plani i veprimit - rec publications...shumtë, e gjithë zona e nënshkodrës u përmbyt dhe qeveria...

PLANI I VEPRIMITnë SITUATAT e FATKEQËSIVE NATYRORE

KOMUNAT E ZONËS SË ULËT TË QARKUT SHKODËR

Plani VePrimitPër Parandalimin

e FatkeqësiVe natyrore

Komunat e Zonës së Ulët të Qarkut Shkodër

Qershor 2011

Ky dokument është përgatitur nga Qendra Rajonale e Mjedisit (REC), Shqipëri, nëpërmjet kontributit të ekspertëve vendorë dhe bashkëpunimit me prefekturën, këshillin e qarkut dhe komunat e zonës së Nënshkodrës.

Projekti për “Reduktimin e rrezikut të fatkeqësive natyrore, Shkodër” dhe ky botim janë financuar nga Konfederata Zviceriane përmes Agjencisë Zviceriane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC – Swiss Agency for Development and Cooperation)

Lista e ekspertëve që kanë kontribuar në hartimin e këtij dokumenti (në rend alfabetik) Dr. Brilanda BushatiDr. Djana BejkoMsc. Eduart CaniProf. Dr. Mahir HotiProf. Asoc. Marash RakajInxh. Mehmet MetaInxh. Rajmonda GjurajMsc. Rezart KapedaniProf. Dr. Sherif Lushaj

Tabela e përmbajTjeS

HYrje .......................................................................................................................... 5

1. PËRMBLEDHJA E PËRGJITHSHME ..................................................................... 7

2. ANALIZA E PËRGJITHSHME E SITUATËS DHE PËRSHKRIMI I GJENDJES .... 82.1. Shtrirja gjeografike, relievi, klima në zonën fushore të Shkodrës me fokus kryesor komunat Dajç, Velipojë, ana e malit, bushat dhe rrethina ...........................8

2.2. Hidrologjia e ekosistemit Drin-bunë-liqen. luhatjet e nivelit të ujërave, rreziku i përmbytjeve .......................................................................................................................10

2.3. Situata demografike në zonën e Nën-Shkodrës .............................................................11

2.4. Situata e tokave, bujqësia dhe pyjet .............................................................................18

2.5. Vlerat e biodiversitetit të zonës.....................................................................................22

2.6. emergjencat civile ............................................................................................ 25

3. PROBLEMET E EVIDENTUARA ......................................................................... 313.1. matrica e analizës së problemeve .................................................................................33

3.2 Ndërveprimi më çështjet e tjera të marra në shqyrtim ....................................................40

3.3. Nisma dhe projekte në zonë ................................................................................ 40

4. VLERËSIMI I MUNDËSIVE DHE ZGJIDHJEVE PËR PROBLEMATIKËN E VËREJTUR .................................................................... 43

5. PLANI VEPRIMIT ................................................................................................ 45

6. SHTOJCAT ............................................................................................................ 57

Shtojca 1: Harta e zonave të përmbytura, janar 2010 .........................................................59

Shtojca 2: Harta e infrastrukturës rrugore për zonën e Nënshkodrës .....................................59

Shtojca 3: Shpërndarja e popullsisë sipas komunave të zonës së Nënshkodrës ......................60

Shtojca 4: Të dhëna për ujësjellësin në komunën bushat ........................................... 63

4

PLANI VEPRIMIt Në SItuAtAt E FAtKEQëSIVE NAtyRoRE

5

KoMuNAt E ZoNëS Së uLët të QARKut ShKoDëR

HYRJE

Zona e Nënshkodrës është një ndër zonat më problematike në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë përsa i përket problemeve të përmbytjeve. Në fillim të vitit 2010, për shkak të shirave të shumtë, e gjithë zona e Nënshkodrës u përmbyt dhe qeveria shpalli gjendjen e emergjencës lokale.

Për më tepër pasojat që la kjo përmbytje ishin shumë të mëdha ku mund të përmendim përmbytjen e rreth 11 400 hektarë tokë bujqësore dhe evakuimin e 5 174 personave. Për më tepër kjo situatë u përkeqësua nga mungesa e ujit të pijshëm i cili u ndot me rreth 3 herë më shumë se normat e lejuara.

Ndër mangësitë më të theksuara të evidentuara gjatë kësaj situate ishte dhe mungesa e një Plan Veprimi për parandalimin e Fatkeqësive Natyrore i cili do të mundësonte minimizimin e dëmeve dhe bashkërendimin e veprimeve të aktorëve të ndryshëm lokal dhe qendror.

Ky raport është pjesë e një projekti më të gjerë ku përfshihen dhe ndërhyrje konkrete në terren që do të mundësojnë ruajtjen e rezervave të ujit të pijshëm nga ndotja për shkak të përmbytjeve.

Ky projekt është mundësuar nga një Financim i Konfederatës Zviceriane përmes Agjencisë Zviceriane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC – Swiss Agency for Development and Cooperation) të cilin e falenderojmë përzemërsisht për mbështetjen që ka dhënë në këtë projekt si dhe në një sërë projektesh të tjera në këtë rajon dhe në të gjithë Shqipërinë.

Gjithashtu falenderojmë dhe për kontributin aktiv të ekspertëve nga fusha të ndryshme në përgatitjen e këtij plan veprimi.

Domosdoshmëria e këtij projekti u vërtetua dhe nga koha ku gjatë vitit 2010, zona e Nën-Shkodrës u përmbyt dhe tre herë të tjera ku përmbytja e Dhjetorit 2010 ishte edhe më e madhe në përmasa sesa ajo e Janarit.

Duke shpresuar se ky publikim do të ndihmojë aktorët vendorë në përballimin me sukses të situatave të ngjashme në të ardhmen, jemi të hapur për çdo kontribut apo sugjerim në përmirësimin e këtij plani.

6


7


1. PËRMBLEDHJA E PËRGJITHSHME

Fusha e Nënshkodrës është pjesë e ultësirës së Shkodrës e vendosur në juglindje të saj, midis qytetit të Shkodrës në veri dhe atij të Lezhës në jug dhe zë një sipërfaqe 638 km2, (ose 63 800 ha). Për nga origjina fusha e Nënshkodrës përfaqëson një territor fundosjesh tektonike intensive që shprehet në struktura grabenore të reja si ato të Zadrimës, torovicës, Velipojës, që janë mbushur me depozitime kryesisht aluvionale të kuaternarit, duke u bërë shkak tjetër i modelimit dhe formimit të fushave të mësipërme. Megjithëse territori është kryesisht fushor, ai paraqitet më i lagësht se pjesa tjetër e ultësirës Perëndimore, dhe mbi mesataren e Shqipërisë. Zona e Nënshkodrës, liqeni i Shkodrës, pjesa e fundore e Lumit Drin dhe Delta e Bunës së bashku me Lagunën e Vilunit, kënetat, moçalishtet dhe rrjetin e kanaleve lidhëse, përbëjne një kompleks ekosistemesh të tokave të lagështa (wetland) nga më të rëndësishmit dhe interesantet, jo vetëm për Detin Adriatik, por për të gjithë zonën e Mesdheut.

Zona e ulët e Shkodrës përmbledh në vetvete një tërësi ujore origjinale, ujërat e së cilës gravitojnë e konvergojnë në Jug, Jug-Perëndim të qytetit me ndikim të jashtëzakonshëm në planin hidrologjik, ekologjik dhe në përgjithësi me vlera të gjithanshme shkencore e aplikative. Ngjarjet e jashtëzakonshme të përmbytjeve të Janarit dhe Dhjetorit 2010 në zonën e ulët fushore të Nën-Shkodrës dhe pjesërisht të qytetit të Shkodrës, ishin rrjedhojë së pari e reshjeve të shumta e të vazhdueshme dhe e temperaturave të larta jo të zakonshme për muajt e dimrit (deri 15-170C) që shkrinë dhe dëborën e rënë, por edhe nga shkarkimi i detyruar i ujërave të shumta nga tunelet e hEC-eve, meqenëse nivelet e liqenit ishin të tejmbushura deri përtej kuotave maksimale të lejuara.

Kjo zonë është dendësisht e populluar ndërkohë që pjesa më e madhe e fuqisë punëtore janë të punësuar në sektorin privat si bujqësi, njësi tregtare dhe ndërtim etj., tokat e Nënshkodrës janë të përshtatshme për zhvillimin e bujqësisë me bimët e arave (drithëra, foragjere, perime, por edhe pemtaria, vreshtaria, ulliri dhe bimët mjeksore). tokat në zonën e Nënshkodrës konsiderohen me rrezik të lartë nga erozioni i cili llogaritet në rreth 15-20 ton/ha/vit.

Furnizimi me ujë në komunat e Nën-Shkodrës sigurohet përmes rrjetit të ujësjellësave dhe puseve të shpimit. Në situatat e përmbytjeve ndodh shpesh që ujit të ndotet.

Gjatë 20 vjetëve të fundit ka pasur një përmirësim të ndjeshëm të rrjetit rrugor, ndërkohë që janë më të vogla investimet në fusha të tjera të infrastrukturës.

Problematika e këtyre zonave është e shumëllojshme por ndër çështjet kryesore që kanë ndikim dhe në përmbytjet e vazhdueshme mund të përmendim (i) problemet me shtratin e lumit Buna, (ii) dëmtimi dhe mosfunksionimi i sistemit të kullimit, (iii) mungesa e ujit të pijshëm, (iv) përmbytjet e tokave bujqësore etj.

Këto problematika komplekse që kanë një ndikim shumëplanësh në zonë kërkojnë gjithashtu dhe zgjidhje komplekse ku mund të përmendim: (i) ndërtimin e argjinaturave mbrojtëse dhe thellimin e shtratit të lumit Bunë, (ii) pastrimin e kanaleve kulluese parësore , dytësore dhe tretësore, (iii) ndërtimin e ujësjellësave në zonat e nevojshme etj.

Siç del qartë nga ky plan veprimi, për të evituar sa më shumë dëmet e shkaktuara nga përmbytjet e vazhdueshme kërkohen investime të konsiderueshme afatshkurtra dhe afatgjata.

8


2. ANALIZA E PËRGJITHSHME E SITUATËS DHE PËRSHKRIMI I GJENDJES

2.1. Shtrirja gjeografike, relievi, klima në zonën fushore të Shkodrës me fokus kryesor komunat Dajç, Velipojë, Ana e Malit, Bushat dhe Rrethina

Shtrirja Gjeografike

Fusha e Nënshkodrës është pjesë e ultësirës së Shkodrës e vendosur në juglindje të saj, midis qytetit të Shkodrës në veri dhe atij të Lezhës në jug. Ndryshe quhet dhe ultësira e Nënshkodrës ose dhe fusha midis Shkodrës dhe Lezhës. Ajo shtrihet në Jug-Perëndim deri në detin Adriatik, në Veri-Lindje deri në malësinë Pukë-Mirditë dhe në skajin Veri-Perëndimor të vargjeve të Skënderbeut. Krahas fushës së mirëfilltë që mbizotëron dhe i jep tiparet e saj karakteristike si zonë e ulët, në të bëjnë pjesë dhe një sistem kodrash, që shtrihen në mesin dhe periferinë e saj. Pjesa fushore fillon që nga niveli i detit (Velipojë) deri në 17 m dhe pjesa më e madhe (rreth 80%) ka lartësi 0-5 m, ndërsa ajo kodrinore nga 30 m deri në lartësinë maksimale 545 m (Maja e Zezë, mali i Rencit).

Fusha e Nënshkodrës zë një sipërfaqe 638 km2, (ose 63 800 ha). Në të bëjnë pjesë administrativisht disa komuna si ajo e Anës së Malit, Bërdicës, Dajçit, Velipojës, Bushatit, Guri i Zi, hajmelit e pjesërisht ajo e rrethinave e përfaqësuar në këtë fushë vetëm me fshatin Zues dhe me pjesen bregliqenore të Dobraçit. Meqenëse ky plan veprimi ka në fokus komuna e qarkut Shkodër, në këtë rast nuk përfshihen disa komuna të qarkut Lezhë si ato të Zadrimës e torovicës (megjithëse edhe këto i përkasin në fakt gjeografikisht fushës së Nënshkodrës).

Relievi

Për nga origjina fusha e Nënshkodrës përfaqëson një territor fundosjesh tektonike intensive që shprehet në struktura grabenore të reja si ato të Zadrimës, torovicës, Velipojës, që janë mbushur me depozitime kryesisht aluvionale të kuaternarit, duke u bërë një shkak tjetër i modelimit dhe formimit të fushave të mësipërme. Edhe sektorët e tjerë fushorë si ato të Bregut të Bunës (nënkupto këtu të Bërdicës, të Dajçit, dhe të Anës së Malit pra pothuaj krejt territori fushor i Nënshkodrës është vepër e lumenjve Drin dhe Bunë të formuara nga depozitimet e aluvioneve të tyre). uniformitetin e saj e prishin aty-këtu disa kodra me përbërje flishore e gëlqerore me lartësi 30-200 m, që qëndrojnë si dëshmi e mbetjes nga fundosjet e tabanit të fushës së Nënshkodrës. Fushat e formuara nga lumenjtë Drini e Buna kanë një pjerrësi në drejtim Jug-Perëndim me vlera të vogla nga 0% deri në 3% dhe për shkaqe të tjera natyrore por dhe menaxhuese në këtë zonë janë të pranishme përmbytjet.

Klima

tiparet klimatike të Nënshkodrës përcaktohen nga disa faktorë:

a) si pjesë e nënzonës veriore të klimës mesdhetare fushore;

b) shtrirja e saj në skajin Veri-Perëndimor të ultësirës bregdetare dhe hapja e gjerë e saj nga Jug-Perëndimi lejon ndikimin zbutës të detit. Ndërsa nga gryka e Drinit (Vau i Dejës) vjen ndikimi lindor kontinental mbizotërues;

c) relievi mbizotërues pak a shumë i sheshtë i saj

9


tiparet klimatike shprehen dhe në shpërndarjen hapësinore dhe regjimin në kohë të treguesve të elementëve klimatike. Bazuar në mesataret vjetore shumëvjeçare të temperaturave deri në fillim të viteve 90’, vlerat luhaten nga 14.6°C në Dajç të Zadrimës, deri në 16.3°C në Mjedë. Mesatarja e Janarit si muaji më i ftohtë është në vlera që luhaten nga 6.2°C në Bushat në 6.9°C në Mjedë, ndërsa mesatarja e Korrikut si muaji më i ngrohtë shkon nga 23.7°C Dajç të Zadrimës deri në 25.6°C në Mjedë. Velipoja si një fushë e madhe dhe pranë ndikimit të detit ka vlerë të temperaturës mesatare vjetore 15.3°C, dhe muajin më të ftohtë Janarin 6.6°C dhe më të nxehtë Korrikun 24°C.

Në regjimin e reshjeve (element që ndikon drejtpërdrejt dhe në rrjetin hidrografik) ndikojnë:

a) veprimtaria ciklonare në gjysmën e lagësht të vitit dhe ajo anticiklonare në verë, si dhe

b) faktorët lokal që luajnë rol mjaft të rëndësishëm si relievi karakteristik fushor, afërsia me detin, kufizimi nga malet në lindje, bimësia mbizotëruese natyrore dhe agrobiocenoza. Edhe tek veçoritë e reshjeve, ka luhatje në lartësinë mujore, stinore e vjetore të reshjeve, bile çrregullsia e regjimit mesdhetar paraqitet më i theksuar në reshje se sa në temperatura.

Regjimi i çrregullt i reshjeve shprehet qartë në shpërndarjen vjetore, ku në gjysmën e lagësht të vitit (tetor-mars) bie afërsisht 65-70% e sasisë së reshjeve vjetore, ndërsa në gjysmën e ngrohtë të vitit (prill-shtator) bie afërsisht 30-35% e sasisë vjetore.

Stina më e lagësht është dimri me 35% të reshjeve vjetore ku dhjetori është muaji më i lagësht (rreth 15% të reshjeve vjetore). Stina e verës është e thatë me deri 7-10% të reshjeve vjetore bazuar në normën mesatare vjetore për shumëvjeçarin dhe korriku është muaji më i thatë me mesatarisht 2-3% të reshjeve vjetore. Pothuajse e gjithë sasia e reshjeve bie në formë shiu, ndërsa dëbora është dukuri e rrallë në këtë fushë.

Megjithëse territori është kryesisht fushor, ai paraqitet më i lagësht se pjesa tjetër e ultësirës Perëndimore, dhe mbi mesataren e Shqipërisë. Kjo zonë ka intensitet ta lartë reshjesh dhe në periudha të shkurtra kohore. Kështu në Vau i Dejës me 2.10.1949 kanë rënë 398 mm ose në Shkodër me datë 22.09.84 kanë rënë për 6 orë, 305 mm shi. Numri mesatar i ditëve me reshje vit varion nga 96 ditë në vit në Velipojë deri në 121 ditë në vit Dajç të Zadrimës (ditë me reshje në kë vlerësim janë llogaritur ato me deri 10 mm në shi në brenda një dite).

Duhet theksuar se për tiparet e rrjetit ujor në zonën e ulët të Shkodres nuk ndikojnë reshjet që bien direkt këtu, por ato të prejardhura prej rajoneve malore që gravitojnë këtu, qoftë ato të kaskadës së Drinit, si dhe ato jashtë kësaj kaskade (Kiri, Gjadri) dhe të pellgut ujëmbledhës malor të liqenit të Shkodrës.

Fusha e Nënshkodrës është e ndikuar dhe nga erërat që vijnë nga deti si nga Jugu, Jug-Perëndimi e Perëndimi që në përgjithësi e zbusin klimën, e lagështojnë atë dhe sjellin reshje, ashtu si dhe ato që vijnë nga Veri-Lindja e Lindja me nuanca kontinentale e që konsiderohen si erëra të forta e të thata meqë kanë karakter zbritës. Në disa pjesë të zonës si në Vau i Dejës e Zadrimë shpejtësia e erës ka vlera të mëdha. Karakteristike për këtë zonë janë 2 lloj erërash lokale shiroku dhe murlani me karakteristika të ndryshme. Shiroku me drejtim kryesisht Jug-Perëndimor, është erë e lagësht dhe e ngrohtë dhe fuqizon intensitetin e reshjeve në dimër, duke ndikuar negativisht krahas faktorëve të tjerë dhe në rrjedhën e lirë të Bunës. Ndërkohë, murlani paraqitet si një erë e ftohtë, e fortë dhe e thatë dhe vjen nga drejtimi Veri-Lindor.

10


2.2. hidrologjia e ekosistemit Drin-Bunë-Liqen. Luhatjet e nivelit të ujërave, rreziku i përmbytjeveHidrologjia e ekosistemit Liqen-Bunë-Drin

Zona e ulët e Shkodrës përmbledh në vetvete një tërësi ujore origjinale, ujërat e së cilës gravitojnë e konvergojnë në Jug, Jug-Perëndim të qytetit me ndikim të jashtëzakonshëm në planin hidrologjik, ekologjik dhe në përgjithësi me vlera të gjithanshme shkencore e aplikative. Çdo studim për këtë tërësi ujore është i vlefshëm kur llogarit secilin objekt ujor të ndërlidhur me tjetrin (Liqeni i Shkodrës, Drini, Buna) dhe në raste të veçanta edhe Kirin e Gjadrin si pjesë të këtij sistemi.

- tiparet e rrjedhjes ujore dhe potenciali i madh hidrik i kësaj tërësie reflekton patjetër dhe nuk mund të merret i shkëputur nga veçoritë e krejt pellgut ujëmbledhës prej 19 582 km2 brenda e jashtë kufirit të Republikës së Shqipërisë (hSh 1984);

- Kjo tërësi ujore shumë interesante shumë e vlerësuar historikisht edhe nga të huajt, nuk është trajtuar në mënyrën e duhur, prandaj deri tani më shumë është përmendur kur ndodhin situata të jashtëzakonshme hidrometereologjike;

- është fakt i njohur se sot prurjet e ujit në lumin Drin nuk janë vetëm ato natyrore, si ato që ishin para ndërtimit të hEC-eve mbi të. Ato “komandohen” nga liqenet e njëpasnjëshme artificiale ndërtuar përgjatë kaskadës së Drinit, për prodhimin e energjisë elektrike;

- Megjithatë, situata problematike krijohen edhe sot kur është e modifikuar rrjedhja natyrore. Drini, Buna dhe liqeni kanë tipare të përbashkëta në regjimin e prurjeve dhe të niveleve gjë që shprehet edhe nga lakoret e paraqitura në grafikun nr. 1.

Lumi Buna, që del nga liqeni, rreth 32-40% të rrjedhës vjetore e ka gjatë stinës së dimrit, ndërsa në përgjithësi në periudhën e lagësht (tetor-mars) kalon në rrjedhje 78% e rrjedhjes vjetore. Kjo situatë natyrshëm është e tillë dhe në krejt pellgun ujëmbledhës dhe të liqenit të Shkodrës.

Veçori dalluese e rrjetit hidrologjik të liqenit është prania e një pellgu shumë të fuqishëm hidrogjeologjik (nëntokësor), i cili rezulton i tillë nga shkalla e lartë e infiltrimit. Pikërisht ky pellg nëntokësor i fuqishëm, furnizon me ujëra nëntokësore liqenin në tabanin dhe periferinë e tij, duke gravituar nga zonat përreth nëpërmjet burimeve të shumta. Kjo veçori së bashku me reshjet e shumta në pellgun ujëmbledhës që luajnë rolin kryesor si dhe ujërat nëntokësore ndikojnë në vlerat e larta të bilancit (potencialit) ujor të liqenit dhe të krejt tërësisë ujore të Shkodrës.

Ngjarjet e jashtëzakonshme të përmbytjeve të Janarit dhe Dhjetorit 2010 në zonën e ulët fushore të Nënshkodrës dhe pjesërisht në qytetin e Shkodrës, ishin rrjedhojë së pari e reshjeve të shumta e të vazhdueshme si dhe e temperaturave të larta jo të zakonshme për muajt e dimrit (deri 15-170C) që shkrinë dhe dëborën e rënë dhe së dyti e shkarkimit të detyruar të ujërave të shumta nga tunelet e hEC-eve, meqenëse nivelet e liqenit ishin të mbushura përtej kuotave maksimale të lejuara (Shih Shtojcën 1 për hartën e zonave të përmbytura në janar 2010). Kjo situatë u shkaktua nga një kompleks faktorësh që vepruan së bashku, duke shtuar pa dyshim dhe mungesën e kujdesit gjatë periudhës së tranzicionit për një menaxhim bashkëkohor, si dhe ndërhyrjet njerëzore në shtratin e Bunës dhe në periferi të liqenit. Investimet e munguara në 20 vitet e fundit dhe mos zgjidhja e sistemimit të plotë të zonës së Nënshkodrës dhe gjatë 50 vjetëve të regjimit komunist, e ka përkeqësuar gjendjen e regjimit hidrologjik të liqenit dhe lumenjve të kësaj tërësie ujore, duke parë dhe se përmbytjet po vihen re edhe kur nuk ka maksimume historike të reshjeve.

11


Grafiku 1: Grafiku i lakoreve (Nyja hidrografike e Shkodrës)

2.3. Situata demografike në zonën e Nën-Shkodrëstreguesit demografik përbëjnë një instrument të fuqishëm të drejtimit dhe administrimit urban dhe ndërurban, ndërmjet komunave e brenda komunave. Njohja e popullsisë së qytetit dhe komunave, karakteristikat e tyre, njohja e mikropopullatave, dhe e elementeve të administrimit demografik, lidhen ngushtë e reciprocikisht me parametrat e tjerë ekonomik e sociale. Ndërtimi dhe analiza e statistikave jo vetëm ndërmjet zonave, por dhe brenda tyre së bashku me studimin klasik të numrit dhe strukturës së popullsisë është i nevojshëm për marrjen e vendimeve të drejta dhe ndërfutjen e demografisë në administriin politik dhe rregullimin e territorit.

Paraqitja e situatës së fatkeqësive natyrore të shkaktuara nga përmbytjet nuk do të ishte e plotë pa i bërë një analizë demografike këtyre zonave duke identifikuar treguesit demografik të zonës së Nënshkodrës. Rezultatet e paraqitura janë të përmbledhura, ato përfaqesojnë të dhënat më domethënëse dhe japin një pamje të situatës demografike, karakteristikave të ndryshme të popullsisë, bizneseve, furnizimit me ujë, institucioneve arsimore dhe shëndetësore dhe në plotësim të tyre edhe përcaktimin e numrit të bagëtive të cilat janë një nga mjetet bazë të jetesës së banorëve të këtyre zonave. Kjo analize shërben për përcaktimin e hartës së përmbytjeve në zonën e përmendur duke specifikuar zonat me rrezikshmëri më të madhe e deri në ato me rrezikshmëri më të dobët dhe në këtë mënyrë i shërbehet përcaktimit të masave sipas rrezikshmërisë së zonave. Në funksion të realizimit të kësaj analize është hartuar një anketë demografike e cila përmban tematikën e nevojshme për përcaktimin e treguesve të nevojshëm e cila i është shpërndarë të gjitha komunave të përfshira në studim.

Duke iu referuar tabelës së shpërndarjes së popullsisë në Shtojcën 3, në zonën e Nënshkodrës numri i

12


përgjithshëm i banorëve është 84299 me një ndarje gjinore të paraqitur në Grafikun 2.

41807

42492

Femra

Meshkuj

Grafiku 2: Ndarja sipas gjinisë

Numri i familjeve ka ardhur duke u rritur në qendrat e komunave pjesërisht si rezultat i disa lëvizjeve të popullsisë nga zonat më të thella dhe pjesërisht si rezultat i konceptimit të mënyrës së re të jetesës dhe i krijimit të familjeve të reja. Mesatarisht një familje në këtë zonë përbëhet nga 4-6 anëtarë.

Familjet me 4-6 anëtarë rezulton që brenda 5 viteve të fundit të jenë rritur në një masë prej 15% në këtë zonë.

Popullsia paraqitet përgjithësisht homogjene sidomos në komunat Bushat, Guri i Zi pasi numri i të ardhurve është relativisht i vogël. Pjesa e banorëve që kanë ardhur u përket dy periudhave të ndryshme. Pjesa më e madhe e tyre kanë ardhur në kohën e ndërtimit të hidrocentraleve (zhvendosje nga përmbytja e tokës nga liqenet e hidrocentraleve) dhe një pjesë e vogël pas viteve 90-të. Banorët e ardhur kanë rritur larminë e kulturave, dhe duhet theksuar që bashkëjetesa është e shkëlqyer.

Në disa komuna si p.sh Velipojë e Bërdicë popullsia është heterogjene e ardhur në kohë të ndryshme dhe nga zona të ndryshme të periferisë së Qarkut. Në këtë zonë bashkëjetojnë harmonishëm kulturat e zonës së Malësisë së Mbishkodrës, të Zadrimës, Malësisë së Dukagjinit dhe asaj të Mirditës. Jeta e përbashkët ekonomike e sociale ka ndikuar në përzierjen e elementëve të kulturave të ndryshme. Megjithatë, në ceremonitë familjare e fetare, veshje, mënyrën e jetesës në familje, të folurën (nëndialektet), dallohen dukshëm elementët specifikë të secilës kulturë. Aktivitetet kryesore ekonomike të popullsisë së zonës së ulët të Shkodrës janë bujqësia, blegtoria dhe në vitet e fundit ndërtimi, turizmi familjar dhe agroturizmi. Problematika kryesore e popullsisë së ardhur në këto zona është fakti se kjo popullsi ka krijuar probleme duke prishur strukturën demografike për shkak se kanë ngritur vendbanimet e tyre në vende jo të përshtatshme për jetese (në zonat më të rrezikuara nga përmbytjet), dhe në rast e nevojës së evakuimit të tyre, problematike ka qenë edhe akomodimi i tyre pranë mjediseve të ofruara nga shteti si konvikte etj. Banorët vendas nuk e kanë këtë problem pasi ato janë strehuar pranë të afërmve të tyre në rastet e përmbytjeve. Si shembull mund të përmendim në rastin e komunës Guri i Zi, ku Lagja Kasape ka në

13


përbërjen e vet mbi 90 %, popullsi të ardhur nga zonat malore, kryesisht nga Puka. 30 % e të ardhurve janë përqendruar pikërisht në këtë lagje.

Familje e ardhura kanë këto specifikat:

- Janë në gjendje ekonomike më të keqe se mesatarja e zonës;

- Kanë probleme të mungesës së tokës bujqësore dhe jetojnë kryesisht me të ardhurat që sjell emigracioni;

- Kanë përqindje më të lartë të moshuarish (kjo për shkak se të rinjtë janë në emigracion);

- Jetojnë në zona që kanë probleme urbanizimi, të mungesës së rrugëve, kanalizimeve etj;

- Nuk kanë pasur përvoja përmbytjesh, janë më të papërgatitur për t’u orientuar dhe për përballimin e situatave te tilla; dhe

- Kanë ndjesinë se janë të diferencuar dhe shërbimi i ofruar nuk është i asaj cilësie që u jepet popullsisë autoktone.

Në situatën e përmbytjeve dhjetor 2010 u evakuuan rreth 2 674 familje, u përmbytën 24 440 shtëpi dhe 4 240 të tjera ishin të rrethuara nga uji.

Duke iu referuar nivelit arsimor të banorëve theksojmë se është rritur numri i banorëve me arsim të lartë por vendin kryesor e zë niveli i mesëm arsimor. Ndër profesionet e banorëve me arsim të lartë më të shumtë janë mësues, veterinerë, agronomë, zooteknikë dhe shumë pak inxhinierë dhe ekonomistë. Ndërkohë që Komunat duhet të drejtojnë vëmendjen e të rinjve drejt arsimimit.

Punësimi

Në komunat e zonës së ulët të Shkodrës nuk gjejmë të dhëna të sakta në lidhje me punësimin e banorëve.

Pjesa më e madhe janë të punësuar në sektorin privat si bujqësi, njësi tregtare dhe ndërtim etj., dhe të paregjistruar si punëkërkues aktivë në zyrat e punës. Përsa i takon trajtimit me ndihmë ekonomike kemi:

- Në komunën Velipojë përfitojnë ndihmë ekonomike 247 familje (12% e popullsisë), ku 172 trajtohen për paaftësi dhe 75 me ndihmë sociale;

- Në komunën Guri i Zi trajtohen me ndihmë ekonomike 460 familje dhe numri i invalidëve të punës është 279;

- Në komunën e Dajçit 28 familje marrin ndihmë ekonomike; rreth 170 persona handikapatë, invalidë etj;

- Në komunën e Ana e Malit janë 150 familje që trajtohen me ndihmë ekonomike; dhe

- Në komunën Bërdicë trajtohen me ndihmë ekonomike rreth 103 familje.

Arsimi

Në komunën Bushat gjenden 10 kopshte fëmijësh, 13 shkolla fillore, 8 shkolla 9-vjeçare, 2 shkolla të mesme me një staf arsimor me 185 vetë. Zona ka një traditë të mirë në arsim dhe një numër i

14


konsiderueshëm personash janë arsimuar nga kjo zonë.

Komuna e Velipojës ka 2 shkolla 9 vjeçare dhe 4 shkolla fillore. Numri i nxënësve të shkollës është 1119, nga të cilët 177 janë nxënës të shkollës së mesme.

Komuna Ana e Malit ka 1 shkollë të mesme dhe 5 shkolla 9-vjeçare në të cilat japin mësim 73 mësues dhe mësojnë 1 085 nxënës. të gjitha shkollat janë dëmtuar nga përmbytjet.

Komuna Bërdicë ka 4 shkolla 9-vjeçare, 1 shkollë fillore dhe 2 shkolla të mesme ku njëra është në fshatin Bërdicë e Madhe dhe një shkollë e Mesme Profesionale në fshatin trush. Numri i nxënësve që frekuentojnë shkollën është 1 240. të gjitha shkollat janë përmbytur dhe dëmtuar në situatën e dhjetorit 2010.

Komuna e Dajçit ka 8 shkolla nga të cilat 4 janë dëmtuar rëndë nga përmbytjet. Komuna ka edhe 4 kopshte të vendosura në fshatrat Dajç, Samrisht, Pentar dhe Shirq.

Komuna e Gurit të Zi ka një shkollë të mesme të bashkuar (cikli fillor – 9 vjeçar dhe të mesëm) në Gur të Zi, shkolla 9 vjeçare në Juban, Rrenc, Vukatanë, Rragam, Kuç, Sheldi (me klasa kolektive), Mazrrek (me klasa kolektive), dhe Shpor (fillore me klasa kolektive).

Gjendja e shkollave përgjithësisht është e mirë, problem mbetet shkolla e Vukatanit (ka 4 mjedise, është akorduar fondi për shkollë të re) dhe në Kuç ka 2 mjedise shkollash të ndara dhe jashtë parametrave të duhur, ndërkohë që pritet që të alokohen fonde për ndërtimin e një shkolle të re.

Burimet e të ardhurave dhe zhvillimi i biznesit

Industria e lehtë dhe ushqimore përfaqësohet nga dy fabrika mielli dhe një fabrikë për prodhimet plastike. Gjithashtu, funksionojnë shumë punishte të punimit të drurit, aluminit, mermereve, inerteve, si dhe punishte të përpunimit të qumështit dhe nën produkteve të tij.

Degët e tjera, si tregtia, artizanati dhe shërbimet kanë marrë zhvillim këto kohët e fundit. Në 2007, numërohen 165 subjekte private, persona juridikë e fizikë, nga të cilët në tregti 102 subjekte, në prodhim 27 subjekte, në shërbime 36 subjekte, etj. Në fshatin Melgush, është ngritur një treg i madh fruta-perimesh që mbulon jo vetëm zonën, por dhe më gjerë.

15


Në tabelën 1 dhe 2, jepen të detajuar bizneset që ushtrojnë aktivitetin respektivisht në komunat Bushat, dhe Velipojë.

tab.1 Nr Lloji i aktivitetit Numri1 tregëtim me pakicë 302 tregëtim materiale ndërtimi 123 tregëtim karburanti 94 tregëtim gazi 25 Bar –restorant 316 Baxho 197 Punime duralumini 28 Punime druri 49 Furrë buke 210 Prodhim fidanë 211 Prodhim inerte 312 Prodhim plastmasi 113 Fabrikë bluarje 214 Farmaci 415 Farmaci Veterinare 116 Dentist 317 Ndërmarrje ndërtimi 218 Servis automjetesh 819 Autoshkolla 320 Salla lojrash 121 Parukeri 522 Fushë minifutbolli 223 Rrobaqepës 124 Shërbime interneti 125 transferta parash 126 transport udhëtarësh 1027 telefoni fikse 128 hoteleri 229 Shërbime të ndryshme 16

total 180

Sipas evidentimit të Komunës Velipojë për degën e tatimeve në fshatin Velipojë gjenden 95 hotele, të cila veprojnë si biznese më vete dhe janë një burim i mirë të ardhurash për pronarët e tyre. Ata janë të palicensuar e si rrjedhojë komuna ka kërkuar një licensim provizor nga dega e tatim-taksave. Numri i dhomave të tyre luhatet nga 6 në 30.

tab. 2Nr Lloji i aktivitetit Numri1 Prodhime inerte 42 Materiale ndërtimi 33 tregti me pakicë 214 Karburant 45 Punime duralumini 26 Baxho 37 Bilardo 18 tregti gazi 19 Bar-bufe 1010 Furrë buke 111 oficinë 212 Farmaci 113 Firmë ndërtimi 114 Parukeri 115 Punime druri 116 Fushë minifutboll 117 Byrektore 218 Bar-restorant 10

total 69

16


Në Komunën e Dajçit ka rreth 71 biznese, ndërsa në Komunën e Gurit të Zi, biznese janë:

të regjistruar:

Biznese të mëdha: 15 (në zonën e rrezikut të përmbytjeve 5)

Biznese të vogla: 55 (në zonën e rrezikut të përmbytjeve 12).

të paregjistruar:

Biznese të mëdha: 0

Biznese të vogla: 45 (në zonën e rrezikuar të përmbytjeve 32).

Këtu nuk janë përfshirë bizneset e zhvillimit bujqësor dhe blegtoral që janë aktualisht brenda zonës së rrezikuar të përmbytjeve. Në këtë kategori mund të futen 52 familje që kanë mbi 5 krerë gjedhë (lopë qumështi) dhe 22 familje të tjera që kanë sera diellore në sipërfaqe mbi 1000 m2 (gjithsej 3.2 ha sera diellore) dhe kanë si burim kryesor jetese të ardhurat nga këto sektorë.

Në komunën e Bërdicës ka rreth 107 biznese të cilat përfaqësohen nga dyqane, mjediset e punës etj.

Rreth 70 % e këtyre bizneseve rrezikohen nga përmbytjet.

Furnizimi me ujë të pijshëm

Në komunën e Gurit të Zi, uji i pijshëm sigurohet nëpërmjet puseve të shpimit. Për këtë qëllim, përdoren tuba çeliku në thellësi 4-6 m ku ndeshen dhe ujërat nëntokësore dhe uji nxirret me pompa thithëse. Ky ujë përdoret edhe si ujë teknologjik dhe për ujitje. Në rast përmbytjesh uji i nxjerrë në këtë mënyrë rezulton i rrezikshëm dhe i papërdorshëm për pirje.

Në komunën e Dajçit nga 11 fshatra që ka komuna 4 fshatra furnizohen me rrjetin e ujësjellësit. Numri i banorëve që furnizohen me ujë të pijshëm nga ujësjellësi përfaqëson 15% të popullsisë totale të komunës. Rreth 85% e popullsisë furnizohen me ujë të pijshëm nga shpimet individuale, të cilat nuk garantojnë cilësinë e duhur për konsumim.

Furnizimi me ujë të pijshëm në komunën Bërdicë kryhet nëpërmjet rrjetit të ujësjellësit për pesë fshatra, përjashtuar fshatin trush i cili përbën 38 % të komunës si nga shtrirja gjeografike ashtu dhe nga numri i banorëve.

Komuna Ana e Malit ka një mungesë të ujit të pijshëm për fshatrat Shtuf, Goricë, Fshati i Ri në Alimetaj, Dodaj dhe Muriqan. Ka një gjendje jo normale të sistemit ekzistues të furnizmit me ujë të pijshëm. Një problematikë shumë e madhe kjo që kërkon një zgjidhje që mund të jetë dhe ndërtimi i 4 ujësjellësave të furnizimit me ujë të pijshëm.

Komuna Bushat furnizon me ujë të pijshëm fshatrat e mëposhtme: Bushat, Shkjez, Ranxa, Mali i Jushit, Melgushë, Barbullush, Kukël dhe hoten. Secili fshat e siguron sasinë e ujit brenda territorit të tij. Në të gjithë fshatrat e sipërpërmendur, furnizimi bëhet me ngritje mekanike me anë të pompave elektrike. Përmirësimi i furnizimit me ujë të pijshëm dhe i ndërtimit të infrastrukturës, përmirësimi i treguesve të ndryshëm të furnizimit me ujë të banorëve lidhur me sasinë e shpërndarë dhe kontrollin e parametrave

17


ka ardhur si rezultat i një projekti të mbështetur nga Qeveria Austriake. Si rrjedhojë janë përmirësuar dhe treguesit ekonomiko-financiarë.

të dhëna më të detajuara në lidhje me disa nga treguesit teknik të ujësjellësave në komunën Bushat janë paraqitur në Shtojcën 4.

Vlen të theksohet se ujësjellësat janë përqendruar në fshatrat që nuk kanë pasur mundësi të vetë furnizohen. Një pjesë e mirë e familjeve të komunës kanë bërë shpime individuale mbasi zona e lejon këtë mundësi, meqë është e pasur me ujëra nëntokësorë. thellësia mesatare e këtyre shpimeve është 10-12 metra. Në zona të veçanta del ujë edhe në thellësinë 5-6 metra, por për arsye higjenike uji merret në thellësinë 10-12 metra. Për të vlerësuar cilësinë e ujit, komuna planifikon të organizojë kryerjen e analizave të këtyre shpimeve për të vlerësuar cilësinë e tyre në dobi të ruajtjes së shëndetit të banorëve.

Furnizimi me ujë për Komunën Velipojë bëhet nga fshati trush, nga një largësi prej 12 km. Rrjeti i ujësjellësit është me sistem pompash me ngritje mekanike, sistem depozitimi dhe sistem me rrjedhje të lirë. Stacioni i ujësjellësit trush ka 4 pompa vertikale dhe 1 horizontale. Komuna ka dy sisteme ujësjellësi, njëri furnizon fshatin Mali Kolaj dhe tjetri fshatrat e tjera të komunës.

Situata e furnizimit me ujë është përmirësuar, pasi në disa fshatra ka përfunduar faza e dytë e ujësjellësit. Megjithatë cilësia e ujit lë akoma për të dëshiruar, pasi rrjeti vazhdon të jetë shumë i amortizuar.

Gjendja e infrastrukturës

Njësitë vendore në dy dekadat e fundit i kanë fokusuar investimet e tyre kryesisht në përmirësimin e rrjetit rrugor. Ky ka qenë prioriteti kryesor i pushtetit vendor, nisur nga gjendja e trashëguar dhe nga zhvillimet e mëdha urbane me të cilat janë ndeshur njësitë vendore në Shqipëri. Infrastruktura rrugore në të gjithë zonën ka pasur përmirësime të dukshme gjatë viteve të fundit. Megjithatë, ajo akoma nuk ka arritur në nivelin që të plotësojë plotësisht nevojat e komunitetit dhe t’i përgjigjet situatave të fatkeqësive natyrore.

Krahas përmirësimit fizik, në shumë akse janë përmirësuar edhe parametra të tjerë duke rritur kapacitetin kalues të tyre për automjete, numri të cilave rritet nga viti në vit (shih Shtojcën 2 për detajet e rrjetit rrugor në zonën e Nën-Shkodrës).

Komuna e Gurit të Zi ka këto probleme në infrastrukturën rrugore: aktualisht rruga e fshatit Kuç (e cila përfshin lagjen Kasape) është jashtëzakonisht e amortizuar dhe janë alokuar fonde për një rrugë të re. Rrugët e brendshme të lagjeve dhe të parcelave mbeten problem.

Gjithashtu rruga e fshatit Vukatanë – paralel me hekurudhën - (përfshirë lagjen Metush) është jashtëzakonisht e amortizuar dhe janë alokuar fonde për ndërtimin e një rruge me standarde bashkëkohore. Mbetet problem dhe 1 km rrugë që lidh lagjen Metush me rrugën e re.

Rrugët komunale në komunën e Dajçit që lidhin qendrën e komunës me qendrën e fshatit janë thuajse të asfaltuara. Në 11 fshatra vetëm dy fshatra kanë të lidhur pjesërisht qendrën e tyre me qendrën e komunës me rrugë të asfaltuar i.e. jo e gjithë gjatësia e rrugës është e asfaltuar, ndërsa 9 fshatrat e tjerë e kanë të lidhur me rrugë të asfaltuar qendrën e fshatit me qendrën e komunës.

Në komunën Bushat kalojnë disa rrugë kombëtare të cilat mirëmbahen nga Zyra e Shërbimeve e cila, në funksion të kësaj pune, ka një kamion vetëshkarkues 10 tonësh dhe një fadromë. Kryesisht në këto rrugë është hedhur zhavorr, si dhe janë pastruar kanalet nga shkurret dhe mbetjet e ndryshme. Kjo mënyrë mirëmbajtjeje nuk është efektive, sepse sa herë bie shi, zhavorri formon gropa dhe kërkon

18


ndërhyrje të menjëhershme. Me asfalt janë të shtruara rrugët në fshatrat Stajkë dhe Kosmaç. Brenda një kohe të shkurtër do të shtrohen me asfalt dhe disa rrugë në fshatrat e tjerë.Rruga kombëtare hyn dhe në Plazhin e Velipojës. Sipas konceptit të mëparshëm të një plazhi pak të frekuentuar dhe me numër të kufizuar ndërtimesh, para pallateve ka një lulishte dhe një shesh me përmasa 30X800 m i cili funksionon si shëtitore. Nga qendra e plazhit për tek hidrovori i Vilunit ka një rrugë që të nxjerr në breg të kënetës së Vilunit për të shkuar në fshatin Rrjoll, përmes një ure vetëm për këmbësorë. Ndërtimet e pakontrolluara dhe mungesa e zbatimit të planit të zhvillimit të plazhit, kanë bërë që rrugët hyrëse për në plazh si dhe rrugët e brendshme që lidhin qendrën e plazhit ose rrugën kombëtare me hotelet, janë të vështira për t’u përshkuar dhe mirëmbajtur. Ndaj mund të thuhet se mungon rrjeti rrugor i komunikimit në territorin e plazhit, rrugët e brendshme janë të shkatërruara dhe në ditët me shi bëhen pothuajse të pakalueshme.

Në komunën Ana e Malit kemi 13.2 km rrugë nacionale, 5.5 km rrugë rurale të asfaltuara, 17 km rrugë të paasfaltuara kryesore, 20 km rrugë të brendshme të pashtruara dhe pa mirëmbajtje, ndërsa në Komunën Bërdicë situata e infrastrukturës është dëmtuar më tepër si pasojë e përmbytjeve sistematike të kësaj zone.

Mundësitë e evakuimit në situatën e përmbytjeveEvakuimi i banorëve në komunën Dajç kryesisht bëhet brenda komunës në fshatrat Pentar, Suka dhe Samrish i Ri, ku ka terrene të ngritura që shërbejnë për evakuimin e bagëtive dhe njerëzit qëndrojnë tek familjet e këtyre fshatrave. Një pjesë tjetër e banorëve, kryesisht familjet që nuk kanë bagëti apo pleqtë, femijët e gratë lëvizin në drejtim të konvikteve në qytet. Fshati Darragjat ka tendencë për t’u evakuuar në Bërdicë pasi është afër dhe ka mundësi për të evakuuar bagëtitë.Duhet të funksionojnë skema të parapërgatitura për raste evakuimi. Me shumë efektivitet kanë rezultuar përdorimi i 2-4 lundrave metalike për transportin e njerëzve, të cilat janë siguruar nëpërmjet subjekteve private nga ana e Komunës.Me efektivitet ka rezultuar dhe përdorimi i mjete lmotorrike (kamiona të lartë) për transportimin e tyre.Duhet të sigurohen struktura pritëse dhe akomoduese të parapërgatitura dhe të menaxhuara nga pushteti vendor. Me interes do të ishte përshtatja dhe përdorimi i reparteve ushtarake ose strukturave të reja. Pushteti vendor duhet të mbajë përgjegjësi për menaxhimin e përgjithshëm të situatës që nga transporti nga zona e rrezikut për tek strehimi, furnizimi me ushqime, veshmbathje, bazë ushqimore etj. Kjo rrit efektivitetin në punë, efiçencën e shpenzimeve dhe minimizon rastet e abuzimeve dhe te subjektivizmave.Për një situatë të ngjashme me atë të dhjetorit 2010, në rastin e komunës Guri i Zi mund të kërkohet punësimi i rreth 20 forcave të afta për punë, për periudhën e emergjencës dhe 2-3 persona me kohë të plotë për njohjen dhe parandalimin e këtyre situatave.

2.4. Situata e tokave, bujqësia dhe pyjet

Tokat

Në përgjithësi, tokat e Nënshkodrës janë të përshtatshme për zhvillimin e bujqësisë me bimët e arave (drithëra, foragjere, perime, por edhe pemëtaria, vreshtaria, ulliri dhe bimët mjekësore). tokat në këtë zonë janë me një pjerrësi 0-5 %, me ujëra nëntokësore afër sipërfaqes dhe të predispozuara ndaj përmbytjeve dhe ndryshimit të cilësive fizike dhe kimike. Në oblikë, Dajç, Guri i Zi dhe Bushat, dominojnë tokat aluvionale, të cilat pas përmbytjeve kërkojnë një punë të veçantë për rehabilitimin e tyre. Fusha

19


e Nënshkodrës ndërtohet nga depozitime të përziera ranore, deltina dhe gëlqerore që janë depozituar nga prurjet e lumenjve dhe ujëra nëntokësore afër sipërfaqes. Nisur nga kjo përbërje nevojitet që të përdoren teknologji të punimeve dhe praktika bujqësore të diferencuara dhe ulja e nivelit të ujërave nëpërmjet thellimit dhe pastrimit të sistemit të kullimit.

Në përputhje me klasifikimin kombëtar të tokave, ndeshen sipërfaqe të kufizuara të tipit të kafejta malore në Bushat, Gurin e Zi dhe oblikë dhe sipërfaqe të kufizuara toka të tipit të kafejta livadhore në Bushat. Në të gjitha komunat (Bushat, Guri i Zi, Ana e Malit dhe Dajç) dominojnë tokat aluvionale. Në komunën Dajç këto toka zënë rreth 70 % të sipërfaqes të tokës bujqësore. tokat aluvionale janë shumë të përshtatshme për shumicën e kulturave bujqësore. Në përputhje me klasifikimin ndërkombëtar, në këtë zonë, ndeshen tipet fluvisol, cambisol, arenosole, gleysol. Çdo tip i tokës është e përshtatshme për një grup të kulturave bujqësore dhe kërkojnë të zbatohen masa dhe praktika bujqësore të diferencuara.

Në Velipojë mbizotërojnë tokat livadhore të hinjta kafe (LhK). Këto janë toka me horizont të mesëm dhe të cekëta dhe me përbërje mekanike subargjilore të rëndë dhe të mesme të cilat gjatë stinës së verës çahen në sipërfaqe. Në këto toka, në kushtet e mungesës të kullimit, intensifikohen proceset e moçalizimit dhe kripëzimit, pra përkeqësimi i cilësive fizike dhe kimike të tokës.

Nga verifikimi në terren dhe vrojtimi i vetë komunave, si pasojë e përmbytjeve në të gjithë zonën, ka probleme me erozionin sipërfaqësor dhe gërryerjet në komunat Guri i Zi, Bërdicë dhe fshatin Shirq, si dhe gërryerje të brigjeve të lumit Buna në komunat Ana e Malit dhe Dajç. Bregdeti i Velipojës ka probleme nga mbushja me sediment dhe dëmtimi i strukturave mbrojtëse dhe gërryerja. Nga përllogaritja e humbjes së tokës duke përdorur ekuacionin universal të humbjes së tokës, rezulton se rreziku potencial i humbjes së tokës nga erozioni në zonën e Nënshkodrës varion në kufijtë 15-20 ton/ha/vit dhe nga kjo vlerë përmbytjet vjetore ndikojnë në rreth 3-5 ton/ha, përfshirë edhe humbjen e tokës nga brigjet e lumenjve. Në këtë zonë dominojnë tokat me strukturë rano-argjilore-lumore.

Në pikëpamjen hidrografike, zona përshkohet nga lumi Buna, i cili duke filluar nga ujërat e liqenit të Shkodrës, bashkohet me lumin Drin dhe si pasojë përbën një rrezik të vazhdueshëm të përmbytjes të tokave të kësaj zone si dhe ndikon në cilësitë e tokave bujqësore. Në këtë konteks, kullimi i tokave është një nga kërkesat kryesore për sigurimin e parametrave të tokës për një prodhim bujqësor të qëndrueshëm. Niveli i ujërave nëntokësore në afërsi të sipërfaqes dhe mungesa e kullimit ka bërë që në Velipojë rreth 400 ha tokë të jenë të kripëzuara, dhe kjo sipërfaqe ka tendencë të zgjerohet.

Bujqësia

Bujqësia është një nga aktivitetet kryesore për zonën e Nënshkodrës. Nga sipërfaqja e përgjithshme e tokës bujqësore, prej 19 180 ha, toka arë zë 15 795 ha ose 82 % të sipërfaqes të përgjithshme të tokës bujqësore dhe pemtaria 638 ha ose 3.4% të tokës bujqësore. Në sipërfaqen e dru frutorëve 72.8 % të sipërfaqes e zë ulliri, ndërsa vreshtat dhe agrumet 98.9 ha. Rreth 75 ha janë mbjellë me bimë mjekësore. Nga sipërfaqja e tokës arë, mbeten të pakultivuara (djerrë) 2 672 ha ose 17% e sipërfaqes të tokës arë, që është një sipërfaqe e konsiderueshme (Raporti vjetor, Drejtoria Rajonale e Bujqësisë). Gjatë vitit 2010 kjo sipërfaqe është rritur për shkak të përmbytjeve të muajit janar. Niveli i përdorimit dhe kultivimit të tokës bujqësore për vitin 2011, në këtë zonë mund të verifikohet saktësisht gjatë muajit Maj.

Bujqësia në komunat e studiuara, konsiderohet me një zhvillim të paqëndrueshëm dhe shfrytëzimi i kapacitetit prodhues të tokës për nivelin e prodhimit bujqësor është në nivelin 50-60 %, pra bujqësia është pothuajse e pazhvilluar. Në bimët e arave që mbillen në këtë zonë, peshën kryesore e zënë

20


mbjellja e bimëve foragjere, drithërat dhe perimet. Sipërfaqja e tokës arë prej 15 795 ha është kultivuar me: drithëra 4 160 ha (26 %), perime 1 930 ha (12 %), foragjere të njoma 7 000 ha (43 %) dhe patate, fasule duhan 560 ha (3.5 %).

Nga shqyrtimi i nivelit të zhvillimit dhe rezultateve të sektorit të bujqësisë, dalin disa probleme të lidhura edhe me nevojën e përmirësimit të infrastrukturës në bujqësi që mund të çojnë në rritjen e prodhimit dhe rendimentit për njësi të sipërfaqes të cilat janë paraqitur më poshtë:

• Mungesaekullimitdhepërmbytjet e vazhdueshme, shënojnë rendimente30-40%më tëulëta nga kapaciteti prodhues që kanë tokat e kësaj zone në kushtet e aplikimit të praktikave bujqësore normale. Kështu rendimenti i drithërave varion nga 30kv/ha grurë deri në 55 kv/ha misër. Një rendiment më i qëndrueshër arrihet në kulturat e perimeve, që luhaten nga 220-240 kv/ha. Në grupin e perimeve që kultivohen pëfshihen domatet specat, perime të njoma, bostani si dhe perimet e thata. Megjithatë me prodhimin e realizuar për njësi të sipërfaqes, kapaciteti prodhues i tokave të zonës është i shfrytëzuar jo më shumë se 70 %. Prandaj është e nevojshme të përmirësohen më tej praktikat bujqësore dhe infrastruktura në bujqësi. Ajo që është bërë deri tani për rehabilitimin e strukturave të mbrojtjes nga përmbytjet (veçanërisht argjinaturat) është minimale. Sistemi i kullimit duhet të pastrohet çdo vit, ndryshe prodhimi bujqësor do të mbetet në nivele të ulëta.

• Struktura e prodhimit bujqësor, nuk i përgjigjet sa duhet rajonizimit të kulturave sipaspërshtatshmërisë së tokës. Nëse do të zbatohen masat për mbrojtjen nga përmbytjet dhe kullimin e tokave, struktura e mbjelljeve mund të modifikohet dhe të bëhet më efektive. Kështu në tokat aluvionale mund të shtohet mbjellja e fasules, patates dhe misrit. Në tokat kodrinore të komunave, mund të rritet sipërfaqja e vreshtave dhe pemëve frutore. Mbjellja e duhanit gjithashtu mund të zgjerohet. Prodhimi i drithrave, aktualisht arrin vetëm 20-21 mijë ton dhe nuk i përgjigjet kapacitetit prodhues të tokës pasi, për të njëjtën sipërfaqe prodhimi mund të shkojë në 24-25 mijë ton drithra, po të përmirësohet sistemi i kontrollit të farërave dhe i teknologjive të prodhimit, i përdorimit të normave të plehrave, kullimit, ujitjes dhe mbjelljet e hershme.

• Sipërfaqjaekultivimittëperimevenëseramundtë rritet më shumë se sipërfaqja prej 23 ha që ka qenë gjatë viteve të fundit, me qëllim që të rritet eksporti i perimeve dhe i rrushit. Rendimenti i ullirit kg/rrënjë është i ulët përkatësisht në Velipojë 5.5 kg/rrënjë, Dajç 7.3 kg/rrënjë, Guri i Zi ka maksimumin me një rendiment prej 36 kg/rrënjë, Komuna Ana e Malit 14 kg/rrënjë. Prodhimi i ulët i ullirit nuk lidhet shumë me përmbytjet, por për rritjen e prodhimit të ullirit nevojitet pastrimi i ullishteve nga shkurret, punimi dhe plehërimi i tokës dhe bimëve që mund të sjellë një rritje të prodhimit me rreth 30-50 %.

Në Komunën e Bushatit dega kryesore e ekonomisë është bujqësia, e cila ka nivel zhvillimi mbi mesataren e vendit. Fusha është mjaft pjellore, në të janë krijuar ferma të vogla me drejtim bujqësor bleg-toral. Përveç kultivimit të bimëve të arave të shumëllojshme (si në arë dhe në sera), kultivohen vreshtat, drurët frutorë.Ekonomia blegtorale numëron 9 075 krerë gjedhe, 7 045 krerë të imta (dhen, dhi), 4485 krerë derra, 900 krerë njëthundrakë, 62 500 krerë shpendë (pula, pula deti, rosa dhe pata).

21


Blegtoria

Përqëndrimi më të madh i blegtorisë në komunë Velipojë është në fshatrat Ças, Reç i Ri, Mal Kolaj dhe Baks - Rrjoll. Në fshatrat Ças dhe Reç i Ri ka një mbarështrim më të madh të gjedhit, meqë në këto zona kultivohen më shumë foragjeret dhe kultura e misrit për blegtorinë (shih tabelën 3). Ndërsa për fshatrat Mali Kolaj dhe Baks-Rrjoll, mbarështohen më tepër të imtat, dele dhe dhi. Këto fshatra kanë traditë në mbarështimin e dhisë (Mali Kolaj).

tabela 3: Shpërndarja e blegtorisë në raport me fermerët

Fshati Numri i fermerëve Gjedhëtë imta (dhen së bashku me dhi)

Velipoja 330 400 660

Reç i ri 248 315 75

Baksi i Ri 123 170 85

Mali Kolaj 133 177 345

Baks - Rrjoll 91 115 295

Luarz 116 198 50

Pulaj - Plazh 158 150 0

Gomsiqe 233 258 40

Reç Pulaj 84 119 70

Ças 148 185 170

Në territorin e komunës ushtrojnë aktivitet të përpunimit të qumështit katër baxho, të shpërndara në fshatrat Velipojë, Rec Pulaj, Ças, dhe Baks i Ri, që prodhojnë djathin si produkt kryesor dhe gjalpë, gjizë e hirrë si nënprodukte. Ato ushtrojnë aktivitetin e tyre gjatë gjithë vitit, por zotërojnë teknologji të vjetra dhe jo të përshtashme për higjenën dhe kërkesat e tregut.

Gjithashtu, ushtrojnë aktivitet mikroferma të vogla që mbarështojnë të imtat nga 300 deri në 1 000 krerë të imta dele.

Ekonomia blegtorale në Bushat numëron 9 075 krerë gjedhe, 7 045 krerë të imta (dhen, dhi), 4 485 krerë derra, 900 krerë njëthundrakë dhe 62 500 krerë shpendë (pula, pula deti, rosa, pata).

Përsa i përket bujqësisë dhe blegtorisë, komuna Bërdicë ka rreth 2 240 ha tokë bujqësore, ku mesatarisht një familje zotëron 9 dynym tokë bujqësore, në komunën Bërdicë numri i bagëtive është rreth 4 590 krerë lopë, 5 500 krerë dele, 220 kuaj dhe 1800 krerë derra. Mesatarisht një familje në komunën Bërdicë mbarështon 2 krerë lopë.

Në komunën e Dajçit kemi: gjedh 3 655, të imëta - 4 672, derra 3 705, njëthundrakë 221. Mesatarisht një familje ka 2 gjedh dhe 2 derra. Komuna ka një sipërfaqe toke prej 3 600 ha, ku çdo familje ka mesatarisht ka 1 ha tokë.

22


Fshatrat e përmbytur Lopë Dele Një-thundrakë Shpendë Derra*Kuç 536 320 36 1650 0

Guri Zi (Metush) 118 30 6 720 57

Rrenc (Kasape) 87 50 5 1850 81

Vukatane (zona e rrezikuar) 135 40 8 550 0

totali 876 440 55 4770 138

*Përsa i përket numrit të derrave një pjesë e madhe e familjeve mbajnë derra për nevoja familjare deri nga fillimi i dimrit dhe i therin për dimër. Meqenëse anketimi është bërë në fundin e dhjetorit një pjesë e numrit real të derrave duhet marrë me rezerva. Numri është afërsisht dyfish në periudhën prill – nëntor.

Pyjet

Pyjet në këtë zonë zënë sipërfaqe të kufizuara, në krahasim me zonën e lartë të pellgut ujëmbledhës të Drinit. Në këtë zonë pyjet shtrihen në zonën ranore bregdetare, në brigjet e lumenjve Buna dhe Drin. Pyjet shpesh u janë nënshtruar ndërhyrjeve, prerjeve dhe djegieve dhe zona brenda argjinaturave është me bimësi të rrallë. është i nevojshëm pyllëzimi në komunave dhe pyllëzimi i tokave brenda argjinaturave dhe brigjeve të lumenjve Buna dhe Drini, për mbrojtjen nga gërryerjet dhe erozioni. Njëkohësisht përsa kohë nuk janë gjetur burime alternative për ngrohjen e popullsisë prerja e pyjeve ka pak gjasa të reduktohet. Duhet theksuar se hartimi i një planit të menaxhimit të pyjeve është i domosdoshëm duke pasur parasysh se përmirësimi i gjendjes së pyjeve do të bëjë të mundur mbrojtjen e tokës nga erozioni dhe gërryerjet.

2.5. Vlerat e biodiversitetit që përmban zonaPjesa e zonës së Nënshkodrës së bashku me liqenin e Shkodrës është një pjesë mjaft e pasur për nga ana e biodiversitetit.

Liqeni i Shkodrës bën pjesë në Listën e Ramsarit, ndërsa pjesa malazeze ka statusin Park Kombëtar dhe së bashku me Deltën e Bunës janë përfshirë në Listën e Zonave me Rëndësi Globale për Shpendët (IBA), dhe Listën e Zonave të Rëndësishme për Bimët (IPA). Delta e Bunës është përfshirë edhe në Brezin e Gjelbër të Europës.

Liqeni i Shkodrës, pjesa e fundore e Lumit Drin dhe Delta e Bunës së bashku me Lagunën e Vilunit, kënetat, moçalishtet dhe rrjetin e kanaleve lidhëse, përbëjne një kompleks ekosistemesh të tokave të lagështa (wetland) nga më të rëndësishmit dhe interesantët, jo vetëm për Detin Adriatik, por dhe për të gjithë zonën e Mesdheut.

Habitatet

Ky kompleks ligatinor karakterizohet nga një larmi habitatesh mjaft të favorshme për rritjen dhe zhvillimin e një larmie organizmash bimore dhe shtazore.

habitatet kryesore:

• ujëra detare (pjesa e Detit Adriatik, ulqin-Rana e hedhun);

23


• estuarine (Delta e Bunës);

• liqene (liqeni i Shkodrës dhe Liqeni i Shasit);

• lumenj (lumenjtë Drin, Buna, Moraça etj.);

• lagunë (Laguna e Vilunit);

• ligatina dhe këneta përreth sistemit hidrologjik (Domen, Mërtemza, Kriporja e Shtojit, ulqin etj.);

• plazhe ranore (ulqin – Velipojë);

• duna ranore, tokë e kultivuar, livadhe, ishuj (Ada, Ishulli i Franc-Jozef dhe 7 ishuj të vegjël në fillim të Lumit Buna);

• pyje aluvionale të plepit, shelgut e frashërit gjethengushtë;

• pyje mesdhetare;

• ujëra nëntokësore;

• kanale kulluese;

• burime etj.

Kjo larmi habitatesh të paraqitura dhe në hartën nr. 1 është rezultat i veprimit të shumë faktorëve të favorshëm gjeografik, gjeologjik, ekologjik e limnologjik.

Zona e ulët e Qarkut të Shkodrës është zonë ndërkufitare (Shqipëri- Mali i Zi), prandaj vlera natyrore dhe ekologjike e ekosistemeve të lagështa (wetland) ka një rëndësi të veçantë në nivel kombëtar e ndërkombëtar, për më tepër që ato karakterizohen edhe nga një diversitet i lartë ekologjik e biologjik.

Diversitet i lartë ekologjik, i shprehur me një larmi habitatesh, ka bërë të mundur praninë e shumë llojeve të bimëve e kafshëve (shpendë, peshq etj.).

Flora

Flora është mjaft e pasur, bimësia është e zhvilluar dhe është e karakterit mesdhetar. Për këto ekosisteme, njihen rreth 800 lloje bimësh nga 1 900 lloje që ka rajoni i Shkodrës. Nga këto rreth 170 janë lloje hidrofile (ujore) e helofile (moçalore) dhe më pak halofite (të ujërave të kripura).

Në ekosistemet komplekse të deltës së Bunës janë jasur mbi 20 lloje bimësh të rralla dhe të kërcënuara. Disa nga bimët e rralla dhe më karakteristike janë:

1. Arra e ujit (Trapa natans), e rrallë dhe e kërcënuar në shkalle globale, takohet në liqen, Bunë dhe në kanalet e kënetës së Domnit e Velipojës;

2. Marsilia (Marsilea quadrifolia), e rrallë dhe e kërcënuar në shkallë globale, takohet në liqen;

3. hidrokotili (Hydrocotyle vulgaris), e rrallë, takohet në liqen dhe Ishullin e Franc Jozefit;

4. Dushku ose Rrënja (Quercus robur ssp. scutariensis), në rrezik zhdukje, takohet në Rezervat dhe Ishullin e Franc Jozefit;

5. Baldelia (Baldelia ranunculoides), e rrallë, takohet vetëm në Rezervat;

6. Salepi kënetor (Orchis palustris), i rrallë, gjetur në Rezervat dhe Ishullin e Franc Jozefit etj.

24


harta 1. harta e habitateve të Deltës së Bunës

Fauna

Fauna e kësaj zonë është gjithashtu mjaft e larmishme. Ajo përbëhet nga mbi 3 000 lloje kafshësh vertebrore e jo vertebrore, që janë pjesë e grupeve të ndryshme ekologjike, si zoobentos, zooplankton, nekton, shpendë etj.

Në ekosistemet komplekse të deltës së Bunës janë evidentuar mbi 120 lloje kafshësh të rralla dhe të kërcënuara. Disa nga grupet e kafshëve më karakteristike dhe më me interes janë:

- Molusqet mbi 40 lloje, prej të cilëve shumica janë Gastropodë (rreth 30 lloje) dhe më pak Bivalvia (rreth 10 lloje), të cilët takohen midis makrofiteve jo të zhytura dhe notuese, si Theodoxus, Viviparus, Planorbis, Lymnea, Dreissena etj.

- Peshqit , mbi 120 lloje dhe nënlloje, nga të cilet rreth 56 takohen në ujërat e ëmbla, 35 lloje në Lagunën e Vilunit dhe pjesa tjetër janë peshq të ujërave bregdetare.

Peshqit u përkasin kryesisht familjes së krapit, mbi 25 lloje dhe familjes së troftave rreth 10 lloje. Rreth 13 lloje jane migratorë: blini, ngjala, levreku, qefulli i verës e vjeshtës, kubla, shojza etj. Shumë nga këto lloje kanë vlera ekonomike, si krapi, qefujt, ngjala, gjucat, kubla, karasi, levreku, koca, barbuni etj.

- Shpendë ujorë të ndarë në (i) dimërues rreth 60 lloje ku numrin më të madh të tyre e përbëjnë rosat, çapkat, baltakët dhe karabullakët, dhe (ii) folenizues mbi 10 lloje, ku më të pranishëm janë zhytra e vogël, zhytra e madhe, gakthi i vogël, pula e ujit, bajukla, dallandyshja e detit etj.

25


Në pjesën shqiptare janë numëruar deri në 24 000 individë, ndërsa në atë malazeze deri 224 000 individë. Krahas shpendëve ujorë në këto ekosisteme takohen dhe mbi 210 lloje shpendësh jo-ujorë prej të cilëve një pjesë janë dhe dimërues, folenizues, grabitqarë etj.

- Amfibë rreth 10 lloje, ku 3 janë amfibë me bisht dhe 7 pa bisht. Këto jetojnë kryesisht në ujëra të cekëta ose në brigjet e tyre, si bretkosa e leshterikut, bretkosa ballkanike, bretkosa e liqenit, bretkosa e gjelbër, zhaba, tritoni i zakonshëm etj.

- Zvarranikët, rreth 30 lloje, por në ujë jetojnë vetëm rreth 4 lloje: dy breshka (Emys dhe Mauremys) dhe dy gjarpërinj (Natrix).

- Gjitarë, rreth 20 lloje, por e lidhur direkt me ujin është lundërza ose vidra, ndërsa afër brigjeve takohen edhe çakalli, baldosa (vjedulla), derri i egër, kunadhja, dhelpra, lepuri, nuse lala, lakuriq nate, hundëgjati, e në ndonjë rast edhe ariu i murrmë (Maja e Zezë) etj.

Gjendja e biodiversitetit sidomos në vitet e fundit është e përkeqësuar.

Ka ndërhyrje nga ana e njeriut në zonat e mbrojtura me dëmtim të sipërfaqes pyjore përfshirë edhe Rezervatin e Velipojës, si dhe ndërtime hotelesh, shtëpish, betonime në Velipojë, shfrytëzim materialesh inerte në shtratin e lumit Drin dhe Buna. Janë hapur gurore në pjesën e sipërme të Lumit Buna (Shirokë-Zues), si dhe gjueti, peshkim ilegal dhe kullotje intensive edhe brenda zonës më të mbrojtur – Rezervatit të Velipojës.

Si pasojë e këtyre veprimeve ilegale është reduktuar sipërfaqja e zonës së mbrojtur (Velipojë), janë rralluar popullatat e shpendëve dhe gjitarëve, është ulur ndjeshëm numri i llojeve të peshqve dhe sasia e tij, është dëmtuar bimësia drunore etj. Dëmtimet e shkaktuara në këtë zonë në bashkësinë e shumëllojshme të bimëve dhe të kafshëve të rralla e të kërcënuara kanë si faktorin kryesor atë antropologjik.

Kjo pasuri e madhe natyrore e biologjike me vlera shkencore, edukative, praktike, pejsazhore e shlodhëse, rrezikohet çdo ditë për shkak të presionit njerëzor që ushtrohet mbi të, që sjell një shfrytëzim të jashtëzakonshëm dhe të pakontrolluar. Prandaj, duhet theksuar se nuk mjafton dhënia e statusit “Zonë e mbrojtur” por në pajtim me vlerat e saj komplekse duhet të hartohet dhe të zbatohet një strategji për zhvillimin perspektiv dhe integrues të saj me të gjithë rajonin e Shkodrës, Lezhës dhe të ulqinit, çka do të ndihmonte në mënyrë të padiskutueshme në ruajtjen, mbrojtjen, zhvillimin e këtyre vlerave të pazëvendësueshme, si dhe në rritjen ekonomike të komunitetit të zonës.

2.6. Emergjencat civile, statusi aktual

Kuadri ligjor

Ligji për emergjencat civile ka për qëllim:

a) parandalimin, pakësimin dhe riaftësimin nga çdo dëmtim që prek popullatën, gjënë e gjallë, pronën, trashëgiminë kulturore dhe mjedisin nga emergjencat civile;

b) sigurimin e kushteve për institucionet shtetërore, publike e private, për veprimtaritë ekonomike dhe për popullatën, për kalimin nga gjendja normale e jetesës dhe e punës në një situatë emergjente, me

26


humbje sa më të vogla për ruajtjen e rendit, për jetën e njerëzve, për gjënë e gjallë, për pronën, për trashëgiminë kulturore dhe për mjedisin kundër efekteve të një emergjence civile;

c) garantimin e përdorimit të të gjitha burimeve të mundshme të shtetit, me qëllim sigurimin publik, ruajtjen e vazhdueshme të ekonomisë kombëtare, lokalizimin e zonës së emergjencës dhe lehtësimin e pasojave.

Rajoni i Shkodrës është shumë i ekspozuar përballë fatkeqësive natyrore dhe fatkeqësive të tjera që mund të vijnë nga veprimtaria njerëzore. Krahas tërmeteve, vitet e fundit është vënë re se dukuri si përmbytjet, rrëshqitjet e tokës etj. po bëhen më evidente dhe kërkojnë gjithnjë e më tepër vëmendje për të treguar kujdes në parandalimin, përballimin dhe menaxhimin e situatave që mund të dalin jashtë kontrollit.

Për të paraprirë politikat e shtetit shqiptar në fushën e emergjencave civile është hartuar Plani Kombëtar për Emergjencat Civile (PKEC), i cili duke marrë në konsideratë përvojat dhe eksperiencat e ngjashme ka arritur të paraqesë gjithë ciklin e menaxhimit të emergjencave civile.

Planet lokale të menaxhimit të emergjencave civile hartohen në përputhje me PKEC, duke përfshirë veçantitë e njësisë mbi rastet më të mundshme për emergjencë civile të njësisë vendore.

Komunat kanë përgjegjësi për parapërgatitjen, planifikimin dhe operacionet e përgjigjes ndaj situatave emergjente që ndodhin në territorin e tyre. Menaxhimi i emergjencave civile në bashki/komunë, bëhen në përputhje me planet e emergjencave ose planet e gatishmërisë që ato përgatisin dhe përditësojnë periodikisht.

Çdo bashki/komunë, krijon dhe mban një sistem të:

• Njoftimittëhershëmdheinformimittëstrukturavekyç;

• Alarmitdheevakuimittëpopullsisë;

• Skuadrave,grupevedhestrukturavetëtjeraaktivetëpërgatiturapërtëparandaluar,lehtësuardhe për t’u përgjigjur në raste të emergjencave civile;

• Ndërmarrindheadministrojnëaktiviteteterehabilitimitpërzonëneprekurngaemergjenca;

• KomisioniVendoriEmergjencaveCivile(KVEC)ështëpërgjegjëspërhartiminemasavepërparandalimin, lehtësimin, përgatitjen, mbrojtjen dhe përgjigjen ndaj emergjencave civile;

• Siguriminevendstrehimevetëpërkohëshmetësigurta;

• Vlerësiminedëmevedhetënevojave;

• Mbajtjenekushtevehigjenikedukesiguruarfurniziminmeujë,mirëmbajtjenekanalizimeve,dhe kujdesjen për viktimat;

• BashkërendimindhembështetjenpërgrupeteKërkim-Shpëtimitdhetëvullnetarëve.

• Çështjetëtjeraqëkanëpërqëllimpërgjigjenefektivendajsituatëssëemergjencëscivile.

Nga pikëpamja juridike sipas nenit 2 të ligjit nr. 8 756, datë 26.3.2001 “Për emergjencat civile” i amen-

duar me ligjin nr. 10 137, datë 11.5.2009 “Për disa ndryshime në legjislacionin në fuqi për licencat, autorizimet dhe lejet në Repub-likën e Shqipërisë”; Emergjencë

civile është një situatë e shkaktuar nga faktorë natyrorë, ekologjikë,

industrialë, socialë, veprime terroriste, veprime ushtarake (në

gjendje lufte), të cilat sjellin dëme të menjëhershme e të rënda për jetën, për shëndetin e popullatës

dhe të gjësë së gjallë, për pasurinë, për trashëgiminë kulturore dhe për

mjedisin

27


Sipas PKEC në çdo njësi vendore duhet të funksionojë skema e organizimit si më poshtë:

Përshkrimi i situatave të emergjencave

Situatat e emergjencave mund të ndodhin rrallë, por strukturat lokale, rajonale dhe kombëtare duhet të jenë të përgatitura për t’i menaxhuar ato. Çdo njësi vendore duhet të ketë Planin Lokal të Emergjencave Civile i cili mund të rishikohet nisur nga eksperiencat e kaluara nga vetë njësia apo nga njësi të tjera të ngjashme në drejtim të emergjencave civile.

Menaxhimi i mirë i një situate emergjence varet nga disa faktorë dhe kalon nëpër 4 etapat e listuara më poshtë:

a. puna për parandalimin e emergjencave;

b. përgatitja dhe bashkëpunimi;

c. aftësia për të reaguar në një situate emergjence;

d. dalja nga situata.

28


Aktualisht komunat nuk kanë të miratuar një Plan për Menaxhimin e Emergjencave Civile. Deri në muajin janar 2010, njësitë vendore nuk ishin përballur me situata të emergjencës civile shkaktuar nga përmbytjet në përmasa të tilla sa që i gjithë stafi administrativ të kalojë në funksion të emergjencës për një periudhë relativisht të gjatë. Për këtë ngritja e komisionit të emergjencës në komunë dhe komunikimi me shtabin e emergjencës në prefekturë, ishte një eksperiencë e re për njësitë vendore.

Gjatë gjithë vitit njësia vendore realizon ndërhyrje për të përmirësuar gjendjen fizike të infrastrukturave mbrojtëse që parandalojnë përmbytjet si argjinatura, rrjeti kullues etj. Këto ndërhyrje nuk rezultojnë shumë eficente për vetë natyrën komplekse që duhet të kenë këto ndërhyrje, pasi efekti mund të jetë i përqendruar në një njësi vendore, ndërsa shkaku në një tjetër njësi. Gjithashtu vlen të theksohet fakti që këto objekte ndodhen në territorin e njësisë vendore por janë në administrimin e strukturave të tjera. Për këto arsye dhe shumë të tjera, përfshirë mungesën e fondeve lokale, njësitë lokale kontribuojnë pak në parandalimin e emergjencave.

Komuna Dajç në fillim të janarit 2010, kaloi një nga situatat më të rënda të shkaktuar nga përmbytjet. Një vit më parë në këtë komunë ishte ndërtuar zyra me një ndalesë (One stop shop), e cila në fakt nuk kishte parashikuar, apo programuar një situatë të tillë. Megjithatë puna për përballimin e gjendjes së rëndë të krijuar u lehtësua nga kjo zyrë. Duke qenë se informimi i komunitetit është një element shumë i rëndësishëm, njoftimi i banorëve për situatën dhe më pas njoftimi për evakuim duke përzgjedhur familjet më në nevojë, u bë në një kohë të shkurtër. Po kështu u lehtësua komunikimi edhe me strukturat e tjera të emergjencës në prefekturë, me median, bashkëpunimi me kryesitë e fshatrave, monitorimi i procesit të vlerësimit, dokumentimi i ankesave për këtë proces, adresimi i tyre etj.

Skemat që komunat hartojnë për evakuimin e njerëzve dhe të bagëtive, rezultojnë të realizueshme vetëm në një kohë të shkurtër, pasi situatat rëndohen shumë shpejt dhe korridoret e lëvizjeve bllokohen me përkeqësimin e situatës.

Mungesa e eksperiencave të ngjashme, u reflektua edhe në fazën e dytë të përgatitjes dhe bashkëpunimit. Në një situatë shumë komplekse mungesa e të dhënave paraprake për një situatë të tillë mbi numrin e banorëve të rrezikuar, numrin e bagëtive në zonën e rrezikuar, numrin e ndërtesave që rrezikohen nga përmbytja etj.,ka bërë që stafi të shpenzojë kohë dhe energji për të vlerësuar gjendjen. Po kështu bashkëpunimi me mediat, organizata të ndryshme etj. është jo i lehtë pasi në mungesë të një personi kontakti në përgjithësi drejtohet shumë ngarkesë tek titullari.

Përballimi i situatave të tilla është thuajse i pamundur në qoftë se nuk ekziston vullnetarizmi, bashkëpunimi me kryesitë e fshatrave dhe me organizatat humanitare. Në kushtet kur janë mbyllur korridoret tokësore për furnizim dhe korridoret e tjerë janë të kufizuar, komuna përpiqet të aktivizojë mjete private dhe të rinj vullnetare. Në emergjencën e janarit 2010 si eksperiencë e parë kjo skemë rezultoi efikase, por kishte nevojë për t’u planifikuar më qartë dhe për t’u konsoliduar. Bashkëpunimi me forcat e ushtrisë dhe gjithë institucionet e tjera, pavarësisht se ishte në një nivel të kënaqshëm, rezultonte që veprimet i paraprinin vendimeve.

Në fazën e fundit, atë të daljes nga situata emergjente bëhet vlerësimi i dëmeve dhe analiza si një bazë për rimëkëmbjen e zonës. Strukturat e dëmtuara të furnizimit me ujë dhe e mbrojtjes së rrjetit, duhet të riparohen dhe të rikthehen të paktën në të njëjtin standard si përpara përmbytjeve e mundësisht të zhvillohen për të përballuar një përmbytje edhe më të madhe në të ardhmen.

Përmbytjes duhet t’i bëhet një rishikim në nivelin lokal, duke nxjerrë në pah shkaqet, qofshin ato natyrore ose njerëzore, si dhe per mënyrën e drejtimit dhe zhvillimit të operacioneve për përballimin e emergjencës.

29


Mundësitë akomoduese

Akomodimi i të shpërngulurve nga zona e rrezikuar është një problem i madh për gjithë njësitë vendore të rrezikuara nga përmbytja. Në situatën e krijuar në janar të vitit 2010 njësitë vendore nuk kishin të siguruar vendin për të akomoduar familjet e larguara nga zona e përmbytur. Më e rëndë u paraqit situata në dhjetor të 2010, ku numri i familjeve që largoheshin nga zona e rrezikut ishte më i madh. Në këto kushte për njësitë vendore sigurimi i mjediseve për të akomoduar familjet e larguara dhe sidomos sigurimi i mjediseve për bagëtitë e nxjerra nga zona e rrezikut përbënte një problem serioz. Me përjashtim të komunës Velipojë në territorin e të cilës gjenden shumë hotele private, komunat e tjera të zonës së Nënshkodrës nuk kanë mundësi akomodimi në vende të grupuara për njerëzit e evakuuar.

Në njësitë vendore që janë përballur me situata të emergjencës civile, për akomodimin deri tani janë shfrytëzuar më tepër lidhjet familjare dhe miqësore që ekzistojnë për të bërë akomodimin në familje të tjera brenda komunës ose janë shfrytëzuar objektet e kultit për vendqendrimin e njerëzve, magazinimin e materialeve të domosdoshme etj.

Sigurimi i vendqendrimeve të sigurta me kushte normale të furnizimit me ushqim, ujë të pijshëm dhe energji elektrike mbetet një sfidë për qeverisjen vendore për të menaxhuar mirë situatat e emergjencave civile që mund të shkaktohen nga përmbytjet apo fatkeqësi të tjera natyrore dhe njerëzore. Duke qenë se shumica e familjeve në fshat sigurojnë të ardhurat nga bagëtitë, largimi i tyre nga zona e rrezikut është i lidhur ngushtësisht me largimin e bagëtive. Pikërisht transferimi dhe akomodimi i familjeve por sidomos i kafshëve shtëpiake mbetet sfida më e madhe e pushtetit vendor.

Me pamundësinë e pushtetit vendor për të siguruar vende për akomodimin e banorëve të evakuuar është e lidhur jo vetëm faza e përgjigjes, por edhe faza e kthimit në gjendje normale. Në shumicën e rasteve banorët e larguar kur kthehen pas largimit të ujit në banesat e tyre ndodhen në kushtet e një lagështire shumë të madhe. Vështirësitë në kthimin e banorëve nuk lidhen vetëm me lagështinë që është e pranishme në këto zona, por edhe me kafshët e ngordhura që mund të jenë të pranishme dhe mjedisin që ndotet nga dalja në sipërfaqe e ujërave të zeza si dhe nga pamundësia e furnizimit me ujë të pijshëm.

30


31


3. PROBLEMET E EVIDENTUARA

33

KoMuNAt E ZoNëS Së uLët të QARKut ShKoDëR3.

1. M

atric

a e

anal

izës

së

prob

lem

eve

Prob

lem

iSh

kaku

/qet

Ndi

kim

i Po

pulls

ia q

ë pr

eket

Shka

lla e

ndi

kim

itPr

iorit

ariz

imi

1. P

rurje

t e s

hum

ta të

hE

C të

kas

kadë

s së

Dr

init

dhe

në g

ropë

n e

Liqe

nit t

ë Sh

kodr

ës

- Res

hjet

e te

jzgj

atur

a dh

e in

tens

ive

10-1

5 di

të rr

jesh

t në

pellg

un u

jëm

bled

-hë

s të

Drin

it dh

e të

liqe

nit;

- Shk

rirja

e s

hpej

të e

dëb

orës

në

të

gjith

ë pe

llgun

ujë

mbl

edhë

s m

alor

të lu

-m

it Dr

in d

he a

tij të

Liq

enit

të S

hkod

rës

nga

tem

pera

tura

t 15-

17°C

(të

paza

-ko

nta

për m

uajt

Jana

r dhe

Dhj

etor

);- M

unge

sa e

të d

hëna

ve ri

tmik

e të

bu-

letin

it m

eter

eolo

gjik

. Shu

më

vend

mat

je

të d

ikur

shm

e në

Ver

i-Lin

dje

e Ve

ri nu

k fu

nksi

onoj

në m

ë.- M

enax

him

jo i

mirë

nga

ana

hid

ro-

tekn

ike

e ka

skad

ës s

ë Dr

init

dhe

mun

gesë

mon

itorim

i int

egra

l (or

ar) e

di

nam

ikës

së

nive

leve

të li

qene

ve V

au i

Dejë

s, Ko

man

, Fie

rzë.

- Rrit

je n

ë ku

ota

mak

si-

mal

e të

niv

elit

në h

EC e

ka

skad

ës s

ë Dr

init

dhe

rret

h 4

met

ër e

niv

elit

të p

asqy

rës

së L

iqen

it të

Sh

kodr

ës.

- tej

ngop

ja e

hor

izon

teve

në

ntok

ësor

e m

e uj

ë, n

uk

lejo

nte

më

infil

trim

in e

uj

ërav

e, d

uke

e lë

në k

ëtë

vëlli

m u

ji në

sip

ërfa

qe.

- Lën

gëzi

m i

trua

llit,

shum

ë i d

ëmsh

ëm p

ër b

ujqë

sinë

dh

e nd

ërte

sat s

i dhe

për

ku

shte

t siz

mog

jene

.

- Rre

th 7

0% e

po

pulls

isë

së N

ën-

Shko

drës

dhe

rret

h 25

% e

pop

ulls

isë

së q

ytet

it e

prek

ur

drej

tpër

sëdr

ejti.

E la

rtë

(Vle

ra e

dëm

eve

kons

ider

ohet

me

afër

si rr

eth

60

mili

onë

euro

, por

ak

oma

nuk

ka

vler

ësim

zyr

tar

përfu

ndim

tar.)

***

Ndë

rhyr

je

Afat

gjat

ë

2. S

htra

ti i B

unës

ësh

të

cekt

ësua

r dhe

ngu

sh-

tuar

shu

më.

Ka

vite

që

lum

i Bun

a nu

k ës

htë

më

i lun

drue

shëm

.

- Ndë

rtim

et e

shu

mta

në

të d

y an

ët e

sh

trat

it.- S

edim

ente

të g

rum

bullu

ara

në fu

ndin

e

shtr

atit

në v

ite.

- Ndë

rhyr

jet e

jash

tëlig

jshm

e.- M

bësh

tetje

jo s

a du

het n

ë ek

sper

tize

e as

iste

ncë

tekn

ike

me

përv

ojë

nga

vend

i dhe

jash

të v

endi

t.

- ësh

të z

vogë

luar

aftë

sia

heqë

se e

ujit

nga

shk

arki

mi

i plo

tave

të D

rinit

nga

tune

let e

hEC

-eve

.- K

a nd

rysh

uar s

asia

e

shka

rkim

it të

ujit

der

i në

vler

a m

aksi

mal

e.- N

drys

him

e në

pei

sazh

in e

ek

osis

tem

it.

- ësh

të p

reku

r më

tepë

r pop

ulls

ia e

gr

upm

oshë

s së

pun

ës,

që k

a pë

rbal

luar

për

p-je

kjet

për

të m

broj

tur

e sh

pëtu

ar d

içka

.- J

anë

evak

uar

krye

sish

t gra

, ple

q e

fëm

ijë.

E la

rtë

(për

jash

tuar

sh

pëtim

in e

jetë

ve

njer

ëzor

e që

ës

htë

rrje

d-ho

jë e

ndë

rhyr

-je

ve të

sht

etit

dhe

mas

ave

që m

orën

ve

te fa

milj

arët

)

***

Vler

ësoh

et

shum

ë i

rënd

ësis

hëm

që

kërk

on z

gjid

hje

të m

enjë

her-

shm

e dh

e af

atgj

atë.

34


3. Z

vogë

lim i

hapë

sirë

s na

tyro

re të

gro

pës

së

Liqe

nit t

ë Sh

kodr

ës.

- Alu

vion

et q

ë sj

ellin

lum

enjtë

e p

ërre

n-jtë

e A

lpev

e (p

jesa

Shq

ipta

re) d

he lu

mi

Mor

aça

dhe

përr

enj (

pjes

a M

alaz

eze)

.- M

bush

jet a

ntro

pogj

ene

me

mbe

tje

urba

ne e

ndë

rtim

ore

që u

shtr

ojnë

ag

resi

vite

t të

mad

h në

liqe

n.- N

dërt

imet

e s

hum

ta n

ë liv

adhe

t pe

rifer

ike

(afë

r qyt

etit)

të c

ilat m

ë pa

rë p

ërm

byte

shin

per

iodi

kish

t. Kë

to

ndër

time

kanë

zën

ë ve

ndin

e q

indr

a m

ijë m

etër

kub

ujë

.

- Im

pakt

et h

uman

e në

br

igje

t e li

qeni

t kan

ë sj

ellë

pë

rhap

jen

e uj

it në

të

gjith

ë zo

nat e

ban

uara

në

shtr

atin

mak

sim

al n

atyr

or

të li

qeni

t.- D

alja

e u

jëra

ve të

zez

a në

si

përfa

qe.

- Ndo

tja e

ujit

të p

ijshë

m.

- Ndi

kim

e në

bio

dive

rsite

t.

- “La

gja

e Li

vadh

eve”

m

e qi

ndra

sht

ëpi t

ë pë

rmby

tura

të n

dërt

u-ar

a gj

atë

20 v

iteve

të

tran

zici

onit.

Bllo

ku i

apar

ta-

men

teve

dhe

sht

ëpiv

e në

hyr

je të

qyt

etit.

- Shu

më

bizn

ese

të

dëm

tuar

a që

nga

la

gja

Bahç

allë

k e

deri

në X

habi

ej.

Për k

ëto

pjes

ë të

pë

rmby

tura

të

qyte

tit:

ësht

ë pj

esër

isht

e

lart

ë dh

e pj

esër

isht

e

mes

me.

Kons

ider

ohen

kë

shtu

nga

të

dhën

a pa

rapr

ake

pasi

nuk

ka

akom

a vl

erës

ime

të d

ëmev

e m

e sh

ifra

të s

akta

.

***

Kërk

on z

gjid

hje

të m

enjë

her-

shm

e dh

e du

ke

ndal

ur n

dërh

yr-

jet e

pal

igjs

hme.

4. D

ëmtim

e sh

umë

të

rënd

a të

sht

ëpiv

eZo

na të

ulë

ta d

he s

i të

tilla

rrez

ikoh

en

nga

përm

bytje

t dhe

ndë

rtim

e në

zon

at

jo të

për

shta

tshm

e

Ndi

kim

në

jete

sën

e ba

norë

ve, s

hënd

etin

, gj

endj

en e

kono

mik

e. D

ëm-

tim të

situ

atës

eko

nom

ike

tek

fam

iljet

Gjit

hë b

anor

ët e

zo-

nës

së n

ën-S

hkod

rës

E La

rtë

***

5. D

ëmtim

e m

osfu

nk-

sion

im i

sist

emit

të

kulli

mit

Përm

bytja

dhe

mos

mirë

mba

jtja

e ty

reN

diki

m n

ë ko

mun

itet d

he

në e

kono

min

e e

kom

unës

dh

e fa

milj

eve

Kom

unite

tiE

lart

ë**

*

6. M

unge

sa e

ujit

të

pijs

hëm

Mun

gesa

e u

jësj

ellë

save

Ndi

kim

neg

ativ

në

jetë

n e

bano

rëve

, në

shën

detin

e

tyre

dhe

në

jete

sën

e ty

re.

Kom

unite

tiE

lart

ë**

*

35


7. P

ërm

bytje

t e to

kave

bu

jqës

ore

Mos

funk

sion

imi i

rrje

tit k

ullu

es d

he

sist

emit

hidr

ik. t

okat

e N

ën S

hkod

rës,

janë

me

një

pjer

rësi

0-5

%, m

e uj

ëra

nën-

tokë

sore

afë

r sip

ërfa

qes

0.8-

1.2

m

dhe

të p

redi

spoz

uara

nda

j për

mby

tjeve

dh

e nd

rysh

imit

të c

ilësi

ve fi

zike

dhe

ki

mik

e. N

ë o

blik

ë, D

ajç,

Gur

i Zi d

he

Bush

at d

omin

ojnë

toka

t alu

vion

ale,

të

cila

t pas

për

mby

tjeve

kër

kojn

ë nj

ë pu

në të

veç

antë

për

reha

bilit

im.

Degr

adim

të to

kës,

ulje

të

prod

him

it dh

e re

ndim

ente

-ve

, që

shko

n 30

-50

% e

më

shum

ë.

6735

1 ba

norë

E la

rtë

Përm

bytja

zgj

at

për n

jë k

ohë

më

shum

ë se

1

mua

j, uj

i lëv

iz

me

shpe

jtësi

dhe

sh

kakt

on e

rozi

on

sipë

rfaqë

sor d

he

moç

aliz

im.

***

8. F

unks

ioni

mi i

pj

essh

ëm i

argj

inat

u-ra

ve

Mos

reha

bilit

imi i

19

km a

rgjin

atur

a në

zo

nën

e Ve

lipoj

ës p

ër m

unge

së fo

ndes

h dh

e st

udim

esh

Përm

bytja

e to

kave

dhe

qe

ndra

ve të

ban

uara

, pë

rkat

ësis

ht n

ë rr

eth

1200

0 ha

në

Jana

r dhe

13

650

ha n

ë Dh

jeto

r 201

0 (n

ga të

cila

t 121

50 h

a në

6

kom

unat

)

Popu

llsia

e K

omun

ës

Dajç

, Vel

ipoj

ë, A

na e

M

alit,

Bër

dicë

, Bus

hat

dhe

Gur

i Zi.

E la

rtë

***

36


9. M

unge

sa e

Pla

nit

Loka

l të

Emer

gjen

cave

Ci

vile

.

Mun

gesa

e k

apac

itete

ve lo

kale

për

të

hart

uar n

jë P

lan

Loka

l të

emer

gjen

cave

ci

vile

.M

unge

së v

lerë

sim

i për

një

det

yrim

lig

jor q

ë çd

o nj

ësi v

endo

re d

uhet

të

përm

bush

ë.

Mun

gesa

e P

lani

t ndi

kon

drej

tpër

drej

të n

ë m

enax

-hi

min

me

efika

site

t të

gjith

ë em

ergj

encë

s ci

vile

që

një

sia

vend

ore

kalo

n.N

jësi

a ve

ndor

e kr

yen

ndër

hyrje

për

të p

aran

da-

luar

em

ergj

enca

t civ

ile p

a nj

ë pl

an p

arap

rak

vjet

or.

Po k

ësht

u ed

he n

dërh

yrje

t em

ergj

ente

në

infra

s-tr

uktu

rën

mbr

ojtë

se n

ë pë

rgjit

hësi

kan

ë ko

sto

më

të la

rtë.

Në

mën

yrë

jo të

dre

jt-pë

rdre

jtë të

gjit

hë

bano

rët e

zon

ave

të

rrez

ikua

ra p

reke

n ng

a ve

prim

et e

von

uara

ap

o m

osve

prim

et

e st

afit l

okal

në

një

situ

atë

emer

gjen

te

E m

esm

eës

htë

i rën

dë-

sish

ëm h

artim

i i

një

doku

men

ti të

til

lë, p

or n

jë s

taf

loka

l i p

ërga

titur

ar

rin q

ë të

për

-sh

tate

t dhe

të

mar

rë v

endi

me

të rë

ndës

ishm

e që

ndi

hmoj

në

në k

apër

cim

in e

si

tuat

ës

***

10. P

roje

ktet

rrug

ore

të re

aliz

uara

nuk

kan

ë m

arrë

plo

tësi

sht n

ë ko

nsid

erat

ë gj

endj

en

qëe

krijo

het n

ë ra

ste

të p

ërm

bytje

s.Du

hen

pasu

r par

asys

h në

pro

jekt

imin

e

rrug

ëve

proj

ekte

që

mun

ësoj

në fu

nski

on-

imin

e a

ksit

rrug

or n

ë nj

ë si

tuat

ë pë

rmby

tje

Mun

gesa

e p

ërvo

jës

së s

tafit

loka

l.M

egjit

hëse

dis

a zo

na k

anë

qenë

po

tenc

ialis

ht z

ona

të rr

ezik

uara

nga

pë

rmby

tjet,

kur ë

shtë

ndë

rhyr

ë ng

a pu

shte

ti lo

kal p

ër t’

i asf

altu

ar n

uk

janë

par

ashi

kuar

ndë

rhyr

je p

ër t’

i bër

ë kë

to a

kse

rrug

ore

të re

zist

uesh

me

nga

përm

bytje

t (të

pak

tën

për p

rurje

jo

shum

ë të

mëd

ha).

Korr

idor

e to

këso

re

evak

uim

i jo

funk

sion

ale

në

rast

et e

em

ergj

encë

s Rr

ugët

e p

ërm

bytu

ra

kërk

ojnë

fond

e të

kon

side

r-ue

shm

e pë

r reh

abili

timin

e

tyre

Popu

llsia

që

jeto

n në

zo

nen

e rr

ezik

ut.

Shifr

a lu

hate

t në

varë

si të

kom

unav

e 10

% -

80%

të n

umrit

to

tal t

ë po

pulls

isë

e la

rtë

**

*

37


11. u

rban

izim

i i p

ap-

plan

ifiku

ar n

ë di

sa

zona

ve të

kom

unav

e.Kë

to z

ona

rrez

ikoh

en

të p

erm

byte

n ed

he

nga

ujër

at e

shi

ut s

i pa

sojë

e m

osfu

nksi

on-

imit

të k

anal

izim

eve.

Mun

gesë

kap

acite

tesh

loka

le p

ër të

ha

rtua

r pla

ne u

rban

e.M

unge

së e

kon

trol

lit p

ër te

rrito

rin n

ga

push

teti

qend

ror d

he lo

kal.

Mos

funk

sion

im s

i duh

et i

insp

ekto

riat-

eve

të m

broj

tjes

së to

kës,

të n

dërt

imit

etj.

Zona

urb

ane

të p

azhv

illu-

ara

dhe

të p

ambr

ojtu

ra.

Cilë

si e

ulë

t e s

hërb

imev

e ko

mun

ale

që u

ofro

het

këty

re z

onav

e.

Popu

llsia

që

jeto

n në

zo

nën

e rr

ezik

utu

rban

izim

i i

mun

dshë

m i

kety

re z

on-

ave

me

gjith

e el

emen

tët q

ë e

shoq

ëroj

në k

ëtë

proc

es, n

diko

n në

par

anda

limin

e

emer

gjen

cave

ci

vile

dhe

pë

rmirë

sim

in e

sh

ërbi

mev

e.

***

12. M

unge

së e

ve

ndev

e p

ublik

e pë

r ako

mod

imin

e

bano

rëve

dhe

bag

ë-tiv

e.

Mos

vle

rësi

m i

situ

atav

e të

mun

dshm

e të

em

ergj

enca

ve n

ga m

unge

sa e

eks

-pe

rienc

ave

në n

jësi

të v

endo

re.

Disa

një

si v

endo

re n

uk k

anë

përfu

n-du

ar p

roce

sin

e re

gjis

trim

it të

pro

nave

të

kom

unës

. Pa

mun

dësi

fina

ncia

re p

ër in

vest

ime.

Mun

gesa

e v

ende

ve të

sig

-ur

ta të

ako

mod

imit

ndik

on

drej

tpër

drej

të n

ë nu

mrin

e

njer

ëzve

që

evak

uohe

n ng

a zo

na e

rrez

ikut

(ato

larg

o-he

n m

e vë

shtir

ësi k

ur n

uk

kane

një

ven

d të

sig

urtë

pë

r të

qënd

ruar

vet

ë dh

e pë

r bag

ëtitë

e ty

re.

Kush

te m

ë të

mira

për

që

ndrim

in e

ban

orëv

e dh

e ka

fshë

ve s

htëp

iake

.

Gjit

hë p

opul

lsia

e z

o-na

ve të

rrez

ikua

ra q

ë pr

eket

nga

mun

gesa

e

ven

deve

pub

like

të

akom

odim

it

e la

rtë

***

38


13. S

hkal

la e

ulë

t e

info

rmim

it qy

teta

r.M

unge

sa e

str

uktu

rave

info

rmue

se të

ku

alifi

kuar

a lo

kale

.M

ospl

anifi

kim

i i re

aliz

imit

të fu

shat

ave

sens

ibili

zues

e dh

e in

form

uese

mbi

rr

ezik

un e

mun

dshë

m të

em

ergj

enca

ve.

Ndë

rmar

rja e

vep

rimev

e të

von

uara

për

mun

gesë

in

form

acio

ni rr

ezik

on je

tën,

sh

ënde

tin d

he m

jedi

sin

në

zonë

n e

rrez

ikua

r

Gjit

hë p

opul

lsia

e

zona

ve të

rrez

ikua

ra

prek

et n

ga m

unge

sa

e in

form

imit,

por

në

veça

nti j

anë

shtr

esat

në

nev

ojë

të c

ilat

kanë

mun

dësi

të k

ufi-

zuar

a ve

prim

esh.

E la

rtë

Pasi

gjit

hë p

una

për m

enax

him

in

e si

tuat

ës ë

shtë

e

lidhu

r ngu

shtë

m

e re

agim

in e

ko

mun

itetit

. Një

ko

mun

itet i

in-

form

uar n

ë ko

hë

reag

on p

oziti

vish

t nd

aj s

ituat

ave

emer

gjen

te.

***

14. M

unge

sa e

pla

n-ev

e rr

egul

lues

e. N

dër-

timet

pa

leje

në

zona

t jo

të p

ërsh

tats

hme

Mun

gesa

e fo

ndev

e M

unge

sa e

zba

tim-

it të

ligj

it pë

r kët

ë pr

oble

m. R

rjedh

jet

nga

zona

t mal

ore

të p

opul

lsis

ë

Dëm

tim i

infra

stru

ktur

ës

nga

ndër

timet

dhe

dëm

tim

i str

uktu

rës

dem

ogra

fike

Kom

unite

tiE

mes

me

**

15. M

unge

sa e

ndë

r-tim

it të

arg

jinat

urav

e të

reja

Mun

gesë

fond

esh

dhe

stud

imes

hPë

rmby

tje n

ë Bë

rdic

ë,

Dajç

,Dar

agja

t, tr

ush,

obl

ikë

, Vel

ipoj

ë et

j.

Kom

una

Bërd

icë,

An

a M

alit

dhe

fsha

ti Da

ragj

at

E la

rtë

Përm

bytja

ësh

të

inte

nsiv

e dh

e af

atgj

atë

(mbi

1

mua

j)

**

39


16. E

rozi

oni d

he g

ër-

ryer

ja e

tokë

s - P

ërm

bytje

t- m

unge

sa e

infra

stru

ktur

ës m

broj

tëse

- Mun

gesa

e m

asav

e m

broj

tëse

dhe

nd

ërhy

rjet n

ë sh

frytë

zim

in e

iner

teve

në

lum

enj

- Nga

për

lloga

ritja

e h

um-

bjes

së

tokë

s m

e ap

likim

in

e ek

uaci

onit

univ

ersa

l, re

zulto

n se

rrez

iku

pote

n-ci

al i

hum

bjes

së

tokë

s ng

a er

ozio

ni n

ë zo

nën

e N

ën-S

hkod

rës

vario

n në

ku

fijtë

15-

20 to

n/ha

/vit.

Pë

rmby

tjet v

jeto

re n

diko

n në

rret

h 3-

5 to

n/ha

- Në

këtë

zon

ë do

min

ojnë

to

kat a

luvi

onal

e m

e st

ruk-

turë

rano

-arg

jilor

e-lu

mor

e të

pre

disp

ozua

ra n

ga g

ër-

ryer

ja e

lum

enje

ve

toka

t në

kom

unat

e

Nën

Shk

odrë

s të

m

arra

në

stud

im.

E M

esm

e**

17. L

ënia

dje

rrë

e to

kës

bujq

ësor

e- p

ërm

bytje

t- m

osfu

nksi

onim

i i s

iste

mit

të k

ullim

it- u

lje e

pro

dhim

it bu

jqës

or- D

egra

dim

i to

kës

15-2

0 %

të s

ipër

faqe

s të

tokë

s bu

jqës

ore

( rr

eth

2600

-300

0 ha

/vi

t)

E M

esm

e**

18. R

ajon

izim

i i

prod

him

it bu

jqës

orN

uk m

bahe

n pa

rasy

sh rr

eziq

et e

pë

rmby

tjeve

në

dem

timin

e p

rodh

imit

bujq

ësor

dhe

shp

ërnd

arja

e k

ultu

rave

si

pas

përs

htat

shm

ëris

ë së

tokë

s.

-ulje

të p

rodh

imit

-rrit

ja e

sip

ërfa

qes

të lë

në

djer

rë-e

fekt

ivite

t i u

lët e

kono

mik

- të

gjith

a ko

mun

at e

N

ën S

hkod

rës

E M

esm

e **

40


19. P

yllë

zim

iDe

grad

imi i

pyj

eve

nga

prer

jet,

mbi

kul-

lotja

dhe

ero

zion

i- D

egra

dim

i i b

imës

isë

pyjo

re d

he z

hves

hja

e to

kës

pyjo

re n

ga e

rodi

mi i

lart

ë- D

egra

dim

i i m

bule

sës

së

bim

ësis

ë py

jore

, sht

imi i

gë

rrye

rjeve

dhe

për

mby

tje-

ve

Veça

nëris

ht k

omun

ën

Velip

ojë

I lar

të**

20. S

ensi

biliz

im

jo i

mja

ftues

hëm

i k

omun

itetit

për

pu

në v

ulln

etar

e dh

e so

lidar

itet n

jerë

zor p

ër

të p

ërba

lluar

situ

ata

emer

gjen

te d

he p

ost

emer

gjen

te.

Mun

gesa

e p

roje

ktev

e që

stim

uloj

në

zhvi

llim

in e

vul

lnet

ariz

mit

Shka

llë e

ulë

t e b

ashk

ëpun

imit

me

sho-

qata

të n

drys

hme

të s

hoqë

rise

civi

le.

Ka n

diki

m n

egat

iv n

ë pë

rbal

limin

e s

ituat

ës s

ë em

ergj

encë

s dh

e po

st

emer

gjen

cës.

treg

ues

i mat

shëm

i kë

tij p

robl

emi ë

shtë

që

shë

rbim

i nda

j ba

norë

ve k

ryhe

t ci

lësi

a e

ulët

dhe

jo

në k

ohë.

Kjo

ndi

kon

tek

të g

jithë

ban

orët

e

zonë

s së

rrez

ikua

r.

E m

esm

eë s

htë

një

elem

ent

shum

ë i r

ëndë

-si

shëm

sid

omos

pë

r faz

ën e

dyt

ë dh

e të

tret

ë të

cik

lit

të m

enax

him

it të

em

ergj

enca

ve.

Gjit

hash

tu k

ëto

situ

ata

kapë

rceh

en

edhe

me

pjes

ëmar

-rje

n e

forc

ave

të

usht

risë,

pol

icis

ë,

shoq

ata

të n

dry-

shm

e hu

man

itare

et

j.

**

21. N

uk k

a st

udim

të

plot

ë të

ndi

kim

it të

pr

urje

ve të

ujit

dhe

si

dom

os të

mat

eri-

alev

e in

erte

të lu

mit

Kir d

he G

jadë

r që

janë

ja

shtë

kas

kadë

s së

Dr

init

si d

he e

rreg

ul-

limit

të s

hkar

kim

it të

uj

ërav

e të

tepë

rta

nga

hEC.

- Mun

gesë

që

vjen

nga

për

qend

rimi n

ë çë

shtje

më

krye

sore

duk

e ha

rrua

r kët

o in

dika

torë

të rë

ndës

ishë

m- V

lerë

sim

jo n

ë pe

rspe

ktiv

ë

- Ka

zhav

orriz

im in

tens

iv

në rr

jedh

jen

e po

shtm

e të

Drin

it de

ri në

afë

rsi t

ë qy

tetit

dhe

me

ndik

im n

ë Bu

në d

uke

shtu

ar p

ërha

p-je

n e

ujit

jash

të s

htra

teve

.

- Në

këtë

rast

nuk

m

und

të p

ërca

ktoh

et

e sa

ktë

por ë

shtë

pj

esë

e nd

ikim

it në

të

rësi

në e

kus

htev

e so

cial

-eko

nom

ike

të

bano

rëve

.

E m

esm

eKo

nsid

eroh

et k

ësht

u pa

si p

robl

emi ë

shtë

pë

rqen

drua

r në

një

segm

ent t

ë sh

kurt

ër,

nuk

kërk

on s

hum

ë nd

ërhy

rje p

or s

tu-

dim

e e

lloga

ritje

që

të k

upto

het s

hkal

la

e nd

ikim

it.

*

41


22. h

umbj

e e

drur

ëve,

sh

kurr

eve

dhe

baris

htev

e si

pas

ojë

e sh

kulje

s ng

a m

bing

op-

ja e

tokë

s dh

e ve

prim

i er

oziv

Krye

sish

t nat

yror

e, s

i pas

ojë

e rë

nies

së

shira

ve in

tens

ive,

fryr

jes

së lu

men

jve

e pë

rren

jve

dhe

rrje

dhje

s m

e rr

ëm-

bim

të ty

re, p

or e

dhe

si p

asoj

ë e

një

men

axhi

mi j

o të

mirë

nga

inst

itu-

cion

et p

ërgj

egjë

se d

he m

unge

sës

së

inve

stim

eve

për s

iste

mim

in e

zon

ës s

ë pë

rmby

tur.

hum

bja

e bi

odiv

ersi

tetit

nd

odh

si p

asoj

ë e

ho-

mog

jeni

zim

it të

hab

itate

ve,

shku

ljes

së d

rurë

ve (s

i në

Ishu

llin

e Fr

anc

Joze

fit) d

he

përh

apje

s së

sed

imen

teve

.

Zona

t rur

ale:

Gur

i Zi

, Ku

c, B

ërdi

cë, o

bot,

Dajç

, tru

sh e

Vel

ipoj

ë,

E ul

ëtEf

ekte

t e

përm

bytje

s m

bi

biod

iver

site

tin

janë

të v

ësht

ira

për t

’u a

naliz

uar,

por p

ërgj

ithës

isht

, në

zon

ën e

ulë

t të

Qar

kut S

hkod

ër

men

doj s

e ef

ekti

mbi

bio

dive

rsite

-tin

ësh

të i

ulët

*

23. Z

vogë

lim i

dive

rsite

tit fl

oris

tik s

i pa

sojë

e p

ërha

pjes

së

sedi

men

teve

të p

asur

a m

e az

ot e

fosf

or n

ë zo

-në

n e

përm

bytu

r dhe

zh

villi

mit

të b

imës

isë

nitr

ofile

me

pak

spec

ie

Paso

jë e

rëni

es s

ë sh

irave

inte

nsiv

e,

fryrje

s së

lum

enjv

e e

përr

enjv

e dh

e rr

jedh

jes

me

rrëm

bim

të ty

re

hum

bje

e bi

odiv

ersi

tetit

, hu

mbj

e e

prod

him

eve

bujq

ësor

e dh

e ka

fshë

ve

shtë

piak

e, n

dotje

e m

jedi

sit

E gj

ithë

zona

e N

ën-

Shko

drës

E

ulët

Pellg

u ku

kal

ojnë

lu

men

jt dh

e zo

na

e pë

rmby

tur j

anë

zona

me

pak

ob-

jekt

e in

dust

riale

, dh

e si

pas

ojë

nuk

kem

i int

oksi

kim

e se

rioze

të m

je-

disi

t.

*

42


3.2 Ndërveprimi më çështjet e tjera të marra në shqyrtim

Shtrirja gjeografike e zonës dhe kushtet fiziko-gjeografike të saj, janë të vlefshme dhe shërbejnë për të trajtuar të gjitha çështjet në tematikën e marrë në studim për planin e veprimit në situatat e fatkeqësive natyrore në komunat e zonës së ulët të qarkut Shkodër. Vendndodhja dhe kushtet e ambjentit janë orientuese për çdo aspekt të studimeve. Vetë tematika e ndërthurur me aspektet e mësipërme dhe ato të biodiversitet, aspekteve demografike, shëndetësore, të infrastrukturës, gjendjes dhe problemeve të tokave, pyjeve, gatishmëria e strukturave të emergjencave civile etj, përbëjnë tërësinë e problemit dhe ndërsjelltazi ndikojnë tek njëri-tjetri. Kështu për shembull, në qoftë se flitet për hidrologjinë e ekosistemit është e lidhur dhe me cilësinë e tokave, përhapjen e llojeve bimore e shtazore dhe të zhvillimit të bujqësisë nga ujitjet. Nga këto varet dhe prodhimi bujqësor e blegtoral. Jetesa e banorëve të zonës kërkon së pari kushtet mjedisore (klimatike, hidrike e tokësore).

Çështjet e parashikuara në planin e mbrojtjes dhe rehabilitimit të tokave nga përmbytjet, kane lidhje të ndërsjelltë me çështjet social-ekonomike, biodiversiteti, mbrojtjen e mjedisit dhe emergjencat civile. Synimi i masave të planifikuara për tokat dhe pyjet ka të bëjë me një mbrojtje të qëndrueshme dhe afatgjatë, duke përjashtuar këto punime në kushte emergjente. Nëse argjinaturat e nevoishme do të ndërtohen në kohë dhe me cilësi, përmbytjet do të kufizohen në maksimum, jeta dhe shëndeti i njerëzve do të jetë i sigurtë, prodhimet bujqësore dhe blegtoria nuk do të dëmtohen, prodhimi bujqësor dhe të ardhurat do të shtohen. Kërkohet një ndërthurje më e mirë me gjeografinë gjatë projektimit të punimeve, për të mbajtur parasysh të dhënat e reshjeve vjetore dhe të shpërndarjes mujore si dhe prurjet e lumenjeve.

Dëmtimi i biodiversitetit në zonën e përmbytur është i integruar me efekte edhe në çështje të tjera, si me rënien e turizmit, përhapjen e sëmundjeve infektive, dëmtimin ekonomik të banorëve të zonës, rënien e prodhimeve bujqësore e blegtorale etj.

3.3. Nisma dhe projekte të cilat kanë vepruar, veprojnë dhe priten të veprojnë në zonëGjatë dhjetëvjeçarit të fundit ka pasur një sërë projektesh dhe nismash që kanë vepruar dhe disa vazhdojnë të veprojnë në këtë zonë. Ndër më kryesorët mund të përmendim:

• Shkëmbimidhebashkëpunimindërkufitar,Shqipëri-MaltëZi(2000-2008);

• PlaniStrategjikiVeprimevepërliqenineShkodrës,(SAP)Shqipëri-MaliZi(2007);

• AnalizaDiagnostikueseNdërkufitareeLiqenittëShkodrës(TDA)(2006);

• Projekti imenaxhimit të Ekosistemit të integruar të liqenit të Shkodrës (Fond iBesimit tëAMG-së);

• PlanifikimihapësinorpërzonënembrojturShirokë-Zogaj(GTZ2007);

• Projekt Italian për Ballkanin, ku përfshihet Qarku dhe Bashkia Shkodër i AQP (Riva)Riqualificazione ambientale del bacino di Scutari.

• Projekti iBankësBotëroreipropozuar,qëndihmonqeverinëShqiptarepërpërmbytjetngaDrini dhe Buna;

• ProjektiiBashkisëShkodërpërbypass-inpërgjatëbreguttëliqenitnëperiferitëqytetit,qëdo

43


të shërbejë si rrugë dhe argjinaturë;

• ProjektipërmenaxhimindheadministriminetokëskryesishtpërhidrovorëtnëShkodër-Lezhë.

• NdërhyrjenërikonstruksionineujësjellësitShkodër;

• Ndërhyrjenërrjetinekanalizimevetëujëravetëbardha(kolektorëve);

• ProjektiipërmbytjevedheburimeveujorenënkujdesineMMPAU,kaprioritetbaseninDrin-Bunë me investime për sigurinë nga përmbytjet;

• ProjektiiBurimeveNatyrore(BankaBotërore),kandërhyrënëvitetefunditpërpyllëzimedhepërmiresime pyjore në komunën Bushat, Guri Zi (Fshati Sheldi, Rragam) dhe Ana Malit (fshati oblikë)

• Nëpërgatitjendhezbatimineveprimittëmësipërmdotëketëbashkëpunimtëngushtëmepartner lokal e ndërkombetar.

Janë parashikuar nisma nga qarku për projekte që synojnë:

• StudimidhemonitorimiinyjevehidrologjiketëShkodrës;

• Përmirësimetësistemevembrojtësedhetëkullimit.

44


45


4. VLERËSIMI I MUNDËSIVE DHE ZGJIDHJEVE PËR PROBLEMATIKËN E VËREJTUR

Përmbytjet u shkaktuan nga impakti klimatik kryesisht reshjet intensive dhe të zgjatura në kohë si dhe impakti njerëzor që lidhet me menaxhimin dhe administrimin jo në kohën e duhur të situatës në hEC-e dhe dëmtimet nga ndërhyrjet në shtratin e Bunës dhe periferinë e liqenit. Nga problematika e vërejtur mund të vlerësohen si mundësitë dhe zgjidhjet më të volitshme ato të paraqitura më poshtë:

• ndërtimiiargjinaturavembrojtësepërgjatëBunës,pastrimifundordhezgjerimiishtratittëlumit Buna, thellimi i lumit Buna në Grykë Belaj si dhe sistemimi i pikës së bashkimit Drin-Bunë (Zues)

• ndërtimiiHEC-ittëAshtësdheSkavicës;

• Evidentimiisaktëigjithëndërtimevenëterritorinekomunës,studimiurbanistikpërgjithëfshatrat e komunës dhe legalizimi i ndërtimeve sipas ligjit dhe prishja e ndërtimeve të palegalizueshme;

• Pastrimiikanalevekullueseekzistuese,restaurimiiatyretëdëmtuaradhendërtimiikanalevetë reja kulluese si rezultat fenomenit në shtim të përmbytjeve;

• Ndërtimineujësjellësavenëzonatenevojshme;

• Mbajtjanëpunëdheshtimiihidrovorëvetënevojshëmnëzonënepërmbytur;dhe

• Largimiinjëpjesetëpopullatësngazonatepërmbyturamerrezikshmëritëlartë(Obot,Shirq,Kuç, etj.)

46


47


5. PLANI I VEPRIMIT

49


Prob

lem

iVe

prim

etPr

iorit

eti

(I m

atur

me

shka

llën:

* =

Pak

i rë

ndës

ishë

m

** =

Mes

atar

isht

i rë

ndë-

sish

ëm

***

= S

hum

ë i r

ëndë

sish

ëm

(kër

kon

zgjid

hje

të m

enjë

her-

shm

e)Af

ati k

ohor

(I m

atur

me

shka

llën:

Afat

shk

urtë

r (de

ri në

1 v

it)Af

at m

esëm

(der

i 3 v

jet)

Afat

gja

të (d

eri 5

vje

t)

Akto

rët p

ërgj

egjë

s dh

e ba

shkë

-pu

nëto

rët e

mun

dshë

mKo

stoj

aEf

ekti

1. P

rurje

t e s

hum

ta

të h

EC të

kas

kadë

s së

Drin

it dh

e në

gr

opën

e L

iqen

it të

Sh

kodr

ës

Stud

im i

plot

ë dh

e pr

ojek

t për

ndë

rhyr

je**

*Kë

rkon

zgj

idhj

e të

m

enjë

hers

hme

Afat

gjat

ë de

ri në

5

vjet

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

tisë

dhe

Ener

gjet

ikës

, Min

istr

ia e

M

jedi

sit,

Pyje

ve d

he A

dmin

istr

imit

të u

jëra

ve, M

inis

tria

Buj

qësi

së,

ush

qim

it dh

e M

broj

tjes

së K

onsu

-m

ator

it, u

nive

rsite

ti Po

litek

nik,

u

nive

rsite

ti i S

hkod

rës.

700

mili

onë

Lekë

Real

izon

një

stu

dim

të

plot

ë e

të h

ollë

sish

ëm, m

e pr

oduk

t një

pro

jekt

ser

ioz

afat

gjat

ë pë

r ele

min

imin

os

e re

dukt

imin

e p

ërm

-by

tjeve

2. S

htra

ti i B

unës

ës

htë

cekt

ësua

r dh

e ng

usht

uar

shum

ë. K

a vi

te q

ë lu

mi B

una

nuk

ësht

ë m

ë i l

un-

drue

shëm

hapj

a e

sekt

orëv

e të

zë

në d

he p

astr

imi i

sh

trat

it fu

ndor

të B

unës

dh

e rr

egul

lime

në g

rykë

-de

rdhj

e

***

Kërk

on z

gjid

hje

afat

mes

me

dhe

afat

gjat

ë3-

5 vj

et

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

tisë

dhe

Ener

gjet

ikës

, Min

istr

ia e

M

jedi

sit,

Pyje

ve d

he A

dmin

istr

imit

të u

jëra

ve, K

ëshi

lli i

Qar

kut S

hko-

dër,

Dika

ster

et d

he in

stitu

cion

et

hom

olog

e në

Mal

të Z

i

E vl

erës

uar r

reth

2.

7 m

iliar

d le

kë

(pje

sa k

ryes

ore

mbë

shte

tje n

ga

Bank

a Bo

tëro

re)

Sigu

rohe

t rrje

dhje

e li

rë e

lu

mit

Buna

, rën

ie e

leht

ë e

pjer

rësi

së d

he k

thim

i i

aftë

sisë

lund

rues

e.

3. Z

vogë

lim i

hapë

sirë

s na

tyro

re

të g

ropë

s së

Liq

enit

të S

hkod

rës.

thel

lim, p

astr

im e

nd

ërhy

rje n

ë ob

jekt

et e

pa

ligjs

hme

të n

dërt

uara

në

per

iferi

të li

qeni

t pr

anë

qyte

tit.

Ndë

rtim

i i rr

ugës

e

cila

shë

rben

edh

e si

ar

gjin

atur

ë në

byp

ass-

in

përg

jatë

brig

jeve

të

liqen

it.

***

Afat

mes

ëm 3

vje

çar

Min

istr

ia e

Mje

disi

t, Py

jeve

dhe

Ad

min

istr

imit

të u

jëra

ve, K

ëshi

lli i

Qar

kut e

Bas

hkia

Shk

odër

Min

istr

ia e

Pun

ëve

Publ

ike

dhe

tran

spor

tit (D

rejto

ria e

Rru

gëve

)Ba

shki

a Sh

kode

r

140

mili

on L

ekë

550

mili

on L

ekë

Redu

ktoh

en p

ërm

bytje

t

- Sh

ërbe

n jo

vet

ëm s

i rru

gë

e ar

gjin

atur

ë po

r me

të

gjith

ë ak

seso

rët k

anal

in,

hidr

ovor

et e

zgj

idhj

e të

tjer

a hi

drol

ogjik

e e

urba

nist

ike.

50


4. D

ëmtim

e sh

umë

të rë

nda

të

shtë

pive

- Vle

rësi

m p

ërfu

ndim

tar

dhe

i sak

të i

dëm

eve

***

Duhe

t mby

llur b

rend

a nj

ë pe

riudh

e të

shk

ur-

tër k

ohor

e

Shta

bi i

emer

gjen

cës,

Kësh

illi i

Q

arku

t, Ba

shki

a Sh

kodë

r, Ko

mu-

nat e

për

fshi

ra n

ë sh

qyrt

im

Nuk

ka

akom

a pë

rllog

aritj

e Ko

mpe

nsim

eko

nom

ik,

soci

al të

ban

orëv

e të

zo

nave

të p

ërm

bytu

ra.

5. D

ëmtim

e

mos

funk

sion

im

i sis

tem

it të

kul

limit

Past

rimi i

kan

alev

e ku

l-lu

ese

ekzi

stue

se;

Rest

aurim

i i a

tyre

të

dëm

tuar

a ;N

dërt

imi i

kan

alev

e të

re

ja k

ullu

ese

si re

zulta

t fe

nom

enit

në s

htim

të

përm

bytje

ve

***

Afat

shk

urtë

r bre

nda

2011

Kom

una

dhe

bano

rët

5 m

ilion

Lek

ëKr

ijim

i i m

undë

sive

për

zb

utje

n e

efek

tit n

egat

ive

të p

ërm

bytje

s.

6. M

unge

sa e

fu

rniz

imit

me

ujë

të

pijs

hëm

Ndë

rtim

i i u

jësj

ellë

save

***

Afat

shk

urtë

r bre

nda

2011

Kom

una

10 m

ilion

lekë

Sigu

rimi i

ujit

të p

ijshë

m

si m

jet i

dom

osdo

shëm

je

tese

7. P

ërm

bytje

t e

toka

ve b

ujqë

sore

Rivl

erës

imi i

mbu

shje

s të

kan

alev

e ku

llues

pas

la

rgim

it të

ujit

në

138

km k

anal

e pr

imar

e d

he

371

km s

ekon

dare

. Pas

-tr

imi d

he re

habi

litim

i.

I men

jëhe

rshë

m, 1

-2

vjet

Bord

i i K

ullim

it Sh

kodë

r, M

inis

tria

e

Bujq

ësis

ë, u

shqi

mit

dhe

Mbr

o-jtj

es s

ë Ko

nsum

ator

it, k

omun

at,

SAM

t në

Kës

hilli

n e

Qar

kut

Kost

o m

esat

are

që z

bato

n bo

rdi i

ku

llim

it

Nda

let d

egra

dim

i i to

kës,

rritj

e e

kapa

cite

tit p

rodh

ues

të to

kës

në 3

0 –

40 %

. La

rgoh

et m

e sh

pejtë

si u

ji pa

s pë

rmby

tjeve

.Sh

pejto

hen

afat

et e

mbj

el-

ljeve

51

KoMuNAt E ZoNëS Së uLët të QARKut ShKoDëR8.

Fun

ksio

nim

i i

pjes

shëm

i ar

gji-

natu

rave

Nga

51

km a

rgjin

atur

a në

zon

ën n

ë st

udim

, të

cila

t mbr

ojnë

toka

t ng

a pë

rmby

tjet (

nga

Lum

i Bun

a), r

reth

19

km

që s

htrih

en n

ë zo

nën

e Ve

lipoj

ës, k

ërko

jnë

reha

bilit

im të

shp

ejtë

e

të p

lotë

, pa

si ja

në të

dë

mtu

ara

rënd

ë.Ko

ntro

lli i

32 k

m të

tjer

a pë

r dëm

timet

pas

për

m-

bytje

ve d

he re

habi

litim

i

***

Afat

Shk

urtë

rBo

rdi i

Kul

limit

Shko

dër,

Min

istr

ia

e Bu

jqës

isë,

ush

qim

it dh

e M

broj

t-je

s së

Kon

sum

ator

it, k

omun

at

Kost

o m

esat

are

që z

bato

n bo

rdi i

ku

llim

it

Nda

let p

ërm

bytja

e z

onav

e të

ban

uara

dhe

toka

ve

bujq

ësor

e.Rr

itet s

igur

ia e

qën

-dr

uesh

mër

isë

së a

rgjin

atu-

rave

nga

dëm

timet

9. M

unge

sa e

Pl

anit

Loka

l të

Emer

gjen

cave

Ci

vile

.

Vler

ësim

i i rr

eziq

eve

nisu

r ng

a pë

rvoj

a dh

e ek

sper

ien-

cat l

okal

e, p

arë

në k

uadr

in

kom

bëta

re d

he g

loba

l (n

drys

him

et k

limat

erik

e dh

e ef

ekte

t e ty

re).

hart

imi i

pla

neve

spe

cifik

e ng

a se

ktor

ë të

ndr

yshë

m.

hart

imi i

pla

nit t

ë in

ves-

timev

e pë

r par

anda

lim

të e

mer

gjen

cave

dhe

m

undë

sim

i i g

jetje

s së

fo

ndev

e pë

r rea

lizim

in e

ty

re.

Ndë

rtim

i i b

azës

të

dhën

ave

me

të d

hëna

mbi

nu

mrin

e fa

milj

eve

sipa

s fs

hatr

ave,

num

rin e

fam

il-je

ve p

reze

nte

dhe

num

rin e

fa

milj

eve

në n

evoj

ë.Ev

iden

timi i

num

rit të

ba

gëtiv

e si

pas

fsha

trav

e.

Ndë

rtim

i i s

kem

ave

të

evak

uim

it

***

Plan

i Lok

al i

Emer

gjen

cave

duh

et

të h

arto

het p

ër n

jë

periu

dhë

afat

mes

me.

Çdo

njës

i ven

dore

du

het t

ë ke

të të

rif

resk

uara

të d

hëna

t e

vepr

imev

e të

par

a-sh

ikua

ra n

ë të

dja

thtë

në

filli

m të

teto

rit të

çd

o vi

ti.

Zyra

e G

jend

jes

Civi

le.

Stafi

adm

inis

trat

iv lo

kal.

Krye

sitë

e fs

hatr

ave.

Drej

toria

Raj

onal

e e

Bujq

ësis

ë.

0 Le

këN

jësi

a ve

ndor

e që

ka

të

mira

tuar

një

Pla

n Lo

kal t

ë Em

ergj

enca

ve C

ivile

, ope

ron

me

efika

site

t në

përb

allim

in

e Em

ergj

enca

ve C

ivile

. Pla

ni

i Em

ergj

enca

ve o

rient

on

real

izim

in e

inve

stim

eve

në

infra

stru

ktur

ë në

dre

jtim

të

para

ndal

imit

dhe

përg

jigjë

s nd

aj e

mer

gjen

cave

civ

ile.

52


10. M

angë

si n

ë st

anda

rdet

rrug

ore

Rivl

erëe

sim

i st

rate

gjiv

e të

zh

villi

mit

loka

l.Vl

erës

imi i

pro

jekt

eve

ekzi

stue

se n

ë kë

ndvë

shtr

i-m

in e

situ

atav

e të

krij

uara

ng

a em

ergj

enca

t.ha

rtim

i i p

lani

t të

inve

s-tim

eve

në in

frast

rukt

urën

rr

ugor

e të

dëm

tuar

me

para

met

ra q

ë ga

rant

ojnë

fu

nksi

onim

in d

he je

tëgj

atë-

sinë

e rr

jetit

rrug

or .

***

Rish

ikim

i i s

tand

-ar

deve

duh

et b

ërë

men

jëhe

rë n

ga

push

teti

vend

or

të g

jithë

kom

unat

e p

ërfs

hira

në

plan

Stafi

tekn

ik v

endo

rEk

sper

t të

kont

rakt

uar

1 00

0 00

0 le

këtë

gjit

hë n

jësi

të

vend

ore

duhe

t të

ken

ë nj

ë fo

nd

të p

ëraf

ërt p

ër

të ri

vler

ësua

r pr

ojek

tet i

nfra

s-tr

uktu

rore

.N

dërs

a vl

era

e nd

ërhy

rjes

do

të d

alë

nga

ky

rivle

rësi

m.

Stra

tegj

itë lo

kale

e

vler

ësua

ra d

he p

roje

ktet

e

veça

nta

pas

situ

atav

e të

em

ergj

encë

s nd

ihm

on

njës

itë v

endo

re n

ë ar

ritje

n e

plan

ifiki

mit

për n

jë z

hvill

im

të q

ëndr

uesh

ëm.

11. M

unge

sa e

ko

ntro

llit t

ë pl

otë

mbi

terr

itorin

hart

imi p

lani

t ter

ritor

ial

për n

jësi

të q

ë nu

k i k

anë

hart

uar d

eri t

ani.

Vëni

e në

efiç

encë

e in

spek

-to

rate

ve të

mbr

ojtje

s së

to

kës

dhe

ndër

timit

***

ësht

ë sh

umë

e rë

ndë-

sish

me

që n

jësi

të

vend

ore

të h

arto

jnë

Plan

in te

rrito

rial,

në

zbat

im të

kër

kesa

ve

ligjo

re q

ë rr

jedh

in n

ga

ligji

«Për

terr

itorin

»

Krye

tari

i kom

unës

Zyra

e u

rban

istik

ësKo

nsul

entë

tekn

ik

18 0

00 0

00 le

këtë

gjit

hë

kom

unat

duh

et të

sh

ikoj

në m

undë

-si

në e

fina

ncim

it pë

r har

timin

e

plan

it te

rrito

rial,

si d

etyr

im li

gjor

.

hart

imi d

he z

batim

i i p

lani

t te

rrito

rial k

rijon

mun

dësi

pë

r një

zhv

illim

të s

igur

të e

të

qën

drue

shëm

.Zh

villi

mi u

rban

në

zona

të

plan

ifiku

ara

bën

që p

ër k

ëto

zona

të a

rrih

et d

he m

broj

tja

nga

përm

bytje

t

12. M

unge

sa e

ve

ndev

e pu

blik

e pë

r ako

mod

im.

hart

imi i

pro

jekt

eve

për

ndër

timin

e v

ende

ve

për a

kom

odim

të të

ev

akuu

arve

dhe

ven

dqen

-dr

ime

për b

agët

inë

.Çe

rtifi

kim

i i p

rona

ve

publ

ike

për n

jësi

të v

endo

re

që n

uk e

kan

ë pë

rfund

uar

këtë

pro

ces.

Kërk

esa

e fin

anci

mev

e në

st

rukt

urat

e e

mer

gjen

-ca

ve p

ranë

Min

istr

isë

së

Bren

dshm

e.të

gjit

hë k

omun

at e

pë

rfshi

ra n

ë pl

an k

anë

shes

he p

ublik

e në

terr

ene

të n

gritu

ra p

ër të

ndë

rtua

r ka

mpe

për

ako

mod

im.

Një

sitë

ven

dore

duh

et

të h

arto

jnë

në n

jë

periu

dhë

afat

shku

rtër

pr

ojek

te p

ër n

dërt

imin

e

kam

peve

për

ak

omod

im n

ë ra

st

emer

gjen

ce.

Kom

una

Min

istr

ia e

Bre

ndsh

me

Kom

una

Ana

e M

alit

(200

fa

milj

e), K

omun

a Bë

rdic

ë (2

50

fam

ilje)

, Kom

una

Bush

at (7

00

fam

ilje)

, Kom

una

Dajç

(100

0 fa

milj

e)Kë

to k

apac

i-te

te m

und

të

përd

itëso

hen

pas

ndër

hyrje

ve p

ër

zgjid

hje

të p

ro-

blem

it të

për

m-

bytje

s në

zon

ën e

N

ënsh

kodr

ës.

Ndë

rtim

i ven

deve

për

ak

omod

imin

e e

nje

rëzv

e të

eva

kuua

r, kr

ijon

mun

dësi

pë

r një

men

axhi

m të

mirë

të

emer

gjen

ces

pasi

nje

rëzv

e të

gru

puar

mun

d t’u

sig

uro-

hen

më

leht

ë ku

shte

t min

i-m

ele

të je

tesë

s si

furn

izim

i m

e us

hqim

e, u

jë te

pijs

hëm

, en

ergj

i ele

ktrik

e et

j.

53


13. S

hkal

la e

ulë

t e

info

rmim

it qy

teta

r.Se

nsib

ilizi

mi k

omun

itetit

m

e fle

tëpa

losj

e, p

oste

ra,

taki

me,

med

ia, t

abel

a in

form

ativ

e et

j. m

bi

rrez

ikun

e m

unds

hëm

të

emer

gjen

cës.

Përg

atitj

a e

mat

eria

leve

in

form

uese

se

si d

uhet

të

reag

ojnë

ban

orët

në

prag

të e

mer

gjen

cës,

gjat

ë dh

e po

st e

mer

-gj

encë

s.Se

nsib

ilizi

mi i

ban

orve

pë

r rua

jtjen

dhe

mirë

m-

bajtj

en e

infra

stru

ktu-

rave

mbr

ojtë

se.

Bash

këpu

nim

i nd

ërs-

jellt

ë nd

ërm

jet p

usht

etit

loka

l dhe

str

uktu

rave

të

tjera

për

një

info

rmim

ko

rrek

t dhe

në

kohë

mbi

m

unde

sin

e em

er-

gjen

ces

civi

le d

he n

johj

a ng

a pu

shte

ti i t

regu

esve

re

ale

te g

jend

jes

.

***

ësht

ë sh

umë

e rë

ndë-

sish

me

që k

omun

iteti

të je

të i

info

rmua

r për

rr

ezik

un e

mun

dshë

m,

pasi

ndi

kon

drej

t-pë

rdre

jtë n

ë m

arrje

n e

mas

ave

për e

vaku

im.

Info

rmac

ioni

ësh

të

i rën

dësi

shëm

edh

e pë

r për

balli

min

e

emer

gjen

cës

dhe

kthi

min

në

norm

alite

t si

p.s

h. b

ërja

pub

like

e m

ënyr

ës s

e si

ban

orët

du

het t

ë ve

proj

në m

e ba

nesa

t e ty

re p

as

larg

imit,

kaf

shët

e

ngor

dhur

a, fu

rniz

imin

m

e uj

ë të

pijs

hëm

etj.

le

htës

on s

truk

tura

t m

enax

hues

e pë

r të

përb

allu

ar m

e su

kses

gj

endj

en e

em

er-

gjen

cës

.

Zyra

e in

form

imit.

Drej

toria

rajo

nale

e S

hënd

etit

Publ

ik.

Drej

toria

Raj

onal

e e

Arsi

mit.

Drej

toria

e B

ujqë

sisë

.Bo

rdi i

Kul

limit

150.

000

Lek

ëN

dërm

arrja

e v

eprim

eve

të li

stua

ra n

diko

n dr

ejt-

përd

rejtë

në

para

ndal

imin

e

dëm

eve

në n

jerë

z.N

jerë

zit e

info

rmua

r në

kohë

kan

ë m

undë

si të

ndë

r-m

arrin

vep

rimet

e d

uhur

a pë

r sig

urim

in e

jetë

s së

tyre

dh

e të

bag

ëtiv

e.Po

kës

htu

edhe

info

rmim

i në

koh

ë i p

usht

etit

loka

l m

bi tr

egue

sit r

eal t

ë gj

end-

jes

në p

rag

të e

mer

gjen

cës,

bëjn

ë që

mas

at p

ër e

vaku

im

të je

në n

ë ko

hën

e du

hur.

14. M

unge

sa e

pl

anev

e rr

egul

-lu

ese.

Ndë

rtim

et p

a le

je n

ë zo

nat j

o të

pë

rsht

atsh

me

hart

imi i

pla

neve

rreg

-ul

lues

e. N

dërg

jegj

ësim

i i k

omun

itetit

për

pr

oble

min

e n

dërt

imit

në z

onën

e rr

ezik

uar.

Mun

dësi

sht l

argi

mi

i ban

orëv

e ng

a kë

to

zona

.

***

Afat

mes

ëm b

rend

a 20

13

Kom

una

dhe

bano

rët

300.

000

Lekë

???

Shm

angi

a e

dëm

timev

e ng

a pë

rmby

tjet t

ë kr

ijuar

a ng

a kë

to n

dërt

ime

pa le

je.

54


15. M

unge

sa e

nd

ërtim

it të

arg

ji-na

tura

ve të

reja

Argj

inat

ura

e Ca

sit

(Vel

ipoj

ë), r

reth

900

ml,

për m

broj

tjen

e fu

shës

Ca

sit d

he L

uars

itAr

gjin

atur

a e

Dara

gjat

it,

2.4

km, v

azhd

on p

una

.Bo

rdi i

kul

limit

prop

o-zo

n të

stu

djoh

et n

dër-

timi i

arg

jinat

urës

të

Bërd

icës

pre

j 12

km, p

ër

mbr

ojtje

n e

Dara

gjat

it,

Bërd

icës

dhe

zon

ave

të

tjera

.

***

Afat

Shk

urtë

r

Afat

Mes

ëm

Bord

i i K

ullim

it Sh

kodë

r, M

inis

tria

e

Bujq

ësis

ë, u

shqi

mit

dhe

Mbr

ojt-

jes

së K

onsu

mat

orit,

kom

unat

100.

000.

000

-130

.000

.000

Le

ke (I

nfor

ma-

cion

nga

bor

di i

kulli

mit)

Kost

o m

esat

are

që z

bato

n bo

rdi i

ku

llim

it, rr

eth

800

mijë

Eur

o/km

Nda

let p

ërm

bytja

e to

kave

, fu

shës

Ças

it dh

e Lu

arsi

t në

rret

h 10

00 h

a

16. E

rozi

oni d

he

gërr

yerja

e to

kës

Puni

me

mbr

ojtë

se n

ë br

igje

t e lu

men

jve

Drin

, Bu

në, K

ir dh

e m

bro-

jtja

nga

eroz

ioni

dhe

gë

rrye

rje s

ipër

faqë

sore

në

Gur

in e

Zi,

Bërd

icë,

Sh

irq, A

na e

Mal

it, o

b-lik

ë, D

ajç,

Mus

han

dhe

mbr

ojtje

t nga

gër

ryer

jet

në b

regd

etin

e V

elip

ojës

.

** Afat

Gja

të

(I va

zhdu

eshë

m)

Bord

i i K

ullim

it Sh

kodë

r, M

inis

tria

e

Bujq

ësis

ë, u

shqi

mit

dhe

Mbr

o-jtj

es s

ë Ko

nsum

ator

it, k

omun

at

Kësh

illi i

Bas

enit

të L

umen

jve

për

Pref

ektu

rën

Shko

dër

Kost

o m

esat

are

që z

bato

n bo

rdi i

ku

llim

it dh

e ha

rti-

mit

të p

roje

ktev

e te

zba

timit

Nda

lohe

t hum

bja

e to

kës

dhe

ruhe

n vl

erat

pro

dhue

se

të s

aj

17. L

ënia

dje

rrë

e to

kës

bujq

ësor

ePu

nim

i i g

jithë

sip

ër-

faqe

s në

pra

nver

ë dh

e m

bjel

lja e

saj

** Vepr

im i

përv

itshë

mDr

ejto

ria e

Buj

qësi

së S

hkod

ër,

Kom

unat

, Sho

qata

t e F

erm

erëv

e,

SAM

t në

Kës

hilli

n e

Qar

kut,

eksp

ertë

të fu

shës

Kost

o o

pera

tive

Ruan

tokë

n ng

a m

oçal

izim

i.Pë

rmirë

son

pjel

lorin

ë e

tokë

s.Ku

fizon

krip

ëzim

in

55


18. R

ajon

izim

i i

prod

him

it bu

jqës

orM

odifi

kim

i i s

truk

turë

s së

mbj

ellje

ve s

i-pa

s sh

kallë

s së

rr

ezik

shm

ëris

ë të

pë

rmby

tjeve

toka

t e N

ën S

hkod

rës,

janë

të p

ërsh

tats

hme

për b

imet

e a

rave

(d

rithë

ra, f

orag

jere

, pe

rime,

por

edh

e pe

m-

taria

, vre

shta

ria, u

lliri

dhe

bim

ët m

edic

inal

e.

Nga

kjo

toka

arë

zë

1579

5 ha

ose

80

% të

si

përfa

qes

së p

ërgj

ith-

shm

e të

tokë

s bu

jqës

ore

dhe

pem

taria

638

ha

ose

3.4%

të to

kës

bujq

ësor

e.të

ule

t sip

ërfa

qe e

m

bjel

ljeve

të k

ultu

rave

në

vje

shtë

dhe

të rr

itet

mbj

ellja

e k

ultu

rave

pr

anve

rore

, që

mun

d të

sh

kojë

10-

20 %

.Sh

timi i

pem

taris

ë në

toka

t kod

rinor

e të

kom

unav

e dh

e sh

përn

darja

e k

ultu

rave

si

pas

përs

htat

shm

ëris

ë të

tokë

s

** Afat

Mes

ëm

Drej

toria

e B

ujqë

sisë

Shk

odër

, Ko

mun

at, S

hoqa

tat e

Fer

mer

ëve,

SA

Mt

në K

ëshi

llin

e Q

arku

t, ek

sper

të të

fush

ës

Pa k

osto

Rrite

t mun

dësi

a e

kulti

vim

it dh

e pr

odhi

mit

bujq

ësor

e

bleg

tora

l.u

let s

ipër

faqj

a e

mbj

ellje

ve

të k

ultu

rave

në

vjes

htë

dhe

rrite

t mbj

ellja

e k

ultu

rave

pr

anve

rore

, që

mun

d të

sh

kojë

10-

20 %

.

Rrite

t sip

ërfa

qja

e to

kës

së

kulti

vuar

me

fora

gjer

e që

m

und

të ru

hen

për s

ituat

a em

ergj

ence

dhe

shp

ërnd

a-he

n ku

ltura

t sip

as p

ërsh

-ta

tshm

ëris

ë nd

aj to

kës

dhe

rrez

iqev

e nd

aj p

ërm

bytje

ve.

56


19. P

yllë

zim

iPy

llëzi

mi i

sip

ërfa

qeve

të

toka

ve b

rend

a ar

gji-

natu

rave

dhe

brig

jeve

të

lum

it Bu

na m

e pl

ep,

shel

g dh

e të

tjer

a në

41

ha (V

elip

oja

17 h

a, D

ajç

10.5

ha

dhe

Ana

e M

alit

13,5

ha)

. Për

mirë

sim

e py

jore

rret

h 14

ha

(Ana

e

Mal

it 8

ha, B

ërdi

cë 3

.5

ha d

he G

uri i

Zi 2

ha)

***

Afat

Mes

ëm

Min

istr

ia e

Mje

disi

t, Py

jeve

dhe

Ad

min

istr

imit

të u

jëra

ve, K

ëshi

lli i

Qar

kut S

hkod

ër, D

rejto

ria e

Shë

r-bi

mit

të P

yjev

e, K

omun

at

Kost

o që

do

të

rezu

ltojë

nga

ha

rtim

i i p

roje

ktit

të z

batim

it

Reha

bilit

on v

eshj

en b

imor

e,

stab

ilizo

n to

kën,

ul d

ëm-

timin

e a

rgjin

atur

ave

dhe

efek

tet e

per

mby

tjeve

.u

lja e

ero

zion

it dh

e qa

rkul

li-m

i i s

edim

ente

ve

20. S

ensi

biliz

im i

pam

jaftu

eshë

m

i kom

unite

tit p

ër

punë

vul

lnet

are.

Bash

këpu

nim

i me

shoq

ërin

e ci

vile

për

or

gani

zim

in e

pun

ëve

vulln

etar

e në

situ

ata

norm

ale,

për

të k

ulti-

vuar

vul

lnet

ariz

min

ko

mun

itar.

Plan

ifiki

mi i

një

fond

i të

veç

antë

në

buxh

etin

ko

mun

al, p

ër të

për

-ga

titur

dhe

stim

ulua

r gr

upe

vulln

etar

ësh

në

periu

dhë

emer

gjen

ce

** Sens

ibili

zim

i i k

omu-

nite

tit p

ër rr

itjen

e

shka

llës

së v

ulln

eta-

rizm

it dh

e so

lidar

i-te

tit n

jerë

zor k

ërko

n ko

hë, p

or p

ërga

titja

e

grup

eve

me

të ri

nj

dhe

njer

ëz a

ktiv

për

të

men

axhu

ar n

jë

situ

atë

emer

gjen

ce

duke

për

fshi

rë

evak

uim

in, a

kom

o-di

min

, fur

nizi

min

m

e us

hqim

, ujë

etj,

du

het t

ë je

të o

bjek

tiv i

gjith

ë nj

ësiv

e ve

ndor

e që

real

isht

mun

d të

pë

rdor

en n

ë si

tuat

a të

em

ergj

enca

ve.

Stafi

loka

l.o

rgan

izat

a të

Sho

qëris

ë Ci

vile

Shoq

ata

bam

irësi

e.

200

mijë

Lek

ë

Çdo

njës

i ven

dore

du

het t

ë pl

ani-

fikoj

e m

inim

alis

ht

në b

uxhe

tin e

ve

t një

sas

i të

mja

ftues

hme

për

të p

ërga

titur

një

gr

up të

traj

nuar

pe

rson

ash

aktiv

që

e n

dihm

ojnë

pë

r të

men

ax-

huar

situ

atën

e

emer

gjen

cës.

Men

axhi

m n

ë ko

hë i

situ

atës

dhe

cilë

si e

mirë

e

shër

bim

eve

bazë

nda

j ba

norë

ve n

ë em

ergj

encë

.

57


21. N

uk k

a st

udim

të

plo

të të

ndi

kim

it të

pru

rjeve

të u

jit

dhe

sido

mos

të

mat

eria

leve

iner

te

të lu

mit

Kir d

he

Gja

dër q

ë ja

në

jash

të k

aska

dës

së D

rinit

si d

he

e rr

egul

limit

të

shka

rkim

it të

uj

ërav

e të

tepë

rta

nga

hEC.

Mon

itorim

dhe

m

enax

him

i in

tegr

uar

i niv

elev

e të

liqe

neve

të

hEC

-eve

, duk

e ko

mbi

nuar

pro

dhim

in e

en

ergj

isë

elek

trik

e m

e pa

rand

alim

in o

se re

duk-

timin

e p

ërm

bytje

ve.

Rreg

ullim

i i a

rgjin

a-tu

rave

mbr

ojtë

se, g

a-tis

hmër

ia e

hid

rovo

rëve

dh

e nj

ë si

stem

kul

limi

tërë

sor b

ashk

ëkoh

or n

ë fu

shën

e N

ën-S

hkod

rës.

- Ria

ktiv

izim

dhe

ngr

itje

e ve

ndm

atje

ve h

idro

me-

trik

e dh

e m

eter

eolo

gjik

e

- Ins

talim

i i n

jë s

iste

mi

sinj

aliz

ues

për b

anor

ët

që rr

ezik

ohen

nga

për

m-

bytje

t (ek

sper

ienc

a të

til

la k

a në

shu

më

vend

e të

bot

ës)

** Vazh

dim

isht

***

deri

në 5

vje

t

* deri

në 1

vit

* deri

në 1

vit

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

tisë

dhe

Ener

gjet

ikës

, Dre

jtorit

ë e

tre

hEC-

eve,

Inst

ituti

hidr

omet

ereo

-lo

gjik

Min

istr

ia B

ujqë

sisë

, ush

qim

it,

Mbr

ojtje

s së

Kon

sum

ator

it,

Min

istr

ia e

Mje

disi

t, Py

jeve

dhe

Ad

min

istr

imit

të u

jëra

ve, K

ëshi

lli

i Qar

kut,

Bord

i i K

ullim

it Sh

kodë

r dh

e Ko

mun

at p

ërka

tëse

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

-tis

ë dh

e En

ergj

etik

ës, I

nstit

uti

hidr

omet

ereo

logj

ik t

iranë

, Qen

dra

Met

ereo

logj

ike

e u

nive

rsite

tit të

Sh

kodr

ës.

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

tisë

dhe

Ener

gjet

ikës

, uni

vers

iteti

Polit

ekni

k

Pjes

ë e

punë

s si

stem

atik

e të

pë

rdits

hme

700

mili

on L

ekë

Nuk

ka

lloga

ritje

Nuk

ka

lloga

ritje

Situ

ata

gjith

mon

ë në

n ko

ntro

ll m

e ef

ekt p

aran

-da

lues

ose

redu

ktue

s të

dë

mev

e.

Kush

te n

orm

ale

në k

thim

in

e N

ënsh

kodr

ës n

ë nj

ë ng

a ra

jone

t e rë

ndës

ishm

e të

zh

villi

mit

bujq

ësor

, ble

gtor

al

dhe

agro

turiz

mit

si z

onë

ndër

kufit

are.

Njo

ftohe

t me

kohë

pop

ulls

ia

për m

arrje

n e

mas

ave

të

evak

uim

it et

j.

58


22. h

umbj

e e

drur

ëve,

shk

urre

ve

dhe

baris

htev

e si

pa

sojë

e s

hkul

jes

nga

mbi

ngop

ja e

to

kës

dhe

vepr

imi

eroz

iv

Mirë

mba

jtja

e ka

nale

ve

kullu

ese

dhe

past

rimi i

M

erte

mzë

s et

j.th

ellim

i i g

rykë

s Be

laj,

Sist

emim

i i p

ikës

së

bash

kim

it të

Drin

it m

e Bu

nën

(Zue

s)

***

Afat

Shk

urtë

r dhe

Afa

t M

esëm

Kësh

illi i

Min

istr

ave;

Min

istr

ia e

Mje

disi

t, Py

jeve

dh

e Ad

min

istr

imit

të u

jëra

ve;

Min

istr

ia e

Buj

qësi

së, u

shqi

mit

dhe

Mbr

ojtje

s së

Kon

sum

ator

it;

Min

istr

ia e

Eko

nom

isë,

treg

tisë

dhe

Ener

gjet

ikës

;Q

arku

i Sh

kodr

ës;,

Kom

unat

Gur

i i Z

i, Bu

shat

, Daj

ç, A

na e

Mal

it,

Velip

ojë;

120

mili

on

75 m

ilion

15

mili

on

Elim

inim

i pë

rmby

tjeve

të

zonë

s në

shk

allë

të g

jerë

23. Z

vogë

lim i

di-

vers

itetit

flor

istik

si

paso

jë e

për

hapj

es

së s

edim

ente

ve të

pa

sura

me

azot

e

fosf

or n

ë zo

nën

e pë

rmby

tur d

he z

h-vi

llim

it të

bim

ësis

ë ni

trofi

le m

e pa

k sp

ecie

Ruaj

tja e

nat

yrës

dhe

bi

odiv

ersi

tetit

***

Në

vazh

dim

ësi

Min

istr

ia e

Mje

disi

t, Py

jeve

dhe

Ad

min

istr

imit

të u

jëra

ve; Q

arku

i S

hkod

rës;

Kom

unat

Gur

i i Z

i, Bu

shat

, Daj

ç, A

na e

Mal

it, V

e-lip

ojë;

Inst

ituci

onet

kër

kim

ore

dhe

shke

ncor

e.

98 m

ilion

Lek

ëRu

ajtja

e b

iodi

vers

itetit

Rritj

e e

mirë

qeni

es s

ë ko

mun

itetit

.

59


6. SHTOJCAT

60


61


Shtojca 1: harta e zonave të përmbytura, Janar 2010

Shtojca 2: harta e infrastrukturës rrugore për zonën e nënshkodrës

62


Shtojca 3: Shpërndarja e popullsisë sipas komunave të zonës së ulët të ShkodrësPopullsia Femra Meshkuj Numri i Familjeve

Komuna Rrethina 17261 9237 8024 5887

Grudë e Re 3563 2142 1421 1314

Shtoj i Ri 1457 521 936 863

Guci e Re 788 402 386 371

Shtoj i Vjetër 1719 889 830 799

Zus 787 442 345 336

Dobraç 2656 1334 1322 581

Golem 1521 973 548 355

hot i Ri 1701 907 794 384

Bleran 2145 1121 1024 579

Bardhaj 924 506 418 305

Komuna Bushat 22762 11158 11604 5827

Bushat 2918 1384 1534 779

Shkjezë 1047 506 541 243

Plezhë 689 342 347 168

Kosmaç 2122 1051 1071 512

Stajkë 2423 1192 1231 635

Ashtë 877 422 455 231

Rranxa 3225 1598 1627 824

Fshat i Ri 827 397 430 191

Konaj 642 322 320 185

Melgushë 2333 1125 1208 669

Mali Jushit 866 437 429 198

Barbullush 3743 1839 1904 923

Kukël 646 337 309 168

hotnej 404 206 198 101

63


Komuna Bërdicë 9118 4669 4439 2388

Bërdicë e Madhe 1661 837 824 497

Bërdicë e Mesme 1190 620 570 347

Bërdicë e Sipërme 1472 744 728 398

trush 3325 1708 1617 712

Beltojë 746 388 358 218

Mali hebe 724 372 342 216

Komuna Guri i Zi 11800 5913 5887 3013

Guri i Zi 2581 1276 1305 640

Juban 2361 1195 1166 608

Vukatanë 1141 577 564 301

Ganjollë 526 269 257 128

Kuç 583 292 291 167

Rrencë 992 486 504 263

Gajtan 352 177 175 110

Rragam 1339 661 678 361

Sheldi 1021 553 468 329

Mazrrek 904 427 477 106

Komuna Ana Malit 6321 3146 2175 1685

oblikë 2906 1429 477 775

Bobot 162 87 75 46

Muriqan 1236 641 595 307

Shtuf 212 114 98 42

Dramosh 173 86 87 30

oblikë e Sipërme 272 129 143 84

obot 721 354 367 206

Vallas 151 71 80 32

Velinaj 348 170 178 113

64


Vidhgar 140 65 75 50

Komuna Dajç 8767 4296 4471 2169

Dajç 2198 1034 1164 569

Samrish i Ri 655 316 339 155

Samrish i Sipërm 680 341 339 163

Belaj 345 165 180 68

Mali Gjymtit 144 64 80 37

Pentar 876 450 426 226

Rrushkull 300 140 160 72

Mushan 1440 740 700 345

Darragjat 618 307 311 148

Suka Dajç 500 254 246 127

Shirq 1011 504 507 259

Komuna Velipojë 8270 4073 4197 2028

Velipojë 1938 966 972 460

Reç Pulaj 394 193 201 93

Luarzë 548 276 272 128

Gomsiqe 1221 604 617 295

Baks Rrjoll 540 266 274 145

Mali Kolaj 534 253 281 130

Baks i Ri 572 275 297 150

Pulaj 822 406 416 217

Reç i Ri 900 452 448 228

Ças 801 382 419 182

65


Shtojca 4: të dhëna për ujësjellësin në komunën Bushat

Nr

Fsha

ti

Kapa

cite

ti u

jësj

ellë

sit

Furn

izim

i fa

ktik

Ente

priv

ate

Gjit

hsej

abo

nent

ëPr

odhi

m m

³N

ë vi

t

∑Familje

Banorë

Familje

Banorë

Matësa

Gjithsej

Matësa

Abonentë

Matësa

Kapaciteti

Nevoja

+

1Bu

shat

600

2400

300

1200

240

1715

317

255

1550

0013

5000

+20

000

2Sh

kjez

ë25

010

0054

220

00

054

061

000

5800

0+

3000

3Rr

anxa

800

3200

310

1180

300

77

317

307

1580

0018

1000

-230

00

4M

ali I

Jush

it40

016

0075

300

00

075

061

000

8800

0-2

7000

5M

elgu

shë

600

2400

6023

00

00

600

6100

012

6000

-650

00

6Ba

rbul

lush

900

3800

600

2400

560

1410

614

514

1750

0021

0000

-350

00

7Ku

kel

170

680

5020

020

00

5020

3200

033

000

-100

0

8ho

ten

100

400

4518

00

00

450

1700

022

000

-500

0

∑38

2015

500

1494

5910

1120

3832

1532

1152

7200

0085

3000

1330

00

66


tregues teknikë të ujësjellsave në komunën Bushat

Nr Fshati

Numri i banorëve faktikë të

mbuluar nga sistemi

Kapaciteti i pom-pave

Nevojat m³Prodhim

faktik. Vje-tor m³

Numri i banorëve që furnizohen

1 orë8orë

1 Bushat 2450 53 15500 135000 10000 740

2 Shkjezë 1060 21 61000 58000 3000 224

3 Rranxa 3300 54 158000 181000 15000 840

4 Mali i Jushit 1600 21 61000 88000 5000 270

5 Melgushë 2300 21 61000 126000 4000 154

6 Barbullush 3800 60 175000 210000 25000 2020

7 Kukel 600 11 32000 33000 1500 109

8 hoten 400 6 17000 22000 1500 100

Komuna 15500 720000 853000 65000 4457

67


plani i veprimit - rec publications...shumtë, e gjithë zona e nënshkodrës u përmbyt dhe qeveria...

Documents