osteologia - archeo.uw.edu.pl · koŚciludzkie i zwierzĘce rozrÓŻnianie morfologia: •kooczyny...

NAUKI O CZŁOWIEKU

Osteologia

KOŚCI LUDZKIE I ZWIERZĘCE ROZRÓŻNIANIE

• Pierwszy krok:

Czy to naprawdę kość?

ludzka kośd udowa

fragment drewna

mocno zwietrzała kośd


• Pierwszy krok:

Czy to naprawdę kość?

kośd może zmienid zabarwienie pod wpływem różnych substancji z którymi miała kontakt w glebie, kolor NIE JEST wyznacznikem do odróżniania kości ludzkich od zwierzęcych

od lewej: zwietrzała kośd, kośd zabarwiona od gleby, kośd wypreparowana

kośd zabarwiona od miedzi


• Podstawowe różnice pomiędzy kośdmi ludzkimi i zwierzęcymi:

Wielkość


Wielkość

Należy jednak pamiętad, że w przypadkach chorobowo zintensyfikowanego lub opóźnionego wzrostu wielkośd kości może byd myląca !

ludzkie kości udowe, z prawej kośd achondroplastyczna(z przedwcześnie przyrośniętymi nasadami)



Budowa wewnętrzna i skład chemiczny


Budowa wewnętrzna i skład chemiczny

U wielu gatunków osteocyty różnią się znacząco od osteocytów ludzkich. U parzystokopytnych np. osteony mają kształt wygiętych cegiełek a nie są okrągłe jak u ludzi. U innych zwierząt występują okrągłe osteony, ale reszta kości różni się budową mikroskopową. Podobne badania histologiczne wymagają jednak specjalistycznej wiedzy.

człowiek

jeleo



Morfologia


Morfologia:

• dwunożnośd vs. czworonożnośd

bizon

pies

człowiek


Morfologia:

• kręgosłup

czworonożne dwunożne

ok. 30 kręgów + odcinek guziczny ok. 30 kręgów + odcinek guziczny

wygięty w łuk wygięty w „S”

Dłuższe, bardziej cylindryczne kręgi o zbliżonej długości od karku do ogona

Krótsze, bardziej klinowate kręgi wyraźniezwiększające się w kierunku dolnym

Duże wyrostki kolczyste Małe wyrostki kolczyste


Morfologia:

• kręgosłup

człowiek żyrafa


Morfologia:

• kręgosłup

człowiek puma


Morfologia:

• kręgosłup

człowiekbizon


Morfologia:

• klatka piersiowa


Głęboka i wąska Płytka i szeroka

Żebra bardziej proste Żebra bardziej wygięte


Morfologia:

• klatka piersiowa

człowiek

krowa


Morfologia:

• obręcz barkowa


Często brak obojczyka lub uwsteczniony Obecny obojczyk

Łopatka wydłużona z panewką k. ramiennej na dłuższej osi łopatki

Łopatka trójkątna z panewką k. ramiennej ułożoną bocznie


Morfologia:

• kręgosłup

człowiek łoś


Morfologia:

• czaszka


Bardziej urzeźbiona potylica Mniej urzeźbiona potylica

Wydłużony nos (związany ze zmysłem węchu, bądź rozbudowanym uzębieniem)

Krótki nos

Otwór wielki umiejscowiony tylnieOtwór wielki umiejscowiony centralnie w

podstawie czaszki

Mały wyrostek sutkowaty Duży wyrostek sutkowaty

Czasem rogi lub poroże Brak rogów lub poroża


Morfologia:

• czaszka

człowiek kojot


człowiek

krowa

Morfologia:

• czaszka


Morfologia:

• czaszka

człowiek łoś


Morfologia:

• czaszka

człowiek wilk

KOŚCI LUDZKIE I ZWIERZĘCE

ROZRÓŻNIANIE

Morfologia:

• czaszka

człowiek

jeleo

owca kanadyjska


Morfologia:

• czaszka

– W przypadku wystąpienia wodogłowia u zwierzęcia jego czaszka przyjmuje bardziej okrągłą formę, co w przypadku braku części twarzowej czaszki może utrudniad identyfikację

– często kostne fragmenty skorupy żółwia bywają mylone z ludzką czaszką. Charakterystyczne dla nich są mniejsze szwy w stosunku do kości.

cielę z wodogłowiem

skorupa żółwia


Morfologia:

• uzębienie


Z reguły składające się z siekaczy, kłów przedtrzonowców i trzonowców, chod u roślinożerców niektórych typów zębów może brakowad, a u drapieżników mogą

występowad dodatkowe zęby służące rozrywaniu i przytrzymywaniu mięsa

składające się z siekaczy, kłów przedtrzonowców i trzonowców

U gryzoni siekacze rosną przez całe życie,podobnie trzonowce u niektórych

przeżuwaczy

Mogą występowad protezy dentystyczne


Morfologia:

• czaszka

człowiek kojot koo

C

IP

M

C

I

P

M

P

C

I

P

M

ROZRÓŻNIANIEROZRÓŻNIANIE

P


Morfologia:

• czaszka

człowiek krowa


Morfologia:

• czaszka

człowiek wilk


Morfologia:

• czaszka

człowiek bóbr


Morfologia:

• czaszka

człowiek niedźwiedź


Morfologia:

• czaszka

człowiek świnia


Morfologia:

• miednica


Długa i wąska Krótsza i szeroka


Morfologia:

• miednica

człowiek świnia


Morfologia:

• miednica



Morfologia:

• kooczyny


Podobnej długości Górne krótsze niż dolne

Często wydłużone niektóre kości

U dużych zwierząt często zanika k. strzałkowa i/lub promieniowa

uniemożliwiając ruch obrotowy

k. promieniowa i łokciowa oraz (w mniejszym stopniu) piszczelowa i strzałkowa są podobnej długości

umożliwiając ruch obrotowy przedramienia i podudzia

Bardziej urzeźbione powierzchnie stawowe

Mniej urzeźbione powierzchnie stawowe


Morfologia:

• kooczyny

człowiek łoś


Morfologia:

• kooczyny



Morfologia:

• dłonie i stopy


Z reguły 5 palców, u dużych czworonożnych liczba może byd mniejsza

5 palców

Często częśd palców zredukowana i umiejscowiona wyżej od pozostałych

Krótki nos

Często przystowane do specyficznego trybu życia (lokomocja, zdobywanie

pożywienia)Wyraźne różnice w budowie stóp i dłoni


Morfologia:

• dłonie i stopy

człowiek łoś


Morfologia:

• dłonie i stopy

człowiek wilk


Morfologia:

• dłonie i stopy

człowiek skunksnietoperz


Morfologia:

• dłonie i stopy



Morfologia:

• w przypadku uszkodzonych i/lub mocno rozdrobnionych kości analiza makroskopowa może byd bardzo utrudniona lub wręcz niemożliwa

osteologia - archeo.uw.edu.pl · koŚciludzkie i zwierzĘce rozrÓŻnianie morfologia: •kooczyny...

Documents