pensioenen in nederland in 2014 prof. mr. herman m. kappelle hoogleraar fiscaal pensioenrecht vu...
TRANSCRIPT
Pensioenen in Nederland in 2014
Prof. mr. Herman M. KappelleHoogleraar Fiscaal Pensioenrecht VU Amsterdam
Alumnibijeenkomst Vrije Universiteit Amsterdam
24 januari 2014
www.linkedin.com/in/hermankappelle
@HermanKappelle
2
Agenda
Drie pijler systeemSoorten regelingenPensioenfonds of verzekeraar?Wat bepaalt de dekkingsgraad?AfstempelenWet, voorstellen, proefbalonnenConclusie
3
Drie pijler systeem
AOWOverheid omslagstelsel
SVB
Pensioen-regelingenWerkgevers en
werknemersKapitaaldekking Pensioenfondsen/Verzekeraars/PPI
LijfrentenParticulieren Kapitaaldekking Verzekeraars/banken
4
Soorten regelingen, eindloon
Pensioen is een percentage van het laatste salaris.Aantal dienstjaren * opbouwpercentage * salaris.Bij salarisverhoging wordt pensioen verhoogd alsof voor alle jaren het hogere salaris geldt.Fiscaal maximaal 1,9% per dienstjaar.Hoogte pensioen staat vast, kosten zijn variabel.
5
Soorten regeling, middelloon
Pensioen is een percentage van het gemiddelde salaris.Bij salarisverhogingen alleen toekomstige opbouw op basis van hogere salaris.Fiscaal maximaal 2,15% per dienstjaar.Hoogte pensioen staat vast, kosten zijn variabel.
6
Soorten regeling, beschikbare premie
Jaarlijks beschikbaar gestelde premie plus daarop gemaakt rendement, wordt op pensioendatum omgezet in periodieke uitkering.Hoogte afhankelijk van:
- hoogte kapitaal- rente op pensioendatum- tarieven op pensioendatum
(sterftegrondslagen)Hoogte pensioen is variabel, kosten staan vooraf vast.
7
Verzekeraar vs pensioenfonds
VerzekeraarTotaal 8 pensioenverzekeraars
- Delta Lloyd 22%- Nationale Nederlanden 21,6%- AEGON 21,3%- SRLEV 13,4%(cijfers 2011 Verbond van Verzekeraars)
PensioenfondsTotaal 388 pensioenfondsen
- 63 verplicht BPF- 11 niet-verplicht BPF- 296 OPF- 12 Beroepspensioenfondsen- 5 Ondernemingspaarfondsen(cijfers 2013 DNB)
marktaandeelDelta Lloyd
NN
AEGON
SRLEV
Overige
soort fondsverplicht BPF
niet verplicht BPF
OPF
beroepspf
ondern.sf.
8
Aantallen regelingen
Verzekeraars
6%
36%57%
1%
totaal 41.855(cijfers 2012 DNB)
eindloon
middelloon
bpr
combi
Pensioenfondsen
16%
57%
10%17%
totaal 603(cijfers 2013 DNB)
eindloon
middelloon
bpr
combi
9
Aantallen actieve deelnemers
Verzekeraars
5%
42%51%
2%
totaal 1.011.000(cijfers 2012 DNB)
eindloon
middelloon
bpr
combi
Pensioenfondsen
1%
92%
6%2%
totaal 5.661.000(cijfers 2013 DNB)
eindloon
middelloon
bpr
combi
10
Pensioenfonds of verzekeraar
Pensioenfonds: 97,5% zekerheid. D.w.z. dat een pensioenfonds over een vereist vermogen moet beschikken met een zodanige omvang dat met een zekerheid van 97,5 % wordt voorkomen dat het fonds binnen een jaar over minder beleggingen beschikt dan de hoogte van de technische voorzieningen.M.a.w. pensioenfonds komt gemiddeld één keer in de 40 jaar in de problemen.Verzekeraar: 99,5% zekerheid. D.w.z. dat de verzekeraar voldoende kapitaal heeft om met 99,5% zekerheid een volledig jaar te overbruggen.M.a.w. verzekeraar komt gemiddeld één keer in de 200 jaar in de problemen.
11
Waarom dit verschil?
Verzekeraar “verzekert” en moet dus altijd uitkeren.Pensioenfonds mag afstempelen als laatste redmiddel.
12
Dekkingsgraad
Bezittingen : VerplichtingenBepalende factoren:- rendement op beleggingen (totaal belegd vermogen € 1.000 miljard)- rente- levensverwachting
Bij gemiddelde bestand en portefeuille:- 1% lagere rente kost 14% dekkingsgraad- 1 jaar langer leven kost 1,5% dekkingsgraad
Door nieuwe sterftetafels gemiddeld 7% lagere dekkingsgraad< 130% lange termijn herstelplan< 105% korte termijn herstelplan
13
Beleggingsrendementen
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 resultaat
benchmark
gemiddeld 4,8%
14
BR
1900
20501998
1950
Bron: Statisisch Zakboek
Levensverwachting
15
Lange termijn rente
0
1
2
3
4
5
6
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
16
Rendement : verplichtingen
Rendement is onvoldoende om stijging verplichtingen te dekken.Onderzoek First Pensions over periode 2007-2012.Vijftig grootste pensioenfondsen haalde gemiddeld rendement van 5,4% per jaar.Geen enkel pensioenfonds haalde voldoende rendement om toekomstige pensioenverplichtingen volledig te kunnen dekken.Top 5- ABN AMRO -2%- Hoogovens -2,1%- Zorgverzekeraars -3%- TNO -3%- Unilever -3,2%
17
Dekkingsgraad verbeteren
premie verhogen; macro economische effectenalleen voor actieven (actief/inactief = 3/1)
meer risicovol beleggenhogere rekenrente voor contant maken verplichtingenniet indexerenafstempelen
18
Gemiddelde dekkingsgraad
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Q1
200
7Q
2 20
07Q
3 20
07Q
4 20
07Q
1 20
08Q
2 20
08Q
3 20
08Q
4 20
08Q
1 20
09Q
2 20
09Q
3 20
09Q
4 20
09Q
1 20
10Q
2 20
10Q
3 20
10Q
4 20
10Q
1 20
11Q
2 20
11Q
3 20
11Q
4 20
11Q
1 20
12Q
2 20
12Q
3 20
12Q
4 20
12Q
1 20
13Q
2 20
13Q
3201
3Q
4 20
13
19
Verdeling dekkingsgraad
0
50
100
150
200
250
300
350
400Q
1 2
007
Q2
2007
Q3
2007
Q4
2007
Q1
2008
Q2
2008
Q3
2008
Q4
2008
Q1
2009
Q2
2009
Q3
2009
Q4
2009
Q1
2010
Q2
2010
Q3
2010
Q4
2010
Q1
2011
Q2
2011
Q3
2011
Q4
2011
Q1
2012
Q2
2012
Q3
2012
Q4
2012
Q1
2013
Q2
2013
Q3
2013
< 105%
105%-130%
> 130
20
Wet, voorstel, proefballon?
Witteveenkader, stand van zaken
Kunduz akkoordRegeerakkoordSociaal akkoord
21
Witteveenkader
Kunduz akkoord
Regeerakkoord
Sociaal akkoord
22
Kunduz akkoord
Maximum opbouw percentage middelloon 2,15
Pensioenrichtleeftijd naar 67
“Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd”
Status: aangenomen in Tweede en Eerste Kamer, per 1 januari 2014 in werking getreden
23
Regeerakkoord
Maximum opbouwpercentage middelloon 1,75
Maximum pensioengevend salaris € 100.000
“Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen”
Beoogde ingangsdatum 1 januari 2015
Status: aangenomen in Tweede Kamer aangehouden in Eerste Kamer
24
Sociaal Akkoord
Netto sparen op basis van 0,1% opbouw bij pensioengevend inkomen tot € 100.000 en 1,85% bij pensioengevend inkomen daarboven
“Wet pensioenaanvullingsregelingen”
Beoogde ingangsdatum 1 januari 2015
Status: aangenomen in Tweede Kamer aangehouden in Eerste Kamer
25
26
En hoe nu verder?
“Als je binnen het meerjarig financieel kader het budgettaire effect van dit wetsvoorstel niet
kunt inboeken omdat je vind dat dit wetsvoorstel anders moet worden
vormgegeven, waardoor de budgettaire ruimte anders is, dan zullen we uiteraard ook met elkaar moeten uitzoeken op welke andere
manier wij het huishoudboekje van de overheid op orde krijgen.”
“Natuurlijk moet de inhoud leidend zijn als we hier spreken over het fiscale kader van het
pensioen. Niet het budget, maar de inhoud moet leidend zijn.”
27
En hoe nu verder?
“Als je zou uitgaan van wat goed is voor de gepensioneerden van straks,
kom je op een geheel ander percentage uit.
Dan kom je, denk ik, op of om de 2,0% uit.”
28
En hoe nu verder?
“Als het een wens is van de meerderheid van deze Kamer
om bijvoorbeeld dat opbouwpercentage toch hoger te leggen dan die 1,75%,
met uiteindelijk die budgettaire resultante, moeten wij daar oog voor
hebben en moeten wij daar met elkaar een
oplossing voor zien te vinden. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs uit hetzelfde
dossier. Dat spreekt voor zich.”
29
Pensioenakkoord, 18 december 2013
Maximum opbouwpercentage 1,875 per jaar.Maximum pensioengevend salaris €100.000.Vrijwillige bijspaar mogelijkheid voor inkomens van boven € 100.000 in de vorm van netto lijfrente met vrijstelling in Box 3.“Pensioenfonds” voor ZZP-ers, vermogen tot max 2x AOW telt niet mee bij bijstandstoets.Onderzoek naar mogelijkheid om werknemersbijdrage pensioenpremie te gebruiken voor aflossing hypotheek.
30
Conclusie
Eind Q2 2013 zijn er 168 fondsen met een dekkingsgraad < 105%.Met name veroorzaakt door lage rente; in 2009 ongeveer 50%.Beleggingsresultaat in 2000-2010 gemiddeld 4,8%.M.a.w. de fondsen hebben ruim voldoende middelen in kas om de pensioenen nog jaren uit te betalen.Fiscaal: verdere versobering ligt in het verschiet.
31
….. Vragen???
32