parazytologia materiały do wykładów z mikrobiologii · pasożyt: świdrowiec trypanosoma brucei...

ParazytologiaMateriały do wykładów

z mikrobiologii

Dr n.biol. Henryk RóżańskiLaboratorium Biologii Przemysłowej i Eksperymentalnej

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie

Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolyticaParazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica Amoebosis

• Kształt ciała zmienny, średnica 10-60 µm,wytwarza wypustki cytoplazmatyczne, dziękiczemu porusza się (pełzając).

• Posiada wodniczki pokarmowe, tętniące,jedno jądro i materiały zapasowe.

• Pożera krwinki czerwone i enterocyty.

http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17345/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 2

Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolyticaParazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica

Amoebosis

• Występuje w dwóch formach: minuta (drobna 10-20 µm) i magna (wielka 30-60 µm).

• Forma mała ma zdolność tworzenia cyst, podczasgdy forma magna nie ma tej zdolności.

• Minuta odżywia się w świetle jelita grzybami ibakteriami.

• Magna jest pasożytem i fagocytuje komórki jelita.• Rozmnażają się przez podział. Minuta tworzy

cysty, które są wydalane z kałem.

H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 3


Amoebosis

• Zakażenie następuje po spożyciu wody lubpokarmu zanieczyszczonych cystami.

• W jelicie następuje ekscystacja – wydostaniesię wielojądrowej (4) metacysty i podział jej naosobniki monokariotyczne (po mitozie 8osobników).

http://www.beauty-cosmetic-guide.com/amoebiasis.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 4

http://www.2classnotes.com/digital_notes.asp?p=Rhizopoda_-_Class_of_Phylum_Protzoa

http://instruction.cvhs.okstate.edu/jcfox/htdocs/clinpara/lst11_20.htm



• Objawy: bóle brzucha, kolki, gorączka, dreszcze,nudności, wzdęcia, biegunka z domieszką krwi,owrzodzenia jelit, brak apetytu, neurastenia.Przyśpieszone OB., powiększenie i bóle wątroby.W poważnym przebiegu dochodzi do rozdęciajelita grubego, a nawet jego przedziurawienia(ostry brzuch), co grozi zgonem (50%śmiertelność).

• W razie przedostania się pełzaka do narządówmiąższowych powstają ropnie, np. ropieńwątroby.



• Diagnostyka: badanie kału (barwieniehematoksyliną) i stwierdzenie obecnościparazytów. Testy ELISA wykrywające antygenypełzaka w kale.

• Leczenie: Metronidazol (Flagyl) – 10-15 mg/kgmc. 3 razy dziennie przez 8-10 dni lubTinidazol – 1 g 2 razy dz. przez 3 dni.



Amoebosis• Epidemiologia. Choroba występuje głównie w

Afryce, Azji i w Ameryce. Profilaktyka polegana zachowaniu warunków higienicznych wpomieszczeniach mieszkalnych i sanitarnych.Należy pić wodę przegotowaną i spożywaćczysty pokarm.

http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/proto/006-3.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 9

Pasożyt: Babesia Babesia microti, Babesia divergens etBabesia bovis

Parazytoza: Babeszioza Babesiosis

• Chorobę (opisywana w Europie i w AmerycePółnocnej) wywołują pierwotniaki z rzęduPiroplasmida.

• Żywicielem Babesia microti jest nornica,natomiast B. bovis i B. divergens –przeżuwacze.

• Żywicielem jest również bezkręgowiec: kleszczz rodzaju Ixodes.


Babesia

http://dailyparasite.blogspot.com/2010/07/july-4-babesia-uriae.html

http://animal.discovery.com/invertebrates/monsters-inside-me/babesiosis-babesia/


Babesia

• Zakażone kleszcze przenoszą pasożyty do krwiczłowieka, zatem babeszioza to chorobaodzwierzęca. Babesie pasożytują w krwinkach.

• Babesie mają kształt rogalikowaty, owymiarach 1,5-2x0,4-0,5 µm.

• B. divergens wywołuje u bydła chorobę onazwie krwawy mocz.


Babesia

• Babeszioza u człowieka objawia się gorączką,dreszczami, krwiomoczem, nudnościami,wymiotami, niedokrwistością hemolityczną,powiększeniem wątroby i śledziony.

• Niekiedy kończy się śmiercią.• Leczenie polega na podawaniu preparatów

chininowych i klindamycyny.• W intensywnym zakażeniu konieczna jest

wymienna transfuzja krwi.


Pasożyt: świdrowiec Trypanosoma bruceiParazytoza: śpiączka afrykańska Trypanosomosis brucei

(=Trypanosomatosis africana)

• Morfologia. Pierwotniak (wiciowiec) kształtuwrzecionowatego, długości 15-30 µm.

• Zawiera wić i błonkę falującą – organelleruchu.

• Jądro leży centralnie.• U podstawy wici zlokalizowane jest ciałko

podstawowe i kinetoplast (blefaroplast).

http://www.diseasepicture.com/r_human_disease_9_infectious_disease_1_trypanosoma_brucei_pictures_18.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 14

Trypanosoma

http://www.microbiologyonline.org.uk/about-microbiology/introducing-microbes/protozoa



(=Trypanosomatosis africana)

• Kinetoplast to organella woreczkowata, otoczonadwiema błonami elementarnymi, zawierającazestaw enzymów charakterystyczny dlamitochondrium.

• U świdrowców jest częścią mitochondrium.Posiada własne DNA kodujące swoiste białkastrukturalne i enzymatyczne.

• Procesy zachodzące w kinetoplaście dostarczająenergię niezbędną do poruszania wici.

• Nazwa rzędu Kinetoplastida pochodzi właśnie odtej organelli



(=Trypanosomatosis africana)• Biologia. Cykl rozwojowy. Parazyt pobiera pokarm całą

powierzchnią ciała. Rozmnaża się przez podział podłużny.Pasożytuje we krwi i w limfie, poruszając się ruchemświdrowatym; stąd przedostaje się do płynu mózgowo-rdzeniowego.

• Przenosicielami parazytów są muchy z rodzaju Glossina (tse-tse).• Pasożytują we krwi człowieka i antylop.• Antylopy stanowią więc rezerwuar pasożyta.• Antylopy nie wykazują objawów chorobowych.• Żywicielem pośrednim jest mucha tse-tse, a żywicielem

ostatecznym –człowiek.• W jelicie much następuje rozmnażanie pasożyta.• Podczas odżywiania się krwią, muchy tse-tse przenoszą pasożyta z

antylopy lub z zakażonego człowieka na osobnika zdrowego.H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 17

Trypanosoma• Zakażenie objawia się powiększeniem węzłów chłonnych,

głównie karkowych (objaw Winterbottona), wątroby iśledziony.

• Występują 1-4-dniowe ataki gorączki, wysiękiokołostawowe, swędzące plamy i wysypki skórne,opuchnięcie okolic oczu.

• Gdy pasożyt przedostanie się do płynu mózgowo-rdzeniowego dochodzi do zaburzeń neurologicznychi ruchowych: bóle głowy, drżenie języka, drżenie mięśnitwarzy i kończyn, szybkie zmiany nastroju, omamy,zaburzenia mowy.

• W końcowym stadium choroby występuje apatiai przedłużające się stany śpiączki kończące się śmiercią.


Trypanosoma

• Diagnostyka. Pasożyta stwierdza się badaniemmikroskopowym (mikroskop świetlny lubfluorescencyjny) rozmazów krwi w izotonicznymroztworze chlorku sodu (obserwacjeprzyżyciowe).

• Do wybarwiania preparatów stosuje się barwnikGiemsy.

• Osad płynu mózgowo-rdzeniowego równieżzawiera świdrowce.

http://www.tropeduweb.ch/factsheets/fs_parasital_class_protozoa.html


Trypanosoma

http://158.83.1.40/Buckelew/Trypanosoma%20brucei%20rhodesiense%20brain%20section.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 20

Trypanosoma

• Leczenie. Pozajelitowo (dożylnie lubdomięśniowo) podaje się Pentamidine(Pentacarinat): 4 mg/kg m.c. (w formieizetionianu) co drugi dzień (7-10 wstrzyknięć).

• W II etapie choroby (objawy neurologiczne)podaje się Melarsoprol – powolny wlewdożylny 3,6 mg dz. przez 3-4 dni; kuracjepowtarza się po 7 dniach.


Trypanosoma• Wyróżnia się dwa rodzaje choroby: trypanosomatoza

rodezyjska (podgatunek Trypanosoma rhodesiense (wewschodniej Afryce), która powoduje wczesneuszkodzenie układu nerwowego, zapalenie mięśniasercowego i daje złe rokowania, a takżetrypanosomatoza gambijska (podgatunek T.gambiense) o wolniejszym przebiegu i późnymizmianami patologicznymi w układzie nerwowym.

• W Ameryce Południowej i Środkowejrozpowszechniona jest śpiączka amerykańska(choroba Chagasa), wywołana przez gatunekTrypanosoma cruzi. Przenosicielem pierwotniaka sąpluskwiaki. Pasożyt przedostaje się przez uszkodzonaskórę.


Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonasvaginalis

Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis

• Ciało kształtu owalnego lub gruszkowatego, długości 10-30 µm.• Pierwotniak posiada 4 wici i błonkę falująca jako organellum ruchu.• Odżywia się nabłonkiem dróg rodnych i moczowo-płciowych oraz

płynami ustrojowymi.• Pasożytuje w układzie rozrodczym (pochwa, szyjka macicy, gruczoł

krokowy, nasieniowody) oraz w cewce moczowej (u mężczyzn moczowo-płciowej).

• Zarażenie następuje przy kontaktach seksualnych, używanie tych samychurządzeń sanitarnych (np. miednice, gąbki, ręczniki) co osoba zarażona.

• Pasożyt może rozpowszechniać się w basenach z podgrzewaną wodąsłabo chlorowaną.

• U lesbijek występuje szczep oporny na metronidazol.

http://umanitoba.ca/science/zoology/faculty/dick/z346/trichohome.html


Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalisParazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis

Objawy.• Kobiety: zaburzenia w oddawaniu moczu, świąd,

upławy zielonkawe lub żółtawe, pieniste, o niemiłejwoni, wypryski wokół warg sromowych, stan zapalny,owrzodzenia śluzówki pochwy, bóle podczasstosunków płciowych, pieczenie narządówpłciowych, zaburzenia miesiączkowania, alkalicznyodczyn wydzieliny pochwy.

• Mężczyźni: swędzenie cewki moczowo-płciowej,zapalenie żołędzia i (lub) napletka, szklista wydzielinaz prącia (głównie poranna), zaburzenia w oddawaniumoczu. Rzadziej zapalenie gruczołu krokowego czynajądrzy.


Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalisParazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis

Diagnostyka: badanie wymazów z pochwy lubwydzieliny z prącia; barwienie Giemsy, safraninąlub błękitem Evansa.Niebarwione preparaty ogląda się w ciemnympolu widzenia.


Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonasvaginalis

Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis

Leczenie: Metronidazol – 1,5-2 g jednorazowo lub 250mg 3 razy dz. przez 7-10 dni. Tinidazol – 2 gjednorazowo. U kobiet dodatkowo – tabletkędopochwowo 500 mg przed snem. Leczenie dotyczywszystkich członków rodziny zakażonej (zakażonego).Profilaktyka: unikanie przygodnych stosunkówpłciowych, przestrzeganie zasad higieny, wystrzeganiesię publicznych wanien, miednic i cudzych przyborówhigienicznych


Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmaniatropica

Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis

• Leiszmaniozy występują w Afryce, w AmerycePd., w południowej Europie i w Azji.

• Spośród wielu opisanych gatunków najważniejszeto:

- Leishmania Donovani – leiszmania Donovana (odnazwisk badaczy Leishman, Donovan),

- Leishmania tropica – leiszmania tropikalna,- Leishmania brazilensis – leiszmania brazylijska,- Leishmania aethiopica – leiszmania abisyńska,- Leishmania maior – leiszmania większa.


leishmania

http://www.health-healths.com/leishmania-genus




• Leiszmania brazylijska, leiszmania tropikalna,leiszmania większa i leiszmania abisyńska wywołująleiszmaniozę skórno-śluzową – pendynkę.

• Leiszmania Donovana (podgatunki L. infantum, L.Chagasi) powoduje leiszmaniozę trzewną – kala-azar(czarna febra).

• Wymienione gatunki obejmują szereg podgatunków iszczepów (wyróżnianych na podstawie charakteruzmian chorobowych jakie wywołują i rodzajulekooporności).

• Na tę chorobą choruje około 100 milionów ludzi.


Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani etLeishmania tropica


• Pierwotniak (wiciowiec) przybierający dwiepostacie: wiciową i bezwiciową.

• Bezwiciowa forma jest owalna i pasożytuje(wewnątrzkomórkowo!) u zwierzątciepłokrwistych (pies, człowiek).

• Forma wiciowa (kształt wrzecionowaty)pasożytuje w przewodzie pokarmowym owadów– muchówek z rodzaju Phlebotomus.

https://www.msu.edu/course/zol/316/lsppscope.htm




Leiszmanioza skórno-śluzowa: pierwotniak przenoszony jestna osobniki zdrowe przez muchówki (samice ssące krew),głównie z zakażonych psów, gryzoni i ludzi.• W miejscach wysysania krwi (po 2 tygodniach lub kilku

miesiącach) pojawiają się początkowo obrzęki (guzy), potemowrzodzenia, do których przyłączają się zakażeniabakteryjne (zakażenia wtórne).

• W krwinkach napływających do zmiany zapalnej pasożytująwiciowce.

• Owrzodzenia utrzymują się nawet 2 lata, po czym zanikająpozostawiając po sobie szpecące blizny i przebarwienia.

• Węzły chłonne są powiększone. Leiszmanioza brazylijska mapostać rozproszoną i obejmuje także błony śluzowe (narządypłciowe, jama ustna, jama nosowa).H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 31

http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2006/Leishmaniasis/Mucocutaneous.htm

http://www.bmj.com/content/329/7470/842.full


Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania tropicaParazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis

Leiszmanioza trzewna: pierwotniak przenoszony jestprzez muchówki.• Choroba rozwija się około 3 miesięcy.• Objawami są: nocne gorączki, biegunka, kaszel,

powiększenie śledziony i wątroby, niedokrwistość,owrzodzenia na śluzówkach, przebarwienia (szarezabarwienie) skórne.

• Pasożyt atakuje komórki szpiku, wątroby, śledzionykomórki śródbłonków i makrofagi.

• Wiciowiec rozmnaża się przez podział.• Nie leczona kończy się śmiercią.H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 33

http://drugster.info/medic/term/leishmania-infection/

http://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/3-c/318-cutaneous-leishmaniasis-.html


http://www.path.cam.ac.uk/partIB_pract/P14/


Leishmaniamexicana

http://www.cbm.uam.es:8080/cx-203/PAGE3.HTM


Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania tropicaParazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis

• Leczenie. Pentamidine – 3-4 mg/kg mc. co drugidzień. Kuracja obejmuje 8-10 wstrzyknięćdomięśniowych lub dożylnych.

• Od dawna są stosowane w leczeniu związkiantymonu: Pentostam, Triostam, Stilbogluconate,Hydroxystilbamidine – 20 mg/kg m.c. 1 raz nadobę powolny (1-2 godzinny) wlew dożylny.

• W razie oporności dodatkowo Allopurinol: 10-20mg/kg m.c./24 h w 3 dawkach.

• Preparaty antymonu są bardzo toksyczne iobecnie wychodzą z użycia.


Giardia

http://www.shardcore.org/shardpress/index.php/2008/11/13/giardia-lamblia-2008/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 38

Pasożyt: Lamblia Lamblia intestinalis (=Giardia lamblia)Parazytoza: Lamblioza = Giardioza Lambliosis (Giardiosis)

• Ciało kształtu gruszkowatego, długości 10-20 µm.• Zawiera cztery pary wici, 2 pałeczki usztywniające – aksonemy oraz dwa

jądra.• Strona grzbietowa jest wypukła, a brzuszna płaska.• W przedniej części posiada krążek czepny.• Rozmnaża się przez podział.• Ma zdolność tworzenia cyst – encystacji.• Cysty wydalane są z kałem (1 g kału może zawierać kilka milionów cyst).• Osiedla się w jelicie cienkim, w trzustce i w drogach żółciowych.• Odżywia się nabłonkiem i krwią.• Lamblioza przebiega w formie utajonej lub ostrej. Wiele ludzi jest

zakażonych lamblią.• Zakażenie następuje po spożyciu wody i pokarmu zanieczyszczonych

cystami.• Owady i zwierzęta mają zdolność przenoszenia cyst z kału na pożywienie.


Giardia

http://giardialawsuit.com/

http://www.stanford.edu/group/parasites/ParaSites2003/Giardia/GIARDIA2.htm



• Objawy: nudności, wymioty, biegunka, bólebrzucha, gorączka, owrzodzenia jelit, stanyzapalne dróg żółciowych i trzustki, żółtaczka.

• Lambliozie towarzyszy często zakażeniebakterią Helicobacter pylori.

http://www.wormsandgermsblog.com/2009/06/articles/animals/dogs/are-all-giardia-created-alike/



• Diagnostyka: badanie treści dwunastniczej lubkału na obecność pasożyta; barwienie płynemLugola lub hematoksyliną. Test ELISA –wykrywa antygen lamblii.

http://dpd.cdc.gov/DPDX/HTML/ImageLibrary/G-L/Giardiasis/body_Giardiasis_il3.htmhttp://www.biolib.cz/en/image/id17364/



• Leczenie: Metronidazol 1-1,5 g/24 h w 3 dawkachprzez 5 dni lub Tinidazol –600 mg/24 h w dwóchdawkach przez 5 dni.

• Epidemiologia. Choroba częsta, zwłaszcza wśródmłodzieży. Profilaktyka to zachowaniepodstawowych zasad higieny i czystościpożywienia oraz wody. Zakażenie następujegłównie po spożyciu brudnych warzyw i owocóworaz podczas zabaw ze zwierzętami, któreuprzednio zanieczyściły ciało (sierść, jamę ustną)odchodami.


Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasmagondii

Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis

• Pierwotniak z gromady Coccidia; ma kształtrogalikowaty, zaostrzony w przodzie ciała iwyposażony w aparat apikalny. Jądro leżycentralnie.

• Pasożytuje w miocytach i w neuronach.Żywicielami są: człowiek, gryzonie, ptaki, psy,koty, przeżuwacze.

• Około 50% populacji ludzkiej jest zarażona tympasożytem.

http://discovermagazine.com/2007/feb/toxoplasma-gondii-culture-sex-ratioH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 44

Toxoplasma


Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondiiParazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis

• Zakażenie następuje za pośrednictwem krwi(pracownicy rzeźni) i zanieczyszczonego cystamipożywienia oraz wody.

• Poważnym źródłem zakażenia jest surowe ipółsurowe mięso zakażone cystami.

• Dzieci zakażają się najczęściej wkładając do ustprzedmioty zanieczyszczone cystami i przytulająctwarz do zakażonych zwierząt.

• U kota opisano pełen cykl rozwojowy parazytawraz z rozmnażaniem płciowym.



• Z cyst (oocyst) rozwijają się trofozoity, atakującekomórki gospodarza.

• Układ immunologiczny żywiciela ograniczaliczebność parazyta w organizmie.

• Pod wpływem antygenów pasożyta następujeaktywacja cytotoksycznych limfocytówgrasicozależnych T, zwiększona syntezainterferonu gamma oraz wzrost stężeniaimmunoglobulin IgG, IgM i IgA.

• Przeciwciała przeciwko toksoplazmozie utrzymująsię w osoczu nawet do końca życia żywiciela.


Toxoplasma

http://www.pathobio.sdu.edu.cn/sdjsc/engparabook/ch084.htm

http://www.parasitesinhumans.org/toxoplasma-gondii.html



• Toksoplazmoza występuje w formie aktywnej lub utajonej.• Ma zdolność przenikania przez łożysko do krwi płodu wywołując

toksoplazmozę wrodzoną.• Toksoplazmoza może więc być wrodzona lub nabyta.• Zakażenie (śródmaciczne) płodu jest niebezpieczne bowiem

konsekwencją tego są zaburzenia rozwojowe: wodogłowie,małogłowie, zwapnienia w mózgu, uszkodzenie wzroku, wrodzonewady serca i nerek.

• Pasożyt przenika do płodu w razie wystąpienia parazytozy u matki,zwłaszcza gdy jest seroujemna, czyli nie posiada przeciwciał iwcześniej nie zetknęła się z pierwotniakiem.

• Przed zaplanowaniem ciąży warto więc zorientować się, czy kobietaposiada przeciwciała przeciwko antygenom toksoplazmowca. Lekiimmunosupresyjne oraz AIDS sprzyjają rozwojowi i ekspresjipasożyta.



• Diagnostyka. Obecnie stosuje się testy: ELISA – testimmunoenzymatyczny, który wykrywa swoisteimmunoglobuliny A, M i G i wyraża w jednostkachmiędzynarodowych IU lub w absorbancjach; OIF –określa odczyn immunofluorescencji – określazawartość przeciwciał IgG w IU i w mianie. Ujemnośćtestu wskazuje na brak przeciwciał; ISAGA –aglutynacja immunoabsorpcyjna wykrywającaswoiste IgA i IgM. Badania mikroskopowe płynumózgowo-rdzeniowego, szpiku lub limfy z węzłówchłonnych są trudne do wykonania (barwienieGiemsy).



• Objawy toksoplazmozy. Istnieje kilka postaci klinicznych tejchoroby: węzłowa (najczęściej u młodych ludzi i dzieci:powiększenie i bóle węzłów chłonnych, głównie karkowych,szyjnych i potylicznych, stan podgorączkowy lub gorączka),narządu wzroku (zmiany zapalne i zwyrodnieniowe wsiatkówce i naczyniówce), neurologiczna (stan zapalnymózgowia, ropień mózgu, zmienność nastrojów, zaburzeniaruchowe, bóle głowy, niedowład połowiczy, padaczka),układowa (towarzyszy białaczkom, AIDS, nowotworom,szpiczakom, ziarnicy złośliwej, ponadto po przeszczepach ileczeniu sterydami nadnerczy), wrodzona, przewlekła(każda postać może przybrać charakter przewlekły: bólemięśni, zaburzenia snu, bóle stawów, nadmiernapotliwość), płucna i sercowa (zapalenie płuc, zapaleniemięśnia sercowego). H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 51

Toksoplazmoza http://www.pathobio.sdu.edu.cn/sdjsc/engparabook/ch084.htm

http://www.umanitoba.ca/faculties/science/zoology/faculty/dick/z346/toxohome.html

http://www.dermis.net/dermisroot/en/16566/image.htm

http://archive.icoph.org/med/retina/retina84.html



• Leczenie. Pirymetamina: 0,5-1 mg/kg mc./24 h przez 2-4tygodnie oraz spiramycyna (Rovamycin) – 2-3 g/24 h. Tenzestaw zastępuje preparat Fansidar zawierającypirymetaminę i sulfadoksynę.

Epidemiologia. Profilaktyka: niespożywanie surowego mięsa,zwłaszcza podczas ciąży, unikanie kontaktu z kotami podczasciąży.• Unikanie piaskownic i gleb zanieczyszczonych odchodami

zwierzęcymi, gównie kocimi (zagrożenie u dzieci i kobietciężarnych).

• Dbanie o czystość placów zabaw i zabawek (zapobieganiekontaktowi zwierząt z zabawkami dzieci).

• Dbanie o czystość pożywienia (warzywa, owoce).


Pasożyt: Zarodziec malaryczny Plasmodium vivaxParazytoza: Zimnica Malaria

• Żywicielem pośrednim pasożyta jest człowiek.• W organizmie człowieka rozmnaża się bezpłciowo.• Żywicielem ostatecznym jest komar z rodzaju Anopheles.• W ciele komara parazyt rozmnaża się płciowo i bezpłciowo.• Zakażony komar ssąc krew wprowadza do organizmu

człowieka sporozoity.• Sporozoity wraz z krwią płyną do wątroby, śledziony i

węzłów chłonnych. Tutaj przekształcają się w schizonty,dzielące się na kryptozoity. Jest to tzw. schizogoniapozakrwinkowa (egzoerytrocytarna).

• Po około 14 dniach kryptozoity przenikają do krwinek, gdzietworzą pierścieniowate formy.


Plasmodiumvivax

http://www.malariaworld.org/category/medical-condition/plasmodium-vivax?page=7

http://hardinmd.lib.uiowa.edu/cdc/malaria12.html



• W erytrocytach przekształcają się w schizonty właściwe, które ulegająpodziałowi na merozoity. To stadium cyklu rozwojowego pasożyta nosinazwę schizogonii krwinkowej (endoerytrocytarnej).

• Podczas podziałów schizontów na merozoity dochodzi do masowegopękania krwinek. Objawia się to dreszczami, gorączką, uczuciem zimna iobfitymi potami. Taki gorączki pojawiają się co 48 h. Po około 5 dniachniektóre merozoity przeobrażają się w makro- i w mikrogametocyty(mikro- i makrogamonty).

• Podczas wysysania krwi komar pobiera gamonty, które w jego cieleprzekształcaja się w mikro- i w makrogamety; dochodzi do zapłodnienia ipowstania ruchliwej zygoty – ookinety.

• Ookineta przebija ścianę przewodu pokarmowego i osiedla na zewnętrznejjego stronie, przekształcając się w oocystę.

• Oocysta przechodzi w sporocystę, która po podziale daje sporozoity.• Sporozoity przedostają się do ślinianek komara i wraz ze ślina opuszczają

ciało owada.



• Diagnostyka. Krew do badań najlepiej pobierać wczasie wystąpienia gorączki i uczucia zimna. Możnazastosować barwienie Giemsy-Romanowskiego. Wkrwinkach spostrzec można charakterystycznepierścienie z czerwonym oczkiem.

http://bibledude.net/wordless-wednesday-dying-of-malaria-in-africa/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 58


• Leczenie. Najczęściej: chlorochina (Arechin): per os pierwsza dawka4 tabl. 250 mg, po 6 h 2 tabl. 250 mg, potem przez 3 dni po 500 mg1 raz dz. W II etapie leczenia podaje się prymachinę (Primaquin) 15mg dziennie przez 2 tygodnie. W razie oporności stosuje sięFansidar (pirymetamina 25 mg+sulfadoksyna 500 mg) – 3 tabl. lub 3amp. domięśniowo jednorazowo.

• Epidemiologia. Zapobieganie zimnicy polega głównie nabiologicznym i chemicznym zwalczaniu komarów w różnych stadiachrozwojowych. Zapobieganie przedostawaniu się komarów dopomieszczeń mieszkalnych. Duże znaczenie ma chemioprofilaktyka(Meflochin = Lariam, Mefloquin: 250 mg raz na 7 dni; Arechin 1 razw tygodniu 500 mg, kurację zastosować z 1 tygodniowymwyprzedzeniem wyjazdu do kraju w którym panuje zimnica).


Platyhelminthes (=Platodes,Plathelminthes)

• Typ: Platyhelminthes - płazińce• Gromada: Trematoda - przywry• Fasciola hepatica – motylica wątrobowa• Gromada: Cestoda - tasiemce• Diphyllobothrium latum – bruzdogłowiec szeroki• Taenia saginata – tasiemiec nieuzbrojony• Taenia solium – tasiemiec uzbrojony• Echinococcus granulosus – tasiemiec bąblowiec


Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepaticaParazytoza: fascioloza Fasciolosis

• Pasożyt dwudomowy.• Żywicielem ostatecznym jest ssak (dzik, świnia,

przeżuwacze, duże gryzonie, człowiek), apośrednim – bezkręgowiec błotniarkamoczarowa Galba truncatula (stara nazwaLymnaea truncatula).

• U ssaków pasożytuje głównie w układzieżółciowym, rzadziej w trzustce, płucach czywęzłach chłonnych.


Fasciola

http://www.parasitesinhumans.org/fasciola-hepatica-liver-fluke.html

http://www.petalia.com.au/Templates/StoryTemplate_Process.cfm?Story_No=1440H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 62


• Ciało listkowate, spłaszczone, barwy białej, na brzegachszarawej, nieco przeźroczyste, zaostrzone lancetowato.

• Dorasta do 5 cm długości.• Ciało okryte kutikulą, czyli oskórkiem chroniącym przed

strawieniem w przewodzie pokarmowym żywiciela.• Kolce na oskórku ułatwiają zaczepianie się o ścianki narządów

wewnętrznych gospodarza.• W przedniej części ciała leży przyssawka okołogębowa (realizuje

funkcje czepne i ssące), a po stronie brzusznej druga przyssawka– brzuszna, pełniąca funkcje czepne.

• Kutikula jest wytworem nabłonka wora skórno-mięśniowego.Wnętrze ciała wypełnia parenchyma, w której zlokalizowane sąnarządy wewnętrzne.

• Do nabłonka docierają zmysły dotyku.H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 63

Fasciola

http://www.parasitesinhumans.org/fasciola-hepatica-liver-fluke.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 64

Fasciola

http://uk.merial.com/producers/dairy/fluke_facts.asp



• Układ nerwowy zbudowany jest z dwóch głównych (rozgałęzionych)pni nerwowych, połączonych pierścieniem okołoprzełykowym.

• Układ wydalniczy typu protonefrydialnego zbudowany z kanałucentralnego (środkowego), kanalików doprowadzających,rozpoczynających się komórkami płomykowymi zbierającymimetabolity płynne. Ujście układu leży w tylnej części ciała (otwórwydalniczy).

• Komórki płomykowe wyposażone są w liczne, przylegające do siebierzęski. Zachodzi tutaj ultrafiltacja płynów i tworzenie moczu.

• Układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym uzbrojonymw przyssawkę okołogębową. Otwór prowadzi do krótkiego przełyku,który następnie przechodzi w dwa główne kanały jelita.

• Jelito silnie rozgałęzia się, przez co pełni funkcje trawienne irozprowadzające pokarm po ciele.

• Trawienie jest wewnątrzkomórkowe!



• Brak układu krążenia.• Przełyk ( w pewnym sensie można go określić

mianem gardzieli) wraz z przyssawką wykazujeaktywność ssąco-tłoczącą.

• Motylica odżywia się śluzem, krwinkami, żółciąi nabłonkiem.

• Między przyssawkami mieści się ujście układurozrodczego.



• Motylica to obojnak, czyli hermafrodyta.• Układ rozrodczy plemnikotwórczy zbudowany jest z jąder,

nasieniowodów, kanału wytryskowego, prącia.• Prącie wypsażone jest w miocyty i może wysuwać się na zewnątrz.• Układ produkujący komórko jajowe – ovocyty zbudowany jest z

jajnika, gruczołów i przewodów żółtkowych, jajowodu, macicy,kanału Laurera i gruczołu skorupkowego.

• Rozszerzona część jajnika to ootyp, w którym zachodzi zapłodnienie.Gruczoły i przewody żółtkowe wyposażają ovocyty w materiałyodżywcze. Kanał Laurera biegnący od ootypu otwiera sięsamodzielnie na zewnątrz.

• Zaplemnienie jest krzyżowe.• W macicy zachodzi dojrzewanie zapłodnionych jaj.



• Zapłodnione jaja wraz z żółcią zostają przesunięte do jelit, anastępnie wydalone z kałem.

• Gdy jaja przedostaną się na podmokłą glebę, na mokrąroślinność, do rowów melioracyjnych, wówczas wylęgają sięz nich orzęsione, pływające larwy – dziwadełka (miracidia,l.poj. miracidium – dziwadełko).

• Dziwadełka żyją kosztem zapasowego glikogenuzgromadzonego w komórkach ciała.

• Larwy wnikają do jamy oddechowej, a następniewątrobotrzustki ślimaka – błotniarki i przekształcają wsporocysty.

• Ze sporocyst powstają redie, a z tych z kolei – cerkarie.• Z każdej redii powstaje 15-20 cerkarii.



• Cerkarie posiadają ogonek, będący organem ruchu wwodzie.

• Wydostają się one z ciała ślimaka przez otwór oddechowydo wody i swobodnie pływają przez 30-34 godziny.

• W budowie zawierają układ wydalniczy, przyssawkę, układnerwowy i pokarmowy.

• Następnie tracą ogonek, wpełzają na rośliny, otaczają sięosłonką i czekają na swojego żywiciela, będąc odpornym nawysychanie i wahania temperatury. Są to metacerkarie.

• Gdy żywiciel spożyje rośliny z maleńkimi metacerkariamiwówczas pasożyt uwalnia się w przewodzie pokarmowympod wpływem soków trawiennych i przedostaje do układużółciowego lub trzustki, rozpoczynając pasożytowanie.


Fasciola

http://clem.mscd.edu/~churchcy/BIO3270/Images/Worms/fasiola_cycle.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 71


• Objawy fasciolozy: gorączka, dreszcze, złesamopoczucie, osłabienie, nudności, wymioty,zaparcia (=obstrukcje) na przemian zrozwolnieniami, bóle brzucha, powiększenie ibóle wątroby i trzustki, eozynofilia, stanzapalny dróg żółciowych i trzustki, stanypodżółtaczkowe, zmiany pokrzywkowe naskórze, przyśpieszone OB.


Fasciolosis

http://abouthealt-h.com/tag/ciba-geigy



• Diagnostyka. W kale i w treści dwunastniczejstwierdza się jaja pasożyta. Tomografiakomputerowa pozwala na wykrycie zmian wwątrobie (ubytki). Ultrasonografia wykazujezwężenie dróg żółciowych i zapaleniepęcherzyka żółciowego.

http://www-naweb.iaea.org/nafa/aph/stories/2010-fasciola-project.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 74

Fasciolosis

http://www.health-healths.com/fasciolosisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 75

Fasciola

http://www.phsource.us/PH/PARA/Chapter_6.htm

http://medkaau.com/album/details.php?image_id=131H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 76


• Epidemiologia i profilaktyka. Człowiek zaraża sięmetacerkariami żując przypadkowo źdźbła traw, jedzącszczaw lub zioła w formie świeżej (np. rzeżucha, mniszek,pokrzywa, żywokost).

• Zakażenie jest możliwe również przez spożyciezanieczyszczonej metacerkariami, nieprzegotowanej wody.

• Obecnie rzadko występuje, dotyczy z reguły ludnościwiejskiej.

• Fascioloza powoduje duże straty wśród bydła, owiec, kóz,saren, dzików i jeleni. W rolnictwie stosuje się odpowiedniezabiegi agrotechniczne, zmierzające do uregulowaniastosunków wodno-powietrznych gleby (melioracje) orazzmniejszenia liczebności populacji błotniarki moczarowej(pestycydy, nawożenie).



Leczenie. Stosuje się jeden z wymienionych preparatów:• Prazykwantel (Praziquantel): 25 mg/kg m.c. 3 razy dz. Lub

40 mg/kg m.c. jednorazowo (nazwy handlowe leku:Biltricide Bayer – tabl. 600 mg; Cesol Merck – tabl. 150mg).

• Albendazole (Albenza – tabl. 200 mg, Eskazole – tabl. 400mg, Zentel SmithKline Beecham – tabl. 200 mg, fl. 20 ml – 5ml zawiesiny zawiera 100 mg): dzieci 100 mg, dorośli 400mg jednorazowo, po 7 dniach powtórnie zastosować lek;albo też 10-15 mg/kg m.c. przez 3-5 dni.

• Bitinol – 50 mg/kg m.c. przez 2-4 tygodnie co dwa dni.


• Tasiemiec wielodomowy: żywicielemostatecznym jest ssak: człowiek, pies, wydra,foka, lis, kot; żywicielami pośrednimi są:oczlik i ryba. U ssaków pasożytuje w jeliciecienkim.

Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)

Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis

http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/T/Tapeworms.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 79

• Tasiemiec ten dorasta do 10 m długości; ciało liczywówczas około 4 tysięcy członów (proglotydów;l.poj. proglotyd – człon, l.mn. proglotydy, łac.proglottis). Główka – scolex, dawniej określananazwą czerwioch ma długość 3 mm i dwie bruzdyprzyssawkowe.



http://158.83.1.40/Buckelew/Diphyllobothrium%20latum%20scolex.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 80

http://158.83.1.40/Buckelew/Diphyllobothrium%20latum%20scolex.htm

Unfragmented Diphyllobothrium latum


• Hermafrodyta. Układ rozrodczy męski leży pogrzbietowej części członów i zbudowany jest zjąder, nasieniowodów, pęcherzyka nasiennego,przewodu wytryskowego i prącia uchodzącegodo zatoki płciowej.



http://www.human-healths.com/diphyllobothriasis/diphyllobothriasis.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 82

• Układ rozrodczy żeński po brzusznej stronieczłonów i zbudowany jest z jajników, jajowodów,ootypu (zbiornik nasienny), gruczołu żółtkowego,pochwy, gruczołów skorupkowych i macicy.Zapłodnienie zachodzi w ootypie. Plemniki wnikajądo ootypu przez pochwę. Najczęściej zachodzisamozaplemnienie, rzadko bowiem w jednymżywicielu są dwa osobniki (zaplemnieniekrzyżowe).



http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/A-F/Diphyllobothriasis/body_Diphyllobothriasis_il3.htm


• Cykl rozwojowy. Zapłodnione jaja wydostają się wraz z kałem dowody (zbiorniki i cieki wodne). Wylęgłe onkosfery (koracidia) dziękiposiadaniu rzęsek pływają; wyposażone są w 6 haków. Zostająpożarte przez widłonogi - oczliki. W jelicie widłonoga (Cyclops,Diaptomus) koracidium traci rzęski, przebija się do jamy ciała iprzekształca w procerkoid Procerkoid posiada cerkomer, czyliwachlarzykowaty ogonek z 6 hakami. Oczlik zostaje zjedzony przezrybę. W ciele ryby procerkoid traci cerkomer i rozwija się w finnępleurocerkoid (forma wągra niepęcherzykowata). Pleurocerkoidzasiedla tkankę mięśniową i wątrobę ryby. Człowiek lub inny ssakstaje się żywicielem ostatecznym po spożyciu ryby z finnami.Pasożyt rozpowszechniony jest wśród ludności spożywającej rybysurowe lub półsurowe (Kanada, Norwegia, Finlandia, kraje byłegoZwiązku Radzieckiego, Alaska, Afryka, Eskimosi).

• Długość 0,5 mm i robakowaty kształt.• Długość 10 mm, z dwiema bruzdami przyssawkowymi.


• Objawy. Tasiemiec chłonie znaczne ilości kobaltu iwitaminy B12, przez co człowiek narażony jest nawystąpienie niedokrwistości megaloblastycznej(Addisona-Biermera). Istotna jest rozmowa zpacjentem na temat stosowanej diety i zwyczajówdietetycznych, co może ułatwić podjęciewłaściwych metod diagnostycznych. U chorychwystępują nudności, wymioty, zgaga, wilczy głódlub brak łaknienia, rozszerzenie źrenic,wychudzenie, biegunka, eozynofilia, bóle brzucha,dreszcze nocne.


• Diagnostyka. Badanie kału na obecność żółtychlub brązowawych jaj z wieczkiem.

• Leczenie. Prazykwantel (Cesol, Biltricide) 20 mg/kgm.c. Domięśniowo witamina B12. Ponadto pełnawitaminoterapia.

• Profilaktyka. Unikanie spożywania na surowo ryb.

Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis

http://s27.photobucket.com/albums/c185/niatiegala/Parasitology/?action=view&current=Diphyllobothriumlatumscolex.jpg&newest=1&co=10


http://www.medical-enc.ru/5/difillobotrioz.shtml


• Parazyt dwudomowy;żywicielem pośrednimjest świnia lub dzik,żywicielem ostatecznymjest człowiek.

Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)Taenia soliumParazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)

http://www.human-healths.com/taenia-solium/taenia-solium.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 88

• Morfologia i anatomia. Główka wyposażona w4 przyssawki i wieniec haczyków (22-32 sztuk).Główka szerokości około 1-1,5 mm, długośćciała 2-3 m. Człony maciczne mają szerokośćokoło 6 mm a długość 12 mm, liczbaproglotydów około 900. Barwa strobilumżółtawomleczna. Macica rozgałęziona, do 12par odgałęzień, rzadko rozłożonych, wprzeciwieństwie do tasiemca nieuzbrojonego(ponad 15 do 30 par rozgałęzień, gęstoułożonych). Zapłodnione jaja są wydalane wczłonach wraz z kałem. W jajach zawarte sąonkosfery.


• Pasze zanieczyszczone odchodami ludzkimi zjajami pasożyta są źródłem zakażenia zwierząt– żywicieli pośrednich. Pod wpływem sokutrawiennego, onkosfera zostaje uwolniona,przedostaje się do naczyń świni lub dzika iwędruje wraz z krwią do mięśni, gdzie osiedlasię w formie finny – wągra typu cysticercus.



• Człowiek spożywając niedogotowane,niedosmażone lub surowe mięso z dzika lubświni (metka, tatar) umożliwia dalszy rozwójpasożyta. Wpuklony czerwioch czyli scolexwywraca się (uwypukla na zewnątrz) z finny,pęcherzyk w którym przebywał zanika, a główkai szyjka wzrastają oraz rozwijają się w dojrzałegotasiemca. Pasożyt egzystuje w jelicie cienkimczłowieka. Tasiemiec żyje około 20 lat.Żywicielem pośrednim może być również królik.

Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)Taenia soliumParazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis(Cestodosis)


• Objawy: eozynofilia, bóle brzucha, nudności,zgaga, wychudzenie.

• Diagnostyka. Badanie kału na obecnośćczłonów lub jaj. Metoda dekantacji, metodaflotacji, metoda rozmazu Kato-Miura. TestELISA wykrywający antygeny tasiemca.

Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)Taenia solium

Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)


• Leczenie. Prazykwantel (Cesol, Biltricide,Cisticide Merck - tabl.) 10-20 mg/kg m.c.jednorazowo.

• Niclosamide (Tredemine, Yomesan) – tabl. 500mg, nowy lek tasiemcobójczyprzeciwwskazany w okresie ciąży. Stosowanyw dawce 1 g (2 tabl.) na raz, po 1 godzinieponownie w tej samej dawce; kuracja musibyć stosowana na czczo. Na drugi dzieńzastosować środek łagodnie przeczyszczający.



• Pasożyt występuje w Ameryce Południowej, wAzji i w Afryce. Parazyt dwudomowy.Żywicielem pośrednim są komary z rodzajuAnopheles, Mansonia, Aëdes i Culex.Żywicielem ostatecznym jest człowiek i małpy(ssaki naczelne Primates). U ssakówpasożytują w układzie chłonnym ikrwionośnym.

Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (WuchereriaBancrofti)Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum(Wuchereriosis)

http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/nematode/wbmf.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 94

http://www.scienceclarified.com/everyday/Real-Life-Biology-Vol-2/Parasites-and-Parasitology-Real-life-applications.html

http://www.bio.miami.edu/dana/160/160S11_16print.html


• Morfologia. Ciało obłe, grubości 0,2-0,3 mm, długości 4-10 cm. Wyraźnydymorfizm płciowy. Samiec dorastado 4 cm (grubość 0,1-0,2 mm), asamica do 8-10 cm długości. Otwórpłciowy samicy jest w przedniej częściciała, podobnie jak u poprzedniegonitkowca. Larwy, zwane mikrofilariaminocnymi, dorastają do 0,3 mmdługości. Jajożyworodność.

Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (Wuchereria Bancrofti)Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum

(Wuchereriosis)

http://www.aikforum.de/zzz_history_gr/Elephantiasis/VonHebra2.html



(Wuchereriosis)

• Cykl rozwojowy. Zakażonylarwami komar podczasodżywiania się krwiąwprowadza do ustrojuczłowieka larwy. Larwyczynnie migrują do naczyńkrwionośnych i limfatycznych.

http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/krout_bria/elephant.htm

http://www.bestneteurope.com/Vector-Borne-Diseases/Filariasis-1.aspxH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 97

• Osiadają w węzłach chłonnych, gdziedojrzewają i wzrastają. Zapłodnionasamica wydala larwy.

• Nocą larwy przedostają się z układuchłonnego do krwi obwodowej, skąd sąpobierane przez komary odżywiającesię krwią.

• W przewodzie pokarmowym komara sąkrótko, migrują do jamy ciała, gdziedojrzewają i wzrastają, po czymaktywnie przechodzą do ślinianekowada, a stąd znów trafiają dożywiciela ostatecznego.

http://www.kmle.co.kr/search.php?Search=elephantiasis%20scroti

mudomedia.com.au


Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti(Wuchereria Bancrofti)

Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum(Wuchereriosis)

• Objawy. Pasożyty powodują niedrożnośćwęzłów i naczyń limfatycznych, ponadtopobudzają do wzrostu tkankę łącznąwłaściwą.

• Skutkiem tego są zastoje limfy,wystąpienie obrzęków i narastanietkanki łącznej wokół pasożyta. Chorzymają gorączkę, dreszcze, eozynofilię.Charakterystyczne dla choroby jestwyjątkowe powiększanie się części ciaław których egzystuje pasożyt.

mudomedia.com.au



Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasisarabum

(Wuchereriosis)

• Najczęściej przebywa onw okolicach narządówpłciowych, wokółgruczołów sutkowych, wpachwinach i wkończynach.

• Objawy typu olbrzymichzdeformowanych częściciała noszą nazwęsłoniowacizny.

http://www.artandmedicine.com/biblio/authors/revue/Voillemier.html

aikforum.deH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 100


Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum(Wuchereriosis)

• Mikrofilarie w ciągu dnia zlokalizowane są wnaczyniach (zatokach) i grudkach chłonnych

narządów wewnętrznych (serce, płuca, wątroba,trzustka, śledziona, nerki).

• Mogą wówczas upośledzać ukrwienietych organów oraz wywoływać stanyzapalne.

• Okolice pasożytowania nitkowca najczęściejulegają zakażeniu paciorkowcami igronkowcami, co przejawia się zropieniem, imartwicą tkanek.

http://bio203f11.wikispaces.com/Wuchereria+bancrofti



Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasisarabum

(Wuchereriosis)

http://urbantitan.com/10-really-weird-and-awful-diseases/

http://www.phsource.us/PH/HELM/PH_Parasites/Filariasis.htm



(Wuchereriosis)

• Diagnostyka. Rozpoznaniechoroby opiera się napodstawie występującychobjawów oraz badaniu krwipobranej z naczyńpodskórnych w godzinachnocnych.

• We krwi stwierdza sięwówczas mikrofilarie.

http://www.aikforum.de/elephant.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 103

• Leczenie. Ponadto w leczeniu nadal wykorzystujesię diethylcarbamazine (Hertazan Lederle – tabl.50 mg) – leczenie rozpoczyna się od dawki 25-50mg, codziennie dawkę się podwaja do osiągnięcia6 mg/kg m.c. na 24 h. Lek podaje się w dwóchdawkach w trakcie posiłków przez 21 dni.

• Ponadto zalecane jest usunięcie form dorosłych zukładu limfatycznego.

• Dawniej w celu zabicia parazyta i odkażeniamiejsca jego występowania stosowanowstrzyknięcia miejscowe emulsji jodoformowej.Wstrzykiwano również w okolicę pasożytafibrolizynę (plazminy) w celu udrożnienia naczyńlimfatycznych.

http://www.oddee.com/item_84847.aspx


• Profilaktyka. Zwalczanie komarów,stosowanie środków odstraszających komaryoraz chroniących przed komarami.

http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/krout_bria/elephant.htm

http://www.herbalgranny.com/2009/11/14/herbal-treatment-for-elephantiasis/


wągrzyca (finnoza, cystycerkoza) –Cysticercosis

• Jeśli człowiek stanie się żywicielem pośrednimtasiemca uzbrojonego, wówczas mamy doczynienia z chorobą – wągrzycą Cysticercosis.

• Jest ona niebezpieczna, bowiem wągry zasiedlająmięśnie, gałkę oczną, rdzeń kręgowy i mózg.

http://www.ispub.com/journal/the-internet-journal-of-ophthalmology-and-visual-science/volume-7-number-2/a-non-responding-case-of-extraocular-muscle-cysticercosis-mimicking-as-pseudo-tumor-orbit-in-a-child.html


Cysticercosis

http://jscr.co.uk/2010/11/ent-surgery/a-rare-gigantic-solitary-cysticercosis-pseudotumour-of-the-neck/

Gigantic cysticercosispseudo tumour of theneck which had grownup gradually overdecades.

An extraordinary hugecysticercosis pseudo tumourweighing 1.5kg wascompletely excised.


Cysticercosis• Objawy są oczywiście ze

strony tych organów, typuneurologicznego. Nieleczonaprowadzi do zgonu.Rozpoznanie umożliwiazdjęcie rentgenowskie,tomografia i rezonansmagnetyczny (zwapniałeotoczki wokół wągrów,poszerzone komory mózgu),test ELISA.

http://www.puristat.com/parasites/parasitetypes.aspx

Taenia solium


Cysticercosis

• Leczenie. Stosuje się leczenie chirurgiczne ifarmakologiczne (prazykwantel 50 mg/kgm.c./24 h w dawkach podzielonych przez 1-2tygodnie). Dawniej stosowano takżenaświetlanie wągrów promieniami Roentgena.

http://www.sciencephoto.com/media/252843/viewH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 109

tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taeniaechinococcus)

Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis

• Żywicielem pośrednim są: człowiek, owce,bydło, świnie, konie, dziki, psy, sarny, jelenie,zające, króliki.

http://vetpda.ucdavis.edu/parasitolog/Parasite.cfm?ID=53H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 110

• Żywicielem ostatecznym jest pies, wilk, lis ikot. Larwy wywołują bąblowicę.

• Forma dorosła tasiemca pasożytuje w jeliciecienkim żywiciela ostatecznego, w nim teżrozmnaża się płciowo.

http://www.e-cleansing.com/parasites/hydatid-tapeworm-echinococcus-granulosus-2.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 111



• Inny gatunek, Echinococcus multiloculariswywołuję tzw. bąblowicę wielokomorową(pęcherz echinokoka jest złożony z wielumniejszych – wtórnych pęcherzyków, wktórych mieszczą się protoskoleksy).

• Żywicielem ostatecznym dla bąblowcawielokomorowego jest kot, a pośrednimgryzonie i człowiek



Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• Tasiemiec ten posiada 3-4 człony (niedojrzały,

dojrzały i maciczny).• Długość tasiemca jest bardzo mała i wynosi około 6 mm.

• Czerwioch posiada ryjek, 4 przyssawki i 28-50haczyków ustawionych w dwóch rzędach.

http://softchalkconnect.com/lesson/files/MJXRFDtnElZ2md/MLAB1331_Cestodes5.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 113


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• Zarażenie pasożytem następuje po spożyciu

pokarmu lub wody zanieczyszczonej jajamibąblowca. Bezpośrednie stykanie się z kotami ipsami sprzyja zakażeniu bąblowcem.

http://eyepathologist.com/disease.asp?IDNUM=340160

http://lobowatch.wordpress.com/2012/03/18/fears-and-echinococcus-granulosus-are-now-spreading/

Photo Above ShowsThe Lungs Of A HunterHarvested Elk That IsInfected With HydatidCysts – Formed FromThe Eggs Of TheEchinococcusGranulosusTapeworm That WereIngested By The Elk.




• Jaja wydostają się zustroju żywicielaostatecznego wraz zkałem na zewnątrz izanieczyszczają wodę lubrośliny spożywane przezludzi lub zwierzętagospodarskie.

http://baladesnaturalistes.hautetfort.com/parasitologie/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 115


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• W zapłodnionych jajach znajdują się onkosfery, które

zostają uwolnione w przewodzie pokarmowymżywiciela pośredniego.

• Onkosfery przedostają się do naczyń i płyną wraz z krwiąlub limfą do różnych organów: wątroba, płuca, gałkaoczna, mózg, węzły chłonne, serce, nerki, śledziona,trzustka, a nawet kości.

• Może osiedlić się także w mięśniach.

http://biodidac.bio.uottawa.ca/thumbnails/filedet.htm?File_name=CEST033P&File_type=jpg H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 116


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• Onkosfera w miejscu docelowym

otacza się osłonką i przekształca wechinokokus.

• Od tej chwili wokół larwy zbiera siępłyn bezbarwny, a pęcherzykzwiększa swoje rozmiary.

• Poprzez pączkowanie powstają zlarwy protoskoleksy, czyli formylarwalne potomne, leżące w tzw.komorach lęgowych (larwywtórne).

• Echinokokus żyje nawet 20 lat.

http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13087&page=92


http://parasite.org.au/para-site/echinococcus/echinococcus-parasite.html

http://www.fmv.utl.pt/atlas/figado/pages_us/figad048_ing.htm; wątroba

http://www.humpath.com/spip.php?article7763&id_document=11373, płuco

https://picasaweb.google.com/lh/photo/kt7d6PiKLjes65w2BvEWTg; heparH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 118


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• Zakażenie bakteryjne (paciorkowce, gronkowce,

pałeczki) echinokoka jest powodem powstaniawielkiego ropniaka.

• Pęcherz bąblowca uciskając na okoliczne tkanki iorgany wywołuje objawy chorobowe, możenastąpić przebicie pęcherza do jamy ciała, żołądka,worka osierdziowego, pęcherza moczowego, naczyńkrwionośnych, jelit, czy komór mózgowych.

http://www.duke.edu/~ema5/Golian/Slides/7/InfDis-Parasite5.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 119


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• W razie wylania się płynu z pęcherza bąblowca

(pęknięcia) do tkanek dochodzi do zatruciaorganizmu metabolitami pasożyta i wystąpieniauogólnionej pokrzywki, a nawet śmierci (np. popęknięcie pęcherza w płucach).

• Pęknięcie zropiałego pęcherza bąblowcapowoduje uogólnione zakażenie ropne, kończącesię śmiercią.

• Rozerwanie cysty bąblowca powodujerozpowszechnienie się protoskoleksów w ustroju(przerzuty). H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 120

• Bąblowica wątroby – choroba rozwija się wiele lat, w utajeniu, nie dającostrych objawów.

• Po pewnym czasie występują objawy zatrucia metabolitami tasiemca ieozynofilia.

• Wątroba stopniowo powiększa się, staje się obolała, badaniempalpacyjnym stwierdza się niekiedy chełbotanie.

• Niekiedy obserwuje się stany podżółtaczkowe lub żółtaczkę i puchlinęwodną.

• Pęknięcie pęcherza echinokoka objawia się nagłą pokrzywką,drgawkami, nudnościami, wymiotami, i zapaścią.

• Chory wykazuje wstręt do potraw tłustych.• W razie zropienia pojawia się leukocytoza obojętnochłonna i gorączka.• Powiększeniu ulega śledziona i węzły chłonne.• Zwiększa się stężenie Ig G i E.• Bąblowica wielokomorowa wątrobygrozi zgonem żywiciela.

http://quizlet.com/7378044/print/http://www.animalpicturesarchive.com/list.php?qry=Echinococcus%20granulosus




• W rozpoznaniu istotną rolęodgrywają: tomografiakomputerowa, ultrasonografia,technika obrazowaniarentgenowskiego, testy ELISA.

• W przypadku bąblowicy płuc wplwocinie można wykazaćobecność skoleksów.

http://bodyhorrors.wordpress.com/




• Leczenie. Stosuje się leczenie chirurgiczne ifarmakologiczne.

• Spośród leków, najczęściej wykorzystuje sięalbendazol i mebendazol.

• Albendazol (Zentel, Eskazole, Albenza) stosujesię w dawce 400 mg 2 razy dz. przez 2-3tygodnie.

• Mebendazol (Vermox) stosuje się w dawce 50mg/kg m.c./24 h przez kilka miesięcy.


• Podczas operacji chirurgicznej dąży się do wyłuszczeniapęcherza wraz z jego torebką.

• Jeśli nie jest możliwe wyłuszczenie, wówczas opróżniasię pęcherz, a następnie wypełnia go roztworem solifizjologicznej (metoda Bobrowa) lub stężonymroztworem NaCl.

• Starą techniką jest także wypełnienie pęcherza etanolemlub nawet formaliną (metoda Frenkela czySpasokukockiego).

• Oczywiście formalina nie jest już obecnie używana.• Metody te jednak obrazują nam jak trudno jest wyleczyć

bąblowicę i do jak skrajnych (toksycznych) środkówsięgnięto.


Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis• Epidemiologia i profilaktyka. Konieczne jest dbanie o czystość rąk.• Nie wolno dawać się lizać po twarzy zwierzętom, przytulać twarzy

do sierści zwierząt, spać ze zwierzętami.• Konieczne jest oddzielenie małych dzieci i ich zabawek od zwierząt

dzikich i gospodarskich.• Należy dbać o czystość owoców i warzyw, unikać piaskownic i

trawników zanieczyszczonych psimi lub kocimi odchodami, jest topoważne źródło zakażenia dla człowieka.

• Nie wolno podawać zwierzętom odpadków z rzeźni.• Koty zakażają się polując na gryzonie lub jedząc padlinę, podobnie

jak psy, lisy czy wilki.• Psy i koty takie stanowią źródło zakażenia bąblowcem dla

człowieka.• Myć owoce i zioła leśne (odchody zwierząt!) przed spożyciem.


Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis= Dracunculus medinensis

Parazytoza: nitkowica podskórna(filarioza podskórna) = drakunkuloza Filariosis (Dracunculosis)

• Dane ogólne. Pasożyt dwudomowyrozpowszechniony w Azji, w Ameryce Południoweji w Afryce.

• Żywicielem pośrednim są skorupiaki – widłonogi zrodzaju Cyclops, a żywicielem ostatecznym –człowiek, małpy, konie, bydło, psy.

http://chrocodiles.blogspot.com/2011/02/most-scary-disease-cause-by-worm.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 126


• Zarażenie następuje wskutek spożycia wodyzanieczyszczonej zakażonymi widłonogami.

• Pasożytuje w tkance łącznej skóry i warstwypodskórnej.

http://www.asnom.org/en/447_dracunculose.html

http://bzalixandre.hubpages.com/hub/Serpant-WormH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 127


• Morfologia. Wykazuje dymorfizm płciowy.Samice dorastają do 80-100 cm, a samce do 2cm długości. Średnica obłego ciała wynosijedynie 1-1,5 mm. Jajożyworodne.

http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/taxadata/Dmedinensis.HTMhttp://www.microbeworld.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1136H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 128

• Cykl rozwojowy. Zakażonelarwami nitkowca oczlikizostają przypadkowo spożytewraz z wodą przez człowieka.W przewodzie pokarmowymczłowieka larwy zostająuwolnione z ciała oczlików imigrują do naczyńlimfatycznych lubkrwionośnych. Wraz z krwią ilimfą przedostają się do tkankiłącznej skóry i strefypodskórnej.

http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/taxadata/Dmedinensis.HTM

http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2006/Dracunculiasis/transmission.htm


• W trakcie wędrówki w układzie chłonnymdojrzewają płciowo. Samiec zaplemnia samicęwnikając do otworu płciowego samicy.Zapłodnione jaja w ilości kilku milionów,zgromadzone są w macicy samicy (po około 11miesiącach od zakażenia). Samica wydala larwy nazewnątrz po przebiciu skóry człowieka, najczęściejw czasie kąpieli w wodzie.

http://xyala.cap.ed.ac.uk/research/nematodes/fgn/pnb/dracmed.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 130


• Objawy: początkowo na skórze pojawia sięwzniesienie, barwy różowawo-sinawej,świądem i pokrzywką skórną. Przez powłokiskóry prześwituje białawy nitkowaty pasożyt.W miejscu wzniesienia rozwija się pęcherz,pojawia się silny ból, miejscowa, a potemogólna gorączka.

http://www.examiner.com/infectious-disease-in-national/dracunculus-medinensis-photo



• Pęcherz pęka, sączy się, aw miejscu pęknięciawidnieje biaława plamka –koniec ciała wydalającylarwy. Chorobietowarzyszy eozynofilia.Miejsce przebywaniasamicy najczęściej ulegazakażeniu bakteryjnemu,co objawia się zropieniem.

http://www.ajtmh.org/content/82/5/757.full


Parazyt: nitkowiec podskórny – Filariamedinensis

= Dracunculus medinensis

• Diagnostyka.Rozpoznanie parazytozyopiera się na podstawiewystępujących zmianskórnych i badaniamikroskopowegowydzieliny po pęknięciupęcherza.

http://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/4-d/373-dracunculiasis---.html H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 133

• Leczenie. Ivermectin(Mectizam – tabl. 3 mg, tabl.podz. 6 mg; Stromectol – tabl.podz. 6 mg) – 6-12 mg (150 g/kg m.c./24 h) jeden dzień, naczczo. Nie podaje się lekukobietom w ciąży i w czasielaktacji.

• Tiabendazol (Mintezol – tabl.500 mg) – 50 mg/kg m.c. 2 razydz. jeden dzień.

http://medicinthelife.ru/2011/11/23/drakunkuleH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 134


• Zalecane jest (obok leczeniafarmakologicznego) chirurgiczneusunięcie pasożyta i wypłukaniejamy 15% roztworem tiabendazolu.

• Dawniej do wypłukania kanału popasożycie stosowano etanol lubsublimat (roztwór 1:1000).

• Często (przy zropieniu) koniecznejest równoczesne podanieantybiotyków.

http://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/4-d/373-dracunculiasis---.html

http://www.guinessrecords.ru/info/parazity/samyi_bolshoi_kruglyi_cherv_cheloveka.htm


• Epidemiologia i profilaktyka. Główną przyczynąrozpowszechniania się choroby jest picienieprzegotowanej wody lub spożywanie surowychglonów zanieczyszczonych zakażonymiskorupiakami. Larwy mogą przetrwać w stanieutajonym w wilgotnej roślinności i w wilgotnejglebie, co zwiększa możliwość zanieczyszczeniażywności, zwłaszcza na terenach zalewowych.Opisane są możliwości przenoszenia larw z tzw.kurzem błotnym na żywność (uprawy) oraz dozbiorników wody konsumpcyjnej.



• Profilaktyka polega nautrzymywaniu w prawidłowymstanie technicznym ihigienicznym wodociągóworaz zbiorników wody.Wartościowe są filtry przyujęciach wody i konieczne jestspożywanie wody pouprzednim przegotowaniu.

http://biology.mitrasites.com/imgs/parasitology-cdc.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 137

• pasożyt psów, wilków, szakali, szopówi lisów.• postać dorosła pasożytuje w jelicie cienkim,a larwy w różnych tkankach narządowych.• człowiek jest żywicielem przypadkowym,ale dość często ulega zakażeniu, zwłaszcza wkrajach azjatyckich.

Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis

http://www.nematodes.org/nembase4/species_info.php?species=TCC

http://www.australian-shepherd-lovers.com/roundworms.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 138

• Parazyt wykazuje dymorfizm płciowy. Samicadorasta do 19 cm długości, a samiec do 13 cmdługości. Przednia część samca posiada wąskieskrzydełka.


http://www.docstoc.com/docs/529428/Toxocara-canis-presentationH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 139

• Z jaj wylęgają się larwy, które w tym samymżywicielu przemieszczają się do naczyńkrwionośnych i ulegają propagacji dorozmaitych narządów: wątroby, płuc, gałkiocznej, rdzenia kręgowego, mózgu, czyśledziony.


http://www.human-healths.com/toxocara-canis-2/toxocara-canis.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 140

• Jeśli larwy trafią do płuc wówczas przedostająsię do oskrzelików i dalej przez tchawicę igardło z powrotem do jelit, gdzie osiągajądojrzałość płciową.

• Jeżeli larwy przejdą do innych narządów,wówczas otorbiają się i przechodzą w stanżycia utajonego (spoczynkowego,przetrwalnikowego).



• Zakażenie następuje przez spożycie mięsa zlarwami przetrwalnikowymi (wśród zwierząt),jaj inwazyjnych wydalonych z kałem lub wtrakcie ciąży – zakażenie śródmaciczne (larwywędrują przez żyłę pępkową do płodu).


http://www.warrenphotographic.co.uk/04913-roundwormsH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 143

• Człowieka zakaża się przez spożycie pokarmuzanieczyszczonego jajami pasożyta, przybezpośrednim kontakcie z psami (przytulaniedo twarzy zwierząt, całowanie szczeniąt).


http://howsb.info/53617-life-cycle-of-a-toxocara.html http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterwedderburn/100028608/the-devious-life-cycle-of-dog-worms-and-how-to-get-rid-of-them/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 144

• Możliwe jest także zakażenie po spożyciuniedogotowanego lub niedosmażonego mięsapsiego lub lisiego zawierającego cysty (w krajachazjatyckich, w niektórych krajach afrykańskich).


http://www.portail-veterinaire.com/animal-conseils/chiens_et_chats/vermifuger.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 145

• W Polsce ze względu na nie spożywanie tegotypu mięsa pasożyt tą droga nie szerzy się.

• Zagrożenie natomiast stanowią piaskownice itrawniki zanieczyszczone odchodami psów.


http://missinglink.ucsf.edu/lm/virus_and_parasites/toxocara.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 146

• Niebezpieczne jest także kontaktowanie sięmałych dzieci z psami zakażonymi glistą.

• Mięso dzikich zwierząt (niedźwiedzie, dziki,sarny) może zawierać formy przetrwalnikowelarw glisty psiej.


http://iceh.uws.edu.au/fact_sheets/FS_toxo.htmlhttp://wbvc.bc.ca/parasites/internal-parasites/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 147

• Zwierzęta roślinożerne zakażają się jajamipasożyta podczas spożywania roślinzanieczyszczonych odchodami chorychzwierząt (psów, wilków, lisów).

• W celach profilaktycznych należy regularnieodrobaczać psy i koty trzymane w domu.


http://cueflash.com/decks/17_-_NematodesH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 148

• Objawy toksokarozy u człowieka zależą odlokalizacji larw przetrwalnikowych. Doogólnych objawów należą: eozynofilia, wzroststężenia gammaglobulin, powiększeniewęzłów chłonnych, gorączka, nudności,wymioty, ogólne osłabienie, brak apetytu,powiększenie i bóle śledziony oraz wątroby,pokrzywka na skórze.



• W razie umiejscowienia larw w gałce ocznej –widoczne larwy w obrębie tkanek gałki, stanzapalny, wysięk komórkowy w komorze przedniej,ziarniaki z limfocytów i eozynocytów w obrębiesiatkówki, naczyniówki i (lub) nerwy wzrokowego.


http://aapredbook.aappublications.org/cgi/content/citation/2003/1/3.134/138_03H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 150

• Larwy obecne w rdzeniu kręgowym lub w mózguwywołują objawy neurologiczne (drgawki, bóle,porażenie) i psychiczne.

• Larwy obecne w płucach są powodem wystąpienianacieków Löfflera i stanów zapalnych.


http://users.unimi.it/parassit/images/Toxocaramouth.jpgH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 151

• Diagnostyka. Rozpoznanie choroby ułatwiająbadania radiologiczne, rezonans magnetycznyi badania histologiczne.

• Testy biochemiczne zawodzą.


http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/S-Z/Toxocariasis/body_Toxocariasis_il2.htm


• Leczenie. Tiabendazol (Mintezol Merck Sharp and Dohme – tabl.do żucia 500 mg, flakony 120 ml – zawiesina 5 ml zawiera 500 mgsubstancji czynnej) 25 mg/kg m.c. 2 razy dz. przez 7 dni.

• Ivermectin (Mectizam Merck Sharp and Dohme Chibret – tabl. 2 mg,tabl. podzielone 6 mg; Stromectol Merck – tabl. podz. 6 mg) – 6-12mg na czczo jednorazowo.

• Diethylcarbamazine (Hertazan Lederle – tabl. 50 mg) – 6 mg/kgm.c./24 h w dwóch dawkach przez 21 dni.



• Żywicielami tego pasożyta są kotowate, wtym kot domowy. Człowiek zakaża się jajamiznajdującymi się w pożywieniu lub naprzedmiotach wkładanych do ust.

Parazyt: glista kocia Toxocara catiParazytoza: toksokaroza – Toxocarosis

http://www.marvistavet.com/html/body_roundworms_in_cats___kittens.htmlhttp://www.miamitransport.pl/toxocara-cati&page=2H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 154

• Ponadto możliwe jest zarażenie się pasożytem wtrakcie zabaw z kotem, przytulania i całowaniazwierzęcia.

• Kot może zanieczyścić jajami pościel i zabawki dzieci.

• Poważne zagrożenie stanowią piaskownice itrawniki zanieczyszczone odchodami kocimi.

Parazyt: glista kocia Toxocara catiParazytoza: toksokaroza – Toxocarosis

http://users.unimi.it/parassit/immagini.htm

http://www.human-healths.com/toxocara-cati-2/toxocara-cati.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 155

• Pasożytuje w jelicie grubym (jelito ślepe, wyrostekrobaczkowy) człowieka, dzika i świni.

• Szczególnie rozpowszechniony w południowejEuropie (Włochy - ponad 50 % populacji, w latachdwudziestych chorowało prawie 100% ludności), wPolsce u 3,5 % populacji.

• Dotyczy głównie ludności wiejskiej.• Zakażenie następuje droga pokarmową.

Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus(=Trichuris trichiura)

Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis,Trichurosis seu Trichuriosis

http://medprep.info/img/ail/1878_1878_3.jpg

http://www.alderbrooke.com/parasites.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 156

Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus(=Trichuris trichiura)

Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis,Trichurosis seu Trichuriosis

http://www.medskop.ru/vazhneyshie_gelmintozy_cheloveka_v_uzbekista/nematodozy/trihocefalez/4045.html

Trichocephalus trichiurus — власоглавчеловека (по ПодъяпольскойВ. П., Капустину В. Ф., 1958).

http://patologii.net/prosteishie/page/2/?do=cat&category=prosteishie&cstart=2

http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/27714.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 157

• Pasożyt wykazuje dymorfizm płciowy.• Samica na ogół jest dłuższa.• Koniec tylny samca jest skręcony. Dorastają do

5 cm długości.• Przednia część ciała włosowata, tylna

zgrubiała.

Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis

http://www.e-cleansing.com/parasites/human-whipworm-trichuris-trichiura.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 158

• Otwór gębowy jestpozbawiony warg.

• Układ rozrodczy nieparzysty uobu płci.

• Przednim końcem pasożytwwierca się w ścianę jelita.

• Żywi się krwią.



• Samica składa około 3 tys. jaj.• Jaja wydostają się wraz z kałem do wody lub gleby,

gdzie dojrzewają w ciągu kilku tygodni.• Zakażenie następuje przez spożycie pokarmu lub

wody zanieczyszczonej jajami.


http://meduniver.com/Medical/Microbiology/1372.htmlhttp://www.eurekalert.org/multimedia/pub/27714.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 160


http://www.e-cleansing.com/parasites/human-whipworm-trichuris-trichiura.html

http://jpkc.sysu.edu.cn/jscx/Textbook/four-3.html


• Jaja w przewodzie pokarmowym (jelito cienkiekręte) żywiciela uwalniają larwy.

• Dojrzewają w ciągu miesiąca, po czymprzedostają się do jelita grubego.


http://www.human-healths.com/trichuris-trichiura/trichuris-trichiura.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 162

• Koproskopia umożliwia wykryciebeczułkowatych jaj z dwomacharakterystycznymi, przezroczystymiczepkami na biegunach.

• Otoczka jaj jest brązowożółta.


http://www.infoescola.com/doencas/tricuriase/

http://www.portalsaofrancisco.com.br/alfa/tricocefaliase/tricocefaliase-3.php

http://old.globalnetwork.org/about-ntds/factsheets/trichuriasisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 163

• Następstwem uszkodzenia nabłonka jelitagrubego są zakażenia bakteryjne i stanyzapalne. Podczas zakażenia na skórzepojawiają się swędzące wysypki.


http://www.human-healths.com/trichuris-trichiura/trichuris-trichiura.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 164

• Objawy są słabo zaznaczone.• Ze strony przewodu pokarmowego obserwuje

się bóle brzucha, nudności, biegunki lubzaparcia.

• Chorzy wykazują nerwowość i cierpią nabezsenność przy równoczesnym występowaniuogólnego osłabienia.

• Eozynofilia, niedokrwistość.


http://www.microscopyu.com/staticgallery/dicphasecontrast/trichurispc.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 165

http://www.biolib.cz/en/image/id17332/


http://www.sciencephoto.com/media/366392/enlarge


• Leczenie. Albendazole (Albenza Tiltab SmithKlineBeecham – tabl. 200 mg; Zentel SmithKlineBeecham – tabl. 200 mg; flakon 20 ml – zawiesina(5 ml zawiera 100 mg)) – 400 mg jednorazowo,dzieci – 200 mg jednorazowo.

• Mebendazole (Vermox Janssen – tabl. 100 mg, flakony30 ml – zawiesina (1 ml zawiera 20 mg), Vermox GedeonRichter – tabl. 100 mg) – 100 mg 2 razy dz. przez 3 dni.



• glista ludzka pasożytuje w jelicie cienkimczłowieka, dzika i świni.

Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoidesParazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis(Ascariasis, Ascaridosis)

http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/ascariasis.htm

http://atlas.or.kr/atlas/alphabet_view.php?my_codeName=Ascaris%20lumbricoidesH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 168

Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoidesParazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis

(Ascariasis, Ascaridosis)

• Wykazuje dymorfizm płciowy.• Samica dorasta do 25 cm, a samiec do 17 cm;

szerokość wynosi 4-6 mm.• Tylny koniec samca jest zakrzywiony.• Barwa ciała biaława lub żółtawa.• Ciało walcowate, zwężone na obu końcach.

http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/A-F/Ascariasis/body_Ascariasis_il3.htmhttp://158.83.1.40/Buckelew/mass_of_ascaris_lumbricoides.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 169



• Powierzchnia fałdowana, okryta oskórkiemchroniącym pasożyta przed strawieniem.

• Na przednim końcu otwór gębowy z trzemawargami.

• Wargi zawierają chemoreceptory.

http://www.picturesdepot.com/medical/12402/ascaris+lumbricoides.htmlhttp://curezone.com/image_gallery/parasites/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 170



• Pod oskórkiem leży nabłonek, dalej mięśnie wformie 4 głównych pasm podłużnych.

• Pierwotna jama ciała wypełniona jest płynemsurowiczym.

• Przewód pokarmowy rurkowaty, rozpoczynającysię otworem gębowym, a kończący otworemodbytowym po brzusznej stronie ciała.

http://bio390parasitology.blogspot.com/2011/02/ascaris-lumbricoides-biggest-youve-ever.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 171

• Pokarm przez otwór gębowy przesunięty jest dojamy gębowej, potem umięśnionej gardzieli(przełyku) z gruczołami śluzowymi i dalej do jelitaśrodkowego wyścielonego nabłonkiemcylindrycznym wydzielającym enzymy.

• Gardziel pełni funkcje ssąco-tłoczące.

http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMicm030773





• Trawienie jest zewnątrzkomórkowe.• Składniki pokarmowe są pochłonięte i

rozprowadzone po całym ciele dzięki płynowi jamyciała.

• Niestrawione resztki przesunięte zostają doumięśnionego, kurczącego się jelita tylnego iwydalone przez otwór odbytowy na zewnątrz

http://daveproject.org/duodenum-ascaris-lumbricoides/2004-05-10/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 173



• Zapłodnione jaja wraz z kałem wydostają sięna zewnątrz. W środowisku zewnętrznym wjajach rozwijają się larwy glisty. Gdy jajadostana się do przewodu pokarmowegożywiciela zostają nadtrawione, wówczas larwyczynnie opuszczają otoczki jajowe, przebijająścianę jelita i wnikają do naczyń krwionośnychoraz limfatycznych.

http://www.fotofinder.com/search/fulltext/ASCARIS%20LUMBRICOIDES




• Z krwią dostają się poprzez wątrobę i serce dopłuc. Przebijają śródbłonek naczyń i nabłonekpęcherzyka płucnego, przechodzą do światłapęcherzyków, oskrzelików i oskrzeli.

http://scielo.isciii.es/scielo.php?pid=S1130-01082009000600009&script=sci_arttexthttp://m.eb.com/assembly/30686H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 175



• Ruchy migawkowe nabłonka i odruchy kaszlutransportują larwy do gardła. Zostająpołknięte, dzięki czemu pasożyt ponownietrafia do jelita cienkiego, gdzie dojrzewa iwzrasta.

• Glista żyje około 1 roku.

http://www.biomedsearch.com/nih/Rare-cause-intestinal-obstruction-Ascaris/19830032.html




• W trakcie wędrówki larwylinieją dwukrotnie.

• Dojrzewają w ciągu 3 miesięcy.• Dojrzałe osobniki mają

zdolność wpełzania doprzewodu trzustkowego, drógżółciowych i wyrostkarobaczkowego, a nawet nazewnątrz przez odbyt i jamęustną.

http://ascaris-pbl14.blogspot.com/


http://idelective.pbworks.com/w/page/36030254/Week%205%20-%20Helminth%20Infections


an ascaris worm (Ascaris lumbricoides) vomited up by this boy, Tansen,Nepal

http://www.flickr.com/photos/81211047@N00/3465648210/




• Objawy: przy pustym żołądku uczucie ssania wokolicy podżebrowej i żołądka, nudności,śliniotok, zwiększony apetyt lub brak apetytu,świąd odbytu, pokrzywka na skórze,swędzenie końca nosa i narządów płciowych,bóle napadowe brzucha, wzdęcia, zaparciaczasem na przemian z rozwolnieniami lubbiegunkami. Źrenice rozszerzone.

http://tv.doccheck.com/de/moviestream/dc_staff_ag_westphalen_g/q//p/2/o//od//H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 179



http://parasite.org.au/para-site/ascaris/ascaris-mode.html

http://www.sciencephoto.com/image/89838/530wm/C0025585-Parasitic_roundworm,_SEM-SPL.jpg




• Chorzy są nerwowi, cierpią na bezsenność inocne dreszcze, niekiedy pojawiają się u nichdrgawki. Ponadto eozynofilia, niedokrwistość,bóle głowy, osłabienie, spadek masy ciała,opuchnięcie powiek Zapętlenie się licznychglist powoduje niedrożność jelita. W czasieprzechodzenia larw do płuc występuje kaszel,gorączka i ataki duszności.

http://www.fotofinder.com/search/fulltext/ASCARIS%20LUMBRICOIDESH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 181



• W razie wniknięcia glist dotrzustki – zapalenie a nawetmartwica trzustki.

• Przedostanie się glist doprzewodu żółciowegoobjawia się stanemzapalnym i żółtaczką.

http://www.medscape.com/viewarticle/451597_3

Distended abdomen is characteristic of a childwith severe ascariasis. (Reprinted fromDespommier D et al. Parasitic Diseases. 2001.




• Diagnostyka. Koproskopia umożliwia stwierdzeniejaj w kale. Pomocne są badania radiologiczne płuc(w obrazie rtg nacieki Löfflera) i jelit przy użyciuśrodków cieniujących.

http://daveproject.org/colon-ascaris-lumbricoides/2005-11-01/

Ascaris (roundworm) collection following anthelmintictherapy in a child. (Reprinted from Despommier D et al.Parasitic Diseases. 2001.




Leczenie.• Levamisole hydrochloride – Decaris – tabl. 150 mg (dorośli per

os przed snem 150 mg, dzieci 2,5 mg/kg m.c.• Mebendazole – Vermox – tabl. 100 mg (dorośli i dzieci

powyżej 2 r.ż. 1 tabl. 2 razy dz. przez 3 dni).• Albendazole – Zentel – tabl. 200 mg; zawiesina 200 mg/10 ml

(dorośli i dzieci powyżej 2 r.ż. – 400 mg jednorazowo).• Pyrantelum – tabl. 250 mg; zawiesina 250 mg/5 ml (dorośli i

dzieci powyżej 12 r.ż 750 mg jednorazowo, dzieci od 7 m.ż do3 r.ż. 125 mg jednorazowo).




• Epidemiologia i profilaktyka. Głównym powodemrozpowszechnienia choroby jest nawożenie póluprawnych szambem lub kompostem z osadówściekowych.

• W celu zapobiegania zakażeniu należy zachowaćpodstawowe zasady higieny osobistej i czystości żywienia.

http://familymedicinehelp.com/brief-summary-of-ascariasisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 185

Mikozy

http://www.cosmiq.de/qa/show/1851565/Aussehen-und-Besonderheiten-von-Pilz-Fusspilz/


Grzybice - mikozy• Podkrólestwo: Fungi (Mycota) – grzyby

• Rodzaj: Aspergillus• Aspergillus fumigatus• Rodzaj: Candida• Candida albicans• Rodzaj: Cryptococcus• Cryptococcus neoformans• Rodzaj: Geotrichum• Geotrichum candidum• Rodzaj: Monosporium• Monosporium apiospermum (Allescheria boydii)

• Rodzaj: Epidermophyton• Epidermophyton floccosum• Rodzaj: Trichophyton

http://www.dermis.net/dermisroot/en/19790/image.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 187

Pasożyt: Microsporum audouiniParazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej

powierzchowna

• Choroba wielopostaciowa (liczne odmiany).• Objawy: na skórze występują ogniska złuszczania na podłożu

zapalnym; morfologicznie jest to obraz poszarpanych plackówzłuszczania na tle których występują czarne punkciki (łodygiwłosów pozornie przystrzyżone - stąd nazwa odmiany tejchoroby: grzybica strzygąca).

http://www.healthhype.com/tinea-capitis-scalp-ringworm-hair-fungal-infection-pictures.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 188

Pasożyt: Microsporum audouiniParazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej powierzchowna

• Choroba przewlekła.• Występuje głównie u dzieci i młodzieży.• Badania mikroskopowe potwierdzają obecność

zarodników grzyba wewnątrz włosów.• Nie pozostawia blizn.

http://dermaproblems.com/tinea-capitis-or-ringworm-of-the-hair/http://www.avantderm.com/glossary/ringworm-tinea-capitis/



powierzchowna• W przypadku odmiany drobnozarodnikowej na

powierzchni włosów występują białoszarepowłoczki. W świetle lampy Wooda na włosachwystępuje zielonkawa fluorescencja, wprzeciwieństwie do grzybicy strzygącej.

www.cueflash.comhttp://hasustorm.com/books/English/Mcgraw.Hill.Fitzpatrick%27s.Color.Atlas.Of.Clinical.Dermatology.5th.Ed.K.Wolff.Et.Al.%282007%29.Ww.chm/III.%20Diseases%20Due%20to%20Microbial%20Agents/23.%20Cutaneous%20Fungal%20Infections.htm



powierzchowna• Odmianę woszczynową

cechuje występowaniezmian tarczkowych -strupów mającychtendencje do zlewaniasię.

• Pozostawiają po sobieprzebarwienia i blizny.

• Grzyb wydziela stęchłyzapach.

• Doprowadza do łysienia. http://perridermatology.com/blog/tag/kingwood-dermatology?currentPage=15H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 191


powierzchowna

golves.shikshik.org

http://www.skincareguide.ca/glossary/t/tinea_capitis.html


Parazyt: Trychophyton rubrum et Trychophyton mentagrophytesParazytoza: grzybica stóp Tinea pedum

• Grzyb atakuje głównie ludzi korzystających zpublicznych łazienek, łaźni i basenów.

• Zarodniki przenoszone są przez ruchy powietrza,wodę, odzież, obuwie i przybory toaletowe.

• Możliwe jest zakażenie przez bezpośredni kontakt zosobą chorą.

http://www.e-kulturistika.cz/view.php?cisloclanku=2009010004

http://www.accessemergencymedicine.com/searchDefault.aspx?searchStr=tinea+manus&hasExactMatch=True&hasDrugMatch=False&searchSource=All&ftbool=False



• Objawy: zmiany na skórze typu złuszczania napodłożu zapalnym, świąd, niekiedy zmianypokrzywkowe ulegające złuszczeniu.

• Choroba przewlekła z nawrotami.• Umiejscawia się głównie w szparach

międzypalcowych.

http://www.feelgood.de/hautpilze/tineapedum.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 194


http://art-zone.ro/boli/Ciuperca_piciorului_Tinea_pedis_tratament_poze_simptome.html


Parazyt: Geotrichum candidumParazytoza: geotrychoza płuc - Geotrichosis pulmonum

http://www.mycology.adelaide.edu.au/gallery/hyaline_moulds/geotrichum1.gif



• Wchodzi w skład naturalnej mikrofloryprzewodu pokarmowego.

• Przy obniżonej odporności na choroby,podczas antybiotykoterapii i leczeniakortykosteroidami staje się niebezpiecznympasożytem.

http://www.health-healths.com/tag/coloured-scanning-electron-micrographH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 197


• W jamie ustnej wywołuje pleśniawki.• W układzie oddechowym pojawiają się kolonie

grzybni w formie plamek i grudek.• Niekiedy występuje białawy nalot na całym

nabłonku.

http://www.padil.gov.au/thai-bio/Pest/Main/140457/30904H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 198


• Choroba objawia się kaszlem, zwiększonąplwociną, gorączką i zapaleniem płuc.

• W obrazie radiologicznym widoczne są naciekii jamy cienkościenne.

• Nieleczona prowadzi do zgonu.

http://www.dac.uem.br/micologia/micoses_leveduras.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 199

Parazytoza: Trychophyton Schönleinii, T.violaceum, T. rubrum, T. mentagrophytes

Grzybica paznokci - Tinea unguium• Choroba dotyczy osób często korzystających z

publicznych łaźni i basenów, z wypożyczanegoobuwia, np. sportowego. Zakażone paznokciestają się zgrubiałe, łamliwe, popękane ipobruzdowane; przybierają barwężółtobrunatną.

http://www.doctorv.ca/conditions/nails/tinea-unguium.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 200


Grzybica paznokci - Tinea unguium

http://www.uvs.sld.cu/profesores/supercursos/plonearticlemultipage.2006-05-05.8777394061/tinea-unguium



Grzybica paznokci - Tinea unguium• Choroba postępuje od brzegów ku centrum

paznokci.• Ma przebieg przewlekły i nawrotowy.• Drożdżyce paznokci (wywołane przez Candida)

objawiają się dodatkowo - stanem zapalnym iropnym skórnych wałów paznokciowych orazłożyska płytki paznokciowej.

http://www.aafp.org/afp/1998/0701/p163.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 202

Parazyt: Candida albicansParazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis

• Kandydozy są grzybicą wielopostaciową.Ograniczają się do jednego miejsca w organizmielub wywołują objawy ogólnoustrojowe i ciężkimprzebiegu. I tak np. Candida pasożytuje nabłonach śluzowych jamy ustnej, jelita grubego,na skórze gładkiej lub owłosionej, w drogachmoczowych, w układzie oddechowym, wdrogach płciowych, a nawet na tkancenerwowej.

http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/candidiasisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 203


http://mysuperkids.net/thrush-and-candidiasis-among-babies/

http://www.skinsight.com/child/oralCandidiasisThrush.htm

http://firstaid.about.com/od/bitesstings/ig/Rash-Pictures/Candidiasis.htm

dermatlas.med.jhmi.edu



• Stanowią także składniknaturalnej mikrofloryprzewodupokarmowego ludzizdrowych. Przyobniżonej odpornościorganizmu, podczaspodawaniaantybiotyków,kortykosteroidów ilekówimmunosupresyjnych,grzyb zmieniasaprofityczny tryb życiana pasożytniczy.

http://aapredbook.aappublications.org



http://bdigital.ces.edu.co:8080/dspace/handle/123456789/129

http://drugster.info/img/term/candidiasis-2481_2.jpgH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 206


• Przykładem parazytozy wywołanej przezCandida albicans jest kandydiaza płucCandidiasis pulmonum. Porażają płuca, drogioddechowe i opłucną. Chorobie częstotowarzyszą zmiany skórne oporne na leczenie.Przejawem zakażenia dróg oddechowych sąbiaławe naloty i plamki grzybni na nabłonku.Ponadto kaszel i gorączka, zwiększonewydzielanie śluzu.



Candidiasis of larynx


http://aapredbook.aappublications.org



• Zakażenie płuc objawia się gorączką, kaszlem,obfitą plwociną, osłabieniem ogólnym.

• W plwocinie stwierdza się zarodniki lubstrzępki grzyba, które można wyhodować naspecjalnych pożywkach.

http://saludybelleza.metroblog.com/tratamiento_de_la_candidiasisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 209

Parazyt: Cryptococcus neoformansParazytoza: kryptokokoza płuc - Cryptococcosis pulmonum

• Kryptokoki mogą zakażać praktyczniewszystkie tkanki i tym samym organy lubukłady narządów.

http://www.human-healths.com/cryptococcus-neoformans/cryptococcus-neoformans.php

http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0036-46652002000400008&script=sci_arttextH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 210


• Przykładem parazytozy grzybiczej jest kryptokokozapłuc, która dotyczy ludzi z obniżoną odpornościąorganizmu oraz chorych na nowotwory i cukrzycę.

• Poważnym czynnikiem zakażenia jest kurz, zwłaszczazanieczyszczony odchodami zwierząt (np. ptaków).

http://www.hiv.va.gov/provider/image-library/cryptococcus-neoformans.asp?post=1&slide=237H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 211


• Grzyb wywołuje w płucach stan zapalny,nacieki i guzy imitujące nowotwory.

• Atakuje również układ nerwowy.

http://www.hepatit.com/en/infectious-diseases-cryptococcus.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 212

Parazyt: Epidermophyton floccosumParazytoza: grzybica pachwin - Tinea inguinalis

• Choroba umiejscawia się w pachwinach, np.wokół odbytu i narządów płciowych.

http://dermnetnz.org/doctors/quizzes/14/case10.html

http://www.dermis.net/dermisroot/en/15638/image.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 213


• Objawem jest świąd, silnystan zapalny przejawiającysię w formienieregularnych,zlewających się plam. Naplamach powstająnastępnie pęcherzyki igrudki. Barwa początkowoczerwonawa zmienia się nabrunatną. http://www.tibbiyardim.com/kasik-mantari.html



http://www.kmle.co.kr/search.php?Search=tinea+inguinalis&SpecialSearch=HTMLWebHtdig&Page=8



• Choroba chroniczna z nawrotami.• Zakażenie następuje droga kontaktu

bezpośredniego z osobą pasożytowaną oraz zapośrednictwem przyborów toaletowych,ręczników i odzieży.

http://www.tankonyvtar.hu/konyvek/tenyeken-alapulo/tenyeken-alapulo-081030-1697http://pjms.com.pk/issues/julsep08/article/casereport4.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 216

Parazyt: Microsporum canisParazytoza: grzybica skóry owłosionej Tinea capitis et barbae

profunda

• Zakażenie następuje od zwierząt. Objawemjest ostry stan zapalny, guzki, a następnie guzyzapalne, stopniowo zlewające się.

http://www.provlab.ab.ca/mycol/tutorials/derm/7case.htm

http://synararillo.com.br/?p=281H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 217

Parazyt: Microsporum canisParazytoza: grzybica skóry owłosionej Tinea capitis et barbae

profunda• Do zakażenia grzybem dołączają się bakterie ropne

opanowujące mieszki włosowe.• Umiejscawia się na brodzie, nad wargą górną lub

na skórze we włosach (skóra mózgoczaszki).

http://www.monvt.eu/content.aspx?CategoryID=1066&EntryID=5428&Language=en

Microsporum canis: Wood lamp examination

http://www.aafp.org/afp/1998/0701/p163.html

Trichophyton verrucosum

Tinea barbaehttp://www.infektionsnetz.at/InfektionenMykosen.phtml

Tinea barbae profundaH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 218

Parazyt: Aspergillus fumigatusParazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) -

Aspergilloma

• Kropidlaki (A. fumigatus,A. nidulans. A. niger)wywołują grzybicenarządowe: nerek, płuc,oskrzeli, mózgu, uszu,zatok obocznych nosa,oka i in.

http://pathhsw5m54.ucsf.edu/case16/aspergilloma.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 219

Parazyt: Aspergillus fumigatusParazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) - Aspergilloma

• Grzybniak płuc zasiedla jamy na płucachpogruźlicze, po ropniach, ponowotworowe izwłóknieniowe.

• Objawem choroby są: krwioplucie i kaszel.• W obrazie radiologicznym stwierdza się owalne lub nieregularne cienie w

jamie płucnej z rąbkiem powietrznym.• Choroba nieleczona prowadzi do zgonu.

http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/miller_melo/ http://radiopaedia.org/images/315795H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 220


Aspergilloma• Kropidlak może także

wywoływać kropidlakowezapalenie płuc i opłucnej.Powstaje ono podczaspodawania lekówimmusupresyjnych,kortykosteroidów icytostatyków.

• Objawami są wówczas kaszel,gorączka, obfita plwocina iniewydolność oddechowa.

http://cueflash.com/decks/19_-_Pathology_Fungi



Aspergilloma• Jeżeli podczas zabiegów

operacyjnych na układzieoddechowym użyte zostanąnici jedwabne zakażonekropidlakiem dochodziwówczas do szybkiegorozwoju grzyba iwystąpienia aspergilozydróg oddechowych (np.oskrzeli) z objawemkrwioplucia. H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 222

Leki przeciwgrzybicze

• Amphotericin B - jest to antybiotyk polienowy wytwarzanyprzez promieniowce. Działa fungistatycznie (hamujerozmnażanie się grzybów z rodzaju Candida, Aspergillus,Cryptococcus, Coccidioides, Histoplasma i Blastomyces.Stosowany jest w leczeniu grzybic układowych i uogólnionych.Preparaty handlowe: Amphocil i Amphotec (Sequus) - fiol. 50mg i 100 mg - do wlewów dożylnych; Abelcet (Liposome) - fiol.100 mg/20 ml; Fungizone (Bristol-Myers Squibb) - kaps. 250mg, flakony 40 ml - zawiesina doustna, fiolki 50 mg - dozastrzyków dożylnych; Ampho-Moronal (Bristol-Myers Squibb)- tabl. 100 mg, tabletki do ssania 10 mg, flakony 30 ml i 50 ml -zawiesina, tuby 10 g - maść i krem 3%.



• Fluconazole - pochodna triazolu o działaniuprzeciwgrzybiczym. Działa na Candida, Cryptococcus,Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton, Blastomyces,Histoplasma. Stosowana w leczeniu grzybic układowych.

• Preparaty: Diflucan (Pfizer) - kaps. 50; 100, 150 i 200 mg; amp.2 mg/1 ml, flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Pliva) kaps. 50i 100 mg; flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Terpol) - kaps.50 i 150 mg. Dawkowanie: doustnie zaleznie od grzybicy,średnio w pierwszej dawce 400 mg raz dz., potem 200 mg 1raz dz. leczenie trwa około 14-21 dni lub dłużej (np.kryptokokozy 6-8 tygodni).



• Flucytosine - 5-fluorocytozyna; działa główniena Cryptococcus i Candida. Preparaty:Ancobon (ICN) - kaps. 250 mg i 500 mg;Ancotil (ICN) - tabl. 500 mg, flakony 250 ml =roztwór 1% do wlewu kroplowego.Dawkowanie per os lub dożylnie (w ciągu 40minut) 150-250 mg/kg m.c./24 h w 4dawkach. Leczenie trwa 1-2 miesiące i dłużej,zależnie od choroby.


Leki przeciwgrzybicze• Ketoconazole - pochodzna imidazolu; działa na Trichophyton,

Microsporum, Candida, Cryptococcus, Pityrosporum iEpidermophyton. Stosowany w leczeniu grzybicpowierzchniowych i układowych. Preparaty: Nizoral (Janssen) -tabl. 200 mg; tuby 15 g i 30 g - krem 2%; torebki 6 ml -szamponetki i szampon we flakonach (60 i 100 ml); Oronazol(Krka) - tabl. 200 mg; krem w tubach 30 g, szampon we flakonachpo 100 g; Terzolin (Janssen-Cilag) - flakony 60 i 105 mg - 2%roztwór; krem 2% w tubach po 15 i 30 g; Ketokonazol (Anpharm) -tabl. 200 mg; Ketoderm (Janssen-Cilag) - żel i krem 25.Dawkowanie: średnio 200 mg raz dz.; w grzybicach układowych600-1000 mg raz dz. Leczenie trwa zależnie od rodzaju grzybicy; wgrzybicach włosów 2 miesiące i więcej, w grzybicach paznokci 3miesiące i dłużej. Leczenie miejscowe kojarzy się z leczeniemdoustnym. H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 226

Leki przeciwgrzybicze• Miconazole - pochodna imidazolu; działa na Microsporum,

Trichophyton, Epidermophyton, Histoplasma, Blastomyces,Aspergillus, Cryptococcus i Candida. Stosowany jest w grzybicachskóry, paznokci, błon sluzowych i narządów płciowych.

• Preparaty: Gyno-Femidazol (Polfa Grodzisk) - tabl. dopochw.;Mikonazol (Inst.Farmac.) - krem w tubach po 20, 30 i 50 g; Gyno-Daktarin (Janssen) - globulki dopoch. 100 mg, 200 mg , 400 mg i1200 mg; Daktar (Jansssen-Cilag) - tabl. 250 mg; żel 20 i 40 g,flakony 20 ml - 2 % roztw.; krem 2% (30, 70 g); puder - 2% (30 g);Daktarin (Janssen; Janssen-Cilag)) - tabl. 250 mg, tuby 40 g - żel 2%do leczenia grzybic jamy ustnej; puder 2% (30 g). Dawkowanie: wgrzybicach układowych 1500-2000 mg/24 h w 4 dawkach przez kilkatygodni lub miesięcy. Miejscowo - 4 razy dz. smarować zmiany;zakażenie jamy ustnej - tabletkę ssać 4 razy dz.


Leki przeciwgrzybicze• Griseofulvin - antybiotyk wytwarzany przez pędzlaki o

działaniu fungistatycznym; działa na Epidermophyton,Microsporum, Trichophyton; przenika do naskórka, włosów ipaznokci. Stosowany w grzybicach skórnych, włosów ipaznokci. Preparaty: Gricin (Arzneimittelwerk Dresden) - tabl.125 mg; Fulcin (Zeneca) - tabl. 125 mg i 500 mg, Likuden M(Hoechst Marion Roussel) - tabl. 125 i 500 mg; Grisefuline(Sanofi Winthrop) - tabl. podzielne 250 mg i 500 mg.Dawkowanie: 500-1000 mg w 1 lub 4 dawkach przez 2-8tygodni, w grzybicach włosów 8 tygodni, w grzybicachpaznokci 12 miesięcy.


Parazyt: Pijawka lekarska – Hirudo medicinalisi pijawka końska Haemopis sanguisuga

• Pijawka lekarska dorasta do 15cm długości.

• Ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie, barwy szarozielonej,oliwkowej lub brązowej.

• Posiada ceglaste lub ciemneplamki ułożone wzdłuż ciała pobokach.

• Pokarmem dla pijawki są płynnetkanki (krew, limfa) kręgowców ibezkręgowców (atakuje równieżślimaki).

http://www.skeptiseum.org/index.php?id=71&cat=medicine&explain=falseH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 229

Pijawka lekarska – Hirudomedicinalis

• Pijawka końska dorasta do 11 cm długości,barwy ciemnobrązowej lub czarnej.

• Przebywa w zbiornikach słodkowodnych (rowymelioracyjne, moczary, olsy, strumienie, rzeki,stawy, jeziora) oraz na podmokłychpastwiskach.

• Żywi się krwią kręgowców i bezkręgowców,ponadto pożera drobne zwierzęta w całości(np. kijanki, drobne ryby, mięczaki,dżdżownice, owady).

• W Polsce pijawki pasożytują na ludziachprzebywających w zbiornikach wodnych i wwilgotnej roślinności.

http://12.163.119.18/medres/default/gallery/show/1H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 230


• W krajach o ciepłym klimacie żyją rozmaite gatunkipijawek atakujących ssaki, w tym ludzi.

• Pasożytowanie na człowieku ma miejsce podczasprzebywania w zbiornikach wodnych, w podmokłejroślinności zielnej, na polach uprawnych czy wwilgotnych lasach.

• Pijawki przedostają się również do domostwpasożytując na ludziach (np. pijawka cejlońskaHaemadipsa ceylonica).

• Niebezpieczne jest pasożytowanie wielu pijawek naśpiących ludziach lub zwierzętach.H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 231

Pijawka lekarska – Hirudo medicinalis• Zagrożeniem dla ludzi i zwierząt jest przedostanie się

pijawek do przewodu pokarmowego lub oddechowego,przewodu słuchowego i otworów płciowych.

• Może wówczas dojść do silnego krwawienia, uduszenia orazstanu zapalnego i zakażenia bakteriami.

• Opisane są przypadki spożycia żywych pijawek wraz zpokarmem lub wodą.

• W celu ułatwienia oderwania pijawki należy ją posypać solą,kwaskiem cytrynowym lub skropić octem.



• Znaczenie pijawki lekarskiej w lecznictwie. Obecnie w medycynierzadko stosowane, w okresie przedwojennym zalecane w wieluchorobach, niekiedy nawet przesadnie.

http://www.dr-pago-welke.de/blutegel.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 233

Pijawka lekarska – Hirudo medicinalis

• Wskazania do stosowaniapijawek: nadciśnienie,miażdżyca, zakrzepowezapalenie żył, zakrzepyżylne, miejscowe zaburzeniakrążenia krwi.

http://jnnp.bmj.com/content/76/10/1465.full

http://www.ec21.com/product-details/Hirudo-Medicinalis--5614103.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 234


• W leczeniu stosuje się pijawki wyłączniehodowlane.

• Dzikie pijawki przenoszą wiele chorób, np.tężec.

http://www.genoscope.cns.fr/spip/-Hirudo-medicinalis,379-.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 235


• Działanie lecznicze pijawek polegana poprawieniu przepływu krwiprzez zmniejszenie jej lepkości,rozszerzenie naczyń krwionośnych,zmniejszenie obrzęku i wysiękupozanaczyniowego, zmniejszeniuliczby płytek krwi, znoszeniu bólu idziałaniu przeciwzakrzepowym.



• Hirudin uzyskiwany z pijawek jest składnikiemniektórych nowoczesnych leków stosowanychzewnętrznie i wewnętrznie.

http://www.ec21.com/product-details/Hirudo-Medicinalis--5614103.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 237


• Podstawowe zasady prawidłowegoprzystawiania pijawek:

• Jedna pijawka wysysa 15-20 ml krwi.• Daną pijawkę można przystawiać tylko

jednemu pacjentowi. Raz użyte pijawki niemożna przystawiać innym pacjentom.

• Stosuje się tylko pijawki z hodowli, w którejprzestrzegano zasady epidemiologiczne isanitarne.


http://www.arkive.org/medicinal-leech/hirudo-medicinalis/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 239


• Pijawki należy przystawiać wyłącznie po pisemnym zaleceniu lekarzadyplomowanego w ściśle określonych miejscach ciała, aby zapobiecpowikłaniom lub uszkodzeniom ciała, zagrażającym zdrowiu i życiupacjenta.

• Przed zabiegiem przygotować jałowe miseczki (nerkowatą i okrągłą zpijawkami – zamkniętą gazą), bańkę szklaną, 2 pęsety, gaziki, łopatkę, sóllub ocet, plaster opatrunkowy, spirytus, bandaż, 40% glukozę.

• Miejsca przystawienia pijawek należy zdezynfekować i osuszyć abyalkohol wyparował.

• Miejsca owłosione wygolić i zdezynfekować.• Pijawki nabierać do bańki i przystawiać na określone miejsca, po

przyssaniu się pijawki bańkę odjąć. Jeśli pijawka nie chce się przyssać,miejsce przetrzeć glukozą 40%.



• Należy liczyć przykładane pijawki.• Najedzone pijawki odpadają same, jeśli któraś nadal

pozostaje posypać jej tylną część ciała solą lub zmoczyćoctem.

• Przeliczyć zebrane pijawki. Suma musi się zgadzać. Niekiedypijawka niespodziewanie przemieszcza się w inne miejsce,np. pod ubranie.

• Podczas zabiegu pielęgniarka powinna przebywać przypacjencie.

• Miejsca odpadnięcia pijawek należy opatrzyć sterylną gazą izakleić plastrem.

• Upewniać się, czy krwawienie ustało.H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 241

Acarida

• Typ: Arthropoda - stawonogi• Podtyp: Chelicerata - szczękoczułkowce• Gromada: Arachnida - pajęczaki• Podgromada: Acarida - roztocze• Sarcoptes scabiei – świerzbowiec• Dermanyssus gallinae – ptaszyniec• Neotrombicula autumnalis – swędzik jesienny• Ixodes ricinus – kleszcz pospolity• Argas reflexus – obrzeżek gołębi• Demodex folliculorum – nużeniec ludzki• Dermatophagoides pteronyssinus – skórożarłoczek skryty


Gatunek roztocza: skórożarłoczek skryty –Dermatophagoides pteronyssinus

• Roztocz dorastający do 400 um długości. Ciałoowalne, barwy białej. Szczecinki na idiosomie iodnóżach długie, sterczące. Przebywa wgrubych kocach, kapach, dywanach, łóżkach,fotelach, kołdrach, poduszkach.

http://www.insectresearch.com/ps_dustmites.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 243

Dermatophagoides pteronyssinus

http://www.nastyhobbit.org/forum/pics/unseen-insects/


Gatunek roztocza: skórożarłoczekskryty – Dermatophagoides

pteronyssinus

• Odżywia się naskórkiem człowieka,bakteriami, grzybami i szczątkami roślin.

• Wydzieliny i wydaliny tego roztocza wywołująalergię (wyprysk, świąd skóry, astma i td.).

• Przenosi się wraz z kurzem.• Im starsza tapicerka na meblach i pościel

(poduchy, kołdry) tym więcej osobników jezamieszkuje i silniej działają alergogennie.

http://enhs.umn.edu/current/5100/asthma/allergens.html



• Podaje się leki ogólne i miejscoweprzeciwhistaminowe, przeciwzapalne,przeciwwysiękowe, przeciwświądowe,uspokajające. Leczenie na ogół objawowe. Wrazie potrzeby leki przeciwdychawicze.

http://www.psmicrographs.co.uk/house-dust-mite--dermatophagoides-pteronyssinus-/science-image/80015768d



• Leczenie przyczynowe i profilaktyka: wyeliminowanie roztoczy zmieszkania: łóżka wodne, brak tapicerki, unikanie firan, dywanów,wszelkich “łapaczy kurzu”, wentylatory z filtrami, zachowanieczystości w mieszkaniu przy użyciu odkurzaczy z filtrami wodnymi.

• Utrzymywanie mieszkania w dobrym stanie technicznym (szczelneokna, brak szpar w podłogach i ścianach, brak uwilgotnienia ścian).

• Częste zmienianie pościeli, w tym poduszek i kołder.• Częsta zmiana odzieży.• Unikanie gromadzenia starych ubrań w szafach. Acarosan

(Allergopharma) – pianka /300 ml/, proszek /750g), aerozol /500ml/ - do niszczenia roztoczy w tkaninach, szparach podłogowych,meblach i t.d.


Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorumParazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis

• Jest robakowaty, białawy lub żółtawy, w tylezwężony, w przedniej części ma 4 pary odnóży,sztylecikowe chelicery oraz pedipalpy.

• Dorasta do 0,4 mm długości (najczęściej 0,2-0,3mm).

• Pasożytuje w mieszkach włosowych oraz wgruczołach łojowych.

• Jest rozpowszechniony na całym świecie.• Odżywia się łojem i przesączem osocza krwi.

http://www.101hair.com.my/images/demodex/demodex_folliculorum_1.jpgH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 248


• Na ogół nie wywołuje poważnych objawówchorobowych. Niekiedy może powodowaćzapalenie gruczoły łojowego lub mieszkawłosowego, uniemożliwiając wydzielenie łoju.

http://curedemodex.com/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 249


• Objawem jest wówczas miejscowa gorączka, stanzapalny, ból i powstanie ropnia (pryszcz ropny).Wrażliwe osoby (głównie kobiety) odczuwają lekkieswędzenie skóry w miejscach przebywanianużeńców zwłaszcza, gdy te aktywnie wnikają wgłąb mieszka lub gruczołu łojowego.

http://www.101hair.com.my/dst.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 250


• Przyczynia się do powstawania wągrów(zaskórników) - comedones.

• Odchody nużeńca mogą u niektórych osóbwywoływać uczulenie i podrażnienie ujściagruczołów łojowych.

• Sprzyja zakażeniom bakteryjnym, zwłaszcza wprzebiegu trądziku i zapalenia łojotokowego skóry.

http://www.101hair.com.my/images/demodex/FIGdemodex-Sharpei01.jpgH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 251

http://www.101hair.com.my/images/demodex/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 252


• Nużeńca można zidentyfikowaćbadaniem mikroskopowymzaskórników lub całych torebekwłosowych umiejętniewyrwanych pęsetą, zwłaszczatych zaropiałych.

• Na końcówce (tej tkwiącej wskórze, po wewnętrznej stronie)wągra niekiedy zaobserwowaćmożna poruszającego sięnużeńca.

• Jest trudno widoczny gołymokiem z powodu podobnejbarwy pasożyta do barwy masyrogowo-łojowej wągra.

http://www.101hair.com.my/dst.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 253


• Częściej występuje u ludzi na wsiach oraz z łojotokiem (doskóry tłustej łatwiej przywiera kurz).

• Przenoszony jest wraz z kurzem, przez kontakt bezpośredni zosobą zarażoną, przez stosowanie tych samych przyborówkosmetycznych, ręczników i ubrań.

• Profilaktyka polega na utrzymywaniu w czystości skóry i ubrańoraz oczyszczenie skóry z zaskórników za pomocą płynówodkażających i peelingu enzymatycznego lub ziarnistego.

http://ferrebeekeeper.wordpress.com/tag/folliculorum/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 254


• Miejscowo maść Viosept – tuby 15g (domiphen bromide, kliochinol,chlorowodorek trypelenaminy) lubChlorchinaldin – maść 3% tuby 5 g.Maście wciera się 2-3 razy dz. Skóręnależy przmywać spirytusem zdodatkiem kamfory, tymolu lubkwasu salicylowego. Skuteczny jestrównież preparat Adonis Afrodytazawierający w składzie etanolowyroztwór rezorcyny, tymolu imentolu, który należy użyć przednałożeniem wybranej maści.

http://ferrebeekeeper.wordpress.com/tag/folliculorum/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 255


• Jeśli nużycy towarzyszy silny łojotok inieznoszenie tłustych maści (wazeliny wpodłożu) zaleca się Crotamiton Farmapol –płyn 10% (analogiczne leki to Eurax i EuraxilNovartis – emulsje, kremy 10%) – kilka razydziennie miejscowo wcierać.


Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalisParazytoza: gorączka sienna

• Problemem dla człowieka jestlarwa tego roztocza.

• Dorosły osobnik dorasta do 1,7mm długości, jest barwyżółtawej.

• Ciało ma pokryte piórkowatymiszczecinkami.

• Występuje na łąkach, w sadach,na pastwiskach i polachuprawnych.

http://www.lastrefuge.co.uk/php/show-images-all-big.php?id=CHI0193



http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17336/?taxonid=78879http://www.lastrefuge.co.uk/php/show-images-all-big.php?id=CHI0193



• Larwa prowadzi pasożytniczytryb życia, jest owalna,czerwonawa lubpomarańczowa, dorasta do 0,2mm długości.

• Larwa pasożytuje na różnychssakach (owadożerne,gryzonie, kotowate, psowate).

• Larwy masowo atakują latem ijesienią.

http://www.superstock.com/stock-photos-images/1848-479334

http://www.trifolio-m.de/tierpflege/herbstgrasmilbe/grasmilbe_kreislauf.jpg


• Przyczepiają się do skóry, najczęściej wpachwinach (pod pachami, w stawiekolanowym, w stawie łokciowym, wstawie biodrowym) i wokół narządówpłciowych.

• Do ranki larwa wpuszcza ślinę zenzymami trawiącymi.

• Enzymy trawią tkanki żywicielaupłynniając je.

• Upłynnione tkanki są absorbowane nabieżąco przez pasożyta.

• Najedzona larwa odpada i dalej rozwijasię poza żywicielem.

http://www.meb.uni-bonn.de/parasitologie/ag_zecken/nachweis.htm



• Objawy: świąd,pieczenie punktoweskóry, pokrzywka, stanzapalny skóry(rumień), gorączka.

• Rozpoznanie: napodstawie wyglądularw (szkłopowiększające) +objawy skórne. http://ecoport.org/ep?SearchType=pdb&PdbID=35735H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 261


• Leczenie: środki przeciwzapalne i odkażające, przeciwświądowe,przeciwwysiękowe, uspokajające (w razie masowego pogryzienia). Kąpiel w środkuodkażającym (nadmanganian potasu – 3 tabl. na pół wanny wody, chinoxysolum - 5tabl. na pół wanny wody). Przemycie skóry preparatem Adonis Afrodyta. DoustnieDimetindene (Fenistil) – 1 mg 3 razy dz. (w draż. 1 mg). Na skórę stosować Fenistilżel lub emulsję 0,1% - wcierać kilka razy dz.. Dimetinden działaprzeciwhistaminowo, przeciwświądowo i przeciwzapalnie. Miejscowo możnastosować Chlorchinaldin H (z dodatkiem hydrokortyzonu) – maść. Skutecznym ibezpiecznym lekiem przeciwhistaminowym o działaniu ogólnym jest Clemastinum–tabl. 1 mg, amp. 2 mg/2 ml, syrop (10 ml zawiera 1 mg) – 2 mg 2 razy dz..Clemastinum działa przeciwświądowo, przeciwwysiękowo i przeciwzapalnie.Analogicznym preparatem do Clemastinum jest Tavegyl – tabl. 1 mg (syrop) firmyNovartis. W razie występowania larw na skórze zastosować Crotamiton (lub Eurax,Euraxil– maść, emulsję lub krem 10% - wcierać w zaatakowane miejsca. Mydłodziegciowe lub siarkowe pomaga w usunięciu pasożyta.



• Profilaktyka: staranne umycie ciała po powrocie zlasu, łąki, po odbyciu prac polowych.

• Oglądnięcie ciała.

http://www.biolib.cz/en/image/id17497/http://www.welpen.de/service/redaktion/hilfe-mein-hund-hat-grasmilben.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 263

Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexusPasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae

• Pasożytują na ptakach (gołębie,drób, kawki, jaskółki, wróble).

• Z gniazd ptasich, gołębników orazkurników wędrują do mieszkań iatakują ludzi głównie nocą.

http://poultrykeeper.com/chickens/health/red-mite.html

Dermanyssus gallinae

http://www.rione.it/canarini/lancashire/acaro_rosso_it.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 264


• Obrzeżek dorasta do 7 mm długości (samicadłuższa o 2 mm) i 5 mm szerokości.

• Ciało spłaszczone, w zarysie jajowate, barwyszarej lub brązowawej, brzegiem jaśniejsze ipoprzecznie prążkowane.

• Wytrzymały na głód przez kilka lat.• Skrywa się w szparach i wewnątrz gniazd.• Może przenosić kleszczowe zapalenie

mózgu.• Samica składa nawet 700 jaj. Cykl

rozwojowy może wydłużać się do 2,5 lat.• Żywi się krwią ptaków i ssaków.

http://www.daviddarling.info/encyclopedia/A/Acarina.html

http://aramel.free.fr/INSECTES44.shtml


• Objawy: początkowo silny świąd izaczerwienienie w miejscaukłucia roztocza, następnieobrzęk, który może uleczakażeniu bakteriami ropnymi.

• Przeczosy (podłużne, równoległezadrapania i czerwienienia skóry).

• U ludzi wrażliwych na roztocza –alergia na skórze, rzadziejuogólniona.


http://undulatsiderne.dk/undulatselect.asp?ID=42H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 266

Gatunek pasożyta: ptaszyniec kurzy –Dermanyssus gallinae

• Wiadomości ogólne. Odżywia się krwiązarówno w stadium larwalnym jak i dojrzałym.Bardzo rozpowszechniony roztocz na świecie.Dorasta do 0,6-0,7 mm długości.

• Barwa głodnego roztocza szarawa lub biaława,najedzonego – czerwonawa lub brunatna.

• Pasożytuje głównie na ptactwie hodowlanym idzikim, ale przy masowym występowaniuatakuje ssaki, w tym człowieka. Przenosiwirusowe zapalenie mózgu.



• Rozpoznanie. Wywiad (zamieszkiwanie bliskopoddaszy, przy strychach, przy gołębnikach),ponadto na podstawie zmian skórnych, którejednak można przypisać innym roztoczom lubowadom.

• Pacjent może ustalić czynnik chorobotwórczykontrolując szczegółowo szpary w podłogach,pościel, nakrycia mebli wypoczynkowych (łóżka,fotele); pasożyt jest bowiem widoczny gołymokiem.

http://www.irsea.info/images/entomo-parasitologie/dermanys.gif


obrzeżek gołębi – Argas reflexus

http://www.maladies-a-tiques.com/Argasidae-et-pathologies.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 269


• Leczenie: najczęściej wystarcza zewnętrzne zastosowanieśrodka odkażającego (jodyna, płyn Lugola, spirytus kamforowylub salicylowy) a następnie maści (żelu, kremu)przeciwzapalnej, np. Laticort– krem, maść, Dermacalm-D–krem, Locoid– krem, mleczko, Fenistil - żel. W razieuogólnionych objawów alergicznych doustnie: Diphergan–draż. 10 lub 25 mg (3-4 razy dz. po 10 mg), Clemastine– tabl. 1mg (2 razy dz. po 1 tabl.). Należy dążyć do wyeliminowaniapasożyta z otoczenia człowieka przy pomocy środkówchemicznych. Acarosan– pianka /300 ml/, proszek /750g),aerozol /500 ml/ - do niszczenia roztoczy.


Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus

• Morfologia. Dymorfizm płciowy. Samica dorasta do4,5 mm, a samiec do 2,5 mm.

• Barwa ciała brązowawa, brunatna.• Posiada kłująco-ssący narząd gębowy.• Na stopie I pary odnóży (długich) posiadają narząd

Hallera, będący zmysłem węchu (wrażliwy naskładniki potu) i receptorem wilgotności.

http://www.ronix.hu/kartevok/ektoparazitak_verszivok/kozonseges_kullancs_ixodes_ricinus


Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodesricinus

• Narząd gębowy wyposażony w kolce i haczykizakrzywione do tyłu, dzięki czemu silnieprzywiera do ścian ranki.

• Pedipalpy długie i w grube.• Chelicery wychodzą z obszernych pochewek.• W Polsce występuje 21 gatunków kleszczy.

http://www.bumblebee.org/invertebrates/Ticks.htm


Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus• Sposób zasiedlania żywiciela. Kleszcze przesiadują na roślinach

oczekując na swojego żywiciela.• Odnóża I pary są wówczas wyciągnięte do przodu, aby pasożyt mógł

sprawnie przyczepić się do powierzchni żywiciela.• Żywicielami postaci dorosłych są rozmaite gatunki ssaków.• Mogą głodować nawet 1,5 roku.• Ssanie krwi odbywa się w ciągu 3-6 dni.

http://www.hlasek.com/ixodes_ricinus_ab4188.htmlhttp://bada-uk.org/homesection/about/ticks/lifecycle.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 274


• Najedzony kleszcz odpada, samice składająjaja u nasady różnych roślin zielnych.

• Larwy pasożytują na gadach, ptakach lubdrobnych ssakach.

• Kolejna postać larwalna (nimfa) pasożytuje nawiększych ssakach (np. zającach,wiewiórkach).

• Dorosłe osobniki wypełzają na rośliny w celuprzejścia na żywiciela – duże ssaki, w tymczłowieka.

http://eoedu.belspo.be/en/profs/vgt-europe-diseases.asp?section=1.3.4H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 275

Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus• Objawy. W miejscu ssania krwi przez kleszcza pojawia się plama,

potem lekki obrzęk.• Najczęściej kleszcz jest zauważony lub wyczuty przez człowieka.• Po usunięciu kleszcza objaw skórny znika w ciągu 4-7 dni bez

pozostawienia śladu.• Rzadko powstają objawy ogólne.

http://www.freenatureimages.eu/animals/index.php/Acarina-Teken-Ticks/Ixodes-ricinus/Ixodes-ricinus-1-Schapenteek-Foto-Fitis-Sytske-Dijksen

http://www.waldwissen.net/fokus/wissen/wsl_zecken_vormarsch/index_DE



• Problemem jest, jeżeli kleszcz osiądzie wmiejscu silnie owłosionym lub trudnodostępnym i długo pasożytuje, przez kilkadni (np. w okolicy odbytu, za kolanem, zauchem, w okolicach narządów płciowych,pod pachą, na grzbiecie, na potylicy).

• Może wtedy dojść do paraliżukleszczowego, bólów mięśni, zwłaszczaprzy wykonywaniu pracy fizycznej.

• Paraliż posuwa się ku górze, zajmująckolejne nerwy ruchowe.

• Odruchy stają się stłumione lub zanikają.

http://www.corbisimages.com/stock-photo/rights-managed/42-26606663/mouth-parts-of-a-sheep-tick-nymph



Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus• Kleszcze (różne gatunki) są przenosicielami

wirusów, bakterii i riketsjichorobotwórczych.

• Mogą zakazić żywiciela krętkami boreliozy(borelioza z Lyme = krętkowica kleszczowa),pałeczką tularemii Francissella tularensis,riketsją Coxiella burnetii (gorączka Q),Rickettsia canada (gorączka plamista GórSkalistych), Rickettsia conori (gorączkaśródziemnomorka – guzkowa,południowoafrykańska, dur kleszczowy,gorączka kleszczowa), Rickettsia australis(dur kleszczowy Queensland), Rickettsiaakari (ospa riketsjowa) i wirusemkleszczowego zapalenia mózgu.

http://www.macro-photo.co.uk/2010/ixodes-ricinus-coccinella-7-punctata/H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 278

http://www.cvbd.org/en/media-gallery/photos/index.php


Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus• Leczenie. Kleszcze osiadłe na skórze należy jak najszybciej usunąć.

Należy to uczynić w taki sposób, aby narząd gębowy nie pozostał wskórze i aby nie uszkodzić ciała kleszcza, bowiem grozi to zakażeniemranki.

• Posłużyć się można płaską pęsetą. W razie pozostania narządu gębowegowydobyć go ze skóry sterylną igłą od strzykawki.

• Rankę zdezynfekować jodyną lub Rivanolem (roztwór). Kleszcza wartoosłabić przed wyjęciem naftą kosmetyczną, która czyni go bezwładnym iprzyduszonym lub olejkiem eterycznym (herbacianym lub paczulowym).Nie stosować natomiast na żywego kleszcza alkoholu, bowiem powodujeon gwałtowny skurcz mięśni kleszcza i obfite wydzielanie śliny orazwcześniej spożytego pokarmu do ranki żywiciela. Następnie rankęobkładać gazą zmoczona w Rivanolu. Można zastosować maść Tribioticna zmianę z żelem Fenistil lub Viosept - maść.

• Nie wolno stosować kortykosteroidów (mp. Hydrokortyzonu) na rankę pousuniętym kleszczu.


Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabieiParazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies =

Sarcoptosis• Wiadomości ogólne. Jest to białawy roztocz dorastający do 0,4 mm długości,

pasożytujący w skórze człowieka i zwierząt dzikich oraz hodowlanych.• Żywi się komórkami skóry.• Kopulacja i tym samym zapłodnienie samicy odbywa się na powierzchni skóry.• Samica wgryza się pod naskórek i drąży w skórze chodniki oraz komory, w

których składa jaja. Korytarza posiadają otwory wentylacyjne.http://lib.jiangnan.edu.cn/ASM/043-Microscopic%20Examinations%20of%20Skin%20Infections-Ectoparasites-Introduce.htm

http://www.scabiesresource.com/what-is-scabiesH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 282

Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabieiParazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies =

Sarcoptosis

• W ciągu 3 miesięcysamica może znieśćpółtora miliona jaj.

• Larwy żywią sięszczątkami tkankipozostawionymi przezsamicę.

• Nimfy wydostają się napowierzchnię skóry(nocą).

http://www.summagallicana.it/lessico/a/acaro%20-%20scabbia.htm


Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabieiParazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis

• Osobniki męskie dojrzewająszybciej od nimf żeńskich, zatemsamce zaplemniają nimfyżeńskie.

• Osobniki powracają do skórywgryzając się i drążą sobiekomory.

• Zapłodnione nimfy linieją idojrzewają. Cykl trwa 14 dni.Zakażenie następuje przybezpośrednim kontakcie zosobnikiem chorym (np. podawanieręki), za pośrednictwem wspólnejpościeli, ręczników i ubrań.

http://rantofnote.blogspot.com/2010_08_01_archive.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 284


• Objawy: widoczne w skórze korytarzei komory (uwidaczniają sięszczególnie po posmarowaniu skóryjodyna lub płynem Lugola), silnyświąd, przeczosy.

• Najczęściej zajęte są bocznepowierzchnie palców, okolicebrodawek sutkowych, pośladki,okolice pępka i okolice narządówpłciowych.

• Parazytozie mogą towarzyszyćwtórne zakażenia skóry bakteriamiropnymi oraz wyprysk na skórze.

• U dzieci zmiany są najczęściej nastopie (podeszwa).

http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2004/Scabies/Scabies%20Home.htm

http://grannyherbs.com/?p=240



• Leczenie: Lindane (heksachlorocykloheksan HCH):Agalin– 1% roztwór, Jacutin – emulsja, żel,Scabecid– krem płynny, Linadane– szampon, płyn,Elenol– krem (tuba 90 g) – leki do stosowaniazewnętrznego.

• Nie stosować u małych dzieci, kobiet karmiących i kobiet w ciąży.

http://www.elmundo.es/elmundosalud/especiales/2008/09/dermocosmetica/infecciones/10.htmlhttp://www.human-healths.com/sarcoptes-scabiei/sarcoptes-scabiei.phpH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 286


• Crotamiton: Crotamiton – tuby 40 g (maść 10%),płyn we flakonach 100 g; Eurax– tuby 20 g i 150 g –10 % krem i mleczko 10% we flakonach 50 ml,Euraxil – emulsja 10% 50 ml, krem 10% - 20 g –zewnętrznie wcierać przez 1 tydzień po kąpieli.

http://www.sciencephoto.com/media/262697/enlargehttp://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies6.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 287


• Benzyl benzoate: Novoscabin– 30% roztwórparafinowy 150 g – do wcierania; Acarosan–pianka /300 ml/, proszek /750g), aerozol /500 ml/ -do niszczenia roztoczy w ubraniu i pościeli przedpraniem; Cetriscabin– emulsja /125 ml/,Antiscabiosum – emulsja 10 lub 20 % /200 g/.

http://www.newscientist.com/gallery/mg20327161300-enemy-within-human-parasites/2http://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies7.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 288


• W profilaktyce (kampingi, hotele, domki wczasowe) i leczeniumożna zastosować Sulfiram: Ascabiol (Evans Medical) – mleczko/lotio/ do mycia ciała /125 ml/.

• Dawniej w leczeniu świerzbu stosowano maść Wilkinsona -Unguentum Wilkinsoni (siarka strącona+węglan wapnia+dziegieć napodłożu wazeliny i mydła szarego) oraz maść Lenartowicza (siarkastrącona lub sublimowana, kwas salicylowy, mydło potasowe,wazelina żółta) – do dziś produkowana.

http://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies3.htmlhttp://s582.photobucket.com/albums/ss266/nicolinalu/Patch%20-%20Sarcoptic%20Mange/?action=view&current=Patch2.jpg&sort=ascending


Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanusParazytoza: wszawica - Pediculosis

• Wszy należą do rzędu Anoplura. Są to pasożytybezwzględne. Posiadają aparat gębowykłująco-ssący. Ich ciało jest spłaszczone, głowamała i ruchliwa, segmenty tułowia zrośnięte;odnóża wyposażone w pazurki umożliwiającesilne przymocowanie się do włosów. Oczy sąproste. Odżywiają się krwią.

http://www.ent.iastate.edu/imagegal/phthiraptera/pedhclawclose.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 291


• Rozwój jest prosty. Samica składa w ciągu życiaokoło 200-300 jaj, jednorazowo około 10 jaj. Jaja,zwane gnidami są składane na powierzchnięwłosów, do której ściśle przylegają. Larwy wylegająsię po około tygodniu.

http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17511/?taxonid=16815&type=1http://www.ulysseek.com/cached?idx=0&id=263229



• Osiągają dojrzałość płciową po około 3 tygodniach.• Cykl rozwojowy trwa około 26 dni.• Dorastają maksymalnie do około 4 mm, średnio 2,5 mm.• Wszy odzieżowe szybciej wylęgają się z jaj (po 3-4 dniach)

i prędzej dojrzewają płciowo (po około 2 tygodniach).

http://licenders.blogspot.com/2010/01/life-cycle-of-head-louse.htmlhttp://www.sciencephoto.com/media/367439/enlargeH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 293


• Wesz ludzka obejmuje 3 podgatunki:• wesz łonową (Pediculus humanus pubis seu Phthirius

pubis, dawniej Pthirus pubis);• wesz odzieżową (Pediculus humanus vestimenti seu

Pediculus vestimenti);• wesz głowową (Pediculus humanus capitis seu Pediculus

capitis).

http://www.naturalliceandmitebuster.ie/index.php?page=head-licehttp://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2005/Pediculosis/Stacy%20-%20Pediculosis.htmH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 294


• Objawy: wesz głowowa umiejscawia się głowniew okolicy skroniowej i potylicznej; nakłuwanieskóry wywołuje świąd, co przejawia siędrapaniem po skórze owłosionej, powstawaniemprzeczosów, strupów i objawamizliszajcowacenia skórnych zmian.

• Rany spowodowane drapaniem ulegają niekiedyzakażeniu ropnemu.

• Na włosach widoczne gnidy i wszy.

http://www.aafp.org/afp/2004/0115/p341.htmlH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 295


• Wesz odzieżowa egzystuje głownie na odzieży wpobliżu ciała.

• Kontakt odzieży ze skórą umożliwia pobieraniekrwi z żywiciela.

http://www.health-healths.com/tag/head-lice-pediculus-humanus-capitis

http://www.skinsight.com/searchResults/child_Female_Neck.htm



• Objawami są: świąd, stanzapalny, zakażenie ranbakteriami ropnymi, przeczosy,w miejscu ukłucia grudkizapalne, a potem blizenkiodbarwieniowe iprzebarwieniowe(brunatnawe).

• Gnidy składane są wzakamarkach i szwach odzieży.

http://www.superstock.com/stock-photos-images/1566-462093

http://images.mitrasites.com/jim-pierson.html



• Wesz łonowa umiejscawia się głównie podpachami, na klatce piersiowej mężczyzn i wokolicach narządów płciowych kobiet i mężczyzn,rzadziej na brwiach.

• Objawy to świąd, przeczosy, sinawe plamy i grudkizapalne.

http://eol.org/data_objects/8760469H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 298


• Znaczenie epidemiologiczne. Wszy są ważnymiczynnikami biologicznymi propagującymi riketsjegorączki okopowej (febris quintana) i duruplamistego (typhus exanthematicus).

http://eol.org/pages/596575/overviewH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 299


• Leczenie.• Wszawica głowowa: Delacet - płyn we flakonach po 100 i 800 g (zawiera wyciąg

alkoholowy z ostróżki polnej i kwas octowy) - wetrzeć płyn starannie we włosy, pokryćceratką i pozostawić na 3 godziny; umyć szamponem i spłukać; starannie wyczesać.Zabieg powtórzyć po tygodniu.

• Wszawica łonowa i głowowa: Malathion: Prioderm - flakony 110 ml i 100 ml - roztwór0,5%; Lusap (Interdelta) - torebki szamponetki 10 g. Roztwór wciera się we włosygłowowe lub łonowe i pozostawia do wyschnięcia na 12 h po czym myje starannie iwyczesuje.

• Wesz odzieżowa, łonowa lub głowowa: Allethrin, Pyrethrins: Jacutin N - fl. 145 ml -aerozol; Spray-Pax - fl. 12 g - płyn; A-par - aerozol 90 g; Crinopex Forte - fl. 60 g szampon- stosować na włosy, skórę i ubrania. Preparat pozostawia się na włosach lub ubraniuprzez 2-3 h, po czym zmywa. Profilaktycznie zabieg powtarza się.

• Fenotryna: Full Marks - flakony 55 i 160 ml - mleczko 0,2% do użytku zewnętrznego jakwyżej.

• Permethrin: Elimite - krem 5% w tubach; Nix 1% szampon we flakonach 59 ml; Acticinkrem 5% w tubach 60 g.


• Dawniej w leczeniu wszawicy łonowej była stosowanatoksyczna Szara Maść Rtęciowa - Unguentum Hydrargyricinereum na smalcu i łoju, zawierająca 33% rtęci metalicznej.

• Do zwalczania wszawicy wykorzystywano również dziegiećPix (10-50% roztwory i maście), krezol, chloroform, ocetsabadylowy i naftę surową lub ze smołą drzewną.

http://eol.org/pages/596575/overviewH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno 302

parazytologia materiały do wykładów z mikrobiologii · pasożyt: świdrowiec trypanosoma brucei...

Documents