phuong phap danh gia nhanh nong thon co su tham gia

PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NÔNG THÔN CÓ SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG (PRA) VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NGHÈO CÓ SỰ

THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG (PPA) 1. Khái niệm, Đặc điểm, Mục đích và Đối tượng:

a. Các khái niệm: a.1 PRA/ RRA: Trong thực tế triển khai các dự án phát triển cộng đồng, việc làm thế nào

để dự án phản ánh tốt nhất nhu cầu và nguyện vọng thực tế của người dân tại cộng đồng được đặt ra.Tại châu Mỹ Latinh, từ những năm 60 của thế kỷ truớc việc nghiên cứu về một phương pháp có sự tham gia để xây dựng các dự án phù hợp với cộng đồng dân cư đã được tiến hành. Đến những năm 1970 lý thuyết về phương pháp Đánh giá nhanh/ nông thông có sự tham gia của cộng đồng (PRA) đã được hình thành tại khu vực này. Vào những năm 1980, phương pháp Đánh giá nhanh nông thôn (RRA) được xây dựng và trở thành sáng kiến của trường Đại học Khon Kaen của Thái Lan. Tuy nhiên, phương pháp PRA/RRA lại được sử dụng đầu tiên tại Kênya và ấn Độ vào những năm 1988 và 1989.

Đánh giá nhanh hay đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng

(Participatory/ Rapid Rural Appraisal – PRA/RRA) là một phương pháp đánh giá nhu cầu ở cộng đồng với sự tham gia của nhiều thành phần có liên quan. PRA là một hình thái đặc biệt của nghiên cứu mang tính định lượng được sử dụng để tìm hiểu và thu thập thông tin tại cộng đồng. Ưu điểm của phương pháp PRA so với các phương pháp khác là người dân tại cộng đồng tự phân tích thực tế nhu cầu và đời sống của họ. PRA là một công cụ đặt biệt hữu ích trong công tác phát triển cộng đồng nói chung và đây là một phương pháp trao quyền cho người dân để quyết định các công việc của cộng đồng.

Đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng (PRA/RRA) là một

phương pháp điều tra để học hỏi và cùng với các thành viên cộng đồng tìm hiểu, phân tích và đánh giá các khó khăn, thuận lợi đồng thời đưa ra các giải pháp, quyết định kịp thời nhằm giải quyết các khó khăn của cộng đồng

a.2. PPA: Năm 1992, Phương pháp Đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng

(Participatory Poverty Assessment – PPA) lần đầu tiên được Ngân hàng Thế giới (WB) sử dụng để tiến hành việc nghiên cứu tại thực địa nhằm đánh giá mức nghèo đói của một quốc gia. PPA thường được tiến hành dưới các hình thức nghiên cứu chính sách gắn với chính sách của chính phủ, tìm hiểu mức độ nghèo

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

đói theo quan điểm của người nghèo và các ưu tiên mà người nghèo nêu ra để nâng cao đời sống của họ. Phương pháp này tập trung vào việc phân tích mang tính định tính các thông tin thu thập được từ công tác điều tra tại hộ gia đình.

Đánh giá đói nghèo có sự tham gia của cộng đồng là một công cụ để đưa

quan điểm của người nghèo vào các phân tích nghèo đói nhằm xây dựng các chiến lược xoá đói giảm nghèo bằng các chính sách công

b. Đặc điểm

PRA và PPA là các phương pháp thu thập thông tin ba chiều (theo hình tam giác) nhằm thu thập thông tin một cách chính xác từ nhiều nguồn khác nhau. Đó là các tam giác về thành phần của nhóm (gồm cả nam và nữ, trẻ và già, người trong và ngoài cộng đồng), các nguồn thông tin (con người, địa điểm, sự kiện và quá trình), phối hợp các kỹ thuật và công cụ. Ví dụ

- Về thành phần nhóm: Nhóm đa thành phần

Người trong/ ngoài cộng đồng Nam giới/ phụnữ

- Về nguồn thông tin Các sự kiện

Người dân Địa bàn

- Về kỹ thuật và công cụ

Phỏng vấn và thảo luận

Quan sát trực tiếp Các biểu đồ

Các đặc điểm của PRA và PPA bao gồm


- Nhóm đa ngành: các thành viên thực hiện phương pháp PRA và PPA cần có kỹ năng và xuất xứ khác nhau, nhóm phải luôn có thành viên nữ và có thể cả thành viên của cộng đồng

- Tính linh hoạt và tính không bắt buộc: các kế hoạch và phương pháp nghiên cứu là không chính thức và có thể chỉnh sửa cho phù hợp với yêu cầu

- Đây là phương pháp học hỏi và cùng làm việc với cộng đồng - Trong khi dùng PRA và PPA nên tránh thu thập quá chi tiết và nhiều

số liệu không thực sự cần thiết cho mục đích của việc điều tra. - Phân tích tại chỗ: triển khai ở thực địa và phân tích các thông tin thu

thập được để đưa ra hướng đi chung (việc phân tích không nhất thiết phải ở trong một phòng họp tiện nghi mà có thể tiến hành ở nhiều nơi như: trong nhà dân, ngoài cánh đồng...)

c. Mục đích - PRA được sử dụng trong đánh giá nhu cầu của cộng đồng, nghiên cứu

khả thi, xác định và lập thứ tự ưu tiên cho các dự án, đánh giá dự án hoặc chương trình nhằm xác định những nhu cầu cấp bách nhất của cộng đồng địa phương dựa trên chính ý kiến của người dân và cộng đồng địa phương đó.

- PPA được sử dụng để nâng cao hiệu quả của các hành động chung nhằm

xoá đói giảm nghèo. d. Đối tượng Đối tượng tham gia đánh giá thông thường bao gồm đại diện của tổ chức

tài trợ (tổ chức phi chính phủ), chuyên gia đánh giá độc lập, đại diện chính quyền, đoàn thể hoặc nhân dân địa phương. Đối tượng được tham vấn thường là các cấp chính quyền, nhân dân và tổ chức quần chúng, đoàn thể địa phương.

2. Biện pháp và kỹ thuật đánh giá: Hai phương pháp PRA/RRA và Phương pháp PPA đều có chung các biện pháp và kỹ thuật đánh giá sau:

a. Xem xét các số liệu hiện có:

- Số liệu hiện có là nguồn thông tin quan trọng của một vùng hoặc một đối tượng đã được hoạch định hoặc hiện có ở dạng đã công bố hoặc chưa công bố. Nguồn thông tin hiện có là những thông tin cơ sở cho mỗi thông tin sẽ cần phải thu thập, giúp tiết kiệm thời gian và kiểm tra


chéo thông tin. Đây là một hoạt động quan trọng khi tiến hành khảo sát các chương trình phát triển cộng đồng.

- Các dạng nguồn số liệu hiện có: Loại thông tin Nguồn cung cấp + Các báo cáo thống kê của địa phương

Báo cáo của các Ban, ngành tại địa phương (tuỳ theo lĩnh vực quan tâm của dự án, như báo cáo về lĩnh vực y tế xin Sở Y tế)

+ Các tài liệu giới thiệu chung về địa phương, tổ chức, cơ quan

Sách, sổ tay giới thiệu về lịch sử vùng, tổ chức, cơ quan

+ Các biểu đồ Các Ban, ngành tại địa phương (tuỳ theo lĩnh vực quan tâm)

+ Bảng biểu, danh mục các thông tin

Các Ban, ngành tại địa phương (tuỳ theo lĩnh vực quan tâm)

+ Bản sao các bản đồ và ảnh Cơ quan địa chính địa phương + Các số liệu ngắn, tóm tắt Các Ban, ngành tại địa phương (tuỳ theo lĩnh

vực quan tâm) b. Phương pháp quan sát trực tiếp: Đây là một phương pháp quan trọng cần thiết trong tất cả các cuộc PRA và PPA - Quan sát trực tiếp là quan sát một cách hệ thống các đối tượng, sự kiện, quá

trình, quan hệ hoặc con người và sau đó người quan sát phải ghi chép lại những điều đã quan sát được. Đây là một phương pháp tốt để kiểm tra chéo thông tin thu được từ người được phỏng vấn.

- Các phương pháp quan sát: + Đo đếm: sử dụng thước, cân.... + Ghi chép: sổ, giấy, biểu đồ, ảnh.... + Sử dụng các giác quan trong khi quan sát: ngửi, nghe, nhìn, sờ.... + Sử dụng một số câu hỏi để kiểm tra + và các phương pháp khác: quan sát theo địa điểm, quan sát bề ngoài, quan sát các sự kiện diễn ra xung quanh.

c. Phỏng vấn: - Có nhiều hình thức phỏng vấn khác nhau

o Phỏng vấn bán cấu trúc (tức là phỏng vấn cá nhân hay phỏng vấn hộ gia đình): các cuộc phỏng vấn được tiến hành theo từng trường hợp nghiên cứu điển hình tức là người phỏng vấn sẽ lựa chọn người được phỏng vấn một cách ngẫu nhiên tuỳ theo mục đích của từng loại thông tin cần thu thập.

o Phỏng vấn người cung cấp thông tin chủ yếu: là phỏng vấn những người có hiểu biết về một chủ đề riêng biệt nào đó. Những người


đó có thể là lãnh đạo địa phương, già làng, trưởng bản hay những người có nhiều kinh nghiệm trong một lĩnh vực cụ thể: trồng trọt, chăn nuôi....

o Phỏng vấn theo nhóm: tiến hành phỏng vấn nhiều người cùng một lúc để thu thập các thông tin tại cộng đồng. Đây là một phương pháp kiểm tra chéo các nguồn thông tin.

o Thảo luận nhóm có trọng tâm: một nhóm từ 6 – 12 người thảo luận một vấn đề, chủ đề riêng biệt về những thông tin cần thu thập. Trong thảo luận nên đề nghị những người tham gia chọn một người điều khiển và ghi chép lại những vấn đề đã thảo luận

- Địa điểm phỏng vấn: tại từng hộ gia đình đối với phỏng vấn hộ gia đình, tại trụ sở thôn, xã khi phỏng vấn nhóm trọng tâm, tại một địa điểm do người phỏng vấn chọn khi phỏng vấn nhóm và tại bất cứ nơi nào khi người phỏng vấn thấy có thể tiến hành phỏng vấn như: trên cánh đồng, trong trường học, tại nhà của người được phỏng vấn....

d. Xếp hạng: - Xếp hạng là việc sắp xếp những thông tin hay vấn đề nào đó theo một trật tự

giúp xác định các vấn đề chủ yếu hiện tại của địa phương, đưa ra các ưu tiên của người dân và tiêu chí cho các ưu tiên đó. Xếp hạng có thể được sử dụng phối hợp với phỏng vấn.

- Các phương pháp xếp hạng: o Xếp hạng theo thứ tự ưu tiên: là phương pháp giúp xác định nhanh các vấn

đề chủ yếu hoặc các ưu tiên của cộng đồng. Có thể thực hiện phương pháp này bằng hình thức bỏ phiếu, cho điểm. - Các bước xếp hạng: + chọn một số vấn đề cần sắp xếp theo thứ tự ưu tiên

+ Đề nghị người được phỏng vấn sắp xếp những vấn đề nói trên theo thứ tự ưu tiên

+ Lặp lại việc này cho những người được phỏng vấn khác + Lên biểu các câu trả lời của họ - Các hình thức tiến hành xếp hạng:

+ Yêu cầu từng người xếp hạng một, rồi ghi lại thứ tự ưu tiên của họ và lên biểu + Yêu cầu những người tham gia trong các cuộc họp nhóm xếp thứ tự ưu tiên của các vấn đề vào giấy và cho điểm


- Ví dụ: Xếp hạng các khó khăn trong sản xuất nông nghiệp: Khó khăn Người trả lời Tổng số

điểm Xếp hạng

A B C D E F Hạn hán 5 5 3 5 4 5 27 khó khăn

nhất Sâu bệnh 4 3 5 4 5 4 25 thứ 2 Hạt giống 3 4 4 1 3 3 18 thứ 3 Thiếu lao động 2 1 2 2 2 2 11 thứ 4 Thiếu vốn 1 2 1 3 1 1 9 thứ 5 Ghi chú: 5 = Khó khăn nhất 1 = ít khó khăn nhất o Xếp hạng theo cặp: giúp chúng ta xác định các vấn đề hoặc ưu tiên chính của

các thành viên cộng đồng, hình thành các chỉ tiêu xếp hạng và dễ dàng so sánh các ưu tiên của các cá nhân khác nhau. (Phương pháp này ít dùng hơn phương pháp xếp hạng theo thứ tự ưu tiên nên chỉ giới thiệu qua)

- Các bước xếp hạng theo cặp: + Chọn một nhóm các vấn đề cần sắp xếp thứ tự ưu tiên + Ghi mỗi vấn đề vào một tờ bìa riêng + Đặt hai vấn đề trước mặt người được phỏng vấn và hỏi xem họ coi vấn đề nào ưu tiên hơn hoặc quan trọng hơn. + Cứ tiếp tục hỏi đến vấn đề cuối cùng

o Xếp hạng ma trận trực tiếp: giúp xác định danh sách các chỉ tiêu của một nhóm đối tượng (phương pháp này ít dùng hơn các phương pháp xếp hạng khác)

o Xếp hạng (phân loại) giàu nghèo: giúp nhận biết được tình hình đời sống chung của người dân trong cộng đồng, phát hiện các chỉ số và chỉ tiêu về giàu nghèo tại địa phương và thiết lập một vị trí tương đối các hộ trong cộng đồng. Đây là một phương pháp quan trọng và chủ yếu của PRA - Các bước xếp hạng giàu nghèo: + Lập danh sách các hộ trong cộng đồng (làng, thôn, bản...). Có thể chọn một nửa số hộ nếu có quá nhiều hộ trong cộng đồng, chú ý chọn những hộ đặc biệt: hộ có phụ nữ làm chủ hộ, hộ đặc biệt khó khăn, hộ gia đình neo đơn.... + Đề nghị một số người tham gia sắp xếp các hộ theo các mức giàu nghèo (ưu tiên những người đã sống lâu năm trong cộng đồng, những người có hiểu biết chung về các hộ gia đình trong cộng đồng). Những người tham gia sẽ tự định số lượng mức độ giàu nghèo trong cộng đồng (như có thể 3 loại là: nghèo, trung bình, khá giả hay 4 loại là: rất nghèo, nghèo, trung bình, khá giả....) + Hỏi người sắp xếp các chỉ tiêu xếp loại cho mỗi nhóm mức khác nhau


+ Sau khi người được yêu cầu đã sắp xếp xong các phiếu ghi tên các hộ, người điều tra sẽ ghi lại kết quả + Nếu các mức độ giàu nghèo của mỗi người khác nhau thì phải cho điểm mỗi hộ bằng cách nhân chỉ số giàu nghèo với 100. + Số điểm của tất cả những người tham gia sắp xếp sẽ được ghi vào một biểu chung, cộng điểm lại và chia cho số người phân loại. + Sắp xếp các hộ theo các loại giàu nghèo.

Ví dụ: Bảng xếp loại giàu nghèo của các hộ gia đình thuộc Thôn 5, xã Hải Phúc, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị (không đầy đủ)

TT Tên chồng Tên vợ Xếp hạng Tiêu chí xếp hạng 1 2 3

Hồ Văn Du Hồ Văn Minh Hồ Văn Toàn

Hồ Thị Hanh Hồ Thị Đỗ Hồ Thị Mơ

Trung Bình nt nt

Thiếu ăn từ 1-3 tháng/năm; có từ 1-2 con trầu, có nhà tốt, không vay nợ gì

1 2 3

Hồ Văn Bu Hồ Văn Cư Hồ Văn Sơn

Hồ THị Bông Hồ Thị Lưu Hồ Thị Hợi

Nghèo nt nt

Thiếu ăn từ 4-6 tháng./năm; có 1 con trâu, nhà tranh tre thường, có vay nợ

1 2 3

Hồ Văn Ngót Hồ Văn Thoả Hồ Văn Thọ

Hồ THị Lanh Hồ Thị THanh

Rất nghèo nt nt

Thiếu ăn 6 tháng/ năm; không có trâu, nhà dột nát; vay nợ nhiều.

Ghi chú: Phương pháp này được sử dụng để phân loại giàu nghèo các thôn/bản trong một xã, hay các xã trong một huyện, các huyện trong một tỉnh. Các bước xếp hạng được tiến hành như xếp hạng giàu nghèo các hộ gia đình. Ví dụ: Xếp hạng giàu nghèo các thôn của xã Hợp Thành, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hoà Bình

TT Tên thôn Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Tổng Xếp hạng 1 Mục 3 3 3 9 1 2 Môn 3 3 3 9 1 3 Nhà 1 2 1 4 7 4 Mỏ Ngô 3 3 3 9 1 5 Gốc Đa 2 2 3 7 4 6 Giếng 2 2 2 6 5 7 Tân Thành 2 2 2 6 5 8 Ngọc Xá 1 1 2 4 7


9 Đình 1 1 1 3 9 Chú ý: Điểm thấp là giàu, điểm cao là nghèo

Tiêu chí xếp hạng: Số 3: các thôn nghèo – giao thông kém, dân số đông, đất đai cằn cỗi, thu nhập thấp, nhà tranh tre tạm bợ; Số 2: Thôn Trung bình - Giao thông tương đối khá, không có nhiều ruộng lớn, thu nhập trung bình Số 1: Thôn khá giả - giao thông thuận tiện, gần đường quốc lộ, tỉnh lộ, có đất đai màu mỡ, thu nhập ổn định. e. Vẽ bản đồ, sơ đồ:

- Vẽ bản đồ, sơ đồ sẽ giúp cho người dân trong cộng đồng tham gia vào việc nhận biết chung về làng bản và giúp cho nhóm khảo sát biết được người dân trong cộng đồng đã sử dụng vùng đất của mình như thế nào.

- Các loại bản đồ, sơ đồ: + Bản đồ, sơ đồ về dân số và phân bổ dân cư + Bản đồ phân loại xã hội và nơi ở + Bản đồ về sử dụng tài nguyên thiên nhiên + Bản đồ về đất đai và đồng ruộng + Bản đồ nghèo đói + Sơ đồ biểu diễn thời gian + Và các loại khác

- Các bước thực hiện: + Quyết định loại bản đồ cần vẽ + Chọn người dân có hiểu biết về vùng định vẽ + Chọn địa điểm thích hợp để vẽ + Hướng dẫn các đặc điểm cần có trong bản đồ nhưng để người dân tự vẽ + Có thể quan sát họ vẽ hoặc đi chỗ khác + Ghi lại tên người vẽ và những người tham gia khác

g. Lịch thời vụ: - Lịch thời vụ là một loại lịch chỉ rõ các hoạt động chính, các khó khăn và

thuận lợi trong suốt chu kỳ hàng năm dưới dạng biểu đồ. Đây là một phương pháp thu thập thông tin nhanh và tương đối cụ thể, chi tiết để xác định lịch trình công việc của người dân địa phương, giúp cho việc lập kế hoạch trong các dự án phát triển.

- Các dạng lịch thời vụ: + Lịch về thời vụ mùa màng ở địa phương


+ Lịch về khí hậu (lượng mưa và nhiệt độ) + Lịch về các loại sâu bệnh hoa màu + Lịch về bệnh gia súc + Lịch về bệnh tật của con người + Lịch về chăn nuôi + Lịch về các hoạt động tạo thu nhập + Lịch về các sự kiện xã hội + Và các loại lịch khác..... - Các bước: + Lấy giấy đã kẻ sẵn các tháng trong năm (có thể theo lịch dương hay lịch

âm tuỳ theo phong tục của địa phương) + Đặt câu hỏi về các thông tin cần thiết với một số hay nhiều người:

thường đặt các câu hỏi về tháng nhiều nhất, ít nhất, rồi theo qui luật giảm dần hay tăng dần, sau đó đặt câu hỏi tiếp theo về thông tin liên quan đến dữ kiện

+ Đưa các thông tin định lượng thu được lên giấy đã kẻ sẵn Ví dụ: Lịch thời cụ của bản Xốp Nhị, xã Hữu Lập

Tháng Nội dung

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Nóng x x xx xxx xxx xxx xxx xx xx x x x Mưa x x x x x xx x Lúa đông xuân

Cấy Làm cỏ, trừ sâu bệnh

Thu hoạch

Gieo mạ, bón phân,

cấy Lúa mùa Bón phân Gieo mạ, bón, cấy Làm cỏ Thu

hoạch

Ngô Phát Trỉa Làm cỏ

Thu hoạch

Thả cá Thả giống

Thả giống

Bệnh gia súc

x x x

Lễ hội xx

h. Mặt cắt ngang


- Mặt cắt ngang là biểu đồ của các khu vực sử dụng đất đai canh tác. Nó được dùng để so sánh các đặc điểm chính, các nguồn tài nguyên, cách sử dụng và các khó khăn của các vùng đất khác nhau trong khu vực, giúp cho việc xây dựng các hoạt động của dự án phát triển.

- Các bước xây dựng mặt cắt ngang: + Mời các thành viên trong cộng đồng tham gia đi bộ trong làng và các

vùng đất lân cận + Thảo luận với người dân về các yếu tố cần có của mặt cắt và tuyến

đường sẽ đi bộ + Đi khảo sát, quan sát, hỏi và lắng nghe + Thảo luận về các khó khăn và thuận lợi, xác định các vùng đất + Cuối cùng, đưa các thông tin thu được lên giấy và xin ý kiến của những

người tham gia đi bộ với mình, chỉnh sửa theo ý kiến góp ý của mọi người.

Ví dụ: Mặt cắt ngang ở bản Noọng ó, xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An

Đất đỉnh đồi Đất sườn đồi Đất chân đồi Suối cạn

Loại đất Đất đá Đất tốt Đất đá Hiện trạng Rừng nguyên thuỷ Rẫy Lúa, rẫy ngô

Đất chăn nuôi bò Rừng tái sinh

Tương Lai Bảo vệ và trồng thêm rừng

Cấm săn bắn: vượn, nai, hổ...

Luân canh rẫy lúa 1-2 năm rồi bỏ hoang 3-4

năm

Bảo vệ rừng

i. Biểu đồ về công việc hàng ngày của người dân

- Biểu đồ sẽ giúp chúng ta nắm được các công việc và hoạt động hàng ngày của người dân ở vùng được khảo sát, đặc biệt là công việc hàng ngày của chị em phụ nữ. Trong phát triển cộng đồng, thường xây dựng biểu đồ về công việc hàng ngày của phụ nữ vì tại cộng đồng ngày làm việc của phụ nữ thường dài hơn nam giới do họ phải gánh vác nhiều công việc hơn. Biểu đồ này sẽ giúp xác định thời gian thích hợp để tổ chức các hoạt động phát triển tại cộng đồng.

- Các bước: + Đặt các câu hỏi: mấy giờ sáng dậy? Sau đó làm gì? từ mấy giờ đến mấy

giờ là gì? Tiếp tục hỏi cho đến khi người được hòi nói giờ đi ngủ


+ Vẽ biểu đồ phân loại theo các giờ từ sáng đến tối

Ví dụ: Phân bổ thời gian làm việc và nghỉ ngơi trong ngày của phụ nữ xã Hữu Lập

Sáng Chiều

4 5 6 7 8 9 10

11 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Dậy giã gạo

Nấu

cơm

Lên rẫy

làm ở rẫy ăn trưa

nghỉ

Tiếp tục làm việc trên rẫy

Về nhà

lấy nước 3-

4 lần

nấu cơm dệt vải

xem phim dệt vải

đi ngủ

k. Các loại biểu đồ khác: (giới thiệu)

- Biểu đồ theo thời gian/ lịch sử: là một dạng biểu đồ lấy thời gian làm mốc và

các sự kiện diễn ra trong năm đó nhằm thu thập các thông tin cơ bản về một vùng, địa phương nào đó.

Ví dụ: Lịch sử của một cộng đồng

Năm Sự kiện 1945 Làm đường, hình thành hệ thống ruộng nước 1950 Xây trường học 1972 Xây lại chùa 1986 Xây trụ sở của cộng đồng 1990 Giao đất, giao rừng cho các hộ gia đình 1999 Dự án 135 của Nhà nước

- Biểu đồ các mối quan hệ: nhằm thể hiện mối liên quan giữa các cơ quan, tổ

chức trong một địa phương, cộng đồng nhất định. Việc xây dựng biểu đồ này giúp nhóm khảo sát hiểu rõ hơn vai trò của các tổ chức và cá nhân trong cộng đồng. Biểu đồ thường được thể hiện dưới dạng các vòng tròn. Nếu hai vòng tròn đứng cách nhau có nghĩa là giữa hai tổ chức này không có mối liên hệ gì với nhau. Nếu hai vòng tròn chồng lên nhau, tức là mối quan hệ rất gắn bó, chặt trẽ thường xuyên. Nếu hai vòng tròn dính vào nhau, tức là giữa hai đơn vị đó có mối liên hệ nhưng không chặt trẽ và thường xuyên.


Ví dụ: Biểu đồ về mối quan hệ giữa cộng đồng dân cư với các tổ chức và cơ quan liên quan

* Phương pháp cây vấn đề (mô hình cây nhân quả) - Cây vấn đề là một dạng cây bao gồm các vấn đề chính (thường ở vị trí thân cây) được phát hiện ở một vùng, địa phương trong đó có nêu rõ nguyên nhân (nằm ở gốc, rễ của cây) và hậu quả (được coi là cành lá của cây) của các vấn đề đó. - Có nhiều loại hình cây vấn đề và việc phân tích của các loại này đều nhằm hướng tới mục tiêu chung là tìm ra nguyên nhân, và ý nghĩa của vấn đề còn đang tồn tại. Phương pháp này giúp xác định và phân tính nguyên nhân và hậu quả các vấn đề chính đang tồn tài trong cộng đồng. - Phương pháp vẽ cây vấn đề (trong khoảng từ 2 đến 3 giờ):

+ Vẽ một thân cây, viết vấn đề chủ yếu (cốt lõi nhất) của địa phương lên thân cây đó + Sau đó, suy nghĩ về các nguyên nhân gây ra vấn đề đó, vẽ mỗi rễ cây chứa một nguyên nhân + Xác định hậu quả của vấn đề, đưa lên thành các cành cây.

+ Hậu quả lớn nhất, bao trùm lên mọi vấn đề sẽ được vẽ dưới dạng lá cây

Cộng đồng

Hội Nông dân

Hội Phụ nữ

Đoàn Thanh

niên

Uỷ ban nhân dân xã Hội đồng

nhân dân xã

Uỷ ban nhân dân huyện


Ví dụ: Cây vấn đề về việc du cư của người dân ở một địa phương

Du canh du cư

Đất bị sói

mòn

Không đủ

nước tưới

Không có đủ

tiền để dầu tư

NĂNG

SUẤT

THẤP

Vấn đề

K Ế T Q U Ả

Thiếu thuỷ lợi

Thiếu Kiến thức kỹ

thuật

Giống chất

lượng kém

Đồng ruộng quá nhỏ

Thiếu phân bón NGUYÊN NHÂN

Du canh du cư

Đất bị sói

mòn

Không đủ

nước tưới

Không có đủ

tiền để dầu tư

NĂNG

SUẤT

THẤP

Vấn đề

K Ế T Q U Ả


3. Phân tích và sử dụng kết quả đánh giá: Những thông tin thu được từ đánh giá thực địa sẽ được tổng hợp, phân tích tổng thể và kết quả là một báo cáo về tình hình ở địa phương, nhấn mạnh những khó khăn tồn tại và giải pháp. Báo cáo này cũng thường đưa ra những khuyến nghị cụ thể đối với các tổ chức tài trợ. Các bước tiếp theo cần thực hiện bao gồm:

- Thảo luận nhóm để phân tích các kết quả của công tác PRA/PPA tại thực địa: Nhóm khảo sát cần mời những người cung cấp thông tin chính, đại diện các cơ quan, tổ chức của địa phương và một số thành viên của cộng đồng tham gia cuộc họp tổng kết, đánh giá lại các thông tin mà nhóm đã thu được. Những người tham gia sẽ góp ý, bổ sung thêm thông tin, kiểm tra độ chính xác của các thông tin đó và thống nhất lại các ưu tiên của cộng đồng. Đây là một bước quan trọng trong việc xây dựng các dự án phát triển cộng đồng.

- Thảo luận nhóm khảo sát: Nhóm khảo sát cũng cần họp lại để thống

nhất, tổng hợp lại các thông tin đã thu thập được tại thực địa bằng phương pháp PRA và PPA. Việc sắp xếp thứ tự ưu tiên của các hoạt động phát triển tại cộng đồng cần dựa trên các tiêu chí sau: Lợi ích của hoạt động đó với cộng đồng; mức độ tham gia của cộng đồng; tính bền vững của hoạt động (dự án); sự phân chia công bằng các lợi ích của hoạt động; tính khả thi về mặt kỹ thuật. Ngoài ra, nhóm khảo sát cũng cần thống nhất bố cục và nội dung của báo cáo viết ngay trong cuộc họp này

- Làm báo cáo viết trình lên cho cơ quan tài trợ. Trước khi trình báo cáo

viết cho cơ quan tài trợ, báo cáo viết cần được gửi cho cộng đồng đề kiểm tra lại độ chính xác của các thông tin đưa ra trong báo cáo.

Ưu điểm của PRA và PPA - Giúp Nhóm khảo sát hiểu rõ hơn về cộng đồng, năng lực và các vấn đề còn tồn tại ở cộng đồng đó. - Tạo cơ hội cho các thành viên của cộng đồng tham gia trực tiếp vào công tác phát triển - Đảm bảo rằng các thành viên của cộng động hiểu rõ hơn mục tiêu và các hoạt động của dự án phát triển để từ đó họ tham gia nhiệt tình hơn vào dự án - Có kết quả nhanh chóng và hình thức thực hiện gần với cộng đồng - Đưa lại nhiều thông tin hơn dự kiến. - Không bị gò bó như phương pháp phỏng vấn theo bộ câu hỏi đã chuẩn bị sẵn - Phương pháp nghiên cứu định lượng này nhanh hơn, rẻ hơn các phương pháp điều tra định lượng chính thức có cùng qui mô nghiên cứu, khảo sát.


Các nhược điểm của PRA và PPA

- Kết quả thu được chỉ sử dụng được trong các cộng đồng đã khảo sát; - Người không tham gia nhóm khảo sát khó đánh giá được thông tin vì

không sử dụng phương pháp thống kê - Khó tìm được thành viên của nhóm điều tra có đủ năng lực - Làm quá nhanh sẽ thu thập được những thông tin hời hợt, đại khái - Tăng hy vọng cho người dân ở cộng đồng - Dễ bỏ sót thông tin - Và nhiều các lỗi khác có thể mắc nếu khi làm việc tại cộng đồng,

nhóm không quan tâm, chú trọng như: gây mất đoàn kết trong cộng đồng, người dân sẽ nghĩ mình đến để dạy họ, tổng hợp thông tin từ ít nguồn hay từ số ít người cung cấp thông tin....

Một số điểm cần ghi nhớ khi sử dụng phương pháp PRA và PPA

- Phải có sự tham gia của người dân trong cộng đồng (bao gồm đại diện của các thành viên: nam, nữ, già, trẻ, chức sắc....)

- Luôn tôn trọng các thành viên cộng đồng, quan tâm xem họ nói, viết và làm gì

- Kiên nhẫn, không vội vàng và không ngắt lời họ - Chú ý lắng nghe mọi người chứ không dạy họ, khiêm tốn - Dùng các biện pháp để khuyến khích các thành viên cộng đồng thể

hiện, chia sẻ và đề đạt những hiểu biết của họ

Tài liệu tham khảo Participatory Rapid Rural Appraisal for Community Development: a training

manual based on experiences in the Middle East and North Africa. (Đánh giá Nhanh Nông thôn có sự tham gia trong Phát triển Cộng đồng: tài liệu tập huấn dựa vào các kinh nghiệm thực tế ở Trung Đông và Bắc Phi). Joachim Theis và Heather Grady, IIED and SCF, 1991.

Toolkits: A pratical guide to assessment, monitoring, review and evaluation (Bộ công cụ: Hướng dẫn thực hành khảo sát, giám sát, tổng kết và đánh giá). Louisa Gosling with Mike Edwards, Save the Children, 1998.

Participatory Rural Appraisal and Planning (Đánh giá và Lập kế hoạch ở Nông thôn có sự tham gia). Daniel Selener, Nelly Endara and Jose Carvajal, International Institute of Rural Reconstruction, 1999.


Project Cycle Management, Training Handbook (Quản lý Chu trình dự án, Tài liệu Tập huấn). ITAD Ltd, 5/1999.

A rough Guide to PPAs: Participatory Poverty Assessment, An introduction to theory and practice (Bản hướng dẫn phác thảo về PPAs: Đánh giá đói nghèo có sự tham gia, giới thiệu về lý thuyết và thực tiễn). Andy Norton with Bella Bird, Karen Brock and Margaret Kakande, Overseas Development Institute, 2001.

Báo cáo điều tra cơ bản về các chỉ số giám sát về an ninh lương thực và y tế trong chương trình Phát triển cộng đồng xã Hữu Lập. Đài Phạm, với Rachel Herr, Nguyễn Hoài Hưng, Trần Thị Thu Thuỷ và Lê Văn Tiệm, Oxfam Hongkong, 6/1999.

Báo cáo nghiên cứu khả thi: cho dự án thí điểm về an ninh lương thực tổng hợp tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hoà Bình. Đậu Quốc Anh, Nguyễn Văn Linh và Trần Thị Thu Thuỷ, CCF Australia, 1999.

Báo cáo Đánh giá nhu cầu của người dân ở xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An. Đậu Quốc Anh, Susannah H. Leisher, Trần Thị Thu Thuỷ, Nguyễn Thị Yến và Vũ Hồng Anh, Oxfam Hongkong, 1998.


phuong phap danh gia nhanh nong thon co su tham gia

Economy & Finance

cc kh khn

ch ring bi

cc thnh vin

quan st tr

cc thng tin

gip cho vi

tu theo lnh

phng php ny