วารส

าร P

ETRO

MAT

Tod

ay ป

ท 2

ฉบบท

6006

Catalysis- ผาปญหาการทำาวจยรวมระหวางภาคการศกษาและภาคอตสาหกรรม - โรงงาน (ตนแบบ) เพอการผลตตวเรงปฏกรยาสำาหรบการวจยและพฒนาจากฝมอคนไทย

ผานพนไปดวยดกบงานเสวนา “Step 2 R&D Partnerships (กาวสคความรวมมอ R&D)” ซงเปนการแลกเปลยนความคดเหนและขอเสนอแนะในการ

ทำางานวจยรวมกนระหวางภาคการศกษา และภาคอตสาหกรรม เมอปลายเดอนเมษายนทผานมา เพอใหผอานหลาย ๆ ทานทพลาดการเขารวมงานเสวนาสามารถตดตาม

เนอหาการเสวนาได ทมงานของเราจงไดเพมบทความพเศษฉบบยอลงในวารสาร PETROMAT Today ฉบบนดวย สำาหรบเนอหาฉบบเตมทเนอหาเขมขนทมงานของเราได

โพสตลง www.petromat.org เพอททานผอานจะไดอานกนอยางจใจ

PETROMAT Today ฉบบนจะพาทานผอานไปพบกบความหมายของตวเรงปฏกรยา การนำาไปประยกตใชในชวตประจำาวน รวมถงงานวจยตาง ๆ ภายใต

โปรแกรมวจยปโตรเคมอยางยงยนทม ผศ. ดร. ปมทอง มาลากล ณ อยธยา เปนหวหนาโปรแกรมวจย มาเปนผเลาใหทานผอานฟงวามงานวจยอะไรบาง เชน การผลตสาร

ปโตรเคมจากยางรถยนตหมดสภาพ การพฒนากระบวนการอพอกซเดชนของเอทลน เปนตน รวมถงโรงงาน (ตนแบบ) เพอการผลตตวเรงปฏกรยาเพอรองรบการวจยและ

พฒนาจากฝมอคนไทย ทจดตงขน ณ ภาควชาวศวกรรมเคม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

PETROMAT’s Editor Corner

แกวใจ คำ�วลยศกดkaewjai.k@chula.ac.th

คณะทปรกษ�รศ. ดร. ปราโมช รงสรรควจตร

ผศ. ดร. ศรพร จงผาตวฒ

บรรณ�ธก�รแกวใจ คำาวลยศกด

ผชวยบรรณ�ธก�รฤทธเดช แววนกล

กองบรรณ�ธก�รชญานศค ศรวงศนภา

พรพมล ชมแจม

ธรยา เชาวขนทด

ภสรชาพร สเขยว

กลนาถ ศรสข

กำ�กบศลปจาตรนต คงหน

จดทำ�โดยศนยความเปนเลศดานเทคโนโลยปโตรเคมและวสด

อาคารวจยจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ชน 7 หอง 705/1 ซ.จฬาฯ 12 ถ.พญาไท

เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330

โทร : 0-2218-4141-2, 0-2218-4171-2

แฟกซ : 0-2611-7619

Email: info@petromat.org

WWW.PETROMAT.ORG

Catalysis

ตวเรงปฏกรยาในอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคม

เรองโดย : ฤทธเดช แววนกลผประสานงานดานวจย PETROMAT

ดวยเทคโนโลยในปจจบน ผลตภณฑจ�กปโตรเลยมและปโตรเคมไดถกผลตขนม�ม�กม�ย เรมตงแตนำ�มนเชอเพลง นำ�มนหลอลน

ผลตภณฑจ�กพล�สตก เครองมอเครองใชในชวตประจำ�วนจนถงนวตกรรมต�ง ๆ ทใชประโยชนไดหล�กหล�ย แถมยงพวงคว�มเปนมตรกบสงแวดลอม

อกดวย อตส�หกรรมปโตรเลยมและปโตรเคมของไทยมคว�มก�วหน�ทสดในภมภ�ค มก�รพฒน�ม�อย�งตอเนองกว� 30 ป มกำ�ลงผลตเพยงพอทจะ

ใชง�นในประเทศและม�กพอทจะสงออกเพอสร�งร�ยไดใหกบประเทศ อย�งไรกต�ม ดวยอปสงคอย�งมห�ศ�ลของตล�ดตอสนค�จ�กปโตรเลยมและ

ปโตรเคม ภ�คอตส�หกรรมมเงอนไขสำ�คญทตองเอ�ชนะใหได คอ “เวล�” จะตองทำ�อย�งไรเพอใหไดผลผลตทตองก�รม�ก ๆ โดยใชเวล�นอย ๆ จะ

ตองทำ�อย�งไรเพอใหคมกบงบทลงทนไปในเวล�ทนอยทสด ในกระบวนก�รผลตก�รทำ�ใหปฏกรย�เคมเกดเรวขนกจะทำ�ใหใชเวล�นอยลง พระเอกของ

เร�กคอ “ตวเรงปฏกรย�” หรอ “Catalyst” นนเอง กอนทจะอ�นบทคว�มเกยวกบตวเรงปฏกรย�ต�ง ๆ ภ�ยในว�รส�รฉบบน เร�ม�ทบทวนคว�มร

พนฐ�นกนสกหนอยดกว�

ตวเรงปฏกรย�และปฏกรย�เชงเรง คออะไร ?

ตวเรงปฏกรยา คอ สารทเตมลงไปในระบบแลวมผลใหอตราเรวของ

การเกดปฏกรยาเพมขนโดยทสารทเตมลงไปนนไมมการเปลยนแปลง นนคอ ตวเรง

ปฏกรยาจะเขาไปเปลยนแปลงกลไกในการเกดปฏกรยาทำาใหพลงงานกระตนหรอ

พลงงานกอกมมนต (Activation Energy) ทตองใชในการเกดปฏกรยาลดตำาลง

เวลาทใชในการเกดปฏกรยาจงเรวขน โดยปฏกรยาทถกเรงดวยตวเรงปฏกรยา จะ

เรยกวา ปฏกรยาเชงเรง (Catalytic Reaction) สามารถจำาแนกออกได 2 ชนด

โดยพจารณาจากวฏภาคทอยในระบบ คอ

1. ปฏกรยาเชงเรงเอกพนธ (Homogeneous Catalytic Reaction) คอ

สารตงตนและตวเรงปฏกรยาจะอยในวฏภาคเดยวกน เชน อยในสถานะแกสทงค

หรอของเหลวทงค

2. ปฏกรยาเชงเรงววธพนธ (Heterogeneous Catalytic Reaction)

คอ สารตงตนและตวเรงปฏกรยาจะอยในวฏภาคทแตกตางกน โดยสวนใหญตวเรง

ปฏกรยาจะอยในสถานะของแขง ขณะทสารตงตนจะอยในสถานะของเหลวหรอ

แกส

ตวอยางการใชตวเรงปฏกรยาในอตสาหกรรมทสำาคญอนหนง ซงผมขอยกมาในทน

คอ “การสงเคราะหแอมโมเนย” ทานผอานคงพอจะทราบวา “แอมโมเนย (NH3)”

เปนสารสำาคญในการผลตวตถระเบดหรอแกสพษ ในขณะเดยวกนกเปนสารสำาคญ

ในอตสาหกรรมการผลตป ยเคม โดยการผลตป ยไนโตรเจนสงเคราะหแตละ

ปมมากกวา 100 ลานตน เพอทจะผลตอาหารใหเพยงพอตอประชากรโลก สารตง

ตนทใชในการสงเคราะหแอมโมเนย คอ แกสไนโตรเจน (N2) ทมมากถง 78 % ใน

อากาศและแกสไฮโดรเจน (H2) ซงเปนผลตภณฑพลอยไดจากการกลนปโตรเลยม

ดงสมการ

N2 (g) + 3H2 (g) 2NH3 (g)

ทมา

http://www.chem.ufl.edu/~itl/2041_u98/lectures/lec_m.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Activation_energy

http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/ap-chemistry2/kinetics/heterogeneous.htm

http://th.wikipedia.org/wiki/ฟรตซ_ฮาเบอร

http://th.wikipedia.org/wiki/กระบวนการฮาเบอร-โบสช

http://agri.wu.ac.th/msomsak/Fertech/Nitrogen/Ammonia.htm

http://th.wikipedia.org/wiki/แอมโมเนย

สมชย อครทวา. ความรพนฐานทางวศวกรรมของปฏกรยาเชงเรง – Fundamentals of Catalyst

Reaction Engineering – กรงเทพฯ : สำานกพมพทอป, 2546.

• ผศ. ดร. นพดา หญชระนนทน

จากภาควชาเคมเทคนค ไดรบ

รางวลนกวจยรนใหมดเดน สาขา

เทคโนโลย จากงาน “จลมงกฏ

เกยรตภมวทยา ประจำาป 2555”

จากคณะวทยาศาสตร เมอวนท 20

พฤษภาคม 2556

• ผศ. ดร. ชวลต งามจรสศรวชย จาก

ภาควชาเคมเทคนค ได ร บรางว ล

นกวจยทมผลงานทไดรบการอางอง

สงสด สาขาเทคโนโลย จากงาน

“จลมงกฏ เกยรตภมวทยา ประจำาป

2555” จากคณะวทยาศาสตร เมอวน

ท 20 พฤษภาคม 2556

• ผศ. ดร. ธนากร วาสนาเพยรพงศ

จากภาควชาวสดศาสตร ไดร บ

รางวลยกยองเชดชเกยรตอาจารย

ตนแบบ จากงาน “จลมงกฏ เกยรต

ภมวทยา ประจำาป 2555” จาก

คณะวทยาศาสตร เม อวนท 20

พฤษภาคม 2556

• ขอแสดงความยนดแด ศ. ดร.

ธราพงษ วทตศานต ทไดรบ

ต ำาแหนง ศาสตราจารย ใน

สาขาวชาเคมเทคนค คณะ

วทยาศาสตร จฬาฯ

ปฏกรยานเกดไดชามากทอณหภมหองและสามารถเกดปฏกรยายอนกลบได

นนคอ ถาเพมอณหภมใหสงมากขน อตราการเกดปฏกรยากจะสงขน แตใน

ขณะเดยวกน NH3 ทไดกจะสลายตวเปน N2 และ H2 ไดเรวขนดวย ทำาใหได

ผลตภณฑลดลง ดงนน จงตองใชตวเรงปฏกรยาซงกคอเหลก (Fe) เขามาชวย

โดยม อะลมเนยม (Al) ซลคอน (Si) เซอรโคเนยม (Zr) โพแทสเซยม (K) หรอ

โมลบดนม (Mo) เปน Promoter (สารชวยให Catalyst ทำางานไดดขน) และทำา

ปฏกรยาทอณหภม 500oC ซ งเราเรยกกระบวนการน วา กระบวนการฮาเบอร

(Haber process) คดคนโดย ฟรตซ ฮาเบอร (Fritz Haber) นกเคมชาวเยอรมน

และทำาใหเขาไดรบรางวลโนเบลสาขาเคมในป ค.ศ. 1918 โดยโมเลกลของ N2 และ

H2 จะแตกตวเปนอะตอมบนผวของโลหะ จากนนอะตอมของ N และ H จะรวมตว

กนอยางรวดเรวทอณหภมสง เกดเปนโมเลกลแกส NH3 ดงสมการ

จะเหนไดวา สำาหรบกระบวนการผลตปโตรเลยมและปโตรเคมแลว

ตวเรงปฏกรยาทดจะทำาใหเกดผลตภณฑทตองการหรอผลตภณฑทมมลคาสงใน

ปรมาณทมากในเวลาทนอยลง สามารถกำาจดออกจากผลตภณฑไดงาย สามารถนำา

มาใชซำาไดหลายครง ลดตนทนดานพลงงาน ลดปรมาณของเสยจากกระบวนการ

ผลต เกดมลคาเพมอยางมหาศาล อตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศกจะเขมแขง

สามารถแขงขนกบนานาประเทศได งานวจยและพฒนาดานตวเรงปฏกรยาสำาหรบ

อตสาหกรรมปโตรเคมจงเปนเรองสำาคญทขาดไมได

ทงน PETROMAT ไดเลงเหนความจำาเปนในเรองนจงจดตงโปรแกรม

วจยดานปโตรเคมอยางยงยนขนมา โดยมการวจยและพฒนาดานตวเรงปฏกรยา

เปนทศทางการวจยหลกดานหนง เพอเพมขดความสามารถของตวเรงปฏกรยาทใช

อยปจจบน คนหาตวเรงปฏกรยาใหม ๆ เพอใหเกดความยงยนดานปโตรเคมดงชอ

โปรแกรมวจยN + 3H NH3 (g)

N2 NH3

Catalyst

H2

1

Achievement

Awardsขอแสดงคว�มยนดกบนกวจย PETROMAT

PETROMAT รวมกบวทย�ลยปโตรเลยมและปโตรเคม จฬ�ฯ

จดง�นประชมวช�ก�ร “PETROMAT & PPC Symposium 2013”

ณ ศนยประชมแหงช�ตสรกต เมอวนองค�รท 23 เมษ�ยน 2556 ทผ�น

ม� เพอเปนเวทใหนสต/นกศกษ� นำ�เสนอผลง�นวจย โดย PETROMAT

ไดรบเกยรตจ�กศ�สตร�จ�รยกตตคณ ดร. คณหญงสช�ด� กระนนทน

น�ยกสภ�จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย ม�เปนประธ�นในพธเปดง�น

หลงจ�กนนเปนก�รบรรย�ยพเศษเรอง “Construction of

Metalloenzymes: Catalysts Embedded in Proteins” โดย Prof.

Yoshihito Watanabe, Vice-President and Trustee จ�ก Nagoya

University, Japan และ “Modern Structural Science of

Crystalline Polymers” โดย Prof. Kohji Tashiro จ�ก Graduate

School of Engineering, Toyota Technological Institute, Japan

ซงภ�ยในง�นมผสนใจเข�รวมง�นกว� 500 คน ประกอบดวย นสต/

นกศกษ� คณ�จ�รย ผสนใจทงภ�ครฐและเอกชน รวมถงภ�คอตส�หกรรม

ดวย

สำ�หรบปน PETROMAT ยงได จ ดง�นเสวน�ในหวขอ

“PETROMAT : Step 2 R&D Partnerships” (ก�วสคคว�มรวมมอ

R&D) เพอเปนก�รแลกเปลยนคว�มคดเหนและขอเสนอแนะในก�รทำ�ง�น

วจยรวมกนระหว�ง PETROMAT และภ�คอตส�หกรรม โดยมผสนใจเข�

รวมฟงก�รเสวน�กว� 120 คน

SYMPOSIUM 2013PETROMAT 4th & PPC 19th

Catalysis2

NEWS

• PETROMAT ไดสงทมเขารวมกจกรรมการแขงขน

โบวลงกระชบมตร “เซรามกสสมพนธ 2013” จดโดย

สมาคมเซรามกสไทย เมอวนท 18 พฤษภาคม 2556

ทผานมา ณ SF STRIKE BOWL เมเจอรซนเพลกซ

รามคำาแหง

• ผบรหาร PETROMAT รวมงาน “International

Conference on Environmental and Hazardous

Substance Management towards a Green

Economy” จดโดยศนยความเปนเลศดานการจดการ

สงแวดลอมและของเสยอนตราย เมอวนท 21-23

พฤษภาคม 2556 ณ โรงแรมอมพเรยล ควนปารค

• ทมงาน PETROMAT รวมงานเปดตวโครงการพฒนา

การสงเคราะหไบโอดเซลใหมในประเทศไทย(HIBD)

ภายใตการสนบสนนดานงบประมาณจาก JST และ

JICA ณ ศนยวจยชวมวล จฬาฯ จ.สระบร เมอวนท 23

พฤษภาคม 2556

EVENTS

ผ�ปญห�ก�รทำ�วจยรวมระหว�งภ�คก�รศกษ�และภ�คอตส�หกรรม

COVER STORY

บทสมภ�ษณ ดร. สรช� อดมศกดR&D Director บรษท เอสซจ เคมคอลส จำ�กด

Catalysis4

PETROMAT : จะเหนไดวาตอนน PETROMAT มงเนนงานดาน R&D เปน

พนธกจหลก โดยเฉพาะอยางยงการทำาวจยเพอตอบโจทยภาคการผลต ไม

ทราบวา ดร. สรชา มมมมองอยางไรกบแนวทางน

ดร. สรช� : ขอดของศนยฯ กคอเปนลกษณะ One stop service กเปนเรอง

ทด เพราะเอกชนมาทำาวจ ยรวมกบภาคการศกษากจะมปญหาเร อง

Intellectual property (IP) Policy และ การตพมพงานวจยในวารสารตาง ๆ

ถามาคยผาน PETROMAT ได จะเปนเรองทดมาก ถาผมทำางานวจยรวมกบ

3 มหาวทยาลย หมายความวาผมไมตองเสยเวลาไปคยกบหนวยงาน IP ทละ

มหาวทยาลย ทาง PETROMAT จะดแลตรงนให กเปนขอดกบเอกชน

PETROMAT : บางทถาเรากงวลเรอง IP มากเกนไป จะทำาใหงานไมเกด

ดร. สรช� : กถก บางมหาวทยาลยกจะเลงผลเลศไปเลย คดวาขายได

มหาวทยาลยกขอจองไวกอน นาจะเปน Option ใหบรษทซอขาดงานวจย

นนไปเลย โดยคดจากมลคางานวจยนน แตถาบอกใหบรษทตกลงสญญา

เปนการแบงรายไดจากยอดขายทอาจจะเกดขนในอนาคต ตงแตเรมงานวจย

กเปนเรองยาก เนองจากการนำางานวจยเบองตนไปตอยอดจนสมบรณในเชง

พาณชย ยงมความเสยงและการลงทนตอเนองเปนอยางมาก ซงเอกชนตอง

เปนคนแบกรบทงหมด

PETROMAT : PETROMAT อยากมองเหนวา ถาเกดมใครอยากจะทำาวจย

หรอคดปญหาเกยวกบปโตรเคมและวสดได ถายงไมร ไปทไหน ใหมาท

PETROMAT กอน แลวเราจะชวย Hook up ให

ดร. สรช� : แบบนกดเลยครบ ถา SCG Chemicals มงานวจยอะไรทตรง

Theme ของ PETROMAT กจะมาคยกบ PETROMAT แทนทจะไปหา

อาจารยทละคน ตอนนนโยบายของ SCG กพยายามทำาใหเปน Open

innovation โดยแสวงหา Good idea ใหม ๆ จากนอกบรษทมหาวทยาลย

กการคดคน idea ใหม ๆ มากมาย บางเรองกสามารถ Relate มาพฒนารวม

กบ SCG ไดก เพอทจะใหแขงขนได SCG จะตองม R&D Network ทเขมแขง

และมประสทธภาพทสด

PETROMAT : มการกำาหนดทศทางการของ SCG Chemicals อยางไร ?

ดร. สรช� : เราจะด Innovation Theme ใหญ ๆ เชน High Value Added

Product (HVA), สงแวดลอมในเรองการใชพลงงานใหคมคา การลดของเสย

ในการผลต เปนตน

PETROMAT : จำาไดวา ดร. สรชา เคยลองทำา Catalyst ใชเอง

ดร. สรช� : ใชมาเปน 10 ปแลวครบ กประหยดไปเยอะ แตพอการแขงขนมน

ตามมา สมยกอนกประหยดมาก ไมมจนมาแขง ไมมเกาหลมาแขง ตอนหลง

ราคาของกลดลงเรอย ๆ เหมอน TV ถาคณทำา TV LCD ชวงแรก ๆ คณกกำาไร

ไปแลว เรอง Innovation ในสภาพการแขงขนทเขมขน Speed เปนเรองท

สำาคญมาก

PETROMAT : ตอนน SCG Chemicals กไปรวมงานกบหนวยงานการศกษา

ตาง ๆ ?

ดร. สรช� : ตองบอกวาเราทำาวจยทวไปหมด มองคความรอยทไหน เราก

พยายามขยบไปเรยนรทกท ไมใชเฉพาะประเทศไทย มทงยโรป สงคโปร หรอ

ญปน

PETROMAT : การทำางานรวมกบมหาวทยาลยตางประเทศมความแตกตาง

อยางไรบาง ?

ดร. สรช� : การทำาวจยรวมกบเอกชน ตางประเทศไดเรมมานาน ทำาใหการ

คยเรองสญญา และ IP เปนไปไดอยางรวดเรว

PETROMAT : แลวสำาหรบเมองไทย

ดร. สรช� : เมองไทยนกำาลงมการผลกดนอยางตอเนอง ผมเหนวามการ

พฒนาอยางตอเนองในการรวมมอกบเอกชน มหาวทยาลยตองอยามองถง

เรองผลตอบแทนหรอผลประโยชน คดแตวาจะแบงกนเทาไหร เปนเรองหลก

แตถาบอกวา Mission ของมหาวทยาลยคอการทำาคนใหมคณภาพ เพมองค

ความรของประเทศ และใหมองวาเอกชนเปนแนวรวมทจะนำาองคความรและ

บคลากร ไปตอยอดใหมประโยชนทจบตองไดตอสงคมและประเทศชาตนาจะ

เหมาะสมกวา

PETROMAT : เรองพวกนนาจะคยกนได

ดร. สรช� : ใช ในการเจรจาโดยทวไป เราจะยงไมเอานกกฎหมายมาคยกน

กอน เราจะตกลงทาง Business กนกอนวา Concept คออะไร เราจะ Share

กนอยางไร พอหลกการได จงบอกนกกฎหมายไปรางสญญาเพอความครบ

ถวนและชดเจน

PETROMAT : สดทายน ดร. สรชา มอะไรจะแนะนำา PETROMAT บาง ?

ดร. สรช� : กตองประชาสมพนธกบเอกชนมากขน ตองไปอธบายใหเอกชน

เขาใจวา Concept ของ PETROMAT คออะไร อนแรกคอเปน One stop

ศนยฯ มโอกาสทเยอะกวา สามารถทจะหาอาจารยมาเปน Consortium ได

เยอะกวา กรณทมหลายมหาวทยาลยมารวมกน PETROMAT กเปนศนยกลาง

ทชวยจดการเรอง IP เรองเอกสารตาง ๆ ได ตรงนเปนจดขาย

PETROMAT : ตองขอขอบพระคณ ดร. สรชา อดมศกด ทสละเวลามาพดคย

และใหคำาแนะนำาทมประโยชนกบ PETROMAT

หลงจ�กฉบบทแลวเร�ไดรบทร�บมมมองจ�กคณอนนต สรแสงทกษณ ประธ�นเจ�หน�ทบรห�ร บรษท PTTGC

ไปแลว สำ�หรบฉบบนเร�ไดรบเกยรตอย�งสงจ�ก “ดร. สรช� อดมศกด” R&D Director บรษท เอสซจ เคมคอลส จำ�กด

ในก�รเข�ม�เยยมชมและรบฟงก�รนำ�เสนอคว�มเปนม�ตลอดจนแผนดำ�เนนง�นของ PETROMAT โดยท�งทมง�นไดถอ

โอก�สสมภ�ษณและขอคำ�แนะนำ�จ�ก ดร. สรช� ซงมประโยชนอย�งม�กสำ�หรบหนวยง�นจ�กภ�คก�รศกษ�ททำ�ง�นหรอ

มแนวท�งทจะทำ�วจยรวมกบภ�คอตส�หกรรมเปนอย�งยงครบ

5

COVER STORY

ดร. ศรธนว : สวสดแขกผมเกยรตทกท�นคะ กอนอนกขอให ดร. วรภทร

พดถงภ�พรวมของก�รวจยและพฒน�ในกลมอตส�หกรรมปโตรเคมคะ

ดร. วรภทร : ตลอด 30 ป กลมอตสาหกรรมปโตรเคมมการเตบโตอยางตอ

เนอง ทำา GDP ใหกบประเทศประมาณ 5 % คดเปนรายไดประมาณ 5 แสน

ลานบาทตอป สวนเรองการวจยและพฒนา เราไดรวมมอกบ สวทน. ทำา

ยทธศาสตรดานปโตรเคมสำาหรบการวจยและพฒนา และไดรบความรวมมอ

จาก PETROMAT ในการรวมกำาหนดเปาหมายและแผนทจะทำารวมกนใน

อนาคตครบ

ดร. ศรธนว : ตอนนกลมอตส�หกรรมปโตรเคมตระหนกถงเรองสงคมและ

สงแวดลอม คนททำ�วจยคงจะตองทำ�เรองนเปนหลก ทนอย�กจะยอนกลบ

ม�ทชอง�นเสวน� Step 2 R&D Partnerships ทำ�ไมถงเปน Step 2

พวกเร�พล�ด Step 1 ไปหรอเปล� ขอเชญ ดร. ศรพร คะ

ดร. ศรพร : ขอเลาใหฟงกอนวา PETROMAT กอตงมาตงแตป พ.ศ. 2542

เรามการพฒนาหลกสตรระดบบณฑตศกษา มการจดซอครภณฑวทยาศาสตร

ระดบสง มการสรางงานวจย มคณาจารยและนกวจยทมความเชยวชาญดาน

ปโตรเคมและวสด ปจจบนเราพยายามทจะนำาองคความรทเรามไปตอบโจทย

ของประเทศ ประจวบกบเรามการจดงาน PETROMAT & PPC SYM เปน

ประจำาทกป จงถอโอกาสตรงนใหคนจากภาคอตฯ และภาคการศกษามานง

คยกนวาเราจะมความรวมมอกนไดอยางไร สำาหรบชองานเสวนาน ถาเลข 2

คอ to กหมายถงการกาวไปสคความรวมมอดานวจยและพฒนา แตเลข 2 ก

มอกความหมายดวย จาก Step 1 เราไดสรางองคความรดงทกลาวไปขางตน

แลว สำาหรบ Step ตอไป เราจะกาวไปอยางไร อยากใหมาชวยกนคดคะ

ดร. ศรธนว : ชอบคะชอน เหมอนเร�คอย ๆ ก�วดวยกน แตกอนทเร�จะม

คว�มรวมมอกนได อย�กจะฟงคว�มคดเหนจ�กภ�คอตฯ ว�มนโยบ�ยใน

ก�รทำ�วจยรวมอย�งไรบ�ง

ดร. อลส� : ตอนน SCG กำาลงกาวเขาสปท 100 ปจจบนผบรหารของ SCG

ตองการเปลยนภาพลกษณขององคกรใหเปน Innovation Organization จง

Challenge วาทำาอยางไร ถงจะเกด Fast Innovation ได ซงแนนอนทสดการ

Collaboration คอคำาตอบของเรองน โดยเราแบงออกไดเปน 3 Steps คอ

1) Front End Step คอชวงแรก ๆ ทเกดไอเดยใหม ๆ การ Collaboration

จะเกดจากนกวจยท Bottom Up ขนมา อยางเชนทดฉนได Collaborate

กบ PETROMAT หรอทางมหาวทยาลย 2) Research Step เปนชวงทลงลก

ในงานวจยนน ตองการผเชยวชาญมากขน ปจจบน SCG กม Collaborate

ทงตางประเทศและในเมองไทย สำาหรบจฬาฯ กเปน Center หลกของเรา

และวทยาลยปโตรฯ กเปนหนงในนน 3) Development Step เนนทภาค

เอกชนทเปน Expert เพราะเราถอวาเขาม Knowhow ทจะทำาให Technology

ทเราคดมา Develop ไปส Commercial ไดสำาเรจ

ดร. สช�ด� : ปตท. ของเรามอาย 30 กวาป และเรมเตบโตในชวง 10 ปท

ผานมา จนเปน PTT Group CEO ของเรามนโยบายทจะทำาให ปตท.

เปน Technologically Advanced and Green National Oil Company

หรอ TAGNOC คอ ถงเวลาทเราจะ Develop Technology ขนมาเอง เมอ

5 – 6 ปทผานมา เราเขาไป Contact กบอาจารยและนกวจยโดยตรง โดย

มโจทยวจยวาเราจะเนนพลงงานสเขยว จนกระทงมความรวมมอกน ปจจบน

เปนการดท PETROMAT มาทำาหนาทตรงนให นอกเหนอจากความชำานาญ

ของอาจารยแตละทาน กไดเหนการทำางานเปนทม ไมไดเปนการแขงกน แต

เปนการชวยเสรมกน เปน Step 2 เปน Partnerships ทดขนคะ

ดร. ศรธนว : ไดฟง Comment ท�งภ�คอตฯ ว�ท�ง PETROMAT ได

ชวยใหคว�มรและประส�นง�น กมกำ�ลงใจนะคะ ทนเร�ม�ถ�มภ�คก�ร

ศกษ�บ�ง ขอเชญ ดร. ชนนทร คะ

ดร. ชนนทร : ผมมโอกาสในการทำาวจยรวมกบภาคอตฯ ผานทาง PETROMAT

จดหนงทเหนไดชดคองานวจยของภาคอตฯ จะมหวขอทชดเจน ระบชดเลย

วาตองการอะไร และแนนอนวาภาคอตฯ ตองการผลในระยะเวลาทสน ดง

นน เราตองปรบเปลยนวธการทำางานใหสามารถทำาไดทนตามเวลา ขอดใน

การทำางานกบภาคอตฯ คอเรองของทนวจยทสมเหตสมผลคอใหตามปรมาณ

แตเราตองเขาใจถงวธการใชเงนของภาคอตฯ ดวย เราอาจตองมปรมาณงาน

ตามงวดกอน เปนขอจำากดของนกวจยทจะตองหาเงนเพอเรมดำาเนนการ และ

อยากใหภาคอตฯ มองวาการทำาวจย เปนการสรางบณฑตดวย นอกเหนอจาก

การใชในการผลตผลงานอยางเดยว

ดร. ศรธนว : แลวอย�งเรอง IP มขอกงวลหรอไมคะ

ดร. วรภทร : จากทเราทำาการศกษาเรอง Patent ในดานปโตรเคมของไทย ม

ประมาณ 300 เรอง ซงเปนของคนไทยเพยง 21 เรอง สะทอนใหเหนวาทผานมา

เราใหความสำาคญเรอง Patent นอยเกนไป แนวทางแกไขในการทำาความรวม

ร�ยชอวทย�กร

1. ดร. วรภทร ตนตยาคม เลขาธการกลมอตสาหกรรมปโตรเคม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

2. ดร. อลสา เลกอทยวรรณ นกวจย บรษท เอสซจ เคมคอลส จำากด

3. ดร. สชาดา บตรนาค นกวจย สถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท.

4. ผศ. ดร. ชนนทร ปญจพรผล นกวจย PETROMAT จากภาควชาวศวกรรมเคม ม.เกษตรฯ

5. ผศ. ดร. ศรพร จงผาตวฒ รองผอำานวยการและนกวจย PETROMAT จากวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม จฬาฯ

6. ผศ. ดร. ศรธนว เจยมศรเลศ หวหนาโปรแกรมวจย HPSM, PETROMAT และหวหนาภาควชาวสดศาสตร จฬาฯ (ผดำาเนนการเสวนา)

งานเสวนา“PETROMAT : Step 2 R&D Partnerships” (กาวสคความรวมมอ R&D)

วนองคารท 23 เมษายน 2556 เวลา 10:15 - 11:45 น. ณ หองประชม 2 ศนยการประชมแหงชาตสรกต

Catalysis6

มอกนคงจะตองยดหลก “3C” C ทหนงกคอเรอง Communication ทผานมา

ตองยอมรบวาเรายงขาดเรองน ซง PETROMAT ถอวาเปนศนยประสานงานท

มประสทธภาพ มเครอขายทกวาง นาจะเขามาชวยเราได ทกวนนเราไดเชอม

โยงกบบคลากรเหลานแลวแตตดอยท C ทสองคอ Collaboration Model เพอ

ททงสองฝายจะไดประโยชน ตรงนเปน Burden ของการทำางานรวมกน ผม

เหนดวยในเรองทงานวจยตองการความรวดเรว ซงเปนสวนของ Market Pull

แตสวน Technology Push หรอ Fundamental Research ทเปนการวจย

หาเทคโนโลยใหม ๆ ซงยงไมเหนผลดานเศรษฐกจกมความสำาคญ การจะบอก

วาสวนไหนสำาคญกวาคงตอบไมได จงจำาเปนทจะตองเขาใจในเรอง C ทสาม

คอ Change Attitude คอตองมการประเมนและวางแผนในการปรบสดสวน

การวจยใหเหมาะสม

ดร. อลส� : IP ถอวาเปนหวใจในการ Develop Innovation และตองถอวา

เราเปน Profit Organization เพราะฉะนนเราจะพยายามไมให IP ของเรา

Lost ออกไปสขางนอก แตนนไมไดหมายความวาเราจะหามทำาการ Publish

เพยงแตเราจะขอ Review โดยการเอา Core Knowledge ออกไป สวน

Fundamental หรอ Research Procedure เราไมไดหวงหาม บางครงเรอง

IP ถงแมวาเราพยายามทจะ Protect แตถาเราไมไดคยกนจะเกดการเขาใจผด

ได เราจงไมควรทำาใหเกดการ Lost Communication ดวยคะ

ดร. สช�ด� : อยางทกลาวไปตอนตน ปตท. กำาลงจะเปน TAGNOC ทจะม

เทคโนโลยของเราเอง กวาจะกาวไปสตรงนนตองม Basic Knowledge หรอ

Fundamental กอน จงคอย Scale Up ไประดบทสงกวาจนถงระดบ

Commercial Scale ในระดบหองปฏบตการหรอระดบเรมตนน เรากดใจ

ททางภาคการศกษามความพรอมทจะชวยตรงนได ซงเรายอมรบวาไดเรยนร

จากตรงนมาก แตจะมขอกงวลในเรองความปลอดภย อยากใหใน TOR มการ

ครอบคลมเรองความปลอดภย สำาหรบเรองความรวดเรว กอยากใหเขาใจซง

กนและกน ภาคอตฯ อยากไดผลเรว ๆ เอาไปใช อยากใหมการรายงานผล วา

ตดปญหาอะไรบาง บางทเรา Screen เบองตนแลวพบวางานจะไปตอไดยาก

อาจจะหยดไว หรอสานตอในอกแงมมนง

ดร. ศรพร : ในฐานะนกวจย ทจรงเราชอบทำางานกบบรษททตดตามงาน

วจยของเรามากกวานะคะ คอเรากอยากจะได Input จากภาคอตสาหกรรม

เหมอนกนวาผลทไดเปนทพอใจหรอไม อยากปรบเปลยนอะไรบางหรอเปลา

คะ

ดร. ศรธนว : เรองก�ร Communication เปนเรองสำ�คญม�กคะ อ�จ�รย

กไมอย�กจะหลงท�งในก�รทำ�วจย ถ�พดคยกนม�กขนกจะเปนเรองทด

ทนยงมอะไรทเปน Challenge หรอกลไกทจะสงเสรมใหเกดคว�มรวมมอ

กนม�กขนบ�งคะ

ดร. ชนนทร : สำาหรบเรอง Patent ผมวาอาจารยทกทานตางกมความกงวล

เรองน แตถาสามารถพดคยกนไดกจะทำาใหการทำาวจยงายขน

ดร. สช�ด� : Challenge กคอจะทำางานวจยยงไงใหไดผล คอมนมความ

เสยงอยวามนอาจจะไดหรอไมได กอยากใหกำาลงใจ ไมอยากใหทอ แลวกรสก

วา PETROMAT นตงมาด มการ Share ความรความเชยวชาญของอาจารย

รวมทงเครองมอ เปนการเสรมใหงานหรอโจทยวจยนนเสรจเรวและไดผลท

ด นอกจากนจากการประชมตาง ๆ กรสกวามตรภาพระหวางภาคการศกษา

และภาคอตฯ ดขนมาก ไมวาจะเปนอาจารยรนใหมหรออาจารยอาวโสกให

ความรวมมอในการแกโจทยปญหามากกวาจะเปนเพยงลกจางกบผวาจาง เรา

เหมอนเปนเพอนกน มา Share ความรรวมกน ชวยกนเพอสวนรวมคะ

ดร. อลส� : ขอ Share Model ในฝนนะคะ ทเราเหนวาในประเทศไทยยง

ไมมคอระบบ Collaboration แบบ Consortium หมายถง ศนยฯ จะม Core

Expert ของตวเอง โดยภาคอตสาหกรรมกเขามาเปนสมาชกของ Consortium

และสนบสนน Foundation เพอทจะนำา Core Knowledge นนออกไปใช

ตอ อกตวอยางทเปน Model ทดท SCG ทำากบจฬาฯ กคอ การตง Center

ทมหาวทยาลย ใช Facility ตาง ๆ ของมหาวทยาลย และสงนกวจยเขามา

ทำางานรวมกบคนของมหาวทยาลย นกเปน Collaboration อกรปแบบหนง

ทจะตดปญหาเรอง Communication เพราะเรามาอยรวมกน ม Objective

เดยวกน ทำางานรวมกน คยกนไดตลอดเวลา

ดร. วรภทร : เรอง Collaboration เปนเรองทเราตองพยายามผลกดนใหม

การดำาเนนการมากขน ในเรองของคนนผมวามนเปน Challenge ทสำาคญ

ทสดในการพฒนาอตสาหกรรมในอนาคต เรองของการสรางนกวจยมออาชพ

ใหผลตออกมาแลวยงอยใน Track ของการทำาวจย นาจะเปนบทบาททสำาคญ

ของ PETROMAT ทจะสามารถชวยพวกเราได

ดร. ศรธนว : ขออนญ�ตสรปนะคะ ถงจดตรงนแลว ทกภ�คสวนมก�ร

ปรบตวมก�รเปลยนแปลงทศนคตในท�งบวก คดว�พวกเร�น�จะมคว�ม

รวมมอทดกนได และสดท�ยผทไดประโยชนกคอประเทศช�ตของเร� ทจะ

พฒน�บนพนฐ�นของคว�มร วนนน�มประโยชนกบผเข�รวมฟงเสวน�ใน

ครงน แลวกขอขอบคณวทย�กรทเข�รวมเสวน�ทกท�นและแขกผมเกยรต

ทกท�นคะ

7

ง�นวจยและพฒน�ด�นปโตรเคมทสำ�คญม�กหวขอหนงกคอเรอง “ตวเรงปฏกรย�” แตปญห�ทนกวจยด�นนมก

จะพบเจอกคอไมส�ม�รถห�ตวเรงปฏกรย� ทตองก�รจ�กทองตล�ดได บ�งกร�ค�สงเกนไป บ�งท Supplier กตองก�รข�ย

ในปรม�ณม�กซงเกนคว�มตองก�รทจะใช รวมถงคณภ�พของตวเรงฯ ทห�ไดอ�จไมดเพยงพอ ปญห�พวกนจะหมดไป ถ�

มโรงง�นผลตตวเรงปฏกรย�เพอใชในก�รวจยจรง ๆ ส�ม�รถสงเคร�ะหตวเรงปฏกรย�ทตรงคว�มตองก�รของนกวจยใน

ปรม�ณทเหม�ะสมกบก�รทดลอง มคณภ�พด และร�ค�ยอมเย� ถ�มโรงง�นอย�งนจรง ๆ ง�นวจยของประเทศเร�น�จะ

โรงงาน (ตนแบบ) เพอการผลตตวเรงปฏกรยาสำ�หรบก�รวจยและพฒน�จ�กฝมอคนไทย

INTERVIEW

อ�นตอหน�ถดไป

โดย รองศ�สตร�จ�รย ดร. เมตต� เจรญพ�นช

Catalysis8

PETROMAT : อย�กใหอ�จ�รยชวยเล�ประสบก�รณหรอเหตก�รณททำ�

ใหอ�จ�รยเลอกทจะม�เปนอ�จ�รยและนกวจยในมห�วทย�ลย

รศ. ดร. เมตต� : จรง ๆ แรกเรมทเขามาเรยนตอปรญญาโท ทภาควชา

วศวกรรมเคม จฬาฯ ตงใจวาจบไปจะทำางานโรงงานทระยอง เพราะตอนนน

เปนชวงบมของอตสาหกรรมปโตรเคมทมาบตาพด จ. ระยอง ตองขอบคณ

อาจารย ดร. ธงชย เมธนาวน อาจารยทปรกษาตอนปรญญาโทคะ อาจารย

เปนดอกเตอรไฟแรง เพงจบมาจากมหาวทยาลยเกยวโต เชยวชาญดานการ

สงเคราะหตวเรงปฏกรยาซโอไลต โดยเฉพาะ ZSM-5 คะ อาจารยอยากให

ทำางานวจยมาก ไดถายทอดประสบการณในการทำาวจยใหอยางละเอยด และ

เนองจากหองปฏบตการของเราเปนหนวยงานใหม ไมไดมเงนมากมายอะไร

งานททำากเลยตองเรมตงแตการคำานวณ ออกแบบเครองปฏกรณ ไปจนถง

การเดนหาซอของเพอสรางเครองปฏกรณเอง เรยกวาทำาทกอยางเองกบมอ

อาจารยพยายามกระตนใหเปลยนความคดจากการทำางานโรงงานใหมาเปน

อาจารย และทำางานวจยในมหาวทยาลยแทน จนกระทงใกลจบปรญญาโท

และเปนชวงทกำาลงคอยบรรจเขาทำางานทโรงงาน ซงจะเรมในอก 4 เดอนถด

ไป เพอนชวนไปลองทำางานเปนอาจารย ปรากฏวา ชอบมากจนกระทงเมอ

ทางโรงงานโทรมากตองบอกไปวา ไมไปแลว ไดทำางานทชอบมากแลวคะ

PETROMAT : อะไรทดงดดใหอ�จ�รยสนใจในเรองตวเรงปฏกรย�ท�ง

ด�นปโตรเคม

รศ. ดร. เมตต� : เรองนเกยวเนองมาตงแตการไดรบการปลกฝงดานการ

สงเคราะหตวเรงปฏกรยาคะ งานวจยททำาเปนการพยายามสงเคราะหซโอไลต

ชนด ZSM-5 ในชวง Si/Al ทกวางมาก นอกเหนอจากขอบเขตทมนกวจย

รายงานผลไว ทำาใหคนเคยและมประสบการณในการสงเคราะหตวเรงในกลมน

ประกอบกบชวงนน อตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศกำาลงมาแรงมาก การใช

งานซโอไลต Y ในปฏกรยาการแตกตวของสารประกอบไฮโดรคารบอนขนาด

ใหญ และการใชซโอไลตชนด ZSM-5 ในการเรงปฏกรยารฟอรมงเรมเปนท

รจกอยางแพรหลาย กเลยทำาใหศกษาวจยดานนตอเนองมาเรอย ๆ คะ

PETROMAT : ไดข�วว�ปจจบนอ�จ�รยกำ�ลงทำ�โครงก�รทจะเปดโรงง�น

ตนแบบในก�รผลตตวเรงปฏกรย�เพอสงใหภ�คก�รศกษ�และภ�ค

อตส�หกรรม ไมทร�บมคว�มเปนม�อย�งไรบ�ง

รศ. ดร. เมตต� : ตองบอกวา เรองนเปนขดจำากดของทกภาคฝาย และเปน

ปญหาทประสบมากบตวเอง ทงขดจำากดเรองคณสมบต ราคา ปรมาณ อยาก

ไดแบบนแตไมมใหซอ อยากใชตวเรงปฏกรยาซโอไลตทมอตราสวน Si/Al เทาน

แตกไมมใหเลอก อยากไดแค 5-10 กรม แตขายตำาสด 1 กโลกรม แลวยงไมม

ความสมำาเสมอในเนอตวเรงอยางทอยากได ทำาไปทำามา เรากเรมสงเคราะห

ไปสารพดชนด สะสม และสรางสมความรไปมา ตอนนกสงเคราะหไดดหลาย

ตวขนเรอย ๆ ทงซโอไลต ซลกาเมโซพอร และสารอน ๆ ประกอบกบม

ออโตเคลฟ (Autoclave) หลายตวมากเขา และมออโตเคลฟตวโตขน (ตอง

ขอบคณทนนาโนเทคแหงชาตทใหมา ภายใตการดแลของ ศ. ดร. จำารส ลม

ตระกล) จนสงเคราะหตวเรงไดทละประมาณครงกโลกรม ซงมปรมาณกำาลง

ดกบทเราอยากได และใหคณสมบตสมำาเสมอด กเคยเรมคดวานาจะดถาเรา

จะผลตเองซะเลยภายใตงานบรการวชาการของมหาวทยาลย โดยเนนแตการ

ผลต Scale เลก เพอรองรบการทำางานวจยโดยเฉพาะ และผลตตามออเดอร

ทกอยาง ซงแนนอนวา นาจะถกใจทงพวกเราเองและกผทตองการใชงานดวย

แตคงตองเปนเฉพาะตวทเราเชยวชาญเทานนนะคะ

Microreactor Temporal Analysis of Products Catalytic Chemical Vapor Deposition

INTERVIEW

เกดก�รก�วกระโดดจ�กทเปนอย ซงเรองนไมใชคว�มฝนอกตอไป PETROMAT Today ฉบบน จะพ�ท�นผอ�นไปพบกบ

เจ�ของโรงง�น (ตนแบบ) เพอก�รผลตตวเรงปฏกรย�สำ�หรบก�รวจยและพฒน� รองศ�สตร�จ�รย ดร. เมตต� เจรญพ�นช อ�จ�รย

ประจำ�ภ�ควช�วศวกรรมเคม มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร และอ�จ�รยยงเปนหวหน�รวมโปรแกรมวจยด�นปโตรเคมอย�ง

ยงยน ของ PETROMAT ทมคว�มเชยวช�ญและประสบก�รณสงม�กในด�นตวเรงปฏกรย� โดยบทสมภ�ษณของอ�จ�รย

น�จะมประโยชนสำ�หรบท�นผอ�นทเปนอ�จ�รย นกวจย รวมถงภ�คเอกชนทอยในแวดวงปโตรเคม และน�จะเปนแรงผลก

ดนและกำ�ลงใจใหนอง ๆ นสต นกศกษ� ทสนใจจะเปนนกวจยในอน�คตเปนอย�งด

Catalysis10

PETROMAT : อ�จ�รยชวยยกตวอย�งง�นวจยททำ�สำ�เรจแลวและกำ�ลง

ศกษ�อยดวยครบ มง�นวจยไหนททำ�รวมกบภ�คอตส�หกรรมหรอพอท

จะมศกยภ�พในเชงพ�ณชยบ�ง

รศ. ดร. เมตต� : งานทนาสนใจ นาจะเปนการผลตซโอไลตเอ จากเถาลอย

และเถาหนกทมซลกาแบบผลกสงมากนะคะ เพราะตวงานเอง ใชประโยชน

ไดกวาง และกระบวนการทคนพบสามารถชวยอตสาหกรรมลดพลงงานทใช

ในการผลตวตถดบโซเดยมซลเกตจากทรายแกวไดถง 200-300 OC สวนอก

กลมงานจะเปนการเอาวตถดบทางการเกษตรและของเสยจากอตสาหกรรม

จำาพวกเถาแกลบและเถาลอยมาใชในการผลตซลกาเมโซพอร-มาโครพอร

สารกลมน เราพยายามผลตใหมราคาตำาโดยยงคงคณภาพไวตามตองการ

ขณะนเราเรมนำามาใชทงในแง Functional adsorbents และตวรองรบตว

เรงปฏกรยาการนำากาซคารบอนไดออกไซดมาใชประโยชน โดยเปลยนใหเปน

พลงงานทดแทนและสารปอนโรงงานอตสาหกรรมคะ

PETROMAT : อ�จ�รยชวยใหคว�มคดเหนในก�รทำ�วจยรวมระหว�งภ�ค

ก�รศกษ�กบภ�คอตส�หกรรมดวยครบ ขอดหรอคว�มท�ท�ยในก�รทำ�

วจย

รศ. ดร. เมตต� : ตอนจะกลบมาทำางานใหม ๆ หลงจากเรยนจบปรญญา

เอก คำาสดทายทอาจารยสอน คอ หากจะตองเรมงานวจยใหม ใหคดถง

Impact ของงาน ตโจทยใหแตกวาอะไรคอประเดนปญหา Identify ประเดน

คำาถามใหชดเจน และชใหชดถงวตถประสงคของงานทจะทำา และผลลพธทจะ

ได การเรมงานแบบนกไมนาจะตางจากกรอบแนวคดของภาคอตสาหกรรม

เทาไรนก เพยงแตอสระของกรอบตางกนมาก สามารถจบงานโนน มาปนงาน

นไดตามตองการ เทาทใจรก และงบประมาณเอออำานวย เมอเรมการทำาวจย

รวมกบภาคอตสาหกรรมพบความทาทายมากในหลายแง หลายมม ประเดน

หลก ๆ ในแงของการนำาโจทยวจยททางภาคอตสาหกรรมเรยกวา “ของจรง”

มาทำาแทนงานททำาตามใจชอบ เปนเรองทตองบอกวา จำาเปนอยางยงทเราจะ

ตองทำา ตองเรยนรทจะทำา แมกรอบแนวคดและมมมองของทงสองฝายในบาง

ครงยงคงหางกนอยมาก ฝายภาคการศกษาทำางานเปนอาจารยจนเคยตว คน

กบการออกคำาสง โดยมนสตชวย เมอนสตตดสอบ (ซงกสอบบอยมาก) งานก

ไมคอยเดน ไมเปนตามกำาหนด ฝายภาคอตสาหกรรมตองการงานเรว (หาก

เปนไปไดอยาก) ลงทนตำา เนนผลสำาเรจสง แตหากพยายามเขาใจกนทงสอง

ฝายวา งานวจยรวม ไมใชงานทฝายใดฝายหนงจะตองรบผดชอบ หากแต

เรามงเปาทผลของงานแลวถอวาเปนงานทงสองฝาย ปรบตวเขาหากน ถอวา

ถาไมสำาเรจกลมเหลวทงค แบบนชองวางเหลานจะคอย ๆ หายไปเอง ดงนน

Good communication เปนประเดนทสำาคญมาก และหากเราเลอกทำางาน

ทเราถนด และทำางานทเราทำาได ประเมนเวลาทตองใชในการทำางานใหด งาน

กออกมาตรงเวลา พรอมกบผลงานคณภาพ กจะคอย ๆ สรางความเชอมน

และเชอใจซงกนและกนมากขนจนเสมอนเปนทมเดยวกนทายทสด

PETROMAT : อย�กใหอ�จ�รยฝ�กอะไรถงนอง ๆ ทจะเลอกเปนนกวจย

ไมว�จะเปนของภ�ครฐหรอภ�คเอกชนครบ

รศ. ดร. เมตต� : การทำาวจย เปนงานทถาไมรก ไมทมเท หรอโดนบงคบ

ทำา คงจะลำาบากมากทจะประสบความสำาเรจ โชคดทตวเองไมไดถกบงคบ

รกทจะทำาวจย หนวยงานตนสงกดสงเสรมการทำาวจยเสมอ ประกอบกบการ

สนบสนนทดเยยมจากทงอาจารยพเลยงตงแตเรมทำางานวจยใหม ๆ จาก

เพอนรวมงาน และโดยเฉพาะอยางยง จากลกศษยทกคน ทตองบอกวา พวก

เราชวยกน รวมมอรวมใจกนทมเทใหกบงานวจยอยางมาก

สดทายนอยากจะฝากกบผเรมตนใหมวา ถารกจะเปนนกวจยทดจะตอง..........

• ไม Doing Bad Research (Lie / No idea & Bad project /

Good result but can’t interpret / Inability to write a manuscript)

• สราง Research Atmosphere (Journal reading / Good

communication)

• นกวจยอาชพตอง ...บรหารเวลา (ทำาแตงานท Creative และ

Productive) บรหารงานวจย (Good management) และบรหารขอมล (ม

ความใครร ความคดรเรม สรางสรรคเสมอ)

และทถกสอนมาอกอยางคอ “THAILAND IS NOT RICH”……. ดวยเงนนอย

+ เครองมอนอย ตองทำาอยางไรจงจะแขงกบนานาชาตได ? เราตอง ขยน หด

คด สงาน และมการวางแผนงานทดคะ

(ขอยกเครดตสวนนใหกบ ศ. ดร. ยอดหทย เทพธรานนท ผถายทอดเรองราว

นใหกบพวกเราตอนงานประชมนกวจยรนใหมของ สกว. นะคะ)

ก�รวเคร�ะหผลตภณฑปโตรเลยมขน�ดเลกจ�กเครอง GC (Gas Chromatography)

รศ. ดร. เมตต� เจรญพ�นช กำ�ลงอธบ�ยง�ยวจยทศกษ� และโครงก�รโรงง�นตนแบบในก�รผลตตวเรงปฏกรย�

11

RESEARCH

รองศาสตราจารย ดร. ศรรตน จตการคาวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-PPC)

ศาสตราจารย ดร. ธราพงษ วทตศานตภาควชาเคมเทคนค คณะวทยาศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-CT)

ในปจจบนวตถดบจากปโตรเลยมและปโตรเคมมราคาสงขนและมแนวโนมทจะหมดไปในอนาคต

จงมความจำาเปนทตองหาแหลงวตถดบอน ๆ ทไมไดมาจากปโตรเลยมมาทดแทน โดยนำาหลกการ “ปโตรเคม

ยอนกลบ” (Reversed Petrochemistry) คอการนำาผลตภณฑทไดจากปโตรเคมทหมดอายการใชงานหรอท

กลายเปนขยะ มาเปลยนเปนผลตภณฑทมคณคาทางปโตรเลยมและปโตรเคม ซงขยะจากปโตรเคมเหลาน เปน

ขยะทยอยสลายไดยาก อาจจะใชเวลานบพนป รวมถงอาจมการปลดปลอยสารทเปนอนตรายออกมาดวยใน

ระหวางทสารปโตรเคมเหลานถกยอยสลายไปตามธรรมชาต งานวจยนไดมงเนนทการสงเคราะหและวเคราะห

ตวเรงปฏกรยา และศกษาผลของการใชตวเรงปฏกรยาทมตอการผลตผลตภณฑในกระบวนการไพโรไลซสยาง

รถยนตหมดสภาพ รวมถงศกษาการเปลยนแปลงคณสมบตของตวเรงปฏกรยาเพอใหสามารถผลตสารปโตรเคม

ประเภทตาง ๆ ไดอยางเฉพาะเจาะจงมากขนตวเรงปฏกรยาสำาหรบกระบวนการ

ไพโรไลซสยางรถยนตหมดสภาพ

ก�รใชตวเรงปฏกรย�ในก�รผลตส�รปโตรเคมจ�กย�งรถยนตหมดสภ�พ

ก�รใชตวเรงปฏกรย�เอฟซซทใชแลวม�ผลตเชอเพลงเหลวจ�กขยะพล�สตก

ในวงการแปรรปขยะพลาสตกหรอยางรถยนตทใชแลวใหเปนนำามนนน นำามนทไดจาก

กระบวนการไพโรไลซสทอณหภมประมาณ 450-500 ๐C จะประกอบไปดวย แนฟทา เคโรซน และ

กาซออยล อยางไรกดหากมการเตมตวเรงปฏกรยาเสรมในกระบวนการดวยจะทำาใหไดนำามนมากขน

และนำามนทไดจะมสดสวนของแนฟทาเพมขน

ในงานวจยนไดนำาตวเรงปฏกรยาเอฟซซทใชแลวทเปนของเสยจากโรงกลนนำามนมาเสรม

ในกระบวนการไพโรไลซสในการเปลยนขยะพลาสตกเปนนำามน พบวาไดผลตภณฑนำามนสงขน

มากกวาการไพโรไลซสธรรมดารอยละ 10 และเพมองคประกอบทเปนแนฟทาสงขนจากรอยละ 10

ถง 30 ซงนบวาเปนการใชทรพยากรอยางคมคาทกอประโยชนสงสดของวงการผลตเชอเพลงเหลวท

นบวนจะมการแขงขนสง

Research on

Catalysis

Catalysis12

Fig. 5. EO yield (a) and EO selectivity (b) as a function of time on stream for

17.16 wt.% Ag/SrTiO3 catalyst compared with 1.41 wt.% Cu–17.16 wt.% Ag/SrTiO3

catalyst and 0.32 wt.% Sn–1.39 wt.% Cu–17.16 wt.% Ag/SrTiO3 catalyst (6% O2 and

6% C2H4 balanced with He, a space velocity of 6000 h−1, a pressure of 1.7 atm, a

reaction temperature of 548 K).

ความตองการผลตภณฑปโตรเคมกลมแอโรแมตกสอนไดแก เบนซน

โทลอน และไซลน แตกตางกนทำาใหมลคาของสารแอโรแมตกสดงกลาวแตก

ตางกนตามไปดวย โดยเฉพาะอยางยง ไซลน ซงมมลคาสง และมแนวโนม

ความตองการทสงขนเรอย ๆ ในขณะทความตองการนำาไปใชและมลคาของ

เบนซนยงไมมแนวโนมทจะเพมขนมากเทากบไซลน ในงานวจยนจงทำาการ

ศกษาและพฒนาการเปลยนเบนซนโดยทำาปฏกรยากบมเทนไปเปนสารเคมท

มมลคาสงขน เชน ไซลน หรอ โทลอน ซงเปนการเพมมลคาของผลตภณฑทม

มลคานอยไปเปนผลตภณฑทมมลคาสงกวา แตทวาเบนซนและมเทนเปนสาร

ศาสตราจารย ดร. สเมธ ชวเดชวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-PPC)

ก�รเพมมลค�ส�รปโตรเคมกลมแอโรแมตกสดวยตวเรงปฏกรย�

ก�รพฒน�ตวเรงปฏกรย�สำ�หรบกระบวนก�รอพอกซเดชนของเอทลน

เคมทความเสถยรทางเทอรโมไดนามกสสงและมความวองไวในปฏกรยาตำา

จงตองทำาการศกษาหาตวเรงปฏกรยา โดยทดสอบตวเรงปฏกรยาทสงเคราะห

ขนและหาสภาวะทเหมาะสมในการทำาปฏกรยาดงกลาว เพอลดขอจำากดทาง

เทอรโมไดนามกส เพมการเปลยนคา conversion เพมอตราการเกดปฏกรยา

และชวยในการเลอกสรรผลตภณฑทตองการ (selectivity)

ผชวยศาสตราจารย ดร. บนยรชต กตยานนทวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-PPC)

ในป จจ บ น สาร

เอทลนออกไซด เปนสารทนกวจย

สวนใหญใหความสำาคญในการ

วจยและพฒนา เพราะเปนสารตง

ตนทมการใชมากในอตสาหกรรม

ปโตรเคม งานว จ ยน ได พ ฒนา

ตวเรงปฏกรยาสำาหรบปฏกรยา

อพอกซ เดช น ของเอทลนใหม

ประสทธภาพสงขนและมความ

เสถยรมากข น โดยใชโลหะสอง

ชนดคอเงนและทองแดงบนผว SrTiO3 และมดบกชวยเพมความเสถยร ตว

เรงปฏกรยาดงกลาว (0.32%Sn-1.39%-17.16%Ag/SrTiO3) สามารถใหคา

ความสามารถเลอกเกดเอทลนออกไซด (Ethylene Oxide Selectivity) ได

สงกวา 99.9% คาประสทธผลเอทลนออกไซด (Ethylene Oxide Yield) สง

ถง 5.4% และมเสถยรภาพยาวนานกวา 72 ชวโมง ซงมประสทธภาพสงกวา

ตวเรงปฏกรยาทใชในอตสาหกรรม งานวจยนยงไดทำาการศกษาผลของกาซท

ใชเจอจางตอปฏกรยา พบวากาซฮเลยมใหประสทธภาพปฏกรยาสงสด การ

เตมกาซมเทนในกาซเจอจางฮเลยม (53%He, 35%CH4, 6%C2H4, 6%O2)

จะใหประสทธภาพปฏกรยาสงสดในระยะเวลาทยาวนาน

นอกจากนยงไดพฒนาการใชเทคนคพลาสมาอณหภมตำาแบบ

Dielectric Barrier Discharge สำาหรบปฏกรยาดงกลาว พบวาระบบใหคา

ความสามารถเลอกเกดเอทลนออกไซดไดสงถง 70% และใหคาประสทธผล

เอทลนออกไซดสงมากถง 10.3%

ในขณะนคณะวจยกำาลงศกษาเพมประสทธภาพของการเกดเอทลน

ออกไซด โดยทำาการศกษาผลของแหลงออกซเจนตาง ๆ และหาสภาวะท

เหมาะสม ไดแก อณหภมของปฏกรยา ความตางศกยไฟฟา ความถไฟฟา

และอตราสวนไนตรสออกไซดตอเอทลน สำาหรบปฏกรยาอพอกซเดชนของเอ

ทลน ใน 3 ระบบ ไดแก (1) ระบบตวเรงปฏกรยาทเปนโลหะเงนและทองแดง

บน SrTiO3 และมดบกเปนตวเพ มความเสถยร (2) ระบบไดอเลกตรก

แบรเออดสชารจ เมอใชไนตรสออกไซดแทนออกซเจน และ (3) ระบบผสมตว

เรงปฏกรยาและไดอเลกตรกแบรเออดสชารจ

13

บทความพเศษ

อตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมทมความสำาคญตอ

ประเทศไทยและประชาชนคนไทยเปนอยางยง เปนอตสาหกรรมทสรางงาน

สรางรายไดจำานวนมหาศาลใหกบประเทศ และเปนอตสาหกรรมทผลตสารตง

ตนใหกบอตสาหกรรมตอเนองทสำาคญอน ๆ ในประเทศอกมากมาย รวมถง

โรงงานผลตเมดพลาสตกชนดตาง ๆ ทนำามาผลตเปนผลตภณฑตาง ๆ ทใชใน

ชวตประจำาวนของเรา เชน เสนใย เสอผา ของเลน ทอประปา ชนสวนอะไหล

รถยนต ไมเทยม เครองใช ถงพลาสตก ขวดนำา ฯลฯ

อยางไรกตาม อตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทยพบ

กบความทาทายอยางตอเนองจากภาวะการณทตลาดการคาของโลกมการ

เปลยนแปลงและการแขงขนทวความรนแรงมากขน ทำาใหตองพยายาม

ลดการพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ ตองพฒนากระบวนการผลต เพม

ประสทธภาพ ลดตนทน และ/หรอพฒนาผลตภณฑใหมคณสมบตทดกวา

และยงตองคำานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม ดงนน ศนยความเปนเลศดาน

เทคโนโลยปโตรเคมและวสด (PETROMAT) เลงเหนความสำาคญของการวจย

เพอความยงยนของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศ จงไดรวบรวมและคด

เลอกทมนกวจยทมความเชยวชาญจากสถาบนชนนำาในประเทศ จดตงเปน

โปรแกรมวจยดานปโตรเคมอยางยงยน (Sustainable Petrochemicals,

SP) เพอการทำาวจยแบบบรณาการ กอใหเกดความรวมมอในการทำาวจย

อยางเปนรปธรรมเพอตอยอดในเชงพาณชยและเกดการพฒนาอตสาหกรรม

ปโตรเคมอยางยงยนขน

การพฒนางานวจยดานปโตรเคมอยางยงยนของโปรแกรม SP ม

แนวทางการวจยในการพฒนาเทคโนโลยทใชในกระบวนการผลตเพอลดการ

ใชพลงงาน เปนมตรกบสงแวดลอม ลดขยะและมลพษ และพฒนาผลตภณฑ

ใหม ๆ ทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงสอดคลองกบยทธศาสตรของประเทศ

โดยการวจยและพฒนาเทคโนโลยขนเองนอกจากจะเปนการลดการนำาเขา

แลวจะทำาใหทราบถงขนตอนและกระบวนการตาง ๆ ทอาจกอใหเกดผลกระ

ทบตอสงแวดลอม หากสามารถหาวธการอนทเหมาะสมได จะชวยลดผลกระ

ทบสงแวดลอม เพมคณภาพชวต และสรางความปลอดภยใหกบชมชน ทงน

SP มงเนนการทำาวจยใหครบวงจรใน 4 ดาน ดงแสดงในรปท 1 คอ

SPSustainable Petrochemicals

โปรแกรมวจยดานปโตรเคมอยางยงยน

ผศ. ดร. ปมทอง มาลากล ณ อยธยาคณบดวทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม

หวหนาโปรแกรมวจยดานปโตรเคมอยางยงยน (PI - SP)

SBA-15 mesoporous silica

Photograph of silica monoliths

ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. เมตตา เจรญพานช

ภาพงานวจยโดย : ดร. ธงไทย วฑรย

Catalysis14

1. วตถดบ เนนงานวจยทเกยวกบการนำาวตถดบประเภทหมนเวยนหรอเกด

ขนใหมได (Renewable resources) หรอวตถดบทางเลอกอน ๆ (Alternative

raw materials) โดยเฉพาะวตถดบทมในประเทศทไมใชปโตรเลยม ซงเปนได

ทงวตถดบหรอของเหลอจากการเกษตร (Agricultural residues) หรอของ

เสย-ของใชแลว มาใชในอตสาหกรรมปโตรเคม รวมถงการนำา by-products

จากกระบวนการผลตอนมาใชเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑตอเนองเพอ

สรางมลคาเพมใหสงขน เปนตน

2. กระบวนการ เนนงานวจยเพอการพฒนาเทคโนโลยดานปโตรเคมเปน

ของตนเอง โดยมวตถประสงคเพอลดการพงพาการนำาเขาเทคโนโลยจากตาง

ประเทศ และงานวจยทเปนการพฒนากระบวนการทมอยใหมประสทธภาพ

มากขน ลดตนทน ลดของเสย ลดผลกระทบตอสงแวดลอม

3. ผลตภณฑ เนนงานวจยทเกยวกบการเพมมลคาใหกบผลตภณฑ การพฒนา

ผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Green/Eco-products) ผลตภณฑท

สามารถใชซำาหรอนำากลบมาใชใหมได (Reuse/Recycle) เปนตน ซงแสดงถง

ความรบผดชอบตอสงคมของอตสาหกรรมปโตรเคม

4. ของเสย เนนงานวจยทมองอตสาหกรรมปโตรเคมแบบตลอดวฏจกรชวต

(Life cycle) จนถงชวงการจดการ การกำาจดของเสย หรอการแปลงสภาพ

ของเสยหรอผลตภณฑจากอตสาหกรรมปโตรเคม (End of life) ซงครอบคลม

ถงการนำาของเสยกลบมาใชใหมเปนวตถดบหรอใชในรปพลงงาน

ทำาเนยบนกวจยอานออนไลนไดทwww.petromat.org

Catalyst testing station for bio-ethanol dehydration to oils and petrochemicals

Development of catalyst for converting benzene to xylene

Visit a biofuel pilot plant at University ofKarlsruhe, Germany

ภาพงานวจยโดย : รศ. ดร. ศรรตน จตการคา

ภาพงานวจยโดย : ผศ. ดร. บนยรชต กตยานนท

รปท 1. Sustainable Petrochemicals in a Life Cycle Perspective

ภาพโดย : ผศ. ดร. ปมทอง มาลากล ณ อยธยา

กระบวนก�ร

ผลตภณฑวตถดบ

ของเสย

• Environmental friendly• Efficient• Our own technology

• Social responsibility• Eco-product• Non-toxic• High vaule• Reuse/Recycle• Cradle-to-cradle

• Source• Renewable• By-product• Vaule-added

• Local content• Minimize waste emissions

• Weste-to-energy• Waste conversion

15

LEARNING CENTER

Get to know

เมอไดยนคำาวา “Catalyst” หรอ “ตวเรงปฏกรยา” มกจะคดถงตวเรงปฏกรยาทางเคม แตรหรอไมวายงมตวเรงปฏกรยาอกชนดหนง คอ

ตวเรงปฏกรยาทางชวภาพ (Biocatalyst) หรอ เอนไซม (Enzyme) เปนตวเรงปฏกรยาทเปนสารประกอบพวกโปรตนททำาหนาทลดพลงงานกอกมมนต

หรอพลงงานกระตน (Activation Energy) ของปฏกรยา (ดงแสดงในรปท 1) โดยจะมความจำาเพาะตอปฏกรยาหนงปฏกรยาใดหรอชนดของสารทเขา

ทำาปฏกรยามากกวาเมอเทยบกบตวเรงปฏกรยาอน กลาวคอ เมอเอนไซมตวหนงกำาลงเรงปฏกรยาการสลายโปรตนชนดหนงอย จะไมทำาใหสารประกอบอน ๆ

สลายไปดวย เอนไซมบางชนดจะเรงปฏกรยาไดนนจะตองรวมตวกบ ตวประกอบ (Confactor) ทไมใชโปรตนและบางตวตองการไอออนของโลหะจงจะ

ทำางานได

การทำางานของเอนไซมจะยดจบกบสารตงตนหรอซบสเตรต (Substrate) และตวทำาปฏกรยาอน ๆ ใหอยในทศทางทเหมาะสม ทำาใหเกดการ

ลดพลงงานกอกมมนตของปฏกรยาลง เมอสารตงตนเปลยนไปเปนผลตภณฑแลวจะทำาใหไมสามารถจบยดกบเอนไซมไดอกตอไป และหลดออกจากกน

ซงทำาใหเอนไซมเปนอสระและพรอมทจะจบกบสารตงตนตวใหมเพอเรงปฏกรยาตอไป แสดงดงรป 2

ปจจยทมผลตอการทำางานของเอนไซม ไดแก (1) ชนดของสารตงตนทเอนไซมไปควบคมปฏกรยา (2) ความเขมขนของเอนไซมและสารตงตน

(3) ความเปนกรด – เบสของสารละลาย และ (4) อณหภม

ลกษณะพเศษของเอนไซมทแตกต�งจ�กตวเรงปฏกรย�

1. เอนไซมเปนตวเรงปฏกรยาทมความจำาเพาะทงตอสารตงตน ผลตภณฑ และปฏกรยา

2. เอนไซมปรมาณนอย ๆ กสามารถเรงปฏกรยาไดอยางมประสทธภาพ เนองจากความเขมขนของเอนไซมทใชในปฏกรยาจะนอยมากเมอเทยบกบความ

เขมขนของสารตงตน

3. เอนไซมสามารถเรงปฏกรยาไดโดยไมตองอาศยอณหภมและความดนสง ทงทการเรงปฏกรยาทางเคม จะตองใชอณหภม ความดนสง ๆ หรออาจจะ

ตองใชกรดหรอเบสแก จงจะเรงปฏกรยาได

ในปจจบนมการใชเอนไซมในภาคอตสาหกรรมอยางมาก เชน อตสาหกรรมอาหาร อตสาหกรรมสรา อตสาหกรรมยาง และอตสาหกรรม

กระดาษ นอกจากนเอนไซมยงไดรบความสนใจในการนำาไปใชแทนตวเรงปฏกรยาทางเคม เนองจากเปนวธการทเปนมตรกบสงแวดลอม ไมตองใช

พลงงานมากเพราะสามารถเกดปฏกรยาขนไดในสภาวะอณหภมปกต และยงสามารถรกษาสภาพของผลตภณฑขางเคยงทเกดขนไดอกดวย

1 Scitable by Nature Education (www.nature.com/scitable)

2 wikipedia (http://th.wikipedia.org/wiki/enzyme)

รปท 1 เอนไซมชวยลดคาพลงงานกระตนทำาใหเกดปฏกรยาไดงายขน1

รปท 2 หลกการทำางานของเอนไซม2

เรองโดย : ภสรชาพร สเขยวBiocatalyst

Enzyme

ProductProduct

Uncatalyzed reaction pathway Uncatalyzed reaction pathway

Tota

l ene

rgy

Tota

l ene

rgy Reactant

Reactant

Activationenergy

lowered byenzyme

Normalactivation

energy

Substrate Products

Enzyme + SubstrateEntering active site

Enzyme/SubstrateComplex

Enzyme/ProductsComplex

Enzyme + ProductsLeaving active site

Active site

Enzyme

Catalysis16

? Everyday PETROMAT

มหาวทยาลยอลลนอยส นำาทมโดยศาสตราจารย Paul Kenis ไดทำาการคดคนตวเรงปฏกรยาทสามารถเปลยน

มลพษใหเปนเชอเพลง โดยใชหลกการเดยวกนกบการสงเคราะหแสงของพชทจะเปลยนกาซคารบอนไดออกไซด ไปเปน

คารบอนทมประโยชน หรอเปลยนไปเปนเชอเพลง เชนเดยวกบการสกดทไดจากชวมวล

ในกระบวนการสงเคราะหแสงของพชนน จะใชพลงงานจากแสงอาทตยเปลยนกาซคารบอนไดออกไซดและนำา ให

เปนนำาตาลและสารไฮโดรคารบอนอน ๆ ซงการทำาใหเกดกระบวนการสงเคราะหเทยมนน เดมทยงตองใชพลงงานจาก

แสงอาทตย หรอพลงงานจากกงหนลม ทำาใหเปนการสนเปลองพลงงานอยด และการสกดชวมวลทสวนใหญใชวตถดบจาก

ขาวโพด ทำาใหเกดผลกระทบกบอตสาหกรรมอาหาร เปนการแยงแหลงวตถดบแทนทจะเปนแหลงอาหารของมนษย

ทมของมหาวทยาลยอลลนอยส จงเลงเหนแนวทางใหม ทจะใชของเหลวไอออนกเปนตวเรงปฏกรยา ซงสามารถลด

การใชพลงงานเปนการขบเคลอนกระบวนการและยงรกษาเสถยรภาพของตวกลางไดอกดวย โดยททมนกวจยไดใชเซลล

เคมไฟฟาเปนเครองปฏกรณ ใหกาซคารบอนไดออกไซดไหลผาน และขบออกซเจนจากตวเรงปฏกรยาอเลกโทรไลตทเปน

ของเหลวดวยขวไฟฟา ซงตวเซลลเคมไฟฟานออกแบบมาเพอใหนกวจยสามารถปรบเปลยนองคประกอบตาง ๆ ไดตามความเหมาะสม

“งานวจยยงตองมการพฒนาตอไป แตอยางไรกตามงานวจยนไดนำาเรามาถงจดสำาคญทจะนำาไปสการลดการพงพาเชอเพลงฟอสซล ในขณะเดยวกน

กลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดท กอใหเกดสภาวะอากาศท

เปลยนแปลงอนไมพงประสงค” ศาสตราจารย Paul Kenis กลาว

สหรฐอเมรกามขวดพลาสตกจำานวนมากกวา 13,000 ลานขวดท

ถกใชแลวทงในแตละป แมวาพลาสตกจะสามารถนำากลบมารไซเคลใชไหมได

นนแตกยงมขอจำากดทวาพวกพลาสตกเหลานสามารถรไซเคลไดเพยงแคครง

เดยว หลงจากนนพลาสตกทผานการรไซเคลแลวกจะถกนำาไปฝงกลบในดน

อยด นกวจยจาก IBM และ Standford จงไดรวมกนคดคนการประยกต

ใชตวเรงปฏกรยาอนทรยในการผลตพอลเมอรสเขยว และคดคนกระบวนการ

รไซเคลแบบใหมซงเปนกระบวนการพอลเมอไรเซชนแบบยอนกลบ ใหกลบ

ทม� http://news.illinois.edu/news/11/1006photosynthesis_PaulKenis.html

ทม� http://inhabitat.com/ibm-creates-plant-based-energy-saving-plastics/

http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/29638.wss

กระบวนก�รก�รสงเคร�ะหแสงของชวมวล (ซ�ย) เปรยบเทยบกบกระบวนก�รสงเคร�ะหเทยม (ขว�)

มาเปนมอนอเมอรสภาพเดม ซงจะเปนการชวยลดทงของเสยและลดมลภาวะ

ได ซงกระบวนการนสามารถนำาไปใชกบพลาสตกแบบ PET ทใชกนอยางแพร

หลายในปจจบน ทงบรรจภณฑอาหาร เครองดม หรอของเหลวตาง ๆ ดวย

ตวเรงปฏกรยาแบบอนทรยทคดคนนจะชวยในกระบวนการ

พอลเมอไรเซชนแบบเปดวงแหวน ซ งมคณสมบตในการเรงปฏกรยาใกล

เคยงกบตวเรงปฏกรยาประเภทออกไซดและโลหะไฮดรอกไซด ทใชในปจจบน

ตวเรงปฏกรยาอนทรยนยงสามารถนำาไปประยกตใชในการผลต

พลาสตกยอยสลายไดทางชวภาพ การปรบปรงกระบวนการรไซเคล และ

ระบบการนำาสงยา เชน ไปผลตยาสำาหรบผปวยโรคมะเรง ซงตวเรงปฏกรยา

อนทรยนสามารถชวยในดานการออกแบบพอลเมอรทสามารถนำาสงยาไปยง

เซลลหรออวยวะทตองการอกดวย จะเหนไดวาการคดคนตวเรงปฏกรยา

อนทรยของนกวจยจาก IBM และ Standford นเปนการชวยรกษาสงแวดลอม

ไดอกทางหนง

17

GAMES

PETROMAT Today ฉบบน เปดโอก�สใหรวมสนกกบเกมส เพอชงร�งวลและมสทธลนรบเสอ PETROMAT เฉพ�ะ 5 ท�น เพยงสงคำ�ตอบ

เข�ม�ชงร�งวลท�งไปรษณย หรออเมลล ภ�ยในวนท 31 สงห�คม 2556 ทง 2 ขอ ซงท�งทมง�นจะทำ�ก�รจบร�งวลอกครง และประก�ศร�ยชอผโชค

ดทง 5 ท�น ท�งว�รส�รฉบบตอไป ขอใหโชคดทกท�นคะ

ไมโครโฟน ลำ�โพงไมโครเวฟถงลมนรภย

ฉบบทผ�นม�อ�จจะย�กไปนด แตใครตอบถก 3 อย�งขนไปกมสทธลนร�งวลทกท�นคะ

ชอ-นามสกล : .........................................................................................................................................

ทอย : ......................................................................................................................................................

เบอรโทรศพท : ........................................................................................................................................

Email : ....................................................................................................................................................

ไดรบวารสารผานทาง ไปรษณย www. .......................... หนวยงาน ...........................

รวมสนกกบ PETROMAT Today มโอก�สไดรบเสอโปโลสวยๆ มลค� 300 บ�ท ฟร 5 ท�น !!

ประก�ศร�ยชอผโชคดไดรบรางวลรม PETROMAT จากการเขารวมตอบปญหาชงรางวล ประจำาฉบบท 5 ปท 2 มดงน 1. คณอรณช เทยงจรรย�

2. คณแสงชย ประพฤตประยร

3. คณธนยนนท ฉตรธร�โชต

4. คณประทม วฒนพนธ

5. คณปรย�นช รชตะหรญ

ยนดดวยนะคะสำ�หรบผโชคดทง

5 ท�นทไดรบร�งวล รมกนแดด

กนฝนจ�ก PETROMAT แต

สำ�หรบผทผดหวง ไวล นรบเสอ

โปโล PETROMAT กนอกนะคะเฉลย

คำ�ถ�

มประ

จำ�เล

มทแล

ว

1. เรยงลำ�ดบก�รทำ�ง�นกอนหลงของเอนไซมดงตอไปน

2. อเมลใหมของ PETROMAT คอ ..............................................................................................................................................

ตอบ : 1) ............... 2) ............... 3) ............... 4) ...............

คำ�ถ�มชงร�งวลประจำ�ฉบบท 6 ปท 2

Catalysis18

ACTIVITIES

เวล�หน�ฝน ลมแรง ทำ�ง�นอยบ�นเอกส�รปลววอน จะทำ�

อย�งไรด ? PETROMAT Today ฉบบนมคำ�ตอบใหคณ ดวยสงประดษฐ

น�รก ๆ และยงมประโยชน กบ “ททบกระด�ษหล�กส” จะใชง�นกง�ย จะ

แตงออฟฟศหรอบ�นกเกไกไปอกแบบ ทสำ�คญเร�จะไดเรยนรตวอย�งง�ย ๆ

ของ Catalyst ในชวตประจำ�วน จะชวนเดกๆ หรอสม�ชกในครอบครวม�

ชวยกนทำ� กสนกและไดคว�มรไปในตว

อปกรณ1. วสดหลากส เชน ดนสอส เมดกระดมสหลากหลายขนาด

2. แมพมพพลาสตก (ในทน ใชถาดหลมพลาสตกใสขนมทเหลอทง)

3. นำายาเรซนแบบใส (โพลเอสเทอร เรซน)*

4. ตวมวง (โคบอลท)*

5. ตวทำาแขง (Hardener หรอ Catalyst)*

6. ถวยกระดาษสำาหรบผสม

7. แทงคนไม หรอพลาสตกแบบใชแลวทง

8. นำามนพช เบบออย หรอวาสลน

9. ถงมอ

*หมายเหต : นำายาเรซน ตวมวง และตวทำาแขง สามารถหาซอไดท

ศกษาภณฑ หรอตามรานศลปะ งานประดษฐทวไป โดยสวนใหญจะจดมาให

เปนชดอยแลว ซงแตละเจาจะใชสตรแตกตางกนไป

ขนตอนก�รทำ�1. เตรยมวสดหลากส ในทนคอ ตดดนสอสเปนชนเลก ๆ และผสมกระดม

หลาย ๆ ส หลาย ๆ ขนาดเขาดวยกน

2. ทานำามนพช เบบออย หรอวาสลนบาง ๆ ลงบนแมพมพ เพอใหแกะ

ออกงาย

3. นำาชนดนสอส หรอกระดมลงไปวางบนแมพมพพลาสตก 1 ชน

4. สวมถงมอ ผสมนำายาเรซน ตวมวง และตวทำาแขงเขาดวยกนตามลำาดบ

ในสดสวน นำายาเรซน ครงถวยกระดาษ ตวมวง 2 หยด ตวทำาแขง 3 หยด

ใชแทงคน คนใหเขากน

5. คอย ๆ เทลงแมพมพ เพอไลอากาศ ไมใหเกดฟองอากาศในชนงาน ทง

ไวจนเรซนเรมเซตตว

6. เมอเรซนเรมแขงตว ใหคอย ๆ วางวสดหลากสลงไปอกชน แลวผสม

เรซนในขอ 4 อกครง ทำาไปเรอย ๆ จนกวาจะไดเรซน จำานวนชนและขนาด

ทตองการ เมอแนใจวาแหงแลว จงแกะออก เปนอนเสรจ

คว�มรท�งด�นวทย�ศ�สตร ตวเรงแขง (Hardener หรอ Catalyst) ทนยมใชมากทสดคอ

MEKPO (Methyl Ethyl Ketone Peroxide) ซงเปนของเหลวใสกลนฉน

คลายกรด และกดมอเลกนอย ซงจะเปนตวเรงทำาใหเกดปฏกรยาโพลเมอร

ไรเซชน แลวทำาใหเรซนแขงตว

? D.I.Y. “ททบกระดาษหลากส”ทม� www.lilblueboo.com

กบการทำความสะอาดในอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคม

Surfactant = Surface Active Agent คอสารลดแรงตงผว โดยมลกษณะโมเลกล ประกอบดวย 2 สวนคอ สวนหวทสามารถรวมกบนำไดด (Hydrophilic head) กบสวนหางทละลาย นำมนไดด (Hydrophobic tail) ดวยคณสมบตทสามารถละลายนำและนำมนได Surfactant จงถก นำมาใชทำผลตภณฑทำความสะอาดทวไป เชนนำยาลางจาน ผงซกฟอก ครมอาบนำ ยาสระผม และอนอกมากมาย นอกจากนน Surfactant ยงถกใชอยางแพรหลายในการทำความสะอาดในอตสาหกรรม ปโตรเลยมและปโตรเคมดวย เชน การทำความสะอาด Distillation Column, Heat Exchanger, Storage tank, Reactor & Vessel, Quenching System และอปกรณอนๆ ในกจกรรมซอมบำรง (Turn Around) เพอความปลอดภยในการทำงาน อปกรณหลายกลมตองไดรบการทำความสะอาด กอนการซอมบำรง (Decontamination) เพอกำจดสารตกคางและสารระเหยทเปนพษตอรางกาย ผปฏบตงาน เชน Benzene และ Toluene นอกจากอปกรณ วธการและความชำนาญพเศษแลว ผลตภณฑ Surfactant มบทบาทสำคญอยางมากในกระบวนการทำความสะอาดดงกลาว ปจจบนผลตภณฑ Surfactant สวนใหญทใชในกระบวนการทำความสะอาดใน อตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคมตองนำเขาจากตางประเทศเพราะเปนสารประกอบซงม คณสมบตเฉพาะตว

Our Cleaning Technology For a Cleaner Environment

22