ความเปนมาของแนวคดทางเทคโนโลยการศกษา

ความหมายเทคโนโลยทางการศกษา

          Techno มาจากภาษากรกวา Technologia หมายถง ศลปะ วทยาศาสตร หรอทกษะ (art science or skill) และมาจากภาษาลาตนวา Texere หมายถงการสานหรอการสราง ( กดานนท มลทอง , 2540) โดยมผนกวชาการใหคำานยามของคำาวา เทคโนโลยการศกษา ( Educational Technology) ไวแตกตางกนหลายมต ดงน

            Good C. (1973) กลาววา เทคโนโลยการศกษาหมายถง การนำาหลกการทางวทยาศาสตรมาประยกตใชเพอการออกแบบและสงเสรมระบบการเรยนการสอน โดยเนนทวตถประสงคทางการศกษาทสามารถวดไดอยางถกตองแนนอน มการยดหลกผเรยนเปนศนยกลางการเรยนมากกวายดเนอหาวชามการใชการศกษาเชงปฏบตโดยผานการวเคราะหและการใชโสตทศนปกรณรวมถงเทคนคการสอนโดยใชคอมพวเตอร และอปกรณอน ๆ Gane and Briggs (1974) กลาววา เทคโนโลยการศกษา พฒนาจากการออกแบบการเรยนการสอนรปแบบตาง ๆ ทสมพนธกบพฤตกรรมศาสตร ทฤษฎการเรยนร เทคโนโลยดานวทยาศาสตรกายภาพ และความสนใจในเรยนรของแตละบคคล

            AECT (1977) ไดใหคำานยามไววา เทคโนโลยการศกษาเปนสงทซบซอน เปนกระบวนการบรณาการทเกยวกบมนษย วธดำาเนนการ แนวคด เครองมอ และอปกรณ เพอการวเคราะหปญหา การคดวธการนำาไปใช การประเมนและการจดแนวทางการแกปญหาในสวนทเกยวกบการเรยนรทงมวลของมนษย

            กดานนท มลทอง (2540) ไดใหความหมายวา เทคโนโลยการศกษาเปนการประยกตเอาแนวคด เทคนค วธการ วสด อปกรณ การจดระบบสารสนเทศ และสงตาง ๆ มาใชในการศกษาใหเกดประสทธภาพสงสดเพอพฒนาทรพยากรมนษย และกระตนใหผเรยนเกดการเรยนรตลอดชวตทงในและนอกหองเรยน

            ชยยงค พรหมวงศ (2545) ไดใหความหมายวา เทคโนโลยการศกษาเปนศาสตรวาดวยวธการหรอการศกษา เปนเรองของระบบในการประยกตเอาเทคนควธการ แนวความคด อปกรณและเครองมอใหมๆ มาใชเพอชวยแกปญหาทางการศกษาทงในดานการขยายงานและดานการปรบปรงคณภาพของการเรยนการสอน

            จากพจนานกรมศพททางการศกษาไดใหความหมายของเทคโนโลยการศกษาวา เปนกระบวนการทซบซอนและประสานสมพนธอยางมบรณาการ ระหวางบคคล วธการ เครองมอ และการจดระบบองคการสำาหรบวเคราะหปญหา วธแกปญหา ดำาเนนการประเมนผล และการจดการแกปญหาเหลานน ซงเปนปญหาทเกยวของกบทกลกษณะของการเรยนร ( สวทย และคณะ, 2540)

            Heinic, Molenda and Russel (2000) กลาววา เทคโนโลยการศกษาเปนการใหความรทางวทยาศาสตร เกยวกบการเรยนรของมนษยใหปฎบตไดในรปแบบของการเรยนการสอน อกนยหนงกคอ การใหความรทางวทยาศาสตร(ทงดานยทธวธ และดานเทคนค) เพอแกปญหาทางการสอน เปนความพยายามสรางการสอนใหมประสทธภาพมากขน โดยออกแบบ ดำาเนนการและการประเมนผลการเรยนการสอนอยางเปนระบบ บนพนฐานของการศกษาวจยในการเรยนและการสอสาร

แนวคดทางเทคโนโลยการศกษา

            จากความหมายตาง ๆ ทกลาวมาน จะเหนไดวา เทคโนโลยการศกษาเปนการประยกตเอาเทคนค วธการ แนวความคด วสด อปกรณ และศาสตรทางการศกษา มาใชในการวเคราะหปญหาทางการศกษา ซงเปนกระบวนการทซบซอน โดยแตละสวนของกระบวนการมความเปนบรณาการไมไดแยกเปนอสระจากกน ทำาใหนยามของเทคโนโลยทางการศกษามจดเรมตนจาก สอง แนวความคด ดงน (ชยยงค, 2545 : 12-13)

แนวคดท 1 เนนสอ (สอ+อปกรณ)             เปนแนวคดทนำาผลผลตทางวทยาศาสตรและวศวกรรม ทมทงวสดสนเปลอง (Software) และอปกรณทคงทนถาวร (Hardware) แนวคดนเชอวา การเรยนรเกดจากการฟงดวยห และชมดวยตา สงทเกดขนจากการเนนสอถกนำามาใชเพอประโยชนของคร นกเรยนซงถอไดว าเปนตามแนวคดทางวทยาศาสตรกายภาพ (Physical Science Concept) ตวอยางของสงทเกดขน อาทเชน เครองฉายภาพขามศรษะ เครองรบโทรทศน ภาพยนตร คอมพวเตอร และรายการอนๆ ทอยในรปของอปกรณ (Hardware) และวสด (Software)

แนวคดท 2 เนนวธการ (สอ+อปกรณ + วธการ)             เปนแนวคดทประยกตหลกการทางจตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา และผลผลตทางวทยาศาสตรและวศวกรรม เพอชวยใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนร เนนวธการจดระบบ (System Approach) ทใชในการออกแบบ การวางแผน ดำาเนนการตามแผน และประเมนกระบวนการทงหมดของการเรยนการสอน ภายใตวตถประสงคทวางไวอยางเฉพาะเจาะจง ดวยการใชผลการวจยเกยวกบการเรยนรของมนษย การสอสาร เปนพนฐานการดำาเนนงาน ซงถอไดว าเปนตามแนวคดทางพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Science)

            จากแนวความคดดงกลาวขางตน เทคโนโลยการศกษา ตามแนวคดทางวทยาศาสตรกายภาพ (Physical Science Concept) นน เปนแนวคดทคนสวนใหญมกจะเขาใจ เพราะเนนสอสงของ แตแนวคดทางพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Science) ทเปนแนวคดเกยวกบวธระบบ เปนแนวคดทคนยงเขาใจนอย เพราะเนนสอประเภทวธการ หรออาจกลาวโดยสรป คอ เทคโนโลยการศกษา ตามแนวทางแรกนนเปนเทคโนโลยเครองมอ และแนวคดอยางหลงนนเปนเทคโนโลยระบบ

            แตอยางไรกตามเทคโนโลยการศกษา ยงมภาพลกษณของโสตทศนศกษา (Audio Visual Education) อยมาก เปนผลทำาใหเทคโนโลยการศกษามภาพทบคคลทวไปมองและเขาใจวา ธรรมชาตของเทคโนโลยการศกษา เนนหนกเกยวกบการใชเครองมอ ตลอดจนการนำาผลผลตทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยเขามาใชในระบบการศกษา นบไดวาการทบคคลจำานวนมากมความเขาใจในลกษณะดงกลาวถอเปนความเขาใจทยงไมถกตองทงหมด เพราะธรรมชาตของเทคโนโลยการศกษา อกมตหนงคอ เทคโนโลยระบบทเนนเกยวกบการจดการ การออกแบบ การวางแผน การดำาเนนการตามแผนและการประเมน ซงเปนการนำาวธระบบมาใชเพอแกปญหา หรอจดสภาพการณทางการศกษาใหมประสทธภาพตามเปาหมาย

พฒนาการของเทคโนโลยการศกษา             เทคโนโลยการศกษาเปนสหวทยาการทรวมเอาศาสตรตาง ๆ มาประกอบกน ไดแก พฤตกรรมศาสตร (Behavioral Sciences) วทยาการจดการ (Management Science) และวทยาศาสตรกายภาพ (Physical Science) จากศาสตรดงกลาวจงเกดการนำาเทคโนโลยมาใชในวงการศกษา โดยมพฒนาการจำาแนกไดดงน

นกการศกษาทเปนผนำาทางเทคโนโลยการศกษา

            แนวคดของนกการศกษาทมสวนวางรากฐานทางเทคโนโลยการศกษา แบงเปน 2 ยค ตามชวงระยะเวลาดงน

• ยคเรมแรก จนถง ป ค . ศ .1900

1. กลมโซฟสต (450-350 ปกอนครสตศกราช ) เปนกลมนกการศกษา (Elder Sophists) เปนผรเรมปพนฐานเทคโนโลยและการสอน มการใชเทคโนโลย การจดองคกรสงคม เนนพฒนาการทประสบการณ เปดโอกาสใหผฟงเสนอแนะใหบรรยายในสงทตองการรและบรรยายตามความตองการของผบรรยายหรอผฟง เปนการบรรยายแบบเปดใจและสนทนาโดยใหผเรยนใชความคดเหน มการวเคราะห

2. โสเครตส ( ค . ศ .399-470) คดวธการสอนแบบ “Socratic Method” คอการสอนแบบใชคำาถามนำาเปนชด ซงผเรยนเรยนรไดและคำาถามตองเปนสงทผเรยนมประสบการณมาแลว

3. อเบลารด ( ค . ศ .1079-1142) คดวธการสอนทเรยกวา “Scholastic Method of Instruction” คอการสอนเชงพทธปญญาโดยฝกผเรยนใหอาศยหลกการวเคราะหตรรกศาสตรของอรสโตเตล ซงเขาไดเขยนไวในหนงสอ Sic et Non (Yes and No) แสดงถงวธการสอนของเขา ซงใหแงคด ความรแกผเรยนโดยเสนอแนะวา อะไรควรและไมควร นกเรยนจะเปนผตดสนใจและสรปเลอกเอง วธการของอเบลารด เปนจดเรมตนของการสบสวน วจย ทดลอง และคนควา

4. คอมนอส (1592-1670) หลกการสอนของคอมนอสมหลายประการทสำาคญคอ - ใชวธการสอนโดยเลยนแบบธรรมชาต เนอหาตองจดใหเหมาะสมกบผเรยน - การเรยนการสอนควรเรมจากวยเยาว ออกแบบใหเหมาะสมกบอาย ความ สนใจ และความสามารถของผเรยน

- ควรจำาแนกและเรยงเนอหาจากงายไปหายาก - สอนในสงทนำาไปใชในชวตประจำาวนได - ควรมแบบเรยนทมภาพประกอบควบคไปกบการสอน - สอนตามลำาดบความสำาคญกอนหลง - หลกการแนวคดทงหลายควรอธบายพรอมยกตวอยางประกอบ - การเรยนควรใชวธการสมผสโดยหาของจรงมาใหผเรยนศกษาประกอบ คำาอธบาย - การอานและเขยนควรสอนดวยกนและสมพนธกบเนอหา - เนอหาการสอนแบบบรรยายและมภาพประกอบ - ไมควรลงโทษดวยวธการเฆยนตเมอผเรยนประสบความลมเหลว - การเรยนวตถประสงคเนอหาใด ๆ ควรเนนลำาดบ ตำาแหนง และความสมพนธกบสงอน - โรงเรยนควรมบรรยายกาศทดในการเรยนการสอน คอมนอส ไดเขยนหนงสอทสำาคญเกยวกบเทคนคการสอนของเขาคอ Great Didactic และอกเลมคอ โลกในรปภาพ Orbus Pictus แนวความคดของคอมนอสไดรบการยอมรบและนำาไปใชในการเรยนการสอนจนปจจบน

5. แลนคาสเตอร (1778-1838) ไดเรมการสอนระบบพเลยง (Monitor System) โดยครสอนหวหนานกเรยน ( พเลยง ) และหวหนานกเรยนจะสามารถสอนนกเรยนไดตอไป วธการของเขาคอการจดสภาพหองเรยน ดำาเนนการสอนและใชวสดอปกรณอยางคมคาและประหยด

6. เปสตาลอสซ (1746-1827) พฒนาระบบการศกษาทยดหลกการศกษา จากหนงสอ Emile ของรสโซ โดยเนนการศกษาตามความสนใจของผเรยน จดสภาพแวดลอมใหเรยนรตามธรรมชาต ประยกตหลกจตวทยามาใชในการสอนดวยการเนนประสบการณตรงเกยวกบ (1) ตวเลข (2) รปราง และ (3) ชอและความคด

7. เฟรอเบล (1782-1852) เปนผรเรมการอนบาลศกษา โดยเนนการสอนใหม (1) กจกรรมอสระ (2) ความคดสรางสรรค (3) การเขาสงคม และ (4) การแสดงออกทางกาย ระบบการสอนของเฟรอเบล จงครอบคลมเนอหาและประสบการณ 3 ลกษณะ ไดแก (1) เกมและเพลง (2) การกอสราง และ (3) รางวลและอาชพ

8. แฮรบาท (1776-1841) เปนผเนนทฤษฎการสอน 4 ขน คอ (1) ความชดเจน ในขนรบความรใหม (2) การเชอมโยง ความรใหมกบความรเกา (3) จดระบบ คอ ขนรวบรวมแนวคดหรอสรป และ (4) วธการ คอขนของการนำาไปใช

• ยค ค . ศ .1900- ปจจบน

            ยคนเปนยคเรมตนของการนำาวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการเรยนการสอน แนวคดของนกการศกษา ซงเปนผนำาทางเทคโนโลยการศกษามดงน

1. ธอรนไดค (1874-1949) เปนผนำาของทฤษฎการเรยนรกลมเชอมโยงนยม โดยเนนความสมพนธเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองและเขาไดเสนอกฎ 3 กฎ อนเปน หลกการทจะนำาไปสเทคโนโลยการศกษาดงน - กฎแหงการฝกหดหรอกระทำาซำา - กฎแหงผล - กฎแหงความพรอม

2. ดวอและคลแพทรก (1859-1965) ดวอเปนผนำากลมพพฒนาการ และเนนการสอนแบบแกปญหา (Problem Solving) เขาประกาศจตวทยาการเรยนรทไมเนนตวแหยและการตอบสนอง และไดแนะนำาแนวคดใหมทวา การเรยนรจะเกดขนไดดจากการกระทำา สงแวดลอม และการแกปญหา คลแพทรก เปนผเผยแพรทฤษฎของดวอ และไดคดวธการสอนแบบโครงการ (Project Method) ซงครเปนผจด

สภาพแวดลอม ชวยเหลอผเรยนในการจดขอบเขตการเรยนร ผเรยนเปนผลงมอทำากจกรรม ใหสำาเรจตามจดมงหมาย

3. มอนเตสซอร (1870-1952) เปนผนำาทางอนบาลศกษา จดตงบานเดก มวธสอนคอ จดกจกรรมใหเหมาะสมกบผเรยนแตละคน ใหผเรยนมอสระและฝกใชประสาทสมผส

4. เลวน (1900-1947) เปนนกจตวทยาทสนใจศกษาเรองแรงจงใจ บคลกภาพ จตวทยาสงคม และกลมสมพนธ ซงเลวนไดกำาหนดหลกการตามความคดไวคอ (1) Life Space อวกาศแหงชวต เปนโลกทางความคดของคน (2) Topological คอโครงสรางการรบรและปฏกรยาตาง ๆ (3) Vector เนนเรองทศทางและความแขงแรงของแรง ทงแรงขบและแรงตาน หลกการของเลวนไดกำาหนดสตรขนมา ดงน B = f (P,E) หมายถง พฤตกรรมของบคคลจะขนอยกบการปะทะกนระหวางบคคล (P) และสงแวดลอม (E) ในสนามทางจตวทยา (Psychology Field)

5. สกนเนอร (1947) เจาของทฤษฎการวางเงอนไข แบบอาการกระทำา (Operant Conditioning) เปนพฤตกรรมการตอบสนองตอการเสรมแรง ซงแตกตางกนไปตามชนดของการเสรมแรง โดยเขาเสนอแนะวา กระบวนการเรยนควรจะแบงเปนขนตอนยอย ๆ และแตละขนตอนยอย ๆ ควรมการเสรมแรงใหสอดคลองกบการประสบความสำาเรจของผเรยนโดยใชเครองชวยสอน แนวคดของสกนเนอรมอทธพลตอพฒนาการของการเรยนการสอนแบบโปรแกรม จนพฒนามาเปนบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนในปจจบน

            จะเหนไดวา นกการศกษาในยค 1900 จนปจจบน มการนำาวธการทางวทยาศาสตร โดยมการสงเกต การตงสมมตฐานและการทดลอง เขามาประยกตใชกบเทคโนโลยทางการศกษา นอกจากแนวคดของผนำาทางเทคโนโลยการศกษาทกลาวมาแลว ยงมแนวคดและทฤษฎของนกจตวทยาและนกการศกษาหลายทานทมผลตอเทคโนโลยทางการศกษาเชน ทฤษฎการเรยนรของกลมเกสตลท อนเปนทฤษฎการรบรและการหยงเหน ทฤษฎ

และแนวคดของบลมซงจำาแนกจดมงหมายเปนดานความร เจตคต และทกษะ โครงสรางทางสตปญญาของกลฟอรด ซงประกอบไปดวย 3 มต คอ มตดานเนอหา มตดานปฏบตการ และมตดานผลผลต ทฤษฎ และรปแบบการสอนของกาเย ซงเปนทฤษฎการเรยนรและทฤษฎการจดระบบการเรยน การสอน ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต ทฤษฎการเรยนรของบรนเนอร ไปจนถงทฤษฎและแนวคดตามปรชญาคอนสตรคตวสท ซงแนวคดและทฤษฎเหลานมผลตอพฒนาการของเทคโนโลยการศกษาทงสน

 

การเปลยนแปลงของวสดอปกรณและเครองมอทางเทคโนโลยการศกษา

            ศนยเทคโนโลยการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2545 : 15-20) ไดกลาวถงความ เปลยนแปลงและววฒนาการของวสดอปกรณและเครองมอทางเทคโนโลยการศกษา สรปไดดงน

            เทคโนโลยไดถกนำามาใชทางการศกษานบตงแตสมยกอนครสตกาล มการกลาวถง นกเทคโนโลยทางการศกษาพวกแรก คอกลมโซฟสต (The Elder Sophists) ทใชวธการสอนจะ ออกมาในทางการเขยน เชน การใชมอวาด การเขยนสลกลงบนไม สวนการใชชอลคเขยนบนกระดานดำา ไดเรมขนในทศวรรษท 1800 สำาหรบการใชเทคโนโลยทางสอโสตทศน (audio visual) นน สามารถนบยอนหลงไปไดถงตนทศวรรษท 1900 ในขณะทโรงเรยนและพพธภณฑหลาย ๆ แหงเรมมการจดสภาพหองเรยนและการใชสอการสอนประเภทตาง ๆ เชน ใชสอการสอนประเภท

ตาง ๆ เชน ใชสอภาพ ภาพวาด ภาพระบายส สไลด ฟลม วตถ และแบบจำาลองตาง ๆ เพอเสรมการบอกเลาทางคำาพด ตอมาป เอดสน ไดผลตเครองฉายภาพยนตรขนในป ค.ศ.1913 และในชวงทศวรรษท 1920-1930 เรมมการใชเครองฉายภาพขามศรษะ เครองบนทกเสยง วทยกระจายเสยงและภาพยนตรเขามาเสรมการเรยนการสอนวทยจงบทบาทในการศกษาและการสอนทางไกลชวงทศวรรษท 1930

           ในชวงทศวรรษท 1950 วทยโทรทศนเกดเปนปรากฏการณใหมในสงคมตะวนตกซงสามารถใชเปนสอเพอการศกษาไดอยางมประสทธภาพ วทยโทรทศนจงมบทบาทสำาคญและกลายเปนเทคโนโลยแถวหนาของสงคมนบแตบดนน นกวชาการบางทานถอวาชวงระหวางทศวรรษท 1950 ถง 1960 น เปนการเปลยนแปลงครงยงใหญในแวดวงเทคโนโลยเพอการศกษา เนองจากการกอกำาเนดของวทยโทรทศน และยงไดมการนำาเอาทฤษฎทางดานสอสารมวลชนและทฤษฎระบบเขามาใชในวงการเทคโนโลยเพอการศกษาอกดวย ดงนน ในชวงตนทศวรรษท 1950 จงมการใชคำาวา การสอสารทางภาพและเสยง หรอ “ ” “audiovisual

communications” แทนคำาวา การสอนทางภาพและเสยง หรอ “ ”“audiovisual instruction” ซงยอมเปนเครองชชดประการหนงวา เทคโนโลยการสอสารนน คอเครองมอสำาคญในการถายทอดการเรยนการสอนนนเอง

           หลงจากนนวทยโทรทศนไดเขามามบทบาทในการศกษา การพฒนาทเดนชดทสดคอรายการโทรทศนเพอการศกษาในสหรฐอเมรกา เรมตนในชวงป 1932-1939 ณ Iowa University และไดขยายจนมจำานวนถง 140 สถาน ในค . ศ . 1967

            เทคโนโลยการศกษาสอสาร ไดมการเปลยนแปลงและพฒนาขนอยางมากในชวงปลาย ทศวรรษท 1960 เมอโลกไดหนเขามาสยคของคอมพวเตอร ในดานการศกษานน ไดมการใชเครองคอมพวเตอรใน

โรงเรยนเปนครงแรกในป 1977 ทสหรฐอเมรกา เมอบรษท APPLE ไดประดษฐเครอง APPLE II ขน โดยการใชในระยะแรกนนมวตถประสงคหลกเพอการบรหารจดการ ตอมาไดมการพฒนาโปรแกรมตาง ๆ เพอใหใชไดงายและสามารถชวยในการเรยนการสอนไดมากขน คอมพวเตอรจงเปนสงทครและนกเรยนคนเคย และมการใชกนอยางแพรหลายจนทกวนน

           ยคของมลตมเดยเพอการศกษาไดเรมขนในป 1987 เมอบรษท APPLE ไดเผยแพรโปรแกรมมลตมเดยครงแรกออกมา คอโปรแกรม HyperCard แมวาโปรแกรมนจะตองใชเครองทมกำาลงสง ตองใชเวลาในการฝกหดมาก แตผลทไดรบกนาประทบใจ การพฒนามลตมเดยเพอการศกษาไดมการดำาเนนไปอยางตอเนอง มการพฒนาโปรแกรม Hyper Studio มาใช และไดรบความนยมมากขนในหลาย ๆ โรงเรยน อยางไรกตามเพยงภายในสองป มลตมเดยเพอการศกษากถกแทนทโดยสงทนาตนเตนมากกวา นนกคอ อนเทอรเนต (Internet) นนเอง

            ปจจบนน อนเทอรเนตมอตราการเตบโตอยางรวดเรว จากผลการสำารวจป 2545 คนอเมรกนใชคอมพวเตอรถง 174 ลานคน ( หรอรอยละ 66 ของจำานวนประชากรทงประเทศ ) และมการใชอนเทอรเนตประมาณ 143 ลานคน ( หรอรอยละ 54 ของประชากร ) สวนในประเทศไทยนนผลสำารวจผใชอนเทอรเนตในเขตเมองใหญเมอเดอนพฤษภาคม 2544 พบวามคอมพวเตอรเปนของตนเองเพยงรอยละ 24 เทานน สวนจำานวนผใชอนเทอรเนตมประมาณ 10 ลานคน ( รอยละ 16.6 ของประชากร ) นอกจากนน ยงมการสรปดวยวาการใชอนเทอรเนตในประเทศไทยแพรหลายมากขน เพราะคาใชจายถกลงและมอนเทอรเนตคาเฟมากขน

            การพฒนาอนนามหศจรรยใจของอนเทอรเนตในฐานะทเปนเครอขายแหงเครอขายทำาใหมการเชอมโยงกนไดอยางเสรไมมการปดกน ดงนนคนทกคนจงสามารถเผยแพรขอมลของตนบนอนเทอรเนตไดอยาง

งายดาย พอ ๆ กบการทสามารถสบคนขอมลไดจากแหลงความรตาง ๆ ทวโลก และจากคณสมบตดงกลาวน อนเทอรเนตจงมประโยชนอยางยงในการศกษารปแบบตาง ๆ เพราะนกเรยนและครสามารถสอสารถงกนไดโดยผานระบบอเลกทรอนกส เชน อเมล การแลกเปลยนความรผานระบบ Bulletin Board และ Discussion Groups ตาง ๆ ตลอดจนการใชเทคโนโลยท ทนสมยยงขนในการโทรศพทหรอประชมทางไกลผานอนเทอรเนต อนเทอรเนตจงเพมบทบาทสำาคญในการศกษารปแบบใหมและยงชวยเปลยนบทบาทของครจาก ผสอน มาเปน ผแนะนำา พรอม“ ” “ ”ทงชวยสนบสนนใหเดกสามารถเรยนและคนควาดวยตนเองอกดวย

การเปลยนแปลงของเทคโนโลยการศกษา

            ความเปนมาของเทคโนโลยการศกษา ในยคเรมแรก ชวงป 1600 คอมนอส ไดใหแนวคดทสำาคญตอการสอน และตนศตวรรษท 20 มพพธภณฑโรงเรยนเกดขน พรอมบรการใหยมภาพ สามมต สไลด ภาพยนตร ภาพชด แผนภม ในตนศตวรรษป ค . ศ .1900 ยงใชการสอนเชงทศนะ (Visual Instruction) และพฒนาเรอยมาจนป ค . ศ .1930 มความกาวหนาทางภาพยนตร สไลด วทยกระจายเสยง การบนทกเสยง มคณภาพดขน จนเปลยนจากการสอนเชงทศนะมาเปนการสอนเชงโสตทศน

            ในชวงป ค . ศ .1936 เกดองคกรวชาชพทางการสอนเชงทศนะทใชชอวา The Department of Visual Instruction ซงเปนจดเรมตนของ The Association for Educational Communications and Technology ( ในป ค . ศ .1970) ในชวงนเทคโนโลยการศกษา ใชคำาวา โสตทศนศกษา (Audiovisual Education) โดยใชสอการเรยนรทเปนรปธรรม ในป ค . ศ .1946 เอดการ เดล เขยนแนวคด กรวย“

ประสบการณ มจดมงหมายเพอชแนะการใชสอการเรยนรทเหมาะสม จาก”รปธรรมไปสนามธรรม

            เมอเกดสงครามโลกครงทสอง ( ค . ศ .1940-1946) มการนำาสอโสตทศน ไดแก เครองฉายภาพขามศรษะ สไลดมาใชในการอบรม หลงจากนนโรงเรยนจงพฒนาดานการวจยและออกแบบสอโสตทศนเพมมากขน

            ตอมาในป ค . ศ .1949 แชนนอน และวเวอร และในป ค . ศ .1960 เบอรโล ไดประยกตทฤษฎการสอสาร SMCR ขน

            ในเวลาใกลเคยงกน สกนเนอร ( ค . ศ .1954-1958) เกลเซอร ( ค . ศ .192) ลมสเดน ( ค . ศ .1964) และนกจตวทยาการเรยนรทานอน ๆ ใหการสนบสนนการสอนแบบโปรแกรม มการเสรมแรง สงเรา และการตอบสนอง เขามาเกยวของเปนหลกการพนฐาน สำาหรบการสอนแบบโปรแกรมและเครองชวยสอน พรอมทงมการใชจดมงหมายเชงพฤตกรรมทเปนจดเรมตนหนงสอของ เมเจอร ( ค . ศ .1962) ชอ Preparing Objectives for Programmed Instruction โดยกอนหนานนในป ค . ศ .1956 เบนจามน บลม และผรวมงานไดพมพหนงสอชอ The Taxonomy of Educational Objectives ไวแลว และตอมาเกดแนวคดการทดสอบแบบองเกณฑทมผลตอการจด พฤตกรรมตง“ตน และ พฤตกรรมปลายทาง จากโปรแกรมการสอนทออกแบบมาใช” “ ”เปนสวนหนงของพฒนาการเทคโนโลยการสอน

            ในชวงตนป ค . ศ .1960 กาเย ( ค . ศ .1965) เกลเซอร ( ค . ศ .1962) ไดทำาแนวคดทางจตวทยา การวเคราะหภารกจ การระบจดมงหมายเชงพฤตกรรม และการทดสอบแบบองเกณฑ มาอภปรายกน และนำาเรองระบบเขามาใช จงเกดคำาเหลานขนมา เชน การพฒนาระบบ การสอนอยางเปนระบบ และระบบการสอน สวนคำาวา วธการจดระบบ และการ

พฒนาระบบ เรมมขนมาใชสำาหรบอธบายกระบวนการพฒนาการสอนกบโครงการสอนบางอยาง

            ในเรองของการประเมนผลยอย (Formative Evaluation) และการประเมนผลรวม (Summative Evaluation) เปนผลมาจากการศกษาของครอนบาช ( ค . ศ .1963) และสไคเวน ( ค . ศ .1967)

            ในปลายทศวรรษแหงป ค . ศ .1960 ตอตนทศวรรษท ค . ศ .1970 บานาธร ( ค . ศ .1968) และ บรกส ( ค . ศ .1970) ใหความสนใจในเรองการจดระบบและในป ค . ศ .1980 องดรและกลสน ได รวบรวมแบบจำาลองระบบไว และในป ค . ศ .1987 ไรเกลธ คอพแมน และเธยการจน ไดพฒนาทฤษฎ การออกแบบการสอนขนมา

            ในชวงปลายทศวรรษ 1970 ไดหนเขาสยคคอมพวเตอรในการเรยนการสอน และไมโครคอมพวเตอร ในทศวรรษท 1980 ทำาใหนกการศกษาและนกจตวทยา นำาเทคโนโลยคอมพวเตอรมาประยกตใชในการศกษา ตอมามมลตมเดยและระบบเครอขาย ทำาใหเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทตอเทคโนโลยการศกษามากยงขน ไมวาจะเปน CAI การสอนแบบปฏสมพนธ และในปจจบนมการสอนผานเครอขายในรปแบบตาง ๆ เกดขน

บทสรปความเปนมาของแนวคดเทคโนโลยทางการศกษา

            เทคโนโลยการศกษา เดมเปนเพยงการนำาเอาเครองมออปกรณและวสดมาชวยผสอนใหสามารถสอนผเรยนใหบรรลตามจดมงหมายงายขน โดยใชคำาเรยกวา โสตทศนศกษา ตอมาจงไดมการนำาเอาวธระบบ “ ”และหลกการทฤษฎตาง ๆ เขามาใชมากขนตามพฒนาการในหลายดานทเปลยนแปลงไปซงรวมทงเทคโนโลยทเกดขนตลอดเวลา จงเกดคำาวา “เทคโนโลยการศกษา ซงมหลกการสำาคญจากความรและผลผลตดาน“

วทยาศาสตร พฤตกรรมศาสตร และวศวกรรมศาสตร โดยใชวธการจดระบบ เปนสวนสำาคญในการจดการใหบรรลเปาหมายทางการศกษา

            จากการศกษาของนกการศกษาและการสอนของการศกษาทผานมา จะพบวา แนวคดและวธการเหลานเปนจดเรมตนและหลกการพนฐานของเทคโนโลยการศกษาในปจจบน ไมวาจะเปนการวเคราะหเนอหาและเทคนคการสอนของโซฟสต การสอนแบบสอบถามของโสเครตส การใหผเรยนไดวเคราะหตดสนใจและสรปอยางเสรของอเบลารด และการสอนทเปนไปตามธรรมชาตสอดคลองกบชวต ยดความแตกตางของผเรยน มลำาดบขนตอนของการสอน ใชสอตางๆ เขามาชวย และมบรรยากาศการเรยนทดของคอมนอส การสอนระบบพเลยงของแลนคาสเตอร การจดสภาพแวดลอมตามธรรมชาต นำาประสบการณตรงและหลกจตวทยามาสอนของเปสตาลอสซ การรเรมอนบาลศกษาของเฟรอเบล และการสอนแบบมขนตอนของแฮรบาท ซงนบเปนกาวใหมของการสอนทอาศยหลกการเรยนรในยคนน

            วสดอปกรณ และเครองมอทางเทคโนโลยการศกษา เรมจากการใชมอวาด การเขยน สอภาพ โสตทศนวสดและสอสงพมพ เครองฉายภาพยนตร เครองฉายภาพ เครองบนทกเสยง วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน คอมพวเตอร มลตมเดย มาจนถงเครอขายคอมพวเตอร จะเหนไดวา ววฒนาการดงกลาวคขนานไปกบยคสมยทางสงคมของอลวน ทอฟเฟลอร (1980 : 543) ซงไดแก สงคมเกษตรกรรม สงคมอตสาหกรรม และสงคมสารสนเทศ ววฒนาการทางเทคโนโลยการศกษาดงกลาว เมอรวมกบแนวคดของนกการศกษาทำาใหเกดความเปลยนแปลงของขอบขายเทคโนโลยการศกษาเปนอนมาก

            เทคโนโลยการศกษา เรมตนใชคำาวา โสตทศนศกษา ตอมาพฒนาเปนเทคโนโลยการศกษา ซงการนำาสอโสตทศน และวธการเขามาใชเพอพฒนาการเรยนการสอน มการนำาทฤษฎการสอสาร ทฤษฎทางจตวทยาเขา

มา มสวนทำาใหเกดการสอนแบบตาง ๆ มการออกแบบระบบการเรยนการสอน และความกาวหนาทางคอมพวเตอรมลตมเดยและเครอขายคอมพวเตอร ทำาใหเกดการเปลยนแปลงของระบบการศกษาไมวาจะเปนในระบบ นอกระบบ หรอตามอธยาศย ไมวาจะเปนการเรยนรดวยตนเอง การสอนเปนกลม การสอนมวลชน การสอนทางไกล และการศกษาตลอดชวต รวมทงแนวคดการสอนทเปลยนแปลงไปทง Teacher Center Child Center หรอ Media Center รวมทงการสอนแบบปฏสมพนธ การสอนผานเครอขาย จะเหนไดวาศาสตรของเทคโนโลยการศกษา มพฒนาการมาเปนลำาดบขน และประยกตใชเพอทำาใหการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพ

เทคโนโลยการศกษาจงถอเปนเครองมอการศกษา ทมงจดระบบทางการศกษาดวยวธการแกปญหาทมองภาพแบบองครวมลกษณะของการดำาเนนการแกปญหา จะมงวเคราะหสภาพการณทงหมด จากนนจงเปนการจดความสมพนธขององคประกอบยอยขนมาใหม ใหมความสอดคลองสมพนธกน โดยยดถอหลกวาใหแตละสวนประกอบยอยทำางานใหเกดประสทธภาพสงสด นอกจากนน เทคโนโลยการศกษา มองภาพระบบทางการศกษาเปนระบบใหญทประกอบขนดวยระบบยอย อกหลายระบบดวยกน

            สำาหรบความเปนมาของการเกดแนวคดทางเทคโนโลยการศกษา หากมองตามการเกดขนของแนวคดกบการปฏบตจรงขององคความรในแตละอยาง กจะมอย 2 ลกษณะ คอ

            • เกดแนวคดกอนแลวนำาไปสการปฏบต ความรประเภทนมกเปนเรองทเปนการศกษา

คนควาทดลองจากแนวคดหรอหลกการทฤษฎทมคดขนเองหรอมผคดไวกอนแลว แตยงไมสามารถนำาความคดไปทดลองใชไดอยางจรงจง เชน การคนพบคลนแมเหลกไฟฟา ซงทำาใหเกดแนวคดในการสงสญญาณวทย ตอมาจงมผนำาแนวความคดไปทดลองจนประสบความสำาเรจ

            • เกดจากการปฏบตหรอการกระทำาทเปนอย แลวนำาไปสการสรปเปนแนวคดหรอทฤษฎ

           ความรประเภทนมกจะเปนเรองความเปนไปตามกฎเกณฑธรรมชาตหรอตามสามญสำานกของคนโดยทวไป เชน การเกดลมพด นำาขนนำาลง แรงโนมถวง ซงคนทวไปอาจคดวาเปนเรองธรรมดา หรอเรองของธรรมชาต แตนกคดกจะพยายามศกษาและทำาความเขาใจถงความเปนไปเหลานน แลวนำามาสรปเปนแนวคดและทฤษฎตาง ๆ เพอนำาไปประยกตใชในการดำาเนนชวต หรอสงเคราะหใหเกดแนวคดหรอสงประดษฐใหม ๆ ทสอดคลองกบความเปนไปตาง ๆ

            ความเปนมาของแนวคดทางเทคโนโลยการศกษา ในระยะแรก ๆ จงเปนลกษณะของการกระทำาทเปนอยแลว หรอเปนไปตามสามญสำานกของคนโดยทวไป เชน การใชรปภาพ หรอ สอ อยางงาย ๆ มาประกอบการสอนหรอการบรรยาย โดยไมไดคดถงหลกการหรอทฤษฎใด ๆ เพยงแตคดตามความความเขาใจวายอมทำาใหผเรยนสามารถเขาใจเรองราวไดดกวาการสอนโดย

ไมมอปกรณใด ๆ สวนแนวความคดในยคหลง ๆ หรอโดยเฉพาะอยางยงในปจจบน เปนการพยายามนำาเอาแนวคดหรอหลกการทฤษฎทมอยมาประยกตใช เพราะแนวคดหรอหลกการทฤษฎตาง ๆ ทเกดขนมกไดรบการพสจน หรอผานการศกษาวจยมาแลว

------------------------------

เอกสารอางอง

กดานนท มลทอง. 2540. เทคโนโลยการศกษา และนวตกรรม . กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉลองชย สรวฒนบรณ . 2546. สาระนารทางเทคโนโลยการศกษา . กรงเทพมหานคร :มหาวทยาลยเกษตรศาสตร .

ชยยงค พรหมวงศ . 2545. มตท 3 ทางการศกษา : สานฝนสความเปนจรง . กรงเทพมหานคร :โรงพมพ บ.เอส.อาร.พรนตง แมสโปรดกส จำากด.

ชยยงค พรหมวงศ . 2533. แนวคดเทคโนโลยการศกษา . เอกสารการสอนชดวชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา . นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

ทพยเกสร บญอำาไพ . 2536. พฒนาการเทคโนโลยและสอสารการศกษาในการพฒนาทรพยากรมนษย . ประมวลสาระชดวชาเทคโนโลยและสอสารการศกษากบการพฒนาทรพยากรมนษย . นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

เปรอง กมท . 2537. แนวคดเกยวกบเทคโนโลยการสอน . ประมวลสาระชดวชาเทคโนโลยและสอสารการสอน . นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

ศนยเทคโนโลยการศกษา กรมการศกษานอกโรงเรยน . 2545. แนวทางปฏรปเทคโนโลยเพอการกรงเทพมหานคร : โรงพมพกราฟฟคโกร .

สวทย หรณยกาณฑ และคณะ. 2540. พจนานกรมศพททางการศกษา . กรงเทพมหานคร : ไอควบค เซนเตอร.

สาโรช โศภรกข . 2546. รากฐานจตวทยาทางเทคโนโลยการศกษา . กรงเทพมหานคร :มหาวทยาลยเกษตรศาสตร .

Briggs, Leslie J. 1977 . Insturction Design : Principles and Application. Educational Technology Publications, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey .

Gagene, R.M.1985. The Conditions of Learning and theory of Instruciton (4 th ed.). New York :Holt, Rinehart & Winston, 1985.

Good, C 1973. Dictionary of Education. (3 rd ed.) New York : McGraw – Hill Book Company.“What is the history of the field ?”. AECT. Avalable : http://www.aect.org/standards/history.html.June 5, 2004 .

Saettler,L.Paul. 1990. The Evolution of American Educational Technology . Colorado : Libraries Unlimited, INC.

http://pirun.ku.ac.th/%7Eg4786022/ (25/09/52 : 12.42 น.)