POL 6100 แนวทางการศึกษาร�ฐศึาสตร�Approaches to Political Science รศึ.ดร.ชั�ยชันะ อิ�งคะว�ต ว�นท�� 6

กรกฎาคม 2555

เอกสารประกอบการบรรยายเอกสารอาจารย�วุ�ฒิ�ศั�กดิ์�� 1.จะพู�ดิ์ถึ�งพู�ฒินาการของแนวุวุ�เคราะห์�ทางร�ฐศัาสตร�

ซึ่�$งท%าให์'เราเข'าใจวุ(าวุ�ชาร�ฐศัาสตร�ศั�กษาอะไร และใช'แนวุทางในการวุ�เคราะห์�อะไรบ'าง ในเอกสารของอ.วุ�ฒิ�ศั�กดิ์��จะพู�ดิ์ถึ�ง

-แนวุวุ�เคราะห์�ระบบ (System Approach)

-แนวุวุ�เคราะห์�กล�(มผลประโยชน� (Interest

Approach)เช(นพูรรคการเม0อง สมาคมพู(อค'าข'าวุดิ์�งน�1นการศั�กษาร�ฐศัาสตร�จะม2ห์ลายแนวุทาง 2.บทควุามเร0$องเส'นทางส�(ควุามเป3นศัาสตร�ของวุ�ชา

ร�ฐศัาสตร�3.พู�ฒินาการของร�ฐศัาสตร�ไทยเอกสารอาจารย�บ�ณฑิ�ต1.การเม0องก�บอ%านาจ2.ร�ฐ3.ทห์ารก�บการเม0อง ในประเดิ์6นน21ในห์ลายประเทศัเล�ก

ศั�กษาบทบาททห์ารก�บการเม0องไปแล'วุแต(ประเทศัไทยทห์ารย�งม2บทบาทอย(างมาก

4.ระบบราชการและการพู�ฒินาระบบราชการ

1

ดิ์�งน�1นจะพูบวุ(าวุ�ชาร�ฐศัาสตร�ศั�กษาครอบคล�มเก0อบท�กเร0$อง

เอกสารอาจารย�ช�ยชนะ ท2$อาจารย�เน'นมากค0อ1.เป3นทฤษฎี2เก2$ยวุก�บพู�ฒินาการทางการเม0อง

(Political Development) -การพู�ฒินาการเม0องพู�ดิ์เช0$อมโยงก�บระบบเราจ�งเร2ยก

วุ(าระบบการเม0อง ในบ'านเราก6เป3นระบบการเม0องแบบร�ฐสภา -พู�ฒินาการทางการเม0องพู�ดิ์ถึ�งกลไกทางการเม0อง ซึ่�$ง

รวุมท�1งประชาชนในแง(ของค�ณภาพูก6จะโยงก�บเร0$องของการห์ล(อห์ลอมทางการเม0อง ซึ่�$งห์มายถึ�งการบ(มเพูาะประชาชนในส�งคมในทางการเม0อง

นอกจากน21ย�งม2บทท2$วุ(าดิ์'วุย2.การเม0องภาคประชาชน3.วุ�ฒินธรรมทางการเม0อง โดิ์ยจะเน'นวุ�ฒินธรรม

ทางการเม0องแบบประชาธ�ปไตย ดิ์�งน�1นส�$งท2$อาจารย�เน'นค0อการพู�ฒินาการเม0อง โดิ์ย

เฉพูาะการพู�ฒินาทางการเม0องของประเทศัไทย***การเม�อิงค�อิอิะไร การเม0อง Politics (ต'องม2 s

เสมอ) ห์มายถึ�ง1.ค0อควุามส�มพู�นธ�ห์ร0อปฏิ�ส�มพู�นธ�ของคนในส�งคมท2$

อย�(ร (วุมก�นในส�งคม ซึ่�$งอาจจะเป3นไปในล�กษณะของควุามร(วุมม0อและข�ดิ์แย'งก�นก6ไดิ์'

2.ค0อควุามส�มพู�นธ�ระห์วุ(างคนก�บองค�กร เพูราะคนต'องอย�(ในองค�กร ซึ่�$งค%าวุ(าองค�กรจะม2ท� 1งขนาดิ์ให์ญ่( และขนาดิ์เล6ก

2

3.การเม0องเป3นเร0$องพูฤต�กรรม การท2$คนจะม2พูฤต�กรรมทางการเม0องอย(างไรเก�ดิ์จากการห์ล(อห์ลอมทางส�งคม เช(นโรงเร2ยน ครอบคร�วุ

ดิ์�งจะพูบวุ(าทห์ารท2$จบมาจากโรงเร2ยนนายร'อย จปร. จะถึ�กฝึ?กให์'ค�ดิ์ในแบบห์น�$งจนท%าให์'ควุามส�มพู�นธ�กล�(มม2ควุามเห์น2ยวุแน(นมาก ในบ'านเราจ�งเห์6นวุ(าทห์ารท2$เร2ยนร� (นเดิ์2ยวุก�นจะผ�กพู�นก�นอย(างมาก

ดิ์�งน�1นการเม0องไม(ใช(ระบบ ไม(ใช(การปกครอง แต(ห์มายถึ�งคน เช(นในครอบคร�วุก6ม2การเม0อง เช(นควุามข�ดิ์แย'ง การห์ย(าร'าง ห์ร0อในพูรรคการเม0องก6ม2ควุามผ�กพู�นของคนในพูรรคการเม0องม2ปฏิ�ส�มพู�นธ�ต(อก�น ก6เป3นการเม0อง

คนน�1นม2ห์ลายระดิ์�บ ซึ่�$งกาเบร2ยล อ�นมอนดิ์� แบ(งออกเป3น ระดิ์�บแรกค0อคนท2$ไม(สนใจการเม0อง ระดิ์�บสองค0อคนท2$ต�ดิ์ตามข(าวุสารทางการเม0อง และระดิ์�บ 3 ค0อคนท2$ Active

ทางการเม0อง เม0$อคนม2ระดิ์�บต(างก�นก6จะม2พูฤต�กรรมทางการเม0องแตกต(างก�น

การเร2ยนร�ฐศัาสตร�จะต'องร� 'จ�กจ�บประเดิ์6นท�1งจากการฟัAงและการอ(าน รวุมท�1งต'องร� 'จ�กย(อควุาม แต(ท2$ส%าค�ญ่เราต'องเข'าใจ Concept ทางการเม0อง

ค%าวุ(า Concept เช(นค%าวุ(าการเม0องถึ0อเป3น Concept

การปกครอิงค�อิอิะไร การปกครอง (Government) ในบ'านเราแปลค%าน21วุ(า

ร�ฐบาล แต(จร�งๆแล'วุห์มายถึ�งการปกครอง 1.ต'องม2กรอบทางกฎีห์มาย เช(นการปกครองระดิ์�บท'อง

ถึ�$นก6ต'องม2กฎีห์มายของท'องถึ�$น เช(นอ%านาจขององค�กร

3

ปกครองส(วุนท'องถึ�$น ร�ฐบาลก6เช(นเดิ์2ยวุก�นต'องม2กฎีห์มายเป3นเคร0$องม0อในการปกครอง ระบ�ถึ�งอ%านาจท2$สามารถึใช'ไดิ์' เป3นอ%านาจตามกฎีห์มาย ห์ร0อ Legal Power แม'แต(การปกครองตนเองก6ต'องม2กฎีห์มาย เพู2ยงแต(คนในช�มชนม2ส�ทธ�ในการเล0อกท�ศัทางการปกครองดิ์'วุยตนเอง เช(นเล0อกผ�'น%าดิ์'วุยตนเอง

การปกครองห์มายจ�งห์มายถึ�งการจ�ดิ์ระเบ2ยบส�งคมท2$ม2กฎีห์มายรองร�บ เช(นกฎีห์มายจ�ดิ์ร�ปแบบการปกครองส(วุนกลาง ส(วุนภ�ม�ภาค ส(วุนท'องถึ�$น (ซึ่�$งม2ห์ลายร�ปแบบ)

ในบ'านเราน�1นเราให์'อ%านาจในการปกครองก�บกระทรวุงมห์าดิ์ไทยมานานมาก แต(ในสห์ร�ฐอเมร�กากระทรวุงมห์าดิ์ไทยจะเร2ยกวุ(า Department of Interior ห์ร0อกระทรวุงก�จการภายใน จะไม(ไดิ์'ม2ห์น'าท2$ห์ร0ออ%านาจมากแบบกระทรวุงมห์าดิ์ไทย ห์ร0อในอ�งกฤษจะเร2ยกวุ(า Home Ministry ท%าห์น'าท2$ดิ์�แลก�จการภายใน ดิ์�แลควุามเร2ยบร'อยภายใน

ร�ฐศึาสตร�ค�อิอิะไรค%าวุ(าศัาสตร� (Science) เป3นวุ�ชาการเม0องการ

ปกครองท2$อธ�บายไดิ์'อย(างม2เห์ต�ผล และวุ�เคราะห์�ไดิ์' การจะวุ�เคราะห์�ไดิ์'อย(างม2เห์ต�ผลจะต'องม2ข'อม�ล

การศั�กษาการเม0องจะต'องม2ส�$งต(างๆ ค0อ1.ข้"อิม#ล (Data/Fact ) เช(นถึ'าม2การต�1งถึามวุ(าศัาล

ร�ฐธรรมน�ญ่วุ�เคราะห์�ในประเดิ์6นมาตรา 291 อย(างไร และในทางร�ฐศัาสตร�ถึ�กห์ร0อผ�ดิ์อย(างไร ถึ'าเราจะตอบค%าถึามน21เราต'องม2ข'อม�ล

ข'อม�ลแบ(งออกเป3น

4

-ข'อม�ลทางประวุ�ต�ศัาสตร� เช(นข'อม�ลการเปล2$ยนแปลงการปกครอง 2475 ห์ร0อการท2$ร �ฐธรรมน�ญ่ไทยระบ�วุ(าประเทศัไทยปกครองดิ์'วุยระบอบประชาธ�ปไตยอ�นม2กษ�ตร�ย�เป3นประม�ขเราก6ต'องม2ข'อม�ลในจ�ดิ์เร�$มต'นของการเปล2$ยนแปลงการปกครองวุ(าท%าไมจ�งเป3นอย(างน�1น

การเปล2$ยนแปลงการปกครองของไทยเป3นการเปล2$ยนแปลงโดิ์ยไม(ม2ควุามร�นแรง แตกต(างจากการปฏิ�วุ�ต�ในจ2น ห์ร0อการปฏิ�วุ�ต�ฝึร�$งเศัส

ห์ร0อประวุ�ต�ศัาสตร� ท2$มาของไทยท2$เดิ์�มเราเร2ยนร� 'มาวุ(าคนไทยมาจากเท0อกเขาอ�ลไต แต(เวุลาน21กล�บม2การพู�ดิ์ถึ�งประวุ�ต�ศัาสตร�ในเร0$องน21แบบให์ม(ๆ เช(นบอกวุ(าคนไทยอย�(ท2$เดิ์�มมานานแล'วุ

น�กร�ฐศัาสตร�จ�งต'องห์ย�บย0มข'อม�ลทางประวุ�ต�ศัาสตร�ท2$น(าเช0$อถึ0อมาใช'ในการวุ�เคราะห์�ปรากฎีการณ�ทางการเม0อง ขณะน�กประวุ�ต�ศัาสตร�น�1นจะเป3นผ�'บ�นท�กและเล(าเร0$องราวุในประวุ�ต�ศัาสตร�

ประวุ�ต�ศัาสตร�เป3นเร0$องส%าค�ญ่ เช(นจ2นก�บญ่2$ป�Cนก6ย�งม2ควุามข�ดิ์แย'งในทางประวุ�ต�ศัาสตร�ในช(วุงสงครามโลกคร�1งท2$ 2

ซึ่�$งจ2นโกรธญ่2$ป�Cนมาก เน0$องจากญ่2$ป�Cนร�กรานจ2นและเข(นฆ่(าท%าร'ายชาวุจ2นอย(างทาร�น รวุมท�1งการข(มข0นท2$เม0องนานก�ง

-ข'อม�ลเช�งประจ�กษ� (Empirical Data) ห์มายถึ�งข'อม�ลท2$เห์6นและส�มผ�สห์ร0อร�บร� 'ไดิ์'ดิ์'วุยส�มผ�สท�1ง 5 เป3นข'อม�ลท2$พู�ส�จน�ไดิ์'โดิ์ยวุ�ธ2การทางวุ�ทยาศัาสตร� เช(นสถึ�ต�ต(างๆ (แต(บางคร�1งต�วุเลขก6จะโกห์ก)

2.ทฤษฎ� (Theory)

5

แม'วุ(าในสม�ยโบราณในการท%าควุามเข'าใจก�บปรากฎีการณ�ต(างๆอาจจะไม(ไดิ์'เร�$มต'นจากทฤษฎี2 แต(เร�$มจากการเก6บข'อม�ลห์ร0อข'อเท6จจร�งก(อน แต(การศั�กษาส�$งต(างๆโดิ์ยม2กรอบทฤษฎี2ก6เป3นส�$งท2$จ%าเป3นมาก

จากต�วุอย(างท2$กล(าวุไปต(อค%าถึามวุ(าคนไทยเรามาจากไห์น การจะตอบค%าถึามเช(นน21จะม2การค'นควุ'าและน%ามาสร�ปเป3นทฤษฎี2ห์ลายทฤษฎี2 เช(นบางทฤษฎี2บอกวุ(าคนไทยมาจากเท0อกเขาอ�ลไต ซึ่�$งถึ'าพู�จารณาตามแผนท2$ภ�เขาแห์(งน21ก6จะทอดิ์ไปไกลถึ�งร�สเซึ่2ย แต(บางทฤษฎี2บอกวุ(าคนไทยไม(ไดิ์'มาจากเท0อกเขาอ�ลไตแต(ม2ท2$ต� 1งอย�(ในแทบมณฑิลย�นนานของจ2นมานานแล'วุ

จากต�วุอย(างดิ์�งกล(าวุเป3นการบอกวุ(าทฤษฎี2ทางส�งคมศัาสตร�ไม(ไดิ์'ม2ควุามแน(นอน เม0$อม2ทฤษฎี2ให์ม(ทฤษฎี2เดิ์�มไม(จ%าเป3นต'องถึ�กลบล'างแตกต(างจากทฤษฎี2ทางดิ์'านวุ�ทยาศัาสตร�

ห์ร0อในทฤษฎี2ประชาธ�ปไตยเราจะพูบวุ(าประเทศัท2$ใช'ระบบร�ฐสภาเห์ม0อน เช(นไทย อ�งกฤษ มาเลเซึ่2ย แต(ท�1ง 3 ประเทศัม2พูฤต�กรรมทางการเม0องแตกต(างก�น

ดิ์�งน�1นทฤษฎี2ทางส�งคมศัาสตร�ซึ่�$งรวุมท�1งร�ฐศัาสตร�ดิ์'วุยน�1นไม(ม2ควุามแน(นอน ข�1นอย�(ก�บปAจจ�ยต(างๆมากมาย

ทฤษฎี2ในทางร�ฐศัาสตร�จะม2มากมาย เช(นทฤษฎี2เก2$ยวุก�บเล0อกต�1งท2$เน'นควุามเสมอภาค ห์มายถึ�งคนท�กคนต'องม2 1

เส2ยงเท(าก�นในการใช'ส�ทธ�เล0อกต�1ง อ�นเป3นควุามเสมอภารภายใต'กฎีห์มาย (Equity Before Law) ส�ทธ�ในการเล0อกต�1งเป3นส�ทธ�ในทางการเม0อง (Political Right)

6

ส�ทธ�ในทางการเม0องเป3นเร0$องท2$ไดิ์'มาไม(ง(ายน�ก เช(นผ�'ห์ญ่�งอเมร�ก�นเพู�$งม2ส�ทธ�เล0อกต�1งห์ล�งจากม2ร�ฐธรรมน�ญ่ไปแล'วุถึ�ง 100 ปE และกวุ(าจะไดิ์'มาซึ่�$งส�ทธ�ในการเล0อกต�1งก6ต'องผ(านการต(อส�'เร2ยกร'อง

ทฤษฎี2ส�ทธ�ในทางการเม0อง ทฤษฎี2การเล0อกต�1งถึ0อเป3นทฤษฎี2ย(อยในแนวุวุ�เคราะห์�ประชาธ�ปไตย โดิ์ยทฤษฎี2น�1นจะผ(านการทดิ์ลอง การต�1งสมม�ต�ฐาน การพู�ส�จน�สมม�ต�ฐาน

ประโยชน�ของทฤษฎี21.ทฤษฎี2เป3นแนวุทางห์ร0อกรอบในการอธ�บายปรากฎี

การณ�ต(างๆ เน0$องจากการจะอธ�บายส�$งใดิ์ๆก6ตามจะต'องม2แนวุทางในการอธ�บายเพู0$อแสดิ์งควุามเป3นเห์ต�เป3นผล

ถึ'าเราไม(ถึามคนข�บแทกซึ่2$วุ(าระบบการเม0องไทยเป3นอย(างไร ส�$งท2$ไดิ์'ค%าตอบจะเป3นแค(ควุามค�ดิ์เห์6น แตกต(างจากคนเร2ยนร�ฐศัาสตร�ท2$ต'องใช'ทฤษฎี2ในการวุ�เคราะห์�ไดิ์'

2.ทฤษฎี2ช(วุยพู�ส�จน�ควุามส�มพู�นธ�ของข'อม�ล เพู0$อจะไดิ์'ช(วุยย0นย�นวุ(าข'อม�ลน�1นเท6จจร�งแค(ไห์น

ดิ์�งน�1นวุ�ชาน21 จ�งเป3นวุ�ชาเก2$ยวุก�บทฤษฎี2ทางร�ฐศัาสตร� ซึ่�$งม2ทฤษฎี2มากมาย เช(น

1.ทฤษฎี2กล�(มผลประโยชน� (Group Theory)

อาจารย�วุ�ฒิ�ศั�กดิ์��จะสอนทฤษฎี2น21 ซึ่�$งจะท%าให์'น�กศั�กษาเข'าใจวุ(าท%าไมการเม0องจ�งสามารถึอธ�บายดิ์'วุยทฤษฎี2กล�(มไดิ์' เช(นเราสามารถึวุ�เคราะห์�บทบาทของกล�(มองค�กรต(างๆไดิ์'

ทฤษฎี2กล�(มผลประโยชน�ก6สามารถึจ�ดิ์เป3นทฤษฎี2ห์น�$งในกล�(มทฤษฎี2ประชาธ�ปไตย เพูราะประชาธ�ปไตยเน'นการแข(งข�นระห์วุ(างกล�(ม

7

2.ทฤษฎี2พู�ฒินาการทางการเม0อง เป3นทฤษฎี2ขนาดิ์ให์ญ่(ท2$ม2ควุามส%าค�ญ่ เพูราะช(วุยในการอธ�บายการพู�ฒินาของการเม0องไดิ์' **อาจารย�จะเน'นทฤษฎี2น21** และในการศั�กษาการพู�ฒินาการเม0องเราจะเน'นศั�กษาการพู�ฒินาการเม0องในระบอบประชาธ�ปไตย

3.ทฤษฎี2ชนช�1นน%า (Elite Theory) เช(นการเล0อกต�1งท2$จะถึ�งจะเป3นการเล0อกชนช�1นน%าเข'ามาบร�ห์ารประเทศั ชนช�1นน%าจะเป3นผ�'ต�ดิ์ส�นใจ ก%าห์นดิ์แนวุทางในการบร�ห์ารประเทศั

4.ทฤษฎี2วุ�ฒินธรรมทางการเม0อง (Political

Culture) วุ�ฒินธรรมจะเป3นต�วุห์ล(อห์ลอให์'คนม2แนวุค�ดิ์และพูฤต�กรรมทางการเม0อง เช(นในการเม0องระบอบประชาธ�ปไตยจะดิ์2ไดิ์'คนในส�งคมต'องม2วุ�ฒินธรรมท2$เป3นประชาธ�ปไตย

3.การว�เคราะห์� (Analysis)

ห์ล�งจากม2ทฤษฎี2แล'วุ ม2ข'อเท6จจร�งแล'วุการศั�กษาร�ฐศัาสตร�ต'องม2การวุ�เคราะห์� ซึ่�$งเป3นการอธ�บายข'อเท6จจร�งต(างๆดิ์'วุยทฤษฎี2

พู�ฒินาการของการศั�กษาร�ฐศัาสตร�1.ร�ฐศัาสตร�ก�บควุามเป3นศัาสตร� ท� 1งน21เราเช0$อวุ(าอะไร

ก6ตามท2$เห์ต�ผล ม2ข'อม�ลท2$ช�ดิ์เจน ม2ทฤษฎี2ในการอธ�บายส�$งน�1นจะเป3นศัาสตร� เช(นเดิ์2ยวุก�บร�ฐศัาสตร�ท2$จะม2ควุามเป3นศัาสตร�

2.วุ�ชาร�ฐศัาสตร�ไดิ์'ร�บอ�ทธ�พูลมาจากตะวุ�นตก โดิ์ยเฉพูาะกร2กโบราณ ประมาณศัตวุรรษท2$ 5 ในย�คกร2กน�1นการศั�กษาการเม0องจะเน'นค�ณสมบ�ต�ของผ�'ปกครองท2$ดิ์2 เช(นผ�'ปกครองต'องม2ค�ณธรรม อ�ทธ�พูลของแนวุค�ดิ์ของกร2กจะผ(านน�กปร�ชญ่าคนส%าค�ญ่ของกร2ก ค0ออร�สโตเต�ล เพูลโต และ

8

โสเครต2ส (แนวุค�ดิ์แบบน21ตรงก�บแนวุค�ดิ์ของพูระพู�ทธเจ'าเช(นแนวุค�ดิ์ทศัพู�ธราชธรรม)

อร�สโตเต�ลน�1นเป3นล�กศั�ษย�ของเพูลโต ม2ผลงานท2$ส%าค�ญ่ค0อการศั�กษาเปร2ยบเท2ยบร�ปแบบการปกครองของนครร�ฐต(างๆ 158 นครร�ฐและน%ามาจ�ดิ์เป3นร�ปแบบการปกครองให์ญ่( ค0อ

1.ร�ปแบบการปกครองโดิ์ยคนๆเดิ์2ยวุแต(เป3นการปกครองท2$ดิ์2 เร2ยกวุ(าการปกครองในระบอบกษ�ตร�ย� (Monarchy)

2.ร�ปแบบการปกครองโดิ์ยคนๆแต(เป3นการปกครองท2$ใช'อ%านาจอย(างเดิ์6ดิ์ขาดิ์ เพู0$อตนเองเร2ยกวุ(าทรราช (Tyranny)

3.การปกครองโดิ์ยคณะบ�คคลแต(เป3นการปกครองท2$ดิ์2 เร2ยกวุ(า Aristocracy

4.การปกครองโดิ์ยคณะบ�คคลแต(การเป3นครองท2$ไม(ดิ์2 ผ�'ปกครองท%าเพู0$อประโยคของกล�(มตนเอง เร2ยกวุ(า Oligarchy

ค%าวุ(า Oligarchy ย�งถึ�กน%ามาใช'ในปAจจ�บ�นเช(นอดิ์2ตประธานาธ�บดิ์2 วุลาดิ์�เม2ยพู�ต�นก6ต%าห์น�บร�ษ�ทแกFสท2$รวุมก�นข�1นราคาแกFสวุ(าเป3นพูวุก Oligarchy

5.การปกครองโดิ์ยคนจ%านวุนมากแต(เป3นการปกครองท2ดิ์2ค0อการปกครองแบบประชาธ�ปไตย Democracy

6.การปกครองโดิ์ยคนจ%านวุนมากแต(เป3นการปกครองท2$ไม(ดิ์2เร2ยกวุ(า Mob Rule (ค%าวุ(ามFอบแปลวุ(าฝึ�งชนท2$บ'าคล�$ง)

นอกจากแนวุค�ดิ์เร0$องผ�'ปกครองแล'วุ ในแง(ของประชาชนจะม2ค%าวุ(า Civil Virtue ห์มายถึ�งประชาชนท2$ม2

9

ค�ณค(าของควุามเป3นพูลเม0อง ห์มายถึ�งประชาชนท2$ม2ห์น'าท2$ (ค�ณค(าค0อค�ณสมบ�ต�ท2$ดิ์2ของส�$งต(างๆ เช(นม2ดิ์ม2ค�ณค(าท2$ควุามคม) เช(นประชาชนม2ห์น'าท2$เล0อกต�1งแต(ต'องเล0อกคนดิ์2

การศั�กษาร�ฐศัาสตร�ในย�คโบราณให์'ควุามส%าค�ญ่ก�บประชาชน แต(ในย�คต(อมาประชาชนส(วุนให์ญ่(ต'องเล0อกเอาคนส(วุนน'อยข�1นมาปกครองตามการปกครองแบบประชาธ�ปไตย ประชาธ�ปไตยค0อการปกครองท2$ปฏิ�เสธในการให์'ผ�'ปกครองม2อ%านาจตลอดิ์ไป แต(ประชาธ�ปไตยเป3นเห์ม0อนก�บน%1าท2$ม2การไห์ลเวุ2ยน เช(นต'องม2การก%าห์นดิ์วุ(าร�ฐบาลจะม2อาย�แค( 4 ปEห์ล�งจากน�1นก6ต'องเล0อกต�1งให์ม(

การศั�กษาร�ฐศัาสตร�โบราณจะเป3นการศั�กษาแบบองค�รวุม (Holistic Approach) ดิ์�งจะพูบวุ(าน�กปราชญ่�โบราณจะม2ควุามร� 'ห์ลายดิ์'าน เช(นอร�สโตเต�ลเป3นท�1งน�กร�ฐศัาสตร� เศัรษฐศัาสตร� ดิ์าราศัาสตร�

การศั�กษาแบบองค�รวุมตรงข'ามก�บการศั�กษาแบบแยกส(วุน การศั�กษาแบบองค�รวุมเป3นการมองวุ(าท�กส�$งท�กอย(างม2ควุามส�มพู�นธ�ก�น เช(นปAญ่ห์าภ�ยธรรมชาต�ต(างๆเก�ดิ์จากห์ลายๆปAจจ�ย

นอกจากน21การศั�กษาการเม0องในย�คเก(าจะเน'นแนวุทางแบบปท�สถึาน (Normative) ค0อเน'นการใช'ค(าน�ยมห์ร0อการให์'ค�ณค(าในการต�ดิ์ส�นเร0$องต(างๆ วุ�ธ2การศั�กษาการเม0องในย�คโบราณจะใช'วุ�ธ2การสนทนา(Dialog) โดิ์ยการต�1งค%าถึามและตอบค%าถึาม เช(นถึามวุ(าผ�'ปกครองท2$ดิ์2เป3นอย(างไร ค%าตอบท2$ไดิ์'จะข�1นก�บค(าน�ยมของผ�'ตอบ

10

พูระพู�ทธเจ'าเองก6ใช'วุ�ธ2การเดิ์2ยวุก�นในการเผยแพูร(ห์ล�กค%าสอน

3.ร�ฐศัาสตร�ประกอบดิ์'วุยองค�ควุามร� ' (Body of

Knowledge) ห์มายถึ�งเป3นองค�ควุามร� 'ท2$สะสมมายาวุนาน เช(นม2องค�ควุามร� 'เก2$ยวุก�บการปกครองแบบประชาธ�ปไตย

4.ร�ฐศัาสตร�พู�ฒินาจากการศั�กษาเช�งห์ล�กการทฤษฎี2มาเป3นเคร0$องม0อของอ%านาจร�ฐ ห์มายถึ�งวุ�ชาร�ฐศัาสตร�สามารถึน%าไปประย�กต�ใช'ในทางการเม0องจร�งๆไดิ์'

ต�วุอย(างงานเข2ยนของมาเค2ยวุล2 น�กปราชญ่�ชาวุอ�ตาล2 เร0$อง The Prince ท2$แนะน%าคนท2$จะเป3นผ�'น%าวุ(าจะต'องท%าท�กอย(างเพู0$อปกครองให์'ไดิ์' น�$นค0อจะต'องเป3นท�1งราชส2ห์�และเป3นส�น�ขจ�1งจอกในคนๆเดิ์2ยวุก�น ค0อจะต'องเป3นท�1งคนท2$ม2ควุามเดิ์6ดิ์ขาดิ์ ตรงไปตรงมา แต(บางคร�1งก6ต'องเจ'าเล(ห์�

คล'ายก�บแนวุค�ดิ์ของเต�1งเส2$ยวุผ�งท2$บอกวุ(า แมวุส2อะไร”

ก6ตามขอให์'จ�บห์น�ไดิ์' แนวุค�ดิ์น21ท%าให์'จ2นสามารถึพู�ฒินา”

ประเทศัไดิ์'มาจนถึ�งท�กวุ�นน21 โดิ์ยการเปล2$ยนระบบเศัรษฐก�จมาเป3นแบบท�นน�ยมแต(การเม0องย�งคงเป3นคอมม�วุน�สต�

ห์ร0อในส�งคโปร�การเม0องของเขาอาจจะเป3นประชาธ�ปไตยแบบเผดิ์6จการ เช(นม2พูรรคการเม0องเพู2ยงพูรรคเดิ์2ยวุท2$ครองอ%านาจมานานต�1งแต(ก(อต�1งประเทศั แต(สามารถึท%าให์'คนส�งคโปร�ม2ช2วุ�ตควุามเป3นอย�(ท2$ดิ์2ไดิ์'

แนวุค�ดิ์แบบมาเค2ยวุล2 ห์ร0อของเต�1ง ห์ร0อส�งคโปร� ถึ0อวุ(าเป3น Approach ท2$ให์ม(กวุ(าแนวุค�ดิ์แบบย�คกร2กท2$เน'นผ�'ปกครองท2$ม2ค�ณธรรม ให์'ควุามสนใจก�บควุามดิ์2งามและจร�ยธรรม

11

ห์น(วุยในการวุ�เคราะห์� ( Unit of Analysis ) ในการวุ�เคราะห์�ส�$งต(างๆ เราจะต'องม2การก%าห์นดิ์ห์น(วุย

ในการวุ�เคราะห์�ห์น(วุยการวุ�เคราะห์�อาจจะเป3นบ�คคล เช(นการศั�กษานายกร�ฐมนตร2อภ�ส�ทธ�ในดิ์'านต(างๆ ห์ร0อห์น(วุยวุ�เคราะห์�ระดิ์�บสถึาบ�น เช(นการศั�กษาพูรรคการเม0องในแง(ต(าง เช(นอ�ดิ์มการณ�ของพูรรค อ�ดิ์มการณ�ทางการเม0อง เช(นอ�ดิ์มการณ�แบบเสร2น�ยม อ�ดิ์มการณ�แบบขวุาจ�ดิ์ ซึ่'ายจ�ดิ์ ซึ่�$งเป3นเร0$องท2$ร �ฐศัาสตร�สนใจศั�กษา (แต(พูรรคการเม0องไทยไม(ไดิ์'ม2อ�ดิ์มการณ�ตามควุามห์มายท2$แท'จร�งแต(อย(างไร)

พฤต�กรรมศึาสตร�ก�บความเป)นศึาสตร�ข้อิงร�ฐศึาสตร�ห์ล�งจากการศั�กษาร�ฐศัาสตร�ในย�คดิ์�1งเดิ์�มผ(านไป การ

ศั�กษาร�ฐศัาสตร�ก6เข'าส�(ย�คพูฤต�กรรมศัาสตร� ซึ่�$งเร�$มต'นข�1นห์ล�งสงครามโลกคร�1งท2$ 2 ม2การฟัG1 นฟั�การศั�กษาร�ฐศัาสตร�แบบให์ม(

ล�กษณะของการศั�กษาร�ฐศัาสตร�แบบพูฤต�กรรมศัาสตร�1.การศั�กษาในย�คพูฤต�กรรมศัาสตร� จะเน'นการแสวุงห์า

ทฤษฎี2ท2$เป3นการท�$วุไป (Generalization) ห์มายถึ�งการม�(งเน'นทฤษฎี2ท2$ม2อ%านาจในการอธ�บายไดิ์'กวุ'างขวุาง ม2ควุามเป3นสากล เพู0$อสร'างควุามเป3นศัาสตร�ให์'ก�บวุ�ชาร�ฐศัาสตร�

อย(างไรก6ตามการท2$พูฤต�กรรมทางการเม0องของแต(ละส�งคมม2ควุามแตกต(างก�น ท%าให์'ทฤษฎี2ทางร�ฐศัาสตร�ท2$พูยายามสร'างควุามเป3นสากลก6ไม(ม2ควุามเป3นไปไดิ์'มากน�ก

เช(นทฤษฎี2ห์ร0อแนวุค�ดิ์ในการเล0อกต�1งซึ่�$งเป3นห์ล�กการเดิ์2ยวุก�น เช(นต'องเปHดิ์โอกาสให์'ประชาชนเล0อกอย(างอ�สระ แต(พูอพูฤต�กรรมท2$เป3นจร�งของส�งคมห์น�$งก�บอ2กส�งคมห์น�$งจะ

12

แตกต(างก�น ห์ร0อในบ'านเราห์ากส.ส.คนไห์นม2ควุามเห์6นไม(ตรงก�บพูรรคห์ร0อลงมต�ไม(สอดิ์คล'องก�บมต�พูรรคก6อาจจะถึ�กข�บออกจากพูรรค แต(ในอ�งกฤษ ส.ส.ท2$ไม(เห์6นดิ์'วุยก�บมต�พูรรคสามารถึ Walk Out จากท2$ประช�มไดิ์' เพูราะเขาให์'ควุามส%าค�ญ่ก�บห์ล�กการ Free View (การม2ควุามค�ดิ์เห์6นท2$เป3นอ�สระ)

ดิ์�งน�1นทฤษฎี2ทางร�ฐศัาสตร�จ�งไม(ม2กฎีตายต�วุ ไม(ม2ควุามเป3น Generalization

2.การศั�กษาร�ฐศัาสตร�ในแนวุพูฤต�กรรมศัาสตร�ม�(งเน'นการห์ย�บย0มองค�ควุามร� 'จากสาขาวุ�ชาอ0$นๆมาศั�กษาร(วุมก�น เน0$องจากมองวุ(าการศั�กษาการเม0องโดิ์ยอาศั�ยควุามร� 'ทางร�ฐศัาสตร�อย(างเดิ์2ยวุท%าให์'ร�ฐศัาสตร�ม2ควุามค�บแคบ ไม(สามารถึท%าควุามเข'าใจก�บปรากฎีการณ�ทางการเม0องอย(างแท'จร�ง

เช(นร�ฐศัาสตร�ห์ย�บย0มแนวุค�ดิ์ระบบมาใช'ในการศั�กษาการเม0อง ทฤษฎี2ระบบ (System Analysis) ท2$ไดิ์'ร�บอ�ทธ�พูลมาจากวุ�ชาช2วุะวุ�ทยา ท2$มองวุ(าร(างกายของมน�ษย�เป3นระบบขนาดิ์ให์ญ่(ท2$ม2โครงสร'าง (Structure) ภายใต'โครงสร'างจะระบบย(อยๆอย�(ภายใน ระบบย(อยเห์ล(าน�1นจะม2ห์น'าท2$ (Function) เฉพูาะอย(างท2$ช(วุยย�ดิ์โยงให์'ร(างกายดิ์%ารงอย�(ไดิ์' เช(นเดิ์2ยวุก�บระบบการเม0องท2$ต'องม2ท�1งโครงสร'างและการท%าห์น'าท2$

ห์ร0อร�ฐศัาสตร�ไดิ์'ห์ย�บย0มองค�ควุามร� 'ทางดิ์'านเศัรษฐศัาสตร�มาศั�กษาการเม0อง เช(นราคาส�นค'าจะม2ผลกระทบต(อการเม0อง ห์ร0อการเม0องจะต'องก%าห์นดิ์นโยบายทาง

13

ดิ์'านเศัรษฐก�จ เช(นห์ากม2ระบบผ�กขาดิ์ในตลาดิ์ส�นค'าก6จะม2ราคาแพูง การเม0องจะต'องก%าห์นดิ์นโยบายเพู0$อปIองก�นการผ�กขาดิ์ เช(นบ�ลเกต เคยต'องข�1นศัาลเน0$องจากถึ�กกล(าวุห์าวุ(าผ�กขาดิ์ในธ�รก�จซึ่อฟัแวุร�ดิ์'วุยการแตกบร�ษ�ทล�กออกมาจ%านวุนมาก

ห์ร0อร�ฐศัาสตร�ต'องเข'าใจจ�ตวุ�ทยาและจ�ตวุ�ทยาส�งคม เช(นห์ากเราไดิ์'นายกร�ฐมนตร2จากพูรรคเพู0$อไทยและดิ์%าเน�นนโยบายน�รโทษกรรมก6จะสร'างควุามไม(พูอใจและอาจจะม2คนออกมาต(อต'านเป3นเร0อนแสนก6ไดิ์'

กรณ2ของเห์ต�การณ� 14 ต�ลาคม 2516 ก6เช(นก�นท2$น�กศั�กษารวุมต�วุก�นเร2ยกร'องประชาธ�ปไตยและให์'ม2การประกาศัใช'ร�ฐธรรมน�ญ่น�1นเพูราะพูวุกเขาถึ�กกดิ์ดิ์�นภายใต'การปกครองแบบเผดิ์6จการ และย�งม2ปAจจ�ยอ0$นๆท2$ม2ผลต(อจ�ตวุ�ทยาของส�งคม เช(นการท2$เจ'าห์น'าท2$ร �ฐใช'เฮล�คอปเตอร�ของราชการเข'าไปล(าส�ตวุ�ในเขตร�กษาพู�นธ�ส�ตวุ�ปCาท�(งให์ญ่(-นเรศัวุร ก6ย�$งสร'างควุามร� 'ส�กถึ�งควุามไม(ถึ�กต'อง เพูราะเจ'าห์น'าท2$ร �ฐควุรปกปIองส�ตวุ�ปCา

นอกจากน21ย�งม2สาขาวุ�ชาอ0$นๆอ2กมากท2$น%ามาศั�กษาการเม0อง

3.ศั�กษาการเม0องในแนวุพูฤต�กรรมศัาสตร�ต'องม2เคร0$องม0อในการวุ�เคราะห์� เคร0$องม0อดิ์�งกล(าวุค0อ Concept เช(น

-ชนช�1นกลาง ถึ0อเป3นคอนเซึ่6ปต�ทางการเม0องอย(างห์น�$ง โดิ์ยวุ(าชนช�1นกลางห์มายถึ�งคนท2$มาสถึานภาพูทางส�งคมและเศัรษฐก�จท2$ดิ์2ในระดิ์�บห์น�$ง เช(นเป3นผ�'ม2การศั�กษา ม2รายไดิ์'ดิ์2 ม2อาช2พูท2$ต'องใช'สมองในการท%างาน ซึ่�$งในทางการเม0องเช0$อวุ(า

14

ชนช�1นกลางม�กจะเป3นกลไกส%าค�ญ่ในการเปล2$ยนแปลงทางการเม0อง

ต�วุอย(างการศั�กษาเก2$ยวุก�บบทบาทชนช�1นกลางในทางการเม0องเช(นงานศั�กษาท2$เก2$ยวุก�บเห์ต�การณ�พูฤษภาทม�ฬ ท2$เช0$อวุ(าการเคล0$อนไห์วุต(อต'านร�ฐบาลพูลเอกส�จ�นดิ์า คราประย�รค0อชนช�1นกลางในเม0องไทย โดิ์ยเวุลาน�1นผ�'ช�มน�มถึ�กเร2ยกวุ(ามFอบม0อถึ0อ เพูราะเวุลาน�1นในช(วุงปE 2535 คนท2$ม2ม0อถึ0อค0อคนท2$ม2ฐานะทางเศัรษฐก�จท2$ดิ์2เท(าน�1น ม0อถึ0อในปE 2535

จ�งเป3นต�วุช21วุ�ดิ์ควุามเป3นชนช�1นกลาง แต(ปAจจ�บ�นม0อถึ0อไม(ใช'ต�วุช21วุ�ดิ์อ2กต(อไป เพูราะท�กๆคนต(างม2ม0อถึ0อก�นไดิ์'

-ร�ฐชาต� ก6ถึ0อเป3นแนวุค�ดิ์ห์ร0อ Concept ทางการเม0องอย(างห์น�$ง ควุามข�ดิ์แย'งระห์วุ(างไทยก�บก�มพู�ชาม2ควุามเก2$ยวุก�บควุามเป3นร�ฐชาต� ค%าวุ(าร�ฐชาต�ในส�งคมไทยน�1นเพู�$งเก�ดิ์ข�1นในปE 2435 ในสม�ยร�ชกาลท2$ 5 ท2$ดิ์%าเน�นการปฏิ�ร�ปประเทศั จ�งไม(แปลกใจท2$ปAตตาน2ซึ่�$งเป3นห์�วุเม0องอ�สระจ�งต(อต'านเม0$อถึ�กรวุมเป3นส(วุนห์น�$งของสยาม

โดิ์ยร�ฐชาต�ห์มายถึ�งการม2ประชากร ม2ดิ์�นแดิ์นและอาณาเขตท2$ช�ดิ์เจน ม2ร�ฐบาล และอ%านาจอธ�ปไตย ซึ่�$งเป3นแนวุค�ดิ์ท2$มาจากตะวุ�นตก และแนวุค�ดิ์น21ม2ผลท%าให์'เราต'องส�ญ่เส2ยดิ์�นแดิ์นห์ลายๆแห์(งให์'ก�บประเทศัเพู0$อนบ'าน เน0$องจากตะวุ�นตกมาแบ(งเส'นอาณาเขตดิ์�นแดิ์นตามห์ล�กการร�ฐชาต� จนห์ลายแห์(งกลายเป3นปAญ่ห์าควุามข�ดิ์แย'งระห์วุ(างไทยก�บเพู0$อนบ'าน

ต�มอร�ตะวุ�นออกเพู�$งเป3นประเทศัห์ร0อเป3นร�ฐเม0$อปE 2000 เท(าน�1น เพูราะเพู�$งม2ค�ณสมบ�ต�ครบถึ'วุนตามแนวุค�ดิ์ร�ฐ

15

ชาต� ก(อนห์น'าน�1นแม'วุ(าจะม2ประชากร ม2ดิ์�นแดิ์น ม2ร�ฐบาล แต(ต�มอร�ไม(ม2อ%านาจอธ�ปไตย เพูราะต'องอย�(ภายใต'อ�นโดิ์น2เซึ่2ย

-แนวุค�ดิ์เก2$ยวุก�บน�ต�ร�ฐ (Rule of Law)

-แนวุค�ดิ์ Good Governance

เป3นต'นApproach ในแนวพฤต�กรรมศึาสตร�พูฤต�กรรมศัาสตร�ม2อ�ทธ�พูลต�1งแต( 1950 มาจนถึ�ง

ทศัวุรรษท2$ 1980 โดิ์ยม2แนวุทางการศั�กษาท2$ส%าค�ญ่ ค0อ1.แนวุวุ�เคราะห์�ระบบ (Systems Approach) เป3น

แนวุวุ�เคราะห์�ท2$ต'องการจะดิ์�วุ(าระบบการเม0องสามารถึแปรเปล2$ยนปAจจ�ยน%าเข'าออกมาเป3นนโยบายอย(างไร

2.แนวุประจ�กษ�น�ยม (Empiricism) ประจ�กษ�น�ยมห์มายถึ�งการศั�กษาในส�$งท2$สามารถึมองเห์6นห์ร0อส�มผ�สไดิ์' ขณะท2$เร0$องราวุทางการเม0องจะม2ประเดิ์6นท2$เป3นนามธรรมค(อนข'างมากแต(พูฤต�กรรมศัาสตร�มองวุ(าจะต'องแปลงส�$งท2$เป3นนามธรรมให์'เป3นร�ปธรรมจ�งจะน(าเช0$อถึ0อ

เช(นควุามน�ยมจะเป3นส�$งท2$เป3นนามธรรมการจะร� 'วุ(าคนม2ควุามน�ยมต(อร�ฐบาลแค(ไห์นแนวุทางพูฤต�กรรมศัาสตร�ก6จะวุ�ดิ์ควุามน�ยมออกมาเป3นต�วุเลข ท2$เร2ยกวุ(าการท%าโพูล และวุ�ดิ์ออกมาไดิ์'วุ(าประชาชนม2ควุามน�ยมต(อร�ฐบาลก2$เปอร�เซึ่6นต� เช(นโอบาม(าม2คะแนนน�ยมเพู�$มข�1นห์ล�งจากการตายของบ�ล ลาเดิ์น

ดิ์�งน�1นเราจ�งม�กจะพูบเห์6นการส%ารวุจควุามค�ดิ์ต(างๆในทางการเม0องอย�(เสมอ เช(นการท%าโพูล การส%ารวุจประชามต� เช(นร�ฐน�วุยอร�กม2การท%าประชามต�วุ(าจะให์'คนเพูศัเดิ์2ยวุก�นแต(งงานก�นไดิ์'ห์ร0อไม( ซึ่�$งผลท2$ออกมาค0อคนส(วุนให์ญ่(เห์6นชอบ

16

เห์ล(าน21ค0อการแปลงควุามค�ดิ์เห์6นท2$เป3นนามธรรมให์'เป3นร�ปธรรม

พูฤต�กรรมศัาสตร�ให์'ควุามสนใจก�บส�$งท2$พู�ส�จน�ไดิ์' ม2เห์ต�ผล เป3นการศั�กษาโดิ์ยม2สมม�ต�ฐาน (Hypothesis)

สมม�ต�ฐานเป3นส�$งท2$ต'องการพู�ส�จน� ซึ่�$งอาจจะผ�ดิ์ห์ร0อถึ�กก6ไดิ์' กรณ2ท2$ผ�ดิ์อาจจะเก�ดิ์จากม2ปAจจ�ยอ0$นๆเข'ามาเก2$ยวุข'อง

ห์ร0อถึ'าเราศั�กษาเห์ต�การณ� 14 ต�ลาและต�1งสมม�ต�ฐานวุ(าน�กศั�กษาไม(ไดิ์'ม2แนวุค�ดิ์คอมม�วุน�สต� แต(ม2แนวุค�ดิ์เสร2น�ยมเราก6ต'องพู�ส�จน�ดิ์'วุยห์ล�กฐานต(างๆ

สร�ป พูฤต�กรรมศัาสตร�ต'องการให์'ร�ฐศัาสตร�ม2ควุามเป3นศัาสตร� ซึ่�$งห์มายถึ�งเป3นศัาสตร�ท2$เน'นศั�กษาปรากฎีการณ�จร�งท2$พู�ส�จน�ไดิ์'เช�งประจ�กษ� โดิ์ยม�(งห์วุ�งจะสร'างทฤษฎี2ทางร�ฐศัาสตร�ให์'เป3นสากล แต(ในควุามเป3นจร�งทฤษฎี2ทางร�ฐศัาสตร�ม2ข'อจ%าก�ดิ์ เน0$องจากม2ปAจจ�ยห์ร0อต�วุแปรต(างๆเข'ามาเก2$ยวุข'อง

ดิ์�งน�1นร�ฐศัาสตร�เป3นศัาสตร�ทางควุามค�ดิ์ ควุามเช0$อ วุ�ฒินธรรมท2$ห์ลากห์ลาย ควุามค�ดิ์ ควุามเช0$อเห์ล(าน21ม2ท� 1งพู�ส�จน�ไดิ์'และไม(สามารถึพู�ส�จน�ไดิ์'

***********************อาจารย�แนะน%าห์น�งส0อ Politics In Transitional

Society การเม0องในส�งคมท2$ก%าล�งเปล2$ยนแปลง ส�งคมไทยเราเองก6อย�(ในช(วุงของการเปล2$ยนแปลงทางการเม0อง

17

18