periodicals - ma · mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : i tui loh ... kan lawm ngei mai....

36
MARCH 2017 1 www.mizoramsynod.org

Upload: hoangthien

Post on 20-Aug-2018

225 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 2

www.mizoramsynod.org

Kum 23-na March 2017 Bu 270-naEditorUpa C. LalbiaktluangaManaging EditorRev. Dr. C. ChawnghminglianaJoint EditorsLalremmawiaUpa B. LalhmunlianaJohn LalhruaitluangaUpa Dr. C. VanlalhruaiaCirculation ManagerLalfakzuala

K R I S T I A NN A U P A N G

A man pe duh leh a bu la duhchuan Circulation Managerhriattir tur a ni.Kum khat lak man ` 50.

Synod Office First FloorMission Veng, Aizawl - 796001Phone - 0389-2324590e-mail:[email protected]

Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo

A chhunga thu awmte Phek1. Editorial ................... 12. St. Stephen’s College-ah ka lut ve ................... 23. Rinna avanga khawngaihna ..... ................... 74. Intlansiakna khawvel ................... 135. Cancer natna chimawm ................... 196. Biak Ina awm dan mawi ................... 237. Tleirawlte pual ................... 258. Bible thawnthu : Abrahama leh Isaaka ................... 299. Hriatzauna Huang ................... 31

Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover)

Page 3: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 3

www.mizoramsynod.org

Nun nelawm leh ngaihsanawm nei turin naupang lehtleirawl kan nih lai a\ang hian hetiang rilru hi i han pu tehang.

|awng duh lutuk mi nih loh tum : Engkim kan suangtuahapiang sawi chhuah zung zung loh hi a him. |henkhat chuanthu an tiam zung zung a, an hlen leh si lo. Thu tiam zung zungmi nih loh theih hi a \ha zawk.

|awngkam hawihhawm hman tum hram : Kan \awngkachhuak reng reng hi a nem lam te, a hawihhawm lam te,thuhnuairawlh lam te ni thei se a \ha ber a ni. Thinur lai hichuan ngawih chuh thei hram ila a \ha ber.

Sawisel loh tum hram : Mi dangte sawisel loh hram tumhi a \ha ber chu a ni. Mi dik lohna kan sawi pawhin kan sawidik chiah a ni thei e. Mahse, sawi chhuah loh a \ha zawk fo.

Mi hnial loh : Mi dang ngaih dan kha a dik lo va, kangaih dan kha a dik zawk a ni mai thei. Chutiang kawngahpawh chuan mi hnial loh hi a \ha ber a ni.

Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui lohzawng leh i duh loh zawng tak kha \henkhat chuan an tuipuiinan hlimpui viau thei. I tuipui loh zawng pawh ni se, mi dangteavangin tuipui ve anga lan thiam hi a \ha.

A huna \awng : Kawnga mi i tawhin tawi te tala biak hingawih reng aiin a \ha zawk. Hmelhriat hmuh apiang dinchilha biak zel erawh a \ul lo. Biak hman chiah loh pawhinhmel hlim, kan chibai a ni tih hriat theihna hmuhtir \hin hi thilho te ni mah se, fel nih hlawhna a ni.

E D I T O RKAM CHHUAK

NUN NELAWM

Page 4: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 4

www.mizoramsynod.org

Class XII (Pawl 12) exam result anchhuah meuh chuan ka rilrua lang lian berchu, “Eng nge ka zir chhunzawm zelang?” tih hi a ni a. Science student tanchuan MBBS te, engineering te, general

science te leh stream danga inthlak thleng thlengin thlan tur aawm a. Kei pawh ka result a chhuah fel chuan zirna sangzawk panna tur kawng chu ka ngaihtuah ve \an a ni.

Nikum 2016 khanHSSLC examination chu St.Paul’s Higher SecondarySchool, Aizawl a\angin kapass ve a, Science stream-ahMizoram Board-ah 5-na ka nive a. Kei leh ka chhungte kanlawm em em a, Pathianmalsawmna ropui tak kan

dawng tih kan hria a, nuamka ti hle a ni. Ka pass takahchuan ka college kalna turkan ngaihtuah \an a. Ka rilrualang lian ber chu DelhiUniversity-a college \ha ber,India rama science zirnaapakhatna, St. Stephen’scollege a ni. He college hi

C N I(Church ofN o r t hIndia) ta ani. Highschool kakal tirha\angin kachhungtenmin lo

ST. STEPHEN’S COLLEGE-AH KA LUT VE A

– LalzaraMission Veng

Page 5: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 5

www.mizoramsynod.org

duhpui reng \hin kha a ni a,ka mark hmuhin a tlin tih kanhriat chuan B.Sc. Honours(Physics) zir turin kan applyve ta a.

St. Stephen’s College-ahhian CST quota a awm a, chuchu Christian ScheduledTribe tihna a ni. Hemi CSTquota-ah hian Mizote chu kanleng vek a, keini tan chuanGeneral leh mi dang aiin cutoff pawh a hniam deuh zawka ni. He college-a apply turchuan Delhi University-aapply tel a ngai bawk a, kaST certificate te, X leh XIImarksheet te, baptismalcertificate te, passport sizephoto leh document \ul dangkan han la khawm a, online-a apply a ngaih avangin thlakan la a, a form te kan hanfill up a, kan submit ve ta a.

Lehkha thiam mi za tamtak apply zingah interviewtura thlan ka ni ve hlauh maia, kan lawm ngei mai. Ka panen June ni 20, 2016 khanDelhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan zukinbuatsaih ta a. Interviewneih tur ni chuan zing dar 7-

ah written test kan nei a.Zawhnate chu a har hle maia, zir ngai loh zawhnate pawha awm a, ka thiam vak lohavangin mang pawh a ang vedeuh a ni. Interview-ah tih\hat tumin ka rilru kainpuahchah a, chawhnu dar1 a lo thlen chuan interviewturin ka \hu ve ta ran mai a.Min ko lut a, lecturer 3 feltak takin min lo kawm a. Kachanchin tlangpui min zawhhnuah Physics bik chu minzawt ta a. |ha tawk takin kachhang ve a, kan inchibai a,ka chhuak ta a.

Hlauthawng ru angrengtak, beiseina sang tak si nenkan thlen in Synod House,Kalkaji-ah chuan kan let ta a.Rin loh tak maiin a tukchawhma dar 10 hnu lawkahinterview result a chhuak thutmai a, ka cellphone a\anga listka han check chuan ka hmingchu a lo chuang ve vang maia. Ka tlin mai bakah hostelchang tur zingah ka tel bawka, applicant dang 13 chauhvinhostel kan chang a ni. Kalawm em em a, ka bula ka pachanchinbu chhiar lai chu ka

Page 6: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 6

www.mizoramsynod.org

hrilh nghal a, in lama kanchhungte kan hrilh nghalbawk a, chumi ni vek chuanadmission kan va ti fel nghala. Khami nia college a\angakan thlenna pana metro rail-a kan chuan lai chuan, “St.Stephen’s College, ka losuangtuah ve \hin chu kaluhna tur a ni ta reng mai a,”ka ti a, ka lawm em em a ni.Pathian hnenah lawm thu kansawi a, a tuk ni 25-ah chuanhlim takin Aizawlah kan letta a ni.

Hostel luh ni chu July ni18, 2016 a ni a, ka pa nenbawk chuan July ni 15-ahDelhi kan pan leh ta a. Ni 18tlaiah college kan pan a,hostel-ah lutin college nun \antur chuan kan inpeih fel ta der

mai a! A tuk ni 19-ahfreshers, college kal thar 1st

year-ho tan welcome cere-mony an nei a, departmenthrang hrang min hruai hlawma, kan zirtirtu turte hnenahmin inhmel-hriattir nghalbawk a. July ni 20, 2016 chucollege-a ka class kal hmasakber a ni ta a ni.

St. Stephen’s College-ahhian 1st year-ah Mizo dang 4an tling a, Arts stream vek,Mizoram pawn a\anga zir vekan ni. 2nd year-ah senior 4 leh3rd year-ah senior 1 kan nei

bawk a ni. Hostel luh ni khachuan ka hmelhriat sate an nia, Mizopuite bak chu kawmka tim deuh. Physics 1st year-ah Mizo \hian ka nei lo va,kan class hmasa berah chuanka mal dawn viau em maw

Page 7: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 7

www.mizoramsynod.org

ka ti a. Mahse, \hian fel taktak ka tawng a, Manipura\ang te, Kerala a\ang te lehDelhi mite nen kan inbe \anta a. |hian pawh ka siamawlsam khawp mai. Physics1st year-ah hian core subjectpahnih kan nei a, Mechanicsleh Mathematical Physics-tea ni a, chung bakah chuanGeneric Elective subject duhduh pakhat kan thlang thei a,Ability Enhancement Com-pulsory Course (AECC)-ahEnvironmental Studies (EVS)kan zir tel bawk. Lecturer-ten class-a min han zirtir taktak chu a har khawp mai.

Sikul ang lo deuhvinkeimahniah innghahna thuitak a awm a, mahnia inhaichhuaka inzir chawp turinmin beisei nasa em em a.Vaiho, India hmun hranghranga mi thiam tak tak,hetiang science har em em zirtura lo inbuatsaih char charhozingah chuan ka langsar lohle. Zirtirtute thil sawi an hrethiam a, zawhna zawh turpawh an nei fo va, sawi turpawh an ngah \hin hle a ni.Class te chu theih ang angin

ka kal ve a; amaherawhchu,hriat thiam loh ka ngah \hinhle a, a har bawk si a. Lungpawh a leng duh hle mai.Class kal pawh a phurawmfahran \hin lo. Class chu kakal lo ta zeuh zeuh va, ka kalchhunah pawh ngaithla manglovin phone te ka khawih tamai mai \hin a. Test kan neihte pawhin mark chhe tak takka hmu a, tih \hat chang chunei zeuh zeuh mah ila, atlangpuiin ka tichhe hle \hina ni.

Kum tawp lam Octoberni 11–19, 2016 chhung khanAizawlah ka haw zawk a.Chumi chhung chuan ka nuleh paten min fuih thar a, thu\ha tak tak min hrilh a.Lehkha zir dan tur te, nundan leh awm dan tur te minhrilh a, keimah pawh kainngaihtuah nasa hle. Sikulkal lai zawnga \ha taka classchhunga ngaithlaa zir \ha theikha, tuna ka attentive tak lohchhan chu ka chhut nasakhawp mai a. Rei lo techhung ka haw khan mintiharh chiang hle mai. Delhi-a ka let leh hnu chuan class

Page 8: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 8

www.mizoramsynod.org

pawh bo chung chungintheihtawpin ka ngaithla ve a,ka performance pawh a ziata deuh a, project te pawh \have tawk takin ka submit theita a. Kan exam hmasa ber alo hnaih chuan ka damlo nasahle mai a, Delhi pollutionsang lutuk avangin ka khuhnasa em em a. Damdawi teka lei a, Pathian hnenahdamna dilin ka \awng\ai a,exam dawn hnaih chuan kadam ta hram a.

Test-ah ka tihchhiat emavangin exam-a ka tih\hat lohchuan mark ka hmu chhedawn tih ka hria a, exam turchuan ka \ang ve ta hle a.Theihtawpin ka zir ve a,lehkhabu hrang hrang bakahinternet-a paper ziah leh noteska rawn kual nasa a, a changchuan men pawh ka meng reia. Ka chhungten phone-in minrawn fuih nasa em em bawka, Pathian hnenah ka tih\hattheih nan ka \awng\ai nasa hlebawk a. Exam paper inkarahhun a awm deuh avanginbeiseina pawh ka la nei vedeuh va. November thla tawplam a\anga \anin December ni

13-ah exam kan zo va, a tukahchuan kan haw nghal a ni.Nghahhlelh ang ngeiin hlimtakin Aizawlah Krismas lehkum thar kan hmang a, kum2017 January ni 7-ah Delhi-ah kan let leh ta a.

Delhi ka thlen thlak hlimchuan result chungchang engmah sawi a la awm lo va,hlauhthawnna rilru nen, hriatchak bawk siin kan nghak a.Rin loh tak maiin, January ni16, 2017-ah a rawn chhuakthut a. Exam ka chhan danleh ka zir dan ngaihtuahchuan pangngai ve tawka passka inring a. Mahse, hlauh-thawnna leh inrin tawk lohnanen chuan va en pawh kahuphurh hle a. “Pass ila kalungawi tawk,” ti rilru chungchuan ka va kal a, chhungtehnenah pawh beisei sang loturin ka hrilh lawk rêng a!Chuta ka \hianpa chuan, “Iresult ka hria, 7.55 out of 10i hmu,” min rawn ti ta! Kalawm lutuk chu ka au chhuaka, ka room-ah ka lut a, kachhungte ka hrilh nghal a. Kanu leh pate pawh an lawmkhawp mai, an rin aiin ka lo

Page 9: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 9

www.mizoramsynod.org

ti\ha daih a. Tichuan, 1st

semester chu ka pass ve ta!St. Stephen’s College-a

ka luh \an rei lo te chhunghian \hian thar tam tak kasiam a, mi awm dan lehchezia, engtin nge khawvel hia lo awm tak, tih ka zirchhuak hnem em em a ni.Harsatna hrang hrang katawh karah khan Pathianinmin awmpui a, a tawpahchuan malsawmna tam tak kadawng leh ta a ni.

Kan nunah hian harsatnatam tak kan tawk thin a, achang chuan nun te pawh hia hrehawm hle \hin. Chumihunah chuan Pathian auh a,a \anpuina nena nun siam \hathi a lo \ha ber mai tih hi kazir chhuak zel a ni. Kum 3dang kal tur ka la nei a, zirtur pawh ka la ngah khawpmai. Mahse Pathian \anpuinanen chuan he hun lo kal zeltur hi huaisen takin ka tawktheiin ka inring ve a ni.

RINNA AVANGA KHAWNGAIHNAACHHANDAM

(Chhiar tur : Ephesi 2:8-10)

– Upa H. Ronghaka

Je-a chu kum 14 a tling ve ta a, Sacrament Department-a azirpuite nen kohhran dan chhunga lawm luh an ni a. Kum a lothar chuan Senior Department-ah a awm a, \ing\ang perh athiam ve deuh avangin Senior-a awm \an chauh mah ni se anzirtirtute pawhin YFC (Youth For Christ) inkhawmah te chuanzai an hruaitir ve \hin a, nuam pawh a ti thei hle. An vengahhian ama rualpuiah chuan puitling pawhin an hriat ve pawltak a ni awm e.

.....

Page 10: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 10

www.mizoramsynod.org

A hming pum hi JohnRinawma a ni a, John tiha ‘J’hi mi tinin koh nan an hmanga, a nu leh pa tih loh chuan“Je-a” tiin an ko ber a. A pahi sumdawng company lianve takah a thawk a, a nu erawhchu chhungkaw enkawlin aawm a. A nu leh pa hikohhrana rawngbawltu ve vean nih avangin a tette a\anginni tin chhung inkhawm an nei\hin a. Chutiang taka Pathianthua inkaihruai chhungkuaa\anga sei lian chu a nihavangin sual lam kawng chua zawh lo tih theih a ni.

Ni khat chu a \hiante nenmotor kawngpuiah BMX

(Cycle) an khalh a, an thiamtlan tawh em avangin kawngsir thei ang berah te tlanin, achangin kopangah te pawh anhan tlan lawn thuak thuak a.Chutah, motor veivak a tamloh avangin kawng laiah chaktak takin an tlan leh \hin a.Nakinah chuan kawng kawiabike chak taka lo tlan chuanJe-a chu a su leng ta dawrhmai a! Kawng thlangah a tlathla a, a \hiante leh puitlingawm dangte chuan an zuk pannghal vat a. A lu a sawh nadeuh a ni ang, a hnarah lehbengahte thi a chhuak a,nikhua a hre meuh lo va. Achhungte an va hrilh chuan a

Page 11: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 11

www.mizoramsynod.org

pa chu an motor-in a lo kalthuai a, damdawi in an panpuita a. Damdawi inah daktawr-ten an han en nghal zung zunga, a lu leh taksa danga thisenkai chu tifaiin oxygen anhiptir a. |ha leh mai turangaih a ni na a, a thawk lam abuai leh zauh \hin a, achhungte leh kohhran mipuipawh a dam leh ngei theih nanan \awng\ai nasa hle. Beiseinasang tak nen an en lai chuan athawk a tawp ta tlat mai a! Aenkawltu daktawr leh nurse-ten theihtawp an chhuah a, aawmah na tak taka neminthawktirna khawl nen a ri ruprup a, minute 10 zet an beihhnu chuan zawi te tein a thawleh ta hlauh mai a, a nu leh anîte unau leh a farnute chu an\ap nasa hman viau nghe nghea. Chuta \ang chuan zawizawiin a lo \ha leh a;ngaihtuahna fim a neih lehtheih a\ang chuan mak tih emem mai hi a nei a.

Nikhaw hre lova a awmlai khan thlarau khawvelaheng emaw chen a cheng hi alo ni a, vanram ni ngeia a hriatchu mi tam tak hian an lo pan

mup mup a, an hlim em emmai a. Chuta awmte pawh chua hmu thei tawh tihah chuanJe-a chu a hmuh theih si lohhian kawng dangah a pentir tatlat mai a. A hre thiam lo emem mai a; an kal zel a, a thimtial tial a, na tuara rûm thawmbak hriat tur a awm lolehnghal.

Chu chu hremhmun ningeiin a ring a. Kal hi a lo hrehem em mai a, let leh a tumlahin hmuh theih si loh hianan kal tawhnaa let leh thei lotura chelh tlattu hi awmin ahria a, chutih nak alaiin ansikula mi, mipa naupang sualtak \hin, rukruk leh insual hratdeuh mai, veng dang nau-pangin an sual rawn avanga ahliam tuar lova thi tawh, VLAaw a ni tih hai rual lohvachiang hian, “Hetah chuan lokal lul suh, i awmna chi a nilo, a hrehawm lutuk tlat. Lokal ve lo hram teh,” a rawn tingawih ngawih a. Nakinahchuan amah autu dang awmina hria a, thil êng deuh hmuhneiin a inhre bawk a. A hriatleh hmasak ber chu a chhung-te \apin an lo au vak vak a,

Page 12: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 12

www.mizoramsynod.org

daktawrte leh nurse-ten an lobuaipui laih laih chu a ni.

Chutia nikhua a hriattheih hnu pawh chuan a thisenzamah damdawi an thun nasatavang a ni mai thei, a muhilthuai thuai a, a muthilh chuana thil tawn bawk chu mu-mangah a mang chhun-zawmleh \hin a. Mak hi a ti em em

mai a. A hriat theih tirh ata mithil a ruk a hre si lo; ruih theihthil tihpuia a \hianten ansawm pawhin a hnar zel a nisi a, a nu leh pa thu a awihloh pawh a hre si lo. A rilru tete chuan, a tih ngei ngei turtih loh emaw, a tih loh tawptur tih palh emaw a nei a niha ring tlat a. Zawi zawiin a lo

dam leh ta a, a thil tawn chu anu a han hrilh chuan a nuchuan mak a ti em em a, anPastor inah a lenpui ta a. Pas-tor chuan Pathian thu te a lohrilh a, a theih anga tam Biblechhiara \awng\ai \hin turin alo chah a.

Bible chu a chhiar tlut tluta, a \awng\ai zel bawk a,

Ephesi 2:8-10 a han chhiarchuan eng emaw ti tak hianharh hawkin a inhria a. A thiltih\hat, a lo chhuan ve ememte chu chhandamna turatling zovah Pathianin a ngailo va, Pathian ngaiha a felnachu Isua a rinna chiah a ni tiha han hriat chuan mak a ti a, ahlim bawk si. An chhung

Page 13: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 13

www.mizoramsynod.org

inkhawma a hun a lo thlenchuan a inhmuhchhuahnaPathian thu chu a chhiar a, ahan sawi ta a. Tawhsual atawh a\anga a rilrua a buai rukdan te, a thil tawn tinreng techu sawiin testimony ngaih-nawm tak a sawi ta a. A nuleh pa chuan an fapa Je-a thiltawn chu ngawih bopui maichi niin an hre lo va. An Pas-tor an va panpui leh a. Je-a’na thil tawn leh Pathian thua\anga a inhmuhchhuah dan ahan sawi chuan Pastor chu alawm em em mai a. Pastorremruatnain an kohhrananaupang inkhawm pawl hnih– YFC leh CFC (Children ForChrist)-te chuan Joint Fellow-ship an nei a, chutah chuan Je-a chuan a testimony chu asawi ta a. A sawi dan tlangpuichu hei hi a ni:

“Ka hriat theih tirha\angin ka nu leh pate hi karing em em \hin a, an thu awihhi ka tih tur niin ka hria a. Chubakah sikul leh SundaySchool-a zirtirtute hi ka ringem em bawk a; an sawi angaawm hi ka tum hram hram\hin. Thil sual ka tih loh avang

leh thil \ha nia ka hriat, ka tihtheih ang ang ka tih veavangin vanram kai ngei ngeiturah ka inngai hmiah a.Chutih lai chuan in hriat anginaccident ka tawk a, nikhawhre lova ka awm lai khanthlarau khawvelah hun engemaw chen ka cheng ni hianka hria a. Vanram ni ngeia karin chu ka lo hmu a, chuhmuna awmte chu anlungawiin an hlim em em veka, ka kal ve ngeina tur nia kahriat laiin kan kal zel a, kawngdang hi kan zawh a lo ni a. Athim tial tial a, a hrehawm tialtial bawk a; na tuar rûmthawm bak hriat tur a awm talo. Ka mangang em em maia, chuta \anga chhuah lehmawlh chu ka duh a; mahse,hneh deuhva min chelhtu, kahmuh theih si lohvah hian aawm tlat a, ka tal thei derbawk si lo.

“A tawi zawngin sawi ila,chutia hrehawm taka ka awmlai chuan ka rawn harh chhuakleh a, zawi zawiin ka lo damleh ta a. Thlarau khawvela kaawm laia ka thil tawn chu katheihnghilh thei lo va, nimina

Page 14: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 14

www.mizoramsynod.org

thleng ang mai hian ka hrereng a. Ka mangang chuan kathil tawn zawng zawng chu kanu leh pa ka hrilh a, Pastor kanpan ta a. Pastor-in Pathian thute min hrilh a, Bible chhiara\awng\ai tam turin min chahbawk a.

“Ephesi 2:8-10 ka hanchhiar chuan ka lo ngaih danleh Pathianin Isua Kristaachhandamna kawng a siaminmil loh dan chu ka lo hrechiang ta a. Pathian hnenahngaihdam ka dil a, ka \awng\ainasa lehzual sauh va. Chuti-chuan, Pathian thianghlimhmaah chuan mi sual, a hmaading tlak pawh ni lo ka nihziachiang takin ka hre ta a. Kafelna ber pawh vamram kainatura tling zo a lo awm hauh lotih ka han hriat chuan,Pathianin fela min pawm venachu Isua Krista ka rinna chiaha ni tih ka hre ta a ni.

“Ka ngaihtuah zel a, thilsual ti lo, mi fel tak tak, IsuaKrista ringtu ni si lo hi an lotam em em mai hi a lo ni a.Chung mite chu an hawih-hawmin an ngilnei em em a,an thilphal si, ruih theih thil

tih chu sawi loh, an ina midangin an tih pawh an phal lova. Mi \anpui an peih a,lehkha zir tura tur tur ngailovin an zir nasa em em a, anthiam thei bawk si. Thil \hatih vanga vanram kai tur chuni se, kai ngei âwm hi an nihliah hliahin ka hria. Engatinge an kai loh vang? Isua anrin loh vang chiahin an kai lovang. A nih chuan sual ti\hinte chu em ni kai ta ang?Ni si lo.

“Kan thil tih\hat leh \hatloh aiin Pathianin thinlung lehtihtakzeta Isua Krista ringtukan nih leh nih loh hi a tehnatur a ni tih kan hriat a ngai.Isua Krista chu a felna, athianghlimnaa miin a pawma,a nun hruaitu Lal lehChhandamtua a pawm chiahhian Pathian ngaihah mi fel alo ni a. Chutiang mite chuanPathian duh zawnga nung lothei lo an nih an hre \hin a nizawk. Isua Krista rinna aiathiltih chhuang zawk tanvanram kai beisei chi a ni lova. Kan rinna hi a ni kanfelnaa Pathianin a pawm turchu. Rinna lovin ama lawm

Page 15: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 15

www.mizoramsynod.org

zawng mi a nih theih si lohva (Heb. 11:6)”.

Je-a testimony a\ang hiankan fel vang te, kan \hat vangte, kan hausak vang te, kanhmel\hat vang tea chhandamtur kan ni lo va; rinna avangakhawngaihnaa chhandamnachang tur kan ni tih a chiangta hle. Chutih laiin fel takaawm kher a \ul lo tihna a nileh miah si lo. Isua kan rinavangin Isua ringtute nun danturin thianghlim leh fel takin

kan awm tur a lo ni zawk. Isuarin hi kan dah san ber reng angai a, chumia innghat a nihloh chuan kan felna hi Pathianhmaa thiam kan channa tur ani lo tih i hre reng ang u.“...nimahsela, dan thiltihteavangin mi thiam changin aawm lo va, Isua Krista rinavang chauhvin thiamchangin a awm zawk tih kanhre si a” (Gal. 2:16).

Hei hi a ni, khawvel hnehangamna chu – kan rinna hi.

INTLANSIAKNA KHAWVEL

– Upa Dr. C. VanlalhruaiaRamthar North

Tun \umah chuan infiam mite field leh hmun remchangdanga tlan chak ber nih tuma an intlansiakna lam ni lovin,hmasawnna kawng danga intlansiakna chungchang sawi kantum a ni.

Kan chenna khawvel himi tumruh leh huaisenterorelna, hlawhtlinna leh mitengaihsan hlawhna hmun a nihmek laiin mi thatchhia,dawihzep leh inthlahdahte tan

chuan hmun hrehawm, rualawt reng renga khawsaknahmun a ni kan ti thei ang.Khawvel ram hrang hrangtechu ralthuam neih \hatah tean inel a, sum leh pai (eco-

.....

Page 16: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 16

www.mizoramsynod.org

nomics) lamah hmasawntumin \an an la nasa hle.Chutih laia ram roreltu finglo leh ram hmathlir \ha neive lo, mahni intilal hlur mai,khua leh tuite tana inti-hlauhawm ringawt te chuannuihzat an hlawh mek a ni.

Mite aia chungnung lehthiltithei zawk nih tumin anintlansiak nasa em em a, chuchuan ram hmasawnna ahring a, ram chhung mipuitetan malsawmna thlentupawimawh tak a ni. Kan hriat

theih maiah pawh hian inelna\ha leh thianghlim, intlan-siakna hmuhnawm tak tak alo awm tawh \hin a ni. Chungchu tlem te han tar lang ila:

LPS Vision leh ZonetCable TV : TV local chan-nel \ha tak mai kan neih hi\hang khat lian zet chu a lo nive ta. LPS Vision hi a hmasaleh a hlun zawk a ni a. A tirahMizo programme an hantichhuak mai chu mipuiin kanhlut a, kan lawm hle a nihkha. Kum eng emaw zat ankalpui tawh hnuah Zonet a lopiang ve leh ta a. Anni hianprogramme \ha tak tak anrawn tichhuak ve leh a. Mipuidawrtu an ngah theihna tura

ruahman ni awm takin con-nection fee awm lovin an hankalpui a, thla tin fee pawh anhan tihniam a. A chhawr\angkaitu mipuite tan chuan

Page 17: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 17

www.mizoramsynod.org

thil lawmawm tak a ni. Tunahpawh hian chanchin thar te,naupangte hmuhnawm tihzawng channel te, sports lamte, zai te, Pathian thu lamamin kaihruaitu leh film chihrang hrang chhuahna chan-nel an nei \ha em em ta maia, a va lawmawm em!Mipuite hmuh chak tur liveprogramme leh entertainmentlam hawi programme \ha taktak an han nei \hin te himipuiten kan chhawr em ema ni. Sumdawngte lahinanmahni kaltlangin fakna (ad-vertisement) an han tichhuakchuai chuai mai bawk a.Hetiang faknaah pawh hianthlirtute mit la thei ang berturin a buatsaihtu mi thiamtepawhin \an an la tih a hriatreng mai. Hlawk pawh anhlawkpui ngei ang. HetiangaLPS Vision leh Zonet CableTV-te intlansiakna hi mipui-ten kan vanneih phah takzeta ni. |an la thar zel turpawhin kan duhsak e.

Nokia kha khawiahnge: Mizorama mobile phonekan hman ve \an kha kum2004–2005 vel a ni a. Khatih

hun laia kan mobile handsethman zinga \ha leh lar ber chuNokia Company siam a ni.|henkhat thil chik vak lo pheichuan, "I mobile phone ka lohmang," tih leh "I Nokia kalo hmang," tih chu thilthuhmun emaw an ti hial a.Chutiang khawp chuan Nokiahandset chu a lar \hin a ni.Mahse, tunah mobile phonezawrhna dawrah lei tur hanzawt mah teh, dawr nghak-tute chuan an neih loh thu anlo hrilh tawh ngei ang che.Eng vanga hmuh tur awm talo nge ni ang? Nokia Com-pany khan tihsual an nei emni? A chhanna chu – NokiaCompany-in tihsual an nei lo;mahse, he kan chenna,intlansiakna khawvelah hianhmasawn zawnga an tlanchak loh avangin companydangin an tlan pel a, mipuingaihhlut an hlawh zo ta lo ani ber mai. Company danginan phone te an tidanglama, antihchangkan (upgrade) zungzung laiin anni chuan modelthar, changkang leh mite hipzawng tur chi an siam chhuakve lo va, chu vang chuan chak

Page 18: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 18

www.mizoramsynod.org

taka hmasawnna khawvelahan hming a lo dai tial tial a,tunah phei chuan companydangin Nokia Company chuan lei daih tawh nghe ngheniin an sawi.

Jio 4G hi i lo hre vetawh em : Reliance Com-pany kutchhuak, a thlawnainternet hman theihna(internet free service) nei Jio4G hi nikum maia tihchhuahni mah se, internet bakah aman chawi lova phone callhmanga mi dangte va biaktheihna offer period an siamavangin mipuiin an duh hlemai a. Company dang aiadawrtu (customer) an ngahtheih nan mipui hip thei angber turin an rawn inzuar a niber mai. Hetiang hian athlawnin an kalpui reng dawnlo va, mi tam takin an simcard hi an hman hunah mo-bile network company dangteaiin customer an ngah ang a,an sumdawnnaah mitechungah an leng thei dawn ani. Chu an thiltum chu com-pany dang pawhin an hai biklo va, anmahni dawr \hintute(Customers) chan \hen chu an

tum bik hauh lo. Rang takinVodafone, Airtel, Idea,Aircel, etc. chuan an cus-tomer-te tana ham\hatna chihrang hrang an rawn siamsakve leh ta chur chur mai a. Anhmalakna hi sawi vek senpawh a ni lo vang, offerhrang hrang an ngah hlawmkhawp mai. Mobile phonehmangtute tan vanneihnakawng tam tak a rawninhawng mek a ni. Hetiangamobile phone service com-pany hrang hrang intlansiakdan hi a hmuhnawm mai a ni

lo, a lawmawm takzet mai.An tih tur tak an ti hlawm ani. Company-te \an laknaavang hian top-up zuartu\henkhat phei chuan aninhralh tlem phah deuh niinan sawi nghe nghe.

Thlawhtheihnaah ichuang ve tawh em :Mizorama thlawhna \um-hmun kan neih chhun

Page 19: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 19

www.mizoramsynod.org

Lengpui Airport-ah hian hunrei tak chu Air India leh JetAirways thlawhnate an rawn\um \hin a. Mipuite pawhindarkar rei lo te chhunginGuwahati, Kolkata, Mumbai,New Delhi, etc.-ah kan zinve theih phah a, a lawmawmngawt mai. A chuan man(ticket) hi chi hrang hrang aawm a, a man tlawm lei turerawh a tam lo \hin hle.Vanneih chuan ticket mantlawm chu a chan fuh ve theihzauh zauh chauh a ni. Chuvang chuan India ramchhunga khawpui leh khaw-pui dang inkal pawh tawnnana thlawhna chuan manaiin a to bik a ni tih te zinmite chuan an sawi fo \hin.

Nikum kum tawp lamkhan Lengpui Airport-a la\um ve ngai lo thlawhtheihnadang pakhat, Spice Jet chu arawn \um ve leh ta hlauh maia, a rawn service ve a\angchuan an thlawhna chuan mana lo tlawm deuh bik avangina hmaa lo service mekthlawhnate pawhin chuanman tlawma lei tur ticket anpe chhuak tam ta deuh niin a

hriat a, mipuite tan alawmawm hle mai. Thlawhnadangte pawh la rawn servicebelh zel nghe nghe sela,anmahni dawrtu (customers)inchuhin \an an han la lehsauh ang a, Mizoram a\angazin mite tan a va lawmawmlehzual dawn em!

Hmanlai Pawl Ruk ngethiam tunlai Matric : Zofatelehkha thiamna lama kandinhmun ngaihtuah \hin mi\henkhat \awngkam hriat turawm fo chu – ‘Hmanlai PawlRuk nge thiam ang tunlaiMatric?’ tih hi a ni. PawlRuk pass ai chuan Matricpass chu thiam zawk awm taka nih laiin, mi \henkhat chuanhmanlai Pawl Ruk pass khathiam zawkin an ring tlat anih chu! Eng nge a chhan niang le? A hun lai ve ve ngaih-tuah chuan tunlaia sikulzirlaibute hi hmanlai zirlai-bute ai chuan a changkangzawk fe si a. Hmanlai PawlRuk pass kha tunlaia Matricpass-te aia thiam zawka an rintheihna chhan ni thei awmchu kawng hnih han tar langila. Pakhatna, hmanlai chuan

Page 20: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 20

www.mizoramsynod.org

lehkhathiam an la tlem a,Pawl Ruk thleng zir thei chinchu khaw tin khan an neimeuh lo va, a pass chhuntechu an langsar em em a,lehkhathiam hmuhin an hmulo thei lo a ni. Pahnihna,hmanlai Pawl Ruk pass chintekha chuan a tlangpuiin Pri-mary School-ah zirtirtu hnaan thawk thei a, zirtirtu chuanmahni tawka inzir chawpzelin kum tam tak an lo thawhhnu chuan an Pawl Ruk passlai ai chuan nasa takin anthiamna chu belhchhah a loni tawh dawn a lo ni rengmai. Chu vang chuan tunlaiMatric pass hlim \henkhat aichuan kawng tam takah anhriatna a zau a nih hmel e.

Aw le, Kristian Naupangchanchinbu chhiartu duh tak,kan han tar lan tak zawngzawng khi ngun taka i ngaih-tuah chuan mihring nun hiintlansiakna, thiam zawk nihduhna, chungnung zawk nihtumna, ropui leh thiltithei nihtumna, hausa leh mi dangtetluk loh nih duhna avangaintlansiakna a ni deuh vekmai tih i hre thei ang. Tunlai

khawvelah hian thiamna asang tial tial a, mi dangte aiathiam zawk, chak zawk,hausa leh ropui ni tur chuanbeih nasat a ngai hle.Taihmak leh tumruhna tak takneite tan chuan hlawhtlinnatur thil hrang hrangah zautaka kawng a inhawn mek laihian lehkha zir leh kuthnathawh kawnga ti ve maimai, chhungte hauh pumpelhnana ti ve satliah mai tanchuan mi hlawhtling a nihtheih loh. Mi neih ang neihve duh si, a leina nei ve silote hi mi khawngaihthlak takan ni.

Tunah te hian khawvelathil siam chhuaktu lehsumdawng company lian puipuite hi an hausain sum lehpai an ngah hlawm tehrengnen, mi dangte thil siamchhuah aia \ha siam tum lehmi dangte aia pawisa hai luhtam tumin \an an la reng mainia. Chu chu an duham vangni lovin, intlansiaknakhawvela cheng kan nihzia anhriat chian em em vang a ni.Anmahni dawrtu an pun zeltheih nan mite tana rin tlak,

Page 21: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 21

www.mizoramsynod.org

innghah ngamna nih an tuma, a hahthlakzia lam pawhngaihtuah phal lovin biangathlantui luang zawih zawihin,rim takin, taima takin hna anthawk mek a ni. Khawvelamihring tu mah hi hlawhtlingsaa piang an awm lo va,malsawm tlaka mi rinawmleh taimate chu Pathian hiana lo hmuh hmaih hauh lo maia, an thawh rim phu tawk angzelin malsawmna a vur \hin

a lo ni zawk. Chuvangin,lehkha i la zir mek a nihchuan mi dangte aia \haa passtum la, mi dangte er si lovin,rilru thianghlim tak puchungin i el zawk dawn nia.He khawvel hi chu mi taimaleh tumruhte hlawhtlinna, ‘aruh no no chhuakah’ tihnahmun a nih miau avangin, midangte um phak loh tura tlanpeih apiangte hlawhtlinnahmun a ni e.

CANCER NATNA CHIMAWM MAH SE(True story)

- Upa B. LalhmunlianaJt. Editor

Pu Lalruala chu pa taima, nasa taka hna thawka, thawhhreh nei hauh lo a ni a, a hna thawh apiang theihpatawpathawk zel mi, Pathian rawn chunga emkim ti \hin a ni. Amahang bawka taima, nupui \ha tak a nei lehzel a. Chutiang takaan nupa taimakna chu Pathianin mal a sawm a, mite awhthamin an awm ta hial a ni.

.....

“Sumdawnna bul ka \anlai chuan zing dar nga velahka tho ziah a, zanlai dar 12:00hmain ka mu ngai lo hrimhrim,” a ti. A fate a fuih danchu, “A awm awm hi ei

bawrh bawrh ila, thawh turawm apiang hi thawk bawrhbawrh ila, mihring kan nihchhung hian chutiang aianuam a awm thei lo; kanhlima, kan hrisel nan pawh a\ha ber,” tih a ni. Chutiang

Page 22: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 22

www.mizoramsynod.org

chu a ngaih dan nghet tak anih avangin, pa intodelh lehkhawsa thei tak a nih tawhhnuah pawh a taksa hi a phiarfat a, han chibai te hian a kuthi a thapin a khawng far rengmai a ni.

Pavalai tak a nih lai, afate pawh mahni kea ding theian la nih hma leh kuthnathawh, sumdawn te nuamti taka a \ul bawrh bawrh laiintuk khat a zing tho chu a aw

a chhang ringawt mai a. Doc-tor a rawn vat a, chi hranghranga an en kual hnua anhmuhchhuah chu, ‘Aw bawmcancer a ni a, a rang thei ang

berin Mumbai-ah kal a ngai,’tih a ni.

An chhungkuain Pathianhmaah an \hing\hi a, vanPathian an au va, eng pawhtawk thei an ni tih an inhrechiang lehzual a. Pathianremruatah vui a duh lo, anupui fanau, enkawl leh uapkhawm la \ul takte pawh chuPathian kutah a hlan a, engpawh huamin Mumbai lamchu an pan ta a.

Mumbai doctor-te chuana bul te a\angin an lo endikleh vek a. “I aw bawm hi kanpaih loh chuan cancerzungzam hian i taksa pum a

Page 23: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 23

www.mizoramsynod.org

fan chhuak thei dawn a, inunnain a tlin lo thuai ang. Iaw bawm kan paih erawhchuan i dam chhungin i \awngri ngai tawh lo thung ang,”tih chu an thutlukna a ni ta.

Chu thutlukna an han hriatchuan hrehawm an ti tlang hlemai. A nupui leh a fate mittuichu dan rual a ni lo. PuLalruala ber chuan, “Pian tirhata bengngawng, tawngtheilote an awm a, mit khaw hmureng reng lo te leh kut leh kenei lo te pawh an awm a ni.Kan Lal Isua khawvela a lenlai khan chung mite chu tihdamtheih loh pakhat mah a nei lo.Lungngai ma ta che u, kanPathianin min awmpui dawnalawm. Thlaphang reng rengsuh u,” tiin a tuartu ber chu ahnemtu berah a \ang a.

Aizawl leh hmun dangaan chhungte pawh an dinhmunchu telephone-a hrilhin, “Minlo \awng\aipui rawh u aw?”tiin a chah zel a, kohhrantepawh Pu Lalruala tan chuanan \awng\ai zel a.

Vawi khat mah \awng rileh ngai tawh lo tura a awbawm an paih ni tur chu a lo

thleng dawn ta a, a nupui leha fate hnena a sawi duhzawng zawng chu video-inan record a, mittui tlachungin a thla an la a, anrecord vek a.

Pu Lalruala thusawi\henkhat chu –1. Ka awin Pathian faknathu a sawi leh thei dawn tawhlo a nih pawhin, ka taksapeng dang zawng zawng a la\hat tho chuan chungte chuPathian fak nan ka theihtawpin ka hmang dawn.2. Malsawmna chhiar senloh min petu Pathian tan engmah ui loh tur a ni a. Pawisain dawn ang ang a\anginsawma pakhat hi pe ngei ngeizel ang che u. Thu \ha ka hrilhthei dawn tawh lo che u a nihchuan, Pathian hi hlat ngai suhang che u. Ani chu \anpuivartu hnai reng a ni kumkhuaang, tih hi ni tin ka hrilh tharzel che u a ni tih theihnghilhngai suh ang che u.3. Mi harsa zawk leh \anpuingaite hlamchhiah ngai suhula, mi hnuaihnung zawktetan \hian \ha nih zel in tumdawn nia.

Page 24: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 24

www.mizoramsynod.org

4. Kei chu ti hian min zaiang a, rei lo teah vanramahka kalsan tawh mai thei cheu a. Chhungkaw kima van-rama kan inhmuh leh ngeitheih nan rinawm taka Isuazui zel ka tum a, chu chu kaduh ber chu a ni.

A aw an record zawhchuan, amah zaitu tur doctorchu a pan ta a, endik chikimin an lo endik leh te te a.Vai pathian bia doctor chuanmak tih hmel takin a en a. PuLalruala chuan doctor hnenahchuan, “Ka pu, mak i va tihhmel ve! Eng thil nge ni ta?Isua Krista ringtu, Kristian kani a, kohhrante ka tan nasatakin an \awng\ai a, eng mahka hlau hlei nem. Min hrilhrawh. Engati nge khatia maktih hmel taka i awm tak mai?”a ti a. Doctor chuan, “In\awng\aina zawng zawngchhangtu in Pathian chuPathian tak tak a nih chu! Iaw bawmah emaw, i taksahmun dangah emaw cancerhnuhma pakhat mah ka hmulo. A mak lutuk!” tiin a chala dawm ta vang vang mai a.Doctor dangte pawh a pun a,

Pu Lalruala result hranghrang chu a entir ta hlawma, cancer zungzam hmu rengreng an awm ta lo a nih chu.

Damdawi tlem te an pea, “Ti khan i haw thei. Thlaruk hnuah in lo kal leh dawnnia,” an ti a. Vawi khat mah\awng leh ngai tawh lo turazai tura ruahman chu damtakin a haw ta zawk a, thlaruk hnua an zuk entir lehpawh chuan, “Cancer i nireng reng lo. I lo kal leh pawha ngai tawh lo vang,” tiin aninthlah a, hlim takin an hawleh ta a ni.

Kan \awng\ainate hiboruakah hian a tham ral maimai lo va, van Pathianin a longaithla a, kan nat te, kanhrehawm te hian a lo na ve a,hrehawm a lo ti ve a, minkhawngaih em em a, kan\awng\ainate chu min chhangngei \hin a ni. Kan duh dan angtaka kan \awng\aina a chhanloh chang a awm a nih pawhin,kan tana \ha ber turin Pathianchuan ruahmanna hran a nei ani tih ring tlat ila, kan tana \halo tur chuan eng mah a ti dawnlo a ni tih i ring tlat ang u.

Page 25: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 25

www.mizoramsynod.org

BIAK INA AWM DAN MAWI

– Upa C. LalbiaktluangaKulikawn

Biak Ina inkhawm \hin hnam kan ni a. Kohhran tin hi kansukthlek a inang lo em em mai a. Biak Ina awm dan mawi turnia suangtuahnate i lo thlir ho teh ang.

1. Inkhawm kal hma hi thil\ha tak a ni. Dar khatna rik hibiak in chhung luh hunahngaih tur a ni. Biak inchhungah hian Pathian fakinminute 20 dawn lai te zaihman ziah ila, a \ha hle mai.Biak in kawta tawi khaw-

muan hi, tih tur pawimawhtak kan nei a nih loh chuanchin loh hram tur a ni.

2. Biak in hung chhungakan luh tawh chuan zuk lehhmuam kan paih vek tur a ni

a, kuhva ei te, sahdah hmuamte, \hial chi eng pawh tih lohtur a ni. Pathianin min hmureng tih hriat reng tur a ni.

3. |ul bikna avangin inkhawmtlai palh theih a ni a, tlai deuhmah ila inkhawm loh ai chuana \ha fe zawk a ni tih hriat reng

tur a ni. Biak ina kan luhdawnin \awng\ai lai a nihchuan Pathian zahawmnaavangin \awng\ai laia luh hauhloh tur a ni. |henkhat chu\awng\ai lai tak hi kan luh duh

Page 26: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 26

www.mizoramsynod.org

hun a ni a; tin, \awng\ai laiazunzunga chhuak \hin kan nihchuan sim vat tur a ni.

4. Biak ina kan inkhawm laihian biak in tukverhte hi hawntura ngaih a ni a. |henkhatintibengvar deuhte chuan, ‘Avawt em mai!’ ti mai maiinanmahni thuin tukverh ankhar leh ringawt \hin. I velamite kha hmun hla tak a\angalo kal te, step chho tak rawnzawh chhuak te an ni a, anthaw a sa hle a, lum an ti hle ani thei tih hria la, vawt i tihviau avangin tukverh kharringawt suh. Nawi rengin mipawi i sawi thei a ni. Vawt i tideuh a nih pawhin a up laichuh thiam mai rawh.

5. Biak in chhunga \hutnabik neih hi awm theih a ni a.|hutna bik kan nei a nihpawhin mite kal hmaa kal tumhram hram tur a ni. |hutnakawhhmuhtute thu awih hramhram hi Bible zirtirna nen ainhmeh a ni. |henkhat chu milo luhna tur sir lamah an \hua, rei tak an \awng\ai a, mikalna tur dalin rei tak an awmthei. Biak in chhungah hianinngaitlawm taka \hut tur a ni.

A hmasa bera \hut te himipui lam tan chuan a lozahthlak deuh thei a, rawng-bawltute, kohhran hmeichhehruaitu te, K|P hruaitu te,pavalai hruaitu te chuan tlarhma lam chuh hram hram tura ni. Hruaitu ni ve si tlarhnung ber chuh tlat \hin i nihchuan hlauh ruk i nei tihna ani mai thei.

6. Pathian biak inkhawmahhian Bible leh hlabu ken ngeitur a ni a. Thuhriltu leh \antuBible chang chhiar pawh lo enve ngei hi mahni tan a \hain asawt em em a ni. Bible lehhlabute hi hnawk titu kan nipalh ang tih a hlauhawm hle.

7. Tunlai Mizoram biak in\henkhatah hian mobile phonekhal \hin naupang, tleirawl,nula tlangval an awm nia sawia ni a. Hetiang tih ching kannih chuan kan chungahPathianin thil \ha lo a thlentirve palh ang tih a hlauhawmhle. Hlauh tur dik Pathian hi ihlau ang u. Puitling zingahpawh Pathian biak inkhawmneih laia phone-a mi be maikan awm ta a. Pathian biak laihi chuan dah \ha phal ila,

Page 27: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 27

www.mizoramsynod.org

TLEIRAWLTE PUAL

– John LalhruaitluangaJt. Editor

1. Eng lawngah nge i chuan? Bible chuan tleirawl lai leh\hat lai hun hi nuam taka hmang turin min duh a, kan hmandan erawh chu ama duh zawng a nih tlat a ngai thung. Movieen \hin chuan lawng lian pui pui in hmu \hinin a rinawm a.Lawng lian chi hnih, inang lo tak si a awm a: pakhat chu indolawng (battle ship) a ni a, pakhat chu nawmchenna lawng(cruise ship) a ni thung. Indo lawng chuan hmelmate a do va,a bei a, a hneh \hin a; nawmchenna lawnga chuangte tih bererawh chu nuam chena len vel a ni deuh ber mai.

Pathian a lawm zawk ang.Inkhawm laia rawn be \hin chekha chu inkhawm ngai lo,inkhawm \ulna pawh hre lo anni mai thei a ni.

8. |hianten tui an in avangain ve rikngawt te, \hiante an

zun avanga zun chhuak lo puizun ve ringawt te hi naupang\henkhat tih dan a ni a, chinve loh tawp tur a ni. Pathianbiak inkhawm chhung hichuan tuihal, zun chhuak te hiinsum tum hram tur a ni.

Page 28: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 28

www.mizoramsynod.org

Tleirawlte hian kan \hatlai hun hi Krista tana nungin,hmelma do nan kan hmang veang nge, nuam chenin kan hunneih zawng zawng hi kankhawh ral ang? Rawngbawl(indo) tlata an tleirawl hun lehan nun hmang \hinte chu annun a hmuhnawm \hin a, midangte tan malsawmna an ni\hin. Nawmchenna (hlim-hlawp, zu, sex, etc.) lamatlante erawh chu rei lo te chuhlim lai han chen ve bawk mahsela, chhiatnain a um zui deuhngei ngei zel a. A tlai tawhhnuah an inchhir a, an nun kohlet theih a ni tawh si lo.

Pathian duh zawnga \hatlai hun hlim taka hmang turinBible-in min zirtir a. Keini hicruise ship-ah nge kan chuandawn war ship-ah?

2. Entawn tlak Josua : Ahming awmzia pawh ‘Pathianchu chhandamna a ni,’ tih ani bawk a, Josua hi PathianinIsrael-te hruaitu leh chhan-chhuahna hmanrua atana ahman fo a ni tih Bible-ah ahmuh theih a ni.

Josua chanchin Bible-akan hmuh hmasak berna chu

Ama-lek-hote nena Israel fatean inbeih \um kha a ni a.Mosia thupek angin Josuahovin Amalek-ho hi an bei taa, Pathian \anpuinain an hnehta nghe nghe a ni. Josua hianIsrael fate indonaa a hruair>ng r>ngin Pathian a hnenaha awm tih a hriat tlat avanginhlauh a nei ngai lo va, sipaigeneral huaisen leh zam ngaihauh lo a ni.

Josua hi a nun kawngzawng zawngah a rinawm a, anunah hian sawisel tur a v^nghle a. “Josua chanchin hiBible-ah a inziak chipchiar hlea, sawiselna tur, bawlh-hlawhkai lai erawh a awm hauh lo,”tiin an sawi hial \hin.

A hna leh mawhphurh-naah Josua hi a rinawm êmêm mai a. Tih tur, a hmaachhawp chhuah tawh chu zamhauh lovin a hlen chhuak ngeingei \hin. Tin, dik nia ahriatah chuan huai takin a\ang ngam a. Mi 12-inKanaan ram an enthlak khanmi 10-ten a huphurhawmzawng hlira Israel mipuitehmaa Kanaan ram chanchinan sawi laiin Josua leh Kaleba

Page 29: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 29

www.mizoramsynod.org

erawh chu, “Kan chungaLalpa a lawm chuan churamah chuan min hruai ang a,min pe ang,” tiin an \ang tlatmai a ni. Hemi \uma anthusawi avang hian mi tamtakin an hua a, den hlum hialan rawt nghe nghe a; mahse,an thu an z<k duh miah lo.Pathian pawhin rin tlak, rinngamah a ngai a ni ang, Mosiahun a tawp hnaih khan Mosiathlaktu atan Josua hi a ruat taa ni.

Josua nuna entawn tlaktak bawk chu Israel hnam ahmangaihna hi a ni. Hnamaha chiang a, an hnam dinchhuah nan a dam chhung huna hmang a ni ber. PathianinAigupta a\anga a hruaichhuah dan zawng zawng hrephatu a ni a, Pathian hnamthlan ‘Israel’ tan a theihtawphlan a tum tlat \hin. Josuathupui ber nia lang chu‘Pathian leh kan hnam tan’ tihhi a ni ^wm e.

Josua nuna ngaihnawmleh hmuhnawm ber lai chuPathian a rinna hi a ni. A rinnahi a nghing ve ngai lo em mawtih tur a ni a, hun harsa leh

khirh lai berah pawh a rinnahi a hmachhuan ber a ni \hin.Israel faten Jordan lui an k^ndawn khan a hruaitu ber tanchuan a manganthlak duhviau mai thei. Amaherawh-chu, Josua chuan Pathianin ahnena thu a sawi chu a ringmai a, Pathian hrilh angchiaha an tih hnuin Jordan luichu awlsam takin a daiin andai kai ta mai a ni.

Jeriko kulh ropui takpawh kha sipai chaknaa lakdawn chuan a harsa ngawtang. Amaherawhchu, Pa-thianin, “Jeriko leh an lal lehan mi chak huaisente chu ikutah ka pe tawh e,” a tih chua ring tlat a. Pathian thu anginJeriko kulh chu ni ruk chhungni tin vawi khat an kal hualringawt mai a, a ni sarih niahchuan vawi sarih an kal hualhnuah tawtawr^wt an h^m a,an au ta dur dur a. Tichuan,ralthuam pawh hman ngaimiah lovin kulh chu a chim tarup mai a, Jeriko khawpui chuan la ta a ni.

Josua hian Israel-te hiPathian \ih turin a zirtir \hina, a hun laiin Israel-ten

Page 30: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 30

www.mizoramsynod.org

Pathian an hnaih phah hle. Is-rael hnamin Pathian an kalsanang tih a hlau hle a, a thihdawn hnaih, putar pui a nihtawh hnua Israel hnampuipate a koh khawm pawhin,“Vawiinah hian tu rawng ngein bawl dawn thlang rawh u,”tia fuihin a la cho ta fan a.Annin, “LALPA rawng chukan bawl dawn a ni,” an tihhnu pawhin, “In Pathian hi inphatsan hlauh dah ang e,” tiina la chah lawm lawm a ni.

Josua hi kum 110 mi anihin a thi a. Bible-in ‘LALPA

chhiahhlawh’ tia a sawi Josuaanga sipai huaisen, roreltu dikleh rinawm, mahni hnamhmangaih tlattu, Pathian ringtlat mai hi khawvela piangchhuak tawh zingah hian antam ^wm lo ve. Josua hian adam chhung zawngin Pathianthu angin thil a ti \hin a.Pathian a ring tlat a, rin maiduhtawk lovin Pathian tan athawk bawk \hin. |anpuinadila Pathian hnena a\awng\aiin, thil theih loh tawpnia lang pawh ti turin Pathiana ring a, a beisei tlat \hin.

St. Paul’s Cathedral, London-ah khuan vawikhat chu pheikhawk siamtu rethei deuh mai hi,a retheih avanga nupui tur a nei thei lo hrehawma tih avangin a \awng\ai a, |awng\ai ve thodang hian a thu chham hriain a rawn \anpui a.Tichuan, chu pheikhawk siamtu chuan nupui chua nei ta a. A lo \awng\aina avang chuan chupa chu a lawm ta em em a. Chu amah \anpuituchu British Prime Minister William Gladstone-a khaa lo ni reng a.

Page 31: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 31

www.mizoramsynod.org

Bible Thawnthu

ABRAHAMA LEH ISAAKAIsaaka pian a\anga kum tam pawh a la liam hmain,

Pathian chuan Abrahama chu fiah a duh a; a thu a laawih em, mi fel a la ni reng em tih hriat a duh a ni.

Tichuan, ni khat chuPathian chu Abrahamahnenah a lo kal a, “I fapa, ihmangaih tak Isaaka khatlangah hruai la, ka tanhalral thilhlanah hlanrawh,” a ti a.

Abrahama chuan thingtuah tur a t>l a, asabengtung a phurhtir a.

Tichuan, Abrahama chuIsaaka leh a chhiahhlawhpahnihte nen an chhuak a,

Pathianin a sawi hmun chuan pan a.

Ni thum an kal hnuchuan Abrahama chu a’nhawi chhuak a, Pathianin kaltura a tihna hmun chu a hanhmu a.

Abrahama chuan achhiahhlawh pahnihte

hnenah chuan, “Isaaka nenPathian kan han biakchhung chuan hetah hian

Page 32: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 32

www.mizoramsynod.org

sabengtung nen hian loawm ang che u,” a ti a.Tichuan, Isaaka nen chuantlangah chuan an lawnchho va. Isaaka chuanthing t>l a pu a, Abrahamachuan meitalh leh chemtea keng thung a.

Tichuan, Abrahama lehIsaaka chu tlangah chuan aninzui chho dun hnak hnak a.Abrahama chu a \awng miahlo va, Isaaka pawhin a pa chungawi rengin a zui a.Nakinah chuan Isaaka chuan,“Pa, halral thil hlanna turthing chu kan nei a; mahse,khawiah nge beramno chu?”tiin a zawt a.

Abrahama chuan,“Pathianin beramno chumin pe mai ang,” tiin achhang mai a.

Tlang chhip an thlenchuan Abrahama chuanmaicham a siam a. Maichamchungah chuan thing chu arem tlar \hap a. Chutah, a fapachu hruiin a phuar sawksawk a, thing chungah chuana dah ta mai a! Abrahamachuan a chemt> a phawrh a,a fapa, a hmangaih em em

chu vih hlum tuminboruakah chuan a chemt>chu a lek k^ng ta a.

Mahse, chutih lai takchuan vantirhkoh a rawninlar a, “Abraham, i fapakha engtin mah tina suh.Tun thlengin Pathian tan irinawm tih kan hre ta e,” ati a. Chu thu a sawi zawhchuan vantirhkoh chu a bo

leh ta nghal a. Chutih laichuan Abraham chuanhnimbuka berampa t^ng hia hmu a, a va man a, Isaakaaiah Pathian hnena halralthilhlanah a hlan ta zawk a.

Tichuan, an pafa chuanhlim takin an haw leh ta a.

(Courtesy : Bible Thawnthu100, Lalremmawia)

Page 33: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 33

www.mizoramsynod.org

* Sakei hi a hmul nilovin, a vun zawk hi a \ial.

* Australia-ah khuanchangpat sei tak tak, ft. 12/13 zeta sei te zu han awm a!

* Africa khawmualpuiaram pahnih – Liberia leh

Ethiopia-te khu Europekhawmualpuia ramhausaten an awp ve lohtean ni.* Syria ram khawpuiDamascus khu khawvelakhawpui upa bera ngaih ani a. Chh<ttute chuan kumsangthum aia tlem lo kaltaa luah \an niin an chh<t.* Kumpinu lalnu, QueenVictoria-i (1837–1901) tutezinga mi sawmli chu Eu-rope khawmualpuia ramhrang hrangah lalpa lehlalnuah an \ang.

– Lalremmawia

Page 34: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 34

www.mizoramsynod.org

* Aigupta lalnu Hat-shepsut-i chu kum 1473–1458 BC chhung khanAigupta lal, Pharaoa a ni vetlat mai! Mipa incheiaincheiin, hmuihmul lem tea vuah \hin.* Kum 1825-ah khanFrench mitdel LouisBraille-a chuan a mitdel-puiten lehkha, awmze neiabawl an khawiha an chhiar

theih tur hawrawp a siamchhuak.* Khawvela chhan-chhuaktu pawl (Interna-tional Res-cue Com-mittee)-ink h a w v e lp u m ara l t lanteleh mi-h r i n gzal>nna atana thawk \hatehnena lawmman an pek\hin chu Freedom Awardtih a ni.* India rama TATACompany-in an motorsiam pakhat hminga Zicatih an phuah chu natnahlauhawm hming Zika nena lam dan a inan avangin,an car faktu (Internationalbrand ambassador) LionelMessi-a fapa hming ‘Tiago’tihin an thlak daih.

Page 35: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 35

www.mizoramsynod.org

aA chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohna chi rukhmu thei rawh.

A hnuaiah hian a chhanna lo ziak la1...................................................................................................2 ................................................................................................3.................................................................................................4..................................................................................................5.................................................................................................6.................................................................................................

KA HMUH ANG HMU THEI RAWH

Page 36: PERIODICALS - MA · Mi dangte tui zawng \awmpui thiam tum hram : I tui loh ... kan lawm ngei mai. Ka pa nen June ni 20, 2016 khan Delhi-ah kan chhuk a, ni 23-a interview turin kan

MARCH 2017 36

www.mizoramsynod.org