pengurusan prasekolah

PRA 3110 Pengurusan Prasekolah

TAJUK 1 Perancangan Pusat Pendidikan Awal Kanak-kanak

1.1 SINOPSIS

Unit ini mendedahkan kemahiran mempertingkatkan pengetahuan dan

kemahiran pelajar merancang pusat pendidikan prasekolah. Perancangan yang

berstruktur akan memastikan pengurusan pengendalian program tindakan mencapai

matlamat yang dikehendaki secara efisien dan tersusun.

1.2 HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir pengajaran bab ini pelajar dapat:

1. Menerang dan menjelaskan konsep dan falsafah merancang pusat

pendidikan awal.

2. Mengaplikasikan format penulisan kertas kerja penubuhan prasekolah

secara berkesan dan bermakna

1.3 KERANGKA TAJUK-TAJUK

1

Perancangan Pusat Pendidikan Awal

Kanak-kanak

Perancangan Falsafah MerancangPenulisan Kertas Kerja

Penubuhan Prasekolah

KonsepPrinsipRasionalObjektif

KepuasanOptimunAdaptasiKekuatan

Format kertas kerjaOrganisasiIndividu


1.4 PERANCANGAN

Kepentingan pengurusan adalah bagi melaksanakan perancangan secara

efektif dan tersusun dengan cara menggerakkan struktur organisasi dan

sumber ke arah mencapai matlamat.

Perancangan membawa maksud membentuk imej atau gambaran mental

tentang apa yang hendak dibuat dan bagaimana mahu melaksanakannya

Ia jelas difahami sebagai satu panduan tentang arah tujuan dan bagaimana mahu

mencapai tujuan tersebut.

Terdapat 3 jenis perancangan iaitu

1. Perancangan strategik bermakna pelan keseluruhan (master plan).

2. Perancangan taktikal bermaksud pecahan perancangan kepada

matlamat yang lebih spesifik manakala

3. Perancangan operasional adalah langkah atau prosedur tertentu yang

membawa kepada pencapaian matlamat.

Kesimpulannya, perancangan adalah apa yang sepatutnya dilakukan dan

bagaimana hendak melaksanakannya.

1.4.1 Konsep

Konsep perancangan merupakan satu dokumen yang mengandungi

kenyataan tindakan ke arah pencapaian objektif. Ia menunjukkan cara bagaimana untuk

mencapai apa yang dirancang. Anda perlu merangka lebih awal apa yang perlu dibuat

dan bagaimana cara melakukannya. Ringkasnya, ia adalah satu proses persediaan

untuk melaksanakan tindakan/aktiviti/program.

Pendidikan prasekolah adalah program yang menyediakan pengalaman

dan pembelajaran kanak-kanak yang berumur 4 hingga 6 tahun dalam

jangka masa satu tahun atau pun lebih setahun sebelum masuk ke tahun

satu di sekolah formal.

1.4.2 Prinsip

Dalam program pendidikan prasekolah, proses pembelajaran dijalankan secara

tidak formal melalui bermain sambil belajar. Program ini menekankan kepada aktiviti

yang boleh merangsang naluri ingin tahu, mengukuhkan koordinasi motor kasar

dan halus, menggunakan daya kreatif, memupuk semangat bergaul, sifat

2


hormat-menghormati dan berdisiplin bagi menyediakan kanak-kanak ke arah

pembelajaran yang lebih formal di sekolah rendah nanti.

Pendidikan prasekolah bertujuan untuk menyuburkan potensi kanak-kanak

dalam semua aspek perkembangan, menguasai kemahiran asas dan memupuk sikap

positif sebagai persediaan memasuki sekolah rendah.

1.4.3 Rasional

Program pendidikan prasekolah bertujuan melahirkan generasi yang

berjaya mengembangkan JERIS mereka ke tahap yang maksima berlandaskan nilai dan

tradisi bangsa yang murni bagi memenuhi keperluan kepada pendidikan prasekolah.

1.4.4 Objektif

Menyediakan pengalaman pembelajaran kepada murid-murid yang

berumur antara 4 hingga 6 tahun bagi menyuburkan potensi mereka dalam semua

aspek perkembangan, menguasai kemahiran asas dan memupuk sikap positif sebagai

persediaan masuk ke sekolah rendah sejajar dengan objektif pendidikan prasekolah.

1.5 FALSAFAH MERANCANG

Pendidikan prasekolah boleh disimpulkan sebagai program pendidikan

terancang dan sistematik yang berdasarkan asas-asas perkembangan kanak-kanak

dengan tujuan mengembangkan potensi kanak-kanak sebelum masuk tahun

satu. Sewajarnya dalam merancang pusat pendidikan awal kanak-kanak hasrat,

arah tuju dan matlamat Kementerian Pelajaran Malaysia juga terlaksana.

1.5.1 Kepuasan

• Memenuhi kehendak Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK)

• Memenuhi keperluan kanak-kanak Amalan Bersesuaian Perkembangan (ABP)

• Memenuhi kehendak ibu bapa dan komuniti

1.5.2 Optimun

• Melibatkan pelbagai sumber

• SMART (specific, measurable, rational, attainable)

• Berwawasan

3


1.5.3 Adaptasi

• Boleh melaksanakan perancangan secara rasional dan berkesan

• Boleh juga diadaptasi dalam membina modal insan seimbang

• Guru yang menghayati FPK dapat mengadaptasikannya dalam pelaksanaan

program pendidikan prasekolah

1.5.4 Kekuatan

• Teori Produktiviti menerangkan bahawa sikap seseorang yang meliputi ilmu dan

kemahiran akan menghasilkan produktiviti

• Keperluan Agensi : bagi prasekolah swasta perkara yang dititik beratkan adalah

nama tadika, pemilikan, kurikulum, kakitangan dan pengurusan tadika dan

kemudahan asas premis atau bangunan,

Bahan bacaan

Teori pengurusan organisasi yang boleh diguna pakai dalam pengurusan

prasekolah adalah Teori Pengurusan Matlamat (MBO) yang

diperkenalkan oleh Edwin A. Locke dan Gary P.Latham dalam

tahun 1960an.

Berpandukan MBO, bagaimana anda dapat melaksanakan proses

pengurusan dan perancangan prasekolah.

1.6 Penulisan Kertas Kerja Penubuhan Prasekolah

Perancangan merupakan satu proses untuk mengenal pasti keperluan

bagi pelaksanaan sesuatu aktiviti atau pertubuhan. Ianya juga merupakan

proses yang pertama memerlukan tumpuan khusus dan kemahiran bagi

memastikan kesemua aspek diteliti. Oleh itu, sebelum menyediakan premis

prasekolah, semestinya kita perlu membuat perancangan yang sesuai sebagai

langkah bijak. Langkah yang utama adalah menyediakan kertas kerja.

Berikut merupakan contoh format kertas kerja penubuhan prasekolah dan

isu-isu utama yang saling berkait dengan penubuhan prasekolah.

4


1.7 Format kertas kerja

1.7.1 Organisasi

1.7.2 Individu

KERTAS KERJA PENUBUHAN PRASEKOLAH

1.0 Latar Belakang/Pengenalan

Menyatakan keperluan pendidikan prasekolah dalam negara Malaysia

Kepentingan pendidikan prasekolah kepada kanak-kanak

Pendidikan asas (seimbang & harmoni)

Persediaan fizikal, mental, sosial, emosi sebelum persekolahan formal

2.0 Rasional

Mengapa perlu menubuhkan prasekolah?

Antara contoh-contoh termasuklah :

Memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat setempat

Pendidikan kurikulum tambahan (selain daripada yang sedia ada).

Kurikulum selaras kehendak negara dan pembangunan modal insan

Yuran yang rasional

Apa signifikan prasekolah yang hendak ditubuhkan? Kebaikan dan

keistimewaan prasekolah

Mempunyai pengangkutan sendiri

Persaingan dengan prasekolah sedia ada

3.0 Nama, Tema, Visi, Misi, Motto, Logo Prasekolah

Memberi nama prasekolah yang bermakna (pemberian nama prasekolah

mempunyai syarat-syarat tertentu)

Imej prasekolah yang ingin dikenali

Huraian Tema

Visi : Matlamat Jangka Panjang

Misi : Pernyataan yang lebih terperinci dalam menjayakan visi

Loga serta huraiannya

5


4.0 Objektif Penubuhan

Pecahan-pecahan jangkaan atau harapan bagi menjelaskan tujuan

penubuhan prasekolah

5.0 Lokasi Tapak

Berikan alamat penuh premis (Juga nyatakan lokasi yang sesuai dan tidak

sesuai untuk penubuhan prasekolah)

Perkaitan lokasi prasekolah dengan pelanggan

6.0 Tarikh Mula Pelaksanaan

Tarikh prasekolah beroperasi

7.0 Pelan Pembangunan / Pelan Lantai

Draf lukisan menunjukkan skala betul dan tepat

Penggunaan komputer digalakkan

Bahagian dalam : Tampak dengan jelas pembahagian kawasan P&P, meja

kanak-kanak, sudut P&P, dapur, tandas dan kemudahan lain.

Bahagian luar : Tampak dengan jelas sudut permainan, sudut pasir/ air dan lain-

lain.

8.0 Kriteria Pengambilan Kanak-Kanak

Umur

Bangsa

Latar belakang keluarga

Anggaran sosio ekonomi pelanggan

9.0 Kurikulum & Program Pembelajaran

Mesti menggunakan kurikulum asas (Kurikulum Standard Prasekolah

Kebangsaan, KSPK 2010)

Menyediakan kurikulum tambahan

Menyertakan jadual pembelajaran/jadual waktu

Menggunakan buku-buku khas/alat bantu belajar yang digunakan

6


Menyatakan jika ada program tambahan seperti hari pendaftaran atau suai

kenal, mesyuarat PIBG, sukan tahunan, lawatan sambil belajar, sambutan hari

jadi, sambutan hari kebangsaan, hari anugerah cemerlang, majlis konvokesyen,

hari kebudayaan dan ko kurikulum atau majlis sambutan perayaan.

10.0 Kemudahan

Keperluan tandas

Ruang belajar

Rekreasi

Bilik sakit/rehat

Stor

11.0 Cadangan Inventori

Senaraikan kesemua inventori yang diperlukan seperti meja dan kerusi

murid dan guru, komputer, alat pencetak,rak buku, meja makan, rak beg

dan kasut, rak pinggan mangkuk, katil rehat, peti sejuk, televisyen,

peralatan atau kabinet dapur, peralatan dapur, pemain vcd dan lain-lain.

12.0 Aspek Pemakanan

Nyatakan prinsip-prinsip penyediaan makanan (menunjukkan kualiti pemakanan

kanak-kanak – halal , bersih dan seimbang)

Bagaimana bentuk penyediaan makanan. Bermasak? Ditempah?

Menyertakan menu makanan harian dalam seminggu

Menyatakan jika ada keistimewaan dalam menu makanan yang disediakan

13.0 Aspek Kebersihan & Keselamatan

Menyatakan langkah-langkah menjaga kebersihan kawasan prasekolah

Langkah-langkah kebersihan: Panduan mencuci tangan, menggosok gigi dan

lain-lain

Langkah-langkah keselamatan: Kawasan persekitaran tiada benda tajam/ licin,

pengawasan dari kawasan jalan raya dan lain-lain.

Amalan penerapan rutin kebersihan

7


14.0 Aspek Kesihatan

Penjagaan Kesihatan Tubuh Badan

Menerima perkhidmatan pencegahan penyakit, saringan kesihatan, rawatan

ringan dan rujukan ke klinik atau hospital.

Mengenal pasti masalah-masalah kesihatan yang mengganggu murid di

prasekolah dan seterusnya membuat rujukan awal bagi membolehkan intervensi

awal dan penempatan murid dalam sistem pendidikan khas.

Memastikan tahap kesihatan murid sentiasa di tahap memuaskan melalui

promosi kesihatan, pencegahan penyakit, rawatan dan rujukan.

15.0 Kos Penubuhan

Kos bangunan

Kos penyediaan sudut-sudut pembelajaran (alat bantu mengajar)

Kos taman permainan/ kawasan kanak-kanak memperoleh pengalaman

16.0 Pengurusan Pengelolaan/ Staf

Menyatakan bilangan staf

Menyediakan carta organisasi staf

Kelulusan pendidikan staf

Program pembangunan profesionalisme staf (kursus dan lain-lain)

17.0 Pengurusan Kewangan (Belanja Harian, Belanja Bulanan dan Belanja Aktiviti Tahunan)

Bajet pemasaran

Yuran bulanan

Sewa bulanan

Utiliti - Bil air , bil elektrik dan bil telefon

Peralatan P&P

Makan

Gaji guru /pembantu guru

18.0 Penutup

8


Menyatakan harapan kertas kerja diangkat bagi kelulusan

Menyatakan harapan sokongan daripada pihak yang dipohon

Menyediakan aspek kepentingan pendidikan awal kanak-kanak kepada negara.

2.1 Sinopsis

Kualiti pendidikan prasekolah adalah bergantung kepada bagaimana pengurusan

prasekolah itu dirancang secara keseluruhannya. Akta Pendidikan 1996 telah

menaikkan martabat pendidikan prasekolah dengan memasukkan pendidikan

prasekolah ke dalam Sistem Pendidikan Kebangsaan.

Kesedaran masyarakat terhadap perlunya pendidikan di peringkat awal ini

menjadi titik tolak kepada perkembangan penubuhan pusat-pusat prasekolah

yang menjadi seperti cendawan tumbuh sekarang.

2.2 Hasil Pembelajaran


1. merancang langkah-langkah penubuhan prasekolah

2. Menjelaskan kriteria-kriteria penubuhan

3. menghasilkan satu kertas kerja penubuhan prasekolah

9

TAJUK 2 Penubuhan Pusat Pendidikan Awal Kanak-Kanak


2.3 Kerangka Tajuk

2.4. Langkah-langkah perancangan

Semasa merancang penubuhan sesebuah prasekolah perkara utama yang perlu diberi

perhatian ialah :

Menentukan matlamat & objektif

Tinjauan kebolehbinaan

Infrastruktur kawasan, lokasi, keluasan, ruang dan persekitaran

Bangunan

Kewangan

Organisasi pengurusan

Peraturan dan undang-undang

Peralatan dan sumber

10

Penubuhan Pusat

Pendidikan Awal Kanak-Kanak

Langkah-langkah Perancangan

Kriteria Penubuhan

Kebersihan Alam Sekitar

Pelan Lantai


2.4.1 Menentukan Matlamat dan Objektif

Di negara kita kebanyakan pusat-pusat prasekolah dijalankan oleh pelbagai agensi yang

berbeza seperti agensi kerajaan KEMAS, FELDA, Jabatan Perpaduan, Prasekolah

Kementerian Pelajaran dan agensi keagamaan dan juga pihak swasta. Memandangkan

pusat-pusat prasekolah ini dikendalikan oleh pihak-pihak yang berbeza maka dari segi

matlamat dan objektif penubuhannya juga berbeza.

Kepentingan kepada pengajaran 3M membuka mata masyarakat tentang pentingnya

pendidikan di peringkat prasekolah. Ibu bapa berlumba-lumba memilih pusat

prasekolah yang dapat memenuhi harapan dan kehendak mereka. Inilah yang

mendorong munculnya pusat prasekolah seperti cendawan tumbuh pada masa

sekarang. Pemilihan pusat prasekolah oleh ibu bapa adalah berlandaskan kualiti yang

dimiliki oleh sesuatu pusat prasekolah yang menyediakan pendidikan kepada kanak-

kanak. Pusat prasekolah yang mempunyai matlamat dan objektif yang menepati

kehendak dan harapan akan lebih menjadi tumpuan ibu bapa.

Terdapat pelbagai kualiti pusat prasekolah yang perlu difikirkan bersama sama ada

penubuhannya menepati matlamat dan objektif atau pun tidak. Di antara penemuan

penubuhan pusat prasekolah adalah seperti berikut:

1. Ada sesetengah pengusaha pusat prasekolah tidak

melaksanakan program mereka dengan bersungguh-sungguh.

2. Ada pula yang hanya mementingkan keuntungan semata-

mata.

3. Ada pengusaha pusat prasekolah hanya mementingkan

akademik semata-mata

4. Ada pengusaha pusat prasekolah yang memberi

penekanan kepada aspek sosialisasi kanak-kanak.

Sebagaimana Kementerian Pelajaran Malaysia, matlamat penubuhan pusat prasekolah

secara umumnya adalah untuk memberi peluang yang sama kepada semua kanak-

kanak untuk mendapatkan pendidikan pada umur seawal 4 tahun. Objektif dan matlamat

pendidikan prasekolah menggambarkan harapan dan jangkaan yang perlu dicapai oleh

kanak-kanak prasekolah. Di sini mari kita lihat apakah penentuan matlamat dan objektif

11


pendidikan prasekolah yang telah dibentuk oleh Pusat Perkembangan Kurikulum,

Kementerian Pelajaran Malaysia

Pendidikan prasekolah bertujuan menyuburkan potensi kanak-kanak dalam semua

aspek perkembangan, menguasai kemahiran asas dan memupuk sikap positif sebagai

persediaan untuk masuk ke tahun satu di sekolah rendah. Pendidikan prasekolah

membolehkan kanak-kanak mencapai tujuan berikut :

i. Mempunyai sifat peribadi, perwatakan dan konsep kendiri yang positif yang

menjadi warganegara yang patriotik;

ii. Menggunakan bahasa Melayu dengan betul dan memperkembangkan

kemahiran bahasa untuk berkomunikasi;

iii. Menggunakan bahasa Cina dan bahasa Tamil dengan betul untuk

berkomunikasi di sekolah yang menggunakan bahasa pengantar bahasa

Cina dan bahasa Tamil;

iv. Menggunakan bahasa Inggeris dalam interaksi seharian selaras dengan

kedudukannya sebagai bahasa kedua;

v. Mengamalkan nilai-nilai Islam dalam kehidupan seharian untuk murid-

murid beragama Islam;

vi. Mengamalkan nilai-nilai murid dalam kehidupan seharian;

vii. Mempunyai kemahiran kognitif, kemahiran berfikir dan kemahiran

menyelesaikan masalah;

viii. Mempunyai kematangan emosi dan kemahiran sosial;

ix. Mempunyai kecerdasan dan kemahiran fizikal serta mempraktikkan amalan

kesihatan dan keselamatan yang baik; dan

x. Mempunyai daya kreatif dan estetika unuk menghargai keindahan alam dan

warisan budaya

Walau bagaimanapun secara umumnya apa yang perlu kita faham bahawa prasekolah

merupakan tempat kanak-kanak mula belajar membiasakan diri dengan rakan

sebaya dan orang dewasa. Di mana mereka berpeluang berinteraksi bersama

rakan, meningkatkan kemahiran-kemahiran perkembangan menyeluruh mereka

di samping meningkatkan keupayaan berkomunikasi. Peruntukan suatu alam

persekitaran yang kaya dan menggalakkan potensi maksimum kanak-kanak ini

boleh diwujudkan di pusat prasekolah

12


2.4.2 Tinjauan Kebolehbinaan

Tinjauan Kebolehbinaan (Feasibility Study)

Semasa merancang penubuhan sesebuah pusat prasekolah tinjauan kebolehbinaan

perlu dilakukan yang mengambil kira perkara-perkara berikut :-

Kesesuaian tapak dan lokasi prasekolah

Kumpulan sasaran/pelanggan

Sumber kewangan

Prasarana/Infrastruktur

Kurikulum/perancangan

Sumber manusia

Peraturan dan perundangan

Peralatan dan perabot

Aspek di atas perlu mengikut spesifikasi yang telah ditetapkan dalam Akta 267

(Perancangan) Wilayah Persekutuan 1982

2.4.3 Infrastruktur Kawasan, Lokasi, Keluasan, Ruang, Persekitaran Bangunan

dan lain-lain.

Dalam merancang menubuhkan pusat prasekolah perkara yang perlu difikirkan ialah

adakah tempat atau kawasan untuk ditubuhkan bangunan prasekolah. Penentuan lokasi

perlu mengambil kira keluasan kawasan untuk dijadikan tapak bangunan prasekolah.

Mengikut Akta 267 (Perancangan) Wilayah Persekutuan 1982 Seksyen 19); sesebuah

bangunan yang akan dijadikan pusat prasekolah tidak boleh digunakan serentak

sebagai tempat kediaman, kedai atau klinik. Setiap bangunan pusat prasekolah mestilah

sesuai dari segi keselesaan, rekabentuk, struktur dan juga keselamatan.

Memandangkan di Malaysia kemudahan prasekolah adalah berbeza, maka pihak

13


berkuasa tempatan telah menetapkan beberapa kategori bangunan yang digunakan

sebagai prasekolah.

Bangunan yang sesuai dijadikan pusat prasekolah :-

1. Rumah banglo yang saiz lotnya berukuran kurang lebih 7000 kaki persegi dan

kawasan sekeliling tidak lebih daripada 30%.

2. Rumah berkembar lot tepi, jika lot pertengahan hendaklah dicantumkan kedua-

dua lot untuk dijadikan sebagai satu pusat prasekolah.

3. Rumah-rumah lot sudut dari jenis teres dan berangkai dengan kawasan yang

tidak kurang dari 3000 kaki persegi.

4. Rumah sebuah di kampung tradisional dan kampung melayu.

5. Rumah pangsa dan pangsapuri yang mempunyai ruang khas untuk penggunaan

prasekolah.

6. Bangunan di dalam kawasan atau perkarangan masjid, surau dan madrasah.

7. Bangunan di dalam kawasan atau perkarangan gereja, tokong Cina serta

kuil Hindu.

8. Dewan orang ramai atau dewan serbaguna.

9. Bangunan-bangunan yang dibina khas untuk dijadikan pusat prasekolah.

Mengikut peraturan Jabatan Bomba dan Penyelamat sekiranya bangunan/rumah

dua tingkat, sebuah tangga keselamatan perlu disediakan ke luar dari bangunan

dari tingkat atas.

Walau apa pun tempat atau kawasan yang dipilih, perkara yang paling penting

diberi perhatian semasa merancang penubuhan prasekolah ialah aspek

keselamatan dan keselesaan kanak-kanak secara keseluruhannya.

2.4.4 Kewangan

14


Kewangan adalah satu bahan pengantaraan dan ditukar ketika membeli sumber

yang diperlukan untuk membangun pusat pendidikan awal kanak-kanak. Untuk

menukarkan idea menjadi tindakan yang akhir yang terbina pusat pendidikan

awal kanak-kanak, beberapa jenis sumber perlu digabungkan dengan betul.

Sumber adalah pasif sehingga idea manusia dan tenaga manusia

menggerakkannya dan digunakan untuk mencapai matlamat mereka.

Empat kategori sumber yang diperlukan untuk membina sebuah pusat

pendidikan kanak-kanak, berdasarkan formula MESH.

a. M (material)

- Untuk ‘bahan’ yang digunakan di pusat tersebut.

b. E (equipment)

- Untuk ‘peralatan’ termasuklah alat mainan, dapur, pejabat,

pengangkutan dan hiasan.

c. S (space)

- Untuk ‘tempat’ (ruang) termasuklah bangunan, taman permainan

dan susunan hiasan. Termasuk juga insuran.

d. H (human)

- Untuk ’tenaga manusia’ termasuklah pengetahuan, kemahiran dan

kebolehan semua untuk membentuk dan menyampaikan

perkhidmatan.

Pengendalian pusat pendidikan awal kanak-kanak memerlukan pengagihan

kewangan yang bijaksana. Kealpaan dalam pengagihan dan mengurus

kewangan yang ada akan mendatangkan masalah dan menjejaskan

pelaksanaan pembelajaran di pusat pendidikan ini. Oleh itu pengurusan

kewangan yang baik dan teratur hendaklah dirancang dan sentiasa

dikemas kini.

2.4.4.1 Peruntukan Makanan

a) Perancangaan Peruntukan Makanan/Minuman

b) Perancangan Menu Bulanan

c) Anggaran Perbelanjaan

15


i. Bahan Basah

ii. Bahan Kering

d) Tuntutan Perbelanjaan Bulanan

e) Buku Tunai - Pendapatan & Perbelanjaan

f) Fail Kewangan

2.4.4.2 Peruntukan Per Kapita

a) Perancangan Perbelanjaan

b) Daftar Stok Bekalan Pejabat

i) Barang Kekal

ii) Barang Hapus Kira

2.5 Organisasi PengurusanPengelolaan prasekolah ialah salah satu daripada enam peranan penting

pengurusan sekolah selain daripada perancangan, penyelarasan,

perhubungan, penyeliaan dan penilaian. Pengelolaan adalah pengaturan,

penyusunan dan perlaksanaan perancangan yang dibuat dan melibatkan

pengembelengan semua elemen yang ada di sesebuah pusat prasekolah

yang terdiri daripada manusia ( guru, pelajar dan staf sokongan ), material

( bangunan, kawasan, kewangan dan peralatan )

Menurut Hoy dan Miskel ( Hoy dan Miskel, 2001:288) pengelolaan sekolah

yang berkesan adalah aspek paling asas dalam pengurusan sekolah.

Aspek-aspek yang akan dikelolakan ialah akauntabiliti, pencapaian

akademik, piawaian hasil kerja, skor ujian, aktiviti pembelajaran dan

pengajaran, kadar keciciran pelajar, kepuasan bekerja dan budaya

pembelajaran produktif. Aspek ini sentiasa berubah mengikut keperluan

semasa dan situasi kerana setiap sekolah mencapai keberkesanan dalam

pengurusan sekolah dengan kadar yang berbeza. Lantaran itu satu model

organisasi berasaskan garis panduan perlu diwujudkan bagi mengukur dan

menandai aras keberkesanan pengelolaan sekolah serta cara-cara untuk

16


mempertingkatkan keberkesanan tersebut.

Dalam pada itu Hopskin dan Leask ( Preedy, Glatter dan Levacic, 1997)

turut menyatakan penanda aras pencapaian dalam erti kata ” pengelolaan

sekolah yang berkesan ” amat perlu dalam mengelola program dan aktiviti

untuk menentukan matlamat dan objektif. Bagi sesetengah penanda aras

pernyataan ringkas sudah mencukupi namun demikian terdapat juga

penanda aras yang memerlukan perincian spesifik dan merujuk maklumat

tambahan yang melibatkan pengukuran kualiti dan komitmen dalam

bahagian-bahagian tertentu.

Oleh yang demikian, pembentukan penanda aras berbentuk kualitatif

dan kuantitatif. Berdasarkan pernyataan Cameron, ( Hoy an Miskel,

2001) jelas menunjukkan bagi mewujudkan dan membina penanda aras

yang sistematik dan standard. Penanda aras ini dibina berdasarkan

program dan aktiviti yang akan dijalankan.

Menurut Eric A Hanushek, pengelolaan sekolah menjadi tidak efektif

kerana tidak wujud sebarang pertalian yang konsisten antara variasi-

variasi yang terdapat dalam sumber sekolah dengan pencapaian

pelajar. Hal ini merangkumi nisbah antara guru dengan murid, kelayakan

guru, pengalaman, gaji, perbelanjaan perkapita, input pentadbiran dan

kemudahan fizikal. Ibrahim Mamat ( Ibrahim Mamat, 2001 : 167 ) juga

menyatakan dalam mewujudkan pengelolaan sekolah yang berkesan,

kita hendaklah mengenal pasti enam bidang pengurusan sekolah iaitu

1. Pentadbiran am

2. Pengurusan kurikulum

3. Pengurusan guru

4. Pelaksanaan kurikulum

5. Pelaksanaan kokurikulum

17


6. Penyeliaan

Dengan menggunakan pengurusan grafik, jelaskan bidang-bidang

pengurusan prasekolah berikut;

1. Pentadbiran am

2. Pengurusan pelajar

3. Pengurusan guru

4. Pelaksanaan kurikulum

5. Pelaksanaan kokurikulum

6. Penyedia

Rajah 1.1 : Contoh Model Organisasi Pengurusan Pusat Prasekolah

Walau bagaimana pun struktur-struktur organisasi setiap agensi adalah berbeza

dari aspek-aspek matlamat, objektif dan pelaksanaan sesebuah organisasi.

2.4.6 PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG

18

Jabatan Pendidikan Negeri

Pembantu

Pengurusan GuruPembantu AM

Guru Besar Lembaga pengelola


Pusat pendidikan awal kanak-kanak ditubuhkan mengikut peraturan dan undang-

undang yang telah ditetapkan oleh pihak Kementerian Pelajaran Malaysia.

Semua pusat pendidikan awal kanak-kanak mesti akur dengan segala pekeliling

yang dikeluarkan dari masa ke semasa untuk menjamin kepatuhan dan

keberkesanan perjalanan pendidikan prasekolah. Pusat pendidikan awal kanak-

kanak mestilah mematuhi dengan Akta Pendidikan (1996) atau Akta 550 dan

Akta 308. Selain daripada kedua Akta tersebut, perkara-perkara berikut perlu

diakuri;

A PEMILIHAN KANAK-KANAK

1. Kanak-kanak yang berumur di antara 4-6 tahun layak untuk belajar di

pusat pendidikan awal kanak-kanak.2 Keutamaan pemilihan hendaklah diberikan kepada ibu bapa atau

penjaganya yang berpendapatan sebanyak RM400.00 ke bawah dan

diikuti dengan pendapatan di antara RM401.00 hingga RM800.00 jika

masih ada tempat. Kanak-kanak yang ibu bapanya berpendapatan

sebanyak RM1000.00 ke atas boleh juga diterima atas alasan

tanggungjawab (keramaian anak).3 Pemilihan kanak-kanak untuk ditempatkan di pusat pendidikan awal

kanak-kanak ditentukan oleh jawatankuasa yang dianggotai oleh Guru

Besar, Penolong Kanan dan guru prasekolah. 4 Bilangan kanak-kanak di pusat pendidikan awal kanak-kanak antara 10-

25 orang.

B. SEMASA DI PRASEKOLAH1. Waktu belajar tidak melebihi 4 jam.2. Pakaian seragam tidak tetapkan terpulang kepada sekolah masing-masing.3. Makanan hendaklah disediakan di sekolah atas kadar RM1.80 sehari

setiap murid. Tuntutan hendaklah sekali setahun sebagaimana telah

ditetapkan.4. Bantuan per kapita kan diberikan pada kadar RM100.00 bagi setiap kanak-

kanak.5. Tiada dikenakan yuran sekolah tetapi pihak sekolah boleh menetapkannya.6. Pembantu guru prasekolah akan ditempatkan di setiap pusat pendidikan

19


awal kanak-kanak.7. Kelas pendidikan awal kanak-kanak hendaklah dikendalikan oleh guru

opsyen prasekolah.

C. KEMUDAHAN DI PUSAT PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK1. Kemudahan yang disediakan termasuk alat permainan di luar bilik darjah

dijaga, dibaiki jika rosak dan digunakan dengan rapi. Alat permainan luar

yang rosak hendaklah dibaiki dengan segera.2. Keselamatan murid hendaklah diambil perhatian dengan serius.3. Kawasan dan tempat, alat permainan luar bilik darjah sentiasa dalam

keadaan bersih dan selamat.4. Menyediakan alatan/permainan yang perlu dan mencukupi seperti bahan

pengajaran, bantal, apron, berus gigi dan ubat gigi.5. Menyusun atur bilik darjah seperti yang dikehendaki.6. Mengadakan perjumpaan dengan ibu bapa dan penjagan sebelum

bermulanya sesi persekolahan.

2.6.1 Perletakan Tadika

a) Taska boleh dijalankan mengikut keperluan masyarakat setempat di:

1) Rumah sesebuah

2) Rumah berkembar

3) Rumah Teres(Bahagian Tepi Lot)

4) Rumah Pangsa (di tingkat bawah sahaja)

5) Di ruang pejabat ( di tingkat bawah sahaja)

6) Tanah yang direzabkan untuk kegunaan TADIKA

b) Bangunan-bangunan yang tidak sesuai

1) Rumah teres dan berangkai yang terletak di lot tengah dan lot tepi yang

tidak mempunyai kawasan lapang.

20


2) Rumah kediaman yang terletak di persimpangan atau berhampiran

lebuhraya dan jalan-jalan sesak dan sibuk dengan kenderaan /lalulintas.

3) Keutamaan akan diberikan kepada lokasi yang berhampiran dengan

kawasan lapang/permainan awam.

2.6.2 Lokasi Bangunan

a) Jalan keluar masuk sekurang-kurangnya 33’ (10 meter) dari simpang

utama

b) Tidak terletak di kawasan sesak di mana lokasi bangunan tidak terletak di

sebatang jalan yang sibuk/ jalan utama

c) Tiada halangan dari jiran (10 orang) berkaitan bunyi bising dan kesesakan

lalaulintas. Surat kebenaran dari lot-lot bersebelahan adalah diperlukan.

d) Mendapat kebenaran bertulis daripada pemilik tanah.

e) Taburan Tadika di sesuatu kawasan hendaklah ditentukan oleh Majlis.

2.6.3 Keselamatan Premis

a) Tadika dijalankan hanya dibenarkan di aras satu bagi rumah kediaman yang

bertingkat.

b) Ada tangga laluan bagi masa kecemasan jika premis ditempatkan dalam

bangunan bertingkat jika bukan bukan bangunan kediaman biasa

c) Tangga hendaklah selamat unutk kegunaan kanak-kanak.

d) Tangga hendaklah dipasang dengan pagar(railings) yang tingginya sesuai

dengan ketinggian kanak-kanak.

2.6.4 Peredaran Udara dan cahaya semulajadi bersih

a) perlu ada peredaran udara dan cahaya semulajadi bersih

2.6.5. Luas Ruang

21


1) Mencukupi dengan kiraan 3.5 m.p. bagi seorang kanak-kanak. Tidak

termasuk jalan, stor, dapur, pejabat tandas atau kakitangan.

2.6.6. Kegunaan ruang

a) Kemudahan Ruang

Ruang berasingan hendaklah disediakan untuk kanak-kanak belajar dan

bermain

Sediakan ruang untuk perpustakaan

Sediakan kawasan permainan yang lengkap dengan alat-alat permainan

yang tidak merbahaya(di luar banguanan)

b) Tempat rehat untuk kanak-kanak sakit

Ruang berasingan (sick bay) hendaklah disediakan bagi kanak-kanak

yang kurang sihat

Sediakan kotak perubatan kecemasan

c) Ruang dapur dan penyediaan makanan

Ruang dapur hendaklah mempunyai pintu yang tidak mudah dibuka dan

dimasuki oelh kanak-kanak

Dapur mesti berpisah daripada bilik-bilik darjah atau kawasan yang

diasingkan untuk aktiviti kanak-kanak

Kanak-Kanak mesti dilarang masuk ke ruang dapur dan stor pada

bila=bila masa.

2.6.7 Keperluan Tandas

Tandas bagi murid-murid lelaki dan perempuan hendaklah berasingan (Tertakluk

kepada keadaan bangunan)

Peralatan dan rekabentuk tandas adalah seperti berikut:

22


Kemudahan kebersiha; mesti sediakan “elbow tap”

Lantai tandas hendaklah sentiasa bersih, tidak licin dan air tidak

bertakung

Sediakan tempat pemegang untuk kanak-kanak istimewa

Besin cuci tangan hendaklah rendah

Lain-lain peralatan yang sesuai (sekiranya ada kanak-kanak istimewa)

2.6.8 Kelulusan Perancangan

Perlu hantar 1 pelan tapak

1 salinan pelan bangunan asal

Salinan hakmilik tanah

Surat kebenaran daripada pemilik rumah

2.6.9 Kemudah kecemasan/keselamatan

Dua pintu yang berasingan (satu diahadapan dan satui di belakang)

hendaklah disediakan

Semua pintu dan tingkat di atas bangunan tidak boleh dipasang dengan

pagar besi(grills)

Tingkap jenis “louvres” tidak dibenarkan

Semua punca kuasa (power points) hendaklah dipasang dengan plugs

kosong dan berkedudukan di paras yang tinggi

Lampu meja yang berkaki tidak dibenarkan

Kipas meja, kotak dan berkaki tidak dibenarkan

Pintu pagar dan grills tingkat bawah hendaklah dari jenis yang tidak tajam

dan merbahaya.

2.7 Kriteria Penubuhan

Dalam merancang menubuhkan pusat prasekolah perkara yang perlu

difikirkan ialah adakah tempat atau kawasan untuk ditubuhkan bangunan

prasekolah. Penentuan lokasi perlu mengambil kira keluasan kawasan

23


untuk dijadikan tapak bangunan prasekolah. Mengikut Akta 267

(Perancangan) Wilayah Persekutuan 1982 Seksyen 19); sesebuah

bangunan yang akan dijadikan pusat prasekolah tidak boleh digunakan

serentak sebagai tempat kediaman, kedai atau klinik. Setiap bangunan

pusat prasekolah mestilah sesuai dari segi keselesaan, rekabentuk,

struktur dan juga keselamatan. Memandangkan di Malaysia kemudahan

prasekolah adalah berbeza, maka pihak berkuasa tempatan telah

menetapkan beberapa kategori bangunan yang digunakan sebagai

prasekolah.

Menurut Bustam dan Puteri Zabariah (2005), berikut adalah perkara yang

perlu diberi perhatian untuk mendapatkan kelulusan penubuhan

prasekolah

(i) Fizikal

• Konsep

Fizikal merupakan salah satu daripada kriteria utama yang perlu diberi

perhatian dalam penubuhan sesebuah pusat prasekolah. Ia merangkumi

infrastruktur kawasan, lokasi, keluasan, ruang. persekitaran dan

bangunan.

Bangunan yang sesuai dijadikan pusat prasekolah :-

10.Rumah banglo yang saiz lotnya berukuran kurang lebih 7000 kaki

persegi dan kawasan sekeliling tidak lebih daripada 30%.

11.Rumah berkembar lot tepi, jika lot pertengahan hendaklah

dicantumkan kedua-dua lot untuk dijadikan sebagai satu pusat

prasekolah.

12.Rumah-rumah lot sudut dari jenis teres dan berangkai dengan

kawasan yang tidak kurang dari 3000 kaki persegi.

13.Rumah sebuah di kampung tradisional dan kampung melayu.

24


14.Rumah pangsa dan pangsapuri yang mempunyai ruang khas untuk

penggunaan prasekolah.

15.Bangunan di dalam kawasan atau perkarangan masjid, surau dan

madrasah.

7. Bangunan di dalam kawasan atau perkarangan gereja, tokong Cina

serta kuil Hindu.

8. Dewan orang ramai atau dewan serbaguna.

9. Bangunan-bangunan yang dibina khas untuk dijadikan pusat

prasekolah

Mengikut peraturan Jabatan Bomba dan Penyelamat sekiranya

bangunan/rumah dua tingkat, sebuah tangga keselamatan perlu

disediakan ke luar dari bangunan dari tingkat atas. Pihak berkuasa yang

memantau dan meluluskan bahagian ini adalah Pihak Berkuasa

Tempatan.

• Kesan Persekitaran Kepada Murid-murid

Selain daripada spesifikasi bangunan yang sesuai, faktor persekitaran

juga merupakan kriteria penting yang perlu diberi perhatian dalam

penubuhan pusat prasekolah. Berikut adalah perkara-perkara yang

berkaitan dengan persekitaran

- Tempat yang selamat.

- Udara bersih.

- Jauh dari pusat hiburan.

- Tiada pencemaran bunyi.

- Kebenaran bertulis dari jiran.

- Kadar tadika iaitu 1 (SATU) tadika bersamaan dengan 300 (TIGA

RATUS) buah rumah.

Kesemua perkara di atas memberi kesan kepada murid-murid dan guru agar

proses pengajaran dan pembelajaran berjalan lancar.

• Kemudahan Asas

25


Kemudahan asas juga perlu dititikberatkan dalam penubuhan pusat

prasekolah. Kemudahan asas yang dimaksudkan di sini adalah seperti

ruang pembelajaran, dapur, ruang makan, bilik air , tandas, bilik sakit dan

padang permainan.

Walau apa pun tempat atau kawasan yang dipilih, perkara yang paling

penting diberi perhatian semasa merancang penubuhan prasekolah ialah

aspek keselamatan dan keselesaan murid-murid secara keseluruhannya.

• Keselamatan

- Mempunyai sekurang-kurangnya dua buah pintu yang mudah

- dibuka tanpa halangan.

- Dapur perlu diasingkan.

- Alat pemadam api sentiasa diperiksa dan mematuhi peraturan.

- Perabot alat permainan dan bahan pengajaran selamat

digunakan.

- Semua punca elektrik hendaklah yang tidak mudah dicapai atau

dilindungi.

- Kolam atau tempat menampung air hendaklah mengikut ukuran

yang ditetapkan dan berpagar.

Jabatan yang memantau dan meluluskan bahagian ini adalah Pihak

Berkuasa Tempatan, Bomba dan Tenaga Nasional.

• Keselesaan dan Kesejahteraan

Semua kemudahan asas yang terdapat di pusat prasekolah bertujuan

memberi keselesaan dan kesejahteraan kepada murid-murid dan guru

prasekolah. Susun atur perabot serta ruang pembelajaran yang terancang

26


juga memainkan peranan penting bagi memudahkan proses pengajaran

dan pembelajaran.

• Persekitaran Yang Kondusif

Persekitaran fizikal yang yang kondusif dapat membentuk sikap dan

tingkahlaku yang boleh membawa kebaikan dan kesejahteraan kepada

masyarakat. Persekitaran yang kondusif merangkumi :

- Kawasan bangunan dan lantai hendaklah dalam keadaan bersih

dan selamat.

- Bilangan tandas mencukupi, bersih, selamat dan selesa untuk

murid-murid.

- Menyediakan peralatan pertolongan cemas yang lengkap.

- Pencahayaan dan pengudaraan yang mencukupi.

Jabatan yang memantau dan meluluskan bahagian ini adalah Pihak

Berkuasa Tempatan dan Jabatan Kesihatan.

2.8 Pelan Lantai

2.8.1 Bahagian Dalam

Pengurusan pelan dalam hendaklah mengambil kira dengan keperluan dan hak

murid-murid. Apabila murid-murid mula melangkah masuk ke dalam bilik

prasekolah secara tidak langsung dia telah mula melebarkan lagi pengalaman

kehidupannya dan persekitarannya. Pengurusan pelan dalam hendaklah dibuat

dengan pelbagai jenis peralatan yang boleh dipelbagai guna dan perlulah

mengikut kehendak guru dan juga ibu bapa murid-murid. Terdapat beberapa

perkara penting yang perlu diambil kira di dalam merancang sesuatu pelan

dalam antaranya ialah memilih sudut-sudut pembelajaran, pengurusan bentuk

pelan penggunaan ruang bilik darjah dan susun atur perabot-perabot. Mengikut

27


sumber NAEYC kesesuaian sebuah bilik untuk pelan dalam dianggarkan 3.5 kaki

persegi untuk seorang murid-murid.

Pelan lantai di pusat prasekolah merupakan satu gambaran susun atur yang

sepatutnya dirancang oleh guru prasekolah bagi memenuhi keperluan

perkembangan murid-murid prasekolah. Ia mudah proses pelaksanaan

pengurusan prasekolah dan pengajaran dan pembelajaran. Pelan lantai perlu

merangkumi perkara-perkara seperti pusat-pusat pembelajaran, ruang

penyediaan, bilik sakit/rawatan, bilik pentadbiran, tandas dan susun atur perabot.

Berikut adalah antara contoh pelan lantai yang sepatutnya terdapat di pusat

prasekolah :

Gambarajah 1: Pelan Keseluruhan Pusat Prasekolah

28


Gambarajah 2: Pelan Lantai Kelas Prasekolah

• Menyusun Persekitaran Dalaman

Penyusunan persekitaran dalam kelas prasekolah boleh dilakukan

mengikut rupa bentuk tetap dan rupa bentuk mudahubah. Rupa bentuk tetap

biasanya melibatkan pusat pembelajaran yang mempunyai peralatan atau

perabot yang sukar diubah seperti Ruang Dapur, Pusat Multimedia yang

terdapat set komputer, televisyen dan socket outlet / suis elektrik. Manakala

reka bentuk mudah ubah pula termasuklah perabot seperti meja dan kerusi

29


murid yangterdapat di pusat pembelajaran yang boleh disusunatur mengikut

kesesuaian tema.

Guru hendaklah terlebih dahulu menyediakan susun atur ruang dalaman

untuk mengendalikan bilik darjah yang kondusif. Penyusunannya perlulah

mengambil kira keluasan sesebuah bilik kemudian dibuat pembahagian

ruang mengikut domain-domain perkembangan setiap kanak-kanak. Guru

bolehlah mengendalikannya dengan menggunakan daya imaginasi dan

kreativiti sendiri dengan mengambil kira amalan yang bersesuaian dengan

kanak-kanak.

Antaranya ialah:

1. Domain Perkembangan Kognitif:

Penting bagi merangsang proses pemikiran kanak-kanak

2. Domain Perkembangan Sosio-emosi:

Untuk kanak-kanak membina sosialisasi dan mempertingkatkan

tahap emosi.

3. Domain Perkembangan Literasi:

Untuk perkembangan dan penguasaan berbahasa.

4. Domain Perkembangan Kreatif:

Untuk menjadikan kanak-kanak itu lebih kreatif dan inovatif di dalam

menjalankan kehidupannya.

2.9 Peralatan dan sumber

Alat-alat dan bahan-bahan amat penting dalam sesebuah program pendidikan

prasekolah kerana ia memberikan arah untuk pengajaran dan pembelajaran.

Alat-alat pembelajaran boleh membantu memperkembangkan perkembangan

kanak-kanak sama ada dalam aspek fizikal, mental, sosial, emosi ataupun

keharmonian. Peralatan boleh meliputi perabot-perabot seperti kerusi, meja,

almari dan rak buku serta bahan-bahan yang digunakan dalam pembelajaran

30


seperti pensil, buku, pembaris, gam dan juga dan bantu mengajar yang guru

gunakan.

Sebagai penganjur sebuah tadika seseorang itu perlu mempunyai kemahiran

memilih peralatan dan bahan-bahan untuk digunakan di tadika. Bahan-bahan

yang dianggap berkualiti dipandang menarik, sedap disentuh atau dipegang

serta teguh. Bahan-bahan perlu juga memenuhi keperluan dan minat kanak-

kanak. Keselamatan alat-alat tersebut perlu difikirkan kerana kanak-kanak

berinteraksi dengan alat-alat sebagaimana juga mereka berinteraksi dengan

guru-guru dan rakan sebaya. Oleh itu, bahan-bahan pembelajaran perlu juga

selamat digunakan, iaitu ia tidak bertoksid, bersih dan memiliki tarikan deria

seperti warna, tekstur dan bau yang menarik.

Kelengkapan-kelengkapan di tadika perlu menyokong aktiviti-aktiviti yang

dijalankan. Berbanding dengan plastik dan besi (metal), adalah lebih baik

menggunakan perabot dan kelengkapan daripada kayu atau fiber glass.

Bangku-bangku dan kerusi perlu sesuai dengan saiz kanak-kanak. Meja yang

terlalu besar dan memuatkan ramai kanak-kanak tidak menggalakkan

pembelajaran.

Kebanyakannya tadika mempunyai almari dan rak-rak buku yang boleh

menyimpan buku-buku dan barang-barang kanak-kanak seperti pensil, kasut,

beg, buku dan lain-lain.

Bahagian Luar

• Kawasan permainan

Bermain merupakan satu pendekatan pembelajaran yang utama di kelas

prasekolah. Aktiviti bermain dapat memupuk keyakinan diri murid

prasekolah di samping memperluaskan minda, membentuk sosiolisasi dan

penyelesaian masalah. Perancangan ruang hendaklah dilaksanakan

dengan berhati-hati. Peralatan yang dipilih menjurus kepada aktiviti

31


permainan imaginasi. Reka bentuk mengambil kira ciri-ciri ketahanan,

keselamatan dan penggunaan jangka panjang.

Ruang luar perlu disusun dan dirancang dengan rapi. Ruang luar kelas

hendaklah sentiasa bersih dan selamat. Aktiviti yang dirancang

bergantung kepada keadaan cuaca dan suhu. Ruang di luar kelas

hendaklah mempunyai permukaan yang sesuai dan selamat untuk

memudahkan kanak-kanak menjalankan aktiviti yang berkaitan dengan

fizikalnya. Pelan luar yang dirancang perlu mudah dilihat oleh guru atau

pembantu untuk memastikan guru dapat mengawasi setiap pergerakan

kanak-kanak semasa menjalankan aktiviti. Segala longkang hendaklah

ditutup.

Kawasan Permainan

32


Gambarajah 3: Pelan luar- Taman Permainan Prasekolah

Jenis Taman Permainan dan Susun Atur

Jenis taman permainan dapat diklasifikasikan mengikut zon aktiviti yang

akan diadakan. Kanak-kanak biasanya gemar memilih aktiviti yang

diminatinya semasa berada di ruang luar kelas. Guru perlulah menyediakan

pelbagai peralatan dan bahan yang boleh diklasifikasikan dan diletakkan

kepada zon-zon tertentu. Setiap zon akan memainkan peranan yang unik di

dalam memperkembangkan tahap jasmani, emosi, rohani dan sosial kanak-

kanak. Adalah diharapkan semasa kanak- kanak ini berada di ruang luar bilik

darjah ia akan dapat mempertingkatkan kecekapan berbahasa dan

berkomunikasi, memperluaskan lagi tahap kemahiran berfikir, mengamalkan

33


sikap berakhlak mulia dan beretika, sentiasa berkeyakinan dan berdisiplin,

melahirkan kanak-kanak yang sihat dan cergas serta boleh menjadikan

kanak-kanak itu seorang yang kreatif dan imaginatif.

Alatan Permainan

- Buaian

- Gelongsor

- Papan Imbangan

- Peralatan memanjat

- Peralatan motor kasar

- Pondok Permainan

- Pusat Main Air & Pasir

- Stor Peralatan

Landskap

Landskap yang cantik dan ceria dapat menarik minat kanak-kanak untuk

hadir ke prasekolah. Seni bina landskap memberi keutamaan kepada reka

bentuk yang kreatif, inovatif, sensitif dan efektif dengan perancangan dan

pengurusan sesuatu ruang atau kawasan luaran mahupun dalaman agar

ia berfaedah kepada murid-murid prasekolah. Pusat prasekolah yang baik

sepatutnya dilengkapi dengan lanskap seperti taman bunga, kebun sayur

kolam ikan dan mini zoo.

Pagar

Pagar di pusat prasekolah adalah salah satu eleman yang penting yang

perlu diberi perhatian. Ini adalah kerana ia berkaitan dengan aspek

keselamatan murid prasekolah. Antara reka bentuk dan bahan pintu pagar

serta pagar yang diperbuat daripada kayu dan besi. Pemasangan pagar

34


hendaklah terlebih dahulu mendapatkan kelulusan pihak berkuasa

berdasarkan pengemukaan permohonan pelan perincian cadangan reka

bentuk pagar yang mengutamakan dan menggalakkan fungsi , prestasi

dan inovasi pagar.

Ciri-ciri perincian reka bentuk dan pintu pagar serta bahan kemasan seperti

yang berikut:

- Pagar dibina daripada tanaman pagaran

- Bahan kemasan daripada keluli bergalvani, logam lain atau bahan

rencam seperti jejaring kimpal atau kayu

- Logam padu atau kayu padat yang menghadang pandangan tidak

dibenarkan.

- Warna neutral hendaklah warna monokrom yang menjurus kepada

warna hitam atau kehitaman, putih atau keputihan, warna kayu atau

warna perang kekuningan dan warna asli pelbagai jenis logam.

- Reka bentuk hendaklah tidak mempunyai bahagian tajam dan

berbahaya.

35


3.1 SINOPSIS

Unit ini mendedahkan kemahiran mempertingkatkan pengetahuan dan

kemahiran pelajar merancang pengurusan prasekolah. Perancangan yang berstruktur

akan memastikan pengurusan pengendalian program tindakan mencapai matlamat yang

dikehendaki secara efisien dan tersusun.



1. menyediakan satu senarai semak tugas harian guru

2. merancang jadual dan rutin harian kelas

3. menyediakan alat alat penilaian


36

TAJUK 3 Penubuhan Pusat Pendidikan Awal Kanak-Kanak


3.4Perancangan Mengajar

1.Pengurusan Mata Pelajaran

1. Memiliki, memahami dan boleh mentafsirkan serta menghuraikan kandungan

sukatan pelajaran dan huraian mata pelajaran yang berkenaan.

2. Memahami dan mematuhi Pekeliling-pekeluiling dan arahan yang berkaitan

dengan mata pelajaran yang diajar serta menentukan dan menetapkan

matlamat yang harus dicapai; iaitu dari segi pengetahuan, kebolehan dan

kemahiran yang harus dicapai di akhir tiap penggal.

3. Mempunyai sebuah buku rekod mengajar yang kemaskini dan menyerahkan

kepada Guru Besar pada masa yang ditetapkan.

4. Menyediakan rancangan pelajaran bagi mata pelajaran yang diajar dengan

lengkap untuk tempoh setahun/sepenggal/seminggu/harian dan melaksanakan

pengajaran mengikut rancangan pelajaran yang disediakan.

5. Menyedia dan memberikan kerja-kerja latihan yang cukup, memeriksa buku

latihan dan memulangkan semula secepat mungkin. Menyerahkan /

menunjukkan buku latihan kepada Guru Besar atau wakilnya pada masa yang

dikehendaki.

6. Mengesan kelemahan murid dan menjalankan kerja bimbingan.

37

Penubuhan Pusat Pendidikan Awal

Kanak-Kanak

Perancangan Mengajar

Perancangan Penilaian

Refleksi Guru


7. Menyedari dan menggunakan buku panduan yang dikeluarkan oleh

Kementerian Pelajaran / Jabatan Pelajaran / Pejabat Pelajaran Daerah.

9. Memastikan keselamatan murid-murid serta mengawasi penggunaan alatan.

10. Sentiasa mengikut perkembangan dan pembaharuan tentang teknik

mengajar bagi meninggikan lagi prestasi dalam pengajaran dan pembelajaran.

11. Menjaga keselamatan dan kebersihan alat-alat bantu mengajar yang

digunakan, meastikan bahan-bahan tersebut digunakan secara meluas.

13. Menyediakan ruang-ruang pembelajaran di kelas.

3.5 Merancang jadual dan rutin harian

a) Jadual waktu

Merancang Jadual Waktu mengikut kehendak KSPK

b) Ketibaan Murid

1. Menyambut ketibaan murid

2. Menanda jadual kedatangan harian selewat-lewatnya sebelum waktu

kedua berakhir dan menyimpan buku daftar kedatangan di pejabat.

3. Menentukan semua butir yang dikehendaki ada di dalam buku daftar

kedatangan murid.

c) Merancang waktu aktiviti

1) Mengikut slot yang ditentukan

2) Selaras dengan objektif yang hendak dicapai

3) Menyediakan alatan yang mencukupi jika perlu

4) Mengawal murid dan memastikan keselamatan murid pada setiap

masa

d) Aktiviti Luar

1) Dilaksanakan mengikut waktu yang dijadualkan.

38


2) Memastikan semua alatan permainan luar adalah dalam keadaan

selamat

3) Aktiviti dirancang selaras dengan objektif yang hendak dicapai

4) Murid berpakaian yang sesuai

5) Mengawal keselamatan murid pada setiap masa

d) Makan/Minum pagi

1) Disediakan mengikut menu yang telah dirancangkan

2) Mengikut garis panduan penyediaan makanan yang disediakan oleh

Kementerian

3) Melaksakan rutin seperti cuci tangan sebelum dan selepas makan, doa

dan sebagainya.

e) Penilaian dan Bersurai

1) Guru mengadakan sesi refleksi mengenai perkara yhang dipelajari

pada hari tersebut.

2) Guru melaksanakan rutin sebelum murid pulang ke rumah seperti doa,

bersalaman, kemas meja, ambil beg dan sebagainya.

3) Guru memastikan keselamatan setiap murid supaya mereka disambut

oleh waris yang berkenaan sahaja.

3.6 Perancangan Penilaian Di Prasekolah

1) Boleh berbentuk tidak formal dan/atau berterusan.

2) Alat-alat pemerhatian termasuk pemerhatian, senarai semak, temu

bual, skala berkadar, berstruktur, rekod kerja dan portfolio serta penilaian

kendiri.

39


TAJUK 4 Pengurusan Perkhidmatan Makanan

4.1 SINOPSIS

Unit ini mengandungi maklumat berkaitan perancangan perkhidmatan

makanan, peruntukan dan bantuan kewangan, kemudahan penyediaan

makanan, mengelakkan keracunan makanan, perancangan menu makanan

serta menghidang dan menyediakan makanan. Maklumat ini penting untuk guru

prasekolah agar lebih memahami tanggung jawab mengurus perkhidmatan

makanan di prasekolah.


Pada akhir pengajaran bab ini pelajar dapat :

1. Mengenalpasti bahan, peralatan, menu makanan yang bersesuaian

dengan kanak-kanak serta pengurusan untuk melaksanakan

perkhidmatan makanan dengan berkesan.

40



4.4 Pengurusan Perkhidmatan Makanan

Peringkat awal kehidupan kanak-kanak adalah tahap yang kritikal bagi

membentuk konsep dan tingkah laku pemakanan yang sihat (Lee dan rakan

rakan dalam Swadener, 1994). Oleh itu amalan pengurusan perkhidmatan

makanan untuk kanak-kanak prasekolah sangat penting kerana kualiti

pemakanan mempunyai kesan langsung ke atas pertumbuhan, perkembangan

serta kesihatan kanak-kanak pada masa depan.

4.4.1 Perancangan perkhidmatan makanan

Kanak-kanak perlu menerima makanan yang berkhasiat, bermutu tinggi

dan seimbang kerana makanan yang tidak berkualiti menjejaskan perkembangan

kanak-kanak. Oleh yang demikian, ibu bapa juga perlu terlibat secara langsung

dalam program pemakanan di prasekolah.

Objektif Program Amalan Pemakanan Berkhasiat kanak-kanak adalah

mempromosi hidup gaya sihat untuk kanak-kanak prasekolah. Di samping

memenuhi keperluan sosial, menjadi tanggung jawab pihak pengurusan

prasekolah untuk memastikan perancangan perkhidmatan makanan

dilaksanakan dengan kesedaran dan komitmen yang tinggi baik dalam

41

PENGURUSAN PERKHIDMATAN

MAKANAN

Perancangan Perkhidmatan Makanan

Peruntukan Dan Bantuan Kewangan

Kemudahan Penyediaan Makanan

Mengelakkan Keracunan Makanan

Perancangan Menu Makanan

Menghidang Dan Menyediakan Makanan


pemesanan kelengkapan pembelian makanan mahu pun yang

dipertanggungjawabkan untuk memasak di dapur dan menyediakan kemudahan.

Di era moden ini kanak-kanak harus didedahkan dengan kelengkapan dan

penyediaan makanan pelbagai cita rasa seperti makanan bercorak tradisional,

kontinental, barat serta makanan ringan yang berkhasiat. Kepekaan ibu bapa

perlu dalam aspek penyediaan makanan di prasekolah. Sebagai guru yang

mengurus prasekolah anda perlu mempunyai pengetahuan dalam aspek

pemakanan. Terdapat 5 komponen utama yang perlu dikenal pasti dan

dikuasai :

1. Pengetahuan diet

2. Pengetahuan berkenaan vegetarian

3. Pengetahuan keperluan air

4. Pengetahuan keperluan susu

5. Pengetahuan berkenaan keracunan makanan

Seterusnya, anda serta kakitangan yang terlibat dalam mengurus dan

merancang makanan seharusnya arif tentang membuat penilaian bagi

kanak-kanak sihat. Antara beberapa perkara penting yang perlu dititik

beratkan dalam perancangan perkhidmatan makanan adalah :

• Merancang menu yang seimbang yang memiliki nutrient yang baik.

• Membeli makanan.

• Membuat penyeliaan pada makanan yang ditempah dan masukkannya

dalam inventori.

• Mengawasi keperluan dapur.

• Mengekalkan kepuasan yang tinggi iaitu pengurusan, penyediaan

makanan dan tempat membuang sampah.

• Mengawal perbelanjaan dan membuat laporan kepada pengurusan.

• Menghargai keperluan dan perbezaan budaya dalam pemakanan

setiap kanak-kanak.

• Mengetahui keperluan dan cara komunikasi yang sesuai berkenaan

pemakanan kanak-kanak.

42


• Menyediakan pemeriksaan kesihatan bagi pengendali makanan.

• Menyimpan rekod pemakanan kanak-kanak.

• Menyediakan rekod dan kapasiti pemakanan.

• Membina kerjasama dan persefahaman antara guru, ibu bapa dan

pihak pengurusan.

4.4.2 Peruntukan dan bantuan kewangan

Prasekolah mempunyai peruntukan kewangannya sendiri. Ia perlu diurus

dengan sempurna mengikut prosedur yang betul. Sebagai pengurus sekolah

Guru Besar perlu mengetahui peranan dan tanggungjawabnya dalam mengurus

kewangan tersebut .

Kewangan

1. Bantuan perkapita (LPBT) akan diberi pada kadar RM 100.00

( Ringgit

Malaysia : Seratus sahaja ) bagi setiap kanak-kanak setahun. Rujuk

Surat Pekeliling kewangan Bil. 5 Tahun 2002 – Lampiran B –

perkara A dan Lampiran C – Jadual 1

2. Penggunaan wang perkapita adalah untuk pengurusan dan

pentadbiran

hal-hal berkaitan pembelajaran prasekolah sahaja.

3. Pembelian peralatan kecil dan bahan habis guna bagi tujuan

pengajaran

dan pembelajaran.

4. Penyelenggaraan peralatan permainan dalam dan luar bilik darjah

serta

penyelenggaraan komputer dan lain-lain peralatan bagi tujuan pengajaran

dan pembelajaran.

5. Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, video tape /CD dan

lain-

lain yang bersesuaian untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran.

6. Program lawatan berunsurkan pendidikan yang boleh memberi

43


pengukuhan kepada proses pengajaran dan pembelajaran sama ada

semasa cuti persekolahan atau hari persekolahan.

7. Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.

8. Menguruskan peruntukan tambahan bagi aktiviti prasekolah

mengikut

aturan dan peratuan kewangan.

9. Sumber tambahan : boleh menggunakan mana- mana wang

peruntukan

bantuan lain/suwa sekolah untuk keperluan kelas prasekolah jika perlu.

10. Tiada yuran dikenakan ke atas murid prasekolah.

Makanan

1. Makanan hendaklah disediakan oleh sekolah di atas kadar RM 1.50

sehari bagi setiap murid. Rujuk Pekeliling Kewangan Bil.6 Tahun 2002

: Perkara 3.1 (kini dinaik ke RM 1.80)

2. Tuntutan hendaklah dibuat sekali setahun sebagaimana yang telah

ditetapkan.

3. Menguruskan peruntukan pembelian makanan tambahan /bekalan bahan

– bahan makanan dan minuman mengikut tatacara kewangan yang

ditetapkan.

4. Makanan mestilah seimbang dan mengikut menu.

5. Minuman yang mengandungi bahan pewarna adalah dilarang.

Kewangan adalah satu bahan pengantaraan dan ditukar ketika membeli

sumber yang diperlukan untuk membangun pusat pendidikan awal kanak- kanak.

Pengendalian pusat pendidikan awal kanak-kanak memerlukan pengagihan

kewangan yang bijaksana. Kealpaan dalam pengagihan dan mengurus

kewangan yang ada akan mendatangkan masalah dan menjejaskan

pelaksanaan pembelajaran di pusat pendidikan. Oleh itu pengurusan kewangan

yang baik dan teratur hendaklah dirancang dan sentiasa dikemas kini.

A. Peruntukan Makanan

44


1. Perancangaan Peruntukan Makanan/Minuman

2. Perancangan Menu Bulanan

3. Anggaran Perbelanjaan

i. Bahan Basah

ii. Bahan Kering

4. Tuntutan Perbelanjaan Bulanan

5. Buku Tunai - Pendapatan & Perbelanjaan

6. Fail Kewangan

- Surat Tuntutan Perbelanjaan

- Baucer Bayaran (sertakan resit)

B. Peruntukan Perkapita ( Surat Pekeliling Kewangan Bil 5 Tahun 2002

1. Perancangan Perbelanjaan

2. Daftar Stok Bekalan Pejabat

- Barang Kekal

- Barang Hapus Kira

C. Perancangan Tahunan Perbelanjaan Peruntukan Wang Makan

Perancangan ini hendaklah disediakan sebelum penggal persekolahan

bermula tiap-tiap tahun. Suatu perancangan perbelanjaan tahunan perlu

disediakan bagi membolehkan pihak pengurusan prasekolah mengetahui jumlah

wang yang diperlukan bagi bulan/penggal tertentu. Perancangan tahunan ini

dapat dijadikan panduan kepada pihak pengurusan prasekolah bagi

mengeluarkan wang peruntukan terlebih dahulu kepada guru prasekolah, bagi

keperluan membeli bekalan makanan/minuman, untuk bulan tertentu. Anda tidak

perlu menggunakan wang peribadi terlebih dahulu untuk perbelanjaan

makan/minum murid-murid. Di prasekolah Kementerian Pelajaran, makan minum

murid-murid prasekolah hendaklah diuruskan dan disediakan oleh

guru/pengasuh kelas prasekolah yang bertugas. Pihak pengurusan prasekolah

tidak dibenarkan sama sekali menggunakan perkhidmatan kantin/koperasi

sekolah dalam pengurusan/penyediaan makan minum murid-murid prasekolah.

D. Penyata Kewangan Bulanan

45


Di prasekolah Kementerian Pelajaran, status penyata kewangan bagi

catatan penerimaan dan perbelanjaan wang peruntukan yang diterima oleh

guru /Pembantu Pengurusan Murid(PPM) daripada Guru Besar (sebagaimana

perancangan tahunan), perlu disediakan oleh guru/PPM secara kemaskini tiap-

tiap bulan. Penyata ini perlu disemak dan ditandatangani oleh Guru Besar pada

akhir bulan dan dianggap sebagai dokumen sokongan bagi pengurusan

perbelanjaan wang peruntukan prasekolah. Ianya wajar diteliti dan diperiksa oleh

audit sekolah. Penyata kewangan ini perlu disediakan di dalam suatu buku tunai

khas.

Kesimpulannya, memang agak sukar merangka bajet, mengurus

pelaksanaannya dan mengawal perbelanjaan. Anda perlu lebih berkaliber

dan mempunyai visi menyelaras dan mengemudi pentadbiran prasekolah

dengan berkesan.

4.4.3 Kemudahan penyediaan makanan

Antara kriteria yang perlu diambil kira adalah dalam mengurus sajian

makanan termasuklah :

1. Perancangan makanan

2. Prosedur-prosedur perancangan makanan

3. Pengetahuan dalam pemakanan

4. Kakitangan pengurusan makanan

5. Pengendalian semasa kanak-kanak makan

Nasihat pemakanan perlu diberikan kepada pihak yang

dipertanggungjawabkan berkaitan pemilihan bahan mentah yang segar dalam

penyediaan makanan kepada kanak-kanak. Makanan yang dibeli mestilah

berkualiti dengan mempertimbangkan harga yang berpatutan. Kenali dan teliti

bahan makanan supaya segar, tidak luput tarikh, busuk, berkulat, hapak dan

seumpamanya. Pastikan kuantiti yang diperlukan dikira secara teliti agar tidak

berlaku pembaziran atau terlebih belanja. Semasa menyediakan makanan

hendaklah menggunakan resipi yang standard. Sediakan ruang yang

secukupnya bagi makanan yang boleh disimpan. Pastikan ada rekod jenis dan

46


kualiti makanan yang dibeli, kos yang terlibat dan bagaimana digunakan dan

lain-lain yang difikirkan perlu.

4.4.4 Mengelakkan keracunan makanan

Apa itu makanan yang selamat?

Makanan yang selamat ialah makanan yang bebas dari pencemaran.

Penyediaan makanan yang selamat adalah penting untuk mencegah keracunan

makanan. Rujuk Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 5 /1995 : Keracunan Makanan Di

Sekolah)

Fakta penting:

• Bakteria keracunan makanan boleh dipindahkan kepada orang lain dalam

sesuatu masa.

• Bakteria keracunan makanan ini boleh ditemui di hidung, mulut, tangan,

usus dan luka yang dijangkiti kuman

• Bakteria keracunan makanan ini boleh disebarkan oleh orang yang

menyediakan makanan melalui bersin, batuk ke dalam makanan dan

dengan menyentuh makanan.

• Kebanyakan wabak keracunan makanan timbul akibat dari pencemaran

makanan semasa makanan disediakan oleh orang yang menyediakan

makanan tersebut

Apa yang perlu anda buat untuk memastikan penyediaan makanan

yang selamat?

• Menjaga kebersihan diri

• Basuh tangan dengan betul, terutama sekali:

o Selepas keluar dari tandas

o Mengendalikan sisa makanan

o Selepas makan, merokok atau menghembus hidung

o Selepas mengendalikan bahan mentah dan sebelum menyajikan

makanan

47

http://www.myhealth.gov.my/myhealth/bm/pemakanan_content.jsp?lang=pemakanan&storymaster=1245732138640&storyid=1245732138640&substoryid=1132127678671


• Pastikan kuku sentiasa bersih dan pendek

• Pakai pakaian yang bersih dan penutup kepala

• Balut luka dengan pembalut luka yang kalis air

• Tanggalkan semua perhiasan seperti cincin, gelang dan jam tangan

sebelum menyediakan makanan

• Amalkan tabiat yang sihat apabila menyediakan makanan

• Gunakan sudu, garpu atau penyepit (tong) untuk menyajikan makanan

• Gunakan kain/tuala yang berasingan untuk mengelap tangan, meja dan

peralatan makan

• Gunakan papan pemotong yang berasingan untuk bahan mentah dan

yang telah dimasak

Dilarang :

• Meludah, mengorek hidung atau telinga semasa menyediakan makanan

• Makan, merokok atau mengunyah gula-gula getah atau sirih semasa

menyediakan makanan

• Batuk atau bersin ke arah makanan

• Menyentuh bahagian dalam permukaan pinggan, cawan atau gelas

semasa menghidang makanan.

• Menjilat jari semasa menyediakan makanan

• Menggaru kepala semasa menyediakan makanan

• Menghembus hidung ke dalam beg, pembungkus atau bekas yang

digunakan untuk makanan dan minuman

• Merasa makanan dengan jari atau sudu yang tidak dibasuh

• Menggunakan tangan untuk menyajikan makanan

• Menggunakan bahan bercetak seperti kertas surat khabar untuk

membungkus makanan

• Menggunakan peralatan seperti pinggan, cawan dan piring yang pecah,

retak atau rosak.

48


Mengapa memilih makanan yang selamat?

Memilih makanan yang selamat penting untuk mengelakkan keracunan

makanan.

Bagaimana untuk memilih makanan yang selamat?

Pilih bahan mentah yang segar

• Sayur-sayuran dan buah-buahan

o Tidak layu, kecut, bertukar warna dan busuk

• Ikan

o Kulit yang bersinar dan berwarna terang dan tidak diselaputi oleh

lendir yang tebal

o Cerah dan matanya tidak tenggelam

o Segar dan insangnya berwarna merah cerah (bukan perang atau

kering)

o Tidak berbau busuk

o Isi yang kenyal

• Udang

o Tidak rosak, kulitnya lutsinar tanpa tompok-tompok hitam

o Tidak berbau busuk

• Daging

o Segar dan tidak berselaput

o Tidak busuk

• Unggas

o Segar

o Tidak busuk dan tidak bertukar warna

o Lihat kepada kegemukan di dada dan kelicinan kulitnya

• Telur

o Tidak retak atau bocor

o Tidak terlalu tua atau terlampau banyak najis dan kotoran pada kulit

telur

49


• Bijirin/kekacang

o Tidak berkulat

o Tidak dicemari oleh serangga atau bahan asing

o Tidak dicampur dengan bahan lain yang lebih murah

Pilih makanan yang selamat

• Makanan dalam tin

o Tin itu tidak kemek, kembung atau berkarat

o Tudungnya tidak kembung

o Tidak bocor

o Belum tamat tarikh luput

• Makanan yang dibungkus

o Tidak bocor atau kotor

o Tidak menggunakan bahan bercetak (majalah dan surat khabar)

untuk membungkus.

Pilih makanan yang telah dimasak dengan sempurna

• Daging yang telah dimasak dengan sempurna, berwarna perang

dibahagian dalamnya

• Ayam yang telah dimasak mempunyai jus yang berwarna jernih dan tidak

berwarna merah jambu apabila dicucuk dengan garfu

• Ikan yang telah dimasak mesti mudah dipisahkan isi dari tulang dan tidak

berwarna merah jambu

• Telur kuning dan putih tidak jernih atau lutsinar

Pilih makanan yang baru dimasak

• Elakan dari memakan makanan yang disediakan terlalu awal dari masa

untuk dimakan

• Lebih baik untuk makan sebaik sahaja selepas dimasak

• Panaskan dengan sempurna makanan yang telah dihidangkan untuk

beberapa lama

50


Pilih makanan yang disimpan dengan betul (lihat website Panduan

Untuk Menyimpan Makanan Dengan Selamat)

• Bahan mentah yang mudah busuk (daging, ayam dan ikan) sepatutnya

disimpan pada suhu yang betul

• Makanan yang telah dimasak tidak disimpan bersama dengan bahan

mentah

• Elakan dari membiarkan makanan terhidang pada suhu bilik terlalu lama

(lebih dari 4 jam)

• Bungkus atau tutup makanan untuk disimpan

• Makanan yang sedia untuk dimakan yang dipamerkan harus ditutup

dengan sempurna

Panduan Untuk Menyimpan Makanan Dengan Selamat

Jika makanan tidak disimpan dengan selamat, ia akan menjadi tempat

untuk bakteria membiak dan perubahan kimia akan berlaku. Cara menyimpan

makanan yang betul adalah penting kerana :

• Untuk memastikan makanan berada dalam keadaan yang selamat

sehingga dimakan

• Untuk mengekalkan rupa dan rasa makanan tersebut

• Untuk kesedapan makanan tersebut

• Untuk mengekalkan khasiat makanan tersebut

Makanan perlu disimpan pada suhu yang betul, persekitaran yang bersih

dan dimakan sebelum tarikh luput.

Fakta penting

• Menyimpan dengan betul akan membantu untuk meminimakan makanan

menjadi basi, tercemar dan membazir.

• Makanan yang telah dimasak boleh menjadi tercemar walaupun

bercampur dengan sedikit sahaja bahan mentah.

• Meyimpan dalam peti sejuk adalah cara yang mudah dan selamat untuk

menyimpan makanan untuk tempoh yang singkat

51




• Jangan basuh sayur-sayuran hijau sebelum disimpan di dalam peti sejuk.

• Simpan mentega atau majerin berasingan dari ikan dan buah-buahan

kerana ia boleh berubah dengan bau tersebut.

• Jangan bekukan kembali makanan selepas dinyahbekukan

• Simpan telur dan yang berasaskan telur berasingan dari bawang kerana

ia boleh berubah dengan bau bawang.

• Makanan untuk bayi mesti segar dan buang lebihan makanan tersebut (ia

tidak sepatutnya disimpan langsung).

• Baca label pada pembungkus/bekas makanan untuk cara menyimpan

sebelum dan selepas membukanya.

Bagaimana untuk menyimpan makanan dengan betul?

Ada beberapa cara untuk menyimpan makanan:

• Penyejukan

• Pembekuan

• Penyimpanan pada suhu bilik

Cara untuk menyimpan makanan bergantung kepada jenis makanan.

Bagaimana cara makanan disimpan di dalam peti sejuk?

Peraturan untuk menyimpan makanan di dalam peti sejuk:

Anda perlu:

• Simpan semua makanan yang telah dimasak di dalam bekas yang

bertutup, beg plastik yang bertutup, di bungkus dengan plastik nipis atau

kertas aluminium.

(Kenapa? Ini akan mengurangkan pengeringan, pencemaran, perubahan

bau dan tumpah)

• Simpan makanan yang telah dimasak di bahagian atas dan bahagian

yang berbeza dengan yang mentah

(Kenapa? Bahan mentah seperti daging mentah dan sayur-sayuran

biasanya mengandungi bakteria yang merbahaya yang boleh mencemar

makanan yang telah dimasak dan menyebabkan keracunan dan basi)

52


• Simpan bahan mentah yang mungkin akan tumpah di dalam bekas.

Letakkan di bahagian bawah peti sejuk (Kenapa?Tumpahan dari bahan

mentah boleh mencemar makanan yang telah dimasak)

• Simpan telur dan makanan yang berasaskan telur di bahagian yang lebih

sejuk

(Kenapa? Ini adalah kerana suhu yang lebih rendah melembapkan

pembiakan bakteria)

• Bungkus sayur-sayuran dengan bekas plastik yang berlubang (Kenapa?

Ini akan mengurangkan kehilangan air dan untuk peredaran udara)

• Letak sayur-sayuran dan buah-buahan di bahagian bawah peti sejuk

(Kenapa? Untuk mengelakkan ianya rosak oleh pembekuan)

Jangan :

• Menyimpan makanan dalam tin yang telah dibuka dalam peti sejuk.

Pindahkan makanan tersebut ke dalam bekas plastik atau kaca sebelum

disimpan ke dalam peti sejuk (Kenapa? Jika disimpan dalam tin yang asal,

kandungannya akan bertindak balas dengan logam tin tersebut apabila

terdedah ke udara)

• Simpan makanan yang panas ke dalam peti sejuk

(Kenapa? Makanan yang panas perlu disejukkan dulu sebelum disimpan

untuk menghalang pertambahan kelembapan dan mengekalkan suhu di

dalam peti sejuk)

• Padatkan rak-rak di dalam peti sejuk

(Kenapa? Ini adalah untuk membolehkan udara yang sejuk beredar

dengan baik di dalam peti sejuk)

• Menyimpan daging, ikan dan unggas di dalam peti sejuk lebih dari 3 hari

(Kenapa? Kandungan protein dan kelembapan yang tinggi di dalam

makanan tersebut akan menggalakkan pembiakan bakteria dan menjadi

busuk)

• Menyimpan makanan atau lebihan makanan lebih dari 5 hari

53


Apakah yang dikatakan menyimpan beku?

Menyimpan pada suhu yang mengekalkan makanan dalam keadaan

beku. Makanan yang disimpan dalam bahagian beku boleh disimpan

untuk tempoh yang lebih lama.

Peraturan untuk menyimpan makanan di bahagian beku :

Anda perlu:

• Simpan daging, ayam dan ikan dalam bekas , beg plastik yang kedap

udara atau dibungkus dengan pembungkus polyethylene.

(Kenapa? Untuk menghalang kehilangan kelembapan dan untuk

mengelakkan pencemaran bahan makanan lain dengan baunya)

• Potong daging dan ayam kepada bahagian yang lebih kecil

(Kenapa? Bahagian yang lebih kecil akan lebih mudah dibekukan dalam

masa yang singkat)

• Bungkus makanan dengan lapisan plastik atau beg beku sebelum

disimpan ke dalam bahagian beku peti sejuk

• Basuh daging, ikan dan ayam dengan sempurna sebelum disimpan di

dalam peti beku.

Jangan :

• Menyimpan buah-buahan atau sayur-sayuran di dalam bekas beku

(Kenapa? Suhu pada tahap beku akan merosakkan tisu buah-buahan dan

sayuran)

• Masukkan ramuan ke dalam ayam sebelum disimpan. Masukkan ramuan

hanya apabila ingin dimasak.

(kenapa? Peti sejuk tidak cukup sejuk untuk membekukan daging unggas

yang disumbat itu dalam masa yang singkat)

• Menyimpan padat bahagian beku peti sejuk anda.

(Kenapa? Untuk membenarkan udara sejuk mengalir)

• Membekukan makanan dalam tin.

(Kenapa? Pada tahap beku kandungan dalam tin itu akan mengembang

54


dan keadaan ini akan merosakkan tin tersebut dan menyebabkan ia

tumpah)

Bagaimana untuk menyimpan pada suhu bilik?

Cara untuk menyimpan makanan pada suhu bilik

Anda mesti :

• Menyimpan makanan kering seperti tepung, gula, beras dan serbuk teh di

dalam bekas yang bertutup rapat.

(Kenapa? Untuk menghalang pencemaran oleh serangga dan tikus)

• Simpan makanan dalam tin di tempat yang sejuk

• Simpan sayuran seperti ubi kentang dan bawang di tempat yang sejuk

dan kering, jauh dari sinaran langsung matahari untuk menghalang

makanan tersebut dari bercambah

• Simpan susu yang telah dinyahkuman atau UHT di tempat sejuk. Simpan

di dalam peti sejuk apabila telah dibuka dan habiskan dalam masa

seminggu.

• Simpan roti pada suhu bilik di dalam bekas yang bersih, kering dan

berangin.

• Simpan tepung dalam bekas asalnya di tempat yang sejuk, kering dan

berangin. Jangan campur tepung yang lama dengan yang baru

• Simpan buah-buahan yang belum masak seperti pisang pada suhu bilik

• Jauhkan makanan dari dinding dan paip-paip bagi mengelakkan dicemari

oleh tikus dan serangga.

• Pastikan kabinet untuk menyimpan makanan bersih, kering dan berangin

Jangan :

• Menyimpan makanan bersama-sama dengan bahan kimia, ubat-ubatan

dan racun seperti racun serangga, racun rumpai, racun tikus, peluntur dan

sabun

• Biarkan makanan yang telah dimasak terhidang lebih dari 4 jam pada

suhu bilik

55


4.4.5 Perancangan menu makanan

Merancang dan menyediakan makanan yang seimbang adalah penting

bagi kanak-kanak yang membesar. Imbas kembali amalan dan rutin berkaitan

perancangan menu makanan di prasekolah anda. Adakah ia menepati kriteria

berikut?

Kriteria Merancang Makanan bagi Kesihatan

1. Kepelbagaian jenis makanan yang bernutrien dan budaya pemakanan

yang sihat.

2. Kolerasi antara budaya dan sistem pemakanan di rumah.

3. Mengamalkan sistem latihan yang sistematik dalam pengendalian

makanan.

4. Menyediakan tempat atau pun suasana pemakanan yang sesuai

dengan keperluan dan kuantiti kanak-kanak.

Mengapa perancangan menu sihat dan seimbang penting untuk

kanak-kanak prasekolah?

• Dapat memberi tenaga yang diperlukan serta mencukupi bagi kanak-

kanak dalam aktiviti belajar sambil bermain.

• Dapat membantu ketahanan badan bagi mengelak daripada jangkitan

virus serta sembuh daripada luka atau pun penyakit.

• Untuk membekalkan makanan dan snek yang sihat pada waktu yang

bersesuaian justeru baik untuk pembinaan badan dan juga pembesaran..

• Memastikan kepelbagaian dalam setiap sajian agar kanak-kanak

mendapat makanan yang seimbang.

• Untuk mengurangkan pilihan makanan berulang.

• Membuat perancangan awal bahan yang diperlukan bagi mengelakkan

daripada membeli di saat akhir atau dalam keadaan yang tergesa-gesa.

• Untuk menjimatkan masa. Dengan merujuk kepada menu yang

dirancang, anda boleh mengutamakan makanan yang boleh disedia awal.

56


Kumpulan Makanan Yang Berkhasiat Berasaskan Piramid Makanan.

Amalan makanan yang sihat ialah memilih dan makan pelbagai makanan

berasaskan Piramid Makanan. Menuru Kumpulan Kebangsaan “Healthy Eating”

(Kementerian Kesihatan , 1997) tidak ada satu jenis makanan yang dapat

membekalkan semua zat makanan yang diperlukan.

Dengan memakan pelbagai jenis makanan daripada lima kumpulan

makanan, semua zat yang diperlukan badan dapat diperoleh. Pengambilan

makanan perlu seimbang, iaitu makanan pada aras bawah piramid perlu

dimakan banyak dan makanan aras atas piramid perlu dimakan sedikit setiap

hari.

Aktiviti-aktiviti yang dirancang di dalam Program Amalan Pemakanan

Berkhasiat memberi penekanan kepada pemusatan kanak-kanak dan

kesesuaian fizikal prasekolah yang terlibat. Fakta berikut boleh membantu anda

meningkatkan pengetahuan, sikap dan amalan pemakanan yang sihat di

kalangan kanak-kanak prasekolah iaitu

1. Makan lebih sayur-sayuran dan buah-buahan

2. Pilih makanan rendah lemak dan kurang manis

3. Minum banyak air kosong

Prosedur-prosedur Perancangan Pemakanan

57

Menu menepati standard dan

piawaian

Memesan dan membeli makanan

dengan harga berpatutan tanpa

mengabaikan kualiti bahan

Menyediakan ruang menyimpan

makanan yang mencukupi

Membimbing dan

mengawasi pengendalimakanan

Ruang dan persekitaran dapur

atau pun memasak yang

sesuai serta selesa

Mendapatkan khidmat pakar

dalam penyediaan pemakanan


Rajah 2.1 Prosedur perancangan pemakanan

Saranan pengambilan makanan bagi kanak-kanak perempuan adalah

1800 hingga 2000 Kcal (tenaga) bagi setiap pengambilan manakala bagi

kanak-kanak lelaki pula ialah 2000 hingga 2500 Kcal (tenaga) bagi setiap

pengambilan.

Berikut adalah saranan pengambilan makanan untuk kanak-kanak

mengikut kumpulan makanan yang memberi tenaga (kabohidrat), protein,

lemak, vitamin, mineral, serat dan air.

Karbohidrat Vitamin

50 %5%25%12%

8%

Metabolik basalPenghadaman makananAktiviti fizikalPembesaran tisu (tissue growth)Pembuangan najis

AB1(Thiamine)B2(Riboflavin)B3(Niacin)B5(Folancin)B6(Pyridoxine)

700 – 1000 (ug RE)1.2 – 1.4 mg1.4 – 1.6 mg16 – 18 mg300 – 400 mg1.6 – 1.8 mg

58

Membuat pemeriksaan bahan

yang dipesan dengan terperinci

Pemantauan aliran kewangan dan

mendokumentasikan secara sistematik

Mengenal pasti keperluan dan selera kanak-kanak secara

individu


(faecal loss) B9(Folic Acid)B12

180 – 200 mcg3 ug

Mineral ProteinKalsiumZat besiMagnesiumZinkIodin KuprumSeleniumPotassiumKloridaSodium

800 – 1200 mg10 – 18 mg250 – 350 mg10 – 15 mg120 – 150 ug1.0 – 1.5 mg 0.02 – 0.08 mg550 – 1650 mg500 – 1500 mg250 – 750 mg

Bayi 6 bulan ke atas (2.2 g/kg), kanak-kanak 2 g/kg dan menurun sehingga 0.8 g/kg bagi dewasa.

Air70 -75 % air di dalam badan.Bayi mengambil air 10% hingga 15% daripada berat badan dan orang dewasa mengambil air 2 % hingga 4% daripada berat badan.

Tips merancang menu sihat untuk waktu makanan utama

• Pastikan hidangan utama terdiri daripada 5 kumpulan makanan dalam

Piramid Makanan Malaysia.

• Pilih hidangan daripada produk bijirin penuh

• Tambahkan buah-buahan dan sayur-sayuran dalam hidangan utama.

(contoh : tomato dalam ayam masak merah)

• Tambahkan satu sajian makanan dari kumpulan ikan, ayam,daging atau

telur dengan makanan alternatif seperti kacang panggang, kacang peas,

dal atau tauhu. Contohnya, campurkan kacang peas dalam resepi ayam

masak kicap atau campurkan tempe dalam sambal ikan bilis.

Tips merancang menu sihat untuk makanan snek

• Masukkan sekurang-kurangnya 2 kumpulan makanan yang berlainan

dalam setiap sajian snek.

• Pilih snek berkhasiat seperti sayur-sayuran, buah-buahan, roti bijirin

penuh, susu, keju dan dadih.

59


• Kurangkan snek yang terlalu manis dan melekit seperti gula-gula yang

boleh melekat pada gigi kanak-kanak yang boleh menyebabkan karies

gigi.

Senarai semak pelan perancangan menu sihat

Guna senarai semak berikut untuk memastikan menu yang anda rancang

adalah lengkap:

• Adakah kanak-kanak mendapat pelbagai jenis makanan setiap hari?

• Adakah kanak-kanak mengambil makanan daripada setiap kumpulan

makanan?

• Adakah kanak-kanak meminum susu dan air kosong setiap hari?

• Adakah anda/pembantu pengurusan murid berusaha untuk menyediakan

hidangan dengan cara memasak yang berbeza setiap hari?

• Adakah terdapat ulangan hidangan dan jenis makanan yang terlalu

kerap? Contohnya makanan bergoreng 5 kali seminggu.

• Adakah sajian anda tinggi nilai khasiatnya?

Menghidang dan menyediakan makanan

Pemilihan dan amalan pengambilan makanan sihat perlu diterapkan di

kalangan kanak-kanak sekolah. Berikut adalah panduan am untuk membantu

anda memilih makanan sihat untuk kanak-kanak agar mereka dapat makan

secara sihat dan belajar menikmati makanan berkhasiat:

1. Gunakan maklumat yang positif

Beritahu kanak-kanak bahawa semua makanan boleh memenuhi

keperluan pemakanan yang sihat. Tidak ada makanan yang baik atau

tidak baik. Kunci utama pemakanan sihat ialah pilihan dan pengambilan

makanan secara sederhana. Ajar mereka mengenai pemakanan yang

baik dengan cara yang mudah seperti yogurt dan susu boleh membantu

perkembangan tulang yang kuat atau lobak merah membantu anda

melihat dalam keadaan yang gelap.

60


2. Tumpukan kepada pemilihan makanan yang kaya dengan nutrien

Sentiasa galakkan kanak-kanak untuk memilih makanan yang kaya

dengan nutrient. Ajar mereka untuk sentiasa memilih makanan seperti:

o Buah-buahan berwarna terang sebagai snek berbanding gula-gula.

o Sayur-sayuran beraneka warna.

o Makanan yang diperkaya dengan nutrien, bijirin penuh dan yang tinggi

serat.

o Minuman bersusu berbanding minuman kordial.

o Hidangan yang kurang berminyak dan bergula.

o Hidangan yang mengandungi produk kekacang seperti tempe dan tauhu

selain ayam, daging dan ikan.

3. Jadi contoh yang baik

Kanak-kanak mudah dipengaruhi oleh keadaan sekeliling dan orang yang

rapat dengan mereka. Sebagai guru, pemilihan makanan yang anda buat akan

mempengaruhi murid. Jika anda memilih makanan yang sihat, kanak-kanak juga

akan mencontohi anda.

Selain menunjukkan contoh tabiat makan yang sihat, bincang dengan

anak-anak tentang Panduan Piramid Makanan dan pelbagai sajian makanan

lazat yang boleh dinikmati.

4. Masak bersama

Kanak-kanak lebih teruja dan berminat untuk mengambil makanan sihat

apabila mereka diberi peluang untuk menyediakan makanan. Libatkan mereka

semasa menyediakan hidangan seperti sandwich atau salad buah-buahan dalam

slot pengajaran dan pembelajaran. Benarkan mereka menambah apa yang

mereka gemar dalam makanan mengikut kreativiti mereka.

5. Bercucuk tanam bersama

Libatkan murid semasa menanam sayur atau buah di kebun, sekiranya

61


melaksanakan projek sains di prasekolah. Pilih makanan yang kaya dengan

nutrien. Bantu murid memilih satu atau dua bungkusan makanan snek

kegemaran mereka yang kaya dengan nutrien untuk dibawa ke sesi lawatan

prasekolah.

a. Pengendalian semasa kanak-kanak makan.

Berusahalah untuk memberi makanan yang pelbagai, seimbang dan

berkhasiat agar kanak-kanak prasekolah dapat membesar dan kekal sihat.

Pemilihan dan amalan pengambilan makanan sihat perlu diterapkan di kalangan

mereka. :

1. Ruang makan, meja dan kerusi perlu sesuai dengan kanak-kanak.

2. Basuh tangan dengan cara yang betul sebelum makan.

3. Duduk dengan tertib dan bersopan sebelum makan.

4. Mengamalkan membaca doa sebelum dan selepas makan.

5. Tetapkan kumpulan kanak-kanak sebelum makan.

6. Jangan berebut semasa mengambil makanan yang dihidangkan.

7. Guru dan pembantu perlu ada bersama-sama semasa kanak-kanak

makan.

8. Pihak pengurusan perlu merasa makanan sebelum dihidangkan terlebih

dahulu.

9. Semua kanak-kanak terlibat sama dalam aktiviti sebelum, sewaktu dan

selepas makan.

10.Pinggan mangkuk perlu sesuai dengan kanak-kanak.

11.Berikan kanak-kanak masa senggang yang cukup selepas makan.

b. Urusan Penyediaan Makanan/Mengemas/Membersih

Melihat sebahagian skop fungsi dan bidang tugas, perlu dinyatakan di sini

bahawa dalam urusan penyediaan makanan/mengemas/membersih, Pembantu

Pengurusan Murid bertanggungjawab ke atas tugas-tugas seperti berikut:

(a) Menyedia dan menghidangkan makanan dan minuman yang bersih,

62


berzat dan seimbang bagi murid-murid prasekolah.

(b) Mengemas dan membersihkan perkakas seperti pinggan, piring, cawan,

peralatan dapur, mangkuk, cerek, peti ais dan sebagainya.

(c) Menyedia dan mengemaskan bilik darjah dan bilik-bilik atau ruang yang

lain sebelum dan selepas kelas termasuk menyapu, mengunci kelas dan

menjaga kebersihan bilik darjah dan ruang-ruang lain.

(d) Mengatur kerusi dan meja serta membantu guru menyusun alat dan

bahan pengajaran di dalam kelas.

4.4.6 Menghidang dan menyediakan makanan.

Pemilihan dan amalan pengambilan makanan sihat perlu diterapkan di

kalangan kanak-kanak sekolah. Berikut adalah panduan am untuk membantu

anda memilih makanan sihat untuk kanak-kanak agar mereka dapat makan

secara sihat dan belajar menikmati makanan berkhasiat:

6. Gunakan maklumat yang positif

Beritahu kanak-kanak bahawa semua makanan boleh memenuhi

keperluan pemakanan yang sihat. Tidak ada makanan yang baik atau tidak baik.

Kunci utama pemakanan sihat ialah pilihan dan pengambilan makanan secara

sederhana. Ajar mereka mengenai pemakanan yang baik dengan cara yang

mudah seperti yogurt dan susu boleh membantu perkembangan tulang yang

kuat atau lobak merah membantu anda melihat dalam keadaan yang gelap.

7. Tumpukan kepada pemilihan makanan yang kaya dengan nutrien

Sentiasa galakkan kanak-kanak untuk memilih makanan yang kaya

dengan nutrient. Ajar mereka untuk sentiasa memilih makanan seperti:

o Buah-buahan berwarna terang sebagai snek berbanding gula-gula.

o Sayur-sayuran beraneka warna.

o Makanan yang diperkaya dengan nutrien, bijirin penuh dan yang tinggi

serat.

o Minuman bersusu berbanding minuman kordial.

63


o Hidangan yang kurang berminyak dan bergula.

o Hidangan yang mengandungi produk kekacang seperti tempe dan tauhu

selain ayam, daging dan ikan.

8. Jadi contoh yang baik

Kanak-kanak mudah dipengaruhi oleh keadaan sekeliling dan orang yang

rapat dengan mereka. Sebagai guru, pemilihan makanan yang anda buat akan

mempengaruhi murid. Jika anda memilih makanan yang sihat, kanak-kanak juga

akan mencontohi anda.

Selain menunjukkan contoh tabiat makan yang sihat, bincang dengan

anak-anak tentang Panduan Piramid Makanan dan pelbagai sajian makanan

lazat yang boleh dinikmati.

9. Masak bersama

Kanak-kanak lebih teruja dan berminat untuk mengambil makanan sihat

apabila mereka diberi peluang untuk menyediakan makanan. Libatkan mereka

semasa menyediakan hidangan seperti sandwich atau salad buah-buahan dalam

slot pengajaran dan pembelajaran. Benarkan mereka menambah apa yang

mereka gemar dalam makanan mengikut kreativiti mereka.

10. Bercucuk tanam bersama

Libatkan murid semasa menanam sayur atau buah di kebun, sekiranya

melaksanakan projek sains di prasekolah. Pilih makanan yang kaya dengan

nutrien. Bantu murid memilih satu atau dua bungkusan makanan snek

kegemaran mereka yang kaya dengan nutrien untuk dibawa ke sesi lawatan

prasekolah.

Pengendalian semasa kanak-kanak makan.

64


Berusahalah untuk memberi makanan yang pelbagai, seimbang dan

berkhasiat agar kanak-kanak prasekolah dapat membesar dan kekal sihat.

Pemilihan dan amalan pengambilan makanan sihat perlu diterapkan di kalangan

mereka. :

12. Ruang makan, meja dan kerusi perlu sesuai dengan kanak-kanak.

13. Basuh tangan dengan cara yang betul sebelum makan.

14.Duduk dengan tertib dan bersopan sebelum makan.

15.Mengamalkan membaca doa sebelum dan selepas makan.

16.Tetapkan kumpulan kanak-kanak sebelum makan.

17.Jangan berebut semasa mengambil makanan yang dihidangkan.

18.Guru dan pembantu perlu ada bersama-sama semasa kanak-kanak

makan.

19.Pihak pengurusan perlu merasa makanan sebelum dihidangkan terlebih

dahulu.

20.Semua kanak-kanak terlibat sama dalam aktiviti sebelum, sewaktu dan

selepas makan.

21.Pinggan mangkuk perlu sesuai dengan kanak-kanak.

22.Berikan kanak-kanak masa senggang yang cukup selepas makan.

Urusan Penyediaan Makanan/Mengemas/Membersih

Melihat sebahagian skop fungsi dan bidang tugas, perlu dinyatakan di sini

bahawa dalam urusan penyediaan makanan/mengemas/membersih, Pembantu

Pengurusan Murid bertanggungjawab ke atas tugas-tugas seperti berikut:

(a) Menyedia dan menghidangkan makanan dan minuman yang bersih,

berzat dan seimbang bagi murid-murid prasekolah.

(b) Mengemas dan membersihkan perkakas seperti pinggan, piring, cawan,

peralatan dapur, mangkuk, cerek, peti ais dan sebagainya.

(c) Menyedia dan mengemaskan bilik darjah dan bilik-bilik atau ruang yang

lain sebelum dan selepas kelas termasuk menyapu, mengunci kelas dan

menjaga kebersihan bilik darjah dan ruang-ruang lain.

(d) Mengatur kerusi dan meja serta membantu guru menyusun alat dan

bahan pengajaran di dalam kelas.

65


TAJUK 5 Pengurusan Kewangan Pusat Prasekolah

5.1 SINOPSIS

Unit ini dibahagikan kepada empat bahagian utama yang akan

membincangkan topik berkaitan pengurusan kewangan di pusat prasekolah.

Antara topik yang disentuh dalam pengurusan. kewangan ialah tentang

pemerolehan kewangan, merancang, mengawal dan membelanjakan serta

66


penyediaan buku stok. Pengurusan kewangan yang baik dapat menyediakan

perkhidmatan pembelajaran yang efisien kepada kanak-kanak.



1. Mengenal pasti sumber pemerolehan kewangan di pusat prasekolah.

2. Mengetahui bagaimana merancang , mengawal dan membelanjakan

kewangan dengan betul.

3. Menghuraikan tentang penyediaan buku stok di pusat prasekolah.

5.3 KERANGKA TAJUK -TAJUK

5.4 Pengurusan kewangan

5.4.1 Sumber/ pemerolehan kewangan

Sumber kewangan merupakan asas penting untuk menguruskan kelas

prasekolah.Sumber kewangan yang kukuh dapat membangunkan kelas

prasekolah dengan serba lengkap dengan pelbagai kemudahan. Terdapat

berbagai cara untuk memperolehi sumber kewangan di prasekolah. Antara

sumber kewangan yang boleh diperolehi melalui:

(i) sumbangan dari ibu bapa, atau orang perseorangan

67

Pengurusan kewangan di

pusat prasekolah.

Pemerolehan kewangan

Mengawal dan membelanjakan

kewangan

Merancang kewangan prasekolah

Penyediaan buku stok


(ii) pemberian grant per-kapita oleh kerajaan,

(iii) bantuan makanan

(iv) pinjaman

(v) pertubuhan bukan kerajaan

(vi) badan kebajikan

(vii) yuran

(viii) dana

Pihak Kerajaan mmempunyai peruntukkan kewangan yang khusus untuk

disalurkan kepada prasekolah . Kementerian Kerajaan menyalurkan peruntukkan

kepada Prasekolah Kementerian Pelajaran, Kementerian Perpaduan

menyalurkan peruntukkan kepada Tabika Perpaduan manakala Kementerian

Tanah dan Luar Bandar menyalurkan peruntukkan kepada Tabika KEMAS. Ia

disalurkan dalam bentuk pemberian grant per-kapita oleh kerajaan. Pemberian

dan Bantuan ,pemberian bermaksud wang atau barangan yang diperuntuk dan

diagihkan kepada sekolah untuk menampung keperluan pembelajaran dan

pengajaran misalnya Bantuan Per Kapita. Pemberian juga termasuklah wang

atau barangan yang diperuntuk dan diagihkan kepada sekolah untuk

menampung pembekalan makanan bermasak atau bahan makanan mentah

kepada murid prasekolah iaitu Pemberian Bantuan Makanan Pelajar.Pemberian

Bantuan Per Kapita ( Per Capita Grant - PCG )Peruntukan ini hendaklah

dibelanjakan pada tahun semasa dan tidak melebihi 10% daripada jumlah asal

PCG yang diterima dalam tahun berkenaan yang dibenarkan dibawa ke tahun

hadapan. Peruntukan ini hendaklah diakaunkan ke dalam Buku Tunai Kumpulan

Wang Kerajaan.

Prasekolah Persendirian menggunakan modal sendiri dan mengenakan

yuran yang tertentu bagi menampung perbelanjaan prasekolah mereka. Yuran ini

tidak sama antara satu sama lain. Banyak faktor yang mempengaruhi kadar

yuran antaranya lokasi, premis, dan perkhidmatan yang ditawarkan. Berbeza

68


dengan prasekolah kerajaan di mana perjalanan prasekolahnya tidak mendapat

sebarang bantuan kerajaan atau separa kerajaan semuanya ditanggung oleh ibu

bapa kanak-kanak. Yuran hendaklah dibayar pada setiap awal bulan mengikut

kehendak pengurusan tadika itu sendiri. Semakin tinggi yuran yang dibayar

semakin baik tahap kualiti pembelajaran diprasekolahnya

Sumbangan adalah satu pemberian secara sukarela dan ikhlas dengan

tanpa adanya imbalan yang bersifat keuntungan, selain itu dengan adanya

sumbangan dapat menjadikan prasekolah yang lebih baik dan kondusif.

Sumbangan boleh di perolehi dari ibu bapa , perseorangan Yang Berhormat ,

Syarikat dan Agengsi kerajaan dan bukan kerajaan (NGO)

Contohnya :-

Sumbangan makanan , seperti milo, minuman bijirin dan sebagainya.

Sumbangan peralatan contohnya alat bantu mengajar, perabot, buku ,

permainan luar.

Sumbangan pakaian seragam dan baju sukan

Sumbangan kewangan untuk menjalankan aktiviti contohnya Sukaneka ,

Hari Keluarga dan Lawatan

Sumber kewangan juga boleh diperolehi dari aktiviti atau program yang di

dianjur atau dikelolakan oleh pihak prasekolah itu sendiri seperti hari karnival,

jualan kupon, jogathon, serta jualan bahan terpakai. Sebelum menjalankan

aktiviti, pihak prasekolah perlulah menyediakan satu kertas kerja untuk tujuan

tersebut. Pengurusan prasekolah akan lebih tersusun dan perjalanannya lebih

teratur, jika dana kewangan banyak.Ia juga akan menjadikan prasekolah lebih

kondusif. Contoh format kertas kerja yang dicadangkan ialah:-

69


Tajuk : Tajuk projek,nama prasekolah,nama pemohon,alamat,agensi yang

dituju,bajet keseluruhan,tandatangan dan tarikh menghantar.

Abstrak : Lebih kurang 200-500 perkataan,merumuskan segala perkara

penting,kehendak utama,objektif dan anggaran dapatan.

Masalah Utama : Nyatakan dengan jelas masalah yang dihadapi oleh prasekolah

kerana terpaksa meminta bantuan atau derma.

Objektif : Nyatakan dengan jelas kehendak-kehendak guru malah dan keperluan.

Prosuder : Nyatakan bagaimana anda dapat mencapai objektif yang anda

kehendaki secara terperinci.

Penilaian : Nyatakan bagaimana anda akan memberitahu agensi terlibat selepas

objektif tercapai.

Kelengkapan dan peralatan : Prasekolah anda mungkin mengkehendaki pekerja

baru, pastikan anda menyatakan apakah kelayakan atau keperluannya.

Keperluan Staf : Pastikan anda mengetahui siapakah yang perlu mengetuai

projek itu jika memerlukan pekerja baru nyatakan kenapa pekerja baru di

perlukan.

Bajet : Tunjukkan keseluruhan anggaran kos projek. (keperluan staf peralatan

yang digunakan,pengangkutan,cara memungut, dan pengurusan).

5.4.2 Kegunaan sumber kewangan

Sumber kewangan yang diperolehi ini digunakan untuk menanggung

Perbelanjaan mengurus tadika atau prasekolah yang meliputi makanan,

pembelian peralatan pembelajaran, bahan-bahan untuk aktiviti, gaji kakitangan

70


dan pengurusan. Pengurusan kewangan dan sumber yang cekap dan mantap

boleh menjamin perjalanan program prasekolah berjalan dengan lancar.

Pengurusan Kewangan Prasekolah adalah tertakluk kepada pihak

pengurusan sekolah berdasarkan kepada garis panduan penggunaannya.

Contoh: Penggunaan Bantuan Per Kapita(PCG)

Bantuan Per Kapita ( PCG ) merupakan satu bantuan kewangan untuk

pembelajaran yang diperuntukkan kepada setiap murid sekolah sama ada

Sekolah Bertaraf Kerajaan atau Bantuan Kerajaan. Kadar-kadar tertentu

ditetapkan bagi memudahkan tuntutan dibuat oleh pihak sekolah

Pembelian peralatan kecil dan bahan habis guna bagi tujuan pengajaran

dan pembelajaran.

Penyelenggaraan peralatan permainan dalam dan luar bilik darjah serta

penyelenggaraan komputer dan lain-lain peralatan bagi tujuan pengajaran

dan pembelajaran.

Pembelian buku rujukan, ensaiklopedia, perisian, video tape dan lain-lain

yang bersesuaian untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran.

Program dan lawatan berunsurkan pendidikan yang boleh memberi

pengukuhan kepada proses pengajaran dan pembelajaran sama ada

semasa cuti persekolahan atau hari persekolahan ( misalnya melawat

Zoo pada hari persekolahan semasa tema Haiwan Liar, melawat Muzium

semasa tema Masyarakat, Negeri dan Negara, melawat Taman Bunga

semasa tema Bunga atau melawat ke dusun buah-buahan semasa tema

Buah-buahan )

Perolehan harta modal adalah tidak dibenarkan.

5.5 Merancang ,mengawal dan membelanjakan kewangan Prasekolah

71


Sebelum satu- satu prasekolah ditubuhkan, adalah perlu untuk guru

membuat perancangan sebelum dan semasa prasekolah tersebut dijalankan.

Perancangan kewangan yang baik dapat membantu perjalanan prasekolah

menjadi tersusun dan lancar.

Tugas untuk merancang, mengawal dan membelanjakan kewangan di pusat

prasekolah adalah menjadi tangungjawab guru. Guru perlu membuat beberapa

perkara seperti di bawah:-

• Perancangan

- Menyediakan perancangan perbelanjaan tahunan untuk pihak

pentadbiran.Ia biasanya disediakan sebelum bermula

persekolahan. Perancangan ini termasuklah perancangan membeli

keperluan makan dan minum. Setiap perancangan ini akan

disemak oleh pihak pentadbir.

- Guru juga bertangungjawab merancang keperluan peralatan

perabot yang bersesuaian dengan kanak-kanak , bahan

pembelajaran yang serta kadar insuran yang akan diambil.

- Contoh penyediaan peralatan yang digunakan pada permainan luar

dan peralatan dalaman adalah disarankan seperti berikut:

a. Peralatan Dalaman

Bil Pusat Pembelajaran Peralatan Unit1. Pusat Bahasa 1. Carta poket

2. Buku besar3. Buku cerita kanak-kanak4. Buku kecil bergambar5. Buku Puisi kanak-kanak6. Buku cerita/ lagu kanak-kanak

111111

2. Pusat Teknologi 1. Telivisyen2. CD, DVD & Radio

11

72


3. Komputer4. Pencetak5. Perisian

211

3. Pusat Manipulatif 1. Board plus starter kit diperbuat dari tech-foam

2. Linking quarter circle block3. Pelbagai jenis bentuk Blok

1

11

4. Pusat Kognitif 1. Alat pengukur2. Kanta pembesar3. Set magnet4. Set Tabung uji5. Foam alphabet6. Foam numbers7. Alat penimbang8. Alat formasi bentuk geografi9. Model haiwan10.Model Sayur-sayuran11.

11111111 set1 set1 set

5. Pusat Pendidikan Islam 1. Carta huruf Hijaiyyah2. Huruf-huruf jawi3. Cop huruf jawi4. Buku cerita5. Buku cerita pendidikan moral /

tauladan6. Panduan wuduk/ Solat7. Kelengkapan solat

1 set1 set1 set1 set1 set

1 set1 set

6. Pusat Kreativiti dan Estetika

1. Warna air2. Berus3. Apron4. Peralatan dan media lukisan5. Play dough6. Serbuk warna7. Alat Permainan dalam8. Alat muzik

202020201010 kotak2 set1 set

b. Perabot Prasekolah

Bil Butiran Perabot Spesifikasi bahan Unit1. Meja Trapezium • 1200mm x 600mm x 560mm tinggi

• Papan lapis@ papan solid tebal 18mm• Plastik tak mudah lekok tebal tak kurang

5 mm• Kaki meja- besi bulat 50mm@ kayu beluti

45 x 45 mm

4 buah

2. Meja rectangular Sama seperti diatas 4

73


3. Meja bulat • Garis pusatmn1200mm, tinggi 560 mm• Papan lapis@ papan solid, Tebal tidak

kurang 18mm atau plastik tak mudah lekok

• Kaki meja besi bulat 50mm @ kayu beluti.

4

4 Kerusi Murid • Tinggi 650mm dari lantai. Penyandar 230mm lebar tak kurang 400mm x 360mm.

• Kayu@papan lapis tak kurang 12 mm• Kaki kerusi- beluti 40x40mm

25

5. Kotak menyimpan carta

• 1015mmx330mmx790mm tinggi• Diperbuat daripada kayu/ plywood.

2

6. Rak buku (Low Book shelf)

• 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

2

7. Rak manipulatif • 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

2

8. Rak Buku (single sided library shelf)

• 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

2

9. Rak serbaguna • 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

2

10

Rak ABM beroda • 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

4

11

Rak Buku berlipat • 1220mmx400mmx760mm tinggi• Papan lapis-tebal tak kurang 4mm

1

12

Papan Esel • 1200mmx300mmx1200mm tinggi• Papan soft board/ white board• Roda berkunci garispusat 25mm

2

c. Peralatan Permainan Luar Prasekolah.

Bil Peralatan Spesifikasi Unit1 Papan Jongkang-

jongkit• 3000mm – 3600 panjang• 300mm – 450 mm tinggi

1

2 Buaian • 2000-2100 tinggi• Saiz tempat duduk 600x100mm• Tali buai 1250-1800 mm panjang

2

74


3. Gelongsor • Panjang 3200mm x 630mm lebar• Tinggi tangga 1500mm• Bahan berasaskan plastik

1

4. Rangka Bergayut • Tinggi 1200-1500mm• Palang 1500mm -2100 mm• Lebar 600mm

1

5. Kotak main air • Ukuran 800 x 600 x 300mm tinggi• Kotak Plastik

1

6. Kotak main pasir • Ukuran 800 x 600 x 300mm tinggi• Kotak Plastik

1

7. Terowong • Ukuran 2500mm panjang x 600-900mm• Komponen utama silender

1

8. Tiang bola keranjang • Tinggi 2500mm• Garis pusat gelong lontaran 350mm• Daripada besi@kayu yang kukuh

1

9. Pondok • Ukuran 3180-1830mm• Bahan berasaskan plastik• Mampu menampung 5 kanak-kanak

1

10

Getah pelapik • Saiz 300mm x 300mm• Diperbuat daripada getah

16

Rajah 6 : Kelengkapan peralatan dalam dan luaran prasekolah

Setiap barangan atau alatan yang hendak dibeli perlu dinyatakan harga

berdasarkan tawaran pembekal.

• Kawalan dan perbelanjaan

- Mengawal perbelanjaan dan akaun prasekolah supaya segala

perbelanjaan mempunyai akauntibiliti.Kawalan dan perbelanjaan ini

dapat membantu guru berbelanja secara berhemah dan tidak

berlaku pembaziran.

5.6 Penyediaan buku stok pembelian dan penerimaan

Dalam pengurusan pusat prasekolah, adalah menjadi keperluan untuk

menyediakan buku stok bagi pembelian atau penerimaan iaitu buku inventori

alatan yang diterima dan menyediakan buku stok bahan basah dan kering

75


Inventori

Sebagai satu definisi ringkas inventori ialah barang-barang yang disimpan

untuk kegunaan masa depan sama ada untuk dijual atau diproses. Barang-

barang ini mungkin terdiri daripada berbagai bentuk, seperti bahan mentah,

barang-barang separuh siap (dalam proses pembuatan) atau barang-barang

yang telah siap. Barang-barang keperluan pejabat, alat kelengkapan dan tenaga

manusia yang diambil khas untuk menampung keperluan sesuatu projek masa

depan juga dianggap satu inventori.

Terdapat beberapa sebab mengapa inventori perlu disimpan. Kerap kali

wujud satu jangka masa di antara waktu pesanan yang dibuat tidak akan tiba

dengan serta merta. Oleh itu untuk menjamin supaya barang yang hendak

digunakan tidak kehabisan, simpanan atau inventori adalah diperlukan.

Sungguhpun pembekal boleh menhantar dengan kadar segera tetapi pelanggan

kerapkali akan dikenakan kos pengangkutan yang tinggi untuk menampung kos

hantaran, misalnya hantaran ekspres.

Pengurusan Inventori Peralatan

Terdapat dua perkara utama dalam pengurusan inventori iaitu bilangan

unit yang perlu dipesan dalam setiap pesanan dan bila pesanan harus dibuat.

Objektif utama dalam membuat kedua-dua keputusan ini supaya jumlah kos

pengurusan inventori yang dibincangkan adalah minimum. Kos memberi kesan

yang berlainan. Misalnya kos menyimpan inventori dapat dikurangkan jika

bilangan unit yang dipesan kecil dan dengan itu bilangan unit yang disimpan juga

kecil. Tetapi untuk memenuhi permintaan, jika pesanan adalah kecil, pesanan

perlulah dibuat lebih kerap.Contoh inventori ialah Peralatan dan kelengkapan

pejabat (alat pengira, kipas angin, dsbnya).Perabot, permaidani, langsir,

Definisi Bekalan Pejabat

Termasuk semua barang luak (consumables) (ball pen, kertas am

dsbnya). Alat tulis serta kelengkapan pejabat takluak (non-consumable) yang

76


rendah nilainya dan tidak ekonomi untuk dikesan penempatannya secara satu

persatu (gunting, stapler dsbnya).

Merancang keperluan

1. Menentukan keperluan

2. Mengkaji penggunaan

3. Membuat anggaran penggunaan

Perolehan / Pembelian

Tujuan untuk mendapatkan nilai yang terbaik.

1. Pembelian yang paling menguntungkan.

2. Pastikan peruntukan mencukupi.

3. Kuasa pembelian diperolehi.

4. Spesifikasi barang ditentukan.

5. Nasihat teknikal diperolehi.

6. Dasar dan pertaturan pembelian dipatuhi.

Penyimpanan

Tujuan untuk mengelakkan daripada kehilangan, kekurangan, kerosakan,

keusangan dan kelusuhan.

1. Simpan di tempat yang sesuai dengan jenis barang.

2. Memberi perhatian kepada cara susunan barang-barang.

3. Pastikan keselamatan barang-barang.

4. Sediakan tanda-tanda amaran.

Penyelenggaraan

Tujuan untuk melanjutkan usia penggunaan barang dan sentiasa di

peringkat yang efisyen dan untuk menentukan keselamatan pengguna.

Jenis-jenis penyelenggaraan:

1. Penyelenggaraan dirancang.

2. Penyelenggaraan tidak dirancang.

77


Pemindahan / Pengeluaran

Tujuan: Bagi mempastikan bahawa kesemua pemindahan atau

pengeluaran dibuat dengan kebenaran.

1. Pemindahan/pengeluaran barang dibuat dengan kebenaran bertulis.

2. Pastikan barang yang dipindah sampai ke destinasinya.

3. Dapatkan perakuan terima pemindahan.

4. Pengeluaran biarlah dalam kuantiti yang munasabah.

Penggunaan

Tujuan: Bagi mempastikan harta Kerajaan digunakan dengan berkesan

untuk mencapai objektif tertentu.

1. Penggunaan mengikut keperluan barang-barang.

2. Penggunaan mengikut cara yang ditetapkan.

3. Penggunaan adalah di bawah kawalan/penyeliaan.

4. Penggunaan hendaklah dibuat secara berhati-hati.

Merekod

Tujuan: Kawalan secara dokumen supaya dapat mengesan dan

mengakaun semua harta yang dimiliki.

1. Pastikan semua harta kerajaan direkod dengan kemaskini. (rujuk pekeliling

perbendaharaan 2/1991

2. Wujudkan sistem maklumat yang kemaskini dan berkesan bagi memudahkan

pihak pengurusan mencapai penggunaan yang optima serta pengurusan harta

yang cekap.

3. Pastikan semua harta kerajaan mempunyai label hak milik kerajaan dan

nombor kod.

Jenis daftar rekod

Daftar harta modal - kew 312, 312a

Daftar inventori - kew 313

78


Daftar stok dan bekalan pejabat -kew 314

Daftar pergerakan harta modal – kew 315

Pemeriksaan / Verifikasi

Tujuan : Kawalan secara fizikal supaya dapat mempastikan barang-

barang masih ada dalam keadaan yang baik.

1. Verifikasi/pemeriksaan perlu diadakan mengikut lat masa yang ditentukan.

2. Pemeriksa/pemverifikasi stok perlu dilantik secara bertulis.

3. Pemeriksaan dibuat secara sistematik.

4. Sediakan laporan-laporan yang tertentu.

Pelupusan

Tujuan: Bagi membatalkan atau mengeluarkan rekod barang-barang

daripada daftar.

1. Membolehkan jabatan membeli atau mendapatkan barang baru.

2. Menjimatkan ruang simpanan.

3. Mengelakkan susut nilai yang berterusan.

4. Mengelakkan kemungkinan barang disalahgunakan.

5. Mengelakkan risiko kehilangan.

Kehilangan

Tujuan: Mempastikan bahawa segala kes kehilangan harta kerajaan

disiasat, dilapor dan tindakan sewajarnya diambil.

1. Semua kehilangan perlu dilaporkan.

2. Kehilangan jenayah memerlukan laporan polis serta laporan awal

3. Siasatan jabatan/kementerian perlu diadakan.

4. Laporan akhir.

5. Dapatkan ganti jika kehilangan wang.

6. Hapus kira jika kehilangan barang/ wang.

Buku Stok Bahan Basah dan Kering

79


Buku stok pembelian bahan basah dan kering juga perlu direkodkan. Ia

perlu dinyatakan dengan jelas tentang barangan yang diterima berserta

kuantitinya. Buku stok ini juga perlu diperiksa oleh pentadbir bagi mengelakkan

ketidakseragaman dengan perancangan pengurusan perbelanjaan. Pembantu

guru juga bertangungjawab dalam menyempurnakan kelancaran pengurusan

pusat prasekolah ini.

TAJUK 6 Pengurusan Kesihatan dan Keselamatan

80


6.1 SINOPSIS

Unit ini dibahagikan kepada dua bahagian utama yang akan

membincangkan topik merancang persekitaran yang sihat dan aspek-aspek

keselamatan kanak-kanak.

Antara topik yang disentuh dalam merancang persekitaran yang sihat

termasuklah penyimpanan rekod kesihatan kanak-kanak, pengurusan kanak-

kanak sakit, pengurusan bilik darjah (cahaya dan peredaran udara), latihan

penggunaan tandas, rehat dan tidur dan pendidikan kesihatan.

Seterusnya topik keselamatan kanak-kanak akan menghurai dengan lebih

lanjut berkaitan merancang keselamatan luar dan dalam prasekolah,

keselamatan kanak-kanak di pusat prasekolah (normal dan berkeperluan khas),

penderaan kanak-kanak, peralatan (perabot dan peralatan permainan luar dan

dalam) serta keselamatan ketibaan dan kepulangan kanak-kanak.



4. Mengenal pasti garis panduan dan peraturan keselamatan dan kesihatan

pusat prasekolah.

5. Mengetahui bagaimana merancang persekitaran yang sihat.

6. Menghuraikan tentang keselamatan kanak-kanak.


81


6.4 Merancang persekitaran yang sihat

Prasekolah merupakan tempat transit pertama dari rumah ke alam

pendidikan yang lebih formal. Unsur keselamatan sering menjadi persoalan di

prasekolah, lebih-lebih lagi kanak-kanak mudah dan sering ditimpa kemalangan

kerana kurang peka pada bahaya di sekeliling mereka. Sebagai seorang guru

prasekolah yang prihatin dan bertanggungjawab seharusnyalah anda

mengambil langkah-langkah keselamatan bagi memastikan kanak-kanak

prasekolah berada dalam keadaan selamat, bersih dan sihat dari aspek emosi

dan fizikal dan sentiasa di bawah pengawasan dan penjagaan orang dewasa.

6.4.1 Penyimpanan Rekod Kesihatan Kanak-Kanak

82

Pengurusan Kesihatan dan Keselamatan

Merancang persekitaran yang sihat

Merancang keselamatan luar dan dalam Prasekolah

Penyimpanan rekod kesihatan kanak-kanakPengurusan kanak-kanak sakitPengurusan bilik darjah (cahaya dan peredaran udara)Latihan penggunaan tandasRehat dan tidurPendidikan kesihatan

Keselamatan kanak-kanak di pusat prasekolah (normal dan berkeperluan khas)Penderaan kanak-kanakPeralatan (Perabot dan peralatan permainan luar dan dalam)Keselamatan ketibaan dan kepulangan kanak-kanak.


Menjadi kewajipan pihak pengurusan prasekolah untuk menyimpan Buku

Rekod Kesihatan dan Laporan Pergigian kanak-kanak. Anda perlu mencatat

segala laporan doktor berkaitan kanak-kanak terbabit sekiranya kanak-kanak

mendapatkan bantuan pakar perubatan. Rawatan yang diterima perlu dicatatkan

supaya mudah merujuk kembali apakah jenis rawatan yang diterima dan ubat-

ubatan yang disyorkan pada kanak-kanak berkenaan. Penyakit ataupun

kemalangan yang pernah dialami oleh kanak-kanak juga perlu direkodkan.

Begitu surat yang berkaitan seperti cuti sakit.

6.4.2 Pengurusan Kanak-Kanak Sakit

Apabila kanak-kanak sakit di prasekolah, segeralah menghubungi ibu

bapa atau waris/penjaga kanak-kanak. Asingkan kanak-kanak di sudut khas

dengan memantau perkembangan kesihatan sehingga kanak-kanak dijemput

oleh ibu bapa. Bersikap telus dengan ibubapa dan berbincang agar kanak-kanak

yang sakit dapat rawatan yang tepat dan segera. Sebagai guru, anda perlu

rekodkan sebarang masalah kesihatan kanak-kanak. Bertanyalah mereka yang

arif untuk mendapat nasihat kesihatan sekiranya anda cemas dengan situasi

yang dihadapi. Hubungi talian hospital untuk bantuan sekiranya perlu. Sekiranya

kecederaan serius, guru harus membawa pelajar itu ke klinik berhampiran bagi

rawatan selanjutnya.

Apabila kanak-kanak terlibat dengan kemalangan, laporan perlu

disiapkan segera dengan merujuk pada masa, tempat dan mereka yang terlibat.

Anda perlu melaporkan kejadian kemalangan ataupun kebakaran yang serius.

Mereka yang berkhidmat di prasekolah perlu mengetahui cara-cara memberi

pertolongan cemas yang asas seperti membalut luka kecil. Sekurang-kurangnya

anda atau pembantu mengetahui cara-cara memberi bantuan pernafasan CPR.

Pastikan guru dan pembantu menjalani pemeriksaan tahap kesihatan dari

semasa ke semasa.

6.4.3 Pengurusan Bilik Darjah (Cahaya Dan Peredaran Udara)

83


Faktor-faktor yang boleh mempengaruhi corak dan suasana interaksi di

dalam bilik darjah pada lazimnya boleh diklasifikasikan kepada tiga kategori iaitu

faktor fizikal, faktor kemanusiaan yang boleh di lihat dari segi faktor sosial dan

emosi, dan faktor teknikal (Mak Soon Sang,2008).

Ruang di dalam premis prasekolah harus menerima pengudaraan dan

pencahayaan yang mencukupi. Cahaya yang mencukupi serta pintu dan

orientasi tingkap yang terbuka membolehkan pengedaran udara yang

secukupnya diterima. Hasilnya terjelma suasana yang harmonis, ceria, dan

semangat kepada kanak-kanak dan guru untuk berada lebih lama di prasekolah.

Pengudaraan perlu diadakan di dalam bangunan samaada secara

semulajadi atau mekanikal. Peruntukan bukaan minimum untuk tujuan

pencahayaan dan pengudaraan secara semulajadi telah pun tersedia

sepertimana yang terkandung di dalam Undang-undang Kecil Bangunan

Seragam (UBBL) 1984.

Pengaliran udara secara semulajadi ada kaitan dengan kesihatan dan

keselesaan kanak-kanak. Bukan sahaja berlaku penyejukan ruang dalaman

tetapi anda dapat mematuhi kehendak (UBBL) dan kehendak-kehendak

penguasa tempatan. Pihak bertanggung jawab sepatutnya memperbaiki dan

memperluaskan kefungsian bukaan secara kreatif dan bijaksana untuk

memakmurkan dan memanjangkan hayat bangunan.

Seterusnya keseluruhan elemen-elemen landskap dapat membantu

memberi keselesaan menerusi pengudaraan secara semulajadi juga perlu

disepadukan.

6.4.4 Latihan Penggunaan Tandas

Menjadi tanggungjawab guru melatih kanak-kanak dengan amalan ke tandas

supaya lama kelamaan kanak-kanak yakin dan boleh berdikari. Pastikan kanak-

kanak mengetahui kedudukan tandas di prasekolah. Latih kanak-kanak supaya

mereka tahu bila masanya mereka perlu ke tandas. Anda perlu menggalakkan

kanak-kanak supaya berani menyuarakan hasratnya. Didik kanak-kanak supaya

mereka tahu tentang aurat dan betulkan tabiat kanak-kanak yang suka

menanggalkan seluar di luar bilik air tanpa segan silu. Kadang kala ini berlaku

pada kanak-kanak berkeperluan khas.

84


Seterusnya, bimbing kanak-kanak menggunakan tandas dengan betul

dan membersihkannya selepas digunakan. Dalam masa yang sama, anda perlu

pastikan tandas tersebut berfungsi. Pada peringkat awal, guru perlu memastikan

kanak-kanak dapat membersihkan dirinya dengan betul. Tegur kanak-kanak

secara berhikmah apabila pakaian mereka basah kuyup atau tidak menyimbah

selepas menggunakan tandas. Pastikan kanak-kanak mengamalkan tabiat

membasuh tangan selepas ke tandas. Bagi yang beragama Islam, guru boleh

melatih mereka mengamalkan bacaan doa sebelum masuk dan selepas keluar

dari tandas. Cara menjaga kebersihan diri boleh ditekankan dalam penyampaian

pengajaran dan pembelajaran di bilik darjah. Langkah ini bagus bagi membantu

kanak-kanak serta keluarganya.

6.4.5 Rehat Dan Tidur

Kanak-kanak prasekolah kebiasaannya aktif dan mempunyai lebihan

tenaga. Sebagai guru anda perlu cakna terhadap kebajikan kanak-kanak di

bawah jagaan anda di prasekolah. Menurut Teori Hierarki Maslow, tidur dan

rehat merupakan antara keperluan fisiologi dan biologi individu kanak-kanak.

Kanak-kanak harus diberi masa senggang antara setiap slot sebagai

transisi bagi kesediaan dirinya untuk menerima pembelajaran yang seterusnya.

Begitu juga selepas waktu makan. Terdapat kanak-kanak yang lambat

berkembang dan memerlukan lebih masa berbanding rakan-rakan sebaya. Anda

harus menangani perbezaan individu kanak-kanak supaya keseronokan di

prasekolah dapat dikekalkan.

Wajarlah anda memberi ruang kepada kanak-kanak yang tidak dapat

menumpukan perhatian kerana mengantuk di prasekolah. Berbincanglah dengan

ibu bapa kanak-kanak sekiranya tabiat tidur kanak-kanak tersebut sering tidak

mencukupi dan dikesan berlanjutan.

6.4.6 Pendidikan Kesihatan

85


Untuk pengawalan kesihatan yang baik kanak-kanak perlu menjaga kebersihan

tangan, gigi, pengendalian makanan yang betul dan sedikit berhubung senaman

dan kaitannya dengan kesihatan badan.

Tangan yang tidak dibasuh mempunyai banyak kuman yang boleh

menyebabkan kanak-kanak akan sakit. Ini adalah disebabkan kuman berada di

merata-rata tempat termasuk pada tangan yang tidak berbasuh dan kelihatan

bersih. Pastikan juga kuku sentiasa dipotong pendek dan kemas.

Tabiat suka makan makanan yang digoreng yang lazimnya mengandungi

kolestrol ialah salah satu faktor utama berlakunya gejala pelbagai penyakit.

Pengambilan gula yang keterlaluan boleh menyebabkan penyakit kardiovaskular

disamping penyakit-penyaklit lain seperti tekanan darah tinggi, kegendutan dan

penyakit kencing manis. Kegiatan sosial yang sentiasa melibatkan jamuan

secara besar-besaran juga merupakan salah satu aktiviti yang kurang sihat.

Faktor-faktor persekitaran banyak mempengaruhi kesihatan kanak-

kanak. Antaranya termasuklah

a. Pencahayaan : Kita akan lebih sihat jika tinggal ditempat yang mempunyai

cahaya yang cukup. Kuman mudah merebak ditempat yang kurang

mendapat cahaya matahari. Walau bagaimanapun cahaya yang terlalu

terang atau malap mungkin akan merosakkan mata. Oleh itu

pencahayaan mestilah sesuai.

b. Pengudaraan : Kita memerlukan udara yang bersih dan segar setiap hari.

Satu cara untuk mendapatkan udara yang bersih ialah dengan menanam

pokok. Ia juga mengurangkan kadar pencemaran udara di rumah dan

sekolah. Selain itu ia akan menjadi sumber bekalan oksigen tambahan di

persekitaran kita.

c. Tempat tinggal yang selesa: Tempat tinggal yang bersih akan

mencetuskan suasana yang selesa dan harmoni. Rumah yang bersih

juga boleh mewujudkan interaksi yang positif antara keluarga. Jika

keadaan rumah yang sesak penyakit berjangkit mudah berjangkit

terutamanya penyakit selsema, batuk, penyakit kulit dan sebagainya.

86


d. Kebisingan : Bunyi yang bising akibat daripada bunyi kenderaan di jalan

raya, bunyi binaan dan muzik yang keterlaluan boleh menimbulkan

ketegangan dan tekanan.

Sebagai kesimpulannya persekitaran mempengaruhi kesihatan fizikal,

emosi, mental dan sosial dan ini boleh menggugat tahap kesihatan yang tidak

stabil dan boleh menyebabkan berbagai penyakit seperti darah tinggi mudah

terjebak. Sebuah sudut khas hendaklah disediakan di setiap prasekolah untuk

menempatkan kanak-kanak yang sakit sehingga mereka dijemput oleh ibu bapa

mereka.

6.5 Merancang Keselamatan Luar Dan Dalam Prasekolah

Aspek-aspek keselamatan merangkumi

1. Keselamatan emosi/ psikologi

2. Keselamatan fizikal

Keselamatan psikologi merujuk kepada persepsi kanak-kanak terhadap

persekitaran mereka. Secara fitrah, kanak-kanak dapat merasakan persekitaran

mereka selamat, selesa, menyenangkan ataupun sebaliknya. Persekitaran

negatif seperti takut, risau dan ragu semasa berinteraksi boleh berpunca

daripada guru, pembantu ataupun kanak-kanak lain. Anda dan mereka yang

terlibat secara langsung perlu mencipta dan mengekalkan suasana kondusif

agar kanak-kanak bermotivasi ke arah perkembangan yang optimum.

Keselamatan fizikal pula akan sering kali berlaku melainkan setiap orang

di prasekolah sentiasa berwaspada dan boleh membuat jangkaan terhadap

kemalangan seperti tergelincir, terhantuk atau keracunan. Kanak-kanak seumur

4 hingga 6 tahun sangat lincah dan terdedah pada bahaya. Menjadi tanggung

jawab pengurusan prasekolah mengutamakan keselamatan dan keselesaan

kanak-kanak baik di dalam atau di luar bangunan.

6.5.1 Keselamatan Kanak-Kanak Di Pusat Prasekolah (Normal Dan

Berkeperluan Khas)

87


Antara langkah-langkah keselamatan yang mesti dititikberatkan adalah :

1. Pastikan kelas dan kawasan sekeliling premis selamat.

2. Elakkan kanak-kanak daripada terjatuh daripada aras tinggi yang

boleh

mencederakan mereka.

3. Awasi dan nasihati kanak-kanak supaya tidak menghampiri

kawasan yang

bertakung seperti longkang besar atau kolam.

4. Pastikan kanak-kanak tidak dibiarkan bermain seorang diri tanpa

pengawasan.

5. Segera mengelap lantai supaya kering untuk mengelakkan kanak-

kanak tergelincir. Simpan semua barang-barang di tempatnya dan tidak

disepahkan di lantai.

6. Letakkan peralatan elektrik seperti kipas angin di tempat yang

tinggi.

7. Elakkan daripada menggunakan perabot yang diperbuat daripada

kaca.

8. Tutup semua soket yang berkedudukan rendah dan kemaskan

wayar

elektrik yang berselirat.

9. Kanak-kanak tidak dibenarkan memasuki ruang dapur untuk mengelakkan

terdedah kepada bahan api, air panas dan peralatan elektrik serta alat

dapur yang tajam. Pastikan pintu dapur sentiasa ditutup.

10. Tidak menyimpan racun dalam botol minuman atau menggunakan bekas

racun untuk memasak atau menyimpan makanan mahu pun

meletakkannya berdekatan makanan.

11. Awasi benda-benda halus dan kecil seperti kekacang, manik, peniti, duit

syiling atau mana-mana bahagian kecil mainan supaya tidak memasuki

mulut, telinga dan hidung kanak-kanak. Berwaspada juga memberi

makanan berbiji dan bertulang.

88


12. Tidak membiarkan kanak-kanak bermain di sudut air bersendirian. Orang

dewasa harus sentiasa ada semasa kanak-kanak bermain air bagi

mengelakkan kejadian lemas.

13. Sentiasa awasi kanak-kanak semasa mereka bermain di sudut permainan

luar seperti padang permainan kerana keghairahan mereka bermain boleh

mengundang bahaya akibat peralatan permainan seperti buaian dan

gelongsor. Oleh itu semua peralatan perlu diselenggara dengan baik dan

sentiasa berada dalam keadaan sihat. Pastikan mereka memakai selipar

atau pun kasut semasa bermain.

14. Awasi kanak-kanak semasa di jalan raya dan jangan biarkan kanak-kanak

melintasi jalan bersendirian. Dedahkan kanak-kanak dengan pengetahuan

dan keselamatan jalan raya.

15. Peti pertolongan cemas perlu lengkap dan tersedia di tempatnya di

prasekolah.

16. Alat pemadam api perlu berfungsi. Anda boleh mengadakan lawatan ke

pusat bomba dan penyelamat untuk menimbulkan kesedaran kanak-

kanak atau menjalani latihan kebakaran di prasekolah. Pastikan juga

bangunan prasekolah mempunyai sekurang-kurangnya dua pintu dan

pengudaraan yang baik.

17. Sebuah sudut khas perlu disediakan di prasekolah bagi menempatkan

kanak-kanak yang sakit sehingga mereka dijemput oleh ibu bapa.

6.5.2 Penderaan Kanak-Kanak

Penderaan fizikal, mental dan emosi sering menjadi topik hangat pada

muka depan akhbar. Perkara ini berlaku apabila ibu bapa ataupun penjaga gagal

memberi kasih sayang dan penjagaan secara berterusan. Mereka sering

mengancam, mengutuk atau menjerit kepada anak-anak. Keadaan ini

menyebabkan kanak-kanak hilang keyakinan diri, harga diri dan menunjukkan

tingkah laku cemas dan pengasingan diri sehingga kesihatan mental terganggu

(Thompson & Kaplan, 1996). Ciri-ciri ini mengambil kira empat perkara yang

tertentu iaitu :

89


1. Bentuk interaksi

2. Kerosakan psikolgi

3. Kelemahan kanak-kanak

4. Tingkah laku ibu bapa atau pun penjaga yang tidak sihat

Mengikut Akta Kanak-kanak dan Orang Muda 1947 yang dimaksudkan dengan

penderaan kanak-kanak ialah mereka yang tidak dijaga hak keperluan

sepenuhnya sehingga menjejaskan pertumbuhan dan kesihatan serta emosi.

Pihak pengurusan prasekolah perlu peka dengan pelbagai aspek

penderaan kanak-kanak. Terdapat juga beberapa kes penderaan kanak-kanak

yang pernah berlaku. Semua kelas perlu membuka pintu bilik masing-masing

supaya guru-guru lain dapat melihat murid-murid dari kelas lain dengan jelas.

Penderaan boleh berupa fizikal, mental dan seksual. Bagi mengajar

kanak-kanak, mengenakan hukuman rotan, tidak dibenarkan sebagai satu

tindakan disiplin. Hukuman dalam bentuk penderaan mental seperti mengejek,

memarahi ataupun mengaibkan kanak-kanak perlu dihindarkan. Guru yang tidak

dapat menangani masalah kanak-kanak tanpa menggunakan hukuman fizikal

dan emosi perlu diberhentikan serta merta.

Simptom-simptom penderaan termasuklah :

1. Penderaan fizikal

Kecederaan yang bukan akibat kemalangan tetapi dilakukan

secara sengaja mengakibatkan terbakar, melecur, luka atau pun

lebam, patah anggota badan, pendarahan, laserasi atau kulit

terkoyak, kontusil atau terpulas dan lelasan atau melecet.

2. Pengabaian fizikal

Pengabaian makanan dan kesihatan.

3. Penderaan emosi

Tindakan-tindakan negatif yang boleh membahayakan

perkembangan kanak-kanak daripada aspek intelek, emosi, sosial

dan lain-lain.

90


4. Pengabaian emosi

Kegagalan penjaga memberi keperluan membesar, sokongan dan

kegagalan mereka merangsang perkembangan kanak-kanak.

5. Penderaan seksual

Mengambil kesempatan ke atas kanak-kanak.

Tindakan pencegahan yang boleh diambil oleh orang dewasa bila kanak-

kanak melaporkan telah berlaku pencabulan hak asasi kanak-kanak adalah

o Percayakan mereka

o Bertenang

o Tegas

o Membimbing kanak-kanak untuk menghadapi situasi

o Sokongan

o Laporkan kes

6.5.3 Peralatan (Perabot Dan Peralatan Permainan Luar Dan Dalam)

Aspek keselamatan di prasekolah tidak boleh dipandang remeh oleh pihak

pengurusan prasekolah. Ibu bapa mengharapkan prasekolah dapat

menyediakan ruang yang selamat bagi kanak-kanak sepanjang masa mereka

berada di prasekolah.

Keselamatan di ruang pembelajaran boleh dijamin sekiranya penyusunan

perabot mengambil kira aliran pergerakan kanak-kanak. Susun atur perabot

harus kemas dan selamat dan digalakkan dilabel. Perabot harus diperbuat

daripada bahan yang tidak toksik dan mudah terbakar. Saiz kerusi, meja dan

perabot sesuai dengan peringkat umur kanak-kanak. Bagi meja dan rak yang

berbucu gunakan penghalang bucu atau kain berpad untuk mengelakkan

kecederaan di kepala, lebam dan benjol. Elak daripada menggunakan perabot

yang berkaca atau mempunyai permukaan. Alatan yang berbahaya seperti

gunting digunakan di bawah kawalan guru dan disimpan di tempat yang selamat.

Aktiviti kumpulan ataupun individu sentiasa dikawal selia oleh guru.

Permainan dalam juga perlu menitikberatkan keselamatan kanak-kanak.

91


Adakan peraturan sistem penggunaan. Ciri-ciri bahan permainan harus berbucu

bulat, saiz tidak terlalu kecil, tajam, memerangkap debu serta habuk dan

diperbuat daripada bahan yang tidak toksik atau mudah lekang atau tanggal

warna. Contoh guru boleh gunakan doh tepung bagi menggantikan plastisin.

Pastikan taman permainan berpagar, tiada objek-objek berbahaya, jauh

daripada ancaman haiwan berbahaya dan alat-alat permainan dalam keadaan

yang selamat dan terurus dengan baik. Perlu dibuat pemeriksaan berkala agar

tiada alat permainan yang rosak dan boleh membahayakan keselamatan kanak-

kanak apabila bermain di taman permainan. Permukaan longkang dan

permukaan lain yang terbuka mesti ditutup.Tapak ruang permainan luar harus

ditutup dengan ’rubber tiles’ untuk keselamatan murid jika terjatuh semasa

bermain. Rumput mestilah dipotong pendek.

6.5.4 Keselamatan Ketibaan Dan Kepulangan Kanak-Kanak

Pihak pengurusan prasekolah boleh membantu ibu bapa dan waris

meningkatkan keselamatan kanak-kanak semasa tiba dan pulang dari

prasekolah. Jalan sehala dan kawasan menurunkan kanak-kanak perlu hampir

dengan pintu masuk prasekolah. Anda harus menyimpan rekod nama dan talian

yang boleh dihubungi supaya anda maklum tentang mereka yang dibenarkan

mengambil kanak-kanak. Sangat digalakkan sekiranya anda peka dan mengenali

ahli keluarga terdekat kanak-kanak.Sebaik-baiknya ibu bapa memaklumkan

pihak pengurusan sekiranya ada orang lain menjemput balik anak mereka pada

hari berkenaan.

Kanak-kanak harus diberi pendidikan keselamatan diri terutama jika

berhadapan dengan penjahat atau penjenayah. Untuk itu selaku guru, anda

boleh memanggil pegawai polis untuk memberi ceramah mengenai keselamatan

diri. Terapkan kepada kanak-kanak dengan menekankan beberapa perkara

seperti tidak mengikut kehendak orang yang tidak dikenali atau jangan menaiki

kenderaan orang yang tidak dikenali.

Adalah wajar bagi pihak pengurusan prasekolah menyediakan

pengangkutan untuk tujuan aktiviti luar atau lawatan. Anda perlu memohon

92


kebenaran ibu bapa terlebih dahulu serta mengambil kira insurans perjalanan

dan langkah-langkah keselamatan seperti membawa peti pertolongan cemas

dan yang lain-lain. Keadaan dan keselesaan pengangkutan, pemandu yang

berkelayakan, kehadiran guru pengiring yang mencukupi serta pengawalan

kanak-kanak adalah mustahak.

TAJUK 7 Pengurusan Kanak-kanak di Dalam Kelas Prasekolah

7.1 SINOPSIS

Unit ini menerangkan tentang pelbagai pendekatan pengurusan kanak-kanak di

dalam prasekolah. Bab ini juga menjelaskan strategi dan teknik pengukuhan,

mengambil perhatian, tidak mempedulikan, time-out, mengelakkan,mengalih-

arah, mengawal, perbincangan, menyelesaikan masalah, shaping, modifikasi

tingkah laku, memberi token, masa dan perhatian khusus.



1. Mengenalpasti dan memahami penggunaan strategi-strategi mengurus

kanak-kanak di dalam prasekolah.

2. Menyusun strategi untuk menguruskan kanak-kanak di dalam kelas

prasekolah secara kritis, kreatif dan inovatif untuk melaksanakan sesuatu

tugasan.

93



94

masa & perhatian khusus

masa & perhatian khusus memberi

token

memberi token

modifikasi tingkah

laku

modifikasi tingkah

laku

shapingshaping

menyelesai masalah

menyelesai masalah

bincang bersama

bincang bersama

mengawalmengawalmengalih-

arah

mengalih-arah

mengelakmengelak

time-outtime-out

tidak pedulikan

tidak pedulikan

mengambil perhatian

mengambil perhatian

pengukuhanpengukuhan

Pengurusan kanak-kanak

Pengurusan kanak-kanak


Pengenalan

Guru prasekolah perlu kreatif dalam melaksana strategi dan teknik

berkesan di samping memiliki kesabaran dan keupayaan merangsang kanak

kanak supaya berminat melibatkan diri dalam proses pembelajaran. Ini

memerlukan anda mempunyai pengetahuan dan kemahiran pelbagai

pendekatan pengurusan kanak-kanak supaya dapat menjalankan tugas anda

dengan lebih berkesan.

Pengetahuan dan kemahiran dapat diperolehi melalui pengalaman

mendidik dan membimbing kanak-kanak serta menghadiri kursus dan latihan

yang berkaitan. Strategi pengurusan kanak-kanak yang baik membantu

kelancaran prasekolah anda. Berikut adalah kupasan ringkas pelbagai

pendekatan pengurusan kanak-kanak di dalam prasekolah yang anda boleh

bincangkan dengan lebih lanjut.

7.4 Pengukuhan

Beri ganjaran ke atas tingkah laku baik. Puji kanak-kanak apabila harinya

seronok atau dia rajin menghulurkan bantuan. Hebahkan kebaikan kanak-kanak

kepada rakan-rakannya supaya yang lain akan menyedari dan faham tentang

tingkah laku baik dan terpuji. Pertimbangkan untuk menggunakan carta ganjaran

di prasekolah di mana kanak-kanak boleh meletakkan pelekatnya ke atas carta

tersebut apabila dia berkelakuan baik bagi tempoh tertentu. Pamerkan semua

nama kanak-kanak pada carta. Carta sebegini boleh memotivasikan kanak-

kanak prasekolah. Beri kanak-kanak ganjaran apabila dia mendapat sejumlah

bilangan pelekat tertentu.

Apabila anda melihat kanak-kanak memenuhi jangkaan guru, pujilah

usahanya! Luahkan kata-kata anda kepada kanak-kanak tersebut dengan ikhlas.

Pujian adalah satu ganjaran namun ia bukan hadiah yang dapat dipegang.

Pujian menjadikan murid merasa bagus tentang dirinya secara intrinsik. Ia

95


membuatkan anak didik anda ingin mengulang semula perkara yang betul dan

baik yang pernah mereka lakukan. Memuji anak didik anda juga akan

menyebabkan mereka berasa selamat berada di dalam bilik darjah. Ia

merupakan penggalak utama untuk komuniti bilik darjah yang koperatif.

7.5 Mengambil Perhatian

Perlu dingatkan bahawa apabila anda berkomunikasi dengan kanak-

kanak pastikan mata anda separas dengan matanya, elak bercakap terlalu jauh

atau daripada hujung bilik. Apa yang anda perkatakan akan lebih bermakna dan

dapat diikutinya kerana apabila bersemuka tumpuannya lebih berfokus. Anda

akan mendapat perhatiannya apabila perkataan anda tepat dan jelas. Hormatilah

kanak-kanak agar anda dihormatinya.

Kanak-kanak prasekolah memberi respon kepada rutin dan kelaziman.

Guru boleh menetapkan bunyi atau gerakan tertentu yang menandakan kanak-

kanak harus melakukan aksi yang ditetapkan. Kemungkinan, melalui cara ini

kanak-kanak menyedari bahawa mereka perlu senyap dan menumpukan

perhatian kepada guru ataupun ia mungkin petanda berakhirnya sesuatu aktiviti

dan kanak-kanak perlu bersedia untuk aktiviti berikutnya. Ada guru yang gemar

menggunakan sistem panggil dan respon, iaitu apabila guru menyebut satu

perkataan, kanak-kanak akan memberi respon bagi menandakan mereka

sedang mendengar. Ada juga guru yang menggunakan instrumen tertentu

seperti drum. Yang lain mungkin menekan atau menutup suis lampu atau

menunjukkan dua jari ke udara. Sangat membantu untuk menetapkan kiu yang

spesifik supaya kanak-kanak tahu masa untuk memberi fokus dan perhatian

kepada guru dan sedia mengikut arahan seterusnya.

7.6 Tidak Mempedulikan

Menurut National Network for Child Care semua kanak-kanak prasekolah

lazimnya memberi respon peneguhan positif dalam bentuk pujian dan ganjaran.

Strategi yang baik bagi menangani tingkah laku kanak-kanak yang bermasalah

adalah tidak mempedulikan aksinya yang tidak wajar dengan memberi ganjaran

96


kepada aksi yang lebih sesuai. Contohnya, lebih wajar guru memuji penglibatan

kanak-kanak berbanding memarahinya kerana menjerit-jerit di dalam bilik darjah.

Strategi sebegini meletakkan nilai yang lebih tinggi kepada tingkah laku yang

dipuji dengan itu meningkatkan keberangkalian ia berlaku di masa akan datang.

Kepentingan tingkah laku negatif, dalam kes ini, kelakuan suka menjerit-jerit,

secara serentak akan berkurangan dan lama kelamaan semakin lemah.

7.7 Time-Out

Prosedur ini digunakan untuk mengurangkan tingkah laku yang tidak

diingini contohnya apabila kanak-kanak telah melakukan sesuatu kesalahan.

Kanak-kanak tidak dibenarkan meneruskan sesuatu aktiviti atau menerima

sebarang pengukuhan untuk seketika waktu sehingga dia telah bertenang (cool

down) atau bersedia untuk bertingkah laku baik. Pastikan kanak-kanak dapat

dilihat oleh guru dalam masa time-out seperti duduk di kerusi di penjuru bilik

darjah. Time out selama lima minit bagi kanak-kanak seusia 6 tahun adalah lebih

efektif . Meletakkan “timer” di atas meja adalah cara baik kanak-kanak tahu

peruntukan masa baginya. Semasa time-out tidak benarkan guru berkomunikasi

dengan kanak-kanak tersebut malah kanak-kanak sendiri dilarang bercakap-

cakap atau merungut. Penting bagi kanak-kanak memahami apakah tingkah laku

yang tidak diingini seperti memukul bermaksud menyakiti rakan menggunakan

tangan atau objek.

7.8 Mengelakkan

Elakkan perebutan kuasa atau pergaduhan. Sebagai guru di prasekolah,

anda perlu menetapkan sempadan dan peraturan sekiranya ingin berjaya.

Bertindak tegas dan tidak bertolak ansur dengan kanak-kanak yang berunding

atau merayu dikecualikan dari dendaan. Bersikap konsisten adalah bahagian

terpenting dalam polisi disiplin. Ia membantu membina asas kukuh bagi prinsip

panduan dan peraturan. Anda juga harus bersikap berkecuali, tidak memihak

kepada sesiapa semasa melaksanakan peraturan. Bermakna sekiranya sesuatu

97


peraturan dikenakan ke atas seorang kanak-kanak, pastikan peraturan yang

sama juga akan dikenakan apabila menangani kanak-kanak lain.

7.9 Mengalih-Arah

Sekiranya kanak-kanak membuat perangai di dalam bilik darjah di

prasekolah, cari jalan untuk membetulkan tingkah lakunya tanpa mengganggu

kanak-kanak lain. Contohnya, sekiranya kanak-kanak membaling pensil-pensil

warnanya ke lantai, anda harus segera ke arahnya, ambil kesemua pensil

warnanya dan jelaskan kepada kanak-kanak tersebut bahawa masa mewarna

baginya telah tamat kerana dia tidak menggunakan pensil warna dengan cara

yang betul. Kemudian berikan tugasan baru seperi membaca, membuat latihan

matematik atau bermain puzzle.

7.10 Mengawal

Sebagai guru tunjukkan contoh tauladan yang baik. Ini adalah amalan

penting anda boleh lakukan untuk mengajar kanak-kanak kawalan kendiri.

Sekiranya anda dilihat hilang kawalan, mengamuk atau melepaskan kemarahan

kepada orang lain di prasekolah, maka berkemungkinan anda akan hilang

kredibiliti apabila mengajar tentang kepentingan mengurus tingkah laku.

Pertimbangkan perasaan kanak-kanak apabila mereka hilang kawalan

diri. Sekali sekala, tidak mengapa mengabaikan karenah mereka. Ada kanak-

kanak yang mungkin baik emosinya pada waktu pagi tetapi akibat keletihan di

tengahari menunjukkan karenah dan mula membuat perangai. Adalah lebih baik

sekiranya anda memujuknya dengan mengajaknya berbual atau bermain

berbanding memarahi atau menghukumnya dengan time-out.

7.11 Perbincangan

Apabila guru di prasekolah berhadapan dengan karenah anak-anak

didiknya, bawalah berbincang. Anda perlu bersikap tegas namun dalam keadaan

yang tenang dan terkawal semasa bercakap dengan kanak-kanak tersebut.

Pastikan perbualan berlaku antara anda dan kanak-kanak tersebut sahaja.

98


Mengkritik kanak-kanak di hadapan rakan-rakan sekelasnya akan mengeruhkan

lagi keadaan. Gugurkannya daripada aktiviti kelas; terangkan dengan jelas

apakah peraturan bilik darjah yang telah dia langgar dan kenapa tingkah laku

tersebut tidak wajar. Ingat, ada pelbagai sebab kenapa kanak-kanak bertingkah

laku dalam cara tertentu.

Adakan perbincangan dari semasa ke semasa yang melibatkan ibu bapa

dan penjaga serta warga pendidik lain bagi meminimakan permasalahan tingkah

laku kanak-kanak.

7.12 Menyelesaikan Masalah

Tingkah laku kanak-kanak prasekolah yang lazim termasuklah

menimbulkan karenah seperti mudah merajuk, bergaduh kerana berebut

permainan, mengkasari rakan kerana tidak puas hati dan sebagainya. Beberapa

tingkah laku ini merupakan sebahagian daripada proses perkembangan

umpamanya pertelingkahan antara kanak-kanak seharusnya akan berkurangan

seiring dengan peningkatan kemahiran sosial serta kematangan. Namun, dalam

kes tertentu guru perlu memandang serius terhadap tingkah laku kanak-kanak di

prasekolah.

Ajar kanak-kanak cara bertingkah laku baik. Semakin pertambahan usia,

kanak-kanak prasekolah berupaya membezakan antara betul dan salah dan

boleh mematuhi peraturan. Anda boleh menetapkan satu set model tingkah laku

dan jika perlu laksanakan satu set peraturan yang mudah diikuti oleh anak didik

di prasekolah.

Perlu ada intervensi atau campur tangan guru sebelum sesuatu masalah

menjadi semakin serius. Sekiranya anda melihat kanak-kanak bergaduh sesama

rakannya, bertindak segera untuk meleraikan keadaan. Alih arah atau perhatian

kanak-kanak tadi kepada tugasan baru atau jelaskan kenapa kelakuan mereka

tidak disukai oleh guru dan rakan-rakan lain.

Wujudkan suasana bilik darjah yang positif dan menggalakkan. Bilik

darjah yang terurus dengan jadual yang tersusun akan menggalakkan tingkah

laku baik dan positif kanak-kanak. Aktiviti-aktiviti yang bertenaga tinggi dan

99


tenang harus digilirkan manakala abaikan masa menunggu bagi menghindarkan

kebosanan.

Selidiki mana-mana isu yang timbul secara mendalam. Masalah tingkah

laku kanak-kanak yang berterusan mungkin merupakan simptom masalah di

rumah. Mungkin juga kehadiran bayi baru di rumah ataupun perselisihan antara

ibu dan bapa kanak-kanak tersebut. Hubungilah ibu bapanya untuk

mendapatkan gambaran sebenar dan bersama-sama mencari jalan

penyelesaian untuk kebaikan kanak-kanak tersebut.

7.13 Shaping

Merupakan salah satu kaedah modifikasi tingkah laku yang sangat

berguna. Shaping adalah pembentukan strategi atau tabiat baik dan positif yang

menghasilkan perubahan tingkah laku secara automatik dan memberhentikan

tingkah laku negatif atau tidak diingini. Ahli psikologi, B.F.Skinner merupakan

yang terawal mempelopori konsep “shaping”. Skinner menjalankan eksperimen

melatih tikus menekan tuas. Dalam proses menyempurnakan tugasan tersebut,

apa sahaja pergerakan tikus ke arah tuas, diberi ganjaran. Sebaliknya sekiranya

pergerakan lain dilakukan tiada ganjaran diberikan. Akhirnya, akibat daripada

shaping itu tikus dapat membuat pergerakan yang tepat melalui penerimaan

ganjaran, berjaya dilatih untuk menekan tuas.

Teknik ini perlu digunakan dalam kalangan kanak-kanak di prasekolah

yang tidak melakukan secara sendiri tingkah laku yang diingini. Guru perlu

memberi beberapa peneguhan secara beransur-ansur hampir kepada

tindakbalas yang diharapkan dalam proses membentuk tingkah laku kanak-

kanak yang diingini.

7.14 Modifikasi Tingkah Laku

Istilah ini berdasarkan kepada prinsip bahawa memberi ganjaran yang

setimpal dengan tingkah laku adalah lebih efektif berbanding menghukum

tingkah laku yang tidak diingini. Fasa awal kanak-kanak belum berkembang

sepenuhnya, secara kognitif mereka kurang memahami konsep sebab akibat

100


dan mempunyai penumpuan yang singkat. Oleh yang demikian, lebih baik

memberi ganjaran sebaik sahaja mereka menunjukkan tingkah laku baik. Ini

membuatkan mereka bermotivasi secara intrinsik dalam mengukuhkan lagi

tingkah laku yang dingini.

Guru boleh berhujah dengan kanak-kanak prasekolah tentang tingkah

laku dan sebab akibat atau kesan daripadanya, namun kanak-kanak lebih

mempelajari apakah yang menyebabkan ibubapa dan gurunya suka tentang

dirinya sekiranya orang dewasa mengamalkan teknik ini.

Anda boleh mengamalkan teknik ini di bilik darjah prasekolah hanya

dengan memperhatikan satu tingkah laku yang hampir dengan apa yang anda

ingin lihat dan memberi ganjaran kepada kanak-kanak tersebut kerana dia

“duduk dengan tertib di kerusinya”. Jangan tunggu untuk memarahi kanak-kanak

sehingga kanak-kanak tersebut mula bergerak-gerak kerana bosan atau tidak

selesa. Sebaliknya perhatikan tingkah laku baik yang hampir anda inginkan dan

berikan pujian. Kebanyakan kanak-kanak mahu disukai dan merasa seronok

apabila ibu bapa dan guru menyedari tingkah laku baik mereka.

7.15 Memberi Token

Sistem ganjaran memberi token ialah satu bentuk peneguhan positif yang

mudah di laksanakan di prasekolah untuk meningkatkan tingkah laku positif

kanak-kanak. Mereka boleh meraih token kerana berkelakuan baik dengan

menikmati ganjaran seperti bintang, pelekat, gambar, setem dan lain-lain.

Token-token ini boleh ditukar oleh kanak-kanak untuk sesuatu hadiah atau pun

sesuatu aktiviti yang digemarinya. Senaraikan ganjaran-ganjaran yang boleh

mereka “tebus” dengan (poin merit) token yang diperolehi contohnya mendapat

masa tambahan untuk menggunakan komputer atau apa sahaja yang

memotivasikan kanak-kanak. Secara tidak langsung anda mengukuhkan lagi

tingkah laku positif kanak-kanak apabila anda memberitahunya kenapa dia layak

mendapat token tersebut.

7.16 Masa Dan Perhatian Khusus

101


Luangkan masa yang berkualiti bersama kanak-kanak di prasekolah.

Kadang kala mereka membuat perangai kerana inginkan perhatian daripada

guru. Anda perlu berikan sepenuh perhatian kepada anak didik walaupun

mereka tidak menimbulkan masalah. Aktiviti-aktiviti mudah seperti membaca

buku cerita, bersiar-siar di luar atau berbual tentang kehidupan harian adalah

cara-cara terbaik meluangkan masa dan memberi perhatian khusus kepada

kanak-kanak tertentu. Lakukan dengan penuh kasih sayang dan komitmen yang

berterusan.

Ringkasnya, sama ada murid anda berusia tiga mahupun enam tahun

atau, baik bilangannya sepuluh mahupun dua puluh lima orang, strategi-strategi

yang diamalkan di atas boleh menjamin keseronokan dan kejayaan

persekolahan. Apabila anda gembira, murid anda juga berasa seronok, maka

pengajaran dan pembelajaran yang berlaku di dalam bilik darjah lebih bermakna

dan berkesan.

Pembelajaran tentang pengurusan pendidikan prasekolah amat penting

bagi menjamin kesejahteraan kanak-kanak. Pengusan yang baik dapat memberi

kesan dan pengalaman yang mantap kepada kanak-kanak ini. Diusia inilah

mereka sangat kritikal, kemantapan pengurusan memberi peluang kepada

mereka menjadi insan yang terbilang dan cemerlang. Kelancaran dalam

pengurusan prasekolah dapat memberi ruang kepada guru untuk menambahbaik

pengajaran dan pembelajaran mereka.

102

RUMUSAN

pengurusan prasekolah

Education