklerinden, isteyerek, seve seve kaatil,cani, hrsz, serseri, rezil olmaz. Herkes att tasn istedii kusu vurmasn, asnn cuk oturmasnister.Kemal, asklarmz cuk oturmuyor! Ne yapalm?_ Hayatlarmz ask, zar, iskambik katlarnn piyango raslantsndan kurtarmann yollarn ar-yalmonce!O gunden sonra Kemal cok dusunmustu. Bir kaatil, bir cani, herhangi bir serseri gordu mu, eskidenolduunca kzp sinirlenmiyor, bicimine getirip bu hale nasl dustuunun nedenlerini arastryordu. Okadar ki, rahat, varln sand huzuru kacmst..

Krs krs anas, kucuk aluminyum tasta olunun scak tras suyunu getirdi.__ Nereye hazrlanyorsun? diye arapca sordu.\ Kemal de arapca : Hic, dedi.

Yasl kadn biricik oluna uzun uzun, hayran hayran bakt. Bu baksta sadece onun cocukluu, boklugotunu ykad yllarn hasreti deil, icinde yasanlan gunlerin endisesi de vard. Olu bir el kzna mtutulmustu sakn? Hic bilip tanmad bir kza? Arl myd kz, arsz m? Olunu kandrp koynunagirdikten sonra olmadk oyunlar ckarr m, ckarmaz m? Yavrusunun basn beladan belaya sokar msokmaz m? Boyle bile olmasa, olu daha askere gitmemisti. Hele hayrlsila gitsin, tezkeresini alpgelsindi de ondan sonra evlensindi. Nasl olsa bir erkein, herhangi bir kadna ihtiyac vard. Gungelecek, istese de istemese de olacakt bu, Allah'n emriydi ama, her sey srasnda, her sey yolundaolmalyd. Askere gitmeden evlenirse, karsn ya kzn babas, ya da anasnn yannda brakr, yanikendisine emanet ederdi. Yasl basl bir kadnd o. Genclerle urasacak, onlara cobanlk edecek yasta

deildi ki! Anasnn babasnn yanna braksa, kadn uzun sure erkeksiz kalmann azgnlna yakalanrmyd, yakalanmaz m? Yakalanrsa ne olurdu? Olu bunu haber alnca elini kana bulamaz myd?Bulayncahapislere dusup, genclii, insanl mahvolup gitmez miydi?Dolan gozlerinin yasn gostermemek icin dsar ckt.Havann kursun arl parcalanmst. Bulut catlaklarndan vuran gunes, yerdeki kirli su birikintileriniparlatyordu.Tpk boyle kursun arlndaki gunlerden bir gunde rahmetli kocasyla evlenmislerdi. Tpk tpksnaolu Kemal'e benziyordu kocas. Ya da olu, babasna.. Duunleri pek oyle gosterisli olmamst.Kocasnnkiler de, kendininkiler de fakir insanlard. Birkac donum bahcenin sahibi ev halk elbirliiyletopra isler, mevsimine gore marul, domates, patlcan, biber yetistirir, urunun capasn, ayazda yanpkavrulmasnlar diye turfanda sebzelere hasrdan setler yapar, turfandalar yetisince de gene elbirliiyle

toplayp sepetlere doldurduktan sonra esee yukler, kilometrelerce uzaklardaki pazarlara gotururlerdi.Butun gun toplanan turfandalar, bir damlack olsun dinlenilmeden pazara gelinirdi. Kan gcrtlar,eseklerin anrts, beygir kisnemeleri, okuz camz bourtuleri yuklu geceleri ne kadar severdi!Boyle gecelerden birinde pisirmislerdi isi, kocasyla!Tam onyedi yasndayd. Saclar k^r kvr, teni hafifce gunes yan esmerdi. Tpk tpksna olu Kemal'iandran kocasyla butun gece yanyana yuruyerek, pazara bamya gotururken anlasm slard. Birbirlerinitanrlard, tarla komsusuydular. Hatta su yuzunden aileleri sk sk taksr, bu yuzden de uzun suredargndururlard. Dururlard ama, onlara neydi? Geriden geriye de olsa hoslanrlard birbirlerinden. Cevreyebelli etmemee calsarak, birbirlerini gozetlerler, bakslar karslasnca da guluverirlerdi.ste o gece., o geceyi hicbir zaman unutmamst.Ne geceydi o!kisi de eseklerindeydi, esekleri de yanyana, uslu uslu gidiyordu. Uc gun once gene su yuzundentartslms, kazmalar kurekler kaplp birbirlerinin uzerine yurumustu aileleri ya, aralarnda bunun sozubile olmamst. Bol yldzl gokyuzunden, yldzlardan, cinlerden, peri padisahlarndan, olulerden,


13/185

olundukten sonra yeniden dirilineceinden, Shmus'un ermisliinden... tam da Shmus'un ermisliindensoz edilirken, esei birdenbire urkmus, yolun ortasnda caklp kalmst. Kocas, o sra henuz kocasdeildi eseinden atlayp, yardma kosmustu. Ne yapsa bos. Esek on ayaklaryla dimdik, yularndancekilmek deil, cpkyla kcna kcna vurulduu halde admn bile atmyordu.Sakn gozune bir seyler gozukmus olmas nd?Ne olabilirdi?

Su olabilirdi ki, Shmus'tan soz etmislerdi. Belki de Shmus hayvann gozune gozukmus, ya daayaklarnbalayp hayvan yuruyemez hale getirmisti! Olur mu?

Neden olmasn? Ne yapacaz? Bilmem.

Genc adam, hayvannn kcna kcna vurduu cpky elinden alrkeeen, eli eline demisti. kisi de birtuhaf olmuslard besbelli, genc kzn cpk tutan elini avuclayvermisti!Cekmemisti elini genc kz, hatta dusunmemisti bile bunu. O kadar hazrd. Sonra cpk, esein onayaklaryla dikilip kalmas, inad falan unutulmus, genc adam guclu kollaryla genc kza sarlvermisti.Dudaklar dudaklarn bulmustu ilkin. Sonra genc kz, genc adamn guclu kollarnda esekten alnms, yolkysndaki fundala tasnms, yurei carparken yere srtustu braklmst. Hic hic kars koymamst, tamtersi, boynuna sarlmst genc adamn. Ama isler hzla ilerleyince baslamst alamya. Ne alyorsun? Bilmem.

Bana guvenemiyor musun?

Guveniyorum..

Peki?

Bilmiyordu ki niye aladn. Alyordu iste. Yol kys olduundan m korkmustu? Belki daha gerileregoturse, yol ustune kazk kakmscasna diki-lekalms esei yularndan cekip aaclardan birine balasabelki de alamazd. Belki de deil, gercekten de alamazd. Cunku esek inattan vazgecmis, yolkysndaki otlar otlamaa baslamst. Esei bala! Peki. Balamst. Burda olmaz! Ya Yoldan gelip gecen olur, gorurler.. Kucaklayp, gerilere, gerilerdeki sk fundalarn arkasnagoturmustu. * Dur! Ne var? Sonra ne olacak?. Karm olacaksn!Aylelerimiz? Barsrlar, hsm oluruz... Kendini brakvermisti.Daha sonra el ele yola inmisler, esei bal olduu aactan cozmusler, genc adam kz eseinebindirmis, kendi de binmisti eseine, yola cktklar sralardakince yanyana sehrin yolunuyenibastan tutmuslard. Derken bir dereyi gecmeleri gerekmisti. Kzn aklna kara salvarndaki yaslkgelmis^ eseinden inip, salvarnn orasn bol suyla ykamst. Gece olduu icin bu yasln kanolduunu anlyamamst.Ertesi gun genc adam gercekten de yollamst anasn. Aileler arasndaki buzlar erimis, dargnlklar,ikidebir patlak veren su tartsmalar silinip gitmisti.Sehre sk sk inmezlerdi. Ne yapacaklard inip de? Sinema, tiyatro, bayram seyran bilmezler, bilselerbilevaktlar olmazd ki. Alev alev scaklaryla yazlar, frtnal, ayazl, bol yamurlu kslar gelip gecer,paylarna dusen avuc ici kadar topraklarndan rzklarn koparabilmek icin savasrlard da savasrlard.Dolu cocuklar olmustu. Kzlar evlenmis, olanlardan cou olmus, kzlar da el oullarnn ardna ta-klp, uzak uzak gitmislerdi. Kocas oldukten sonra... bu olumu de unutamyordu bir turlu. Onceki ylbirdenbire hastalanp mosmor oluvermisti ki, o zamana dek cocuklarnn yokluuyla meydana birdenckveren yalnzl pek anlamamst. Kocas olunce anlamst ki, artk yeryuzunde yapayalnzkalvermistir.Kocas yanbasnda dolasan, evini agorasnn dumanyla dolduran erkek, kadn icin dunyann ensalam direidir. Erkei cevresinde dolasan kadna cou zaman Allah bile vzgelir. Ama kocas oldumu,icini dimdik tutan direk yklr, tavan coker. Artk ne yaplsa, ne edilse bostur. Zaten hemen hemen hic

bir sey yaplamaz. Kadn hzla elden ayaktan duser ve bunun sonucu baslar krsmaa.


14/185

Dalmst. Yanbasnda olunun esans kokusunu duyarak, dondu. Tras olmus, tatillerde giyindiiurbasngiyinmis, kravat bile takmst. Nere olum? Gidiyorum ana!

Gezip tozmya m? Ne sayarsan say...

Gitsindi, varsn gitsin. Calsan genc bir erkekti, elbette gidecekti. Elini cebine at nca birkac kurusubulunuyordu ya! Yalnz, ayana cal crp dolasrna-snd da nerde gezerse gezsin, gonlunu nerdeelendirirseelendirsindi varsn.Gene de zaptedemedii bir hckrkla olunun boynuna sarld.Olu sast: Ne o ana? Ne oluyorsun? Kendini cabuk toplad: Bir sey yok olum, bir sey yok.. Vard, mutlaka vard bir seyler! Dayatt: Soyle ne var?

Bir sey yok olum, gecti! Neydi de gecti?

Bir sey yok dedim ya..

Oul, anasnn yureini azna getiren sozu soyledi sonunda: Soylemezsen olu yuzumu op! Yasl kadn bir clk att: Suuuuuus!

O halde soyle, neden aladn? Yasl kadn krs krs guldu: Seni birden babana benzettimdi de...

Oul da guldu. Anasn guclu kollar arasna ald, skt skt, yanaklarn optu.Sonra sehrin yolunu tuttu.Ana arkasndan uzun uzun, ici kabara kabara bakt. Gidiyordu. Kimbilir, belki de bir el kzylabulusmayagidiyordu sehre. Boyle bir sey varsa, yaknda belki bunu da otekiler gibi yitirir, bu da el kznn ardnataklarak anasn unuturdu!Cevreye baknd. Olunun onu kucaklayp gosunde bastrdktan sonra optuunu goren olmusmuydu acaba? Olmussa, boyle arslanlar gibi bir ou-lun anas olduundan oturu imrenmisler miydi?Buyuk buyuk aaclar, tarlalarda capa capalyanerkekler, kadnlar...Boyle bir oulun anas olusu kimsenin umrundadeildi. cini cekti. Hu denilen kerpic evine girdi.Guilu'yle Dortyolaz'nda bulusup sinemann yolunu tuttular.Kemal bir ara : Sen kars kaldrmdan git, ben bu kaldrmdan, dedi.Gullu hemen dikildi:Niye?Goren moren olur belki..

Korkuyor musun?Ben mi?Ben!Ben senin icin..Sen kendine bak!Benim Allah'tan baska korktuum kimseyok!Benim var m? Benim de yok..yi ya.Sinemadan iceri girdikleri sra baktlar ki bir alay bildik, gorduk, tandk. Ok yaydan ckmst artk. Kemalonu kapda brakp giseye gitti. ki bilet alacakt ama, akl fikri Gullu'de. t, kopuk doluydu. Ya birisitaklr, laf atar, ya da bir yann cimdiklerlerse?

Gise onune uzanan kuyrukta donup bakt. Yeni taranms saclar, krmz tokas, yuklu gosuyle filmfotolarna bakyordu. Kaslar da oyle catkt ki, ferahlad.


15/185

Giseye doru yeni bir hamle!Rahatsz baslar sinirli sinirli dondu, homurdananlar oldu. Oldu ya, uzun boyu, genis omuzlaryla cesaretkrcyd. Hani birisi yanlp sasp da Oha!, ya da Cuuus! falan dese, deyiver-seydi!Yeni bir hamleden sonra giseye yaklast, iki bilet alp, kalabal genis gosuyle yarp, Gullu'nun yannageldi.Kz heyecanla sordu :

Aldn m? Ote bile gectim..

Ver bakim..

Biletleri ald, hayranlkla bakmaya baslad. Bunlarla gireceklerdi iceri iste. Ucuncu girisi olacaktsinemaya. Yurei oyle carpyordu ki. Kemal'in elini ald, carpan yere goturdu. Nasrl, kocaman el sertmemeye deince genc adamn icinden sanki guclu bir elektrik akm gecti; cekti elini. Ama kz yenidenyakalayp, goturdu : Nasl carptna baksana! Nasrl el gouse bastrlmst. Nasl? O bicim!

Seninki de carpyor mu? Ohoo.. soruyor musun?

Gullu eliyle carpp carpmadna bakt. Carpyordu, hem de oyle carpyordu ki! Kemal: Fkara anam, diye mrldand bir ara.Gullu ilgiyle sordu: Anan m? Niye? N'oldu?Kemal'in gozleri dald. Anasnn o ann hayallemisti. Ha? Noldu?

Hic, arkamdan alad da.. Niye alad? Beni babama benzetmis. Fkara, benden baska hemen hemen hic kimsesi yok! Hani aalarm, ablalarm var diyordun? Var ama uzaklardalar., beni gozunden ziyade sever. Kemal demez mi, azndan uc bes Kemal

dokulur!Gullu, genc adamn elini avuclar arasna alp,kulana fsldad: Kaynanam, h?sallah.sallah masallah yok. Kaynanam, evet! Peki peki, kaynanan..

Onu evimizin bas kosesine oturtacam, elini souktan scaa vurdurmyacam, her isi kendimgoreceim...yi ama, o bas kosede oturamaz ki! Niye?

Bahcede sebzelerle urasmaya alsms da

ondan.. Onun isini ben gorursem ya?

Goremezsin ki!

Neden?

Bahce islerinden anlamazsn! Bellerim.

Zor. Bahcecilik crcr'lara benzemez. Capa capalamak, olunca urunu devsirmek, pazara goturupsatmak... En iyisi biz, anamdan ayr otururuz. Sehirde, fabrikann ordaki memur, usta evlerindenbirinde, iki oda, bir mutfak, kutu gibi bir evimiz olur. Perdeli...Sozunu heyecanla kesti: Perdelerini ben islerim!

Nasl istersen.. Hafta tatillerinde giyinir, kusanr, anama gideriz. Et de gotururuz. Anam oyle guzelciykofte yuurur ki.. Ciykofteyi cok severim ben. Bizim Bosnaklar bilmez. O kadar ettim belliyemedim. Yuurmas zor.


16/185

Anan bana belletir deil mi? Belletir.

Sonra?

Ne sonras? Evimizi anlatyordun.. Anlatyordum ya...Durdu. cinde sanki bir lamba kslvermisti, yuzu hafifce golgelendi.Gullu kolundan sarst: Niye anlatmyorsun? Aklma sey geldi.. Ne?

Usta canm, Muhsin usta!Gullu, Muhsin ustay uzaktan tanrd. Ayn mahallede, ayn avluda oturuyorlard. Bekard. Ama kimseninkarsnda, kznda gozu yoktu. Dolu kitaplar vard. Bos zamanlarnda kitap ya da gazete okurdu.Birinde annesinin disi fena armst da, komsular, Muhsin ustaya gidin, o keser demislerdi.Annesiylecekinerek gitmislerdi. Adam gene de kitap okuyordu. Onlar gorunee ayaa kalkms, yer gostermis, haihatr sormustu. Annesinin disi fena aryordu. Ne yapms, ne etmislerse ary dindirememisierdi. Ustadinlemis, uzun uzun dinlemis, sonra teneke bir kutudan beyaz bir hap vermisti. Ceyrek saat icinde disars gecivermisti. Gullu sordu : O senin ustan m? Yok canm, dedi Kemal. O da benim gibi yac. Yalnz, benden eski olduu icin, ald saat ucretidaha cok. Bir de okumus. Okumusluu siyaset ustune. Bilmedii yok. Karssna kim cksa basedemiyor.Ama, bizim fabrika Allahlk. Okumussun, okumamssn bir. Okumamslar daha da cok tutuluyor. Nedendersen, okumuslardan idareciler cekinir. Oku-mamslardansa aftos piyos. Okumuslara kulyutturamazlar,okumamslar cekerler idareye, dan dun etti mi pata kute doverler, kesesine kal r!Gullu dald. Bir Hac Ali efendi vard, iplikane katibi, iriyar, pehlivan gibi bir sey. Kafas kzd m, deilerkekleri, kadnlar, kzlar bile doverdi. Ne dusundun?

Bizim Hac Ali efendi aklma geldi.. Kadnlar bile dovermis h? Onu dusunuyordum.. Birinde Giritli Hatice'yi dovduydu ki, gok curuk icinde kald yd kzn her yan.Pis. Kza boyle boyle demis, kz yanasmams. Vay sen misin yanasmyan? Bir bahane, kz odasnacekip... Kemal!

H? Sen de ustabas olabilirsin deil mi? Muhsin ustann yasna gelince olabilirim ama, yaparlar m bakalm? Niye yapmasnlar?Basn hncla sallad:

Gaddar olmak lazm. Ben olamam. Olmak istemem! Olursan senden ayrlrm zaten.. Olamam ki!

Diyelim ki oldun, gaddar da olmadn., o zaman bayramlarda herkes bize gelir deil mi? Yalnz fabrika sahibiyle mudur gelmezler. Biz mi onlara gideriz?

Usul oyle.

Yalandan gider, sonra evimize doneriz. Bize gelecekleri bekleriz deil mi? Tabi.

Kapclar, kontrollar, ustalar hep gelirler.. Gelirler.

Avratlar?

Avratlar da.Gullu heyecanland. Akpak yuzu pembelesti:


17/185

Bana hanmefendi derler., hanmefendi, esinize soyleyin de lutfen... hemen peki demem! Deme.

Sen isten gelirsin, sana soylerim..

Ben kzarm ilkin. Gullu'nun akl gitti: Bana m? Kemal guldu : Sana ama, yalancktan...Genc adama kedi gibi sokuldu, ovucuyla kolunu oksamaa baslad: Bana kzma, bana hic kzma emi? Yalancktan canm, bizim bas ustann yapt gibi. Yoksa sana kzabilir miyim hic? Kzma. Babamdan, aamdan cok cektim. Kendi evimde hanmefendi olmak istiyorum!Gozleri dald. Radyomuz olmal, karyolamz, aynal dolabmz...Hrslanverdi: Herkes bana imrenmeli, kskanmallar beni, arkamdan atp tutmallar ama, yuzume kars...Gozune aabeysinin yakn arkadaslarndan biri carpmst. Kemal'in kolunu brakp cekildi azok: Kor Tahir!

Kor Tahir, aabeysi Hamza'yia crcr'larda calsrd. Gullu onu da aabeysi gibi, hic sevmezdi. Hatta

birinde yolunu kesmis,

Kz

demisti,

Toka ile gcrt sakz gonderdim, niye bosverdin?

Gullu gene kaslarn oyle bir catmst ki, Kor Tahir urkmus, sonra kendini toplyarak: Peki demisti,belle bunu!Sormustu Gullu: Nolacak?

Belle. Biriyle konusurken gorurum elbet bir gun seni..

Ost, kor it!

Cekip gitmisti.Makinist Kemal butun bunlar bilmiyordu ama, Kor TahirM tanyor, suyabatmaz, itin biri olduunuyakndan bildii icin de hic sevmiyordu. Birinde isten ckmslard. Kor Tahir onden gidiyordu. Birbirinikesen sokaklardan gecerken, Tahir birden kucu-ouk bir cocuun elinden elmasn kapp kacmst da,bisikletini ardndan surup yakalams, elmay elinden zorla cekip almst. Kemal'den baskas olsa vermez,

gerekirse bir elma icin karssndaki adam cekip vurabilirdi.Gullu'yu sahin gibi yedeine alms, Kor Tahir'e sert sert bakyordu. Kor Tahir'in gozunden kacmad bu.Gullu: Pis, dedi. Maymun suratna bakmadan... beni gorduyse yandm! Niye?

Hamza'ya yetistirir hemen!

Kara, kuru, krbac gibi ama salam Tahir'i gozleriyle uzun uzun izledi. Ser, bela, lanetin biriydi.Durusundan, baksndan kavgaclk akyordu. On sralarn orda durmus, sinemann icini gozdengeciriyordu. Sonra gecip sralardan birine oturdu.Gullu iyice huylanmst: Gordu mu beni acaba? Kemal sinirlendi:

Belle ki gordu. Nolacak?

Hic Kemal, kzma. Hamza'ya yetistirir de.. Yetistirsin! Azn bozar.. Bozsun!

Bozsun olur mu? Ben de bozarm. O bana, ben ona. Derken vurur. Benim ellerim armut toplamyorya, ben de ona!

* Sonra?

Sonra babam girer araya..

Baban cok smartyor onu galiba? Coook. Oyle kzyorum ki! Kime?

Babama da, aabeyime de. En cok da babama. O olann oyle sirnek olusu hep babamn yuzunden.Pis. Simdi de mudurun avradn yakalams!Kemal guldu. Gullu pirelendi:


18/185


19/185

Sisko Giritli'nin akl gitti. Ellerini ovalya ovalya, knla dokule ozur diledi. Vakit cok gecmisti. Bekci ucturgeliyordu. Bu kez de gelirse... yoksa ne kymeti vard? Onlar icin can fedayd, basnn ustunde yerlerivard ama, biliyorlard ortaln skln...Fitil gibi sarhos Zalolu diretti: Sunun dolusunu getir Giritli!

Ramazan bey, vallahi bildiiniz gibi deil. Resmen tebli ettiler, saat on birden sonra ack goruleeekickili yerler derhal kapatlp muhurlenecek! Sana sunun dolusunu getir diyorum!

Ramazan bey, ekmeimle oynyacaksmz.. Sunun dolusunu lan, fazla laf istemiyorum! Kebapc ne yapacan, ne turlu davranacansasrmst. Verse bir bela, vermese iki. Cemsir, zom olmuscas na yar ortuk gozleriyle besili bir srhatrlatyordu. Zalolu'yu onlemek soyle dursun, cekismenin bile dsnda gibiydi. Berber Resit'se yukartukurse byk, asa tukurse sakal. En iyisi karsmamaktan yanayd ki, Hamza'nn tepesi att. KoskocabirMuzaffer beyin, azndan ya bal akan yienine kars bu ne terbiyesizlikti? Masaya bir tekme, subardaklar, tabaklar, siseler dukkann betonunda san-grtyla parcalanrken, Zalolu tabancasna tam el atmst ki, kapda iriyar bekci peydahland. Zalolu,bekciye soyle bir bakt, tabancay cekmekten vazgecti. Vazgecti ya, cekse ne lazmgelirdi yani?Muzafferbeyin yeeniydi bugune bugun. Pasalarn kafasnda iskemle parcalams bir daynn yeeni, beskuruslukbir bekciden mi cekinecekti? Days duyarsa ne derdi sonra? Yazklaaar olsun demez miydi? Ben kipasalarn tepesinde iskemle parcalams bir insan olaym da, benim yeenim bir bekciye sozgeciremesin!Daysn hatrlatan bir calmla : Bekci, burya gel!

. Ufack adamn calm, bekcinin tuhafna gitmisti, guluverdi. Gelsene lan burya! Bekci yemedi:

Lazmda sen gel! ' Sana gel diyorum!

Sen kim oluyorsun da ayana gelecekmi-sim?Kim mi oluyordu? Kim oluyordu ha? Dedesi, dedesinin ar kovan gibi isleyen kona, kurbanbayramlarnda sra sra boazlanan besili koclar, konuk tasyan kupa lando'lar, days, daysnn kocby, pasa'nn kafasnda iskemle parcalays... butun bunlardan sonra hala kim oluyordu ha?Berber Reside: Git, su hrta kim olduumu anlat! dedi.Gozleri burun kokune akmsa benzeyen krs krs Resit, herhangi bir olay ckp, gece yars poliskarakollarna dusmekten cekindii icin, kostu. Kurban olurum sana bekci efendi, diye cnu kyya cekti. Uyma. simizi bitirdik, gidiyorduk. Zatnzgeldiniz. Yoksa size kars...Zatnz sozuyle tava gelen bekci: Kim o? diye sordu.

Berber Resit bir crpda daysn falan anlatver-di. Bekci duymustu Muzaffer beyi ama, onun kimolduunu biliyor muydu o yumruk kadar adam? O soylu kisiyse, bekci ondan geri mi kal rd? BurayaMalatya'dan surgun edilmisti bugune bugun. Niye? Aalara, beylere kavuk sallamadndan! Ve desallamazd!Aa oldular, bey oldularsa Allah olmadlardya!

Dusmez kalkmaz bir Allah. Biz de hanedan yerdeniz, benim babam, dedem de beydi, hem de

beylerbeyi!Berber Resit, bekcinin srtn oksad: Beylerbeyi, Cengelkoy, Vanikoy... bilmem

mi?

Nedir bildiin?

Hanedan yerden olduun.. Beni tanr msn?


20/185

Tanmya luzum var m kurban? Tanmyorsan nasl bilirsin hanedan yerdenolduumu? Bir insann sfat belli eder. Byn, baksn,pehlivan yapn...Bekcinin byklarnn ucu titriyordu ofkeden ama, yatsverdi birden. nsann sfatndan belli olurdu soyusopu, doruydu. Beysin, beyolu beysin hem de. Madem bey-olu beysin, bey beye sayg gosterir, bey beyin hatrnsayar, beyzade beyzadenin dilinden anlar. Hos gor, kafay bulmus, yumruk kadar adam mesela., supehlivan yapnla ona uyacak deilsin ya! Hem ne? Bir tkat atsan yars bosa gider mesela...Bekci yumusamst: Senin gul hatrn icin bu seferlik... Yasa!

Yoksa o iti serefsizim posta eder, gotururdum!

Bilmiyor muyum? Sen bir kanun temsilcisi-sin mesela...

Anlat ona, cart curt herkese sokmez!

Anlatrm..

Senin hatrn icin gidiyorum, bir daha gelince dukkan kapanms bulmalym! Emrin can bas ustune!Bekci ckt. O kadard iste. Yeni gelmisti buraya ama, yaknda oretecekti herkese ne adam olduunu!Duduunu ckarp kuvvetle otturdu.Resit masaya dondu.Zaloll hala alp veriyordu. Elleri arkasnda, sordu : N'oldu? Berber Resit:

Hic canm, dedi, n'olacak? Sepetledim gitti. Kim olduumu anlattn m? Bak hele bak..

Safak att m enayide? Hem de nasl! Zalolu gene de icini cekti:

Ne fayda, brakmadnz ki., bir braksaydnz, onun sa'sn Musa'sn, yedi gobek sonra gelecekzurriyetini skender'in askeriynen...Hamza cosarak bir nara att: Oooof Allaaaaaaaaaaah!

Kebapcyla Berber Residin akllar gitti. En cok da Residin. Bekci yaknlarda olabilir, duyup gelebilirdi.Gelinee de isler Arap sacna doner, politikasnn iplii pazara ckard ki, sonu karakolda biterdi.Tam bu srada Hamza ortaya bir fikir att: Bakn hele., kiloluk bir rak alp, bize gidek mi?Zalolu'nun gozleri parlad. Resit, Cemsir'e bakt. Cemsir hep o besili sr arl icinde dunyadanhabersiz, dikilip duruyordu.Hamza :

Kardas be, dedi kebapcya, bize sendeki kiloluk raklardan bi dene, meze muze de yap cat, sar bir

kada... oldu mu?c cebinden uc on liralk ckarp tezgahn ustune att. Bu paradan hesaplarmz da al. Artk ziyadekalrsa yarn anlyon ya?Kebapc, kurtulusun verdii sevincle istenenleri yapmak uzere giderken, Hamza, Zalolu'ya sokuldu,koluna girdi.Zalolu : Lakin, dedi.

Hamza ardn bekledi, gelmeyince sordu: Ne lakini kardas? | Birsey yok. Usteledi:

Essah (*) ne var?

Valla birsey yok. Hamza kuskulanmst:

Var, dedi. Anam avrachm olsun var birsey. Soyle ne var? Benden gizli mi? Sen kardasm fos mubeluyon? Senin uruna olmiyenin anasnn donu basna be!


21/185

Zalolu deriin bir ic gecirdikten sonra, BerberReside soyle bir bakt: Ah Resit emmi ah, brakmadn ki onun bekci gibi Allahn, kitabn sasraydm!Resit kostu, obur koluna girdi: Seni deil, bekciyi dusundum Ramazan efendi. Cahil fkara, dururken kafas gozu krlacak! Hemcanm siz kiiiim, o kim? Koskoca Muzaffer beyin yeeni mesela... el alem ne der? ki paralk bir bekciyeuymus demez mi? Size yaksr m? En biri dayn! Duysa ki yeeni bes kurusluk bir bekcinin ka-(*) Essah : Sahi, gercek.fasn gozunu... h? Yazklaaar olsun benim yeenime demez mi? Ben pasalarn kafalarn parcaladiy--dim, yeenim bekcilerin. Yaksk alr m? Hamza : Doru, dedi. Uyduun soyle beri benzer bir adam olmal! Hem beri benzer olmal, hem de... kullar gibi yalvard serefsizim. Aman dedi, ben ettim siz etmeyin!Zalolu'nun gozleri guldu : Demek daym duyunca? Ayn beyin (*) oldu tekmil! Her kusun eti yenmez diyeydin!

Demedim mi?

Daymn pasay bir sandalyede yktn? Bak hele bak. Demedim mi?

Ne dedi?

Ben kirisi krym oyleyse dedi, krd.. Rakyla mezeler sarlms, hazrd. Dukkandan cktlar.Yldzlarla dolu, prl,prl bir gece vard. Guclu ay, sakin gecenin icindeki damlan, catlar yas yasparlatyordu.Ucu onden yuruyorlar, Cemsir'le Memo arkadan gidiyorlard.sci mahallelerine sapan camurlu, dar sokaa girdiler. Elektriksiz sokak, kohne tahta perdelerle cevriliharap evler kalabalnn arasnda uzuyordu. Karanlk pencereleriyle evler coktan uykuya varmslard.

Bir ara cilaya gelen (**) Hamza muthis bir nara att : Oooooooooof Allaaaaaaaaaaah!

(*) Aym beyin : Ters mers olmak, beyninden vurulmusa donmek. (**) Cilaya gelmek : Cosmak,keyiflenmek.Mahalle sanki kulak verdi naraya, silkindi sonra. Oksurukler duyuldu, uzaklarda da bir bekci duduu...Naraya uyanan Gullu, kulak verdi: Tamam, aa-beysiydi. Gene zilzurna geliyordu. Hic yoktan meseleckarr, cart curt ederdi o kafayla. Allah kahret-sindi, kahretsindi boyle yasamay. Uykunun en tatl birsrasnda uyanmya ne zoru vard? Cals, cals, cals., itler dursun, sen durma. Tam uykuyabayldn sra...Sesler yaklasyordu. Kulak verdi: Dort bes kisinin yaklasan ayak sesleri, paldr kuldur konusmalar...geliyorlard, salama onlara geliyorlard. Ey-vaaah, bu saattan sonra bir de sarhos avutmayakalkarlarsahalleri dumand!Yanbasnda uyumakta olan annesini durttu. Kadn butun hafta, her gun oniki saat crcr'larda calsmak,paydosta eve gelip camasr ykamak, tahta silmekten yorgun, olu gibi yatyordu. Nara yaknlardatekrarlannca, Gullu'nun telas att. Annesini daha kuvvetle sarst: Anne, anne kz, anneeee! Kadn : Hh?Yorgan atp, scrad. Genc yasnda krsmaya baslams, yorgun ama guzel, akpak bir kadn yuzu uykulugozlerle kzna halsizce bakt: Ne var? Gullu :

Seninki geliyor, dedi. Yatyorum ben, gebe-riyorum uykusuzluktan zati.. Sorarsa, uyuyor,uyandrma, de!Devrilip, yorgan tepesine cekti. Kadn, olunun pencere onunde patlyan son naras uzerine uykusersemliinin icinden syrlp.frlad. Zaten kap onune gelmislerdi. dare lamba-siyle kosuncaya kadar, kap tekmelenmeyebaslamstbile. Geldim olum, geldim!


22/185


23/185

Gullu O ne? dedi icinden, kime goz etti o? Bana m? Bok suratl. ... ylsyor.. Senin buylstnKemal gormeli simdi, it! Sen Kemal'in kesip att trnak olaman be! Kemal senin gibileri ot diye yer...Hamza, Zalolu'nun bosalan kadehini hemen doldurdu. Zaiolu'ysa, gozlerini Gullu'den ayrmyor, kznbaksn hayra yorarak, umuda dusuyordu. Hani boyle boyle diye acsalar da, kz Heye, yani evetdese... olmyacak ne vard? Daysna yalvarr, yaka-rr, ayaklarna kapanrd. Cemsir'ih eline uc besskstrrlar, kz ceker alrlard. O zaman oyle iyi olurdu ki! Sehre mehre tobe inmezdi. Ciftlie yerlesir,ickiyi, kumar, esrar, afyonu da boslard. Days... oyle ya, soylu deil diye istemezse istemezdi. Bunca soylu kz varken crcrlarda calsan bir kzalnr m lan? derdi belki de. Desin, eline ayana kapanr, Daym daym, kurban olim daym.Ocana dustum! derdi be. Daha olmazsa araya...Kafasnda simsek cakt: Evet daha olmazsa, daysnn ciftcibass Yasin aay araya kordu. Days Yasinaann sozunden tobe ckmazd. Yasin aa ne derse ciftlikte o olurdu. Yasin aa, ta dedesininzamanndan beri ciftlikteydi. Tamamd, tamamd canm. Yarn ciftlie giderken Yasin aannhoslanaca birkac da kitap satn alr, gotururdu Yasin aaya. Gece-ieri okur, tam tavna gelince deacard meseleyi.Aklndan, Ulucami'nin, belediye helas bulunan aral gecti. Bitpazar gibi bir aralkt buras. Kuka,necef, adi tas tesbihler, hacyalar, boy boy, cins cins azlklar, tahta, fakfon, teneke tabakalar, yedi

delikli nazar boncuklar, Mekke taslar, kece, orme yun kulahlar ve kapaklar gozalc, parlak renklerlekitaplar, din kitaplar... Arap harfleriyle Malumat- diniyyeden, Menakb-i peygamber? veKsas-ienbiya, Kan kalesi cenginden En guzel mektup numunelerine dek cesit cesit kitaplar...Araln hela kokulu havasna bazan gunes kes-kinlemesine vurur, kel, kor, topal dilencilerden, yazcehreli patoz rgatlarna dek omuz omuza bir kalabal k kaynasr dururdu.Zalolu yarn buradan birkac kitap alacakt Yasin aaya.Berber Resit demindenberi hic sezdirmeden Zal-olu'ya bakyordu gozucuyla. Olan amma da dikmistigozlerini kza ha! Dikmisti, hosland da belliydi ya, kz onun yannda deve gibiydi. By, cizmeleri,belindeki pususu, tabancas falan havayd kzn yannda. Gullu onu bir tutusta cocuk gibi ofeler,gerekirse yerden yere calard. Boyle bile olsa, ner-den baksan bir kz'd. Kz dediin de neydi? Erkekksmnn zevk arac! Kadnlarn guzellikleri erkekleri icindi. Sonra, erkein guzeli, cirkini, yakskls, ya-

ksksz da olmazd. Erkek erkekti, kadn da kadn. Olan gercekten kza abay yakar da is kvamnagirerse, Cemsir bir iki demez, kzn bu ufaktefek ama soylu delikanlya veriverirdi. Vermeliydi de., kzbirden boy atp gelismis, gemi de azya almst. Bir kz boy atp, gemi de azya ald m, onu ne yappyapp el oluna vermeli, evde daha fazla tutmamalyd. Zaten harl harl calsp, para da kazansa hayryoktu. Babasna on para olsun vermediini Cemsir kac kez soylemis, kzdan yaknmsti: t, itolu itinkz. Kazanyor kazanmasna ya, koklatmyor. Eskiden boyle deildi. Simdi asi oldu. bii mi kzard ne?Munasibini bulsam, kuyruuna caly kstrp dehli-yeceim!Cemsir raksn yudumlarken, Gullu'nun kabaday kz olduunu dusundu. Kabadayyd ama, kar,kancn kabadaylndan ne olacakt? Bir kz, ya da kar kabaday m? Onunde de, sonunda daGenelevlere dusebilirdi. Onun icin, yol yaknken Ramazan efen-di'nin akln celip, su isi bitirmeliydiler.Olann kza ylsk bir isaretini yakalad.Olan calmadan oynamaa baslamst bile. Besbelliydi ki kza abay yakms!

Cemsir'e bakt. Ohoo... onun dunyadan haberi yoktu. Memo'ya yaslanms, szmst bile.

Allah-lk!

diye gecirdi. Herif gittikce hampolasyor. Ye, ic, yat, kalk., sisiyor boyuna. Dunya yansa icinde has ryok!Hamza bosalan kadehleri yeniden doldurdu. Haydi serefe!

Serefin vaar olsun..

Nur ol arkadasm...- Diline salk...Zalolu'nun gozleri hep gullu'de. Olann abay iyice yaktn anlyordu Resit. Hani days da bir razgelse, soyluluk soysuzluk filan diye tutturmasa... ulan tadndan yenmezdi be! Koskoca Muzaffer beyinyeenine varmak ne demekti Gullu icin? Brak Gul-lu'yu, kendilerinin bile ekmeklerine ya surulurdu.Butun mesele, olann sarhos kafayla kza bitip, ertesi gun ayhnca unutmamasndayd. yi ama, kz

beenecek miydi bakalm olan?

Ana, baba beendikten,sonra kza bok yemek duser! Kz da kimoluyormus? Benim kzm olmal da, benim beenip verimkar olduuma omuz silkmeli! Aliahm inkarediyim, onu lokma lokma dorarm!


24/185


25/185

olabileceini kestirmee calsyordu.Hamza da uyankt. Kiloluk sisede son kalam Zalolu'yla paylastktan sonra; Goruyon mu Resit emmi? dedi. Koca siseyi hemen hemen kardas mnan temizledik ha!Temizlemislerdi ya, Zalolu'nun nesesi ucuver-msti; kz, anasna dayanarak uyuyup gitmisti Ondagozuolsa uyuya m bilirdi? Lakin gene de belli olmazd.

Bir bu kadar daha olsa icer miydik? Bir iki demeyiz anam avradm olsun. Var msn?Berber Resit, Hamza'nn elinden bos siseyi cekip ald: r y . * v Var msn'ms... Kahkahayla gulen Hamza: Niye Resit emmi? dedi.

Niyeymis. Marifet mi belliyon rak icmeyi? Vaktiyle baban da tpk senin gibiydi. Bak, horlaypduruyor simdi. Marifet, isi tadnda brakmak. Hadi bize musaade!Zaloiu prl prl cizmeleriyle zplayp kalkt. Hamza : Acele ettiniz, dedi. Burda yatardk.. Zalolu'nun canna minnetti ya, gene de : Yoo.. zaten luzumundan cok rahatsz ettik haydi eyvallah!Resit, rgatbas Memo'yu da uyandrd, ucu cktlar. Ortalk yeni yeni aaryordu. Hic konusmadanmahallenin camurlu sokaklarn gectiler. Parke doseli caddeye cknca, Resit:sterseniz benim dukkana gidek? dedi. Zaloiu duraklad: Napacaz senin dukkanda? Acar otururuz. Sabahc kahvesi de var yanmzda. Cay, kahve iceriz, kafamz kzarsa sut iceriz., herdaim rak icilmez ya!Dukkann yolunu tuttular.Boylu olduu daha iyiydi Zalolu icin. Bicimine getirir, Gullu'den soz acard. Cemsir'in akl hocasolduunu, onu istedii yola getirebileceini .biliyordu. Zaten dikkat etmisti, kza arada goz mozatarken,herif kurt gibi, onlar goz hapsine almst. Hosuna gider gibi bir hali vard ki, iyiydi. Demek istiyordukzla bu isi pisirmesini? Madem istiyordu, ilk is, kz hale yola sokmakt ki, days daha sonra gelirdi.Oyleya, kz bir sefer Heye desin, ondan sonras kolayd. Demek simdi Resit elde birdi. Hamza'-nndundende dunden yanasacana kuskusu yoktu. Kalyordu Cemsir'le kzn anas. Cemsir'i Resit yola getirirdi.Anasysa ister istemez uyacakt onlara!Dukkana gelinceye dek olctu, bicti. Sonunda bu ise olmus gozuyle bakmaa baslad. Daysnn dahazm kolayd. Yasin aann sakalna gore tarak vurdu mu, yasl adam da ondan yana oluverirdi. Helebirka kitapla gitti mi, tamamd.Birden aklna baska bir sey geldi: Hepsi iyi, hepsi hostu ya, kz istemeseydi., oyle ya, hoslanmamsolabilirdi. O zaman? O zaman esein buyuu ahrdan ckmaz myd?Hafifce oksurdu.Ama sanmyordu. By, pususu, cizmeleri, kulot pantolonuyla yiitti, hem de yiidin tekesi! Rak icisiya? Ordakilerin hepsinden cok rak icmisti. Kz da gormustu bunu. Days dersen, hem cok zengin, hemde Allanma kadar hatrl bir adamd. Boyle bir adamn yeeniydi bugune bugun!

Birden bir baska sey hatrlad: Daysnn pasaya iskemle Vurduunu keske kzn onunde anlatsayd! Tuhbe, ne diye akl edememisti? Kz, esek deildi, cin gibiydi. Yeenlerin daylara cektiini de bilirdi.Derken, soz aksamki bekci manzarasna gelirdi. Resit acard azn gayri, Ramazan efendi de, Allahbaslasn, daysndan geri kalmaz! derdi. Hayrola Resit emmi?

~ Karga bokunu yemeden boyle sabah sabah?Resit kulak asmad. Kilidi ckard, kepengi gurultuyle kaldrd. Neden sonra merakllar cevaplad: Oyle icap etti..

Dukkana girdiler.Arabaclar merak icindeydiler. Bu adam dukkann neden boylesine erken acmst? Zalolu'nun, Re-sit'lene alaveresi vard? Valla anlyamadm arkadas..

Kendine bosver Zalolu'nun ya, days... Days olmasa onu kim adam yerine kor?


26/185

Hic canm. Resit emminin kz mz yok ki., ha? Kimbilir? Bir dalavereleri vardr! Bu saata kadar nerdeydiler? Simdi nerden geliyorlar?

clerinden biri: Kafanz yormayn, yarn ucuzlar. Lakin bizim millet gibi yok. Oyle seyler uydururlar ki... Ne gibi?

Dun Caml kahveye gittiydim. Soforler toplanms, prafa oynuyorlard. Bu geldi. Gene boylecizme, kilot pantolon, belde kusak musak.. iceri bir goz att, aradn bulamams olacak, cekti gitti.Meer soforlerini aryormus. Ardndan demediklerini komadlar. Herifin yuzune kars Ramazan bey,Ramazan aa, ardndan Zalolu! Bir baskas: Tabi olum, dedi. Herkes itnen cuvala girecek deil ya! Duyar haa..

Nalur duyarsa?

Ne mi olur?

Nolur lan? Asar m beni dersin? Daysna der!

Days bunu hesaba m katar? Suncack kredisi yok daysnn yannda. Sonra, days... koskocaMuzaffer bey yahu., herif sapna kadar yiit adam. Bara gelen her avrat, once ciftlii boylar, herifintezgahndan gecermis! Ufak is o. Herifin asl zamparal Avrupa'da. Anlatyorlar, akln durur! Ya kumara verdii para?yi mi? Paramz goturup gavurlara yedirmek iyi mi yani?yi, kotu. Para onun, keyfi misin? Deilim amma... Sozunu kesti: Bitti. Alnteri dokup senin benim gibi kazanmyor ki acsn paraya. Haydan gelen huya gider. CalmsMemet, Hasan, Ali, Ayse, Fatma...Bar kadnlarn pansiyonlarna goturup getiren kupkuru bir arabac: Birinde, dedi, seninki bara gider!

Adam bos konusmad icin, iskemleler ilgiyle ondan yana cekildi: E e...

Kim? Zalolu mu?Adam bir cgara yaktktan sonra: Zalolu, dedi. Gecer oturur bir masann basna... Tabi gene bu klkta h? Tabi. Yiit adam, baska klkta gezer mi? Sonra?

Sonrasna bakn., cizme mizme, kilot milot, kusak musak.. Ekspres gibi. Garsonlar bosverirler.Seninki dellenir. Lan garson diye barr. Garsonlar gene aftos piyos. Derken celallenir.. LanAllahsz'lar,der, biz burda neciyik de bos veriyorsunuz? Adam deil miyik? Tabaklar tutar tutar frlatr. Tabaklar daibne tekmil efendi, barn zemini beton, tabaklar cnck. Krlsana! Yok, krlmazlar, baslarlar hop hophoplamaya!Kahkahalar patlad, gozlerden yaslar gelinceye kadar gulundu. Sonra matrak biri: Ulan Arabolu, dedi. Hepsi essah, buras yas! Herifi yiyon. Betona dusen tabak krlmaz m?Arabolu guldu : Demek inanmyorsun?nanlr m lan? Serefsizim hem krlmams, hem de att tabak hop deyip gelmis onune oturmus!yi olum, askolsun mantarna.. Herifi Nasreddin Hoca yapp cktnz! O ne ibne tabakms oyle ki hop deyip... Lastik belki de..

Olur olur-arkadas!


27/185

VI.Zalolu, berber Residin dukkanndan sabahn dokuzuna doru ckt. Ortalk gunluk guneslikti. Sm-scakbir gunes, srtn tatl tatl yakyor, gevseyen sinirleriyle habire esniyordu.Ah simdi yatanda olsa da uykuya baylver-seydi!Sehre indikce kald her zamanki hann yolunu tuttu.Reside hicbir sey acmamst. Korkup cekindiinden deil, daysna guvenemediinden. Evlenmesini

isterdi days herhalde ama, Soylu, soplu, arl namuslu bir kzla. Gullu'yse fabrika kzyd. Cesitcesit erkein arasnda buyumus, gozu aclmst. Zal-olu boyle dusunmuyordu. Boyle bile olsamakbuluydu ya, basta days, daysnn arkadaslar, it surusu gibi hsm, akraba...Hana geldi, yorgun bedenini karyolaya srtustu brakt. Uykudan geberiyordu guya. Hani? Nerdeydiuyku? Uykusu da, yorgunluu da ucuvermisti._ Aklnda Gullu, yorgan cekiliverince gorunen bembeyazbacaklar...Ah simdi surda, yatanda olsayd! Tatl tatl gerindi. Ne bacaklard ya!Days, kendi evlenirken soylusunu arasnd, ne karsrd yeenine? Soylu, soysuz., onun bilecei isti,daysnn deil! Deil ama, gene de days raz gelmeliydi bu ise. Gelmezse, dunya dunyaya gecsehavayla cvayd. Onun icin, daysnn azndan girip burnundan ckacak, akln celecek birini bulmasgerekti. Kim olabilirdi bu?Aklna gene Ciftcibas Yasin aa geldi. Yasin aa meram ederse daysn yola getirebilirdi. Cunku Yasin

aa sradan, herhangi bir Ciftcibas deildi ki! Daysnn ona inanc sonsuzdu. Yalnz daysnn deil,daysnn babasnn, yani dedesinin bile ona guveni sonsuzmus. Herif gercekten de, yetmis besindeolduu halde srm gibiydi. Sonra oyle cesurdu ki, hic ama hic kimseden korkmazd . Kooa koca ylanlartuttuu gibi koluna dolar, kursuna bile gosunu acp giderdi. tisas'ta, Ermeni ceteleri Zalolu'nundedesini yakaladklar gibi dereye indirirler. Bitireceklerdir. Bey bas bas barr. Cetelerse insafszcatokat, tekme, yumruk. Tam bu srada nerdense durumu haber alan genc Yasin, ciftesini kapt gibifrlar. Dereye gelir. Ceteler tandklar icin: Yasin geri dur, karsma sen! derlerse de, Yasin tek lafetmez, ciftesini cevirip herifleri keklik gibi avlar. Bey baylr. Yasin'dir beyi omuzuna alp, ciftliin yolunututar. O gunden sonra bey, Yasin'i bas tac eder. Nereye gitse Yasin de birlikte, ne yese, ne icse Yasinde. Beyin sa kolu olur. Hatta bey olurken, oluna: Yasin'in kymetini bil Muzaffer! der. Onaguven, sev, dediini dinle, ziyan etmezsin olum!Gercekten de, Muzaffer bey, babasnn olumunden sonra ciftlii, tarlalarn surulup ekilmesini, urunun

devsirilip anbarlanmasn, gerektiinde satlmasn Yasin'e brakmst. Yasin gereini yapar, mevsimsonlarnda beyin hissesine duseni de bankalardaki cari hesaplarna yatrrd. Bey de atlar giderdiAvrupa'ya. Nis, Montekarlo, Paris, srasna gore talya'nn cesitli sehirleri, Almanya, ngiltere dolasrdurur, iyice yoruldu mu da aklna ciftlii gelirdi. Gelirdi ama, gene de Yasin'den hesap sormazd .Bilmezdi ki hesabn! Yasin ona gerekenleri soylerdi: Binlerce donum tarlaya kutlu denilen pamuktohumu ekilmis, capalar yaplms, mevsimi gelince de rgatlara top-lattrlmstr. Su kadar bin kilo yerli,su kadar bin kilo Klevland cinsi ciitleri depolarda aktarlp durmaktadr. Su kadar bin kiloyutohumlu pamuk olarak falanca fabrikaya, su kadar n da preselettirip falanca depolara yerlestirtmistir.Ustyan olan su kadar kiloyu da iplik-bez fabrikalarna gayet hesapl, satmstr. Bu yl, gecen yllardanda cok kazanmslardr. ste banka defterleri, su bankadaki hesab su kadardr, bu bankadaki hesab dabu kadar!Muzaffer bey defterleri alr, masann ustune atar.

Canm, Yasin., senden hesap soran m var da bana teker teker anlatyorsun? yi, hos, guzel.Yapms, catmssn iste. Baska? Baska ne var ne yok?Bu soruyla Muzaffer beyin yeeninin durumunu orenmek istediini anlar Yasin aa. Eh, der. Fena deiliz.. Esrar mesrar iciyor mu?

Yoook bey, bana soz verdii gundenberi azna koyduu yok!Durucu Yasin aa, burda kancklamstr iste. Olan gerci elinde kalem, defter Yasin aann ardndadolanp durmustur ama, frsat buldukca da esrar da icmistir, afyon da atmstr, raknn da gobeindeuyumustur. Hatta Yasin aaya zaman zaman kok sokturup, geldii zaman daysna soyliye-cei uzerinear yeminler de etmistir ama, gene de yeenine kars nefret duyular icindeki dayya tek laf etmezaykr. Cunku Yasin aann da cok zayf bir yan vardr. Yasin aa, Zalolu'nun anasn oz kz gibisever,

uzerine babasyms gibi titrerdi. Bu guzel, guzel olmaktan gectim iyi huylu, ustelik Yasin aaya bol boldin ulularnn seruvenleriyle dolu kitaplar buyuk bir sabrla okuyan bir kz, sonra beylerden biriyleevlenip, kadn olmustu. Kzken de, sonralar kadn olunca da Yasin aaya kars saygs deismeyen bu


28/185


29/185

birinin sofor yerine, tutard sehrin yolunu. Bankaya urar, binliklerden birini bozdurur, girerdi bir ickililokantaya, kafay cekerdi ama, fitil gibi deil. Kararnda. Sonra bir taksi cevirir, sehrin en buyukmaazalarndan birine urar, Gullu'ye, anasna, aasna, babasna, hatta berber Reside hediyeler alr,dayanrd kaplarna. Kz evde, deil, onemli olan, kzn yaknlarn hediyeye, paraya bomakt.Uykuya ne zaman, nasl gectiini anlyamad. Dusundukleri, dusunde surup gidiyordu. Days guleryuzle

caryor, tarla m, para m istediini soruyor. Kabak Hafz Tarla iste! diyor yanndan. O danerdenckveriyor sanki? Tarla istemek isine gelmiyor, Para ver day! diyor. Daysndan binlikleri alyor.Kabak Hafz gene yanibasndu: Hadi bakalm mirim, goster adaletini!Sehre inecek kamyonun sofor mahalline yanya-na giriyorlar. Zalolu: yi ama hafz diyor,kafalarcektikten sonra nasl doneceksin koye?Kabak Hafz guluyor: O, daha sonra dusunulecek sey mirim. Once kafalar cekelim!Kafalar cekiyorlar m, cekmiyorlar m? Cekiyorlarsa nerde, nasl? Butun bunlarn uzerinde durmuyor.Kafalar cekmislerdir, ikisi de sarhostur. Gullu'-lerin mahallesine sarklar, manilerle dalyorlar. Zalolukza, yaknlarna hediyeler almay unutmustur.Kabak Hafz Bosveer diyor. Duman doru ckar!yi ama, hediyesiz, elleri bombos gidilir mi? Gidilir! Ayp olmaz m? Olmaz. Cunku Zat- vacibulvucut ve tekad-des hazretleri boyle istiyor. Benden daha m iyibileceksin? Karsma. Yapar catarm ben!Birden uyand. Ter icindeydi. Gercekten de, Kabak Hafz vard be! Bu adam isterse din, iyman, Allah,kitap yoluyla Yasin aay yola getirebilirdi, hem de of gibi!Uykusunu iyice almst. Yatanda oturup, bir cgara yakt keyifle. Nasl da akledememisti!Bir oturusta scak dort somunla iyi kzarms kucuk bir kuzuyu temizleyip kalkabilir diye dusunduren,devyapl biriydi Kabak Hafz. Kocaman bir sakz kaban hatrlatt icin koylu, Kabak Hafz derdi.Vaazlerinde dehset kesilmesine, Allah, ote dunya, azab- elim, azab- sedit konularnda sakasolmamasna karsn, su gibi yumusakt. Girdii kabn bicimini alverir, mescit dsnda guler, soyler,

koyluyle sakalasrd. Hatta vaazlerden hemen sonra, az sk Musluman kardesleriyle sarap testisininbasna oturmaktan da cekinmezdi. Koyun azgn dullarndan zengin Naciye'ye uckur cozduu de ilerisurulurdu. Olmaz sozcuunu hemen hemen hic kullanmazd. Aptessiz namaz klnd gibi, uc ountkn-dktan sonra da oruc pekala olabilirdi. Hersey sela-vat kuvvetine, kisinin dusunusune balyd.Alem-i mumkinatt bunun buras. Madem ki Alem-i mum-kinatt, o halde? O halde hersey olur,olabilirdi. Sayet olmaz, olamazsa, Alem-i mumkinat yerine, Alem-i gayri mumkinat

denmek gerekirdi ki, gunaht boyle dusunmek, kufurdu!Koylu arasnda hr ckt m, cozumlemede son derece pratik bir yol tutmustu: H r gur'e dusenlerdenhangisi otekinden zenginse, elbette o haklyd. Cunku seriatn kestii parmak acmazd. Yetinilmiyorsa,mahkemelerin yolu kapal deildi ya!Esek dili yazar, kursun doker, carpnt keser, Fiil-i ciman en efdalini, brahim Hakk efendiMarifetnamesine

gore salk verir, muhabbet tlsmlar yapar, gecim muskalar yazar ama kendisi hic mi hicbirine inanmazd.Birinde Zalolu, herifi sarap icerken bastrmst. Sanmst ki, herif yakalannca urkecek, toparlanacak,sonra da eline ayana dusup kul gibi yalvaracakt kimseye bir sey soylememesi icin. Hic de oyleolmamst : Ooo mirim, buyur bakalm!Sasmst Zalolu : Demek, demek boyle islerin de var? Demek soylenenler doru?Kalkms, Zalolu'ya temiz bir bardak alp geldikten sonra : Otur demisti, otur demlenelim!

Sr verircesine eklemisti: Sen benim vaazlarma kulak asma. Gittiim yoldan gel, zararl ckmazsn!

Ondan sonra ahbap olmuslard.


30/185

Genab- Allah hic bir seyi bosuna yaratmaz. Her yaratlms seyin bir vazifesi vardr. Sarabnharaml,icmesini bilmeyenler icindir. Rakya gelince, kitap onu yasaklamak deil, bahsini bile etmez.Demek oluyor ki rak icilebilir. Sarap icisim, ucuzluundan. Elime gecse, raky siseyle deil binlikleicerim!Zalolu butun bunlar yeni bastan hatrlaynca guldu. Ne hergele, ne uc katcyd ya! Hergele, uckatc ama, kendini satmasn oyle bilirdi ki.. En biri Yasin aa. Yasin aann yannda cicei burnundabir Dini butun ki, o kadar olurdu. Ermisti o be ermis! Kabak Hafz denilmesine ifrit olurdu.Ciftlie uramaz m, yere yurda komazd onu. Giderkende fasulyadan, mercimekten, yataklk pamuktan, sundan bundan Hazreti mahrum etmez, bol bolkollard.Evet evet, bir buyuk sise rakyla kutu sardalya-s, yalanc dolma, su bu alp gitmeliydi. Kafalar buluncaacard derdini. Herifte Olmaz olmad icin, herhalde ilgiyle dinler, elinden geleni esirgemez, aklverirdi hic olmazsa.Yataktan kalkt. Guldu. Kabak Hafz karssndaymsgibi: Ust yann ferasetine brakyorum ustat!VII.

Dusunduu gibi yapt: Bir sise yarm kiloluk rak, kutu sardalyas, beyaz peynir, doranms pastrma,karazeytin... Kabak Hafz'n evinin yolunu tuttu.Koyle ciftlik arasnda bir, birbucuk kilometrelik yol vard. Yerler camur, ortalk karanlkt. Arada bulutlarkaynca prl prl ay, yerdeki su birikintilerini parlatyor, sonra da kapkara bulutlar ardnda yitipgidiyordu.Kaypak yolu zorla gecip koye girdi. Karanlk pencereleri, saz ortulu damlaryla kerpic hular coktaanuykuya gecmislerdi. Bir kose, bir kose daha...Kabak Hafz'n kapsna geldi. Hayretler icinde durdu: Kap kanad ardna dek ackt!Zalolu kuskuyla cevresine baknd. Ne bir ses, hatta ne de bir nefes!ceri dald.Oksurdu. Heeey Hafz!

Kibrit cakt: Yata seriliydi Hafz'm. Yatann ya'nbasnda kitap rahlesi, rahlenin uzerinde saryapraklarylaack, Marifetname!Yeni bir kibrit cakt.yi ama, nereye gidebilirdi? Bir yere gitmesi ge-rektiyse kapy ne diye ardna kadar ack brakmst?Dsar ckt.Yamur yuklu bulutlarn ardnda ay, arada gorunup kayboluyordu. Uzaklar koyu bir karanl kicindeydiler.Tuhaf, cok tuhaft hem de. Yata karmakarsk olduuna gore, yataktan kalkp gitmisti nereye gittiyse.Sakn Naciye'nin yanna gitmesindi?Soyle bir dusundu. Kadnla ilgisini Zalolu'dan saklamst ama, bilenler yeminle soylemislerdi ki,Naciye'yle aras iyidir. Kadnn evinden ckarken gorenler vardr.Akl yatt: Ordayd, salama ordayd. Ordayd ama, kaps neden ackt? Aceleyle iyice cekememismiydi?Ruzgar act dese, ruzgar yoktu havada. Peki?Naciye'nin evine yolland.Koyun zengin dullarndan Naciye, krklk, kutur kutur bir kadn, bir eski muhtar kzyd. Tarlas, cifticubuu vard. Butun bunlar once babasndan, sonra da karayaz kocasndan kalmst. Adamkarayazd ama, hastalkl, ufaktefek bir seydi. Kamyon kazasnda onceki yl olmus, azgn karsncesitli

rgatlaryla Kabak Hafz'a brakmst. Paral, mall, mulklu ustelik azgn bir erkek delisi olan kadn, Evlenmiyece-im diyordu. Kocamn hatralarna saygszlktan falan deil, tek erkek hakkmdangelemiyor. Gelemedikten sonra ne diye basma ayakba ckaracam? Sonra, gizli, saklnn tadbaska!Butun bunlar ack ack dememisti ama, yasay-syla bal gibi de demis oluyordu. Dile dusmus, tehditlereurams, koy kahvesinde acar delikanllarn yumruklasmasna sebep olmustu.Zalolu, Naciye'nin karanlk penceresi onunde durdu. Kulak verdi: Ses yoktu!


31/185

Tuhafna gidiyordu butun bunlar.Kulan pencereye iyice yaklastrd. Hafiften bir mrlt calnd kulana. Derken bir kadn kisnemesi,hafiften. Anlamst. Papaz Naciye'nin yanndayd!Pencereden tam cekilmisti, kadnn sokak kaps acld. Geri scrad, hu'un kosesini siper ald. Tam busrada ay da buluttan kurtulduu icin, ortalk yas yas parladysa da, cok gecmeden ay bulutlarn ardnayeniden girdi, ortal koyu bir karanlk bastrd. Bastrd ama, karanln icinde cok daha karanlk gibi

birgolge, Kabak Hafz'n golgesi kapdan syrlp dsar ckt. Kap ardndan usulaaak kapand.Kabak Hafz camurlu koy yolunda hzla uzaklasyor, Zalolu'ysa gulerek gidiyordu ardndan. Bir sokaksonra yetiserek oksurdu. Kabak Hafz durala-d, kulak verdi.Zalolu iyice yaklasarak: Saatlar olsun, dedi.

Zalolu'yu sesinden tanyan Kabak Hafz rahatlad : Oh be, sen miydin erenler?

Bereket versin ben'im Hafz.. Burada olduumu ne biliyordun? Senin kadar ben de ermisim olum! Yoo.. o zatmza mahsus... sakay brak, ne bildin burada olduumu sahi? Nereden bileceim? Kabalapazar. Daha dorusu, benden saklyordun. Evine geldim, baktm sokakkapn ardna kadar ack. Ulan nerde bu herif diye dusundum... Demek herif diye dusundun beni?

Canm sozun gelisi.. Peki? Kapm ack m dedin? Ardna kadar hem de! Vay anasn., demek aceleden... icecek, yiyecek bir seyler getirdin mi? Soruyor musun?

Ulan ne adamsn be! Adamm tabi. Yeni mi anlyorsun? Ne getirdin?

Rak!Kabak Hafz az kalsn sevincten nara atacakt: Yassa, dedi. Yassa, nur ol! Gercekten de Zal-oluymussun!Zalolu denmesine kzyordu. Duraklad: Zalolu'suna sokturma, bak, ceker giderim ha! Nereye gidersin?

Anann dinine! Rakyla mezeleri brak da oyle git bari..Zalolu guluverdi.Yeniden evin yolunu tuttular. Baskas Zalolu dese, serefsizim kulahlar deisirdim, o saat! Beni bcan kesmez bilmem mi?

Ne o? Dalga m geciyon? Sana oyle mi geldi? mkan var m? Buyuk cesaret isi o erenler. Ben, bendeniz, hakir-i pur taksir.Az var, dili yok, kalb kyafeti var, bca tabancas, yumruu yok bir zavallym! Hafz, baslarm Allahndan kitabndan ha! Neden erenler?

Sokarm erenlere., erenler'mis... Peki gulum, peki elmasm, peki arslanm, peki. Eversen bile sozunden ckmam bilmez misin? Sakay brak, gecenin bu saatnda beni aramak neden icap etti? Gunduzleri kurt mu yemisti? Hele eve gidek de..

Kabak Hafz, aceleyle ack braktn anlad kapdan iceri kosarcasna girdi, uc basamakl merdivenickt, gaz lambasn yakt. Zalolu gercekten de ne icin gelip aramst acaba? Ne icin ararsa arasn,onemli olan rakyla mezelerdi. Dul kar kahrndan sonra az tadyla Badadi onarmak, su andadunyann en guzel, en zevkli, hele hele en gerekli isiydi. Ckar su mubarei de gorelim birader! Zalolu ic cebinden yarm kiloluu ckarp gozune dayad:


32/185


33/185


34/185

Zalolu, kpkrmz oldu : Yalancnn anasn, avradn... lan boktan adamsn be! Niye?

Biz bi sey soyledik mi yalan!

Canm efendim, bekci bu. Devletin bekcisi. Sen ona nasl sandalye vurursun? Adamn basn kcndanar getirirler.. Saat on birden sonra ickili yerler kapanacak, dedi. Tepem att. Ben Muzaffer beyin yeeniyim de-dim, herif Malatya'dan surgun gelmis, tanmyor. Dan dun etti, baktm laf anlamyor, ben de... Ramazan'cm, bu ksm gecelim, yani sandalye vurma ksmn, ustyann anlat! Soerim ha! Sov ama yalana bosver..

Kalkar giderim ha imaml Kustu.

Bunu anlyan Kabak Hafz: Hic de yarenlie gelmezsin bre herif, dedi. Maksadmz latife. Yoksa, senin gibi bir beyolu beyin,Allah'n sevmedii bir bekcinin kafasna sandalye vurmas is mi? Bekci de kim? Kac paral k adam?Zalolu'nun gonlu olmustu : Neyse, araya berber Resit girdi, Hamza girdi, Cemsir memsir girdi de mesele kapand . Yoksa beynini

patlatacaktm! Haa, simdi oldu. Ben yanls anlamsm demek., vurmadn sandalyeyi de, araya girmeselervuracaktn... tamam. Devam et!kisinin de kafalar iyice dumanlanmst. Hele barda yirmi bes kurustan satlan goktas karstrlms pissaraplarla midesi bozulan Kabak Hafz'a Klup raks

orhan kemal haniminciftligi vukuatvar

Documents