pjesemarrja e bankave ne treg

7/30/2019 Pjesemarrja e Bankave Ne Treg

1/21

Analiz e Monitorimit t Konkurrencs s Bankave Komerciale dhe Sektorit Bankarn prgjithsi n Kosov

- 1 -

Republika e Kosovs- Republika Kosova-Republic of KosovoAutoriteti K osovar i K onkurrencs

The Kosovo Competition AuthorityAutoritet K osova za Konkurenciju

Analiza e Monitorimit t Konkurrencs n Sektorin Bankar nKosov

Prishtin, gusht 2011


2/21


- 2 -

Prmbajtja

1. Hyrje.................................................................................................................3

2. Historiku ..........................................................................................................33. Qllimi..............................................................................................................34. Stabiliteti financiar dhe konkurrenca e bankave..............................................44.1 Rekomandimet e FMN-se pr stabilitetin financiar.........................................54.2 Raporti i progresit pr Kosovn, sektori bankar..............................................65. Karakteristikat e tregut.....................................................................................75.1 Krkesa n sistemin bankar..............................................................................75.2 Oferta n sistemin bankar.................................................................................76. Tregu prkats, struktura e tij dhe prqendrimi................................................86.1Tregu prkats..................................................................................................86.2Tregu i produkteve ..........................................................................................8

6.3Tregu gjeografik ..............................................................................................96.4 Struktura dhe prqendrimi................................................................................97. Struktura e kredive .........................................................................................117.1 Kualiteti i portofoilos t kreditit.....................................................................127.2 Kualiteti i krkesave kreditore........................................................................138. Normat e interesit............................................................................................149. Struktura e depozitave.....................................................................................1510. Faktort q determinojn normat e interesit n kredi dhe depozita................1811. Arsyet e ekzistimit t dallimeve n mes kredive dhe depozitave ..................1812. Prmbledhje dhe rekomandime ......................................................................20


3/21


- 3 -

Autoriteti Kosovar i Konkurrencs e falnderon Bankn Qendrore t Kosovs prbashkpunimin dhe ndihmn e ofruar si dhe bankat komerciale t cilat kan treguargatishmri pr bashkpunimdhe prgjigjeje me koh n pyetsort e ofruar nga ana e jon sidhe n ofrimin e materialeve t tjera t dobishme. Ne do t vazhdojm edhe m tutjemonitorimin e ktij sektori shum t rndsishm me qllim t vlersimit t nivelit tkonkurrencs, identifikimit t problemeve apo hapsirave ku mund t pengohet konkurrenca

e lir dhe efektive e cila gjithsesi sht n t mir t klientve t bankave, bankave komercialedhe ekonomis n prgjithsi.Shpresojm se disa nga gjetjet dhe rekomandimet e dhna nga kndvshtrimi i konkurrencsdhe zhvillimit t saj do t jen n interes pr t gjith pjesmarrsit e ktij sektori.

1. HYRJ E

2. Historiku

Autoriteti Kosovar i Konkurrencs n baz t obligimeve q dalin nga Ligji prMbrojtjen e Konkurrencs nr. 03/L-229, dat 07. tetor 2010, ka filluar monitorimin eBankave Komerciale n Kosov me qllim t gjetjes s shkeljes s konkurrencs dhezhvillimin e sektorit bankar n prgjithsi.

Shqetsimet e ngritura nga qytetart, komuniteti i biznesit lidhur me gjendjen ekrijuar n sektorin bankar me vshtrim t veant n normat e larta t interesit nkredi dhe normat e ulta t interesit n depozita si dhe dallimet q ekzistoje n mestyre ishin dhe vazhdojn t jen objekt i monitorimit.

Pr kt qllim Autoriteti yn ka br n vazhdimsi prcjelljen e gjendjes n kt

sektor. Fillimisht kemi prcaktuar metodologjin e puns, pastaj kemi mbledh dheanalizuar publikimet zyrtare t Banks Qendrore dhe publikimet e institucioneveprofesionale (raportet e tyre), kemi prgatitur dy pyetsor pr bankat komerciale dheshprnda atyre, kemi zhvilluar bisedat me ekspertet e ksaj fushe, dhe n fund kemidal me gjetje dhe rekomandime shtes pr ket sektor mjaft t rndsishm.

3. Qllimi

Ky studim tregu synon t analizoj sistemin bankar n Kosov, duke prcaktuar dhem pas analizuar: strukturn e tij, shkalln e prqendrimit t bankave komerciale ntregun bankar, sjelljen e tyre ndaj mimit, numri i pjesmarrsve /bankat q operojn

n kt treg, llojet e produkteve dhe shrbimeve q ata ofrojn, me qllim vlersimine nivelit t konkurrencs t ktij sektori, n zbatim t s drejts s konkurrencs.

N funksion t ktij qllimi, studimi prshkruan mnyrn e funksionimit t sistemitbankar n trsi dhe segmente t veant t tij, instrumentet rregullative tmbikqyrjes dhe roli i tyre jo vetm n operimin e sistemit bankar por dhe tkonkurrencs efektive.


4/21


- 4 -

Pavarsisht kompleksitet t ktij tregu, jemi prpjekur q ky studim t mos jet vetminformues, por t analizoj m tej tendencat dhe zhvillimet e ktij tregu, me qllim tvlersimit t nivelit t konkurrencs dhe mundsisht t identifikimit t problemeveapo hapsirave ku mund t pengohet konkurrenca efektive n kt sektor sa trndsishm aq edhe delikat.

Gjithashtu, duke qen studimi i par n kt sektor, jemi prpjekur t prcaktojmdisa nn segmente t ktij tregu q mund t monitorohen n vazhdimsi, n prgjigjet zhvillimit t shpejt t tyre, por q mund edhe t jen objekt i veant i studimevet tjera m t specifikuara n t ardhmen.

Metodologjia Ky studim merr n analiz nj sr elementsh cilsor dhe sasior,q influencojn apo prcaktojn nivelin e konkurrencs: struktura e tregut dheprqendrimi, sjellja e konsumatorve dhe aksesi i tyre n sistem, sjellja e bankavendaj mimit.

Sfidat gjat monitorimit- Gjat monitorimit t ktij sektori Autoriteti Kosovar shtprball me sfidat t ndryshme t cilat ndikojn n kredibilitetin e ksaj analize. Disaprej tyre ishin: kompleksiteti i vet sektorit bankar dhe prvoja jo e duhur, mungesa ekomunikimit t mjaftueshm t zyrtarve t Autoritetit Kosovar t Konkurrencs mepersonat prgjegjs t Bankave Komerciale, problemet n sigurimin e informatavedhe materialeve t besueshme t cilat ndikojn n cilsi e analizs, disa nga prgjigjetn pyetsort nuk ofronin informata t mjaftueshme apo ishin prgjigjeje gjysmake etjera.

4. Stabiliteti Financiar dhe Konkurrenca e Bankave n KosovPr t vlersuar konkurrencn n banka sht e rndsishme t ndalemi te stabilitetifinanciar dhe ndikimi i tij n zhvillimin e sektorit bankar dhe nivelin e konkurrencs.Faktort q kushtzojn stabilitetin financiar jan: mjedisi makroekonomik iqndrueshm; mbikqyrje efektive dhe e sigurt nga autoritetet mbikqyrse;infrastruktur funksionale e tregut bankar q nnkupton bankat, kompanit esigurimeve dhe institucioneve mikrofinanciare dhe q sjellja e tyre n treg t jettransparente, konkurruese dhe funksionale.

Rreziqet m kryesore q sjellin paqndrueshmrin e stabilitetit financiar jan:rreziku i kredis, i likuiditetit, i normave t interesit dhe rreziku i kapitalit.

Rreziku i kredis- Huat prgjithsisht prbjn grupin m t madh t aktivevefitimprurse. Cilsia e huave ka nj ndikim t rndsishm n t ardhurat aktuale dhet ardhshme. Cilsia e portofolit t huave mund t kontrollohet nprmjet politikavet kujdesshme huadhns dhe kontrolleve administrative si dhe duke mos anashkaluarefikasitetin e sistemit gjyqsor.


5/21


- 5 -

Rreziku i norms s interesit- krijohet nga mosprputhja midis aktiveve dhedetyrimeve t ndjeshme ndaj norms s interesit. Shkalla e mosprputhjes mund tndikoj n mnyr t konsiderueshme t ardhurat n varsi t madhsis s saj dhedrejtimit t lvizjes s normave t interesit.

Rreziku i likuiditetit- paraqitet kur banka nuk sht n gjendje t plotsoj krkesat edepozituesve dhe angazhimet pr t dhn hua. Deri tek vshtrsit e likuiditetitmund t vihet pr shkak t dallimeve t mdha mes maturitetit t kredive dhedepozitave, jo qndrueshmris s depozitave, kualitetit t dobt t aseteve dhe kasht me e rndsishme pr shkak t menaxhimit t dobt t likuiditetit ditore dhe mgjat.

Rreziku i kapitalit- Burime t pamjaftueshme kapitali dhe mundsit e kufizuar tveprimit n treg mund t bjn q banka t humbas depozituesit e saj, t rritetkostoja e financimit, t mos jet n gjendje t mbshtes zgjerimin e aktivitetit, tpsoj reduktim t kapacitetit pr t absorbuar humbjet, t reduktohet rentabiliteti dhe

n raste ekstreme t jet n paaftsi pagese ose falimentim.

4.1 Rekomandimet e FMN-s pr Stabilitetin Financiar Mbrojts n Kosov

- pr deri sa sistemi financiar n Kosove sht zhvilluar n mnyre t fuqishme,procesi i mtejm sht penguar nga kapaciteti i kufizuar gjyqsor dhe mosrespektimii definimit t te drejtave mbi pronn. Me asistencn e Banks Botrore, autoritetetjan duke e prmirsuar kadastrn pr t rritur shfrytzimin dhe pr t shtuarkualitetin e kolateralit n operacionet e huadhnies. J an gjithashtu t nevojshme

reformat pr t prshpejtuar fuqizimin e kontrats nga ana e Gjykatave.

- pavarsia e plot institucionale dhe operacionale e BQK-s sht kritike pr truajtur (shptuar) stabilitetin financiar. N kt kontekst, emrimi i Guvernatorit t rit Banks Qendrore n fillim t ktij viti u karakterizua me nj implementim t qartt rregulloreve t emrimit t banks Qendrore.

- mbikqyrja financiare ka br prparim. Duke shoqruar modelin e mbikqyrjesbazike mbi riskun nn kornizn e Bazelit I, mbikqyrja e bankave udhhiqet s pakunga nj inspekcion gjithprfshirs n terren tek secila bank n secilin vit. J an brgjithashtu avancime n fushn e testimit t stresit.

- kalimi i ligjit t ri bankar do t forcoj kornizn institucionale pr bankat dheinstitucionet mikrofinanciare. Draft-ligji prmirson standardet e qeverisjes, ingushton restrikcionet pr huadhnie pr bankat-palt prkatse, si dhe lejonmbikqyrjen e konsoliduar t grupeve bankare. Ajo po ashtu i plotson autoritetet mevegla m t mira pr rezulucionet (vendosjet) e banks. N kt skaj, ligji i sigurimitt depozitave sht e nevojshme t amandamentohet ashtu q t lejoj fondet edepozitave t siguruara t prdoren pr blerje dhe pr transakcione t supozuara (t


6/21


- 6 -

hipotekuara). Lidhur me institucionet mikrofinanciare, ligji duhet t krkoj definimine strukturs s qart dhe ti caktoj BKQ-s prgjegjsin pr licencimin e tyre.

- sht e nevojshme ti jepet mundsia BKQ-s q t siguroj asistenc emergjente tlikuiditetit (n original: emergency liquidity assistance (ELA)). N nivelin konceptual

ELA sht prezantuar n vitin 2010. M tutje sht e nevojshme t kompletohetmemorandumi i mirkuptimit ndrmjet qeveris dhe BKQ-s, pr t definuar detyratdhe pr t identifikuar burimet q cilat BQK-ja mund t shfrytzoj pr asistencnemergjence t likuiditetit.14.1.1 Raporti i Progresit pr Kosovn 2010, Sektori Bankar

- Kosova prdor euron si valut zyrtare dhe Banka Qendrore e Kosovs (BQK) i kainstrumentet e politikave t kufizuara. Rritja e paras u ngadalsua nga 23.6% saishte n dhjetor t vitit 2008 ne 11.2% n dhjetor t vitit 2009, dhe ka kaluar n

negativ n maj t 2010, pas reduktimit substancial t depozitave publike tkorporatave jofinanciare.

- prpjekjet e Banks Qendrore u orientuan kryesisht n prmirsimin e mbikqyrjess sektorit financiar. N muajin qershor, sht amandamentuar Ligji pr BanknQendrore pr t forcuar pavarsin dhe prgjegjsin e BQK-se dhe pr t hapurmundsin e ndihms s kufizuar pr likuiditet emergjent.

- n prgjithsi, korniza monetare ka vazhduar t funksionoje mir dhe stabilitetifinanciar sht ruajtur.

1Deklarat prfundimtare e Misionit Kshillues t FMN-s, 03.06.2011.


7/21


- 7 -

5. Karakteristikat e Tregut

5.1 KRK ESA n sistemin bankar Ana e krkess n banka prbhet nga individt, bizneset e vogla dhe t mesme(SME), korporatat, sektori publik. Disa nga karakteristikat e krkess q duhen marr

n konsiderat gjat analizs jan:Asimetria n Informacion-Klientt individ apo ndrmarrjet e vogla, nuk e kanmundsin pr t siguruar informacion t gjer pr t br zgjedhjet e tyre. Kjopjesrisht pr shkak t paaftsis s tyre pr t prpunuar informacionin dhe pjesrishtnga mungesa e informacionit t paraqitur nga vet Bankat, duke kufizuar kshtumundsin zgjedhjes s klientit por dhe presionin ndaj Bankave pr t konkurruar memimin apo cilsin e produkteve t veanta.Megjithat, duhet t thuhet se kohve t fundit, bankat prmes kanaleve t ndryshmet marketingut direkt dhe indirekt, po promovojn produktet dhe shrbimet e tyre,duke ofruar edhe informata cilsore q do ti mundsonin klientve t bjn zgjidhjet etyre. Nj transparenc m e madhe n drejtim t publikimit t informatave shtes dot mund t ndihmonte n kt drejtim.

Inelasticiteti pr produkte apo shrbime t veanta- Inelasticiteti i krkess sht mi dukshm sidomos pr produkte si: llogarit rrjedhse. Shpesh, ndryshimi i llogarivekrkon shum kosto t tilla si: koh, komisione shtes, angazhim pr t njoftuarpundhnsin apo institucione t tjera n rastet e pagesave t autorizuara, etj.Prderisa hapja e nj llogarie n cilndo Bank bhet shpejt dhe pa krkesa t shumtapr dokumentacione, zakonisht haset n rezistenc pr ndrrim t Banks ngaPundhnsit.

Marrdhnia me Bankn- Krkesat e klientve prcaktojn rndsin e parametravet ndryshm t konkurrencs n kt sektor. P.sh, nse klientt vlersojn n mnyrt veant vendndodhjen e Banks s tyre ather vendndodhja e Bankave merr njrndsi t veant si parametr pr vlersimin e konkurrencs.

Niveli i Aksesit t Sistemit nga Klienti- Niveli i aksesit t bankave nga klientt mundt ndikohet nga shum faktor si: kostot e transferimit direkte dhe indirekte; mungesae transparencs, prania (shtrirja gjeografike, dendsia) e bankave, etj. Viteve t fundit,shumica e Bankave kan zgjeruar investimet e tyre, jo vetm me prezencn fizike tnjsive t tyre n gjitha qytetet dhe vendet me popullim m t madh, por edhe duke

ofruar nj numr t mundsive pr kryerjen e shrbimeve Bankare nga distanca.

5.2 OFERTA n sistemin bankar-Sektori bankar n Kosov prbhet nga dy nivele, ku Banka Qendrore e Kosovsoperon si bank e nivelit t par dhe bankat komerciale si banka t nivelit t dyt.Sistemi bankar prbn nj komponent t rndsishme t sistemit financiar kosovar iprbr nga: Sektori Bankar, Tregu i Sigurimeve dhe Institucionet Mikrofinanciare.


8/21


- 8 -

Pjesmarrsit (numri i institucioneve) n sistemin financiar n Kosov jan si mposht:

Banka dhe deg t bankave t huaja 8Institucionet mikrofinanciare 15Institucione jobankare 5Agjencionet pr transfer t parave 6Kmbimoret 28Kompani sigurimi 11

6. Tregu Prkats, Struktura dhe Prqendrimi i tij n Sektorin Bankar

6.1. Tregu Prkats

Deri m sot, Autoriteti Kosovar i Konkurrencs si institucion relativisht i ri pr ngafunksionimi, n vendimet e tij pr prqendrimet ka marr n analiz dhe vlersuarsistemin bankar si nj t tr, edhe pse n vitin 2008 kemi pasur nj prqendrim nemes dy bankave, at t Kasa Banks dhe Banks se Re t Kosovs n NLB (ne nukkemi analizuar kt prqendrimin sepse ligji i vjetr 2004/36 nuk i ka trajtuar fareprqendrimet).

Pr sa i prket praktiks Anti-Kartel nuk ka pasur ndonj rast konkret q t ketkrkuar analiza m t detajuara n nivel produkti apo shrbimi bankar t veant.Kshtu, duke qen se qllimi i ktij studimi nuk sht t vendos mbi nj prqendrimapo rast anti-kartel, por t prezantoj nj pamje t prgjithshme t tregut bankar sot nKosov dhe karakteristikat e tij.

6.2.Tregu i produktit

Pr sa m sipr produktet dhe shrbimet bankare jan grupuar n: (1) Depozita; (2)Kredi; (3) Produktet e tjera, (4) Shrbimi i pagesave dhe transfertave, 5) Letrat meVler. N mnyr t specifikuar, Bankat n Kosov ofrojn nj numr tkonsiderueshm t Produkteve dhe shrbimeve bankare. Edhe pse shumica e ktyreprodukteve hyjn n grupin e shrbimeve klasike bankare, kohve t fundit bankatkan filluar zgjerimin gams s shrbimeve t tyre me disa risi pr tregun, t tilla siLizingu, Shrbimet bankare elektronike (Mobile Banking) dhe shrbime t tjera.N prgjithsi, produktet dhe shrbimet e ofruara nga Bankat prshijn: Depozita; Kredi; Shrbimi i pagesave/transfertave t brendshme dhe t jashtme, Biznes dokumentar (Garancione dhe letr kredi). Shrbime elektronike Produkte t tjera,


9/21


- 9 -

6.3. Tregu gjeografik

Pr sa i prket tregut prkats gjeografik, ai definohet si gjith territori i Republikss Kosovs, kjo duke marr n konsiderat: qllimin e studimit, faktin q t dhnat egrumbulluara jan t agreguara n nivel Banke Qendrore, Bankave Komerciale dhe jo

dege apo zone gjeografike (rajoni/qyteti), shprhapjen heterogjene gjeografike trrjetit t degve apo agjencive.

6.4. Struktura dhe Prqendrimi

Gjat vitit 2010 kan operuar 8 Banka n territorin e Republiks s Kosovs.Shprhapja gjeografike e degve t ktyre Bankave sht e ndryshme pr Banka tndryshme e shpjeguar kjo me fuqin e tyre investuese, jetgjatsin n treg, strategjitq ato ndjekin n vitet e para t ekzistencs s tyre (pr bankat e reja), etj.Shtrirjen m t madhe gjeografike e ka ProCredit Bank dhe Raiffeisen Bank, kjo prshkak t potencialit bankar q kan.Shtrirje t konsiderueshme gjeografike kan edhe NLB, TEB, BpB, BE, BKT, ndrsaBanka Komerciale kan degt e saja n pak rrethe t vendit.2

N vitin 2010 sistemi bankar sht karakterizuar me zgjerim t infrastrukturs, numrii degve dhe nndegve t bankave komerciale arriti n 303, q paraqet nj rritjevjetore prej 16 njsi. Struktura e sistemit bankar t Kosovs n vitin 2010 ishte engjashme me at t nj viti m par, si pr nga numri i bankave ashtu edhe pr ngastruktura e pronsis s tyre. N vitin 2010, n tregun bankar t Kosovs si uprmend me lart operuan tet banka komerciale, prej t cilave gjasht ishin mepronsi t huaj ndrsa dy me pronsi vendore.

Bankat me pronsi t huaj dominojn tregun bankar n Kosov, duke menaxhuar 90.2prqind t gjithsej aseteve t sistemit bankar (91.1 prqind n vitin 2009). Pjesa embetur e aseteve (9.8 prqind n dhjetor 2010) menaxhohet nga dy bankat me pronsivendore.

Sistemi bankar n Kosov vazhdon t karakterizohet me nj shkall t lart tkoncentrimit t tregut, ku rreth 77.4 prqind e gjithsej aseteve t sistemit bankarmenaxhohen nga tri bankat m t mdha. Dy bankat m t mdha ProCredit Bank dheRaiffeisen Bank kan nj pjesmarrje n tregun e prgjithshme t kredive prej 68%..Asnj nga kto banka n baz t Ligjit pr Mbrojtjen e Konkurrencs nuk ka pozitdominuese pasi q nuk e tejkalojn kufirin e 40% te pjesmarrjes n treg. Megjithat,duhet t theksohet se rritja e vazhdueshme e aktivitetit t bankave m t vogla kandikuar q shkalla e koncentrimit n tregun bankar t shnoj rnie t vazhdueshmeq nga viti paraprak.

2 Banka Komerciale n Kosov jan 8-t (Banka pr Biznes-2001; Banka Ekonomike-2001; ProCreditBanka-2000; Raiffeisen Banka-2003; Banka Kombtare Tregtare e Shqipris-2007, Dega n Kosov;

TEB sh.a.-2008; Banka Komerciale e Beogradit, Dega n Mitrovic-2008; dhe NLB Prishtina-2008).


10/21


- 10 -

Shprehur prmes Indeksit Herfindahl-Hirschman (IHH) pr gjithsej asetet, tregubankar kishte nj shkall t koncentrimit prej 2,241 pik n dhjetor 2010 q,krahasuar me vitin 2009, tregon se shkalla e koncentrimit sht pr224,1 pik t IHH m e ult.3

Tabela nr 1. Pjesmarrja e Bankave n treg- 2009

Burimi: T dhnat e mbledhura Autoriteti Kosovar i Konkurrencs, qershor 2011

Tabela nr. 2. Pjesmarrja e Bankave n treg- 2010

Pjesmarrja e Bankave n treg- 2010

Ne milion euro

Nr. Emri I Bankes Aktiva Depozitat Kredite % e Aktiv % Depozi % Kred

1 Raiffeisen Bank 660 544 396 28.1 27.9 26.5

2 ProCredit Bank 744 626 476 37.7 32.1 31.9

3 NLB 355 295 209 15.1 15.1 14.0

4 TEB 208 183 149 8.8 9.4 10.05 BKT 114 60 93 4.9 3.1 6.2

6 BpB 101 87 73 4.3 4.5 4.9

7 Banka Ekonomike 125 123 93 5.3 6.3 6.2

8 Banka Komerciale 4.1 32 4 1.7 1.7 0.3

Totali 2.348 1949 1493 100.0 100.1 100.0

Burimi: T dhnat e publikuara n ueb-faqen e BQK-s, Qershor 2011

3 Mats specifik i prqendrimit t tregut, domethn i shkalls n t ciln nj numr i vogl i firmavezn nj prqindje t madhe t tregut t produktit. IHH-ja prdoret si nj tregues i mundshm i fuqiss tregut ose i konkurrencs midis firmave. Ky indeks mat prqendrimin e tregut duke mbledhurprqindjet e tregut.. Sa m i lart t jet IHH-ja pr nj treg t caktuar, aq m shum sht Iprqendruar produkti i atij tregu n nj numr t vogl firmash. Me fjal m t prgjithshme, kur njIHH sht m i vogl se 1 000, ather prqendrimi i tregut mund t konsiderohet si i ult, kur shtmidis 1 000 dhe 1 800 mund t konsiderohet mesatarisht i prqendruar, ndrsa nse sht m i madh se1 800 mund t konsiderohet si i lart.

Pjesmarrja e Bankave n treg- 2009

Ne milion euro

Nr. Emri i Banks Aktiva Depozitat Kredit % e Aktiv % Depoz % Kred

1 Raiffeisen Bank 672 544 378 32.5 31.3 30.3

2 ProCredit Bank 732.5 638.3 472.5 35.5 36.7 37.9

3 NLB 298.8 249.1 162.9 14.5 14.3 13.1

4 TEB 117.1 105.7 77.4 5.7 6.1 6.2

5 BKT 56.8 39.9 38.1 2.7 2.3 3.1

6 BpB 86.6 76.6 50.5 4.2 4.4 4.1

7 Banka Ekonomike 98.6 84.5 64.7 4.8 4.9 5.2

8 Banka Komerciale 3.2 1.66 0.2 0.1

Totali 2065.6 1738.1 1245.76 100.0 100.0 100.0


11/21


- 11 -

7. Struktura e kredive

Rikuperimi i ekonomis botrore dhe si rrjedhoj edhe prmirsimi i perceptimeve tbankave pr ambientin ekonomik n vend, u reflektuan n nj norm m t lart trritjes s kredis gjat vitit 2010 krahasuar me vitin 2009, nj rritje vjetore prej 13.2

prqind krahasuar me rritjen prej 8.9 prqind n vitin 2009.Normn m t lart t rritjes vazhdojn t regjistrojn kredit pr ekonomit familjarendrsa kredit pr ndrmarrjet edhe pse kan norma pozitive t rritjes vazhdojn trriten me norm m t ult sesa kredit pr ekonomit familjare.Si trsi, struktura e kredive aktive edhe n vitin 2010 ishte e dominuar nga kreditpr ndrmarrjet, t cilat kishin nj pjesmarrje prej 70.5 prqind n gjithsej kredit elshuara nga sistemi bankar. Sidoqoft, kredit pr ekonomit familjare gjat dyviteve t fundit kan rritur pjesmarrjen n gjithsej kredit.

Shprndarja sektoriale e kredive mbeti e pandryshuar nga vitet e mparshme, me

sektorin e shrbimeve q absorbon pjesn m t madhe t kredive (70.1 prqind tgjithsej kredive pr ndrmarrjet). Pjesa m e madhe e kredive pr sektorin eshrbimeve prbhet nga kredit pr ndrmarrjet tregtare, pasuar nga kredit prsektorin e industris q prfshin minierat, prodhimtarin, industrin dhendrtimtarin.

Sektori i bujqsis vazhdon t ket nj pjesmarrje mjaft t ult n kredit e lshuarapr ndrmarrjet, duke pranuar vetm 3.7 prqind t gjithsej ktyre kredive. Kreditpr sektorin e tregtis dhe pr shrbimet financiare u karakterizuan me trend rrits nvitin 2010, prderisa kreditimi i sektorve tjer shnoi ngadalsim krahasuar me vitinparaprak.

Pr sa i prket afatit t maturimit, struktura e kredive t lshuara nga sistemi bankarmbetet e dominuar nga kredit me afat m t gjat maturimi. N vitin 2010, kreditme afat maturimi mbi dy vite deri n pes vite prfaqsuan 43.5 prqind t gjithsejkredive, pasuar nga kredit me maturitet mbi pes deri n dhjet vite, t cilat prbnin25.4 prqind t gjithsej kredive. Gjithsej kredit me maturitet mbi dy vite, n vitin2010 prfaqsuan rreth 73.1 prqind t gjithsej kredive t sistemit bankar. Pjesmarrjet konsiderueshme n gjithsej kredit e sistemit bankar kan edhe kredit mematuritet deri n nj vit, q prfaqsojn 20.6 prqind t gjithsej kredive.4

Pjesa e mbetur i takon kredive me maturitet prej nj deri n dy vite (6.3 prqind) dhembi dhjet vite (4.3 prqind). N vitin 2010 sht vn re nj rnie n kredit me afatmaturimi prej nj deri n dy vite. Duke shnuar vlern prej 91.2 milion euro, kreditme afat maturimi prej nj deri n dy vite shnuan rnie vjetore prej 37.1 prqind. Sirrjedhoj, pjesmarrja e kredive me afat maturimi prej nj deri n dy vite u zvogluapr rreth 5.0 pp.

4 Burimi: BQK, Raporti vjetor 2010, faqe 36


12/21


- 12 -

Tabela nr. 3 Struktura e klientve t Bankave

Struktura e klientve t bankave n %Bankat

Nr.Klientt ebankave Raiffeisen Bank

ProCreditBank NLB TEB BKT BpB

BankaEkon.

BankaKomerc. N %

1 Individt 93.5 76.17 90.7 26.0 89.0 48.3 75 95 74.2

2 SME 6.3 23.45 8.8 32.0 8.0 9.3 8 0 12.0

3 Korporatat 0.18 0.24 0.3 42.0 2.0 0.0 4 0 6.1

4 Admin. shtet 0.002 0.001 0.2 0.0 1.0 0.0 10 0 1.4

5 Te tjert 0.007 0.15 0 0.0 0.0 42.4 3 5 6.3Burimi: Te dhnat e mbledhura nga Autoriteti Kosovar i Konkurrencs, qershor 2011

Tabela nr. 4 Raporti n mes kapitalit vendor dhe t huaj

Raporti n mes kapitalit vendor dhe t huaj

Nr. Bankat RaiffeisenBank ProCreditBank NLB TEB BKT BpB BankaEkon. BankaKomerc. N %

1 Kap.i J ashtm 100 100 81.58 100.0 100.0 5.0 0 100 90.2

2 Kap. Vendor 0 0 18.48 0.0 0.0 95.0 100 0 9.8Burimi: Te dhnat e mbledhura nga Autoriteti Kosovar i Konkurrencs, qershor 2011

7.1 Kualiteti i portfolios kreditore

Prderisa kualiteti i portfolios kreditore n Kosov vazhdon t jet n kuadr tnormave t pranueshme, viteve t fundit, trendt jan n prkeqsim e sipr.Krahasuar vit 2010 me vitin 2009, kredit e klasifikuara (kredit n vones) kan

pasur nj rritje t konsiderueshme.

Rritje m t theksuar kan shnuar kredit e klasifikuara n kategorit si tdyshimta dhe t humbura. Kto dy kategori s bashku prbjm portfolion eKredive e joperformuese (angl. Non-Performing Loans: NPL). N fund t vitit 2010,NPL-t prbnin 5.9 prqind t gjithsej kredive n sistemin bankar t Kosovs. Kynivel i NPL-ve sht pr 0.9 pp m i lart sesa n vitin 2009, kur NPL-t prfaqsonin4.3 prqind t gjithsej kredive.5

Devijimi i mtutjeshm i cilsis s portofolit kreditor parashtron nevojn pr ngitjet mtutjeshme t kapaciteteve n bankat komerciale pr vlersimin e rrezikut

kreditor, n mnyr q zgjerimi i mtutjeshm i kreditimit nga bankat t bhet nsuaza t kreditimit t shndosh, duke mos rrezikuar performancn e sistemit.Struktura e NPL-ve n vazhdimsi sht dominuar nga kredit e klasifikuara si thumbura. Mirpo, n dhjetor t vitit 2010, pjesmarrja e ktyre kredive n gjithsejNPL-t ishte 59.5 prqind apo 12.5 pp m e ult n krahasim me vitin 2009. Ndrsa,pjesmarrja e kredive t klasifikuara si t dyshimta n gjithsej NPL-t u ngrit n



13/21


- 13 -

40.5 prqind. N vitin 2010, kredit e klasifikuara si t humbura u rritn pr 10.8milion euro (27.3 prqind), ndrsa kredite klasifikuara si t dyshimtashnuan njrritje prej 19 milion euro (122.5 prqind).6

Pos nevojs pr nj rritje t cilsis s analizave respektivisht vlersimit m t mir trrezikut kreditor, padyshim se n ndaljen e trendit prkeqsues t portfolis kreditore

ose n uljen e normave t prmendura m lart do t ndikonte nj funksionim m imir i sistemit gjyqsor.Nj prshpejtim i procedurave prmbarimore, jo vetm q do t ndikonte direkt tekklientt jo prfromues, por do t drgonte sinjale tek klientela e gjer se obligimetkontraktuale duhet t kryhen n koh dhe se nj gj e till sht n t mirn e tgjithve.

7.2 Kualiteti i krkesave kreditore

Pr sa i prket kualitetit t krkesave pr kredi sht e vshtir t konkludohet, me q

mungojn statistikat e sakta. N t vrtet, norma e kredive t refuzuara n raport metotal numrin aplikacioneve pr kredi, si nj nga indikatort e kualitetit t krkess,nuk duket se sht i sakt.Kjo ngase bazuar n informatat e marra nga Bankat, disa nga to nuk mbajn evidenct rasteve t refuzuara e pr disa nga krkesat, Bankat i refuzojn akoma pa aplikuar,duke moj ju dhn mundsin e aplikimit.Kjo bhet pasi personat prgjegjs pr aktivitetin kreditor vlersojn se klienttpotencial q interesohen pr produkte kreditore nuk i plotsojn kushtet baz pr taplikuar.

Tabela m posht pasqyron prqindjen e kredive t refuzuara n raport me totalaplikimet sipas bankave individuale.

Tabela nr. 5 Raporti i aplikimeve dhe refuzimeve-2010

Raporti i aplikimeve dhe refuzimeve-2010Nr. Emri i Banks Pranime% Refuzime%

1 Raiffeisen Bank 3

2 ProCredit Bank 13.29

3 NLB 5

4 TEB 15

5 BKT 15

6 BpB 20

7 Banka Ekonomike

8 Banka Komerciale 10

Burimi: T dhnat e mbledhura nga Autoriteti Kosovar i Konkurrencs, qershor 2011



14/21


- 14 -

8. Normat e interesit

Lvizjet e normave t interesit gjat vitit 2010 u karakterizuan me nj rnie tnormave n depozita, ndrsa normat e interesit n kredi shnuan nj ngritje t leht.Norma mesatare e interesit n depozita (mesatarja lvizse 12- mujore) u zvoglua

nga 4.3 prqind sa ishte n dhjetor 2009 n 3.7 prqind n dhjetor 2010, prderisanorma mesatare e interesit n kredi u ngrit n 14.6 prqind n dhjetor 2010 nga 14.4prqind n dhjetor 2009. Zvoglimi i norms s interesit n depozita gjat vitit 2010mund t jet rezultat i ngadalsimit t kredidhnies nga sistemi bankar n gjysmn epar t vitit, gj q mund t ket ndikuar n zvoglimin e krkess s bankave prdepozita.Dallimi n mes t normave t interesit n depozita dhe kredi n fund t vitit 2010arriti n 10.9 pp, q paraqet nj rritje vjetore prej 0.8 pp.

Normat e interesit pr depozitat e ndrmarrjeve dhe ekonomive familjare ishin tngjashme gjat vitit 2010. Norma mesatare m e lart pr depozitat e ndrmarrjeve n

dhjetor 2010 ishte 5.14 prqind, e cila ofrohet pr depozitat e ndrmarrjeve n vlerderi n 250 mij euro dhe me afat maturimi mbi dy vite. Ndrsa, norma m e lartmesatare pr depozitat e ekonomive familjare arrin n 5.14 prqind, q po ashtu itakon depozitave me afat maturimi mbi dy vite. Sa i prket normave mesatare tinteresit n kredi, kredit pr ndrmarrje vazhdojn t ken norma m t larta tinteresit krahasuar me kredit pr ekonomit familjare. Me nj nivel prej 13.8prqind, norma mesatare e interesit pr kredit e ndrmarrjeve ishte m e lart prrreth 1.4 pp krahasuar me normn mesatare t interesit n kredit pr ekonomitfamiljare.7

Tabela nr. 6 Normat e interesit n kredi -2010Norma e Kredive

Prshkrimi Kredit investuese Kredit pr biznes Kredit Konsumuese

Viti Normat e interesit Deri ne 1 vit Mbi 1 deri ne 5 Deri ne 1 vit Mbi 1- 5vite Mbi 5 vite

2004 15.7 15.16 14.47 15.4 15.32 12.53

2005 14.5 17.34 13.29 15.18 14.38 11.51

2006 14.7 14.5 13.6 15.18 12.36 13.36

2007 14.1 13.76 14.64 13.72 12.36

2008 13.8 13.92 14.2 13.45 13.5 10.82

2009 14.1 14.34 13.31 10.67

2010 14.3 16.13 13.95 18.66 14.44 14.56 11.67MAJ2011 13.2 17.3 13.98 17.72 15.4 11.85 11.85

Burimi: BQK, Raporti vjetor 2010, faqe 153



15/21


- 15 -

Tabela nr. 7 Kredit personale, kredit pr biznes dhe kredit pr shtpiKredit Personale

Vlera Bankat

PCB RBKO BKT BpB NLB BEK TEB1.000 11.90% 11.50% 11.50% 11.50% 11.50% 11.90% 10.80%

2.000 11.90% 11.50% 11.50% 11.50% 11.50% 11.90% 10.80%

5.000 11.40% 11.50% 11.50% 11.50% 11.50% 12% 10.80%

Kredit pr Biznes

Vlera Bankat

PCB RBKO BKT BpB NLB BEK TEB

10.000 15.60% 14.00% 13.80% 12.50% 12% 15.30% -

25.000 13.80% 14% 13% 12.50% 12% 14.30% -

50.000 12.80% 13.50% 13% 12.50% 12% 13.30% -

100.000 Neg. 13.50% 13% 12.50% 10.50% 12.30% -

Kredit pr Shtpi

Vlera Bankat


5.000 11.40% 10.90% 8.90% 11.00% 9.80% 10.90% 10.80%

10.000 10.90% 10.90% 8.90% 11.00% 9.80% 10.90% 10.80%

25.000 9.90% 10.90% 8.90% 11% 9.80% 10.90% 10.80%

50.000 9.50% 10.90% 8.90% 11% 9.80% 10.90% 10.80%

100.000 9.50% 10.90% 8.90% 11% 9.80% - 10.80%

Burimi:Publikim i GAP, gusht 2011, Barometri pr normat e interesave ne kredi personale, pr biznesdhe shtpi

9. Struktura e depozitave

Burimi kryesor i depozitave pr sistemin bankar t Kosovs vazhdojn t jendepozitat e ekonomive familjare q, n dhjetor 2010, arritn vlern prej 1.3 miliardeuro. Depozitat pr ekonomit familjare shnuan rritje vjetore prej 25.0 prqind nvitin 2010, krahasuar me rritjen prej 23.3 prqind n vitin paraprak. Duke arriturshumn prej 526.6 milion euro, depozitat e ndrmarrjeve shnuan nj rritje vjetoreprej 14.0 prqind. Struktura e depozitave t ndrmarrjeve, n fund t vitit 2010, udominua nga depozitat e ndrmarrjeve private (76.0 prqind t gjithsej depozitave tndrmarrjeve). Sa i prket depozitave t qeveris, trheqja e vazhdueshme nga bankatkomerciale gjat vitit 2010 ndikoi q vlera e ktyre depozitave n fund t vitit t jetvetm 11.7 milion euro krahasuar me vlern prej 164.9 milion euro sa ishin ndhjetor 2009.


16/21


- 16 -

Sa i prket strukturs s gjithsej depozitave, n vitin 2010 vrehet se pjesmarrja edepozitave t ekonomive familjare ka shnuar rritje prej 7.5 pp duke arritur n 67.1prqind t gjithsej depozitave, ndrkaq pjesmarrja e depozitave t ndrmarrjeveshnoi rritje m t ngadalshme prej 0.7 pp duke arritur n 27.2 prqind t gjithsejdepozitave t sistemit bankar.

Rritja e pjesmarrjes s depozitave t ekonomive familjare kryesisht reflektonzvoglimin e pjesmarrjes s depozitave t qeveris n kt periudh. Krahasuar mevitin paraprak, pjesmarrja e depozitave t qeveris n gjithsej depozitat e sektoritbankar arriti n 0.6 prqind, q tregon pr zvoglim t pjesmarrjes pr 8.8 pp n vitin2010.Rritje t pjesmarrjes kan shnuar depozitat e jorezidentve t cilt duke arriturvlern prej 84.8 milion euro, shnuan rritje vjetore prej 32.3 prqind (dhjetor 2010).Struktura e depozitave n sektorin bankar t Kosovs, pr sa i prket valuts,dominohet nga depozitat n valutn euro, t cilat prbjn 94.5 prqind e gjithsejdepozitave. Kjo bn q edhe rreziku i norms s kmbimit ndrmjet euros dhevalutave tjera t jet minimal.

Sa i prket afatit t maturimit, depozitat n sistemin bankar t Kosovs n vitin 2010kishin nj struktur t ngjashme me vitin e kaluar. Pjesmarrjen m t lart n gjithsejdepozitat vazhdojn ta ken depozitat e afatizuara, q prfaqsojn rreth 47.7 prqindt gjithsej depozitave. Pjesa e mbetur prbhet nga depozitat e transferueshme dhedepozitat e kursimeve q, n dhjetor 2010 prfaqsuan 34.6 prkatsisht 17.6 prqindt gjithsej depozitave.

Struktura e depozitave t afatizuara vazhdon t dominohet nga depozitat me afat tshkurtr maturimi. N dhjetor 2010, depozitat me afat maturimi deri n nj vitprfaqsuan 76.2 prqind t gjithsej depozitave t afatizuara, pasuar nga depozitat meafat maturimi mbi dy vite q prfaqsuan 15.3 prqind t depozitave t afatizuara.

Pjesa e mbetur e depozitave t afatizuara jan kryesisht depozita me afat maturimimbi nj vit deri n dy vite, q prfaqsuan 8.5 prqind t gjithsej depozitave tafatizuara n vitin 2010. Sa i prket trendit t depozitave t afatizuara, vlen ttheksohet se n vitin 2010 sht vrejtur q depozitat me afat m t shkurtr maturimikan zvogluar pjesmarrjen e tyre n gjithsej depozitat, ndrsa depozitat me afat mt gjat maturimi kan rritur pjesmarrjen e tyre.8

Kshtu, depozitat me afat maturimi deri n nj vit zvogluan pjesmarrjen e tyre pr8.3 pp, ndrsa depozitat me afat maturimi mbi dy vite rritn pjesmarrjen e tyre ngjithsej depozitat pr 8.2 pp. Rritja e vazhdueshme e depozitave me afat m t gjatmaturimi do t ndikoj pozitivisht n zgjerimin e kreditimit afatgjat dhe njkohsishtprmirson gjendjen e likuiditetit n sistemin bankar.



17/21


- 17 -

Tabela nr. 8 normat e interesave ne depozita 2010

Norma e DEPOZITAVE

Korporatat jofinanciare

Ekonomi familjarePrshkrimi Me pak se 250.000 Me shume se 250.000

VitiNormat eDepozitave

Deri ne 1muaj

Mbi 6 muajderi ne 1 vit

Deri ne 1muaj

Mbi 6 muajderi ne 1 vit

Mbi 1 deri 3muaj Mbi 2 vite

2004 2.8 1.8 3 3.3 0 2.1 4

2005 3.1 2.1 3.4 2.9 0 2.2 4

2006 3.1 2.1 4.3 3.1 0 2.3 4.5

2007 4 2.7 4.4 4.3 0 2.7 5.3

2008 4.4 3.1 5.3 3.6 0 4.6 3.9

2009 4 3.4 5 3.9 5.5 3.3 5.5

2010 3.4 2.4 5 0 5.2 2.6 5.1

MAJ 2011 3.4 2.4 3.9 0 0 2.6 5

Burimi: BQK, Raporti vjetor 2010, faqe 153

Tabela nr 9 Depozitat- normat e interesit pr 12 muajVlera Bankat


1.000 2.40% 2.20% 3.70% 4.30% 4.20% 4.90% 3.40%

5.000 2.40% 2.20% 3.70% 4.30% 4.20% 4.90% 3.40%

50.000 4.00% 2.9-3.30% 4.60% 4.80% 4.20% E neg. 4.40%

100.000 4.00% E neg. 4.60% 4.80% 4.20% E neg. 4.40%Burimi:Publikim i GAP, gusht 2011, Barometri pr normat e interesave ne depozita pr 12 muaj


18/21


- 18 -

10. Faktort q determinojn caktimin e normave t interesit n kredi dhedepozita

Autoriteti Kosovar i Konkurrencs ka analizuar edhe faktort n baz t t cilavebankat komerciale i caktojn norma e interesit n kredi dhe depozita dhe ka

identifikuar disa nga faktort kryesor.sht me rndsi t ceket se burimi kryesor i financimit t aktivitetit kreditor nKosov jan depozitat e qytetarve. Bankat konkurrojn mes vete pr t prfituar sa mshum nga depozitat e klientve t cilat jan t kufizuara.Me fjal t tjera, normat e interesit n depozita m tepr jan t ndikuara nga fakti sesasia e depozitave n dispozicion sht e kufizuar, respektivisht dirigjohet nga ana eoferts.

Pr sa i prket faktorve q ndikojn n normn e interesit n kredi, jan nj srfaktorsh, ndr t cilt m t rndsishmit veohen:

1. koston e fondeve (depozitat, kredit q banka merr nga institucionet tjera dhe

koston e kapitalit),2. norma e rrezikut e prllogaritur,3. shpenzimet operative n procedimin e kredive,4. kushtet e tregut

11. Arsyet e dallimeve n mes normave t interesit n kredi dhe depozita

Gjat monitorimit t bankave ne kemi analizuar dhe dallimet e mdha q ekzistoj nmes normave t interesit n depozita dhe atyre n kredive q aplikojn bankatkomerciale n Kosov (10.9 pp) i cili dallim sht m i lart se n vendet fqinje

(5pp). Gjat analizs s shkalls s normave t interesave n kredi dhe depozita sidhe n baz t arsyetimeve t dhna nga Bankat komerciale, kemi identifikuar disafaktor t cilit ndikojn n shkallen e tyre, si m t rndsishmit i veojn:

- gap-i i maturitetit (kredit kan nj maturitet mesatar shum m t gjat se samaturiteti mesatar i depozitave me afat, kredit epen me kohzgjatje me tgjat ndrsa depozitat merren me kohzgjatje m t shkurt).

- rreziku n dhnien e kredive -ekziston pasiguri e madhe n dhnien e kredivedhe rrezik i lart i kthimit t kredive,

- mungesa e sigurimit t depozitave nga jasht- ekziston pasiguri q depozitat tmblidhen nga jasht pr shkaqe t natyrs politike si dhe ato mjete q merrennga jasht jan me norma t kamate shum t larta deri n 10.5%.

- mos mundsia e marrjes se mjeteve nga bankat e huaja- shumica e mjeteve(kredive) q bankat tona kredit nuk i marrin nga bankat tjera t huaja pornga institucionet e tjera financiare ndrkombtare si BERZH-i, IFC.

- mungesa e projekteve t mira- nuk ekzistojn projekte t mira t cilat earsyetojn marrjen e kredis dhe kthimin me koh t tyre.

- Niveli i ulet i konkurrencs si pasoj e numrit t vogl t bankave komerciale, icili prcillet me shkall t lart t prqendrimit t disa bankave m t mdha.


19/21


- 19 -

Gjithashtu, gjat analizs ne kemi krahasuar edhe shkallt e normave t interesave prkredi dhe depozita pr seciln bank n veanti me bankat tjera dhe sht vrejtur sesecila bank ka norma t saja t cilat nuk jan t njjta me bankat tjera, porndryshojn n prqindje t vogl.

Kto dallime ekzistojn varsisht nga lloj i kredis dhe depozitave, kohzgjatja e tyresi dhe shpenzimet q ndrlidhen me provizione dhe punt e tjera administrative.

Pos arsyeve t tjera, dallimi n norma t interesit si n kredi ashtu edhe n depozita,ekziston pr faktin se secila Bank synon arritje t caktuara n treg dhe arritja ektyre synimeve krkon marrjen e disa masave t caktuara, ndr t cilat edhe normate interesit.Pr t qen m t sakt, Bankat me nj pjesmarrje m t vogl n treg, gjithnjsynojn t rrisin pjesmarrjen e tyre, ndrsa t vetdijshme se normat e interesit jannj nga faktort q potencialisht sjellin m shum apo m pak klient, ato Bankaofrojn norma m t larta se mesatarja e normave t interesit n depozita dhe norma

m t ulta n kredi.


20/21


- 20 -

12. Prmbledhje dhe rekomandime

Autoriteti Kosovar i Konkurrencs gjat monitorimit t sektorit bankar me qllim trritjes s konkurrencs, pas nj monitorimi 6 mujor, studimi t hollsishm t

transaksioneve kryesore bankare n pozicionin e klientit, bankierit e mbikqyrsit, prt kuptuar mbi t gjitha kompleksitetin e sektorit, mnyrn e funksionimit e pr mtepr t sjelljes s ktij tregu, del me disa gjetje dhe rekomandime me qllim t rritjess stabilitetit financiar dhe rritjen e konkurrencs:

- Rritja dhe zhvillimi i sektorit bankar (2000-2010) sht shoqruar me krijimin ebankave dhe rritjen e numrit te tyre, me zgjerimin e produkteve t ofruara, me zgjerimt shtrirjes gjeografike duke mbuluar t gjith territorit t vendit. Edhe psekonstatohet nj prpjekje e vazhdueshme e operatorve bankar pr sigurimin e njbaze t gjer klientve duke rritur konkurrencn, kjo rritje ende nuk ka pasur efekte tkonsiderueshme n uljen e normave t interesit n kredi si dhe zvoglimin e dallimit

n mes interesit n kredi dhe depozitave i cili sht i lart.- Kapitali i bankave ekzistuese dominohet nga kapitali i huaj dhe prqindja ekapitalit vendor sht e ult, ndihet nevoj q t bhet rritja e bankave t reja dheshtrirje e tyre n tr vendin.

- Duhet t bhet liberalizimi i tregut bankar prmes licencimit t bankave t reja,prkatsisht duhet t rritet numri i bankave q operojn n Kosov;

- Asimetria e informacionit, e shprehur n pamundsin kryesisht t klientveindivid dhe bizneset e vogla pr t gjetur nj informacion t prmbledhur, krahasues

t azhurnuar pr t gjitha bankat, pr t siguruar gjith informacionin e nevojshmnga bankat pr t br zgjedhjet e tyre. Kjo vjen pjesrisht nga aftsit e kufizuara ttyre pr t prpunuar informacionin dhe pjesrisht nga mungesa e informimit efektivq japin bankat. Kjo e bn zgjedhjen e produktit dhe t ofruesit t tij m t vshtirpr konsumatort dhe redukton presionin e bankave pr t konkurruar me mimet, tpaktn pr produkte t caktuara ose pr cilsin e shrbimit.

- Mungesa e transparencs, e paraqitur m qart prmes pamundsis skonsumatorve pr t krahasuar n mnyr efikase shrbimet e ofruara nga Bankat kakontribuar n nj nivel t ult t mundsive t konsumatorve pr t lvizur. Ktorrethana i krijojn mundsin ofruesve t rrisin mimet mbi nivelin konkurrues t

tregut pa humbur pjes tregu. Pr m tepr procesi i ndrrimit t Banks sht prkonsumatorin nj proces i vshtir, i kushtueshm dhe zakonisht krkon koh.Mungesa e informimit t klientin e detyron at t ngelet i bllokuar n nj bank tcaktuar dhe kostot e tranferimit pr te t jen m t larta.

- N kushtet e nj tregu paraje jo shum aktiv dhe pothuajse mungess s tregut tkapitaleve, depozitat nga klientt vazhdojn t mbeten burimi parsor i gjenerimit tfondeve n sistemin bankar. Me gjith rnien e shkalls s prqendrimit t tyre tek


21/21


ProCredit Bank dhe Raiffeisen Bank, ato zotrojn rreth 68% t tregut dhe do tishte me interes t analizoheshin normat e interesit q ofron pr depozitat (t ult) dheinteresat n kredi (t lart) vlersimin e tyre si nj strategji e menaxhimit tlikuiditetit apo abuzim?

- Fuqia e bankave n tregun e kredive ku dhe konkurrenca sht m e fort, mund tthuhet se ndahet ndrmjet bankave. N prgjithsi ato ruajn nj marzh t lartfitimi, krahasuar me kostot (interesin baz), me agresivitet ose trheqje nga tregu.Ktu, do t ishte shum e vlefshme, analiza e strukturs s portofolit t kredis sipasnnprodukteve. Kshtu, nj gam e rritur e nnprodukteve dhe mungesa e t dhnaveanalitike e bjn analizn dhe nxjerrjen e konkluzioneve jo t sakt.

- Nj proces interaktiv i letrave me vler t Qeveris dhe fondeve t kursimit,agjensive t sigurimit, do t luante nj rol t rndsishm n zbutjen e pozitsdominuese t Bankave komerciale n kt treg. Kjo krijon konkurrenc dhe presionpr m shum transparenc dhe informacion. Mungesa e Ligjit pr Letrat me vler sidhe nxjerrja e tij do t duhet t bhet menjher n mnyr q t hapet rruga prfunksionin e tregut t letrave me vler, me ka do t rritej hapsira e investimevekapitale.

- Ndihet nevoj q t bhet prcaktimi i rejtingut t bankave me qllim qinstitucionet ndrkombtare kreditore t dhn fonde prmes s cilave do t ndikohetdrejtprsdrejti n normat e interesit.

- sht e nevojshme q normat efektive t kamatave t jen m transparente dhereale. Gjithashtu, duhet t dihet se si bhet prcaktimi i mimit t kredis (si pr kredime kamate fikse ashtu edhe pr ato me norm variabile), njkohsisht, prcaktimi ishpenzimeve administrative q e ngarkojn mimin e kredis t jet m transparent.

- Duhet q t ndikohet n zgjedhjen e rasteve me shpejt n gjykata dhe shtjet qkan t bjn me hipoteka.

pjesemarrja e bankave ne treg

Documents