ouder worden en vb globale opzet goud (1)...ouder worden en vb steeds meer oudere mensen met een...
TRANSCRIPT
20-9-2013
1
Van onderzoek naar
implementatie
Vertaling van onderzoeksresultaten naar (praktische) uitvoering
Dr. Thessa Hilgenkamp
Projectmanager bij zorginstelling Abrona
Postdoc onderzoeker bij het Erasmus MC
Inhoud workshop� Inleiding GOUD
� In vogelvlucht: resultaten GOUD Lichamelijke activiteit en fitheid
� Delen van ervaringen
� Abrona ACTIEF: gedragsverandering cliënten en begeleiders
� Onderzoek: nu en verder
Ouder worden en VB� Steeds meer oudere mensen met een verstandelijke beperking (VB):
� Vergrijzing
� Betere zorg
� Gezondheid bij ouder worden
� Ouderdomsaandoeningen
� Achteruitgang in functioneren
� Vanaf jonge leeftijd gezondheidsproblemen
� Levenslang medicijngebruik
� Problemen met identificeren en behandelen van aandoeningen
� Specifiek verouderingsproces bij genetische syndromen (bv Down)
Globale opzet GOUD (1)� Onderzoek Gezond OUDer met een verstandelijke beperking (GOUD)
� Samenwerking 2 academische instituten
� Erasmus MC (Geneeskunde Verstandelijk Gehandicapten)
� Rijksuniversiteit Groningen (Bewegingswetenschappen)
� 3 zorgorganisaties voor mensen met een verstandelijke beperking:
� Abrona (Huis ter Heide)
� Amarant (Tilburg)
� Ipse de Bruggen (Nootdorp/Z’dam)
Globale opzet GOUD (2)� Epidemiologisch deel: in kaart brengen gezondheidsparameters1
� Lichamelijke activiteit en fitheid
� Voeding en voedingstoestand
� Angst, depressie en cognitief functioneren
� Interventie: ‘Meer bewegen op de dagbesteding’
� 80 ouderen interventie, 80 ouderen controle
� Uitvoering: September 2010-Juni 2011
� Resultaten: einde 2013
1 Hilgenkamp et al, 2011, Res Dev Disab
‘Meer bewegen op de DB’
� Beweegprogramma en educatief programma
� Dagbestedingscentra
� 3 keer per week bewegen, 1 keer per week educatie
� Gedragsveranderingstechnieken: belonen, spiegelen, langzaam
opbouwen
� 8 maanden lang, 3 fases: kennismaking, opbouw, behoud
� Voorlopige resultaten: activiteit+fitheid+gezondheid omhoog!
� Subsidie voor uitwerken materialen voor landelijke verspreiding:
� Vrij beschikbaar via internet:
www.kennispleingehandicaptensector.nl/bewegen
Opzet interventie en programma: van Schijndel et al 20136
20-9-2013
2
Bewegen en gezondheid
� Bewegen goed voor gezondheid, functioneren en welzijn (World
Health Organisation 2003)
� Voorkomen of vertragen van ouderdomsziekten en achteruitgang in
functioneren: bewegen
� Bewegen positieve invloed op stemming en gedragsproblemen
� Bij ouder worden: minder, en minder intensief
� Bij onderzoek in kleine groepen volwassenen met VB:weinig
beweging op jongere leeftijd
Lichamelijke
activiteitFitheid
Gezondheid/
dagelijks functioneren
Centrale vragen
Hoe gezond zijn ouderen met een verstandelijke
beperking?
Hoeveel bewegen ouderen met een verstandelijke
beperking?
Hoe fit zijn ouderen met een verstandelijke beperking?
Samenstelling groep
Uitgenodigd: 2322 ouderen
Deelgenomen: 1050 ouderen (45.2%)
Mannen: 51,3%
Lichamelijke activiteit� Stappenteller
� Betrouwbaar vanaf 3,2 km/h
� Nadeel: meet geen fietsen en zwemmen
Hoeveel bewegen is nodig?� Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen: 30 minuten matig-
intensief op minimaal 5 dagen per week
� Nederlandse ouderen: 49-60% haalt dit
� Indeling in categorieën van stappen per dag:
� Norm’ 10.000 stappen/dag
� Steeds meer bewijs uit onderzoek dat gezondheidseffecten vanaf
7500 stappen/dag gerealiseerd kunnen worden11 Tudor-Locke 2008
Stappen per dag Omschrijving
< 5000 Inactieve, zittende leefstijl
5000-7499 Weinig actief
7500-9999 Matig actief
10.000-12.500 Actief
>12.500 Heel actief
20-9-2013
3
Goed gelukte metingen met een stappenteller: 257
Deelnemers stappenteller= de minst beperkte groep.
Interpretatie resultaten: lichamelijke activiteit voor de groep als geheel wordt overschat
Hoe goed is de meting gelukt?Resultaten lichamelijke activiteit
Fitheid: meetinstrumentenCoördinatie
Reactietijd
Balans
Spierkracht
Spierkrachtuithoudings-
vermogen
Aeroob uithoudingsvermogen
Flexibiliteit
FitheidResultaten: spierkracht
Knijpkracht
� Goede maat voor kracht bovenlichaam
� Nodig voor dagelijks functioneren
� Goede voorspeller voor
� achteruitgang in dagelijks functioneren
� gebruik hulpmiddelen in de toekomst
� eerder overlijden
Knijpkracht
Mannen Vrouwen
Knijpkracht
Mannen Vrouwen
20-9-2013
4
Knijpkracht
Mannen Vrouwen
Deze trend is ook bij de andere fitheidstesten te zien
Conclusies
�Ouderen met een VB scoren erg laag op
fitheid
�50-jarigen met een verstandelijke beperking
scoren even laag op fitheid als 75-jarigen uit
de algemene populatie
� Het grootste deel van de ouderen met een VB
beweegt te weinig
Implicaties� Ouderen met een verstandelijke beperking hebben een verhoogd
risico op:
� Onnodige (voortijdige) afname van vaardigheden -> afname KvL
� Gezondheidsproblemen
� Gedragsproblemen? Stemmingsproblemen?
� Maatschappelijk gezien zorgt dit voor onnodig hoge zorgkosten
� Totale zorgvraag groeit, aantal medewerkers in de zorg daalt:
� het is hard nodig om behoud van gezondheid en functioneren te
stimuleren met preventie
� Bewegen, en het trainen van fitheid, moeten hoger op de agenda
komen van beleid en zorgpraktijk
Delen van ervaringen� Is er herkenning rondom de onderzoeksresultaten?
� Wat gebeurt er binnen de eigen organisatie al op dit gebied?
� Wat breng je over, aan wie en hoe?
Abrona ACTIEF
� Gedragsverandering:
� Cliënten: meer bewegen
� Begeleiders woonlocaties: bewegen meer integreren in dagelijkse
zorg en ondersteuning aan cliënten
� Facilitatoren en barrieres:
anders voor elke groep
Regio-
managersTeam-
leidersBegeleiders
Clie
nten
Voorbeelden barrieres client:
24
� ‘Bewegen is saai, ik vind het niet leuk’
� ‘Ik kan het niet’
� ‘Ik ben te moe’
� ‘Ik heb geen zin’
� ‘Er is niemand om het voor te doen’
� ‘Ik ben bang om me pijn te doen’
� ‘Ik ben met pensioen’
� ‘Er is niemand om samen mee te bewegen’
20-9-2013
5
Voorbeelden facilitatoren client:
25
� ‘Leuk om samen te bewegen’
� ‘Bewegen is goed voor je lichaam’
� ‘Bewegen is leuk’
� ‘Door bewegen meer ontspannen, geeft energie’
� ‘Ik zie het de ander ook doen’
� ‘Sociale contacten’
Barrieres begeleiders:
26
� ‘Ik heb er geen tijd voor’
� ‘Ik weet niet goed welke activiteiten voor mijn cliënt(en) geschikt
zouden zijn’
� ‘Ik vind het zelf moeilijk om leuke activiteiten bedenken’
� ‘De cliënt heeft te weinig geld om te doen wat hij/zij leuk vindt’
� ‘Mijn cliënt kan niet meedoen in een groepsactiviteit’
� ‘Ik kan mijn cliënt(en) niet motiveren om actief te zijn’
� ‘Ik mis aanbod aangepast sporten bij verenigingen, clubs en
fitnesscentra in de omgeving van de woonlocatie’
Thema’s barrieres:
27
� Kennis/verwachte uitkomsten
� Vaardigheden
� Vertrouwen in eigen kunnen
� Sociale factoren
� Omgaan met emoties
� Motivatie en doelen stellen
� Externe factoren
� Professionele houding
Barrières: welke kies je om aan
te pakken?
28
- Welke komen het meeste voor?
- Welke wegen het zwaarste?
- Welke zijn goed te veranderen?
Voorbeeld 1: ‘geen tijd’
Wat is dit voor barrière: is er echt geen tijd, of geen prioriteit? Of
vinden begeleiders het te veel gedoe, haalt het hen uit hun
vertrouwde routine? Of hebben ze geen idee wat er mogelijk is?
Voorbeeld 2: ‘weet niet wat ik kan gaan doen’
Voorbeelden van strategieën
29
• Informatie geven over gedrag-gezondheid: educatiemateriaal
• Intenties of doelen laten formuleren: ‘Ik ga volgende week 1x fietsen’
• Aanmoedigen: ster voor hele woning
• Instructie geven: samen activiteiten doen
• Sociale vergelijking: in groep activiteiten doen
• Motiverende gespreksvoering: begeleiders individueel coachen
• Langzaam opbouwen: hele kleine stapjes als subdoelen formuleren:
eerst maar eens 1 keer vaker meelopen naar de glasbak per week
- From theory to intervention: Mapping theoretically derived behavioural determinants to
behaviour change techniques Michie et al., Applied Psychology 2008, 57 (4), 660-680
- A taxonomy of behavior change techniques used in interventions Abraham & Michie, Health
Psychology 2008, 27 (3) 379-387
Take home messages� Onderken verschillende types van barrieres
� Zoek strategieën die aansluiten op barrieres
� Creëer succesvolle ervaringen, en benut die ook!
� Nuanceer discussie tussen ‘veranderen’ vs. ‘eigen regie’
� Bovenal: maak het voor alle cliënten mogelijk de positieve effecten van
beweging te kunnen beleven!
20-9-2013
6
Onderzoek: nu en verder
Beweegprogramma
dagbesteding
in GOUD
Resultaten lichamelijke activiteit en fitheid bij 1050 ouderen in GOUD
Benutten van resultaten
• Subsidie ‘werkplaats’: educatieve programma beweegprogramma beschikbaar voor anderen
• Zorgorganisaties: vergroot bewustzijn/ continuering bewegen op de dagbesteding in andere groepen
Beweegprogramma
dagbesteding
in GOUD
• Abrona: start Abrona ACTIEF
• Blijvende rol voor fitheid binnen het Erasmus MC
• Tweede onderzoeker die kennis fitheid en testen verder uitdiept
• Subsidie implementatie van meetinstrumenten
• Nieuwe vragen rondom bewegen en inspanning
Resultaten lichamelijke activiteit en fitheid bij 1050 ouderen in GOUD
Huidige activiteiten
� Effectevaluatie Abrona ACTIEF: gedragsverandering begeleiders
� VB-fitscan en kennisnetwerk Fitheid en VB
� Validering fitheidstesten met gezondheidsuitkomsten na 3 jaar
� Subsidie-aanvragen voor nieuw onderzoek:
� Exploratieve studie naar afwijkingen in het looppatroon en rol van
aandacht hierin (dubbeltaak)
� Revalidatie-subsidie: set tests voor patiëntgebonden
uitkomstmaten (pijn, vermoeidheid, KvL) + effecten van
revalidatie bij volwassenen met aangeboren cerebrale parese en
VB
� Onderzoek naar de afwijkende lichamelijke reactie op inspanning
(balans sympathische/parasympathische activiteit)
Onderzoekslijn Activiteit en fitheid
bij mensen met VB
34
LA, fitheiden gezondheidbijmensenmet VB • Epidemiologie
• Instrumenten
• Interventies
• Effecten zittend leven
• Gedragsverandering
Bewegingssturing en cognitie • Looppatroon
• Aandacht
• Cognitieve functies
• Gedragsproblemen
• CP
• Energieverbruik
Fysiologische reactie op inspanning • Mechanismes
• Lab vs veldtesten
• Effecten krachttraining
• Veroudering
• Richtlijnen
Consortium Noord-Nederland� Innovatiewerkplaats Hanzehogeschool Groningen en 10
zorgorganisaties
� Toegepast wetenschappelijk onderzoek
� Richtlijnen voor duurzame implementatie van een gezonde leefstijl
bij mensen met een verstandelijke beperking
� Gedragsveranderingsmodel voor systeem
� Toetsen theoretisch onderbouwde interventie in verschillende
zorgorganisaties
… so let’s shape it ourselves!
20-9-2013
7
Mogelijk gemaakt door: