OSOBOWOŚĆ JAKO PRZEDMIOT I PODMIOT

WYCHOWANIA

STRUKTURA OSOBOWOŚCI

Instrumentalna strona osobowości

Kierunkowa strona osobowości

WiadomościUmiejętnościProcesy poznawczeZainteresowaniaPogląd na światSamoocenaSamokształcenie

System przekonań, ocen, postaw ...

TEORIE ROZWOJU OSOBOWOŚCI

TEORIA NATYWISTYCZNA /zadatki anatomiczno fizjologiczne/

TEORIA ŚRODOWISKOWA /środowisko/

TEORIE WYCHOWANIA

INTELEKTUALIZM PEDAGOGICZNY

AKTYWIZM PEDAGOGICZNY

a) Przedmiot wychowania – intelekt

b) Od odpowiedniego ukształtowania rozumowania zależą: uczucia, wola i działanie człowieka

Przedmiot wychowania – postępowanie człowieka

SOCJALIZACJA

Środowisko

Środowisko społeczne

Środowisko wychowawcze

Jednostka

Wpływ środowiska

Socjalizacja

Wychowanie

CZYNNIKI SOCJALIZACYJNERODZINA stanowi podstawową komórkę życia społecznego. Spełnia ona wiele takich funkcji, jak: prokreacyjną, usługowo opiekuńczą, socjalizacyjną, psycho-higieniczną, wychowawczą itp. Istnieją różne modele życia rodzinnego: demokratyczny, liberalny, autokratyczny.

GRUPA RÓWIEŚNICZA stanowi ważne środowisko społeczne zapewniające podstawowe potrzeby i aspiracje uczniów. Każdy uczeń należy do grup oficjalnych, np.. w klasie szkolnej czy w rodzinie i nieoficjalnych, np. grup funkcjonujących na zasadzie koleżeństwa i przyjaźni, wspólnych zabaw i gier

ZAKŁAD PRACY spełnia dwie funkcje: produkcyjną i wychowawczą. Przedsiębiorstwo jest środowiskiem wychowania naturalnego, przez udział pracowników w zorganizowanym procesie pracy i intencjonalnego przez udział pracowników w różnorodnych formach kształcenia.

KLASA jest podstawową jednostką organizacyjną, utworzoną w celu osiągnięcia określonego celu. Skupia uczniów znajdujących się na tym samym lub zbliżonym szczeblu rozwoju. Klasa szkolna w miarę zżywania się w toku zajęć lekcyjnych a zwłaszcza poza nimi przekształca się w grupę społeczną, w której tworzą się określone normy, wzory zachowania oraz pewna struktura stosunków społecznych.

ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU wywierają wpływ na socjalizację i wychowanie jednostki. Mogą nie tylko dostarczać wzorców zachowania, ale także wpływać na wzbogacenie motywacji, wzrost poziomu aspiracji i stymulację zainteresowań, szczególnie młodzieży.

PROCES WYCHOWANIA

Sw

Stan wyjściowy osobowości

Sp1

Stan pośredni

Sp2

Stan pośredni

Sw

Stan finalny osobowości

Działania wychowawcze

d1

Działania wychowawcze

d2

STRUKTURA PROCESU WYCHOWANIA

Syt 1 - n

D 1 - n

OsxCx

Syt1-n – sytuacja wychowawcza, Osx – skutek oddziaływań

wychowawczych, Cx – projekt osobowości /cel, wzorzec/,

D n-1 – doświadczenie życiowe

DZIEDZINY WYCHOWANIA

WYCHOWANIE

PRZEZ NAUKĘ

WYCHOWANIE

PRZEZ PRACĘ

WYCHOWANIE

PRZEZ SZTUKĘ

WYCHOWANIE

PRZEZ SPORT I WYPOCZYNEK

jest kształtowaniem tych dyspozycji kierunkowych, które wyznaczają sposób posługiwania się przez jednostkę własnym umysłem i korzystania z własnych możliwości intelektualnych.

jest najlepszym sposobem kształtowania charakteru młodych ludzi. W szkolnictwie zawodowym tę formę wychowania realizuje się na zajęciach praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach produkcyjnych podejmujących szkolenie uczniów.

jest kształtowaniem wielorakich postaw człowieka przez przeżywanie określonych dziedzin sztuki oraz własną ekspresję artystyczną.

Przyczynia się z jednej strony do podtrzymywania kondycji fizycznej, a z drugiej strony do kształtowania postaw oraz przekonań społecznych. Nadto wymieniona dziedzina aktywności wdraża jednostkę do konstruktywnego spędzania wolnego czasu.

WYCHOWAWCZE FUNKCJE SZTUKI

Sztuka czyni człowieka wrażliwym na piękno

Sztuka powoduje wzrastanie człowieka w kulturę oraz czynne w niej uczestnictwo.

Sztuka zaspokaja indywidualne potrzeby człowieka

Sztuka jest ważnym czynnikiem porozumiewania się ludzi w płaszczyźnie uczuciowej

Sztuka jest nosicielem określonych treści, które dzięki niej docierają do ludzi.

CELE WYCHOWANIA PRZEZ SPORT I REKREACJĘ FIZYCZNĄ

CELE WŁAŚCIWECELE POŚREDNIE

Zapewnienie harmonijnego rozwoju fizycznego, zdrowia i tężyzny fizycznej

ukształtowanie sprawności ruchowej

rozbudzenie zamiłowań i potrzeb związanych z uprawianiem kultury fizycznej

kształtowanie i rozwijanie postaw i przekonań ideowo - społecznych

wdrażanie zasad współżycia międzyjedno-stkowego.

Wdrożenie do racjonalnego trybu życia

Przyswojenie nawyków higieny pracy i wypoczynku

Rozbudzenie zamilowań dotyczących estetyki kultury fizycznej

Kształcenie wrażliwości estetycznej

Kształcenie postaw samokontroli, samooceny, dzielności osobistej itp.

PROCES KSZTAŁTOWANIA SIĘ KOLEKTYWU

Organizowanie zespołu wokół konstruktywnych celów i zadań. Cele te – konkretne, dostatecznie różnorodne i składające do działania zespołowego – ustalają wspólnie wszyscy wychowankowie, wszyscy też uczestniczą w ich realizacji.

Konsolidowanie zespołu wychowawczego przez wspólne działanie. Wychowawca włącza w coraz szerszym zakresie członków zespołu do kierowania zespołem w formie planowania, organizowania, koordynacji, kontroli oraz oceniania jego członków. Dzięki temu dokonuje się stopniowo uspołecznienie działań członków zespołu.

Przekazywanie zespołowi zasadniczych funkcji związanych z kierowaniem zespołem. Jest ono możliwe, gdy zespół osiągnął pewną zdolność do: samokontroli i samodyscypliny. Osiągnięcie tego stanu rozwoju zespołu związane jest z pełną samorządnością.

PROCES WYCHOWANIA SPOŁECZNO - MORALNEGO

Wdrażanie wychowanków do moralnego postępowania, rozbudzanie i wzmacnianie pozytywnej motywacji, stosowanie różnych środków zachęty w celu skłonienia wychowanka do podjęcia zalecanego postępowania

Rozwijanie i utrwalanie dyspozycji do moralnego postępowania, regularne wzmacnianie pożądanych moralnie zachowań za pomocą nagród, przy jednoczesnym tłumieniu zachowań niepożądanych, stosowanie kar

Uświadomienie wychowankom celów i zasad postępowania moralnego, doprowadzenie do zrozumienia przez wychowanków sensu swoich obowiązków oraz potrzeby uczuciowe wprowadzenie ich w sytuacje społeczne

Kształtowanie sądów i przekonań moralnych, pobudzanie wychowanków do wyrażania własnych sądów dotychczasowych początkowo konkretnych, a potem bardziej ogólnych problemów

Rozwijanie wiedzy wychowanków dotyczącej zachowań moralnych, ukazywanie różnych sposobów rozwiązywania problemów życia społecznego, ukazywanie związków między faktami społecznymi a działaniami ludzkimi

FORMY WYCHOWANIA

ZE WZGLĘDU NA TREŚĆ DZIAŁALNOŚCI WYCHOWANKÓW

ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ORGANIZACJI WYCHWANIA

-działalność poznawczo – naukowa-działalność gospodarcza-działalność artystyczna i twórcza-użytkowanie dóbr materialnych i duchowych-działalność techniczna

-działalność indywidualna-działalność zespołowa-działalność zbiorowa, a w niej: samorządowa, spółdzielcza, współzawodnictwo, współrealizacja zadania

METODY WYCHOWANIA

Metody wpływu społecznegoMetody wpływu osobistego

- wysuwanie sugestii

- perswazja

- działanie przykładem osobistym

- wyrażanie aprobaty i dezaprobaty

- modyfikacja celów zespołu

- kształtowanie nowych norm postępowania

- przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu

- nadawanie właściwego kierunku kontroli społecznej

Metody wpływu sytuacyjnego

- nagradzanie wychowawcze

- karanie wychowawcze

- instruowanie

- organizowanie doświadczeń

- przydzielanie funkcji i ich ról społecznych

Samowychowanie

- Idealizacja

- Samopoznanie

- Samoocena wstępna

- Działania samorealizacyjne

- Aspiracje perfekcjonostyczne

- Samoocena końcowa

SYSTEM DYDAKTYCZNYto całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania – uczenia się, tworząc spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowane realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia

Trzy kryteria systemu dydaktycznego:

A – RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘ

B – ISTOTA POZNANIA W PROCESIE DYDAKTYCZNYM

C – ISTOTA CZŁOWIEKA I JEGO ROLA W UCZENIU SIĘ

RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘ

A.

B.

C.

proces

nauczania

uN

proces

uczenia się

Nu

czynności

nauczania

Nproces

dydaktyczny

czynności

uczenia sięu

System dydaktyki niemieckiego filozofa i pedagoga J. F. Herbarta /1776-1841/ stanowiący podstawę tzw. szkoły tradycyjnej.

System dydaktyki progresywistycznej amerykańskiego filozofa i pedagoga J. Deweya /1859-1952/ oraz niemieckiego pedagoga G. Kerschensteinera /1854-1932/

Proces nauczania uczenia się, z dodaniem, że nauczycielowi wyznacza się rolę organizatora i kierownika procesu uczenia się. Taka sytuacja ma miejsce we współczesnym systemie dydaktycznym, określanym często jako partnerski

ISTOTA POZNANIAA/ DYDAKTYKI HERBARTOWSKIEJ – uczenie się ma polegać na kojarzeniu wyobrażeń i pojęć, a zatem rozwijaniu pamięci i wyobraźni,

B/ DYDAKTYKI PROGRESYWISTYCZNEJ – uczenie się ma polegać na uruchamianiu myślenia i tym sposobem zdobyta wiedza powinna stanowić instrument w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych,

C/ WSPÓŁCZESNEJ DYDAKTYKI – uczenie traktuje jako proces poznawczy, w którym można wyodrębnić – poznanie zmysłowe, poznanie umysłowe /myślenie/ i działanie praktyczne.

ISTOTA CZŁOWIEKA

a/ system dydaktyki herbartowskiej zasadzał się na spekulatywnej filozofii i indywidualistycznej psychologii, według których za priorytetowe w kształceniu uważano procesy intelektualne i treści humanistyczne, co było konsekwencją przyjętej tezy o człowieku jako istocie duchowej,

b/ system dydaktyki progresywistycznej opierał się na filozofii pragmatystycznej, według której należało wychowywać człowieka czynu, człowieka posiadacza – stąd preferowano aktywne uczenie się przez działanie,

c/ system dydaktyki współczesnej opierający się na filozofii materializmu dialektycznego i historycznego oraz wskazujący na człowieka jako wartość najwyższą, wobec której wszystkie inne wartości mają znaczenie instrumentalne, stąd też polska dydaktyka wskazuje na dobór różnorodnych treści, metod i środków w procesie dydaktyczno – wychowawczym szkoły.

TEORIE DOBORU TREŚCITEORIA MATERIALIZMU DYDAKTYCZNEGO /encyklopedyzmu/, teza główna: wyposażyć ucznia w duży zasób wiedzy, szczególnie przyrodniczej niezbędnej do zrozumienia innych dziedzin rzeczywistości,

TEORIA FORMALIZMULIZMU DYDAKTYCZNEGO, główna teza: wyposażyć ucznia w treść stanowiącą środek pomocy w rozwijaniu zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów,

TEORIA UTYLITARYZMU DYDAKTYCZNEGO, teza główna: organizować uczenie się uczniów przede wszystkim poprzez działalność praktyczną,

TEORIA MATERIALIZMU FUNKCJONALNEGO w dydaktyce, teza główna: wyeksponować treści o walorach światopoglądowych i ideach przewodnich, np. ideę zależności funkcjonalnych w matematyce czy ideę ewolucji w biologii.