Paddenstoelennieuwsbrief Nummer 29

31 augustus 2015

Op 3 juni j.l. is het NMV-lid Wally Engberts overleden. Bij toeval werden er tijdens een botanische wandeling in het onvolprezen Dr. Jac. P. Thijssepark in Amstelveen tientallen zeer zeldzame Kapjesinktzwammen (Coprinopsis strossmayeri) ontdekt. Deze zijn slechts bekend van zes andere plekken in Nederland. Ze kwamen tevoorschijn naast een aantal liggende, circa 40 centimeter dikke stammen van de Paardenkastanje. De stammen werden vorig jaar geplaatst om een plek te omsluiten waar grond uit de uitgebaggerde sloten van het park kan worden gestort. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht. .

Ondanks de hitte van de afgelopen dagen, maar dankzij de hiermee gepaard gaande onweersbuien kwamen er op de rand van een rietland bij Alkmaar op een plek met houtsnippers een aantal opvallende inktzwammen tevoorschijn. Na determinatie thuis bleek het te gaan om de Valse viltinktzwam (Coprinellus flocculosus). Het aantal waarnemingen gaat al jaren achteruit waardoor deze opvallende soort in de categorie Kwetsbaar op de Rode Lijst werd geplaatst. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Valse viltinktzwam gaat al jaren achteruit

Wally Engberts overleden

Tientallen zeer zeldzame Kapjesinktzwammen ontdekt in Amstelveen

In het kader van ons onderzoek aan de evolutie van Termitomyces-schimmels, die in symbiose leven met termieten in Afrika en Azië (zie foto), zijn we op zoek naar ‘vrijlevende’ (dus niet met termieten geassocieerde) verwanten. Uit eerder onderzoek is gebleken dat de Wortelende grauwkop (Tephrocybe rancida) van de tot nog toe onderzochte soorten het nauwst aan Termitomyces verwant is. We willen graag materiaal van deze soort verzamelen en in cultuur brengen voor verder DNA-onderzoek. Omdat we ook de ecologie van deze schimmel nader willen bestuderen, willen we graag zelf de paddenstoel bekijken en de wortelende steel uitgraven naar de oorsprong. Aangezien de wortelende grauwkop geen algemene soort is, plaatsen we deze oproep via de paddenstoelennieuwsbrief. Vindt u een exemplaar, of kent u een vindplaats van vorige jaren, meldt het ons dan s.v.p.! Lennart van de Peppel (lennartvdpeppel@gmail.com); 0630607026) Thom Kuyper (thom.kuyper@wur.nl; 0317482352) Duur Aanen (duur.aanen@wur.nl; 0638140916)

Wortelende grauwkop (Tephrocybe rancida) Termitomyces eurhizus

Een werker van een kolonie van schimmelkwekende termieten (Macrotermes sp.) in actie met de oogst van het aseksuele stadium van Termitomyces.

Zo groot kan een kolonie van schimmelkwekende termieten, in dit geval van de soort Macrotermes bellicosus, worden. Deze foto is gemaakt in Senegal.

Gezocht: Wortelende grauwkop

Afgelopen zaterdag werden er tijdens een paddenstoelenexcursie in een recent met grond opgehoogde berm, plooirokjes gevonden. Er ontvouwde zich een discussie om welke soort het moest gaan. Het kon niet anders dan of het Gewoon plooirokje of het Geelbruin plooirokje zijn. Er kwam een eind aan de discussie toen iedereen het er over eens was dat microscopisch onderzoek het maar moest uitwijzen. Hieruit bleek dat het moest gaan om het Geelbruin plooirokje (Parasola leiocephala). Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Het Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) is uitgeroepen tot paddenstoel van het jaar 2015. Met name in de maanden juli, augustus en september komen de eekhoorntjesbroden in vaak van oudsher bekende lanen tevoorschijn. Vooral na een zomerse regenperiode kunnen ze in grote aantallen worden gevonden. Het regent nu al enkele dagen pijpenstelen en de verwachting is dan ook dat het boletenseizoen in de loop van de komende weken echt gaat beginnen. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Ga er op uit, het is tijd voor Eekhoorntjesbroden

Plooirokjes blijven voor altijd in de mode

Op 13 juli dook de zeldzame Compostchampignonparasol (Leucoagaricus meleagris) nog eens in Vlaanderen op. Deze soort werd in de warme zomer van 2006 voor het eerst in Vlaanderen gevonden, toen de temperaturen ook boven de 30 graden gingen. Deze tropische zwam verschijnt op rottend hooi en houtsnippers, liefst na een hevige bui. Tekst Roosmarijn Steeman. Foto: Staf Brusseleers. Lees meer op Natuurpunt.be.

De algemeen voorkomende meerjarige Dikrandtonderzwam (Ganoderma adspersum) staat bekend als een beruchte parasiet die witrot veroorzaakt in het hout van loofbomen. Hij is dodelijk voor de boom waarop hij wordt gevonden. De Dikrandtonderzwam neemt nog steeds toe. De opwarming van het klimaat speelt hierbij waarschijnlijk een rol van betekenis. Het is ook mogelijk dat de gezondheid van het Nederlandse bomenbestand achteruit gaat door de veranderende weersomstandigheden, waarvan de Dikrandtonderzwam als zwakteparasiet weet te profiteren. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Dodelijke parasiet Dikrandtonderzwam succesvol

Hittegolfpaddenstoel duikt weer op in Vlaanderen

Het voorjaar verliep dit jaar zonnig, koel en vooral droog. Enkele leden van de Nederlandse Mycologische Vereniging op zoek naar paddenstoelen zochten daarom de drassige oevers af van het Veenweidegebied Oostzanerveld. Deze gebieden worden door hun moeilijke toegankelijkheid te weinig onderzocht, ondanks dat bijna alle paddenstoelen van deze oeverzones op de Rode Lijst staan. Tekst: Martijn Oud. Foto: Piet Brouwer. Lees meer op Natuurbericht.

Vorige week hield de Werkgroep Mycologisch Onderzoek IJsselmeerpolders (WMOIJ) een excursie naar het Hulkesteinse Bos in Zuid-Flevoland. Dit werd een gedenkwaardige excursie vanwege de vele paddenstoelen die er werden gevonden. Vooral het aantal aangetroffen soorten bekerzwammen was uitzonderlijk. De meest opvallende soort was zonder meer de zeldzame en mooie Kardinaalsbekerzwam (Peziza subisabellina) met zijn schitterende purperen kleur die doet denken aan de kleur van het kalot der kardinalen (hoofddeksel). Tekst: Martijn Oud. Foto: Ieko Staal. Lees meer op Natuurbericht

Tijdens werkzaamheden in een tomatenkas in Bergen (NH) werd een aantal ongenode gasten ontdekt. Er was een aantal middelgrote paddenstoelen op een vergeten humusrijk hoekje van de kas tevoorschijn gekomen. “Gisteren was er nog niets te zien”, aldus de verraste eigenaresse van de kas. Na determinatie bleek het te gaan om de uiterst zeldzame Giftige knolparasolzwam (Chlorophyllum venenatum) die slechts één keer eerder in Nederland werd gevonden. Tekst: Martijn Oud. Foto: Kees Roobeek. Lees meer op Natuurbericht

Hulkesteinse Bos, een waar paddenstoelenparadijs

Tweede vondst van de Giftige knolparasolzwam in Nederland

Moeraspaddenstoelen in Nederland te weinig onderzocht

Een lid van de Nederlandse Mycologische Vereniging vond in de berm van verkeersknooppunt Coenplein bij Oostzaan (NH) een plek met bruinachtige kluifzwammen. Bij nadere inspectie bleek het te gaan om exemplaren van de ernstig bedreigde Geaderde kluifzwam (Helvella fusca). De berm bevindt zich langs een rijbaan van het Coenplein die van de A10 naar de A8 voert. Nog geen 500 meter verderop langs de A8 werden nog meer Geaderde kluifzwammen gevonden. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Tijdens een wandeling in de Egmonder-hout ten westen van Alkmaar stuitte een aantal paddenstoelliefhebbers op de Slanke voorjaarssatijnzwam. Deze vondst is nieuw voor Noord-Holland. De Slanke voorjaarssatijnzwam (Entoloma aprile) was al meer dan 25 jaar niet meer in Noord-Holland gezien en is op dit moment slechts van 12 andere plekken in Nederland bekend. Tekst: Martijn Oud. Foto: Machiel Noordeloos. Lees meer op Natuurbericht.

Deze week werd er een aantal Witte mestinktzwammen (Coprinopsis nivea) op oude mest gevonden. Witte mestinktzwammen zijn vrij algemeen en kunnen bijna het hele jaar, van maart tot december, worden gevonden. Aan mest geen gebrek in ons overbemeste landje zou je denken, maar Witte mestinktzwammen zijn fijnproevers. De mest waarop ze worden gevonden moet wel degelijk aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Ernstig bedreigde paddenstoelen bij verkeersknooppunt Coenplein

Mestinktzwammen niet op alle mest

Bedreigde Slanke voorjaarssatijnzwammen gevonden in Alkmaar

In de maanden april, mei en juni komen de Bokaalkluifzwammen tevoorschijn, maar hoewel de balans nog moet worden opgemaakt lijkt het een matig jaar te gaan worden voor de Bokaalkluifzwam. Enige gerenommeerde vindplaatsen werden afgezocht met slechts minimaal resultaat. Jammer, want met zo’n opvallende bokaal is het een indrukwekkende paddenstoel. In de sport is het winnen van een bokaal een grote prestatie. Het vinden van Bokaalkluifzwammen zou dit jaar wel eens een topprestatie van formaat kunnen blijken te zijn. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

In een rommelhoek van een recreatiegebied ten noorden van Alkmaar werden op oude houten schotten en latten een aantal exemplaren van de kwetsbare Sparrenplaatjeshoutzwam (Gloeophyllum abietinum) gevonden. De Sparrenplaatjeshoutzwam valt op omdat de meeste waarnemingen in Nederland afkomstig zijn van oud bewerkt hout, zoals die in vergeten rommelhoekjes te vinden zijn. Juist omdat oud bewerkt hout in Nederland in rap tempo aan het verdwijnen is gaat het slecht met de Sparrenplaatjeshoutzwam en werd deze soort in de categorie kwetsbaar op de Rode Lijst geplaatst. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Na ongeveer twee jaar uitverkocht te zijn geweest is een ongewijzigde herdruk verschenen van 'Roesten van Nederland'. Hoewel het aanvankelijk het idee was het boek verder te verbeteren, kon daarvoor geen tijd worden gevonden. Er zijn wel een roestenidex en een waardplantenindex gemaakt die evenals een lijst met toevoegingen en errata gratis gedownload kunnen worden. Het voordeel van een ongewijzigde herdruk is, dat dit relatief goedkoop is. Was de eerste druk nog € 42,50, de herdruk kost slechts € 30. Ten dele geldt er een lagere prijs doordat nu gekozen is voor een zachte omslag. Deze prijs is exclusief verzendkosten. Om het boek te bestellen en de indices en errata te downloaden, gaat men naar de bestelpagina.

Matig jaar voor de Bokaalkluifzwam?

Nederland te netjes voor de Sparrenplaatjeshoutzwam

Roesten van Nederland herdrukt!

Momenteel komen er veel Bittere boleten tevoorschijn. Vooral in een vroeg stadium van hun ontwikkeling lijken Bittere boleten wat op het eetbare eekhoorntjesbrood. Hierdoor worden ze wel eens onbedoeld meegenomen voor consumptie. Dat is jammer want Bittere boleten zijn oneetbaar en verpesten het paddenstoelengerecht. Bovendien staat de Bittere boleet in de categorie `Kwetsbaar` op de Rode Lijst. Het is daarom zaak om de Bittere boleet goed te kunnen herkennen. Tekst en foto: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht. Martijn Oud is naar aanleiding van dit stuk geïnterviewd door Vroege Vogels over eetbare paddenstoelen. Beluister het interview op de website van Vroege Vogels.

De Weidechampignon staat tegenwoordig als kwetsbaar op de Rode Lijst omdat de meeste weilanden ongeschikt zijn geraakt als groeiplaats. Na de korte maar hevige plensbuien van de laatste weken kwamen massa’s Weidechampignons onverwacht op de overgebleven geschikte groeiplaatsen tevoorschijn. Tekst en foto’s: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Half juli verscheen dit jaar alweer de Gesteelde lakzwam in onze bossen. Dat is normaal. Vanaf augustus zal hij steeds vaker gevonden worden; zijn piek beleeft deze paddenstoel in oktober. Dat komt omdat houtzwammen niet zo snel groeien en lang op het substraat aanwezig blijven. De zwammen die zich in augustus beginnen te ontwikkelen, zullen er in oktober ook nog wel staan. Dat valt althans te hopen, want door de levendige wildplukcultuur die in Nederland aan het ontstaan is, lopen steeds meer paddenstoelen de kans "geoogst" te worden. Lees meer op Alles over paddenstoelen

Paddenstoel van de Maand: Gesteelde lakzwam

Bittere boleten hoeven niet geplukt te worden!

Weidechampignon reageert sterk op zomerse plensbuien

Kees Roobeek heeft een verslag geschreven van 10 jaar onderzoek naar het voorkomen van ascomyceten op diverse mestsoorten in het duingebied van Noord-Kennemerland in de periode 2004 t/m 2013. Het rapport is te downloaden via de website van de NMV (zoek in de linkerkolom Mestpaddenstoelen 2015).

In de dertiende nieuwsbrief wordt aandacht besteed aan schimmelziektes in Nederlandse bomen. De jongste loot aan deze tak is de Roetschorsziekte (Cryptostroma corticale), een ziekte bij Esdoorns die begin vorig jaar voor het eerst in ons land werd vastgesteld. Van oorsprong komt zij uit Noord-Amerika. Lees meer in Kijk op exoten nummer 13

Nergens in Nederland worden zoveel Valse melkboleten (Suillus collinitus) gevonden als in de Staatsbossen van Schoorl. De eerste exemplaren van het jaar zijn hier weer gesignaleerd. Deze zeldzame boleet is in de duinen van Schoorl een gewone verschijning dankzij de vele schelpenpaden die in het gebied te vinden zijn, want zonder kalk zijn er geen Valse melkboleten. Tekst en foto’s: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.

Op de site van de paddenstoelenkartering worden bijzondere waarnemingen verzameld. Van de afgelopen periode zijn daar verhalen geplaatst over: Kronkelsteeltjesschijfje (Lamprospora campylopodis) Paarse dennentandzwam (Trichaptum hollii) Forse anijschampignon (Agaricus macrocarpus) Schelpjestaailing (Gloiocephala menieri) Bruine knolparasolzwam (Chlorophyllum brunneum) Zie Bijzondere waarnemingen voor meer informatie.

Bijzondere waarnemingen

Ascomyceten op mest in de duinen van Noord-Kennemerland

Roetschorsziekte

Zeer zeldzame Valse melkboleet wel te vinden langs schelpenpaden

Dit is de digitale nieuwsbrief van de Nederlandse Mycologische Vereniging. De nieuwsbrief heeft een onregelmatige verschijning, afhankelijk van het seizoen, de aangeleverde stukken en de urgentie van het nieuws. De redactie is in handen van Melchior van Tweel en is te bereiken via het e-mailadres: nieuwsbrief@allesoverpaddenstoelen.nl. Oude nieuwbrieven zijn te vinden op de site van Alles over Paddenstoelen. De nieuwsbrief vormt een aanvulling op de websites en Coolia en richt zich vooral op actuele zaken die de mycologie aangaan. Hoewel de nieuwsbrief zich in eerste instantie richt op mensen die al thuis zijn in de wereld van de mycologie (bijvoorveeld de leden van de NMV en KVMV), staat deze natuurlijk ook open voor alle andere mensen die "iets hebben" met paddenstoelen, zoals paddenstoelwerkgroepen van IVN en KNNV, kinderen, studenten, natuurgidsen en docenten. De berichten zullen een laagdrempelig karakter hebben, maar ook wel met een wetenschappelijk tintje. De Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV), opgericht in 1908, heeft als doel de beoefening van de mycologie in ruime zin te bevorderen. In voor- en najaar worden wekelijks excursie georganiseerd, verder worden er werkweken gehouden en in de winter verscheidene landelijke bijeenkomsten. Tevens is de NMV actief in de natuurbescherming waar het paddenstoelen betreft. De contributie voor de NMV bedraagt € 25 voor gewone leden (€ 30,- indien adres in het buitenland) en € 12,50 voor huisgenootleden (krijgen geen Coolia). Lidmaatschap voor het leven bedraagt € 425,-, voor huisgenootleden € 212,50. Informatie is verkrijgbaar via nmv@mycologen.nl. Nieuwe leden, opzeggingen en adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven op nmvleden@mycologen.nl. Lid worden van de NMV kan op de site van de NMV, klik vervolgens op “Info/contact” (rechtsboven) en “lid worden” (links). Voor meer informatie over de NMV wordt verwezen naar de websites: www.mycologen.nl - www.allesoverpaddenstoelen.nl - www.paddestoelenkartering.nl - http://nem.paddestoelenkartering.nl/ - www.verspreidingsatlas.nl Op de sites is ook nieuws te lezen, vaak wordt dit later ook in de nieuwsbrief opgenomen: Alles over Paddenstoelen. De nieuwsbrief is vóór en dóór mycologen en andere paddenstoelenliefhebbers. Het is voor de redactie niet mogelijk de hele nieuwsbrief zelf te vullen. Daar hebben we jouw hulp bij nodig. Wil je een onderwerp aandragen? Stuur het toe aan de redactie. Welke onderwerpen kunnen aan bod komen? Alles kan in aanmerking komen, mits het een relatie heeft met de mycologie (in brede zin van het woord): nieuwsberichten, nieuwe soorten, oproepen, bijzondere vondsten, rariteiten, mysteriesoorten, nieuwe literatuur, rapporten, nieuws van werkgroepen, excursies, cursussen, vragen voor controles, literatuurvragen, vraag en aanbod, microscopie, websites, tips, veldkenmerken, determinatiesleutels, etc. Er zijn maar twee onderwerpen waar enige terughoudenheid aan de orde is:

Plukken en eten van paddenstoelen (inclusief recepten). Over het plukken van paddenstoelen heeft de NMV een genuanceerd standpunt, waarbij met name grootschalige pluk moet worden voorkomen. Verder wordt verwezen naar het plukstandpunt van de NMV. Deze is te vinden op de site van de NMV en klik dan op “NMV plukstandpunt” (links).

Voor het determineren van paddenstoelen aan de hand van alleen foto’s wordt verwezen naar het forum van Waarneming.nl en Telmee.nl. Op dit forum zijn daarvoor alle mogelijkheden. Alleen determinaties met beschrijving en/of microscopische foto’s, waar je echt niet uitkomt, kunnen eventueel in de nieuwsbrief worden geplaatst.

In de nieuwsbrief zijn diverse links aangegeven naar websites. Mochten een directe link het niet doen, kopieer dan de volledige link naar je webbrowser. Omdat voor afbeeldingen veelal auteursrechten gelden, is voor alle afbeeldingen in deze nieuwsbrief, die niet al eerder door de eigenaren voor publicatie aan de Nederlandse Mycologische Vereniging ter beschikking werden gesteld, zo goed als mogelijk nagegaan wie de eigenaren zijn, waarna toestemming is verkregen voor het gebruik. Mocht u desondanks materiaal aantreffen, waarvan u meent dat dit niet had mogen worden gebruikt, stelt u ons hiervan dan a.u.b. in kennis, zodat eventuele gebruiksvoorwaarden kunnen worden geregeld of het materiaal kan worden verwijderd. U kunt een e-mail sturen naar nieuwsbrief@allesoverpaddenstoelen.nl. Als je andere mycologen of paddenstoelliefhebbers kent die deze nieuwsbrief nog niet krijgen, stuur deze dan gerust door. Als je de nieuwsbrief direct wilt krijgen, geef je e-mailadres dan door aan de redactie. Je hebt deze nieuwsbrief gekregen omdat je in de verzendlijst staat. Mocht je geen belangstelling meer hebben, laat dat dan weten aan de redactie.

Colofon