1). D.

9isser tatio historico-dogmatica

P L A C I T A

PELAGII, AUGUSTINI et CASSIANIDE PECCATO ORIGINALI, LIBERO ARBITRIO ET GRATIA BIVINA

exponens.

cujus partem tertiam

EX SPECIALI SACRiE REGIME MAJESTATIS GRATIA

ET

VENIA MAX. VEN. FACULT. THEOL. GPSAL.

p. p.

HEWRICUS 111/11. STENNORDHs. s. theoii. cam). phil. mag. A sacrfs.

st1p. guthermuth.

et

FRANCISCUS AUGUSTUS RALÉNstip. flodin. ostrogothi.

in audit. gustav. die xi maji hdcccxxji.

h. p. M. s.

UPSALIJS

wahiström et låstbom.

19

lioc vocabulum modo latius modo anguslius interpretatur.Etcnim quum animi ingeniique nostri facultates quasdam sin-gulares, tum beatitatem aeternam et baptismum gratiam Deiappellari posse Pelagio assentitur2). Eam gratiam multi¬formem (1 Petr. IV, 10) vocare solet3). Imprimis sub bacvoce eam sententiam subjicit, qua Dei et Spiritus Saucti ef-fectus significarentur supernaturales4), quos etiam gratiamspiritualem dicit5). Quas quidem gratia "adjuvat, ut decli-nemus a malis et bona faciamus6)} est subministratio virtu-tis7), subministratio spiritus et occulta misericordia8), occultainspiratio Bei9), inspiratio fidei et timoris Dei10), inspiratiocaritatis per Spiritum Sanctum11), inspiratio bonae voluntatisatque operis" 18). Effectus gratias divinae sunt supernaturales

2) Wiggers 1. c. pagg. 244—246.s) Wiggers 1. e. pag. 244.4) De praedestinatione sanctorum c. 8. "Haec itaque gratia, quae

oc.culte Lumanis cordibus divina largilate tribuitur, a millo duro cor-de respuitur." Cfr c. 6 et epist. 177.

s) De peeeat. et merit. lib. !. e. 10. "Nempe legimus, justificariin Christo, qui credunt in eum, propter occultam eommunicationem etet inspirationem gratiae spiritualis" etc.

®) Op. imp. c. Jul. lib. 11. c. 227.') De gralia Christi e. 2.?) Epist. 177. c. 7.9) Epist. 217. c. 6.10) Epist. 194. c. 6.*') De gratia Christi c. 59.l2) De ccrreptione et gratia e. 2.

P

20

iidemque immediati. Occulta enim Dei et Spiritus Sancti in-spiratio gratia dicitur. Quae quidem gratia et inchoatam etperfectam efficit fidem 13), ex qua deinceps gignitur Caritas,quse est omnium omnino virtutum et recte factorum fons etprima origo14). Sine hac caritate nihil homo boni agerepotestj in quo autem ea inest, ab eo nihil nisi bonum profi-eiscitur15). Ipsa fides est persvasio Jesum factis illis ad hi-storiae fidem perscriptis, sive historicis, ut more recentio-rum loquar, se esse filium et legatum Dei in terris prae-sentem probavisse 16). Plane enim et perspicue de incarna-tione loquitur Augustinus, et idem, quod ante Paulus,docet17), hominem fide fieri probum. Haec igitur fides ejus-

13) Epist. 217. c. 6. "Quomodo non gratiae Dei est, non solumcredendi voluntas ab iuitio, verum etiam perseverandi usque in fiuem"etc. De praedest. sanct. c. 8. "Fides igitur et inchoata et perfecta,donum Dei est" c. 11. "Et in suis incrementis et in suis initiis Deidonum est fides."

14) De gratia Christi c. 20. Contr. duas epp. Pelagg. lib. 4. c. 5.15) Op. imp. c. Jul. lib. 2. c. 165. "Justificat quippe impiumDeus,

non solum dimittendo, quae mala fecit, sed etiam donando caritatem.ut declinet a malo et faciat bonum per spiritum sanctum." De gratiaChristi c. 26.

16) De peccat. orig. c. 24. "Itaque sine ista fide, hoc est, sinefide unius mediatoris Dei et hominum hominis Christi Jesu, sine fide,inquam, resurrectionis ejus, quam Deus Omnibus definivit, quae utiquesine incarnatione ejus ae morte non potest veraciter credi, sine fideergo incarnationis et mortis et resurrectionis Christi, nec antiquO'S ju-stos, ut justi essent, a peccatis potuisse mundari, et Dei gratia justi-ficari, veritas christiana non dubitat."

17) De spiritu et 11t. capp. 15. 29.

21

dem esse videtur significationis ac Tiidrtg 'Irjcfov XqiüzoVj quseeadem, quum factis Iiistoricis ab apostolis sit fundata, illampersvasionem in se profecto continet. — Gratia et mens illu-stratur18), et bona voluntas gignitur, et Caritas in "cordibusnostris per Spiritum Sanctum diffunditur" Rom. V, 5. 19), itaut bomo, effectrice illa immediata et supernaturali, faculta-tem recte agendi consequatur et bonum diligat20). Haec estgratia prseveniens s. antecedens s. operans21). Ne-que solum bonam voluntatem, sed etiam ipsa ea, quae recteagit homo, Deus eflScit **) 5 "facit" enim "ut faciamus, praeben-do vires efHcacissimas voluntati" 23). Eam gratiam conse-

quentem s. cooperantem nominabat Augustinus 24).Posse, velle et agere ergo Dei est. Sola igitur gratiaDei bomo liberatur a malo, nec quidquam omnino sine eafacit boni, quippe quae non solum monstret ipsa, quid fa-

18) De peccat. merit. lib. 2. c. 17. "Ut autem innotescat quodlatebat — gratia Dei est."

19) De spirit. et lit. c. 5.20) De gratia Christi c. 10. "Sed nos eam gratiam volumus, iste

(Pelagius) aliquando fateatur — qua nec solum revelatur sapientia,verum et amatur, nec solum svadetur omne, quod bonum est, sed et¬iam persvadetur." De gratia et lib. arb. c. 15.

21) Wiggers 1. c. p. 258.22) De gestis Pelagii c. 14. "Profecto Dei gratia vel adjutorium

ad singulos actus datur — ac per hoc per singulos actus regimur,quando recte agimus."

2S) De gratia et lib. arb. c. 16.24) Wiggers 1. c. p. 260.

22

ciendum sit, sed etiam eo, quod vires et studium optimaquaeque scctandi largiatur, id efficiat, ut virlutem cum dele-ctatione colere possit 2Ö).

Praeterea de gratia divina Augustinus docet: eam smcullo liominum merito a Deo pro libero suo arbitrio dariss),et, sicut neminem, ea destitutum, quidquam boni perficere, i taetiam resisti ei non posse27). Quod si igitur nemo reele agere

potest, propterea quod peccato Adami perditum est liberumarbitrium, porro si Deus ex absoluto suo decreto in singulisliominibus rectum effieit, ii, qui male agunt, ab ipso ad pec-catum et perniciem dcrelicti sint necesse est. Quam doelri-nam praedestinationem vocat.

Si igitur placita Pelagii et Augustini diligentius exa-minaverimus, Pelagium bis fere praecipue locis a german»doctrina Augustini differre inveniemus. 1) Pelagiusenim effectus gratiae praecipue ad mentis illuminationem, ea-que demum interveniente, ad eonfirmationem voluntatis re-fert. "Illuminat" enim, inquit, "Deus multiformi et ineffa-biii dono gratiae coelestis per doctrinam et revelationem

2S) De correptione et gratia c. 2.2#) Contr. duas epp. Pelagg. lib. i. cap. 5. "Nemo Igitur poCest

habere volunlatem justam, nisi, iiullis praecedentibus meritis acceperitveram hoc est gratuitam desuper gratam."

2T) De corrept. et gratia e. 12. "Subventum est igitur infirmitativoluntatis humanse, ut divina gratia indeclinabiliter et insuperabiliteragcretur."

25

suam" 88). Cognitionen! officiorum noslromm, non amorcm ,

quo ollicia, ut semel cognita sunt, lubenter faciamus,,gratiaDei elficit89). 2) Quum Pelagius contenderit, in unoquo-

que homine inesse et facultatem, quod rectum esset, vielen*di, et facultatem id faciendi, quod rectum probavisset, nonmirandum est, quod ille gratia; eifeetus, tum naturales, tarnsupernaturales necessarios esse negaverit. Quare "faeilius", dixit,"impleri quod bonum est, si gratia adjuvet" 30). Ergo ctiam"si gratiae defuerit adjutorium polest, quamvis dilficilius im-pleri bonum per liberum arbitrium"31), et ipsi genliles verasexercere possunt virtutes, quas nemo a gratia Dei, sed lan-tum a libero arbitrio derivare potest. "Naturae enim bonumita generaliter cunctis institutum est, ut in gentilibus quoqueliominibus, qui sine ullo cultu Dei sunt, sc non numquamostendat et proferat" 38). 5) Illud etiam inter August in umet Pelagium interest, quod quiuu illi placuisset, gratiamnobis, ut quidquid agendum esset, neeessariam esse, nobis-que sine ullo merito nostro dari, nec ei nos posse resi-

*•) Cfr Cap. 1. §.5. n. 8.29) Contr. duas epp. Pelagg. Iii). 4. c. Ii. "Legem quippe diversis

locutionum modis et varietate verborum in omnibus disputalionibusvolunt intelligi gratiam, ut scilicet a Domino Deo adjutorium cogni-tionis habcamus, quo ea qua; facienda sunt noverimusj non inspiralio-nem delectienis, ut cognita saneto atnore faciamus, qua* proprio gratiaest." De gratia Christi c. 41.

8*) Contr^ duas epp. Pelagg. lib. 2. c. 8.,l) Cfr eundum locum.,s) Epist. ad Demetr. c. u.

24

stere33), hic non solurn contendit, "gratiam Dei et adjuto-rium ad singulos actus non dari"34), sed etiam asseveravit,eam nemini offerri, nisi qui viribus suis bene utendis meri-tus esset35), eique a nobis posse resisti36).

CAPUT III.

Plactta Cassianl.

§. i.De peccato originali.

Primam hominis conditionem, ab ea, in qua nunc na-

scitur, fuisse diversam perhibet Cassianus. Bona enhn

33) Contr. duas epp. Pelagg. lib. 2. capp. 5. 6. De gratia Christic. 26. De gestis Pelagii e. 14.

34) Quod Pelagius in Synodo, Diospoli an. 415 habita, biscontraria professus est, boc loco animi sententiam non tam libere et

ingenue aperuisse quam timide celasse videtur. Nam haec sententia in¬genio doctrinae illius plane est consentanea, atque Caelestius illamconfessus est. Münscher 1. c. pagg. 204—205.

35) De gratia Christi c. 51. "Illi ideo judicandi atque damnandisint, quia, cum habeant liberum arbitrium, per quod ad fidem veni¬re possent et Dei gratiam promereri, male utuntur libertate concessa."

36) Contr. duas epp. Pelagg. lib. 2. c. 8. "Sub nomine, inquiunt,gratiae i ta fatum asserunt (Augustinus ejusque sectatores), ut dicant,quia nisi invito et reluctanti homini inspiraverit boni et ipsius imper¬fecta cupiditatem, nee a malo declinare, nee bonum possit arripere."De gratia Christi c. 7. "Nos imperitissimi hominum putant injuriamdivinae gratiae facere, quia dicimus, eam sine voluntate nostra nequa-quam in nobis perficere sanctitatem."

25

physica, quibus ornatus erat Adamus, immortalitatem corporiset vacuitatem a laboribus ac doloribus, ea omnia, peccato,quod instigante diabolo commiserat, perdidit1). Bona animi s.

intellectualia, quae Adamo tribuit Cassianus, erant magna

sapientia et cognitiö legis naturalis. Ad lianc sapientiam re-fert praecipue yeram pbilosopliiae physicae disciplinam i. e.

perfectam rerum naturae cognitionem, et donum prophetiae,quod quidem inspiratione oblinuerat Adamus8). Illa rerumnaturae cognitio, quam praevaricatione sua Adamus non ami-serat, ab eo ad Sethura ejusque posteros transiit, qui eam ser-varunt usque ad tempus illud, quo matrimoniis conjuncti cumCaini scelerata prole ad profanas superstitiones artesque magi-cas ea abusi essent3). Cognitio legis naturalis non uno peccato

V*t

J) Coli. 8. c. 6. "Quemadmodum ne nos quidem conditionem eva-dere (valebimus), qui ob Ada; peccatum mortales nascimur" etc. e. 11.'Adam, qui seductus est, imo, ut Apostoli verbis loquar, qui sedu-

ctus non est seductae acquiescens in exitialem videtur aecessisse con-

sensum, sudore vultus ac labore tantummodo condemuatur, qui tarnenilli non per suam, sed per terrae maledictionem sterilitatemque decer-nitur. Mulier vero, quae bujus rei persuasor exstitit, multiplicationemgemituum ac dolorum atque tristitiae promeretur, perpetuo pariter ju-go subjectionis addicta."

i 2) Coli. 8. c. 21. "Quique ab illa vera pbysicae pbilosopbiae disci-plina tradita sibi a majoribus exciderunt, quam primus bomo ille, quiuniversarum naturarum institutionem e vestigio subsecutus est, potuitevidenter attingere suisque certa ratione transmittere. Quippe qui mun¬di ipsius infantiam adbuc teneram, et quodammodo palpitantem rudem-que conspexerat, et in quem tanta fuit non solum sapientiae plenitudo.sed etiam gratia prophetiae, divina illa insufflatione transfusa" etc.

s) Cfr eundcm locum.

26

Adami sed consuetudine etiam peccandi posterorum imminutaest et corrupta4). Scientiam boni ante lapsum tantummodohabuerat. Adamus, quum vero peccasset, etiam intelligerecoepit, quid nialum esset. Seientiam tarnen boni, qua anleainstruelus erat, retinuit5). Bonum morale, quo ante lapsumpned i tus erat Ådamus, erat plena et perfecta arbitrii liber-tas. Nee ulla fuit ante praevaricationem carnis cum spiritupugna. In hac morali pcrfectione imaginem Dei liomini con-ereatam ponit Cassianus. Eo autem, quod a lege divinaaberravit Adamus, hnec prima et naturalis perfectio debilitalaest et infirmilas qutedam virium moralium praecipue praeva-lente animi carnali parte orta est6). Ex bac infirmitate vi-rimn moralium pugna inter spirilum et carnem nata est.Quam quidem pugnam post ruinam primi hominis tanquamsubstanSiae hominis propriam utiliter ei insitam, ut essetquasi Campus quidam, in quo se cxercerct virtus piorum hö¬rni num, describit Cassianus7).

4) Coli. 8. c. 23. "Dens hominem erean9 omnem naturalem scien¬tiam legis inseruit, quae si fuisset ah hominc secundum propositumDei, ut coeperat, custodita, non utique necessarium fuisset aliam dari,qua? per literam postea promulgata est."

5) Coli. 15. c. 12. "Concepit ergo Adam post praevaricationemquam non habuerat seientiam mal i, boni vero quam accepcrat non ami-sit." Coli. 8. 25.

6) Wiggers 1. c. Zweiter Theil. Hamburg 1853. pagg. 59—62.') Coli. 4. e. 7. "Et est quoddammodo utilis liaec pugna dispensa-

tione nobls inserta, ad meliorem nos statum provocans atque compel-Ipns. qua suhlata proeul dubio pax e contrario perniciosa succedit.