podaŻ pieniĄdza
DESCRIPTION
1. PODAŻ PIENIĄDZA. POPYT NA PIENIĄDZ. 2. Podaż pieniądza. RYNEK PIENIĄDZA. Pieniądz i podaż pieniądza. Pieniądz: - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
3
Pieniądz i podaż pieniądza
• Pieniądz:Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany
• Podaż pieniądza: Podaż pieniądza ustalana jest przez bank centralny (w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP).
4
Rodzaje pieniądza
• Pieniądz towarowy (np. złoto, muszelki, skóry itp.)
• Pieniądz symboliczny (banknoty, monety).
• Pieniądz bezgotówkowy
5
Funkcje pieniądza
• Środek wymiany
• Jednostka rozrachunkowa
• Środek przechowywania wartości (tezauryzacji)
• Płynność pieniądza to łatwość z jaką dane aktywo można zamienić na gotówkę (przez łatwość rozumiemy szybkość i pewność takiej zamiany).
6
Miary pieniądza
• M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) + rezerwy gotówkowe banków (R) = baza monetarna (H)
• M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) + depozyty na żądanie (D) = C + D
• M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie
• M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie
SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
RYNEK PIENIĄDZA 7
podaż pieniądza = gotówka + wykreowany pieniądz
kredytowy
Pierwotna kreacja pieniądza:
- wprowadzanie gotówki przez bank centralny do systemu
- kredyty udzielane bankom komercyjnym przez bank
centralny
Wtórna kreacja pieniądza:
- udzielanie kredytów przez banki komercyjne swoim
klientom
SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
RYNEK PIENIĄDZA 8
Podmioty biorące udział w kreacji pieniądza:
1. bank centralny
2. banki komercyjne (operacyjne)
3. sektor prywatny
4. budżet państwa
SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
RYNEK PIENIĄDZA 9
Bank centralny Banki komercyjne
Sektor prywatny Sektor publiczny (budżet)
gotówka gotówka
gotówkagotówka
depozyty
depozyty
rezerwy obowiązkowerezerwy
obowiązkowekredyty dla
klientów
kredyty bankowe
obligacje
obligacje
obligacje
obligacje
kredyty dla banków
komercyjnych kredyty z banku
centralnego
KREACJA PIENIĄDZA PREZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 10
Bank centralny Pierwszy Bank Komercyjny S.A.
Drugi Bank Komercyjny S.A.Klient PBK S.A. zakłada lokatę terminową o wartości 100 zł
Klient PBK S.A. zakłada lokatę terminową o wartości 100 zł
lokaty = 100gotówka = 100
Pierwszy Bank Komercyjny odprowadza rezerwę obowiązkową (stopa rezerw wynosi 5%), zmniejszając wielkość środków dostępnych dla kredytobiorców.
Pierwszy Bank Komercyjny odprowadza rezerwę obowiązkową (stopa rezerw wynosi 5%), zmniejszając wielkość środków dostępnych dla kredytobiorców.
gotówka = 95
rezerwy = 5
rezerwy = 5
Pierwszy Bank Komercyjny udziela kredytu w rachunku bieżącym na kwotę 95 zł innemu klientowi.
Pierwszy Bank Komercyjny udziela kredytu w rachunku bieżącym na kwotę 95 zł innemu klientowi.
kredyty = 95 rachunek bieżący = 95
Klient wykorzystuje środki z kredytu, aby uregulować własne zobowiązania (50 zł). Środki te trafiają na rachunek klienta Drugiego Banku Komercyjnego S.A.
Klient wykorzystuje środki z kredytu, aby uregulować własne zobowiązania (50 zł). Środki te trafiają na rachunek klienta Drugiego Banku Komercyjnego S.A.
rachunek bieżący = 45
gotówka = 45
rachunek bieżący = 50
gotówka = 50
Drugi Bank Komercyjny S.A. odprowadza rezerwę do banku centralnego (5% z 50 zł) w wysokości 2,50 zł
Drugi Bank Komercyjny S.A. odprowadza rezerwę do banku centralnego (5% z 50 zł) w wysokości 2,50 zł
rezerwy = 7,5
gotówka = 47,5
rezerwy = 2,5
Kredytobiorca Pierwszego Banku Komercyjnego S.A. spłaca ratę kredytu w wysokości 20 zł.
Kredytobiorca Pierwszego Banku Komercyjnego S.A. spłaca ratę kredytu w wysokości 20 zł.
kredyty = 75
gotówka = 65
Proces kreacji kredytów może być dalej kontynuowany przez oba banki komercyjne działające w systemie bankowym gospodarki.
Proces kreacji kredytów może być dalej kontynuowany przez oba banki komercyjne działające w systemie bankowym gospodarki.
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 11
Wprowadzenie gotówki do systemu bankowego (np. poprzez
złożenie depozytu) prowadzi do wycofania części tych
środków w postaci rezerwy obowiązkowej (naliczanej od
każdego przyjętego depozytu) oraz możliwość
przeznaczenia pozostałej kwoty na dalszą kreację pieniądza
(poprzez udzielanie kredytów). Jeżeli kredyt zostanie
wykorzystany, a środki te ponownie trafią do systemu
bankowego, banki będą mogły dokonywać dalszej kreacji
pieniądza (kolejne depozyty, kolejne rezerwy i kolejne
kredyty). W ten sposób podczas kreacji pieniądza w
systemie bankowym mamy do czynienia z procesami
mnożnikowymi...
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 12
Skala potencjalnych procesów mnożnikowych zależy bezpośrednio od:
1. Wielkości gotówki wprowadzonej dostępnej dla gospodarki (publiczności)
2. Wielkości środków, jakie publiczność zechce przechowywać w systemie bankowym (tzw. stopa preferencji gotówkowych)
3. Wielkości rezerw obowiązkowych, które będą pomniejszały dostępne dla gospodarki środki z przeznaczeniem na kredyty
Skala procesów mnożnikowych i w konsekwencji podaży pieniądza zależy oczywiście także od popytu na pieniądz (zwłaszcza kredyty) oraz pozostałych narzędzi polityki pieniężnej banku centralnego, które regulują kreację pieniądza w systemie bankowym.
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 13
GOTÓWKA U PUBLICZNOŚCIstopa preferencji gotówkowych
(ile złożyć w postaci depozytów w bankach?)
ŚRODKI W DYSPOZYCJI BANKÓW
rezerwa obowiązkowa(do banku centralnego)
wykorzystanie kredytu oznacza, że część środków trafia z powrotem do obiegu, a stopa preferencji gotówkowych mówi znowu o tym, ile
pozostanie w systemie bankowym jako depozyty
ŚRODKI W DYSPOZYCJI BANKÓW
kredyty
rezerwa obowiązkowa(ale mniejsza niż poprzednio)
kredyty (ale mniejsze niż poprzednio)
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 14
a - stopa rezerwy obowiązkowej (jaki procent każdego depozytu ma zostać wycofany z obiegu w postaci rezerwy); na przykład stopa a = 5% oznacza, że z każdych 100 zł depozytu 5 zł staje się rezerwą a 95 zł może stać się kredytem;
Wprowadzamy następujące oznaczenia i zależności:
D - depozyty płatne na każde żądanie (a vista)
Wtedy wielkość rezerw obowiązkowych (R) od przyjętych depozytów (D) i stopie rezerwy (a) wyraża się wzorem:
R = a · D
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 15
c - stopa preferencji gotówkowych (jaką wielkość gotówki będę przechowywać posiadając depozyt o wartości 1 zł); na przykład stopa c = 20% oznacza, że dokonuję takiego podziału środków pomiędzy depozyty i gotówkę, że przy 100 zł depozytu będę również posiadać 20 zł gotówki;
C - gotówka w obiegu
Wtedy wielkość gotówki (C) przy przyjętych depozytach (D) i stopie preferencji płynności (c) wyraża się wzorem:
C = c · D
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 16
B - baza monetarna
Zachodzą przy tym następujące zależności:
B = C + R oraz M1 = C + D
M1 - agregat pieniężny o najwyższym stopniu płynności (pieniądz transakcyjny)
Wykorzystując otrzymane wcześniej zależności mamy:
B = c·D + a·D = (a+c)·DM1 = c·D + D = (c+1)·D
Dzieląc wyrażenia stronami i przekształcając mamy:
Bca
c1M1
KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
RYNEK PIENIĄDZA 17
Otrzymana zależność pokazuje, że:
1. Im większa jest baza monetarna tym więcej pieniądza można wykreować
2. Im wyższa stopa preferencji gotówkowych (im więcej środków przechowujemy w postaci gotówki), tym mniejszy jest mnożnik kreacji pieniądza i mniejsze możliwości zwiększania podaży pieniądza
3. Im wyższa jest stopa rezerw obowiązkowych, tym mniejsze są możliwości kreacji pieniądza
POPYT NA PIENIĄDZ
RYNEK PIENIĄDZA 18
Zazwyczaj wskazuje się na trzy motywy popytu na pieniądz:
1. motyw transakcyjny
2. motyw przezornościowy
3. motyw spekulacyjny
19
Popyt na pieniądz
• Popyt na pieniądz zależy dodatnio od dochodu (Y) oraz ujemnie od stopy procentowej (R). Stopa procentowa to koszt alternatywny trzymania pieniędzy. Pod pojęciem popytu na pieniądz będziemy rozumieli popyt na gotówkę oraz depozyty na żądanie (czyli popyt na M1). Tak więc całkowity popyt na pieniądz składa się z popytu na gotówkę (C) oraz wkłady na żądanie (D).
20
Popyt na pieniądz• Najprostszą funkcją popytu na pieniądz jest funkcja liniowa:
L = k Y −h r∙ ∙
Gdzie: L - popyt na pieniądz, Y - dochód, r - rynkowa stopa procentowa, k - wrażliwość L na zmiany Y, h - wrażliwość L na zmiany r.
• Mówiąc o popycie na pieniądz mamy na myśli popyt na realne zasoby pieniądza (tzn. uwzględniające poziom cen).
21
Popyt na pieniądz - analiza graficzna
r
L
L2 = kY2 - hr
L1 = kY1 - hr
kΔY
Im wyższy dochód, tym większy popyt na pieniądz przy każdym poziomie stopy procentowej.
22
Równowaga na rynku pieniężnym
• Równowaga na rynku pieniężnym oznacza, że popyt na pieniądz równy jest realnej podaży pieniądza, czyli:
L = M/P• Rozwijając funkcję popytu na pieniądz
otrzymamy:
M / P = k Y −h r∙ ∙
23
Równowaga na rynku pieniężnym
• co po przekształceniach da nam:
r = (k/h) Y −(1/h) (M/P)∙ ∙
• Otrzymamy w ten sposób równanie krzywej LM, która pokazuje wszystkie kombinacje dochodu (Y) i stopy procentowej (R), dla których popyt na pieniądz równy jest podaży czyli dla których rynek pieniężny jest w równowadze.
Czym jest inflacja?
• Inflacja to wzrost poziomu cen (okresy)• Czysta inflacja – ceny dóbr i czynników
produkcji rosną w tym samym tempie• Chroniczna inflacja – nowe zjawisko.• Po roku 1950 ceny wzrosły znacznie we
wszystkich krajach rozwiniętych
Pieniądz i inflacja
Między nominalną podażą pieniądza a poziomem cen istnieje związek
Realna podaż pieniądza M/P jest ilorazem nominalnej podaży pieniądza M oraz poziomu cen P
Ludzie mogą nabywać dobra za pieniądz i zgłaszają na niego popyt.
Pieniądz i inflacja
Popyt na realne zasoby pieniężne L(Y, r)
Y- dochód realny (przy jego wzroście rośnie popyt na pieniądz)
r – stopa procentowa (przy jej wzroście koszt trzymania pieniądza się zwiększa i popyt na niego maleje)
Pieniądz i inflacja • Kiedy realna podaż pieniądza jest równa
realnemu popytowi na pieniądz rynek pieniądza jest zrównoważony
M/P = L(Y, r)Zmienna stopa procentowa utrzymuje rynek pieniądza w stanie równowagi
Pieniądz i inflacja
M/P = L(Y, r)Jeżeli dostosowanie płac nominalnych i cen w krótkim okresie odbywa się z opóźnieniem wzrost M powoduje wzrost podaży realnej M/PNadwyżka realnej podaży powoduje spadek stopy procentowej.Przy niższej stopie rośnie popyt globalny na dobra w wraz z nim – ceny. Na rynku pracy – wzrost płac nominalnych
Pieniądz i inflacja
M/P = L(Y, r)Kiedy płace i ceny dostosowują się do zmienionej
sytuacji, jednorazowy trwały wzrost nominalnej podaży pieniądza wywołuje identyczny , jednorazowy i trwały wzrost płac i cen.
Produkcja, zatrudnienie, stopa procentowa i realna podaż pieniądza powracają do początkowych wielkości. Po dostosowaniach popyt na realne zasoby pozostaje niezmieniony
Pieniądz i inflacja Ilościowa teoria pieniądza zakłada, że zmiany
nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen i płac, lecz nie wpływają na produkcje i zatrudnienia.
Zwiększenie nominalnej podaży pieniądza powoduje inflacje.
Pieniądz i ceny
Zakładamy, że realny popyt na pieniądz jest stały. Rynek pieniądza w równowadze i podaż realna M/P jest stała
Polityka pieniężna utrzymuje podaż nominalna M na stałym poziomie i ceny P zrównują M/P z poziomem popytu.
Jaka może być alternatywna polityka?
Pieniądz i ceny • Można ustalić docelową ścieżką dla poziomu
cen P ( a jednocześnie dla inflacji).• Wtedy można osiągać zakładany poziom
podaży realnej M/P regulując podaż nominalną M.
• Ceny i podaż pieniądza są skorelowane, ale co jest „przyczyną”, a co „skutkiem”?
Pieniądz i ceny Odpowiedź zależy od prowadzonej polityki
Jeżeli celem pośrednim Banku Centralnego jest poziom podaży nominalnej to przyczyną jest ilość pieniądza, a skutkiem – poziom cen
Jeżeli celem jest poziom inflacji to zakładany jest poziom cen, a skutkiem jest podaż pieniądza
Pieniądz i ceny Nieustająca inflacja jest możliwa tylko jeżeli stale jest zwiększana nominalna podaż pieniądza.Jeżeli podaż nominalna byłaby stała, to wzrost cen (inflacja) tak zmniejszyłby podaż realną, że stopy procentowe utrzymujące rynek w równowadze wzrosłyby tak znacznie, że inflacja byłaby stłumiona automatycznie
Jakie szybkie są zmiany?
Z równania M/P = L (Y, r) wynika, że wzrost realnego popytu na pieniądz równy jest wzrostowi jego realnej podaży, czy nadwyżce wzrostu nominalnej podaży pieniądza nad wzrostem cen
stopa inflacji = wzrost nominalnej podaży pieniądza – wzrost realnego popytu na pieniądz
Dochód realny i stopa procentowa zmieniają się nieznacznie w ciągu roku, a więc popyt realny zmienia się powoli
Jakie szybkie są zmiany?Jedno z głównych odkryć ilościowej teorii pieniądza jest powolne tempo zmian wielkości realnych.Szybkim i dużym zmianom wielkości nominalnych (podaż M) towarzyszy równie znaczna i szybka zmiana innych wielkości nominalnych (płace i ceny) = realna podaż pieniądza i płace realne pozostają na poziomie równowagi