Plean Scoile don Ghaeilge - GallbhaileAr Aghaidh le Chéile

Réamhráiteas(a) Cuireadh an phlean le chéile ar an 18/01/16

Bhí gach múinteoir i láthair ó rang naíonáin shóisearacha go dtí rang 6.

(b) Tá gá leis an bplean seo;

Chun cabhrú linn Curaclam na Gaeilge a chur i bhfeidhm agus a chur in oiriúint d’ár scoil Ionas go mbeidh a fhios ag gach duine cad atá ar siúil tríd na scoile Go mbeidh leanúnachas agus foirbairt ann ó rang go rang Mar áis scoile le haghaidh múinteoirí nua/ionadaithe Chun go mbeidh treoir cinnte againn i múineadh agus in úsáid na Gaeilge

Fís agus Aidhmeanna

Fís

Spéis agus suim a chothú sa Ghaeilge trí na páistí a spreagadh chun í a úsáid in atmaisféar taitneamhach

Cuirtear béim ar labhairt na Gaeilge Ag fágáil rang a sé beidh muinín ag na páistí an Ghaeilge a úsáid agus cumarsáid simplí a

dhéanamh trí chomhrá i nGaeilge Tá an Ghaeilge le feiceáil sa scoil. Tá béim ar an gcultúr Gaelach m.sh. ceol,

iománaíocht, peil Ghaelach, Seachtain na Gaeilge, srl

AidhmeannaIs mian linn na haidheamma seo a bhaint amach;

Gaeilge a úsáid chomh minic agus is féidir i rith an lae Taitneamh agus pléisiúr a bhaint as foghlaim na Gaeilge Dearcadh dearfach i leith na Gaeilge agus spéis agus dúil inti a chothú Cumas éisteachta agus labhartha an pháiste a fhorbairt agus a m(h)uinín chun an

Ghaeilge a úsáid a chothú Cumas léitheoireachta agus scríbhneoireachta an pháiste a chothú ó rang a dó ag leibhéil

a oireann dó/di féin agus don chinéal scoile Éisteacht, labhairt, léitheoireacht agus scríbhneoireacht a fhorbairt ar bhealach

comhtháite Feasacht teanga agus feasacht cultúrtha a chothú Cúram a dhéanamh d’fhorbairt iomlán an pháiste Cur le líofacht, le cruinneas foghraíochta agus le saibhreas teanga an pháiste Go mbeadh ‘Gaeilge beo’ sa scoil réadúil, ag baint le saol an pháiste

- 1 -

Ábhar an Phlean:1. Curaclam na GaeilgeCur Chuige Cumarsáideach:Cuirtear béim ar an gcumarsáid sa scoil seo. Tuigimid sa scoil seo go bhfuil trí thréimhse i ngach ceacht Gaeilge:

An Tréimhse Réamhchumarsáide An Tréimhse Cumarsáide An Tréimhse Iarchumarsáide

Bainimid úsáid as cluichí teanga, comhrá beirte, drámaíocht agus Gaeilge a úsáid go neamhfhoirmiúil timpeall na scoile chun feabhas a chur ar labhairt na Gaeilge.

Feidhmeanna TeangaIs é is ciall le feidhm teanga ná an úsáid a bhaineann duine as an teanga chun cuspóir éigin cumarsáide a bhaint amach, mar shampla cuireadh a thabhairt, rud a iarraidh, cead a lorg, mian a chur in iúl, srl. Is iad na feidhmeanna teanga croí-lár an churaclam Ghaeilge, agus beidh said le comhlíonadh i ngach gné den chumarsáid, pé acu ag éisteacht, ag labhairt, ag léamh nó ag scríobh atá an páiste. (Curaclam na Bunscoile – Teanga lth 18)Is iad na catagóir d’fheidhmeanna ná;

Caidreamh sóisialta a dhéanamh Eolas a thabhairt agus a lorg Dearcadh a léiriú agus a lorg Dul i gcion ar dhuine Struchtúr a chur ar chomhrá Soiléiriú a lorg i gcomhrá

Tá an-bhéim ar na feidhmeanna teanga sa scoil seo. Beidh liosta de na feidhmeanna teanga ar fail i ngach seomra ranga.

Féach Snáitheanna an ChuraclamTá ábhar teagaisc agus foghlama an churaclam Gaeilge eagraithe faoi cheithre shnáithe;

Éisteacht Labhairt Léitheoireacht Scríbhneoireacht

Éisteacht: go neamhfhoirmiúil i rith an lae; go foirmiúil i rith ceachta (m sh. rainn, éist agus tarraing, dánta, srl)

Labhairt: go neamhfhoirmiúil chomh minic agus is féidir i rith an lae go foirmiúil sa cheacht (m sh cluichí teanga, scéalaíocht, ról-ghlacadh, srl)

Léitheoireacht: ullmhúcháin don léitheoireacht (m sh rainn, pictiúrleabhair, prionta Gaeilge sa timpeallacht-ar na ballaí, lipéid ar rudaí áirithe, fógraí do na páistí, ullmhúcháin don léitheoireacht: naíonáin bheaga – Rang 2. Tús na léitheoireachta fhoirmiúil: nuair a bhíonn bonn maith faoi chumas tuisceana agus cainte an pháiste. De ghnáth ní thosófar roimh rang 2 (Curaclam na Bunscoile – Teanga lth 10). Scileanna léitheoireachta a fhorbairt: téacsanna agus tascanna léitheoireacht scéalta sna leabhair atá in úsáid, dánta, amhráin, cur abairtí in ord, léigh agus tarraing pictiúr, srl.

- 2 -

Scríbhneoireacht: tús na scríbhneoireachta – nuair a bheidh bunús maith faoi thuiscint agus faoi labhairt na teanga. De ghnáth cuirfear tús leis an scríbhneoireacht i rang 2 (Curaclam na Bunscoile – lth 10). Tascanna scríbhneoireachta: ailt, scéalta, litir, cárta poist, srl. Mar thoradh, beidh eolais ag gach múinteoir sa scoil seo ar na cuspóirí a ghabhann lena rang-ghrúpa féin (féach Curaclam na Gaeilge).

Comhtháthú na SnáitheannaTarlaíonn sé go nádútha go bhfuil na snáitheanna fite fuaite lena chéile. Tá béim ar labhairt ach go háirithe. Cuirimid béim ar labhairt agus éisteacht sula ndéanaimid léitheoireacht agus scríbhneoireacht.

Téamaí, Straitéisí agus Modhanna MúinteTéamaíIs comhthéacs iad na téamaí seo chun na feidhmeanna teanga a mhúineadh. Beidh an ábhar teagasc bunaithe ar na teamaí ionas go mbeadh nasc idir an fhoghlaim agus saol laethúil an pháiste. Ní miste don mhúinteoir topaicí a roghnú as na téamaí agus iad a leathnú amach chun ábhar atá spéisiúl don pháiste a úsáid;

Mé Féin Sa Bhaile An Scoil Bia Siopadóireacht

Caitheamh Aimsire Éadaí An Aimsir Ócáidí Speisialta An Teilifís

StraitéisíBainfear úsáid as na straitéisí seo a leanas chun seans a thabhairt do na páistí an teanga a chleachtadh;

Cluichí teanga Tascanna agus fadhbanna Druileanna Drámaíocht Físeáin iPads agus Dlúthdhioscaí srl Seanfhocail Filíocht: rainn, dánta, amhráin, rabhlóga, tomhais, srl. (Féach Aguisín 1) Agallaimh (Cómhrá beirte) Scéalaíocht Clár bán idir ghníomhach

Modhanna MúinteMúinfear an teanga tríd úsáid a bhaint as na modhanna múinte;

An Modh Díreach – m sh. Seo ríomhaire Modh na Sraithe – m.sh. D’éirigh mé ar maidin. Ghlan mé m’fhiacla. D’ith mé mo

bhricfeasta Modh na lánfhreagartha Gníomhaí - m.sh . Éist agus déan: cuir suas do lámh, bí ag rith,

srl Modh closlabhartha – m.sh. éisteacht le téipeanna, dlúthdhioscaí, cluiche biongó, éist

agus tarraing, srl Modh closamharc – m.sh. deilbhíní, fiseáin, pictiúir Modh na Ráite – m.sh. Is mise Tomás…..abair é (agus agallaimh ar siúl)/ Is maith liom

úll….abair é

Gaeilge Neamhfhoirmiúil – úsáid na Gaeilge i rith an lae; (Féach Aguisín 2)- 3 -

Déanfar iarracht an Ghaeilge a úsáid go feidhmiúil i rith an lae taobh amuigh den cheachtGaeilge: sa seomra ranga, sa chlós, sa halla, srl. Moltar an Ghaeilge a úsáid chomh minic agus is féidir i dtaispeantaisí, fógraí, postaerí, srl. laistigh agus lasmuigh den seomra ranga.Is féidir an Ghaeilge a úsáid ag amannta áirithe i rith an lae;

Ar maidin Am rolla Am sosa Am lóin Am baile Teachtaireachtaí

Na h-imeachtaí a bhaineann le cultúr na Gaeilge sa scoil agus i dtimpeallacht sa scoil;

Frása na Seachtaine. (Féach Aguisín 3) Fógraí agus lipéidí sa timpeallacht. Seachtain na Gaeilge. Sciath na Scoile.

1. Pleanáil EagraíochtaPleanáil an Mhúinteora;Déanann na múinteoirí an pleanáil seo a leanas;

Pleanáil fad-téarmach – Scéim Bliana Pleanáil ghearr-théarmach – Scéim Míosúil. Tá Cúntaisí Míosúla ag dul leis an scéim seo

Féach Aguisín 4Áiseanna;Bainimid úsáid as Bua na Cainte ó Naíonáin suas go dtí Rang 1. Bainimid úsáid as Bun go Barr ó Rang 2 suas go dtí Rang 4. Bainimid úsáid as Treo Nua ó Rang 5 agus Rang 6. Chomh maith le sin tá réimse leathan áiseanna againn. Tá liosta de na háiseanna go léir atá in úsáid sa scoil seo mar Aguisín 4 sa phlean.

Éagsúlacht cumais;Sa scoil seo déanfar iarracht freastal ar éagsúlacht cumais na bpáistí trí úsáid a bhaint as;

Modhanna múinte éagsúla Straitéisí éagsúla

Glacann gach páiste sa scoil páirt sa cheacht Gaeilge. I gcásanna áirithe, téann an dalta chuig an múinteoir feabhais nuair atá an Ghaeilge ar siúl sa seomra. Comhtháthú le hÁbhair eile – (Féach Aguisín 5)Moltar an Ghaeilge a úsáid i múineadh ábhair eile an churaclam chomh minic agus is féidir m.sh;

Corpoideachas – cluichí, damhsa, srl Ceol – amhráin Ghaeilge, feadóg Matamaitic – uimhreas,áireamh Amharcealaíona – péint, dath Drámaíocht trí Ghaeilge

Is féidir na snáitheanna éisteacht, labhairt, léitheoireacht agus scríbhneoireacht a chomhtháthú lena chéile de ghnáth sa cheacht Ghaeilge. Tá smaointe agus eiseamláirí tugtha ag bun gach snáithe sa Churaclam Bunscoile faoi seo.

- 4 -

Measúnú

Seo iad na huirlisí atá in úsáid againn; Dírbhreathnú an mhúinteora. Treoracha a leanúint Liosta de na feidhmeanna teanga. Treoracha a leanúint sa tasc Tascanna agus trialacha deartha ag an múinteoir. Gníomhaíochtaí a dhéanamh Bailiúchán d’obair an pháiste. Páirt a ghlacadh sa chluiche Ábhair éagsúla m.sh. Nollaig, bia, éadaí, srl a aithint agus ainmniú Scrúdaithe/Tascanna agus trialacha deartha ag an múinteoir

Obair Bhaile

Béim ar obair bhaile simplí;

Tugtar obair le foghlaim nó le scríobh ó rang 2 go rang 6 Obair bhaile bunaithe ar an méid atá ar siúl sa scoil Naíonáin: ní fhaigheann na naíonáin obair bhaile go foirmiúil Rang 2,3 agus 4: Litriú gach oíche agus ceachtanna bunaithe ar obair sa rang Rang 5 agus 6: Litriú, léitheoireacht/foghlaim agus obair scríofa gach oíche

Foirbairt Fóirne:Téann na múintteoirí go Cursaí samhradh bunaithe ar Gaeilge

Tuismitheoirí agus an Ghaeilge Bíonn na tuismitheoirí páirteach san obair bhaile Bíonn cumarsáid idir an múinteoir agus an tuismitheoir go rialta (Cruinniú

Tuismitheoirí/Múinteoirí) más féidir Is féidir liosta d‘abairtí agus focail simplí a thabhairt do na tuismitheoirí i rith Seachtain

na Ghaeilge. Is féidir iad a chleachtadh lena bpáiste féin Bíonn ranganna Gaeilge ar siúl san Seirbhís iarscoile

ComhionannasBeidh deis ag gach páiste sa scoil seo an Ghaeilge a fhoghlaim.

Cur i bhfeidhm

Rólanna agus freagrachtaí;

Tá gach múinteoir freagrach as an bplean scoile a chur i bhfeidhm Tá an múinteoir leis an bpost freagrachta i bhfeidhil ar an bplean

Spriocdáta leis an bplean a chur i bhfeidhm: Eanair 2016

Athbhreithniú

Rólanna agus freagrachtaí; Tá gach múinteoir freagrach as a rang féin

Spriocdháta don athbhreithniú: Téarma 1 2016

Daingniú agus Cumarsáid

- 5 -

Beidh cóip don phlean scoile ag gach múinteoir agus ceann san Oifig. Tá deis ag gach múinteoir an phlean a athrú, más maith leo.

- 6 -

Aguisín 1Rainn, Dánta agus Amhráin

Tá cuid is mó de na dánta, rannta agus amhráin seo a leanas i Lámhleabhar an Mhúinteora Bualadh Bos. Tá siad bunaithe ar na ceachtanna Gaeilge atá ar siúl sa rang. Tá cuid eile tógtha as leabhair éagsúla atá sna seomraí ranga.

Lámhleabhar an Mhúinteora: Bualadh Bos agus CD Rannta – Rannta Bheaga do Pháistí CD-Rom An Féidir Leat?– amhráin / rannta agus CD D’Aon Ghuth 1 (Amhráin Ghaeilge) Sue Furlong agus CD An tAmhránaí Óg. Treasa Ní Cheannaigh & Aidan O Hara agus Téip Hip Hip Horray. Helena Hennessy Pied Piper Sing-a-ling Let’s All Sing. Folens Amhráin. Folens Cuimní Gaeltachta-Ceol agus amhráin

Rannta, Dánta agus Amhráin Rang: Naíonáin Shóisearacha

Rólaí Polaí Is mise an traein Lámh lámh eile Tá Teidí ag siúl Tá Oisín ag dul ar

scoil Yippi Cad atá sa mhála/ Tá teidí ag léamh Oíche Shámhna Tá Teidí ag Eitilt Puca Púca Bosca Lóin Tá Teidí ag ól Gugalaí gug Is maith liom

bainne Bí ag ithe Teidí beag buí Buail Bos Cad atá sa bhosca? Tá Teidí ag súgradh

Carr beag dearg Is maith liom an

rothar Ní maith liom an

rothar Is féidir liom rith Daidí na Nollag Oíche Nollag Teigí a chodladh Uisce, uisce, uisce Glé Bhac Bhac An Frog agus an

Ghé Tá an lá fluich

inniu Calóga sneachta Tá Teidí agam Cuir orth do chóta Bain díot do chóta Croch suas do

chóta

Féach ar Oisin Night na hÉadaí Lá ‘le Pádraig Mo theach Simléar Oráiste Dhá Éan Bheaga Glig, Glag, Glug Coinín na cásca Rinne Oisín cáca Hirla, Harla, Hó Tá Teidí sa seomra

suí Tá feirm ag an

bhfeirmeoir Féach ar an asal Siopa milseán Aon, Dó, Trí,

Ceathair, Cúig, Sé Tá Teidí ag díol Is buachaill bó mise

Rang: Naíonáin Shínsearacha/Rang 1Rannta/Dánta:

Taidhgín Turcaí Cé atá sa phictiur/ Oscail an Doras Freganna Beaga

Glasa An Chailleach An Lón An Bricfeasta

Cuimil do bhosa Mo liathróid San Nioclás An Bháisteach Éadaí A Bhóín Dé An Teach Bábóige

Tá capall ag Seáinín

AntSeamróg Coinín na Cásca Haigh Didil didil Comhair An Coinín An tarracoir

- 7 -

Ag scipeáil Scipeáil Suas

Rang: Naíonáin Shínsearacha/Rang 1Amhráin:

Ceann, Gualainn Teidí Tinn An Luan, An Mháirt Ag dul ar scoil Péint is scuab is páipéar Cá bhfuil sé? Paistí Óga Téim ar scoil Cad atá uait don bhricfeasta Mo liathróidín donn Daidí na Nollag ag teacht Seo é an leanbh Íosa

Brogan ar mo chosa Broga nua Oíche mhaith Seacht lá sa tseachtain An luascáin An Chircín Rua Mo mhadra Cúig ubh Chuala mise Éirín Tá duine ag an doras Amhrán an traenach Táimse féin ag iascaireacht

Dánta agus Amhráin - Rang: 2 agus 3 Dánta:

Is maith liom Ar ais ar scoil  An chlog An scoil  Oíche Nollag Fear sneachta 

sneachta An fear bocht  an bogha báistí A haon a dó a trí, an lucha beaga buí  Seáinín

Amhráin An Maidirín rua Fáilte isteach  Tá brón orm 

An t-am  Tóg amach mé 

Dánta agus Amhráin Rang: 4 agus 5

Filíocht: Feoilseantóir Oíche Nollag Daidí na Nollag Iascaireacht Duilleoga A Mhuire na nGrás Oíche Shamhna Cupán Tae An Dinnéar An Teilifís Ag Féachaint ar an

Teilifís Mo Bhreithlá

Cois Farraige Eadaí Eirigí a Pháistí An Bosca Bruscar Trup, Trup a

Chapaillín Mo Theachaín

Beag Deas Lá Stoirmiúil Sa Choill Dubh

Dorcha Trasna Anseo Táim Láidir

An Oíche I mBeithil

An Ghaoth Seán agus Máire An Fear Bréige An Seilide An Gabhar sa Scoil An Deireadh

Seachtaine Chuala mé an

Ghaoth

Amhránaíocht: Rang: 4 agus 5 An bhfaca tú mo Sheamaisín Amhrán na bhFiann Oró sé do Bheatha Bhaile

Beidh Aonach Amárach Tá an Coileach ag Fógairt an Lae An Dochtúir

- 8 -

Oíche Chiúin A Mhuire Mháthair

Dánta agus AmhráinRang: 5 agus 6Dánta

Is deas liom turas Oíche Shamhna Dá mbeim I mo mhúinteora Ag ní Subh milis Oíche Nollag

An spideog Sneachta An geimhreadh Óisin I ndiaidh na féinne An Samhradh

Amhráin

An teilifís MCT Baidín Feheilmidh Haka Gaelach Transna na dtonnta Léimigí Casaigí

An Chéad Nollaig Peigín leitir mór Amhrán na bhfiann Oró sé do bheatha bhaile Poc ar buile

- 9 -

Aguisín 2

FRÁSAÍ LE nÚSAID SA CHLÓS

Tá sé in am dul isteach.Bhuail an clog.  Tá an sos thart.Cé’n cluiche a bheidh againn?Tabhair seans dom/dí do _________.Pioc suas an bruscar.Cá bhfuil an muinteoir?  Cá bhfuil _______?Tá an múinteoir ag teacht.  Tá _____ ansin.Tá an múinteoir ansin.Thit _________. Ghortaigh ____________- a glúin/ghlúin, a lámh, a cos/a chos srl.An bhfuil cead ag __ dul go dtí an leithreas.Tá mé ag sugradh le______________.  Ta _________ ag súgradh liom/linn.Níl éinne ag sugradh le___________.An feidir linn_____________ a imirt? (cispheil, tig srl)

1 Fáilte romhat.2 Dia duit. Dia is Muire duit.3 Slán leat.4 Mise an múinteoir.5 Is mise ____.6 Lá breithe sona duit.7 A mhúinteoir!8 Gabh mo leithscéal.9 An bhfuil cead agam dul amach?10 Go raibh maith agat!11 Nímid ár lámha.12 Crochaimid ár gcótaí anseo!13 Dún an doras.14 Oscail an fhuinneog.15 Fág do chóipleabhar anseo.16 Tarraing na dallóga.17 Glan do bhord!18 Las an solas.19 Cuir do mhála/bhosca lón anseo.20 Cuir an bruscar sa bhosca.21 Cuir uisce ar an bplanda.22 Féach ar mo phictiúr!23 Bí cúramach.24 Ná bí ag caint!25 Ná bí ag troid!26 Bí go deas ciúin.

- 10 -

27 Ná bí ag screadaíl!28 Bí ag labhairt Gaeilge!29 Is maith liom a bheith ag léamh.30 Is maith liom mo lón.31 Ar mhaith leat _____?32 Ba mhaith liom ____.33 Is é seo an doras.34 Cathaoir/bord an mhúinteora.35 Seo an clár dubh.36 Tá Gaeilge agam.37 Bhí mé ag scríobh.38 Tá sé a 2 a chlog.39 Tá mo lámha glan.40 Tá mo chóta anseo.41 Tá mo lón anseo.42 Tá mé ag léamh.43 Tá mé ag ól.44 Tá mé ag ithe.45 Tá mé ag scríobh.46 Tá mé ag ní mo lámha.47 Dhún mé an doras / an fhuinneog.48 D’oscail mé …………49 Cá bhfuil mo ___?50 An bhfuil do chóta agat?51 An bhfuil do bhord néata?52 An bhfuil an fhuinneog ar oscailt?53 An bhfuil an doras dúnta?

Abairtí/nathanna le crochadh thart timpeall sa seomra. 16 Feidhm Teanga san áireamh.

Aguisín 3 – Frasaí na Seachtaine- 11 -

Dia duit / Dia is Muire duitGo raibh maith agatGabh mo leithsceal a mhuinteoirTar anseo a mhuinteoirAn bhfuil cead agam...?An Feidir liom....?Ba mhaith liom... B'fhearr liom...Ce leis e? Is liomsa eTa failte romhatTa ... ag teastail uaimNil a fhios agamTa/ Nil me ag eisteachtCad ta ort? Ta tart/ ocras/tuirse ormCem t-am e? Ta se a deich a chlogTa se fuar / fliuch / ag cur sneachtaTa cnag ar an doras. Ta bean/ fear / ag an dorasSeo duit nota o...Tog go bog eCaithfidh me dul go dti an oifigA mhuinteoir, Ta fadhb agam!Seo duitSlan go foillLean ar aghaidhMile buiochasAn bhfaca tu?......Chonaic meAn ndearna tu?.....Rinne meAn ndeachaigh tu?......Chuaigh meAn ndeanfaidh me e sin ar dtus ?Teim ansin i gconaiBhiodh conai orm ansin...Ba cheart duit e a chur...Nach mor an trua e nar...Thainig mise in ionad...Cas an tead! Leim isteach!Bhi mise romhat sa line / rang ...D'iarr me le haghaidh na NollagFuair me le haghaidh na NollagCe ata air?Ta coinne dochtura / fiaclora agam

- 12 -

Is fuath liom pratai / bagun....Is aoibhinn liom su oraiste / sutha talun / pancogaD 'fhag me mo leabhar sa bhaileAn raibh tu ag feachaint ar....areir?Beidh mise ag fanacht i dteach...Eirigh as!Thaitin an scannan sin go mor liomIs breag e sinTa me ag insint na firrine!Ar thug tu do thead scipeala ar scoil leat?An dtiocfaidh tu go dti mo theach tareis na scoile? An dtaithnionn mo phictiur leat?Beidh me ag dul ar saoire go dti an FhraincAn bhfuair tu...? Fuair me / Ni bhfuairAn raibh tu...? Bhi me / Ni raibh.Anois teacht an Fhomhair / an Earraigh / an Geimhreadh/ an SamhradhFeach ar na duilleoga ildaite!Nollag shona duit / Gurab amhlaidh duitAthbhliain faoi mhaise duitBeannachtai na Feile PadraigCead Mile Failte!Go nEiri an bothar leat!Ni he la na gaoithe , la na scoibO La le Bride, amach bionn na hein ag deanamh nead, Bionn na caoire ag breith na nuan, I s bionn an la ag dul i bhfaid.Is fearr rith maith na droch seasamhAr scath na cheile a mhaireann na daoineBionn blas milis ar leite na gcomharsan!Is glas iad na cnoic i bhfad uainnBionn blas ar an mbeaganTaithi a dheanann maistreachtIs in san Deanamh ata an fhoghlaimFad Saol agatGo mbeimid go leir beo ar an am seo arisNil aon tintean mar do thintean feinFilleann meal ar an meallaireAithnionn ciarog, ciarog eileNuair ata an cat amuigh, bionn an luch ag damhsaSlainte chugatNi thagann ciall roimh aoisIs luachmhar iad scealta seanoiri

- 13 -

I s e cuimhe, ciste na haigneMol an oige, is tiocfaidh siadCain an oige is titfidh siadIs fearr an tslainte na an tainteIs binn beal ina thostAn te na fuil laidir ni ni folair do bheith glicIs treise duchas na oiliuntNi deantar teach gan teangaTir gan teanga, tir gan anamNi neart go cur le cheileNi bhriseann focal maith fiacalAn rud is annamh is iontachGiorraionn beirt botharAr scath na cheile a mhaireann na daoine

- 14 -

Aguisín 4 - Liosta Áiseanna Rang: Naíonáin Shóisearacha

Bua na cainte A Leabhar an mhúinteora Pictiúir Cártaí don obair bheirte Masic Puipéid Cártaí Biongó

Luascartaí Abairchártaí Leabhair An Clár Bán idirghníomhach Rabhlaí Rabhlaí Pictiúir

Liosta ÁiseannaRang: Naíonáin Shínsearacha agus Rang 1

Bua na cainte 1 Am don léamh Leabhar an mhúinteora Pictiúir Cártaí don obair bheirte Masic Puipéid Cártaí Biongó

Luascartaí Abairchártaí Leabhair An Clár Bán idirghníomhach Rabhlaí Rabhlaí Mo Cheol thú Pictiúir

Liosta Aiseanna: Rang 2 & 3 Bun go Barr 3  Leabhar an mhúinteora Ceartlitriú 3

Gach Aon Lá 2 & 3 Rabhlaí Rabhlaí Treo Nua 3 An Clár Bán idirghníomhach

Liosta Áiseanna: Rang 4 agus Rang 5

Bun go Barr 4 – Lámhleabhar an mhúinteora

Bun go Barr 4 – Leabhar an pháiste Bun go Barr 4 – Dlúthdhiosca Bun go Barr 4 – Póstaer Bunscríobh 4 Am Don Léamh – Rang a cúig Sin E 4 Bualadh Bos 4 Treo Nua 4 Mo Leabhairín Féin 5 Inis Dom 4

Bun go Barr 5 – Lámhleabhar an mhúinteora

Bun go Barr 5 – Leabhar an pháiste Bun go Barr 5 – Dlúthdhiosca Bun go Barr 5 – Póstaer Bunscríobh 5 Am Don Léamh – Rang a sé Sin E 5 Bualadh Bos 5 Treo Nua 5 Gramaéir le Chéile Mo Leabhairín Féin 5 Inis Dom 5

Liosta Áiseanna - Rang: 5 agus 6

Treo Nua 6 Cleachtaí Gramadaí Bunscoile Mo Litriú agus Frásaí Tine Cnámh Inis Dom 5

Bun go Barr 5 Lámhleabhar an mhúinteora Leabhar an pháiste Dlúthdhiosca An Clár bán idirghníomhach

Leabhair Leabharlainne

- 15 -

Rang 4 – Rang 6

Luidín Ó LaoiAn tÚllordNa seol ar an TitanicTubaiste ar an TitanicMáirín an Rinceoir Beag BaileLeadaí an Leipreachán LeisciúilAmaidín an piscine ar an rinc scátálaMads agus MillalikAmhránaithe BhremenAn Scáth BáistíAn bhfaca éinne agaibh Roy KeanePipín, Grágálaí agus Naíonán MórAn Chrosóg MharaMo Scéal Féin PúcaLa Breá BáistíFeichín FrancachIgaliko, Baile beag sa GhraonlainnAn SpásTamall sa chistinRás na SeilidíRa tat a tom, Scéilín TraeinínBéar sa choillJuliana, An Cailín OllannachPedro, An Gaucho BeagKatia, An Cailín UngárachPanchito, An Buachaill Meisceceach

Yukiko, An Cailín SeapánachMoncaí dánaScuab Fiacal DannyBróga ThomáisSailí na SpotaíDeirdre agus an fear bréigeAn t-Uan Beag DubhCá bhfuil Murchú?Drochlá GruaigeFiacla MhamóAn Rún MórDaifní DineasárCáitín sa chistinÉasca PéascaFaoin sceach ghealLámhainní GlasaMo Mhadra BeogaPáudú OéintéirSinéad ag DamhsaThar an TrasnánNa Bleachtairí – ZombaíNa Bleachtairí – TaibhseRí RáCois TráFeargal agus an FathachIs mise do Chara

Ag Caint – Comhrá Gaeilge. Naíonáin – Rang 6.Gaeilge Bheo – Gaeilge neamhfhoirmiúil (Lámhleabhar an mhúinteora).

www.into.ie www.ippn.ie www.scoilnet.ie

Leabhair léitheoireachta/leabharlainneSéideán Sí: An pacáiste de leabhairíní- Céim 1, Céim 2, Céim 3

An Múinteoir Nua An nathair agus na Spéaclaí Seo, Siúd agus uile

Cluichí

Pacáiste Biongó-Éadaí Pacáiste Biongó-Bia

- 16 -

Aguisín 5

Focail agus frásaí le núsáid i rith rang Corp Oideachais

Seas. Rith. Léim. Stop.  Cas timpeall.  Siúl.  Siúl ar aghaidh.  Siúl go tapa- go mall. Téigh ar dheis, ar chléCaith an liathróid.Tabhair dom an  hula hoop.Rith go dtí an líne bán/gorm/buí.  (Siúil, léim,téigh ar do ghluine)Sín amach do lámha/chosa.  Sín do mhuineál.Ar an gclós-  rith go dtí an dréimire, fuinneog, triantán, cearnóg, dronnuilleog,doras, geata,ráille/ráillí.Caith an liathróid.  Déanaigí ciorcal.  Seasaigí.  Suígí.  Beir lámh le do chara.Bain triail as.  Tóg go bog é.  Tóg/tógaigí sos.  Tarraing isteach  d’annáil.  Lig amach d’annáil.Cluichí -Duirt Ó Grádaigh,  Cé’n tam é a mhactíre?  Tá sé a dó a chlog srl.  Tá sé leath uair taréis a seacht.  Tá sé in am dinnéar.Cispheil. Cuir an liathróid sa chiseán.  Ná caith ró ard é.  Tabhair domsa é.  Tabhair do Mháire é.  Tabhair seans dom.  (seans eile) Mise an chéad duine eile.   Ní bhfuair mé seans.   Ní fhaca mé é.  Is mise an réiteoir.Beidh cluiche peile againn (sacair)An bhfuil cead againn/agam dul sa ghrúpa sin?Tá an cluiche thart.Éistigí leis an bhfeadóg.Cad iad na rialacha?Bhris sí na rialacha.Tosóimid arís. 

Focail agus frásaí le núsaid i rith rang Ealaíne

Tarraing an pictiúr. Cad a tharraing tú?  Tharraing mé… Líon isteach  Dathaigh.  Tóg amach an peint, na criáin, na pinn luaidhe, na cailceanna, na paipéirí.Gearr é.  Faigh siosúir.  Ná doirt é.  Glanaigí suas.  Cuir uisce sa phota.  Cuir péint amach sa tráille. Cé’n dath atá sa phictiúr?. Cad iad na dathanna a d’úsáid an t-ealaíontóir?An maith leat an pictiúr?  Cé’n fáth?.Tá na dathanna go deas.   Tá _ ag barr /bun /i lár an phictiúr.Croch suas é.  Ta sé go hálainn.   An bhfuil tú sásta leis?   Ta pictiúr Nicole go deas?  Is maith liom/ Ní maith liom…Is fearr liom dath _---- ná dath ______.Úsáidfidh mé an dath seo.   Na dathanna buí gorm oráiste, glas, donn, dubh, bán, corcra, dubhgorm srl.Meascaigh dubh agus bán chun liath a dhéanamh.Bí cúramach leis an bpéint.Na crutanna éagsúla- ciorcal, triantán srlNíl aon peint fágtha.  An bhfuil dóthain   --- agat?Cníotáil.  Tá olann agus snáthaidí agam.  Déanfaidh mé _______ a chniotail.Tá an snáth measctha.  Chaill mé mo snáthaid.   Tá me críochnaithe.  Níl me críochnaithe fós.An dtógfaidh mé abhaile é.  Tógaigí abhaile na pictiúir anois. Cré-  Múnlaigh an chré agus dean pota/aghaidh.  An bhfuil sé mín/garbh?  Tá sé deacair é a mhúnlú (éascaí)Ní feidir liom… Is feidir liom…An gcuirfidh tú isteach sa chomórtas é?  Cuirfidh mé.  Ni doigh liom.  B’fheidir go gcuirfidh mé

- 17 -

Eiseamláirí de na Feidhmeanna Teanga   Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste

Naíonáin Ranganna 1 agus 2 Ranganna 3 agus 4 Ranganna 5 agus 6

1. Taitneamh nó easpa taitnimh a léiriú

 

An maith leat?Is/ní maith liom.

Is breá liom.Is fuath liom.Is fearr liom.

Ar mhaith leat?Ba/níor mhaith liom.Is fearr liom x ná y.

An dtaitníonn _ leat?Taitníonn / Ní thaitníonn.B’fhearr liom x ná y.

2. Mianta a léiriú nó fiosrú fúthu

An bhfuil sé go deas / maith?Tá / Níl.

Ar mhaith leat milseán?Ba mhaith liom / Níor mhaith liom.

Ba mhaith liom x.Ar mhaith leat éisteacht leis an téip?Ba mhaith liom.

Ba mhaith liom deoch a fháil / leabhar a léamh / leabhar nua a cheannach / dul ag snámh / dul amach ag súgradh. Cad ba mhaith leat a dhéanamh?

3. rogha a léiriú agus fiosrú fúithi

  Is fearr liom x.Cé acu is fearr leat?

Is fearr liom x ná y. Cé acu ab fhearr leat ?B’fhearr liom x ná y.

4. ábaltacht nó easpa ábaltachta a léiriú

 

Is féidir liom.Ní féidir liom.An féidir leat x?

An féidir leat x? Is féidir liom leadóg a imirt / sacar a imirt.An bhfuil tú in ann…..?Tá /Níl. Tá mé in ann …. Níl mé in ann …..

Is féidir liom x a scríobh / x a dhéanamh / x a bhriseadh srl.

5. scéalta a chumadh nó a insint

Bhí … Thit … D’ith … D’ól… Fuair …..

Ar maidin …. Inné ……. Lá amháin ……

Dé Sathairn seo caite … Aréir …. Arú inné …

Anuraidh … Ar dtús … Ansin …. Tar éis tamaill … faoi dheireadh / ar deireadh

Eiseamláirí de na Feidhmeanna Teanga   Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste

Naíonáin Ranganna 1 agus 2 Ranganna 3 agus 4 Ranganna 5 agus 6

6. Aithint PeannSin peann.Is liomsa é.

Is madra mór é sin. Cailín / buachaill an-mhaith / an-deas / dána is ea é/í.

Teach trí stór atá ann.

7. tuairisciú Anseo /as láthairTá sé/sí tinn, sa bhaile, as láthair.Níl sé/sí anseo.Tá cnag ar an doras.Tá Liam dána / ag ithe / ag troid.Tá an leabhar ar an mbord.

Tá sé/sí ag an bhfiaclóir / i seomra eile / san ospidéal.Thit sé sa chlós.Bhí…………Chuaigh …….Tá / Bhí X ag troid sa chlós.Tá x ag ithe an lóin.Thug San Nioclás x

Chonaic mé é/í ar maidin.Níl a fhios agam cá bhfuil sé/sí. Beidh sé ar ais amárach.Chuala……D’ith mé / d’ól mé …….Chuaigh ……..Tá sé tirim / ag cur

Beidh an cluiche ar siúl ar a trí a chlog amárach.Tá beirt – deichniúr as láthair.B’fhéidir go bhfuil sé/sí ……

- 18 -

dom.Inniu an Luan / Máirt / Céadaoin / Déardaoin / Aoine.

baistí / ag cur sneachta / arís / anois.

8. teachtaireacht a thabhairt

 

 

Seo duit an rolla / nóta / litir.

Seo nóta duit ó ……Tá Niamh tinn.Tá cóta nua ag x.

Tá litir agam duit ó …..Ní bheidh mé ar scoil amárach. Beidh mé ag dul go dtí an fiaclóir ar a 10 a chlog. Ní bheidh x ar scoil go dtí an x mar tá sé/sí tinn.

Beidh an bus déanach inniu. Glaofaidh mé ort/oraibh nuair a bheidh sé in anseo.

 An 100 focal is minice i gCorpas Náisiúnta na Gaeilge1. a2. an3. ar4. agus5. na6. go7. i8. ag9. le10. is11. sé12. bhí13. sin14. é15. ach16. sa17. de18. tá19. seo20. in21. mar22. ó23. leis24. ní25. raibh26. do27. ina28. atá29. nó30. bhfuil31. nach32. féin33. ann34. as35. faoi36. gur37. eile38. mé39. chun

101. dhá102. tháinig103. leo104. beidh105. mac106. fáil107. fear108. mó109. ansin110. arsa111. chéad112. féidir113. fad114. cur115. beag116. nua117. thabhairt118. cuid119. ceann120. tar121. deireadh122. am123. arís124. cén125. scéal126. cad127. teacht128. síos129. os130. éis131. bhíonn132. aghaidh133. nár134. linn135. deir136. lucht137. átha138. cliath139. uair

201. fuair202. cheann203. tír204. chuig205. Ghaeilge206. teach207. déanamh208. b'fhéidir209. ár210. roinnt211. siúl212. fiú213. muid214. measc215. seán216. bhain217. uí218. fearr219. ort220. ais221. oiread222. gcónaí223. uisce224. déanta225. ndiaidh226. gceist227. minic228. siar229. dhiaidh230. cinn231. dhuine232. úsáid233. áirithe234. súil235. seisean236. feadh237. thaobh238. dara239. Éirinn

- 19 -

40. aon41. ná42. sí43. dá44. siad45. ba46. den47. nuair48. iad49. air50. bheith51. amach52. san53. don54. acu55. duine56. gan57. mo58. aige59. chur60. gach61. tú62. í63. chomh64. mór65. á66. anois67. ón68. chuid69. maith70. rud71. isteach72. dhéanamh73. lá74. daoine75. Gaeilge76. níos77. idir78. níl79. amháin80. dul81. chéile82. dtí83. bith84. liom85. chuir86. mbeadh87. bheadh88. dó89. dúirt90. cé91. sna92. orthu93. níor94. áit

140. rá141. rinne142. obair143. againn144. réir145. taobh146. thar147. anseo148. fhios149. leith150. saol151. leat152. bhliain153. leor154. bíonn155. uirthi156. orm157. agat158. leabhar159. dóibh160. mbeidh161. mhaith162. baile163. fada164. céanna165. bliain166. bhaile167. bhíodh168. riamh169. mhór170. oíche171. ea172. freisin173. aici174. dom175. chuaigh176. scríobh177. fós178. dar179. léir180. mise181. fíor182. iarraidh183. bliana184. éigin185. hÉireann186. láthair187. suas188. dé189. fháil190. ceart191. maidir192. cuireadh193. gcuid194. thart

240. uile241. méid242. bharr243. oibre244. más245. shin246. mbíonn247. mbaile248. duit249. lch.250. cinnte251. bhfad252. dúinn253. lán254. tharla255. istigh256. óg257. ab258. cúpla259. nós260. timpeall261. díreach262. scoil263. gurb264. baint265. ainm266. cheart267. rith268. caite269. caint270. rialtas271. bhaint272. amuigh273. Irish274. siúd275. bean276. leanas277. lár278. leithéid279. bhean280. chuige281. uaidh282. alt283. ndóigh284. cheana285. roinn286. inniu287. ábhar288. mórán289. chaith290. tí291. lae292. tíre293. roimhe294. Gaeltachta

- 20 -

95. faoin96. lena97. má98. thug99. agam100. trí

195. léi196. teanga197. bheidh198. di199. roimh200. anuas

295. eolas296. sásta297. céard298. dhaoine299. tríd300. lámh

- 21 -