pdf gas-instalatzaile baimenduentzako eskuliburua

GGAASS--IINNSSTTAALLAATTZZAAIILLEE

BBAAIIMMEENNDDUUEENNTTZZAAKKOO

EESSKKUULLIIBBUURRUUAA

Proiektuaren bultzatzaileak

Laguntzaileak

Buruntzaldea Andoain, Astigarraga, Hernani, Urnieta, Usurbil

Hizkuntza-koordinazioa

Egilea(k): SEDIGAS; CONAIF: Manual para instaladores autorizados de gas, (4.-7. eta 12.-18. unitateak).

Itzulpena: Esti Aizpurua eta Enara Azkue

Zuzenketak: Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak

Maketa: Elhuyar Edizioak

Azalaren diseinua: Naiara Beasain

2011n itzulia eta prestatua

LANBIDE EKIMENA VII

Aurkibidea

1. MATERIALAK, LOTURAK ETA GEHIGARRIAK ............................................................................................ 1

1.1 Sarrera .................................................................................................................................................. 1

1.2 Hodien materialak ............................................................................................................................. 1

1.2.1 Ezaugarri orokorrak ................................................................................................................ 1

1.2.2 Kobrezko hodiak .................................................................................................................... 1

1.2.3 Altzairuzko hodia .................................................................................................................... 4

1.2.3.1 Lurperatu gabeko zatietarako altzairuzko hodiak ......................................... 4

1.2.3.2 Lurpeko zatietarako altzairuzko hodiak (A kategoria bakarrik).................... 5

1.2.4 Altzairu herdoilgaitzezko hodiak (A kategoria bakarrik) ................................................ 9

1.2.5 Polietilenozko hodiak (A kategoria bakarrik).................................................................... 9

1.2.5.1 Ezaugarri orokorrak ............................................................................................ 9

1.2.5.2 Polimeroaren sailkapena ................................................................................ 10

1.2.5.3 Propietate kimiko eta mekanikoak ................................................................ 10

1.2.5.4 Hodien sailkapena ........................................................................................... 11

1.2.5.5 Markaketa ......................................................................................................... 12

1.2.5.6 Polietilenozko hodien dimentsioak ................................................................. 12

1.2.5.7 Polietileno-hodiak banatzeko moduak ......................................................... 15

1.2.5.8 Polietilenozko hodien garraioa eta biltegiratzea ......................................... 15

1.2.6 Berunezko hodiak................................................................................................................. 20

1.2.7 Hodien gehigarriak .............................................................................................................. 20

1.2.7.1 Altzairuzko gehigarriak eta elementu laguntzaileak ................................... 20

1.2.7.2 Polietilenozko gehigarriak eta elementu laguntzaileak (A kategoria

bakarrik) ............................................................................................................. 28

1.2.8 Beste material batzuk .......................................................................................................... 32

1.2.9 Polietilenozko zurtoinak (B eta A kategoriak bakarrik) ................................................. 32

1.2.10 Hodiei eusteko elementuak ............................................................................................... 33

1.2.11 Zorro, hodi eta hormapasen materiala ........................................................................... 34

1.2.12 Hodi metalikoak ebakitzea ................................................................................................ 37

1.2.12.1 Altzairuzko, altzairu herdoilgaitzezko eta kobrezko hodiak ebakitzea ...... 37

1.2.12.2 Berunezko hodiak ebakitzea .......................................................................... 38

1.2.13 Hodi metalikoak kurbatzea ................................................................................................ 39

1.2.13.1 Kobrezko hodiak kurbatzea ............................................................................ 40

1.2.13.2 Altzairuzko hodiak kurbatzea .......................................................................... 40

1.2.13.3 Berunezko hodiak kurbatzea .......................................................................... 41

1.2.14 Polietilenozko hodiak ebakitzea eta kurbatzea (A kategoria bakarrik) ................... 42

1.2.14.1 Polietilenozko hodiak ebakitzea ..................................................................... 42

1.2.14.2 Polietilenozko hodiak kurbatzea .................................................................... 42

1.3 Lotura mekanikoak .......................................................................................................................... 43

Gas-instalatzaile baimenduentzako eskuliburua

LANBIDE EKIMENA VIII

1.3.1 Ezaugarri orokorrak .............................................................................................................. 43

1.3.2 Lotura desmuntagarriak ..................................................................................................... 44

1.3.2.1 Juntura lau bidezko loturak ............................................................................. 44

1.3.2.2 Metal-metal loturak ......................................................................................... 44

1.3.2.3 Bridak (B eta A kategoriak bakarrik) .............................................................. 45

1.3.2.4 PE-metal trantsizio-lotura desmuntagarriak (A kategoria bakarrik) ........... 46

1.3.2.5 PE-metal trantsizio-loturak ............................................................................... 49

1.3.2.6 Beste PE-metal trantsizio-lotura batzuk .......................................................... 50

1.3.3 Lotura hariztatuak ................................................................................................................ 50

1.3.4 Beste lotura mekaniko mota batzuk ................................................................................ 51

1.4 Soldadura. Lotura soldatuak ......................................................................................................... 51


1.4.2 Kapilaritate bidezko soldadura ......................................................................................... 51

1.4.2.1 Soldadura kapilar biguna ............................................................................... 52

1.4.2.2 Soldadura kapilar gogorra .............................................................................. 53

1.4.3 Soldadura elektrikoa ........................................................................................................... 53

1.4.4 Elektrofusio bidezko eta topekako termofusio bidezko soldadura (A kategoria

bakarrik) ................................................................................................................................. 54

1.4.4.1 Topekako soldadura ........................................................................................ 54

1.4.4.2 Elektrofusio bidezko soldadura ....................................................................... 54

1.4.4.3 Hodiak eta gehigarriak elkartzeko makineria, erremintak eta tresnak ..... 55

1.4.4.4 Topekako soldadurarako makineria, erremintak eta tresnak..................... 55

1.4.4.5 Elektrofusioa egiteko eta ondoren deribazioak zulatzeko makineria,

erremintak eta tresnak, kargarekin nahiz kargarik gabe ............................ 57

1.4.5 Berunezko hodien soldadura ............................................................................................. 61

1.4.6 Soldatzeko sopleteak eta makinak .................................................................................. 62

1.4.6.1 Butanozko edo propanozko sopletea ........................................................... 62

1.4.6.2 Soplete oxiazetilenikoa (B eta A kategoriak bakarrik) ................................ 63

1.4.6.3 Oxipropano-sopletea (B eta A kategoriak bakarrik) ................................... 72

1.4.6.4 Gasolinazko lanparatxoa ................................................................................ 72

1.4.6.5 Soldadura elektrikoko makinak (B eta A kategoriak bakarrik) ................... 73

1.4.6.6 Elektrofusio bidez eta topekako termofusio bidez soldatzeko makinak

(A kategoria bakarrik) ...................................................................................... 76

1.4.7 Lotura soldatu motak .......................................................................................................... 79

1.4.7.1 Polietileno polietileno lotura (A kategoria bakarrik) ................................. 80

1.4.7.2 Kobre kobre edo kobre-aleazio lotura ....................................................... 80

1.4.7.3 Altzairu altzairu lotura .................................................................................... 81

1.4.7.4 Altzairu herdoilgaitz altzairu herdoilgaitz lotura ......................................... 81

1.4.7.5 Kobre edo kobre-aleazio altzairu edo altzairu herdoilgaitz lotura .......... 81

1.4.7.6 Kobreaedo kobre-aleazio berun lotura...................................................... 82

1.4.7.7 Altzairu edo altzairu herdoilgaitz berun lotura ........................................... 82


LANBIDE EKIMENA IX

2. HODIEN INSTALAZIOA, PROBAK ETA ENTSEGUAK ................................................................................ 85

2.1 Sarrera ................................................................................................................................................ 85

2.2 Hoditerien kokapen-modalitateak ............................................................................................... 85

2.2.1 Gasifikazioa ........................................................................................................................... 85


2.2.3 Ageriko hoditeriak ................................................................................................................ 87

2.2.3.1 Ageriko hoditeriak instalatzeko ezinbesteko betekizunak .......................... 87

2.2.3.2 Norabide-aldaketak ........................................................................................ 89

2.2.3.3 Beste zerbitzu batzuekiko kokapen erlatiboa ............................................... 89

2.2.3.4 Hodien euste-sistemak ..................................................................................... 89

2.2.3.5 Hoditeriatik paretetarako eta sabaietarako distantziak ............................. 90

2.2.3.6 Dilatazioaren eraginen aurreikuspena .......................................................... 92

2.2.3.7 Korrosioaren aurkako babesa ........................................................................ 92

2.2.3.8 Pintatzea eta seinaleztatzea .......................................................................... 92

2.2.3.9 Zurtoin normalizatuak instalatzea (B eta A kategoriak bakarrik) ............... 93

2.2.4 Zorro edo konduktuetan sartutako hodiak ..................................................................... 93

2.2.4.1 Ezaugarri orokorrak .......................................................................................... 93

2.2.4.2 Zorro eta konduktuen materialak, funtzioaren arabera ............................. 99

2.2.4.3 Zorroen betekizunak ........................................................................................ 99

2.2.4.4 Konduktuen betekizunak .............................................................................. 100

2.2.4.5 Zorro edo konduktuetan sartutako hoditeriak instalatzea ........................ 100

2.2.5 MOP < 5 bar-eko hodi lurperatuak (A kategoria bakarrik) ........................................ 102

2.2.5.1 Ezaugarri orokorrak ........................................................................................ 102

2.2.5.2 Hodi lurperatuak instalatzea ......................................................................... 102

2.2.6 Horman sartutako hodiak ................................................................................................. 108

2.2.7 0,4 bar-etik gorako eta 5 bar-eko edo gutxiagoko MOP duten hodien

berariazko betekizunak (B eta A kategoriak bakarrik) ............................................... 109

2.3 Presioa erregulatzeko elementuak ............................................................................................ 110

2.3.1 Gas kanalizatuko banaketa-sareetatik hornitutako instalazioak ............................. 110

2.3.1.1 Erregulazio-multzoen kokapena eta instalazioa (B eta A kategoriak

bakarrik) ........................................................................................................... 111

2.3.1.2 Sarrerako MOP 0,4 bar-erainokoa eta irteerako MOP 0,05

bar-erainokoa duten erreguladoreen kokapena eta instalazioa ........... 114

2.3.1.3 Presioa txikiegia denerako segurtasun-balbulen kokapena eta

instalazioa........................................................................................................ 115

2.3.1.4 Presio-neurguneak ......................................................................................... 116

2.3.2 15 kg-tik gorako karga unitarioa duten PGL-andel finko eta mugikorrek

hornitutako instalazioak (B eta A kategoriak bakarrik)............................................... 117

2.3.3 15 kg-ko edo gutxiagoko karga unitarioa duten PGL-andel mugikorrek

hornitutako instalazioak .................................................................................................... 118

2.4 Etengailuak (giltzak) ...................................................................................................................... 120

2.4.1 Hargune-balbula (-giltza) ................................................................................................. 120


LANBIDE EKIMENA X

2.4.2 Eraikineko giltza (B eta A kategoriak bakarrik) ............................................................. 120

2.4.3 Erreguladoreko giltza ........................................................................................................ 120

2.4.4 Gorako hodi kolektiboaren giltza (B eta A kategoriak bakarrik) .............................. 120

2.4.5 Erabiltzailearen giltza (B eta A kategoriak bakarrik) ................................................... 121

2.4.6 Kontadore-giltza ................................................................................................................. 121

2.4.7 Etxebizitzako edo lokal pribatuko giltza......................................................................... 121

2.4.8 Aparatua konektatzeko giltza ......................................................................................... 121

2.4.9 Instalazio komun edo banakako instalazio bateko giltzak hainbat funtzio egin

ditzakeen kasuak ............................................................................................................... 121

2.5 Instalazio hartzailea entregatzeko probak

2.5.1 Ageriko nahiz horma, zorro edo konduktutan sartutako zatien probak ................. 122

2.5.1.1 Ezaugarri orokorrak ........................................................................................ 122

2.5.1.2 Instalazio hartzailearen zati bakoitzeko hermetikotasun-proba ............... 123

2.5.1.3 Erregulazio-multzoen eta kontadoreen hermetikotasuna egiaztatzea .. 124

2.5.2 Lurpeko zatietako probak (A kategoria bakarrik) ....................................................... 124

3. KONTADOREAK INSTALATZEA ............................................................................................................... 125

3.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 125

3.2 Ezaugarri orokorrak (B eta A kategoriak bakarrik) .................................................................. 125

3.3 Gas-kontadoreen kokalekuen betekizunak ............................................................................. 127

3.3.1 Kontadoreak eraikin berri batean instalatzea ............................................................. 127

3.3.1.1 Familia anitzeko finkak (B eta A kategoriak bakarrik) ............................... 127

3.3.1.2 Familiabakarreko finkak edo etxebizitza-erabilerarako ez diren lokalak 128

3.3.2 Kontadoreak lehendik existitzen den eraikin batean instalatzea ............................ 129

3.4 Kontadoreen instalazio zentralizatua (B eta A kategoriak bakarrik) ................................... 129

3.4.1 Kontadoreen zentralizazio-gelen ezaugarri orokorrak ............................................... 129

3.4.2 Lokal teknikoan edo armairuan zentralizatzea

3.4.3 Konduktu teknikoko zentralizazioa.................................................................................. 131

3.4.4 Kontadoreen zentralizazio-gelen aireztapena............................................................. 132

3.4.5 Kontadoreen zentralizazio-gela zeharkatzen duten beste hodi batzuk ................. 133

3.5 Kontadore bakar bat instalatzea ............................................................................................... 134

3.5.1 Kontadorea armairu edo nitxo batean instalatzea .................................................... 134

3.5.2 Kontadorea etxebizitzaren edo lokalaren barruan instalatzea ................................ 135

3.6 Erregulazio- eta neurketa-tokietako neurketa-sistemak (B eta A kategoriak bakarrik) ... 136

3.6.1 Kontadoreak ....................................................................................................................... 139

3.6.2 Bolumen-bihurgailuak ....................................................................................................... 139

3.6.3 Manometroak ..................................................................................................................... 139

3.6.4 Termometroak .................................................................................................................... 140


LANBIDE EKIMENA XI

4. LOKALEN AIREZTAPENA .......................................................................................................................... 141

4.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 141

4.2 Gas-aparatuak ............................................................................................................................... 141

4.2.1 Gasifikazioa ......................................................................................................................... 141

4.2.2 Aparatuak instalatzeko eta erabiltzeko berariazko betekizunak ............................. 142

4.3 Gas-aparatuak instalazio hartzailera konektatzea ................................................................. 143

4.4 Gas-aparatuak egoten diren lokalen betekizunak ................................................................ 145

4.4.1 Betekizun orokorrak............................................................................................................ 145

4.4.2 Lokalen gutxieneko bolumena ....................................................................................... 147

4.4.2.1 Hustubiderik gabeko zirkuitu irekiko aparatuak berokuntza-aparatuak

ez direnak dituzten lokalak (A mota) ....................................................... 147

4.4.2.2 Hustubiderik gabeko zirkuitu irekiko berokuntza-aparatu finkoak

dituzten lokalak .............................................................................................. 148

4.4.2.3 Aldi berean hustubiderik gabeko zirkuitu irekiko aparatu finkoak eta

beste mota batzuetakoak dituzten lokalak ................................................ 148

4.4.3 Lokalak azkar aireztatzea ................................................................................................. 148

4.4.4 Erradiazio bidezko berokuntza-aparatu esekien berariazko betekizunak

(B eta A kategoriak bakarrik)........................................................................................... 149

4.5 Aireztatzeko espazioen betekizunak.......................................................................................... 150

4.5.1 Kanpoaldetzat hartzen diren lokalak ............................................................................. 150

4.5.2 Aireztapen-patioak ............................................................................................................ 151

4.5.2.1 Betekizun orokorrak ........................................................................................ 151

4.5.2.2 Aparatu hustubidedunen errekuntza-produktuak ebakuatzeko

betekizun gehigarriak .................................................................................... 151

4.6 Zirkuitu irekiko gas-aparatuak dituzten lokalen aireztapen-betekizunak ........................... 152

4.6.1 Aireztapen-sistemak .......................................................................................................... 152

4.6.1.1 Zuzeneko aireztapena ................................................................................... 152

4.6.1.2 Zeharkako aireztapena ................................................................................. 154

4.6.2 Aireztapen-sistemen dimentsionatzea154

4.6.3 Aireztatzeko irekiguneen gutxieneko betekizunak ...................................................... 154

4.6.4 Berariazko betekizunak (B eta A kategoriak bakarrik) ............................................... 157

4.6.4.1 Konbekzio behartu bidezko berokuntzarako aire beroko sorgailuak ...... 157

4.6.4.2 Erradiazio bidezko berokuntza-aparatu esekiak ........................................ 157

4.6.5 Ke-kanpai eta -erauzgailu mekanikoen betekizunak ................................................. 157

4.6.5.1 Ke-kanpaiak (erauzgailu mekanikodunak edo gabeak) ......................... 158

4.6.5.2 Banakako erauzgailu mekanikoa ................................................................ 158

4.7 Aparatu hustubidedunen errekuntza-produktuak ebakuatzea .......................................... 159

4.8 Errekuntza-produktuen hustubideak .......................................................................................... 160

4.8.1 Zirkuitu irekiko aparatu hustubidedunak (tiro naturalekoak)..................................... 160

4.8.2 Zirkuitu irekiko aparatu hustubidedunak (tiro behartukoak) ..................................... 161


LANBIDE EKIMENA XII

4.8.3 Zirkuitu hermetikoko aparatuak ...................................................................................... 161

4.8.4 Hustubideak ........................................................................................................................ 162

4.8.4.1 Tiro naturaleko aparatuen hustubideen ezaugarriak ................................ 162

4.8.4.2 Kanpoaldera edo aireztapen-patio batera irteera zuzena duen

hustubidearen ezaugarriak, hodi horri errekuntza-produktuak errazago

irteteko erauzgailu mekaniko bat jartzen zaionean .................................. 166

4.8.4.3 Tiro behartuko aparatuen edo aparatu hermetikoen hustubideen

ezaugarriak ..................................................................................................... 166

4.8.5 Hustubideen eta tximinien beste betekizun batzuk .................................................... 167

4.8.5.1 Tiro behartuko aparatuen edo aparatu hermetikoen errekuntza-

produktuak zuzenean kanpora edo aireztapen-patio batera irtetea .... 170

4.9 Kogeneraziorako nahiz beroa edo hotza sortzeko makina-gelak eta ekipo

autonomoak (B eta A kategoriak bakarrik) ............................................................................. 174

4.9.1 Kokapen-ezaugarriak ........................................................................................................ 175

4.9.2 Eraikuntzari eta dimentsioei buruzko ezaugarriak ....................................................... 177

4.9.2.1 Segurtasuna sute-kasuan .............................................................................. 177

4.9.2.2 Itxiturak............................................................................................................. 178

4.9.2.3 Sarbideak ........................................................................................................ 178

4.9.2.4 Dimentsioei buruzko zehazpenak................................................................. 179

4.9.2.5 Instalazio elektrikoa ........................................................................................ 181

4.9.2.6 Argiztapen-instalazioa ................................................................................... 181

4.9.2.7 Makina-gelen segurtasunari buruzko informazioa ..................................... 182

4.9.2.8 Segurtasun handiko makina-gelak .............................................................. 182

4.9.2.9 Lokal eta barrutien barruko gas-instalazioa ............................................... 182

4.9.3 Errekuntzarako eta aireztapenerako airea ................................................................... 183

4.9.3.1 Lokaletan eta barrutietan errekuntzarako eta aireztapenerako airea

behetik sartzea ............................................................................................... 183

4.9.3.2 Lokal edo barrutien goiko aireztapena ....................................................... 185

4.9.3.3 Aireztapen- eta errekuntza-airearen beharren laburpena ...................... 186

4.9.4 Makina-geletako segurtasun-neurri gehigarriak .......................................................... 187

4.9.4.1 Detekzio- eta etete-sistemak ........................................................................ 187

4.9.4.2 Erauzte-sistema, airearena baino dentsitate handiagoko gasen

kasuan ............................................................................................................. 188

4.9.5 Makina-geletako arrisku-eremuen sailkapena ............................................................ 189

4.9.5.1 Aire zabalerako aireztapena ........................................................................ 189

4.9.5.2 Bitarteko mekanikoen bidezko aireztapena ............................................... 189

4.9.5.3 Aireztapen naturala ....................................................................................... 189

5. GAS-INSTALAZIOEN EKIPOAK ETA GEHIGARRIAK .............................................................................. 191

5.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 191

5.2 Erreguladoreak (b eta a kategoriak bakarrik) ......................................................................... 191

5.2.1 Erreguladore motak ........................................................................................................... 191

5.2.1.1 Zuzeneko ekintzako erreguladoreak ........................................................... 191


LANBIDE EKIMENA XIII

5.2.1.2 Zehar-ekintzako erreguladoreak, edo erreguladore gidatuak ................ 193

5.2.2 Erreguladoreak berekin izan ditzakeen segurtasun-elementuak ............................. 194

5.2.2.1 Presioa handiegia denerako segurtasuneko etete-balbula (SEBmax) ... 194

5.2.2.2 Presioa txikiegia denerako segurtasuneko etete-balbula (SEBmin) ........ 196

5.2.2.3 Emaria gehiegizkoa denerako segurtasuneko etete-balbula (ESB) ........ 197

5.2.2.4 Segurtasuneko arintze-balbula (SAB) .......................................................... 197

5.3 Erregulazio-multzoak eta bezeroen erreguladoreak .............................................................. 197

5.3.1 0,4 < MOP 5 bar-eko erregulazio-multzoak (B eta A kategoriak bakarrik) .......... 197

5.3.1.1 A motako erregulazio-multzoak (UNE 60404-1) .......................................... 198

5.3.1.2 B motako erregulazio-multzoak (UNE 60404-1) ........................................... 203

5.3.1.3 Bide publikoan lurrean landatzeko kutxatilan jartzeko erregulazio-

multzoak (UNE 60.404-2) ................................................................................ 205

5.3.2 0,05 < MOP 0,4 bar-eko erregulazio-multzoak .......................................................... 207

5.3.3 0,05 < MOP 0,4 bar-eko bezero-erreguladoreak ...................................................... 209

5.3.3.1 Emari izendatua 4,8 m3(n)/h aire (6 m3(n)/h gas natural) edo txikiagoa

duten bezero-erreguladoreak ...................................................................... 209

5.3.3.2 Emari izendatua 4,8 m3 (n)/h aire (6 m3 (n)/h gas natural) h baino

handiagoa duten bezero-erreguladoreak ................................................. 210

5.3.4 15 kg-ko edo gutxiagoko PGL-andel mugikorren erreguladoreak .......................... 211

5.4 Presioa txikiegia denerako segurtasun-balbula independenteak ...................................... 212

5.5 Gas-kontagailuak .......................................................................................................................... 212

5.5.1 Horma deformagarriko kontagailuak ............................................................................ 213

5.5.2 Pistoi birakariko kontagailuak (B eta A kategoriak bakarrik)..................................... 215

5.5.3 Turbina bidezko kontagailuak (B eta A kategoriak bakarrik) .................................... 216

5.6 Kontagailu-euskarriak.................................................................................................................... 218

5.7 Kontagailuen zentralizazioa (B eta A kategoriak bakarrik) ................................................... 220

5.7.1 A motako kontagailuen zentralizazioa .......................................................................... 221

5.7.1.1 Zentralizaziorako modulua, MOP 0,05 bar-eko sarrerakoa .................... 221

5.7.1.2 Zentralizaziorako modulua, MOP 0,05 bar-eko sarrerakoa, eta

SEBmin duena ................................................................................................. 222

5.7.1.3 Zentralizaziorako modulua, 0,05 < MOP 0,4 bar-eko sarrerakoa ........... 223

5.7.2 B motako kontagailuen zentralizazioa ........................................................................... 224

5.7.2.1 Zentralizaziorako modulua, 0,4 < MOP bar-eko sarrerakoa, eta

erreguladore independentea kontagailuko .............................................. 224

5.7.2.2 Zentralizaziorako modulua, 0,4 < MOP 5 bar-eko sarrerakoa, eta

erreguladore bakarrekoa ............................................................................. 225

5.8 Etete-gailuak ................................................................................................................................... 225

5.8.1 Obturadore-giltza konikoak ............................................................................................. 225

5.8.2 Obturadore-giltza esferikoak ........................................................................................... 226

5.8.3 Instalazio hartzaileetako ixte-giltza ohikoenak ............................................................. 226


LANBIDE EKIMENA XIV

5.8.4 Diametro izendatua 100 baino handiagoa duten hodietarako giltzak (B eta A

kategoriak bakarrik) .......................................................................................................... 228

5.8.4.1 Tximeleta-giltzak ............................................................................................. 228

5.8.4.2 Konporta-giltzak ............................................................................................. 229

5.8.4.3 Asentuko giltza ............................................................................................... 229

5.9 Gas-aparatuak edo pgl-andel mugikorrak gas-instalaziora konektatzea ......................... 230

5.9.1 Konexio zurruna .................................................................................................................. 231

5.9.2 Konexio erdizurruna ........................................................................................................... 231

5.9.3 Konexio malgua ................................................................................................................. 232

5.9.3.1 Segurtasuneko konexio malgua ................................................................... 232

5.9.3.2 Elastomerozko hodi malgua ......................................................................... 233

5.9.3.3 Lotura mekanikoak dituen elastomerozko hodi malgua .......................... 233

5.9.4 Instalazio hartzailearen zati diren konexio malguak ................................................... 233

5.9.4.1 PGL-andel mugikorren eta instalazio hartzailearen arteko konexioa ..... 233

5.9.4.2 Kontagailuen eta instalazioen arteko konexioa ........................................ 234

5.10 Presio-harguneak ........................................................................................................................... 234

5.10.1 MOP 150 mbar-erako presio-hargunea ..................................................................... 234

5.10.2 MOP > 150 mbar-erako presio-harguneak (B eta A kategoriak bakarrik) .............. 234

5.10.3 "Kalibre txikia" motako harguneak ................................................................................. 234

5.10.4 Peterson motako harguneak (B eta A kategoriak bakarrik) ..................................... 236

5.11 Alderantzikagailuak (B eta A kategoriak bakarrik) ................................................................. 236

5.11.1 Eskuzko alderantzikagailua .............................................................................................. 237

5.11.2 Alderantzikagailu automatikoa ...................................................................................... 237

5.12 Magiskopioa eta manoskopioa. Adierazle bisualak (B eta A kategoriak bakarrik) ......... 239

5.13 Solenoidezko balbulak, edo balbula elektromagnetikoak (B eta A kategoriak

bakarrik) ........................................................................................................................................... 240

5.14 Juntura dielektrikoak (B eta A kategoriak bakarrik)................................................................ 241

5.15 Eusteko balbulak (B eta A kategoriak bakarrik) ...................................................................... 242

5.16 Emari-mugagailua edo gehiegizko fluxuaren aurkako balbula (B eta A kategoriak

bakarrik) ........................................................................................................................................... 242

5.17 Iragazkiak (B eta A kategoriak bakarrik) ................................................................................... 243

6. 15 KG BAINO GUTXIAGOKO PGL-ONTZIAK ........................................................................................ 247

6.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 247

6.2 Ontzien ezaugarriak ...................................................................................................................... 248

6.3 Balbularen ezaugarriak ................................................................................................................. 249

6.4 Ontzien kokapena ......................................................................................................................... 251

6.5 Instalazioaren diseinua ................................................................................................................. 255


LANBIDE EKIMENA XV

6.6 Botilen gehienezko emariak ........................................................................................................ 256

6.7 Aurretiazko probak ........................................................................................................................ 258

6.8 Mantentze-lanak ............................................................................................................................ 259

7. 15 KG BAINO GEHIAGOKO ERABILERA PROPIORAKO PGL-ONTZIAK ............................................ 261

7.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 261

7.2 Ontzien ezaugarriak ...................................................................................................................... 261

7.3 Zenbat ontzi behar diren kalkulatzea ........................................................................................ 263

7.3.1 Propano komertzialeko botila baten edukiaren lurrunketa ...................................... 263

7.3.2 Ontzi kopuruaren kalkulua ............................................................................................... 264

7.4 Ontzien kokapena ......................................................................................................................... 266

7.4.1 Etxolaren kondizioak .......................................................................................................... 267


7.6 Eroanbideak ................................................................................................................................... 271

7.7 Aurretiazko probak ........................................................................................................................ 272

7.8 Mantentze-lanak ............................................................................................................................ 273

8. ETXEBIZITZA-ERABILERAKO PGL-INSTALAZIOAK KARABANETAN ...................................................... 275

8.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 275

8.2 Terminologia ................................................................................................................................... 275

8.3 Botilen kokalekua ........................................................................................................................... 276

8.4 Presioaren erregulazioa ................................................................................................................ 278


8.6 Aparatuak ....................................................................................................................................... 279

8.6.1 Aparatuen konexioa ......................................................................................................... 279

8.6.2 Errekuntza-produktuen ebakuazioa ............................................................................... 280

8.7 Hermetikotasun-probak ................................................................................................................ 280

8.8 Segurtasun-jarraibideak ............................................................................................................... 280

8.9 Mantentze-lanak ............................................................................................................................ 281

9. INSTALAZIOEN ESKEMAK ........................................................................................................................ 285

9.1 Sarrera .............................................................................................................................................. 285

9.2 Krokisak egitea ............................................................................................................................... 285

9.2.1 Krokisa .................................................................................................................................. 285

9.2.2 Krokisa naturaletik .............................................................................................................. 285

9.2.3 Krokisa egiteko urratsak .................................................................................................... 286


LANBIDE EKIMENA XVI

9.3 Isometriako nozioak ....................................................................................................................... 287

9.4 Instalazioen eskemak .................................................................................................................... 289

9.4.1 Gasaren sinbologia ........................................................................................................... 289

9.4.2 Eskemak ............................................................................................................................... 292

9.5 Instalazioen planoak ..................................................................................................................... 293

10. INSTALAZIO HARTZAILEEN KALKULUA ................................................................................................. 297

10.1 Sarrera .......................................................................................................................................... 297

10.2 Hornitzen den gasaren eta hargunearen ezaugarriak ...................................................... 297

10.3 Instalazio mota ........................................................................................................................... 298

10.4 Gasifikazio maila ........................................................................................................................ 298

10.5 Instalazioaren diseinu-potentzia ............................................................................................. 298

10.5.1 Banakako instalazioaren diseinu-potentzia ............................................................ 298

10.5.2 Barneko hargunearen edo instalazio komunaren diseinu-potentzia

(B eta A kategoriak bakarrik) .................................................................................... 300

10.6 Instalazioen eta gas-aparatuaren diseinu-emaria zehaztea ........................................... 301

10.6.1 Gas-aparatu baten kontsumo bolumetrikoa zehaztea....................................... 301

10.6.2 Banakako instalazio baten diseinu-potentzia ........................................................ 303

10.6.3 Barneko hargune baten edo instalazio komun baten diseinu-emaria

(B eta A kategoriak bakarrik) .................................................................................... 306

10.7 Diseinu-irizpideak ....................................................................................................................... 307

10.8 Luzera baliokidea ...................................................................................................................... 307

10.9 Presio erlatiboaren aldaketa garaieraren arabera (B eta A kategoriak bakarrik) ...... 308

10.10 Karga-galera onartua ............................................................................................................ 309

10.10.1 Karga-galera luzera-unitateko .............................................................................. 310

10.10.2 Karga-galera tarte kontrakoenaren luzera-unitateko ...................................... 310

10.11 Karga-galera kalkulatzeko metodoa .................................................................................. 310

10.11.1 Renouard-en formula lineala (P 50 mbar) ....................................................... 310

10.11.2 Renouard-en formula koadratikoa (P > 50 mbar) ............................................. 310

10.11.3 Renouard-en formularen baliotasun-baldintzak ................................................ 311

10.11.4 Gasaren hodi barruko abiaduraren kalkulua ..................................................... 311

10.12 Kalkulua egiteko prozesua .................................................................................................... 311

10.12.1 Aurretiaz jakin beharreko datuak ......................................................................... 311

10.12.2 Instalazio komunaren kalkulua (B eta A kategoriak bakarrik) ......................... 311

10.12.3 Banakako instalazioaren kalkulua ......................................................................... 312

10.13 Kalkulu-taulak erabiltzea ........................................................................................................ 312


LANBIDE EKIMENA XVII

10.14 Instalazio hartzaileen kalkuluaren adibideak .................................................................... 313

10.14.1 Etxebizitza barruko instalazioen kalkuluaren adibideak ................................... 313

10.14.1.1 lRl-1 adibidea: gas manufakturatuz elikatutako etxebizitza

barruko instalazioa ............................................................................. 313

10.14.1.2 lRl-2 adibidea: gas naturalaz elikatutako etxebizitza barruko

instalazioa ........................................................................................... 318

10.14.1.3 lRl-3 adibidea: butanoaz elikatutako etxebizitza barruko

instalazioa ........................................................................................... 323

10.14.2 Familia askoko finketarako eta etxebizitza-erabilerarako ez diren

lokaletako instalazioen kalkuluen adibideak (B eta A kategoriak bakarrik) 328

10.14.2.1 IRC-1 adibidea: familia askoko finkako instalazio hartzailea,

kontagailu multzoduna, hiri-gasez elikatua 12 mbar-eko MOP

duen banaketa-sare batetik ............................................................ 328

10.14.2.2 IRC-2 adibidea: familia askoko finkako instalazio hartzailea,

kontagailuak etxebizitzan dituena, gas naturalez elikatua

5 mbar-eko MOP duen banaketa-sare batetik ............................. 342

10.14.2.3 IRC-3 adibidea: merkataritza-lokal bateko instalazio hartzailea,

propanoz elikatua, 35 kg-ko eduki unitarioko andel mugikorren

bidez .................................................................................................... 360

ERANSKINA: kalkulu-taulak.................................................................................................................. 374

11. SEGURTASUNA ETA LARRIALDIAK. ZERBITZUAN DAUDEN INSTALAZIOETAKO JARDUERAK ....... 389

11.1 Sarrera .......................................................................................................................................... 389

11.2 Suteak .......................................................................................................................................... 389

11.2.1 Suaren triangelua ........................................................................................................ 389

11.2.2 Deflagrazioa eta detonazioa ................................................................................... 390

11.2.2.1 Deflagrazioa ............................................................................................. 390

11.2.2.2 Detonazioa ............................................................................................... 390

11.2.3 Su motak ........................................................................................................................ 391

11.3 Suteak prebenitzea eta itzaltzea ........................................................................................... 391

11.3.1 C motako suen prebentzioa ..................................................................................... 391

11.3.2 Gas-detektagailuak .................................................................................................... 392

11.3.3 Babesa eta itzaltzea ................................................................................................... 393

11.3.4 Agente itzalgarriak ...................................................................................................... 393

11.4 Intoxikazioak ............................................................................................................................... 394

11.4.1 Gasak eragindako intoxikazioak eta asfixiak ......................................................... 394

11.4.2 Errekuntza-produktuek eragindako intoxikazioak ................................................. 395

11.4.3 Karbono monoxidoak (CO) eragindako intoxikazioaren sintomak .................. 395

11.5 Instalazio hartzaileetako oinarrizko eragiketen zerrenda .................................................. 397

11.6 Gas-hornidura etetea eta berrezartzea (B eta A kategoriak bakarrik) .......................... 397


LANBIDE EKIMENA XVIII

11.7 Instalazio hartzailea konpontzea ............................................................................................ 398

11.8 Instalazio hartzailea aldatzea ................................................................................................. 398

11.9 Kontagailua aldatzea ............................................................................................................... 398

11.10 Segurtasun-neurriak ................................................................................................................ 399

11.10.1 Segurtasun-neurri orokorrak ................................................................................... 399

11.10.2 Gasa egon daitekeela adierazten duten arrazoizko adierazleak dauden

kasuetarako segurtasun-neurri osagarriak .......................................................... 399

11.11 Instalazio hartzailearen hermetikotasuna egiaztatzea .................................................... 399

11.11.1 Perab. izend. 70 kW duten instalazio indibidualen hermetikotasuna

egiaztatzea ................................................................................................................ 400

11.11.2 Perab. izend. > 70 kW duten instalazio indibidualak, barruko harguneak eta

instalazio komunak (B eta A kategoriak bakarrik) ............................................. 400

11.11.3 Egokitzat hartzen ez diren instalazioak ................................................................. 401

LANBIDE EKIMENA 1

MMAATTEERRIIAALLAAKK,, LLOOTTUURRAAKK EETTAA

GGEEHHIIGGAARRRRIIAAKK 11

1.1 SARRERA

Kapitulu honetan, hodien eta gehigarrien materialak deskribatzen dira, irizpide hauetan oinarrituta: hodi eta gehigarri horiei dagokien zatiaren diseinu-presioa, dagokien kokapen-modalitatea eta dagozkien lotura motak eta exekuzio-teknikak.

1.2 HODIEN MATERIALAK

1.2.1 Ezaugarri orokorrak

Hodiak dira instalazio hartzailean gasa bideratzen duten elementuak.

Ez banatzen den gasak ez hodiekin kontaktuan dagoen kanpoko inguruneak hondatzen ez dituzten materialez egindakoak izan behar dute hodiek, edo estaldura eraginkor batez babestuta egon behar dute.

Gas-instalatzaileek, oro har, kobrezko, altzairuzko, altzairu herdoilgaitzezko eta polietilenozko hodiak erabil ditzakete, betiere kontuan izanda dagokion zatiaren gas- eta MOP-ezaugarrien araberako mugak (aurrerago azalduko ditugu).

1.2.2 Kobrezko hodiak

Kobrea elementu kimiko bat da (Cu), naturan egoera librean (kobre natiboa) nahiz mineral hauetan, konposatu gisa, dagoena: kalkopirita, kuprita, malakita eta azurita.

Kolore gorrixkako metala da, eta ez da aldatzen aire lehorrean. Hala eta guztiz ere, hezetasunaren ondorioz karbonato basiko geruza batez estaltzen da, kuprits edo gardinga esaten zaiona, eta geruza horrek eraso gehiagotik babesten du.

Kobrearen fusio-puntua 1.088 C-koa da, bero- eta e lektrizitate-eroale ona da, harikorra eta xaflakorra.

Eraikuntzan erabiltzen diren materialek (adibidez, karea, zementua, igeltsua, etab.) ez dute inolako eraginik kobrean. Hala ere, hotzean erreakzionatu egiten du azido nitrikoarekin, azido organikoekin eta substantzia amoniodun guztiekin.

Hozte-, girotze- eta berotze-instalazioen muntaketa eta mantentze-lanetako teknikaria

LANBIDE EKIMENA 2

Kobrezko hodiak bi egoera hauetan fabrikatzen dira: batetik, kobre mailukatua edo gogorra (5 m-ko luzerako hodiak) eta, bestetik, kobre suberatua edo biguna (hainbat luzeratako biribilkiak).

Kobrezko hodia hiru familietako gasekin erabil daiteke eta sekzio biribilekoa, prezisiokoa, hotzean tenkatua eta soldadurarik gabea izan behar du, Cu-DHP izeneko motakoa; gainera, UNE-EN 1057 arauan zehaztutako ezaugarri mekaniko, neurri eta perdoiak izan behar ditu.

Ageriko hoditeriarako, egoera gogorreko hodiak erabili behar dira, gutxienez 1 mm-ko pareta-lodierakoak; aparatuak konektatzeko eta lurpeko hodietarako, berriz, kobre suberatuzkoak eta biribilki-erakoak erabil daitezke. Kasu horretan, 1,5 mm-ko pareta-lodiera izan behar dute gutxienez, eta 22 mm-ko kanpo-diametroa gehienez.

Kobrezko hodiak izendatzeko, kanpo-diametroa adierazi behar da lehengo, eta pareta-lodiera ondoren.

Adibidez, 151eko kobrezko hodia bada, 15 mm-ko kanpo-diametroa izango du, eta 1 mm-ko pareta-lodiera.

Nomenklatura zaharra ere erabiltzen da: lehengo barne-diametroa eta ondoren kanpo-diametroa (beraz, 151eko hodia 1315ekoa bera izango da).

Ur- eta gas-instalazioak

LANBIDE EKIMENA 3

Kanpo-diametro izendatua Paretaren lodiera izendatua

d 1,0 1,1 1,2 1,5 2,0 2,5 3,0

6 R

00 R

10 R

12 R

14 R

15 R X X

16 X

18 R X X

22 R R R R

28 R R X

35 R R R X

42 R R R X

54 R R R R

64 X R X

66,7 X R X R X

70 X

76,1 X R R

80 X X

88,9 R X

108 X R X R X

133 R X R

159 X R X R

219 R

267 R

R-k gomendatutako dimentsioak adierazten ditu. X-ek etorkizuneko berrikuspenetan kontuan izan beharreko neurri normalizatuak adierazten ditu.


LANBIDE EKIMENA 4

Kapilaritate bidezko soldadurazko loturak, murrizketak, adarrak, norabide-aldaketak eta abar egiteko erabilitako gehigarriek elkartuko zaizkien hodien ezaugarri berak izan behar dituzte, eta bat etorri behar dute UNE-EN 1254-1 arauarekin; bestela, UNE-EN 12164, UNE-EN 12165 edo UNE-EN 1982 arauen araberako kobre-aleaziozko gehigarri mekanizatuak ere erabil daitezke.

Kobrezko edo kobre-aleaziozko gehigarrien neurri eta perdoiek UNE 60719 eta UNE-EN 1254-1 arauak bete behar dituzte.

Presio bidezko loturak (press-fitting) egiteko kobrezko gehigarriek, berriz, bat etorri behar dute PNE-prEN 1254-7 arau-proiektuarekin.

1.2.3 Altzairuzko hodia

Burdina (Fe) elementu kimiko bat da, eta lurrazalean den metal astunik ugariena eta zabalduena da. Oso erraz erreakzionatzen duenez, nekez egoten da egoera puruan. Industrialki burdina erauzteko erabiltzen diren mineralak hematiteak, limonita eta siderita dira.

Burdin metalak kolore grisa du, bero- eta elektrizitate-eroale ona da, eta 1.535 C-ko fusio-puntua du.

Industrian ekoitzitako burdinak (burdinurtua, altzairua, burdina gozoa) eta burdina puruak propietate fisiko desberdinak dituzte. Burdina purua ez da eraldatzen aire lehorrean eta karbono dioxidorik disolbatuta ez daukan uretan; aire hezearekin kontaktuan jartzean, berriz, herdoildu egiten da, eta kolore gorrixkako burdin oxidoa eratzen da azalean. Burdin oxidoa kentzean, prozesuak jarraitu egiten du, metala guztiz eraldatu arte.

Altzairuak burdinaren, karbonoaren eta beste elementu batzuen arteko aleazioak dira, eta burdina urtuta dagoela egiten dira. Karbono-ehunekoaren arabera (inoiz ez da % 1,5 baino handiagoa izaten), altzairuak gozoak edo bigunak, ertainak ala karbono-eduki handikoak izan daitezke.

Altzairuzko hodiak beroan ijetzitako altzairuzko bandetatik abiatuta fabrikatuak behar dira, dela luzetara soldatuta edo soldadura helikoidalaren bitartez itxita, edo, bestela, hotzean eta soldadurarik gabe tenkatutakoak.

1.2.3.1 Lurperatu gabeko zatietarako altzairuzko hodiak

1.2.3.1.1 5 bar arteko MOPerako hodiak

Altzairuzko hodiak beltzak, galvanizatuak nahiz herdoilgaitzak izan daitezke. Altzairu galvanizatuzko hodiak zink-geruza batez estalita egoten dira, zink urtuko bainu batean sartuz zein galvanoplastia bidez gehitua. Galvanoplastian, hodiak bainu elektrolitiko baten polo batera konektatzen dira eta zink-lingoteak beste polora. Bi poloen artean korronte zuzen batek zirkulatzen duenean, zink-lingoteen partikulak askatu egiten dira, eta hodietan jalkitzen.

Dimentsioei eta beste ezaugarriei dagokienez, altzairuzko hodiak izendatzeko, diametro izendatua adierazten da. Luzetara soldatutako hodien kasuan, UNE 36864 araua bete behar dute, eta soldadurarik gabeko altzairuzko hodien kasuan, berriz, UNE-EN 10255 eta UNE 19046 arauak.


LANBIDE EKIMENA 5

Diametro izendatua ext (mm)

Lodiera (mm)

Peso tubo (kg/m) NPS1 DI

1/8 6 10,2 2,00 0,407

1/4 8 13,5 2,35 0,650

3/8 10 17,2 2,35 0,852

1/2 15 21,3 2,65 1,220

3/4 20 26,9 2,65 1,580

1 25 33,7 3,25 2,440

1 32 42,4 3,25 3,140

1 40 48,3 3,25 3,610

2 50 60,3 3,65 5,100

2 65 76,1 3,65 6,510

3 80 88,9 4,05 8,470

4 100 114,3 4,50 12,100

5 125 139,7 4,85 16,200

6 150 165,1 4,85 19,200

1 NPS = Nominal Pipe Size (dimentsiorik gabe adierazten da)

Soldadura bidezko loturak, murrizketak, adarrak, norabide-aldaketak eta abar egiteko erabilitako gehigarriak elkartuko zaizkion hodiarekin bateragarria den altzairuz fabrikatu behar dira eta UNE-EN 10242 arauaren zehazpenak bete behar dituzte.

Lotura hariztatu bidezko loturak, murrizketak, adarrak, norabide-aldaketak eta abar egiteko, berriz, burdinurtu xaflakorrezko gehigarriak erabili behar dira, UNE-EN 10242 arauan adierazitako zehazpenekin bat.

1.2.3.1.2 5 bar-etik gorako MOPerako hodiak (A kategoria bakarrik)

20. kapituluko 3.1. atalean deskribatzen da 5 bar-etik gorako MOP duten instalazio-zatietako hodiek zer materialetakoak izan behar duten.

1.2.3.2 Lurpeko zatietarako altzairuzko hodiak (A kategoria bakarrik) 5 bar-etik gorako jarduera-presioa duten sareetatik hornitutako instalazio hartzaileek UNE 60620

araua bete behar dute (ikus 20. kapitulua).

Instalazio hartzaileen lurpeko zatiak egiteko, UNE 60310 eta UNE 60311 arauetan harguneei buruz deskribatutako zehazpen teknikoak bete behar dira (5 bar arteko MOPen kasuan, ikus 5. kapitulua, eta 5 bar-etik gorako MOPen kasuan, ikus 20. kapitulua).


LANBIDE EKIMENA 6

Altzairuzko hodiak presio-tarte guztietan erabil daitezke.

Gehienez 16 bar arteko jarduera-presioetarako egindako altzairuzko kanalizazioen oinarrizko betekizun teknikoek bat etorri behar dute UNE-EN 12007-3 arauarekin.

Altzairuzko hodiek UNE-EN 10208-2 arauan adierazitako zehazpen teknikoak, betekizunak eta gutxieneko entseguak bete behar dituzte.1 Elastikotasun-mugaren % 20tik beherako tentsioan diharduten hodien kasuan, nahikoa da UNE-EN 10208-1 arauko zehazpenak betetzea.

Halaber, hodiaren fabrikazio-ziurtagiriak bat etorri behar du UNE 36801 arauan definitutako 2.2 dokumentuarekin.

Hodien gehienezko zirkunferentzia-tentsioa taula honetan adierazten den bezala zehaztu behar da, kontuan izanik zehaztutako gutxieneko elastikotasun-muga (SMYS) eta UNE 60302 arauan definitutako kokapen-kategoriak.

Kokapen-kategoria UNE 60302 arauaren arabera

Kalkulu-koefizientea

Gehienezko zirkunferentzia-tentsio onargarria

1 0,72 0,72SMYS

2 0,60 0,60SMYS

3 0,50 0,50SMYS

4 0,40 0,40SMYS

Hodiak altzairu tenkatuzkoak izan daitezke soldadurarik gabekoak, edo luzetarako soldadura edo soldadura helikoidala duen altzairuzkoak. Soldaduradun hodien erresistentziak hodiaren oinarriko metalaren erresistentzia berda nahiz hura baino handiagoa izan behar du. Altzairuaren konposizio kimikoak eraikuntza-lanetan soldagarritasun ona ziurtatzeko modukoa izan behar du (UNE 60310).

Altzairuaren konposizio kimikoa, lehengaiari aplikatutako prozesuak eta hodiaren konformazioa zehaztean, kanalizazio-tenperaturan zailtasun egokia ziurtatu behar da (UNE 60310).

Elastikotasun-mugaren eta hodien haustura-erresistentziaren arteko zatidurak gehienez 0,85ekoa izan behar du (UNE 60310).

1 UNE 60310 arauak ezarritako betekizuna da. UNE-EN 12007-3 arauaren arabera, UNE-EN 10208-1 araua bete behar dute. GAS-INSTALATZAILE BAIMENDUENTZAKO GIDALIBURUA 1. lib.


LANBIDE EKIMENA 7

1.2.3.2.1 Altzairuzko hodien gutxieneko pareta-lodierak

Kalkulu, muntaia, soldadura, garraio eta abarrengatik zehaztutako balioak edozein izanik ere, taula honetan adierazitako gutxieneko pareta-lodierak bete behar dira, UNE-EN 12007-3 arauarekin bat.

Diametro izendatua Kanpo-diametroa D (mm)

Gutxieneko pareta-lodiera (mm) DI NPS1

25 1 33,7 2,3

32 1 42,4 2,3

40 1 48,3 2,3

50 2 60,3 2,3

65 2 76,1 2,6

80 3 88,9 2,6

100 4 114,3 2,6

125 5 139,7 2,6

150 6 168,3 3,5

200 8 219,1 3,5

250 10 273,0 3,5

300 12 323,9 3,5

350 14 355,6 4,5

400 16 406,4 4,5

450 18 Dren % 1



LANBIDE EKIMENA 8

1.2.3.2.2 Barne-presioari dagozkion tentsio-kalkuluak egiteko beharrik eskatzen ez duten pareta-lodierak

Diametro izendatua Kanpo-diametroa D mm

Espesor nominal mm DI NPS1

25 1 33,7 2,3

32 1 42,4 2,3

40 1 48,3 2,3

50 2 60,3 2,3

65 2 76,1 2,6

80 3 88,9 2,6

100 4 114,3 2,6

125 5 139,7 2,6

150 6 168,3 3,5

200 8 219,1 3,5

250 10 273,0 3,5

300 12 323,9 3,5

350 14 355,6 4,5

400 16 406,4 4,5

500 20 508 6,3

600 24 610 6,3

600 24 Dren % 1



LANBIDE EKIMENA 9

1.2.4 Altzairu herdoilgaitzezko hodiak (A kategoria bakarrik)

Instalazio hartzaileak eraikitzeko erabiltzen diren altzairu herdoilgaitzezko hodiak fabrikatzeko, soldadura elektriko bidez luzetara soldatutako altzairu herdoilgaitzezko banda-konformazio mekanikoa erabili ohi da.

Altzairu herdoilgaitzezko hodiaren konposizioak F 3504 (X 6 Cr Ni 19-10) motakoa izan behar du, UNE 36016 arauaren arabera. Ezaugarri eta dimentsioei dagokienez, altzairu herdoilgaitzezko hodiek UNE 19049 arauan zehaztutakoa bete behar dute

Kanpo-diametroa (mm)

Barne-diametroa (mm)

Lodiera (mm)

Ohiko izendapena (ext pareta-lodiera)

12 10,8 0,6 12 0,6

15 13,8 0,6 15 0,6

18 16,6 0,7 18 0,7

22 20,6 0,7 22 0,7

28 26,4 0,8 28 0,8

35 33 1 35 1

42 39,8 1,1 42 1,1

Kapilaritate bidezko soldadurazko loturak, diametro-murrizketak, adarrak, norabide-aldaketak eta abar egiteko erabilitako gehigarriek altzairu herdoilgaitzezkoak izan behar dute, eta elkartuko diren hodien ezaugarri berak izan behar dituzte.

1.2.5 Polietilenozko hodiak (A kategoria bakarrik)

1.2.5.1 Ezaugarri orokorrak

Polietilenoa etilenotik abiatuta sintesi kimiko bidez sortzen den materia plastiko bat da, eta makromolekula edo polimero izeneko molekula erraldoia da.

Hodiak eta gehigarriak fabrikatzeko estrusioaren aurreko pikortatze-prozesuan, oinarrizko polimero horri zenbait gehigarri gehitzen zaizkie (besteak beste, antioxidagarriak, pigmentuak eta koloragarriak, egonkorgarriak eta labaingarriak). Gehigarri horien bidez, materialaren argiarekiko eta beroarekiko erresistentzia hobetu egiten da.

Polietilenozko hodiak lurpeko harguneetarako eta lurpeko barne-lineetarako erabil daitezke, baldin eta jarduteko gehienezko presioa 10 bar-ekoa bada, eta, betiere, erabilitako polietileno mota eta hodiaren pareta-lodiera kontuan izanda.


LANBIDE EKIMENA 10

5 bar-etik beherako jarduteko gehienezko presioa duten lurpeko barne-harguneak eta lurpeko barne-lineak polietilenoz fabrikatzea lehenesten da.

Material horren ezaugarriak kontuan izanik, aire zabalean ez da polietilenorik erabili behar. Jarduera-tenperaturak ez du izan behar -20 C-tik b eherakoa, ezta 40 C-tik gorakoa ere.

Polietilenozko kanalizazioen betekizun teknikoek bat etorri behar dute UNE-EN 12007-2 arauarekin.

Bereziki, polietilenozko konposatuek, hodiek, gehigarriek eta polietilenozko balbulek UNE-EN 1555 arauko (1, 2, 3, 4, 5 zatiak) betekizunak eta UNE-CEN/TS 1555-7 zehazpen teknikoko betekizunak bete behar dituzte.

1.2.5.2 Polimeroaren sailkapena

Urte askotan, polietilenoa bere dentsitatearen arabera sailkatu izan da. Espainian, dentsitate ertaineko polietilenoa bakarrik erabiltzen zen lehen (931 eta 944 kg/m3 artean).

Gaur egun, ostera, UNE-EN ISO 12162 arauaren arabera zehaztu, sailkatu eta izendatzen da polimeroa.

Batez ere, PE 80 eta PE 100 izeneko konposatuak erabiltzen dira. Konposatu horien Eskatutako Gutxieneko Erresistentzia edo MRS (Minimum Required Strength) gutxienez 8 MPa eta 10 Mpa-koa da, hurrenez hurren.

1.2.5.3 Propietate kimiko eta mekanikoak

Polietilenoa oso material geldoa da; beraz, erresistentzia kimiko handia du ohiko produktu agresiboekiko. Geldoa da ur, base, azido organiko ez-oxidagarri eta soluzio gaziekiko, eta, horren ondorioz, erresistentea da lurzoru agresiboen jarduerak eragindako kanpo-korrosioarekiko. Halaber, gas-egoeran dauden gas erregaiek ere ez diote eragiten. Hala ere, egoera likidoan daudela, polietilenoak xurgatu egin ditzake, eta horrek erresistentzia mekanikoa galtzea eragiten du.

Mikroorganismo, lurreko bakterio eta intsektuek ere ez diote polietilenoari erasotzen.

Hala eta guztiz ere, eragile tentsioaktiboek badute eragina polietilenoan (besteak beste, detergenteek, xaboiek eta potasak), baita egoera likidoan dauden hidrokarburo astunek, parafinek eta aromatikoek ere.

Halaber, kalte egiten diote argiak (erradiazio ultramorea) eta beroak, biek polietileno-molekulen oxidazioa bultzatzen baitute. Horien ondorioz, propietate mekanikoak galtzen ditu, eta materiala zahartu egiten da.

Polietilenoaren dilatazio-koefizientea altzairuarena baino 10 aldiz handiagoa da. Hori dela eta, inguruabar jakin batzuetan, arreta bereziz instalatu behar da (adibidez, zati luzeetan trazadura bihurgunetsua egin behar da dilatatu dadin). Hodia lurperatuz gero, arazo hori ia erabat konpontzen da, lurraren tenperaturak aldaketa gutxi izaten baititu.

Polietilenoa isolatzaile elektriko ona denez, ez du batere sentikortasunik korrosio elektrokimikoarekiko. Hala ere, karga elektrostatikoak sortu daitezkeenez (adibidez, hautsez kargatutako


LANBIDE EKIMENA 11

gas-zirkulazio baten ondorioz), arreta berezia jarri behar da karga-egoeran egiten diren jardueretan, gas eta aire nahastura bat badago, txinpartarik sor ez dadin.

1.2.5.4 Hodien sailkapena

Polietilenozko hodiak dimentsioaren arabera sailkatzen dira, Dimentsio Erlazio Normalizatua edo SDR (Standard Dimension Ratio) oinarri harturik. Nomenklatura horretan, kanpo-diametro izendatuaren (D) eta paretaren lodiera izendatuaren arteko erlazioaren arabera sailkatzen dira hodiak.

UNE-EN 1555-2 arauan SDR 11 eta SDR 17,6 hodien dimentsio-taulak jasotzen dira (batez besteko kanpo-diametroak, obalazioa, paretaren gutxieneko lodierak, perdoiak). Hala ere, ISO 4065:1996 arauan adierazitako S hodien serieetatik eratorritako edozein SDR erabiltzea ere onartzen du (adibidez, hodi barruko hodietarako erabiltzen den SDR 26 hodia).

Taula honetan, hodien dimentsio izendatu erabilienak agertzen dira.

Tamaina izendatua Kanpo-diametro izendatua (mm) Paretaren gutxieneko lodiera (mm) SDR 26 SDR 17,6 SDR 11

32 32 3.0

40 40 3,7

63 63 3,6 5,8

90 90 5,2 8,2

110 110 6,3 10,0

160 160 9,1 14,6

200 200 7,7 11,4 18,2

250 250 9,6 14,2 22,7

315 315 12,1 17,9

Kanpo-diametro izendatuak eta gutxieneko kanpo-diametroak balio bera dute. Halaber, UNE-EN 1555-2 arauaren tauletan, batez besteko kanpo-diametroaren gehienezko balioak ere agertzen dira. Balio horiek aukeratzen den perdoi-graduaren, A edo B, araberakoak dira.

Diametro txikienak B graduan bakarrik fabrikatzen dira. 250etik gorako tamaina izendatua duten hodien kasuan, A gradua ala B gradua aukeratu daiteke. A graduak batez besteko kanpo-diametro handiagoa onartzen du B graduak baino.


LANBIDE EKIMENA 12

1.2.5.5 Markaketa

UNE-EN 1555-2 arauaren arabera, hodiek informazio hau izan behar dute gutxienez:

Ezaugarriak Marka edo sinboloa

Sistema-arauaren zenbakia UNE-EN 1555

Fabrikatzailearen izena edo marka Izena edo sinboloa

< 32 mm-ko diametro izendatua duten hodien kasuan:

kanpo-diametro izendatua paretaren lodiera izendatua adibidez: 32 3,0

> 32 mm-ko diametro izendatua duten hodien kasuan:

kanpo-diametro izendatua adibidez: 200

SDR adibidez: SDR 17,6

Perdoi-gradua adibidez: B gradua

Materiala eta izendapena adibidez: PE 80

Fabrikatzailearen informazioa (1)

Barneko fluidoa Gasa

(1) Fabrikazio-epea (urtea eta hilabetea) zifratan edo kode bidez; fabrikazio-lekuaren izena edo kodea, fabrikatzaileak hainbat lekutan produzitzen badu.

1.2.5.6 Polietilenozko hodien dimentsioak

Lurpeko harguneak eta, hedaduraz, lurpeko barne-lineak diseinatzeko, horniketaz arduratuko den enpresa banatzaileak diseinuari eta materialari buruz zehaztutako irizpideak erabiltzea komeni da.

Dena den, polietilenozko hodien ezaugarrietan eragina duten parametroen arteko erlazioa deskribatuko dugu ondoren, labur.

Hodi baten tamaina izendatua jakinik, beharrezkoa izan daiteke jarduteko gehienezko presioaren (MOP) araberako dimentsioak (SDR) zehaztea, edo alderantziz.


LANBIDE EKIMENA 13

1.2.5.6.1 SDRren zehaztapena

Demagun SDRren eta MOPen arteko erlazioa honakoa dela:

20 MRS SDR = 1 + MOP C D

non:

SDR da hodiaren kanpo-diametro izendatuaren eta haren pareta-lodiera izendatuaren arteko erlazioa

MRS da gutxienez eskatutako erresistentzia, MPa-tan adierazia. Erabilitako polietileno motaren ezaugarri bat da.

MOP da jarduteko gehienezko presioa, bar-etan adierazia.

C da diseinu-koefizientea (inoiz ere ez du izan behar 2 baino txikiagoa). Esplizituki edo inplizituki, enpresa banatzaileek definitzen dituzte balio horiek.

Df da jarduera-tenperaturaren (gasaren batez besteko tenperatura) eragin-faktorea (20 C-rako 1 da) (ikus UNE 60310 araua).

Oro har, hartu beharreko SDRren balioa aurkitutako balioaren azpiko balio normalizatua izango da. Hala eta guztiz ere, hirugarren familiako gas-instalazioetan, hodia bere erabilera-bizitza osoan hidrokarburo likidoekin kontaktuan egon daitekeela uste bada, ez dira 11tik gorako SDRak erabili behar. 17,6ko SDRa onartzen da, baldin eta hidrokarburo likidoekin izan daitekeen kontaktuak ez badu hodiaren erabilera-bizitzaren 1/5 gainditzen.

1. adibidea:

PE 80ko hodi baten SDRa aurkitu behar dugu, gas naturala izango duena, eta 3 bar-eko MOPekin lan egingo duena, 20 C-ko batez besteko tenperatur an.

PE 80ren MRSa 8 MPa da (ikus 5.2 atala). Demagun C diseinu-koefizientea 4 dela (arauak eskatutako gutxienekoaren bikoitza). Df faktorea 1 da. Datu horiek formulan jartzen baditugu:

20 8 SDR + 1 = 3 4 1

non: SDR = 13,3 1 = 12,3. Beraz, neurri hau hartu beharko dugu: SDR = 11 < 12,3.


LANBIDE EKIMENA 14

2. adibidea:

PE 80 SDR 11ko hodi baten diseinu-koefizientea zehaztu behar dugu, 5 bar-ekin eta 20 C-an jardungo duela kontuan hartuta.

20 MRS C = MOP Df (SDR-1)

non:

MRS = 8 MPa

MOP = 5 bar

Df = 1

SDR = 11 Emaitza: C = 3,2 > 2

Halaber, ondoriozta dezakegu 5 bar-ekin eta 20 C-a n jarduten duen PE 80 SDR 17,6ko hodi baten diseinu-koefizientea C = 2,4 dela.

1.2.5.6.2 MOPen zehaztapena

Jarduteko gehienezko presioak (MOP) baldintza hauek bete behar ditu:

a) Zerbitzu-koefiziente orokorra (C) horniketaz arduratzen den enpresa banatzaileak erabilitakoa izango da, oro har, eta inolaz ere ezin du izan 2tik beherakoa.

Adibidea:

C = 4

PE 80 (MRS = 8 MPa)

SDR 11

Df = 1

20 MRS MOP = C Df (SDR-1)

MOP = 4 bar

b) Pitzaduren hedapen azkarraren irizpidea edo RCP (Rapid Crack Propagation) egiaztatu behar da. Ikastaro honetan landuko ditugun diametro eta presioen kasuan, nahikoa da baldintza hau betetzen dela egiaztatzea:

Pc 1,5 MOP

non Pc pitzaduren hedapen azkarrarekiko erresistentzia-presio kritikoa baita. Polietilenoaren fabrikatzaileak eman behar du datu hori, hodiaren fabrikatzailearen bidez.


LANBIDE EKIMENA 15

c) Azkenik, egiaztatu behar da, hodia amaitzean presio-entseguak egiten direnean, erresistentzia-probaren presioak (STP) 0.9Pc edo txikiagoa izan behar duela (Pc izanik pitzaduren hedapen azkarrarekiko erresistentzia-presio kritikoa).

1.2.5.7 Polietileno-hodiak banatzeko moduak

Fabrikatzaileek banatzen dituzte, barratan, biribilkitan eta bobinatan.

Barrak: 6 eta 12 m arteko luzera izaten dute, 90 mm-ko edo gehiagoko diametroa duten hodietarako.

Biribilkiak: 50, 100, 150, 200 eta 300 m-ko luzerak izaten dituzte, 110 mm-ko edo gutxiagoko diametroa duten hodietarako.

Bobinak: 200, 500, 1000 y 1500 m-ko luzerak izaten dituzte, 63, 90 eta 110 mm-ko edo gutxiagoko diametroa duten hodietarako.

Biribilki eta bobinen kasuan, hodiaren gutxieneko kurbadurak hodiaren diametroa baino 20 aldiz handiagoa izan behar du.

Bobinak harilkaietan muntatuta banatzen dira, distantzia laburretan errodatuz mugitzeko aukera ematen baitute. Halaber, hodiak erraz hedatzeko moduko euskarrietan muntatzen dira, ondoren obran instalatu ahal izateko.

1.2.5.8 Polietilenozko hodien garraioa eta biltegiratzea

Polietilenoa, eraso fisikoekiko erresistentzia txikia izanik, modu egokian manipulatu behar da, ez hondatzeko.

Hala, karga- eta deskarga-jarduera guztiak jasogailu edo garabi bidez egin behar dira, eta, halakorik ezean, eskuz.

Jasogailuen urkilei bigungarria jarri behar zaie ertzek materiala honda ez dezaten. Hodiak garabi bidez altxatzen badira, larruzko edo olanazko bandekin eseki behar dira, eta inolaz ere ez kable biluziekin edo kateekin.


LANBIDE EKIMENA 16

1.2.5.8.1 Polietilenozko hodien garraioa

Hodiak barretan garraiatzen direnean, etzanda jarri behar dira ibilgailuko kaxa edo plataformaren luzera guztian.

Barrek ez dute ibilgailuaren atzealdetik 40 cm baino gehiago atera behar, eta ez dira 1 m-tik gorako altueran pilatu behar.

Polietilenozko hodien karga barratan

Polietilenozko hodien karga barratan eta biribilkitan


LANBIDE EKIMENA 17

Karga mistoaren barra eta biribilkiak garraioa

Karga biribilkitan egiten denean, horizontalki jarri behar dira ahal dela, eta pilan jartzeko moduan.

Bobinak harilkaietan garraiatzen dira, bertikalki eta ondo lotuta, mugitu edo irauli ez daitezen.

Polietilenozko hodien garraioa bobinatan

Garrantzitsua da kargaren goialdean olana bat jartzea, hodiak eguzki-izpietatik babesteko.

1.2.5.8.2 Polietilenozko hodiak biltegiratzea

Polietilenozko hodiak biltegiratzeko, alderdi hauek hartu behar dira kontuan:

Lehentasunez, polietilenozko hodiak barratan nahiz biribilkitan biltzen direnak lokal itxietan biltegiratu behar dira, 40 C-ko tenperatura gaindi tzen ez den eta -5 C-tik behera jaisten ez den lekuetan, gainazal lau eta garbi batean, eta horizontalean. Bobinak, berriz, harilkaietan jarri behar dira, bertikalki.

Biltegiratzeko lokalik ez badago, aire zabalean egin daiteke, baina materiala olanekin babestu behar da, eguzki-izpien eragin zuzenik ez izateko.

Biltegiratutako materialaren inguruan ez du bero-iturririk egon behar.


LANBIDE EKIMENA 18

Hodietatik urrun mantendu behar da polietilenoa kaltetu dezakeen produktu kimiko oro (adibidez, detergenteak, azidoak, hidrokarburo likidoak, etab.).

Barrak horizontalki pilatu behar dira, eta 1 m-ko altuera gainditu gabe, beheko hodiak zanpatuz deformatu ez daitezen. Euste-paretak edo -muntagak jarri behar dira hodiak ez erortzeko. Zurezko tiranteekin bildutako taldeak osatzen badira, berriz, hiru taldeko pilak egin daitezke, baldin eta pila bakoitzeko hodi taldeen tiranteak bat etortzen badira, eta, hala, karga xurgatzen badute.

Polietilenozko hodiak barratan biltegiratuta

Biribilkiak ere bata bestearen gainean jar daitezke, horizontalki, paleten edo bestelako gainazal lau baten gainean, eta ez dute 1,5 m-ko altuera gainditu behar. Inoiz ere ez dira bertikalki biltegiratu behar, hodiak ez obalatzeko.


LANBIDE EKIMENA 19

Polietilenozko hodiak biribilkitan biltegiratuta

Hodi guztiek tapoi egokiak izan behar dituzte muturretan, hautsik, zikinkeriarik eta urik sar ez dadin.

Hodiek biltegian egiten duten denbora ondo kontrolatzen saiatu behar da, lehenengo sartutako materiala irteten ere lehenengoa izan dadin. Hartara, izakin batzuk denbora luzez edo mugagabeki biltegiratuta egotea saihesten da.

Eraikuntza-guneetan hodiak deskargatu eta biltegiratzen direnean, adierazitakoa bete behar da, eta are arreta handiagoa jarri behar da, eraikuntza-lanen ezaugarri bereziak kontuan izanik. Eraikuntza-lanetan ahalik eta hodi gutxien pilatzen saiatu behar da, aire zabalean egon ez daitezen eta materiala hondatu ez dadin.


LANBIDE EKIMENA 20

1.2.6 Berunezko hodiak

Instalazio berriak eraikitzeko ezin da berunik erabili, baina, oraindik instalazio askotan dagoenez, martxan dauden instalazio hartzaileetan baldin eta MOP 0,05 bar bada eta etxebizitza-erabilerara bideratutako lokaletan badaude hedapenak edo aldaketak egiteko bakarrik erabiltzen bada.

Beruna (Pb) mineral hauetan dagoen elementu kimikoa da: anglesita, zerusita eta, nagusiki, galena. Metal gris urdinxka bat da, ebakitzean oso distiratsua dena. Airearekin kontaktuan azkar galtzen du distira, eta oxido-geruza batez estaltzen da, gehiago oxidatzetik babesten duena.

Beruna 327,4 C-an urtzen da, bero- eta elektrizita te-eroale txarra da, ez da oso harikorra eta nahiko xaflakorra da. Azido nitrikoak, azido azetikoak, kareak, zementuek eta produktu bituminosoek erasotzen diote berunari.

Berunezko hodiak izendatzeko, bi modu hauek erabiltzen dira: lehenengo barne-diametroa eta ondoren paretaren lodiera adieraziz edo lehenengo barne-diametroa eta ondoren kanpo-diametroa adieraziz.

Adibidea: 30-3 edo 30-36-ko berunezko hodia bada, adierazten ari gara barne-diametroa 30 mm-koa dela eta 3 mm-ko pareta-lodiera duela, edo, bestela, barne-diametroa 30 mm-koa dela eta kanpo-diametroa, berriz, 36 mm-koa.

1.2.7 Hodien gehigarriak

1.2.7.1 Altzairuzko gehigarriak eta elementu laguntzaileak

Gehigarriek eta elementu laguntzaileek material egokiekin eginda egon behar dute, eta diseinatu diren funtziorako egokiak izan behar dute. Horrez gainera, hodi horien ezaugarri nagusiak definitzen dituzten UNE edo UNE-EN arauak bete behar dituzte lehentasunez2, baita bete beharreko probak ere. Gaur egun (2009) Europako arau gutxi daude hodi mota horiei buruz, eta daudenak bridei eta haien junturei buruzkoak dira.

Gorputz metalikoko balbulek UNE-EN 13774 arauaren baldintzak bete behar dituzte.

Gehigarriek (forma emateko piezak, bridak edo bestelakoak) kanalizazioaren material berekoak izan behar dute, ahal dela.

Elementu laguntzaileak (balbulak, iragazkiak edo bestelakoak) altzairuzkoak izatea lehenesten da. Kanalizazioaren loturak soldadura bidez egiten diren kasuetan, eraikuntza-lanetan erraz soldatzeko moduko material batekoak izan behar dute.

2 UNE 60310 arauaren baldintza da hori. UNE-EN 12007-3 araua irmoagoa da: Dagozkien Europako arauak bete behar dituzte gehigarriek.


LANBIDE EKIMENA 21

1.2.7.1.1 Gehigarri motak (B eta A kategoriak bakarrik)

Altzairuzko hodien gehigarriak fabrikazio-prozesuaren arabera sailkatu daitezke:

Gehigarri forjatuak: bridak, wendolet-ak, diametro txikiko balbulak (haizatzeak, drainatzeak eta harguneak), zorroak.

Gehigarri ijetziak: teak, erredukzioak, ukondoak, buxoiak.

Gehigarri urtuak: diametro ertain eta handiko balbulak (lineako balbulak)

Sailkapen orokor horren bidez, batez ere, gehigarrien hornitze-baldintzak multzokatu eta sinplifikatu egiten dira.

1.2.7.1.2 Altzairuzko gehigarrien horniketa-ezaugarriak (B eta A kategoriak bakarrik)

Hodien kasuan bezala, altzairuzko gehigarrien horniketa ere Estatu Batuetako araudiaren arabera egin izan da, eta egoera hori ez da aldatuko altzairuzko gehigarriei buruzko Europako arauak eduki bitartean.

Gehigarri forjatuen (balbulak izan ezik) eta ijetzien dimentsio-betekizunak Normalizaziorako eta Estandarizaziorako Institutu Amerikarraren (ANSI) edo Ingeniari Mekanikoen Sozietate Amerikarraren (ASME) arauen araberakoak izan ohi dira; balbulen kasuan, aldiz, Petrolioaren Institutu Amerikarraren (API) API 6D zehazpena aplikatzen da.

Materialei dagokienez, Entsegu eta Materialen Sozietate Amerikarraren (ASTM) araudia aplikatu behar da.

Ondorengo irudietan, gehigarrien kota nagusiak errespetatu dira, izan ere, horien bidez definitzen dira eta ezartzen dira erreferentziak katalogoetan.

Ukondo estandarra (erradio luzea)


LANBIDE EKIMENA 22

Ukondon estandarra (erradio motza)

Te estandarra

Mehargarri estandarrak


LANBIDE EKIMENA 23

Cap estandarra

Ahokatzeko gehigarri forjatuak

Gehigarri hariztatuak


LANBIDE EKIMENA 24

Weldoletak

Brida

Zortziko diskoa


LANBIDE EKIMENA 25

Disko itsua eta zulatua

Bridetarako esparragoak eta torlojuak

Bloke bakarreko juntura dielektrikoak


LANBIDE EKIMENA 26

1.2.7.1.3 Karga-deribazioko eragiketetarako gehigarriak (A kategoria bakarrik)

Kargako eragiketak egiteko, pieza hauek erabili behar dira:

Deribazio sinpleko teak

Errefortzu zirkularreko deribazio-teak


LANBIDE EKIMENA 27

Te esferikoak

Barril-tea

Te esferikoak eta barril-teak erabiltzen dira te sinpleak edo errefortzudunak ezin direnean instalatu, nahikoa leku ez dagoelako.

Deribazio-piezak definitzeko, kanalizazio nagusiaren diametroa eta deribazio-diametroa zehaztu behar dira.

Deribazio-te esferikoen erabilera


LANBIDE EKIMENA 28

1.2.7.1.4 Soldadurarik gabeko karga-deribazioetarako gehigarriak

Gutxiago zabalduta dauden arren, soldadurarik behar ez duten karga-deribazioetarako piezak ere badaude. Pieza horiek mekanikoki finkatzen zaizkio kanaliza

pdf gas-instalatzaile baimenduentzako eskuliburua

Documents