pakowanie i znakowanie polskiej amunicji strzeleckiej 1919-1939

Piotr J. Bochyński

Pakowanie i znakowanie opakowań polskiej amunicji

strzeleckiej

cz.I okres II Rzeczypospolitej

1919-1939

KROTOSZYN 2013

Piotr J. Bochyński Pakowanie i znakowanie opakowań polskiej amunicji strzeleckiej - cz.I okres II Rzeczypospolitej 1919-1939

2/19

WSTĘP Niniejsze opracowanie jest niejako drugim podejściem obejmującym zebranie możliwie wszystkich informacji na temat pakowania i znakowania opakowań polskiej amunicji strzeleckiej w postaci zwartej monografii. Wcześniejsze opracowanie mojego autorstwa „Znakowanie i pakowanie polskiej amunicji strzeleckiej 1919-2003” ujmowało, co prawda ten temat, ale było przeplatane również ze znakowaniem amunicji strzeleckiej, więc zapewne się trochę rozmyło, nie zmienia to faktu, że było wtedy pierwszą taką próbą spojrzenia na ten temat. Na naszym rynku wydawniczym pojawia się, co prawda coraz więcej publikacji na temat historii polskiej amunicji strzeleckiej jednak temat samego pakowania i stosowanych oznaczeń jest nadal porozrzucany po poszczególnych wątkach i nie doczekał się do tej pory należytego zbiorczego opracowania, dlatego postanowiłem wyodrębnić z poprzedniej pracy informacje na ten temat i spróbować zrobić z nich małą monografie. Temat pakowania i znakowania opakowań tak naprawdę jest dość szeroki, jeśli uwzględni się okres produkcji amunicji od początku jej podjęcia w kraju do obecnych nam czasów to wychodzi nam ponad 90 lat, więc z konieczności postanowiłem opracowywać sukcesywnie w miarę możliwości poszczególne działy. Jako pierwszy do tablicy wywołałem okres międzywojenny istnienia II Rzeczypospolitej w latach 1919-1939. Zdaję sobie sprawę z tego, że opracowanie może pozostawić pewien niedosyt i rozczarowanie, ale wychodzę z założenia, że lepiej opublikować to w takim stanie jak jest, dając możliwość porównania stanu wiedzy i podjęcia dyskusji na ten temat celem uzupełnienia i wypełnienia białych kart historii, niż żeby znów przeleżało w szufladzie kolejne10 lat, nie ujrzawszy światła dziennego. Za bazę wyjściową do opracowania posłużyły zbierana przez lata informacje i zdjęcia na różnych stronach internetowych, forach dyskusyjnych i aukcjach itp., jak również typowe bibliograficzne opracowania w postaci książek i artykułów, starych katalogów firmowych i inseratów w czasopismach. Bardziej już z lenistwa nie wszystkie materiały zdjęciowe przerabiałem je na swoje grafiki i rysunki i żywcem wkleiłem do opracowania (z czasem się postaram to zmienić).

Piotr J. Bochyński


3/19

1. Amunicja sportowa kalibru 5,6mm (short, long, long rifle) Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A.

Wojskowy Zakład Pirotechniczny w Rembertowie (od 1932 do 1935) Wytwórnia Amunicji nr 2 w Rembertowie (po 1935)

Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska)

2. Amunicja pistoletowa i rewolwerowa 6,35x15SR Browning Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A. Amunicja tego typu produkowana przez zakłady „Pocisk” pakowana była w pudełka kartonowe po 25 sztuk. Brak informacji o pakowaniu zbiorczym.


4/19

Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska) Amunicja tego typu produkowana przez zakłady W.F.A pakowana była w pudełka kartonowe po 25 sztuk. Brak informacji o pakowaniu zbiorczym.

7,65x17SR Browning

Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A. Amunicja tego typu produkowana przez zakłady „Pocisk” pakowana była w pudełka kartonowe po 25 sztuk. Brak informacji o pakowaniu zbiorczym. Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska) Amunicja tego typu produkowana przez zakłady W.F.A. pakowana była prawdopodobnie w pudełka kartonowe po 25 sztuk. Brak informacji o pakowaniu zbiorczym. 7,62x38R Nagant

P.W.U Fabryka Amunicji w Skarżysku Naboje rewolwerowe produkcji polskiej przeznaczone na rynek cywilny pakowano w pudełka kartonowe po 7 sztuk (pojemność bębenka rewolweru Naganta). Amunicję przeznaczoną dla wojska i Policji Państwowej pakowano w kartonowe pudełko (wymiary 50x50x40 [mm]) po 25 sztuk naboi oddzielonych od siebie kartonową kratką rozdzielającą. Na wierzchu naklejano drukowaną etykietę w kolorze biało-czerwonym, na której umieszczona była liczba naboi, kaliber, system broni oraz numer partii produkcyjnej wraz z rokiem produkcji.


5/19

Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska)

9x19 Parabellum P.W.U Fabryka Amunicji w Skarżysku

Amunicja przeznaczona do użytku w pistoletach Vis wz.35 pakowana była w pudełka kartonowe po 24 sztuki, naboje oddzielone był od siebie kartonową kratką rozdzielającą. Wynikało to z tego, że do kompletu Vis-a dołączane były trzy magazynki o pojemności 8 naboi każdy. Pudełko miało wymiary 63x42x31 [mm]

Amunicja przeznaczona na rynek cywilny i dla Policji Państwowej (stosowana w pistoletach maszynowych „Suomi”) pakowana była z kolei w pudełka kartonowe luzem po 20 naboi ułożonych na przemian. Pudełko miało wymiary 49x41x31 [mm]. Na wierzchu pudełka naklejano białą etykietę w postaci opaski, na której znajdowały się informacje dotyczące nazwy producenta, ilości naboi, kalibru, systemu oraz numer partii produkcyjnej i rok wykonania. 10 takich pudełek było zawijanych w paczkę z mocnego papieru pakowego i 9 takich paczek wkładano do drewnianej skrzyni.


6/19

Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska) Brak informacji o pakowaniu amunicji produkcji W.F.A. 3. Amunicja karabinowa i wielkokalibrowa 8x50R Mannlicher Amunicja produkowana z przeznaczeniem dla broni ręcznej była pakowana z całym prawdopodobieństwem na wzór opakowań typu austriackiego, czyli w kartonowe pudełka na 10szt. z wieczkiem o pojemności dwóch ładowników po 5szt. naboi w każdym. Wieczko opakowania kartonowego stemplowano za pomocą tuszu (niebieskiego) znakowaniem o przybliżonych wymiarach 35x25[mm] o treści jak na załączonym schematycznym rysunku poniżej:

10 szt. 8 / M93m

m

OSTR. NABOJI

Brak materiałów źródłowych jednak nie pozwala na jednoznaczne określenie producenta oraz tego czy była to amunicja polskiej produkcji, czy tylko przepakowywana u nas. Brak jest informacji o pakowaniu [amunicji z przeznaczeniem dla ciężkich karabinów maszynowych stosujących amunicję kalibru 8x50R Manlicher (np. Schwarzlose wz. 07/12), należy jednak przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że tym wypadku również opierano się na pakowaniu według wzorów austriackich. Naboje izbowe kalibru 8x50R Mannlicher pakowano w pakiety po 10 szt. owinięte papierem pakowym i przewiązywano sznurkiem. Pociski ołowiane do nich pakowane były w pudełka kartonowe po 500 szt., spłonki zaś umieszczano w pudełkach z blachy cynkowej o pojemności 100 szt.

8x50R Lebel Amunicję wytwórni polskich pakowano w pudełka kartonowe luzem po 8 sztuk (pojemność magazynka rurowego kb Lebel) lub w pakiety po 10 sztuk owinięte papierem pakowym i przewiązane mocnym sznurkiem. Amunicja z przeznaczeniem dla kb i kbk Berthier wz. 1907/16 pakowana była w pakiety po 6 szt. w dwóch trzynabojowych ładownikach, pakiet owijano papierem pakowym i przewiązywano sznurkiem. Amunicja z przeznaczeniem dla kb i kbk Berthier wz. 1907/16 M16 pakowana była w pakiety po 10 szt. w dwóch pięcionabojowych ładownikach, pakiet owijano papierem pakowym i przewiązywano sznurkiem. Naboje miotające z przeznaczeniem do karabinowego granatnika VB (Vivien-Bessieres) z kolei pakowane były w pakiety po 5 sztuk owijane w papierem pakowym i wiązane mocnym sznurkiem. Często się zdarza, że w pakietach polskich naboi miotających znajdują się łuski z biciami francuskimi, co wynika z faktu ponownego użycia wystrzelonej łuski do produkcji. Wojskowa Wytwórnia Amunicji Karabinowej (1922-25) Brak informacji o pakowaniu i znakowaniu opakowań Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A.


7/19

Wytwórnia Amunicji nr 1

7,92x57 Mauser Polską amunicję kalibru 7,92mm pakowano na wzór niemiecki w pudełka kartonowe koloru brązowego lub kremowego zawierające 15 naboi. Amunicja z przeznaczeniem do broni ręcznej była pakowana dodatkowa w pięcionabojowe łódki natomiast z przeznaczeniem do broni maszynowej luzem. Pudełko miało wymiary 85x60x30 [mm]. Pudełka posiadały drukowane lub odbijane stemplem napisy w kolorze odpowiadającym typowi amunicji (kolor zgodny z kolorem obwódki spłonki), zawierały informacje o wytwórcy, rodzaju i przeznaczeniu amunicji, ponadto podawano numer partii wraz rokiem produkcji oraz datę kompletacji (scalania), miesiąc, rok, niekiedy nawet dzień. Pudełka kartonowe pakowane były w hermetycznie zamykane puszki cynkowe, które z kolei pakowano w drewniane skrzynie. Na skrzyni znajdowała się nalepka z charakterystyka amunicji oraz namalowane kółko takiego samego koloru, jakim był pomalowany obwód spłonki. Łącznie w jednej skrzyni znajdowało się 1260 naboi karabinowych (84 pudełka po 15 naboi). Poznańska Wytwórnia Amunicji w Poznaniu / (Warsztaty Amunicyjne nr 2) Poznańska Wytwórnia Łusek i Łódek Karabinowych Brak informacji o pakowaniu i znakowaniu opakowań


8/19

Wojskowa Wytwórnia Amunicji Karabinowej (1922-25) Brak informacji o pakowaniu i znakowaniu opakowań Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A.


9/19

Wytwórnia Amunicji nr1


10/19


11/19

P.W.U. Fabryka Amunicji w Skarżysku


12/19


13/19

ETYKIETY WEWNĘTRZNA NA SKRZYNIACH ZBIORCZYCH Zakłady Amunicyjne „Pocisk” S.A.


14/19

Wytwórnia Amunicji nr1

P.W.U. Fabryka Amunicji w Skarżysku


15/19

Amunicja izbowa 7,92x57 / 8x50R Lebel Amunicję izbową wytwarzano w dwóch kalibrach 7,92x57mm i 8x50R Lebel przez zakłady „Pocisk” oraz przez Zakłady Mechaniczne „Cel” J. Tomaszewskiego w Wilnie . Amunicję tego typu pakowano w paczki z papieru pakowego po 10 sztuk, pociski ołowiane pakowane były w pudełka kartonowe po 500 sztuk, spłonki zaś po 100 sztuk w pudełka z blachy cynkowej. Następnie oddzielnie pakowano części amunicji do skrzyń drewnianych. 7,92x107 DS Naboje pakowano w kartonowe pudełka po 12 sztuk. Na pudełkach kartonowych umieszczano napis zawierający nazwę producenta, liczbę naboi, kaliber i typ pocisku oraz numer partii i rok produkcji. 12 sztuk takich opakowań pakowano następnie w hermetyczne cynkowe puszki wkładane do drewnianych skrzyń. Skrzynia łącznie zawierała 144 sztuki nabojów.

13,2x99 Hotchkiss Amunicja była prawdopodobnie pakowana w kartonowe pudełka po 10 szt. (na wzór francuski). Następnie pakowano je do drewnianych skrzyń zawierających po 250 szt. 20x140B wz.38 brak informacji z powodu niedostępności bibliografii i innych materiałów źródłowych (lub w trakcie opracowywania)


16/19

INNE RODZAJE AMUNICJI 6mm Flobert Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska)

9mm Flobert Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska)

Warszawska Fabryka Amunicji / (Warszawska Spółka Myśliwska) Amunicja rewolwerowa i pistoletowa: .320 W.F.A. .320 teatralne W.F.A .380 W.F.A. .450 W.F.A .32 S&W W.F.A .38 S&W W.F.A .44 Long W.F.A. 9x17 Short W.F.A


17/19

ZAŁ ĄCZNIK 1 Dodatek do Dziennika Rozkazów Nr. 22 z dnia 3 Czerwca 1924 r. (do poz. 332). Tymczasowe przepisy o utrzymaniu amunicji.


18/19


19/19

pakowanie i znakowanie polskiej amunicji strzeleckiej 1919-1939

Documents