1.0 Pengenalan

Menurut Kamus Dewan Edisi Ketiga, gimnastik didefinisikan sebagai latihan

atau senaman gerak badan manakala artistik pula bermaksud sangat indah,

berasas atau berkaitan dengan nilai-nilai seni. Gimnastik artistik merupakan aktiviti

yang bukan sahaja melibatkan komponen fizikal malah ia turut mementingkan

aspek mental pelaku tersebut. Komponen kecergasan seperti kekuatan otot, daya

tahan otot, ketangkasan kuasa, fleksibiliti, dan imbangan adalah elemen utama

dalam melakukan aktiviti gimnastik artistik.

Terdapat lima perlakuan kemahiran asas yang terdapat dalam gimnastik

artistik yang harus dikuasai oleh pelaku iaitu senaman lantai, batang titian atau

alang imbangan, palang sejajar, palang tidak sejajar dan yang terakhir ialah

melombol. Terdapat juga pola-pola pergerakan yang dianggap penting dalam

gimnastik selain perlakuan kemahiran asas. Dalam gimnatik artistik, terdapat enam

pola pergerakan iaitu statik, gerak edar, putaran, ayunan, hamburan dan yang

terakhir ialah pendaratan. Namun, tidak semua pola-pola ini terlibat ketika

melakukan sesuatu kemahiran.

1.1 Rudolf Laban

1.1.1 Latar Belakang

Beliau bukan sahaja terkenal sebagai penari dan pereka tari

malah beliau juga merupakan seorang ahli teori pergerakan yang amat

terkenal. Beliau ialah Rudolf Laban (1879-1958). Beliau telah dilahirkan

di Austria Hungary dan merupakan anak tunggal lelaki kepada seorang

tokoh tentera terkenal dalam empayar di Austria Hungary. Beliau hidup

berpindah-randah dari satu tempat ke satu tempat lain. Antara tempat

yang banyak beliau habiskan masanya di sana ialah seperti Bosnia dan

Herzigovina, dalam pekan Sarajevo dan Mostar serta mahkamah duduk

mengelilingi Vienna dan hidup teater Bratislava. Hasilnya, beliau telah

dididik dalam budaya kebaratan dan ketimuran.

1

Beliau menjadikan artis sebagai kariernya dan menolak kerjaya

tentera. Berdasarkan kajian-kajian seni binanya pada Ècoles des Beaux

Arts di Paris beliau memerhatikan pergerakan badan menyentuh

perasaan dan tempat-tempatnya. Beliau kemudiannya ke Munich iaitu

pusat seni Jerman pada usia tiga puluh tahun dan memberikan tumpuan

sepenuhnya kepada seni pergerakan revolutionising Bewegungskunst.

Kemudian, beliau mempelajari Arts School di Monte Verita sepanjang

musim panasnya. Pada usia lewat 70-an, beliau telah meninggal dunia

akibat penyakit menderita dengan kekurangan manik spalami asmodik,

yang muncul sepanjang dan selepas usaha kreatif berlebihan dan

selepas apa beliau menanggapi sebagai penolakan bagi idea-ideanya..

Namun, kerjayanya terus hidup dalam memperkembangkan kajian dan

teorinya. Hasil kajiannya dalam bidang tarian adalah luas. Antaranya

ialah beliau telah membangunkan satu sistem tatatanda tarian

(Labanotation) yang menjadikan status tarian seperti satu bentuk seni.

Beliau juga telah mereka Movement Choirs untuk penari-penari

profesional dan juga amatur.

Berikut merupakan urutan pengajian dan kerjaya beliau. Beliau

memulakan kerjaya utamanya di Jerman pada tahun 1919. Beliau pergi

dari satu syarikat teater tarian ke satu syarikat tarian teater dan

seterusnya membuka satu sekolah yang utama , satu koir pergerakan

untuk amatur-amatur, menulis artikel dan buku-buku, serta mewujudkan

gerak tari. Dalam masa sepuluh tahun lebih beliau telah mewujudkan 25

buah sekolah-sekolah dan koir-koir untuk pendidikan kanak-kanak,

amatur-amatur termasuk lelaki, dan penari-penari profesional di Latvia,

Zagreb, Paris dan Jerman. Beliau akan mengekalkan satu 'makmal

pergerakan' untuk penyelidikannya sendiri. Beliau kemudiannya bertukar

arah ke Berlin pada tahun 1927, tempat itu merupakan tempat

perasmian Choreographisches Institut. Pada tahun 1929, pertunjukan

perayaan hari jadinya yang ke-50 menunjukkan bahawa beliau berada

pada tahap satu kerjaya yang cukup berpengaruh, bukan sahaja seperti

2

satu pemimpin pergerakan Ausdrucktanz, tetapi sebagai satu

mengiktiraf intelek dalam bidang teater tarian dan kajian pergerakan.

Kemudian, pada tahun 1930 beliau pernah dilantik sebagai

pengarah bagi pergerakan dan pereka tari untuk Negeri yang Prusia

Theatres di Berlin. Bukan itu sahaja pangkat tinggi yang pernah beliau

pegang, beliau dilantik sebagai pengarah Deutsche Tanzbühne dalam

satu Nazi Jerman. Namun beliau tidak bertahan lama memegang

jawatan tersebut. Pada tahun 1936, Kerajaan Propaganda Ministry telah

menyebabkan nama dan kerjaya beliau musnah. Selepas itu beliau

mengambil perlindungan di Britain Pada tahun 1938. Pada tahun 1948,

Laban memulakan hidupnya sebagai Art Movement Studio di

Manchester, dan berpindah ke Addlestone di Surrey kerana kariernya

berkembang pada tahun 1953.

Ketika usia beliau mencecah enam puluh, dengan di sokong oleh

Lisa Ullmann, beliau memulakan satu kerjaya baru. Beliau memasuki

bidang perindustrian dan seterusnya memperkenalkan kaedah kerja

untuk meningkatkan pengeluaran cara berperikemanusiaan terus, dan

sangat mempengaruhi pendidikan pergerakan budaya jelas Lisa

Ullmann dalam majlis perasmian The Art Movement Studio in

Manchester in 1946. Studio itu ditinggalkan untuk mendermakannya

kepada estet desa di Addlestone pada tahun 1953. Setahun selepas itu,

beliau telah menumpukan perhatiannya kepada pergerakan sebagai

tingkahlaku, pembelajaran tingkahlaku memerlukan pekerja industri dan

pesakit psikitari. Ini membolehkan beliau mengalikasikan asas teknikal

yang mana sekarang dikenali sebagai profesion pergerakan dan terapi

tarian, dan asas untuk latihan pergerakan ekspresif.

Beliau meninggal dunia pada tahun 1958 iaitu pada usia lewat 70-

an. Namun kerjayanya masih diingati sampai sekarang. Di sebalik

kesusahan yang telah beliau hadapi sebelum beliau meninggal dunia,

beliau bertekad untuk membangunkan dan bergantung kepada satu siri

3

perantis untuk meneruskan sehingga selesai idea-ideanya. Mary

Wigman menjadi yang pertama manakala Marion North adalah yang

terakhir. Selepas lima tahun Rudolf Laban telah meninggal dunia. Pada

1973, pada persaraan Lisa Ullman, Marion North menjadi Head School

(Utama Dan Pengarah), disambut Bonnie Bird, Pengarah Artistic, yang

berganding Art Movement Studio pada 1974. Art Movement Studio

adalah nama Laban Centre untuk pergerakan dan tarian pada 1975,

dan berpindah ke premis baru dalam Salib Baru, South East London.

Rudolf Laban telah meninggalkan sesuatu yang penting kepada

kita iaitu bukan sahaja menari tetapi warisan. Wawasan yang luas akan

dapat merungkai undang am berkaitan pergerakan manusia yang

berlaku dalam pekerjaan serta kehidupan seharian manusia. Beliau

percaya bahawa pergerakan berkaitan antara pergerakan badan dan

fikiran yang merupakan asas perlakuan semua manusia.

1.1.2 Analisis Pergerakan Laban

Analisis Pergerakan Laban (LMA) adalah perkembangan dari

teori Laban yang terdiri daripada empat kategori utama yang terdiri

daripada bentuk tubuh (body), bentuk aksi (shape), bentuk usaha (effort)

dan bentuk ruang (space).

Bentuk badan atau body adalah menggambarkan kegiatan yang

dilakukan bahagian atas dari badan (torso) dan anggota-anggota badan

aksi tubuh. Contohnya mengimbang, loncat, simetris dan sebagainya. Ia

juga menggambarkan struktur dan ciri-ciri fizikal bagi badan manusia

sedang bergerak serta bertanggungjawab untuk menggambarkan

bahagian badan yang sedang bergerak, bahagian-bahagian yang

bersambung, bahagian yang dipengaruhi oleh orang lain, dan kenyataan-

kenyataan raya kira-kira badan organisasi.

4

Seterusnya ialah bentuk usaha atau effort yang menerangkan

tentang mutu gerak dengan tipe atau jenis tenaga yang digunakan

dalam pergerakan. Antaranya seperti ringan, cepat, ayunan,

mengambang tertahan, pelan dan tekan. Laban menggambarkannya

sebagai sesuatu yang dinamik, adalah satu sistem untuk pemahaman

lebih banyak ciri-ciri halus tentang cara satu pergerakan adalah dibuat

terhadap niat. Perhatian untuk kekuatan bagi pergerakan, kawalan

pergerakan dan masa pergerakan adalah sangat berbeza. Usaha

mempunyai empat subkategori, setiap yang mana mempunyai dua

lawan kekutuban.

Bentuk aksi atau shape yang memberi tekanan kepada gerakan

yang berkait dengan komponen dalam badan, bahagian otot-otot dalam

menunang atau mempengaruhi artifikasi eksternal, berjalan, berlari,

berlutut, organ dalam tubuh dan sebagainya. Terdapat beberapa

subkategori bentuk. Bentuk Forms menghuraikan beban statik bentuk-

bentuk bahawa badan itu mengambil, seperti Wall-like, Ball-like, dan

Pin-like. Terdapat tiga Modes Shape Change iaitu aliran bentuk, berarah

dan ukiran. Mewakili satu perhubungan bagi badan untuk sendiri. Ini

mungkin ameba pergerakan atau mungkin tindakan biasa biasa, seperti

mengangkat bahu, menggeletar, menggosok satu bahu cedera, dan

5

sebagainya adalah aliran bentuk. Mewakili satu perhubungan di mana

badan diarahkan kepada sesetengah bahagian bagi persekitaran. IT

adalah dibahagi terus kepada Spoke-like (penebukan, menunjukkan,

dan sebagainya.) adalah berarah. Manakala ukiran mewakili satu

perhubungan di mana badan adalah giat dan tiga dimensionally

berinteraksi dengan jumlah bagi persekitaran. Contoh contoh termasuk

ramasan doh roti, memulas keluar sehelai tuala, atau meniru bentuk

satu objek khayal. Dalam kes-kes, dan dari segi sejarah, ini adalah

dirujuk untuk sebagai Shaping, walaupun rasa banyak pengamal yang

kesemua tiga Modes Shape Change adalah "membentuk" dalam

beberapa cara, dan bahawa tempoh itu oleh itu adalah taksa dan

terlebih muatan.Dan Arc-like (mengayun satu raket tenis, lukisan sebuah

pagar).

Yang terakhir ialah kategori ruang atau space. Ia melibatkan usul

dalam sambungan dengan persekitaran, dan dengan pola-pola ruang,

lorong-lorong, dan baris-baris ketegangan ruang. Laban

menggambarkan satu sistem yang kompleks geometri berdasarkan

habluran bentuk-bentuk, pepejal-pepejal Platonic, dan struktur badan

manusia. Beliau merasakan terdapat cara-cara bagi pengelolaan dan

masuk ruang yang telah khususnya selaras, dalam perasaan serupa

sebagai muzik.

Rajah di bawah menunjukkan peta konsep Penuangan Kreatif

Gerak Menurt Laban.

6

Bentuk Badan (Body)

Bentuk Usaha (Effort)

Bentuk Aksi (Shape)

Bentuk Ruang (Space)

1.2 Empat jenis pergerakan dan lakaran simbol analisis Laban

Bil. Jenis Pergerakan Simbol

1. Direct (langsung) , firm (tegas)

2. Flexible, firm (tegas)

3. Light (ringan) , direct (langsung)

4. Flexible, light

Setiap pergerakan tersebut mempunyai dua ciri nilai waktu iaitu

bertahan atau mendadak. Pergerakan bertahan dapat dilihat pada satu garis

pendek dalam sudut kiri yang lebih rendah dalam graf. Sementara mendadak

ditunjukkan oleh satu garisan pendek dalam penjuru sudut kanan yang lebih

rendah. Tanda untuk aksi usaha adalah ( / ) pendek dan condong, berada di

tengah graf.

7

Ciri : bertahan Ciri : mendadak

1.3 Lapan aksi usaha pergerakan dan simbol lakaran mengikut analisis Laban

Bil. Aksi Usaha Simbol Penerangan

1. Pressing

(Menekan)

Dirasa melalui tapak

tangan, lengan, bahu dan

trak di bahagian kaki

Tegas, langsung dan

bertahan

Boleh dilakukan dengan

tangan, bahu, lengan dan

trak di bahagian kaki.

Menekan boleh

dilaksanakan dalam posisi

melutut, berdiri, duduk atau

dalam posisi membaring

Contohnya, tapak tangan

ditekan ke atas lantai

dengan membawa kaki ke

atas

Berfungsi sebagai transisi

pergerakan dari satu posisi

8

ke satu posisi lain

2. Wringing

(Menghayun atau

memulas).

Fleksibel, bertahan dan

tegas

Anggota badan yang sering

dirasai semasa melakukan

aksi ini ialah bahu, lengan

dan tangan

Seluruh badan terlibat

namun hanya sesetengah

anggota yang merasai aksi

ini dengan ketara

Boleh dilakukan dalam

posisi berdiri, melutut,

duduk atau berbaring

Sebagai transisi ketika

penukaran dari satu-satu

posisi ke posisi lain.

Contohnya, pergerakan

mengguling dalam

kemahiran guling depan

atau belakang

3. Gliding

(Melungsur atau

luncuran)

Bersifat bertahan, ringan

dan langsung

Boleh diarahkan ke zon

pelbagai dan boleh melalui

badan dengan tinggi ke

hadapan tetapi berakhir

dengan sebarang

keuntungan jika melungsur

dengan tangan

9

Boleh dilakukan dalam

keadaan berdiri, melutut,

duduk atau ketika

berbaring

Pergerakan melungsur

digunakan untuk

menghbungkan satu posisi

ke posisi yang lain

Contohnya, badan

melungsur di atas roda

semasa melakukan

ansurmaju kemahiran

guling hadapan

4. Floating

(Terapung atau

melayang)

Bertahan, fleksibel dan

ringan

Berlaku semasa membuat

lompatan

Anggota badan yang akan

merasai aksi ini ialah siku,

bahu, kepala, dada,

pinggul, lutut dan kaki

Boleh dilakukan dalam

posisi berdiri, melutut,

duduk atau baring

Digunakan semasa

melakukan transisi

penukaran diantara

pelbagai variasi anggota

badan

Contohnya, semasa fasa

10

layangan dalam kemahiran

lombol kangkang

5. Punch

(Penumbukan,lonjak dan lajak)

Dirasai dengan tangan dan

Iengan menolak hebat

dengan cepat melalui satu

garis lurus ke satu titik

sasaran.

Ia juga boleh dirasai

melalui pengecapan

langkah-langkah pada

bahagian kaki.

Berlaku secara mendadak,

langsung dan tegas

Pergerakan boleh

dipertimbangkan sebagai

satu tindakan yang cepat

apabila usaha atau fungsi-

fungsi otot berlaku secara

mendadak diamalkan di

dalamnya.

Contohnya, tangan

dilonjakkan pada

permukaan peti lombol

untuk mendapat daya

11

6. Slashing

(Mengelar)

Perlakuan mendadak,

tegas dan fleksibel

Anggota badan utama

terlibat ialah tangan dan

kaki

Pergerakan mengelar

bukan sahaja bergerak ke

ruang lain daripada badan

tetapi juga melaluinya

Contohnya, sebelah kaki

perlu dilejang ke atas

diikuti dengan kaki satu

lagi semasa melakukan

kemahiran dirian tangan

7. Dabbing

(Mengesat atau

menyapu)

Langsung, mendadak dan

ringan

Mudah dirasai di bahagian

tangan dalam lakuan yang

ringan dan pada kaki dalam

lakuan yang cepat serta

keadaan pergerakan kaki

secara menaik dan

menurun

Anggota badan lain seperti

bahu, kepala, dagu, siku

dan pinggul turut merasai

Contohnya, kaki mengesat

lantai ketika fasa

pendaratan

12

8. Flicking

(Menjentik, melentik

atau mengibas)

Dialami oleh anggota

tangan dengan pergerakan

yang ringan, membuat

putaran dengan pantas di

pergelangan tangan d an

jari-jari tangan

Bersifat ringan, fleksibel

dan mendadak

Boleh dilakukan dengan

tangan, bahu dan kaki

Juga boleh dilakukan

dalam keadaan berdiri,

duduk, melutut dan

berbaring

Ia juga merupakan transisi

dari satu posisi ke posisi

lain

Contohnya, berdiri di atas

bebola kaki semasa fasa

pemulihan

Rudolf Laban telah membahagikan setiap kemahiran kepada dua

pengalaman untuk aliran pergerakan iaitu terikat dan bebas. Pergerakan aliran

terikat berlaku apabila dalam tindakan untuk berhenti dan ditahan tanpa

kesukaran. Aliran pergerakan bebas dan lancar terhasil apabila tindakan yang

susah untuk memberhentikan pergerakan mendadak atau tiba-tiba.

13

Ekoran gabungan kelancaran atau perbatasan atau ikatan pada pihak

lain, dan pertahanan atau tiba-tiba atau mendadak, pada pihak lain, adalah

mungkin:

Setiap tindakan mempunyai kelancaran yang berbeza setelah enam aksi

pertama diperhatikan. Berikut adalah enam aksi tersebut :

14

Bebas Terikat

Bebas

Bertahan

Terikat

Mendadak

Bebas

Mendadak

Terikat

Bertahan

Press (menekan ) – merupakan

pergerakan aliran terikat yang jelas

Wring (mengilas) – merupakan aliran

terikat

Dab (mengesat/menyapu) –

merupakan aliran bebas

Or

Float (terapung) – merupakan aliran

terikat dan bebas

Or

Punch (menumbuk/melonjak) –

merupakan aliran terikat dan bebas

Flick (menjentik/melentik) –

merupakan aliran bebas yang jelas

Namun begitu, terdapat dua aksi usaha yang akhir boleh dipersembahkan

dengan pengawalan yang bertentangan iaitu slashing atau mengelar dan

gliding atau melungsur/luncuran.

15

Slashing (mengelar) – merupakan aliran

bebas yang mana pergerakan beransur

hilang dengan layangan

Gliding (gelungsuran/luncuran) – merupakan aliran terikat

16