O r a t i o F u n e b r i squa

S p e c ta b ili ac C o n su ltiss im o

viro

P A U L O H A J N I KJ. U. D. in R eg ia Scientiarum U niversitateP estien si S ta tistica e e t J u r is M o n ta n i P rofessori P u blico j O rd in a rio , I n c ly t i Com itatus Strigonien sis T a b u la e J u d ic ia r ia e A ssesso ri $ nec non p er I n c ly tum Regnum H u n g á riá é , e i p a rte s eidem a d n e x a s

Causarum F o r i utriusque A d v oca to ,

III. Idua D e ce m b ris , A . M D C C C IX

Defuncto

MATTHIAS a VUCHETICHJ . V . D . in R e g ia Scientiarum U n iversitate P estien si Ju ris R o m a n i, C r im in a lis , e i F eudális Professor P u b li- e u s , O rd in a riu s, I n c ly ta e F a cu lta tis J u rid ica e h. t.

D ecan us

p a r e n t a v i t

Pesiini in A E dibus Universitatis Idibus Decembris

M D C C C X .

B u d a e ,

T y p is R egiae U niversitatis H ungaricae i 6 i r.

Multi» ille boni« flebili» eccid it.

/forat.

M agn ifice D om ine R e c t o r,Reverendissimi , M agnifici, Specta

biles, Consultissimi, a c Clarissimi Pririi Cives Academici, caeterique Auditores titulis suis dignissimi !

~/V.nno abhinc u n o , D octorum A lm ae hujus U niversitatis C o llegio , inexorabili fato adem tum P aúlum Hajnik solennibus exequiis coh o n estavim us ; perpetravim us S a crific iu m , de m ore ac ritu S. E cclesiae C a th o lica e , piis«Ejus m anibiis debitum ; sed nondum suprem o pietatis officio defuncti sum us: restat en im , ut V ir i integerrim i m e m o riam , quem diutissim e nobiscu m ver- Sari optabam us ̂ condignis verb is celebrem us.

E t sane jam in m ajorum institutis h o c p o situm fuisse rep erim u s, u t praeclaras C iv iu m suorum virtutes , facundo serm one, posterorum m em oriae com m endarent. H abent vero et illud p u lc h ru m , atque utile h aec m ortuorum en co m ia , q u o d saepe ign avos ad studium v irtu tis , Sc g lo ria e in c ite n t, anim um que a m oerore ali-

* a quan-

quandiu avertant: quorum enim actam v ita m , virtutesque com m em oram us, eo ru m , tanquam si ante oculos adstaren t, intueri vu ltu s, exau« d ire vo ces, eo ru m , nos frux consortio a rb itra m u r, m ortis grata oblivion e decepti.

Ardxxum , v iribu squ e m eis majus O ratoris m unu s, quod nuper ab Inclyto Jurisconsultoram O rdin e A lm ae hujus U niversitatis ob tin u i, non sine anxio tim o re , m e suscepisse co n fiteo r: s ive enim dicendi facu ltatem , quae m ihi est exigua (quod diversam ab hac d iscip linam officii m ei ratio exigit) sive rei tra cta n d a e , locique hujus dignitatem re co g ite m , tim or m e in cessit, ne m in u s, ac V o s expectare o p o rtu it, aut ego r e c e p i, praestitisse videar. E rexit tam en depressum anim um cum singularium virtutum , quibus Paulus Hajnik e n itu it , re co rd a tio , tum V estra praecipue indu lgen tia , qua in novellos O ratores esse consvevistis. H aec, in q u am , V e stra in d u lgen tia , m ihi spem inter et m etum nutanti p erqu am opportune subvenit.

D icam igitu r prim um , qualem privatos in ter p a rie tes , ac d e in , qualem in vita publica se exhibuerit Paulus Hajnik. Q uae, dum b revi serm one p roponere a d g red io r, V o s , pro hum anitate V e s tr a , dicenti patientem aurem praebete.

P rim am lucem Paulus adspexit V a c ia e , U rb e ab sede Praesulum nobili V III. Calendas F e b ru a rii, A . M D C C L X X IV . optim is natus p a rentibus: P atre Joanne H ajnik, tum suprem um ea in u rbe m agistratum geren te , m atre egregia Catharina Stephanovits. His n ih il m agis cu rae,

nihil-

Γ

n ih ilq u e in vo tis erat m agis , quam su sceptum h oc casti am oris p ig n u s , patern a ca ritate fo v e re , in spem P atriae edu care, atque utprim um aetas fe rre t, literis ac p ro b is m o r ibus cu rare im buendum . Pestinum , sim ul ac in fan tis aetatem egressus e s t, ab am antissim o P a tre m issu s, iam in p rim o d isc ip lin ae p uerilis vestig io luculente o sten d it, q u id o lim de se sp erare liceret; post tam en p a u lo , ut caris p ro p io r esset p a re n tib u s , in aedes p atern as revocatus est; ab h o c tem p o re E d u c a tio n i, ac Institutio n i O rd in is C lerico ru m Fiegularium M atris D ei S cho laru m P ia ru m , in F astis P atriae ob p raeclaram docendi ration em clarissim i tra d itu s , m axim am sui expectation em co n cita v it. N eque spem hanc eventus fe fe llit ; q u in q u e n n io , quod in G ym nasio V a cien si H um aniorib u s L iteris co n se cra v it, firm a culturae s u b lim io ris jecit fu n d am en ta, queis p osth ac reliquas D octrin ae p erfectio ris partes superstruere tutius p o sset: H ic N um en S u p re m u m , non fucate c o le r e , hom ines cunctos am ore sincero p ro se q u i; otium v ita re ; a v in d icta a b stin ere , et quae p lu rim a sunt a lia vitio ru m m o n stra , a b o m in a r i, ac v itare d id icit. His virtutum ac bon arum li- terarum p raesid iis m un itu s, an im o et co rp o re in teger, ad In clytam U n iversitatem H un garicam p ro p e ra v it, P h ilo so p h ia e D o c to r e s , tum apud nostros non m inus ac apud exteros erud ition is fam a ce leb errim o s, auditurus.

T r ie n n iu m , m ore tem poris illiu s , im p en dit, P aulos Hajnik rerum divin aru m hurnana- yum que c o g n itio n i, ea cum in gen ii com m eada-

• tione,

t io n e , ut ex Instituti nostri L ite ra rii ratione d ign u s prae aliis m ultis judicaretur , Em inentium inseri numero. Nec suum im penso lab ori defuit praem ium ; nam p rim o iam cursus p h ilo so p h ici anno, (quod pattcis contigit) Stipendium Reg iu m , bene m erentibus literarum Studiosis ab aeternae m em oriae P rin cip e Josepho- II. destin a tu m , obtinere m eruit. Nullam in his in d u striae praem iis tribuendis natalium rationem h ab ere volu it P rinceps sap ien tissim u s, quo m an ife stare t, non g e n e ri, sed v irtu ti ad g lo ria m , et praem ia patere viam debere.

M ente h o c m odo ad sapientiam exculta , fo rm ato que ad B onum om ne a n im o , pronam iam y ia m ingressus est, dum ad severiores scien tias, eo vel m axim e c o n s ilio , anim um a d d ice re t, u t eruditionis fructum p ertin aci studio con q u is itu m , olim P r in c ip i, C ivibu squ e suis m agno cum foenore redderet. Quod vero nec arcanis naturae scru tan d is, n,ec M ysteriis D ivin is exp lica n d is , docendisve se habilem satis ex istim ab at, aequi et justi scien tiam , in d oli suae perquam ad co m m o d atam , delegit. Neque d iu , quonam in loco arcanis T h em id is institui v e lle t , am b ig e b a t; cui enim celeberrim um P atriae nostrae A thenaeum ignotum s it? aut quae m usarum sedes ei palm am erip ia t? F lo ru it tum in A lm a U n iversitate nostra am plissim us Jurisconsultorum o rd o , quorum nonnulli jam ad sedes b eatorum com m igraverun t,· a lii ad altiorem d ig n itatis gradum p r o v e c ti, aut exantlatis p raeclare laboribu s rude donati sun t; a li i , h o d ieq u e, tanta $ui nom inis com m end ation e, legum scientiam

docen-

7

docendo p ro fite n tu r , u t ad eos audiendos n u m erosa q u otan n is Juventus om n ibu s e lo cis cer- tatim con ten dat. H orum v iro ru m In stitu tion i om ni o p e r a , et stud io se a d d ix it Paulus. Q u a d rie n n io , q u o d Ju risprudentiae dicandum e r a t , tr a n s a c to , adeo luculenta u n iversae legum scientiae d ed it sp ecim in a , ut sum m um in R ep u b lica lite ra r ia h on orem a d ip isci m ereretur. A b so lu to stud ioru m cu rsu , m o re in P a tr ia u sita to , ad P rax in Judicialem co n d iscen d am in c u b u it , b ie n n ioq u e p o s t , cura exim ia ejus in ad p lica n d is ad usum leg ib u s ad p areret s a g a c ita s , ab E xcelsa C u ria R egia solen ni D ip lo m ate o rn a tu s, a g e n d i, ca v e n d i, defend epd iqu e in J u d ic iis , potestateui accepit.

Q u am laxus opes c o n q u ire n d i, tu en diq ue cam pus h ic patuisset H ajn ikio! quam certa a d h o n o res am p liss im o s v ia ! Q uis enim n ostru m n o n m e m in e rit, h u ic vitae g en eri a d d ic to s , eos p ra e s e r tim , qui acutiore sun t in d a g in e , ad sum m a h o n o ru m fastig ia p erven isse. His ille fo rtunae illece b ris irre tir i non p o tu it; tanto n a m que ab ineunte adolescen tia M usarum am ore ten e b a tu r , ut iis am b itio sa vitae orn am en ta sem - p e r p osth ab eret. S im u l a c a n im a d v e r te b a t , se ipsum severe ju d ic a n d o , se am p la satis Juris scien tia p o lie r e , deliberatu m continuo h a b u it , D o cto ris p u b lic i m unus p rim a q u aq u e occasion e au cu p ari ; etsi n on ig n o ra re t in g ra ta m te m p o rib u s sta tio n em , sin istram qu e saepe de em iu en tio rib u s o p in io n em , nec m inus ip terd u m p e r ic u li a b o n a , q u am m ala fam a esse.

Inter-

In terea , dum haec in anim o volveret Paulus n o ste r, praeter opinionem om nium a ccid it, ut

,V ir doctissim us Joannes N epom ucenus F le isch h a ck e r, tum Juris p rivati H u n g a ric i, et C rim inalis apud Posonienses P ro fesso r A . M DCCC; de Cathedra decederet, V ir de Jure P atrio praeclare m eritus. A d hanc igitur consequendam om nem cu ra m , eogitationem que co n vertit, spe non v a n a fre tu s, fo re , ut p ub licu m docendi m unu s, q u o d ardentissim e ad p etebat, tem pestive o b tineret.

Cum vero ea sit, Instituti nostri L ite ra rii ra tio , ut nem ini facultas e C athedra docendi ante ■ concedatur, quam quid hum eri ferre va lean t, In clytae huic U niversitati luculente co m p ro b a v e r it , pericu lum ilii erat facien d u m , quo seu p ropositu m argum en tum , serm one" docentibus fam iliari exp o n en d o , seu concinno stilo m ateriam datam p ertractan d o , ejus ad docendum appareret habilitas. Q uod cum p rosperrim e cessisset H ajn ik io , com plures inter aem ulos d ign issim us judicatus est, qui p rim o C an didatorum lo co M ajestati Regiae p roponeretur. A d q u ie v it in sententia M agistratus A cad em ici Rex B en ign issim us , P aulum que H ajnik Juris privati H unga- r ic i , et C rim inalis in A cad em ia R egia Posoni- ensi P rofessorem renunciavit.

Jam duo p ro p e lustra apud Posonienses exegerat, rara eruditionis ac virtutum pulcher- rro a ru m fam a, quas adeo religiose co lu it, ut ne im probissim us quidem vel m inim am eius innocentiae m acu lam adspergere auderet. O m ni

hoc

hoc tem pore con cred itu m sib i m unus m axim a cum laude g e ss it; ob singularem p r o b ita te m , m an svetud in em , ac m orum venustatem d iscip u lis lo n ge carissim us. A tque h inc lactum p utate , cur A . M D C C C V III. durantibus P qson ii C o m itiis , quum Maria L udovica R egis nostri c lem en tiss im i'C o n ju x , R egio diadem ate o rn a retu r, d ignum eruditionis ex im ia e , ac virtutis p rae m ium re tu le rit , quum in num erum verorum ac indu bitatoru m R egni H ungáriáé N ob ilium c o optaretur. R arum p rofecto p raeclare virtu tis ornam entum .

Sed his am p liores , m eritisqu e digniores rerum successus m an ebant Paulum Hajnik ; cum enim A . M D C C C V III. cita m ors abstulisset S p e c ta b ile m , ac C onsultissim um V iru m M at- th iam M észáros, J. U. D. in R egia S c ien tiaru m U niversitate S ta tistica e , et Juris M etallici P r o fessorem P. O. FacuU atisque Juridicae eo tem p o re D ecan u m , ac P r o -S e n io r e m , V iru m et m o ru m in teg ritate , et m ulta H istoriarum co g n itione conspicuum . D iu m ulttnnque anceps erat d e lib e ra tio , quisnam in ejus lpcum p osth ac deligendus esset. Res etenim Institutionis p u b lic a e , D octore o rb a ta e , In clytae hujus U n iv e rs itatis o ffic iu m , ac ip sa p u b lic i com m odi ratio satis m onere v id e b a n tu r, ne d is c ip lin a , cujus condiscendae m axim a esset u tilita s , diu suo careret D octore. Fuere quidem non p a u ci, q u i ad h o c m unus a d sp ira re n t, et in his ta le s , q u i lo n g a annorum serie de Institutione p u b lic a p ra e c la re m eriti sunt. M a g n a , ut ipsi m em in is tis , erat exsp ectatio , m oraeque lo n g io ris p ro -

pem o-

pem odum im p atien s: D onec M ajestati su ae,R egi nostro clem entissim o visum est, ex om ni C andidai orum n u m e ro , q uoru m singuli suis em inebant m e ritis , Paulo Hajnik defuncti Ma- th íae Me'száros m unus confeJre, atque ita votis eorum , quibus com m odum R eip ub licae Litera·? riae cordi esset, om nino respondere.

Quanto affecti sum us g au d io , Auditores or-, natissim i! dum prim um e literis V in d o b o n a ad nos datis intellexim us, ac p ost paulo ex ip sis E xcelsis D icasteriis com pertum etiam h ab u im u s, Hajnikium Juventuti M o d erato rem , nobis C o llegam datum esse! quo ejus quam prim um viden di desiderio flagrab am us! Illud vero gau d iu m , quo eum ad nos venientem m ore solenni accep im u s, n o n est, cur vo b is in m em oriam revo cem , sentir i enim m ag is , quam verb is declarari potest. V id e o r m ihi videre a d h u c , quo am oris affectu, qua h um an itate, ac benevolentia eum com p lexi sitis. Haec vestra erga eum am oris sign ificatio certissim um sunt virtutum ejus ac m eritorum argum entum .

L itsra riis fulgenti h on oribu s m ox novum a ccessit d ecu s, cum A . M D G C C IX . ab Illu strissim o D. Com ite A n ton io C ziráhy S. C. R. et A . M ajestati a C u b ilib u s et C onsiliis A u lic is , ad E xcelsam C an cella fiam H ungarico - A u lica m R eferen te, et P rovin ciae S trigon ien sis S u p rem i C om itis officii A dm in istratore in nu m erum Assessorum ejusdem P ro vin ciae adlectus est. Non possum hoo loco exim ias M agnatis m em orati v ir tu te s , excelsiqu e an im i dotes

silen-

silentio transire: V ir h ic P u lc h r i, B onique studiosissim u s, Bonqs L ite ra s , a teneris annis adam atas, nunc q u o q u e, gravissim is rerum geren darum curis im p lic itu s, colere non desinit, ju cundissim um id sib i otium ratu s, quod veterum , im p rim is Rom anorum S crip to ribu s im pendisset. V i r , ob singularem in omnes hum anitatem , ac su am , in eruditos p raesertim , benevolentiam laudari dignissim us.

His jam fortunatus sib i v id eb atu r, u ltra auream m ediocritatem vota extendere nolens Paulus, sed heu! in ipso rerum p ulcherrim arum exo rd io , in febrim contagiosam (artis periti T y p h u m v o cant) tunc longe lateque saevientem incidit. Con- jux eju s, fem ina lectissim a, quae eum plus oculis suis a m a b a t, M edicos ab arte H yp ocratis celebratissim os arcessit , hi protinus adcur- run t, aegrotanti m ed icin am , fom enta ad h ib en t; at m orbus in dies in va lescit; nec ars meden-

t iu m , nec proxim orum curae m anum instantis m ortis rem orantur ; aeger, Sacro viatico instructu s, undecim o die m oritu r; continuo lam en ta , conclam ationes v id u ae, p u p illoru m et p ro xim o rum per aedes resonant.

Ouis m o e ro r , atque luctus n o s , accepto ejus m ortis n u n cio , o ccu p a verit, m em inistis adh u c; nam ipsi am issum lugebatis. Q uid caris ejus p aren tibu s, con jugi, Jiberis, so cero , socrui^ proxim isqiie quibusvis tunc anim i fu erit, ip si dolore vestro m etiri, ac in telligere potestis. His ille om nibus in ipso m elioris fortunae cursu ante diem ereptus est, horum m oerorem , ut credere fas e s t , nullus unquam absterget dies.

S i, quod nem o sapiens d u b itavit, om nis la u s , m eritum que om ne in virtute positum est, si vitae n o strae , ab A u cto re N aturae praefin ita e , felicitas ex virtute p ro fic isc itu r, jure m erito beatum fuisse in vita H ajn ikiu m , ex h is , quae jam paucis exequar, intelligetis :

E rg a Parentes tanta erat p ietate , ut eos offendere, in m axim is flagitiis h ab eret; D eum casta m ente co leb a t; m em inerat e n im , pietate erga Numen suprem um sublata hom inum societatem ruere praecipitem . H aud m inore studio e a , quae ad cultum m entis, anim ique fac iu n t, am plexum fu isse, inde elucet vel m ax im e, q u o d , nondum ineunte aetate v ir i l i , severioribu s d iscip lin is totum se ad d ix erit, eaque in R ep u b lica L ite ra ria m unera sit ad ep tu s, quae p a u c i, adulta aetate, adsequuntur. H onoris literarii gradus , q uos b re v i tem p o re, juvenili prope a e v o , co n sce n d e ra t, v ir ili cum gravita te su stin u it, q u o d , n isi scientiis ap prim e in stru ctu s, efficere nunquam potuisset.

Q uibus cum ei am icitia in tercesserat, eos ex an im o , constanterque am a b at, nunquam p osth ac ab iis divulsus. C o m is , hum anus erga o m n es, prodesse cu n ctis , obesse vo leb at nem ini. P ro c u l ab hum ili in v id ia , et turpi m aledicendi c u p id in e , rebus secundis a liorum fa v e re , a lie n a m fam am tueri in deliciis habebat. V e r b o , m oribus erat in teg errim is, cui optim o jure sententia T a c it i convenire v id etu r: V irum bonum facile crederes.

U t

Ut m entem ab rei dom esticae curis vacuam in m editationes severiores co n fe rre t, san ctissim o C o n n u b ii v in cu lo se se obstringere const - tu it; sc ie b a t q u ip p e thalam i sociam ad vitae jucunditatem ad p rim e co n d u cere , talique foedere C iv e m cum C ivitate quam arctissim e copulari. Junxit s ib i felici H ym enaeo n ob ilem V irg in e m A n to n ia m M arh o vits, M agn ifici D. M atthiae A n to n ii a M arkovits , S. C. R. A . M. C o n s ilia r ii, C om m issionis S tu diorum .ad E xcelsum C on silium R egium Locum tenerttiale H ungaricum A s sesso ris , T y p o g ra p h ia e R egiae scien tiarum U n iversitatis H ungaricae D ire c to r is , et A n n ae M arim vits natae a M a yg rab er f il ia m , c u p s ille non b la n d a m , fluxam que s p e c ie m , sed exim ias à n im i dotes adam averat. D uos ex ea suscepit l i b e ro s, L eo p o ld u rn , et C a ro lu m , q u i , v ix in fan tiam e g re s s i, am antissim o sui patre carere coeperunt.

Hi V estram nunc im p lo ra n t o p em , V o sq u e o b se cra n t, ut quam olim P atri benevolentiam h a b e b a tis , eam erga se q u o q u e, si V estrae olim traditi essent d iscip lin ae, conservare velitis.

O uam accurate singulas crediti s ib i m uneris partes o b ie r it , paucis adhuc m em orabo. Cum Juventutem d o c e b a t, m u ltip licem reru m cogn ition em m agno conatu com p aratam p ersp icue , ac ■ u bertim ad praelection es a d h ib e b a t , nunquam ad E ruditionis ostentationem lo n g iu s •procurrens.

A u d ito ru m suorum anim os m o d estia , adfa- b ijitate ac facilitate sua s ib i adeo d e v in x it, ut

ab

ab iis Patris ad instar susp iceretu r, amaretur» que. Quem quidem am orem tunc m axim e testificati sunt, q u u m , audito tristissim o m ortis ejus nuncio , nem ine h ortan te, aut evadente, ta cito anim i im pulsu m on iti, atratum flam m eolum , b rach io , p ileoque c ircum volutum , signo justi m oeroris, p a lam gererent. P robaveru nt h anc in M oderatorem pietatem C ives A cad em ici 5 col- audaverunt U rb is in co la e , quibus defuncti p r o b itas occulta esse non potuit.

Iniquus existim ari p o ssem , si operam illam , quam horis ab Institutione va cu is , lucub rationibus in com m une profuturis, im pendere so leb a t , silentio praeterirem : exstat, legiturque a m ultis diligenter ejus op us, quod in scrib itu r: jHistoria Juris H un garici in Tabellas redacia j opus typ is R egiae U niversitatis excusum. A r duum san e, ac difficile argum entum tractavit V ir nobis olim am icissim us, in quo m ulti Lite*· ratores P atrii hactenus in sud abant, deinceps- que insudabunt. Judicium hoc loco m eum , de operis p re tio , deprom ere alienum a p roposito existim o. Illud tam en dissim ulare non p ossu m , Recensionem lib ri hujus, in E phem eridibus Ha- lae editis, m ihi aequo severiorem , acerbam que m a g is , ac doctos deceret Judices, v id e r i, quos praesertim longe ab ira , et studio abesse o p o rteret. Fortass-e, (quod sperare ausim) Judicium m elius posteritatis erit.

Hae fuere, brevis aevi Hajnihii virtutes,' haec la u d is , m em oriaeque nostrae digna vitae ornam enta, q uae, quum m ecum re co g ito , spe

non

n on Vana afiici v id e o r , am icum nostrum in spes m ajores natum fu isse ; se d , proh, dolor ! ut res hum anae om nes cad u ca e , incertaeque sunt, occidit ante diem !

A tq u e hae sunt illae in g e n ii, anim ique d o tes, qu ib u s C ollega nobis olim desideratissim us m o rta lib u s velatus induviis potissim um em icu it, a m e levibus duntaxat co loribus adum bratae. N on deerunt, ut o p in o r, felicioris in g e n ii, c a la m ique scrip to res, ejus v irtu tes, m eritaque lite- raria , laudibus ad posteritatem pertinentibus , d ignius celebraturi.

A d T e dem um m ea se convertit O ratio Paule! ad T e , qui ja m , p ro m ortali co n d itio n e , vitam sem piternam es consecutus, et breve h ospitiu m aeterna C oelicolarum sede com m utav is t i; noveris in cordibu s nostris aere q u o vis, m arm oreque pulchrius insculptum esse virtutum tuarum m bnim entum ; n o v e ris , nos m em oriam T u i non ante dep osituros, quam anim am am iserim us. — R em iniscere, — nisi im m ensa vetat lo n g in q u ita s , am icorum h is in terris relictorum ! Nos T e , alius ab a lio , seriu s, ociusve con^e- quem ur.

Dixi.