1

POLASAÍ COSAINT LEANAÍ

An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

Nollaig 2015

2

Clár

1. Réamhrá …………………………………………………………… 4

2. Ráiteas Cosaint Leanaí ……………………………………… ........ 4

3. Cód Cleachtais don fhoireann …………………………………………....... 5

4. Cur i bhFeidhm an Pholasaí Cosaint Leanaí sa Roinn

…………………………............ 7

5. Nósanna Imeachta chun déileáil le Leanaí atá Imithe Amú/Ar Iarraidh

……................. 8

6. Treoirlínte maidir le grianghraif a thógáil de leanaí

………………………............. 9

7. Ról an Teagmhálaí Ainmnithe …………………………………........... 9

8. Mí-úsáid Leanaí a Aithint …………………………………………....... 10

9. Eolas a nochtadh faoi mhí-úsáid leanaí

…………………………………………....... 11

10. An fhreagracht maidir le mí-úsáid leanaí nó amhras faoi

mhí-úsáid leanaí a thuairisciú

…………………………………………………………………..... 12

11. Nós imeachta do thuairisciú mí-úsáid leanaí ……………............... 12

12. Rúndacht ……………………………………………………….. 14

13. Nósanna imeachta i ndáil le líomhaintí foirne

……………………………………… ......... 14

14. Nósanna imeachta molta do dhaoine a bhfuil sé curtha ina leith gur

sháraigh siad na treoirlínte …………………………………………………

16

3

15. Nósanna imeachta i ndáil le timpistí

……………………………………………….. 16

16. Nósanna imeachta um ghearáin do Bhaill Foirne, Tuismitheoirí agus

Leanaí................. 16

Aguisín 1 Mí-úsáid Leanaí a shainmhíniú agus a aithint …………………… 18

Aguisín 2 Comharthaí de Mhí-úsáid ………………………………...................

21

Aguisín 3 Cód Iompraíochta do Chosaint Leanaí an SPNF ……………... 23

Aguisín 4 Gnáthfhoirm an FSS do Thuairisciú .......................................................

33

Aguisín 5 Eolas Teagmhála an FSS ........................................................ 36

Aguisín 6 Cosaint daoine a thuairiscíonn mí-úsáid leanaí …………………… 46

Aguisín 7 Líomhain i gcoinne ball foirne; Bearta Cosanta ………… 48

Aguisín 8 Foirm Dhearbhaithe Foirne (Baill foirne uile)

................................................ 49

Aguisín 9 Foirm Féindhearbhaithe (Baill Nua

Foirne)................................................... 50

Aguisín10 Sliocht as "Rialacháin faoina dtugtar Aitheantas do Choláistí Gaeilge/

Sliocht as "Rialacháin faoina dtugtar Aitheantas do Choláistí Gaeilge

...........................................................52

Aguisín11 Nósanna Imeachta Sábháilte Earcaíochta d’Oibrithe agus Bainistiú

Sábháilte Oibrithe.....................................................................53

Aguisín12 Seicliosta do Chomhlíonadh Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um

Chosaint agus Leas Leanaí - Seicliosta do na forais a mhaoinítear faoi

scéimeanna deontais atá á reáchtáil ag an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus

Gaeltachta.............................................................................................. 61

4

1. Réamhrá

Tá dualgas corparáideach ar an Roinn sábháilteacht agus leas leanaí, lena mbíonn sí i

dteagmháil i gcáil ar bith, a chur chun cinn. Déileálann an cháipéis pholasaí seo le himní

faoi shábháilteacht leanaí a aithint, a thuairisciú agus a bhainistiú agus cuideoidh sí le

bainisteoirí meas mar is cuí a bheith acu ar chearta agus ar leasa leanaí. Baineann an

polasaí seo le gach ball foirne de chuid na Roinne.

Idirghníomhaíonn an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta le daoine óga ar roinnt

bealaí éagsúla; trí sholáthar seirbhísí oideachais den scoth agus cláir do chuairteoirí inár

bPáirceanna Náisiúnta agus inár n-anaclanna dúlra, scéimeanna Gaeilge dírithe ar dhaltaí

agus clár daltaí na hIdirbhliana.

Agus a cuid feidhmeanna á gcomhlíonadh aici, cuireann an Roinn deontais ar fáil chomh

maith do dhaoine, d'fhorais agus do ghrúpaí éagsúla, a gcuireann mórán díobh seirbhísí ar

fáil do leanaí agus do dhaoine óga. Éilíonn an Roinn géilliúntas le Tús Áite do Leanaí -

Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí mar choinníoll maoiniúcháin do ghrúpaí

a bhíonn ag déileáil le nó i dteagmháil le leanaí agus daoine óga agus tá nósanna

imeachta bunaithe aici chun a chinntiú go bhfuil fianaise ann go bhfuil leibhéil iomchuí

géilliúntais le treoirlínte Tús Áite do Leanaí in áit in eagraíochtaí a fhaigheann maoiniú

faoi scéimeanna a reáchtálann an Roinn.

Idirghníomhaíonn Forais agus Gníomhaireachtaí a mhaoinítear as Grúpa Vótaí na Roinne

le leanaí agus daoine óga freisin trí chláir éagsúla oideachais agus trí na cláir a dtugann

siad maoiniú dóibh. Tá dualgas ar na Forais agus ar na Gníomhaireachtaí sin freisin

treoirlínte agus polasaithe cuí cosaint leanaí a chur in áit de réir Tús Áite do Leanaí.

Cinnteoidh an Roinn comhlíonadh na hoibleagáide seo trí phróiseas an Chomhaontaithe

Seirbhíse agus trí líonra na dTeagmhálaithe Ainmnithe sa Roinn agus sna forais agus sna

gníomhaireachtaí faoina coimirce. Ó tharla na buarthaí sa tsochaí i gcoitinne maidir le

cosaint leanaí, ní mór go mbeadh treoirlínte láidre i ndáil le cosaint leanaí in áit sa Roinn,

agus sna Forais agus sna Gníomhaireachtaí atá faoina coimirce, chun tacú le gach ball

foirne a bhféadfadh teagmháil a bheith acu le leanaí i gcáil ar bith agus chun cosaint gach

leanbh faoinár gcúram a chinntiú.

Cuireann Tús Áite do Leanaí dualgas ar an Roinn leasa agus cosaint leanaí a chur chun

cinn. Ar mhaithe leis na treoirlínte seo, sainmhínítear leanbh mar dhuine ar bith faoi 18

mbliana d'aois nach bhfuil nó nach raibh pósta.

D'fhoilsigh an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige an leagan reatha de Tús Áite do Leanaí:

Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí in 2011 agus tá sé ar fáil ag

www.dcya.gov.ie. Forbraíodh an polasaí seo don Roinn bunaithe air sin. Déanfar

nuashonrú ar an bpolasaí arís sula gcuirfear tús leis an Acht um Thús Áite do Leanaí

2015 agus tar éis fhoilsiú na cáipéise treoraí Tús Áite do Leanaí ón Roinn Leanaí agus

Gnóthaí Óige.

5

Tá Cód Iompraíochta bunaithe do Chosaint Leanaí ag an tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta

agus Fiadhúlra cheana féin. Tá na cleachtais agus na nósanna imeachta sin san áireamh i

bPolasaí Cosaint Leanaí na Roinne. Tá na cleachtais agus na nósanna imeachta sin faoi

iamh in Aguisín 3. Ba chóir d'fhoireann uile an SPNF dul i dtaithí ar na cleachtais agus

na nósanna imeachta breise seo agus an fhoirm dhearbhaithe atá ag deireadh Aguisín 3

agus Aguisín 9 a shíniú de réir mar is cuí.

Tá cóip den Pholasaí Cosaint Leanaí seo tugtha do gach ball foirne sa Roinn Ealaíon,

Oidhreachta agus Gaeltachta, idir baill bhuana agus shealadacha. Tabharfar faisnéis ar an

bpolasaí agus ar a bhfreagrachtaí do bhaill nua foirne a bheidh ag déileáil go díreach le

leanaí le linn a n-ionduchtúcháin. Ní mór do bhaill foirne a bhíonn ag déileáil go díreach

le leanaí ar bhonn rialta cóip den Fhoirm Dhearbhaithe don Fhoireann in Aguisín 8 a

shíniú.

2. Ráiteas Cosaint Leanaí

Táimidne sa Roinn ag iarraidh a chinntiú go dtugtar cosaint a mhéid is féidir do leanaí fad

is atá siad le foireann na Roinne seo i gcáil ar bith. Geallaimid go gcuirfimid timpeallacht

agus eispéireas sábháilte ar fáil agus go mbeidh tús áite ag leas an linbh/dhuine óig.

Cloífimid leis na moltaí atá in Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um Chosaint agus

Leas Leanaí, a d'fhoilsigh an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige.

Táimid ag iarraidh a chinntiú freisin sa chás go gcuireann an Roinn deontais ar fáil do

dhaoine aonair, do ghrúpaí nó d’fhorais faoi leith a chuireann seirbhísí ar fáil do leanaí

agus do dhaoine óga, go gcuireann faighteoirí an deontais fianaise ar fáil de ghéilliúntas

le Tús Áite do Leanaí.

Déanfaidh an Roinn an méid seo a leanas:

Tabharfar aitheantas do na cearta atá ag leanaí cosaint a bheith acu, go gcaithfí leo

le meas, go néistfí leo agus go dtabharfaí a dtuairimí féin san áireamh;

Aithneofar nach mór tús áite a thabhairt i gcónaí do leas leanaí, is cuma céard eile

atá le cur san áireamh;

Glacfar na cleachtais is sábháilte is féidir chun an baol dochair agus timpistí do

leanaí a laghdú a mhéid is féidir agus chun oibrithe a chosaint ó aon bhaol go

bhfágfaí oscailte do líomhaintí iad de mhí-úsáid nó d'fhaillí;

Forbrófar nósanna imeachta chun déileáil le timpistí agus gearáin;

Cuirfear oiliúint i gcosaint leanaí ar fáil d'oibrithe nuair is gá. Ba chóir go

soiléireodh sé seo freagrachtaí na heagraíochta agus na ndaoine aonair araon, agus

ba chóir go léireodh sé go soiléir na nósanna imeachta a chuirfear i bhfeidhm má

thagann amhras de mhí-úsáid leanaí chun cinn;

Comhoibreofar le gníomhaireachtaí agus daoine gairmiúla eile a bhíóonn ag

déileáil le cúram agus cosaint leanaí trí eolas cuí a roinnt nuair is gá agus trí oibriú

le chéile i dtreo an toradh is fearr a bhaint amach do na leanaí atá i gceist;

Cruthófar naisc le heagraíochtaí ábhartha eile chun polasaithe agus cleachtais

cosaint agus leas leanaí a chur chun cinn.

6

Cinnteofar go bhfuil fianaise ann go bhfuil leibhéil iomchuí géilliúntais le

treoirlínte Tús Áite do Leanaí in áit in eagraíochtaí a fhaigheann maoiniú faoi

scéimeanna reáchtálann an Roinn.

Is cáipéis fhorásach é polasaí Cosaint Leanaí na Roinne. Déanfaidh an Roinn measúnú

tréimhsiúil ar an bPolasaí chun nithe a chur san áireamh ar nós aiseolas, dea-chleachtas

agus/nó reachtaíocht a d'athraigh sa tréimhse sin agus leasófar an Polasaí dá réir. Tá

dualgas ar chomhlachtaí agus ar ghníomhaireachtaí a mhaoinítear as Vóta na Roinne

Polasaí Cosaint Leanaí a bheith in áit acu agus déanfar measúnú leanúnach ar an bpolasaí

sin agus ar pholasaí na bhforas agus na ngníomhaireachtaí i gcomhthéacs na dtosca

thuasluaite.

Tá cóip de Pholasaí Cosaint Leanaí na Roinne curtha amach chuig gach ball foirne sa

Roinn agus tá sé ar fáil freisin ar shuíomh gréasáin na Roinne agus ar an tseirbhís eislín.

Iarrtar ar bhainisteoirí na nósanna imeachta a mheabhrú don fhoireann uile ar bhonn rialta

agus déanfar cur síos ar an bpolasaí do gach ball nua foirne a mbeidh teagmháil rialta acu

le leanaí. Déanfar Anailís ar Riachtanais Oiliúna go rialta le súil agus príomhbhaill

foirne a aithint i gcomhair oiliúna. Cuirfear oiliúint ar fáil do gach ball ábhartha foirne

agus eagróidh an tAonad Oiliúna agus Forbartha é i gcomhar agus i gcomhairle leis an

FSS de réir mar is gá.

3. Cód Cleachtais don fhoireann

Comhlíonfaidh foireann na Roinne na dea-chleachtais oibre seo a leanas chun a chinntiú

go mbeidh gach leanbh sábháilte agus go mbeidh idirghníomhú fabhrach acu leis an

Roinn, bíodh sin i socrúchán oibre nó le linn rannpháirtíochta inár gcláir oideachais nó

inár n-áiseanna cuairte. Ní mór do gach ball foirne a bhíonn i dteagmháil le leanaí mar

chuid dá lá oibre cur chuige atá leanbh-lárnach a ghlacadh.

Tabhair tús áite do leas agus do shábháilteacht an linbh i gcónaí

Caith go cothrom le gach leanbh agus duine óg mar dhuine aonair, le meas agus le

dínit

Bíodh baint ag leanaí agus daoine óga le cinnteoireacht, de réir mar is cuí

Úsáid caint chuí agus bí airdeallach leis an gcaint a úsáideann tú agus na ráitis a

dhéanann tú. Má cheapann tú gur ghoill rud a dúirt tú ar dhuine óg, déan iarracht

dul i ngleic leis ar bhealach leochaileach

Bíodh meas agat ar spás pearsanta an linbh nó an duine óig

Bí i do shampla maith agus cothaigh timpeallacht iontaofa

Bíodh tuiscint agat ar theorainneacha an linbh nó an duine óig, de bharr fadhb

shláinte mar shampla

Tabhair spreagadh agus tacaíocht do leanaí, chomh maith le haiseolas bríomhar

agus cuiditheach seachas cáineadh diúltach

Cinntigh go seachnaítear nó go gcuirtear stop le hiompar ar bith atá contúirteach

Cinntigh go gcoinnítear sonraí pearsanta ar bith a bhaineann le leanaí faoi rún

Coinnigh taifead scríofa de ghortú ar bith a bhaineann do leanbh, chomh maith le

sonraí faoin gcóir leighis a cuireadh air/uirthi

7

Déan cinnte go bhfuil cainéil shoiléire chumarsáide oscailte agus go bhfuil teacht

ar an bhfoireann má theasatíonn ó thuismitheoirí/chaomhnóirí nó leanaí/daoine

óga a n-imní a chur in iúl má tá siad míshásta faoi rud éigin.

Níor cheart don fhoireann duine óg as/aisti féin a thabhairt leo ar thurais, mar shampla, ar

thurais sa charr. Nuair nach féidir é seo a sheachaint, ní mór go mbeadh na

tuismitheoirí/caomhnóirí agus ball sinsearach den fhoireann ar an eolas faoi agus cead

faighte uathu.

Cé go dtuigimid go bhfuil sé cuí go mbeadh baill foirne ag obair ar bhonn duine le duine

le leanbh nó le duine óg ó am go chéile, níor cheart don fhoireann an iomarca ama a

chaitheamh le leanbh/duine óg astu féin. Sa chás go mbíonn ar dhuine fásta bualadh le

leanbh/duine óg as/aisti féin, ní mór an doras a fhágáil oscailte agus duine fásta eile a

bheith curtha ar an eolas faoin gcruinniú.

Níor cheart go mbeadh aon teagmháil chorpartha nach bhfuil gá leí idir ball foirne agus

duine óg, cé go mbíonn amanna ann go mbeadh sé cuí lámh a chur ar ghualainn

linbh/duine óig a bhfuil rud éigin ag cur as dó/di chun faoiseamh a thabhairt dó/do. Níor

cheart go dtarlódh teagmháil fhisiciúil ach nuair atáthar ag comhlíonadh riachtanais an

linbh agus ba cheart go mbeadh sé cuí d'aois agus do leibhéal forbartha an linbh. Go

ginearálta, ní mór cead an linbh a iarraidh i ndáil le teagmháil fhisiciúil (ach amháin i

gcás éigeandála nó i gcás contúirteach).

Níor cheart don fhoireann teagmháil a dhéanamh le leanaí a casadh orthu trína láthair

oibre trí úsáid a bhaint as teachtaireachtaí téacs, facebook ná aon chineál meán sóisialta

eile. Ba cheart glaonna ar ghutháin phearsanta phóca a sheachaint freisin.

Chomh maith leis sin, ní bheidh baint ag an bhfoireann riamh leis an gcineál iompair

mhíchuí seo a leanas:

Ná húsáid agus ná ceadaigh teanga labhartha agus/nó fhisiciúil atá maslach nó

gairsiúil

Ná pioc amach leanbh/duine óg ar leith chun fabhraíocht mhíchóir, cáineadh,

magadh, fócas nó aird nach bhfuil fáilte roimhe a dhíriú air/uirthi

Ná ceadaigh/déan teagmháil fhisiciúil mhíchuí de chineál ar bith

Ná buail agus ná smachtaigh go fisiciúil leanaí/daoine óga

Ná fág leanaí gan duine ina mbun nó gan mhaoirseachta

Ná himir tionchar míchuí ar leanbh chun leas nó luach saothair pearsanta a bhaint

amach.

Déan cinnte go ndéantar taifead ar líomhaintí a dhéanann leanbh

Ná déan agus ná glac le glaonna/téacsanna príobháideacha agus tú ag déanamh

maoirseacht ar ghníomhaíocht leanaí

Ná téigh isteach sna háiseanna leithris le leanbh

Breathnófar ar shárú ar aon cheann de na nithe thuas mar shárú ar an gCód Cleachtais

agus d'fhéadfadh nósanna imeachta araíonachta agus coiriúla a bheith mar thoradh air sin.

8

Ba chóir do bhaill foirne aon amhras atá orthu faoi iompar míchuí a bhíonn ar bun ag

oifigeach de chuid na Roinne maidir le leanbh/leanaí a thuairisciú don bainisteoir líne nó

don Teagmhálaí Ainmnithe go díreach.

4. Cur i bhFeidhm an Pholasaí Cosaint Leanaí sa Roinn

Baineann na polasaithe agus na nósanna imeachta atá leagtha amach sa cháipéis seo le

gach réimse de chuid na Roinne agus le gach ball foirne. É sin ráite, aithnítear go bhfuil

ceisteanna a bhaineann le cosaint leanaí chun tosaigh i réimsí áirithe thar a chéile. Tá

eolas breise ar na réimsí seo leagtha amach thíos:

An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra Oibríonn an Roinn Clár Oideachais de chuid na Seirbhíse Páirceanna Náisiúnta agus

Fiadhúlra. Tá bearta breise leagtha amach d'fhoireann na Roinne a mbíonn teagmháil acu

trína ról le leanaí sna páirceanna agus sna hanaclanna náisiúnta agus in ionaid oideachais

na Roinne. Tá siad sin ceangailte le hAguisín 3 den cháipéis seo. Tá an cód cleachtais

agus na nósanna imeachta ábhartha do gach ball foirne SPNF de chuid na Roinne a

mbíonn teagmháil acu le leanaí le linn a gcuid oibre, go háirithe foireann oideachais.

Tabharfar cóip den Pholasaí Cosaint Leanaí seo, ina bhfuil cleachtais agus nósanna

imeachta breise d'fhoireann an SPNF, d'fhoireann uile SPNF na Roinne, idir fhoireann

bhuan agus shealadach, a bhfuil teagmháil le leanaí mar chuid dá ról. Ní mór dóibh an

Fhoirm Dhearbhaithe Foirne a shíniú mar atá ag deireadh Aguisín 3 a dhearbhaíonn go

bhfuil an Polasaí agus na cleachtais agus na nósanna imeachta breise léite acu, go n-

aontaíonn siad cloí leis agus nach bhfuil cúis ar bith gur cheart iad a mheas mar mhí-

oiriúnach le bheith ag obair le leanaí/daoine óga.

Ní mór do gach ball nua foirne a earcaítear, bíodh sin ar bhonn buan nó ar bhonn

sealadach, a mbeidh teagmháil acu le leanaí mar chuid dá gcuid oibre, an Fhoirm

Féindearbhaithe in Aguisín 9 a chomhlánú. Beidh grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána

éigeantach d'fhoireann a bhfuil baint lárnach ag a ról le bheith ag obair le leanaí.

Cuideoidh an tAonad Oiliúna agus Forbartha le hoiliúint a sholáthar do na hoifigigh

ábhartha.

Coláistí Samhraidh Gaeltachta

Ó 2010, tá an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta freagrach as riar na gColáistí

Gaeilge sa Ghaeltacht agus tá sí freagrach as forbairt agus cur i bhfeidhm polasaithe chun

caighdeáin arda sa chóras ina iomlán a chinntiú. Mar sin, ní mór do choiste ar bith a

bhfuil sé i gceist acu Coláiste Gaeilge a eagrú sa Ghaeltacht faoi Scéim na

bhFoghlaimeoirí Gaeilge iarratas a dhéanamh chuige sin leis an Roinn Ealaíon,

Oidhreachta agus Gaeltachta chun aitheantas oifigiúil a bhaint amach. Tá sliocht a

bhaineann le sábháilteacht leanaí as na rialacha a rialaíonn aitheantas mar Choláiste

Gaeilge ar fáil in Aguisín 10.

9

Ní mór don Roinn a chinntiú go bhfuil cosaint leanaí lárnach i ngach gné d'obair na

gcoláistí, go bhfuil polasaí láidir cosaint leanaí aontaithe agus á chur i bhfeidhm acu, go

bhfuil comharthaí feiceálacha curtha in airde acu sna hionaid ina bhfuil na coláistí ag

feidhmiú agus go bhfuil baill foirne ar leith ainmnithe chun déileáil le ceisteanna cosaint

agus leas leanaí agus go bhfuil na baill foirne sin oilte go cuí. Ní mór do choistí stiúrtha

na gcoláistí a chinntiú go gcloítear le treoir Tús Áite do Leanaí le linn na gcúrsaí. Tá

Treoirlínte Ginearálta maidir le sábháilteacht agus cosaint leanaí/daoine óga fad is atá

siad faoi chúram na gColáistí Gaeilge forbartha ag Comhchoiste Náisiúnta na gColáistí

Samhraidh (CONCOS). Tá aitheantas bainte amach freisin ag CONCOS chun iarratas a

dhéanamh chun grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána a fháil déanta ar gach ball foirne

de na Coláistí Gaeilge agus tá an próiseas sin anois i bhfeidhm. In 2013, eagraíodh

ceardlanna d'ionadaithe na gColáistí Gaeilge maidir le Tús Áite do Leanaí ionas go

bhfaigheadh fostaithe uile na gcoláistí oiliúint i gCosaint agus Leas Leanaí.

Scéimeanna Tacaíochta Gaeilge

Leanfaidh an Roinn ag tabhairt tacaíochta do theaghlaigh na Gaeltachta a choinníonn

foghlaimeoirí ar iostas. Táthar tar éis teaghlaigh a bhfuil aitheantas acu faoi láthair a chur

ar an eolas i scríbhinn maidir lena ndualgais i ndáil le cosaint agus leas leanaí agus

cuirfear teaghlaigh nua ar an eolas freisin. Cuireann an Roinn grinnfhiosrúchán an

Gharda Síochána i gcrích ar gach ball de na teaghlaigh seo. Tá cosaint leanaí san

áireamh mar chuid de chúrsa oiliúna a chuirtear ar fáil do bhall amháin ar a laghad de

gach teaghlach. Ní mór nósanna imeachta láidre a bheith in áit ag na Coláistí atá

freagrach as na teaghlaigh seo a earcú chun maoirseacht agus monatóireacht a dhéanamh

ar chosaint na leanaí sin atá faoi chúram na dteaghlach. Leanfaidh an Roinn ag déanamh

athbhreithniú ar a polasaithe agus a nósanna imeachta sna coláistí ar bhonn rialta agus

cuirfear san áireamh de réir mar is cuí sna rialacha a rialaíonn aitheantas a bhronnadh ar

Choláistí Gaeilge maidir le sábháilteacht leanaí aon impleachtaí a thiocfaidh chun cinn

mar thoradh air sin i bPolasaí Cosaint Leanaí na Roinne.

Scéimeanna Deontas

Cuireann an Roinn deontais ar fáil chomh maith do dhaoine, d'fhorais agus do ghrúpaí

éagsúla, a gcuireann mórán díobh seirbhísí ar fáil do leanaí agus do dhaoine óga. Éilíonn

an Roinn géilliúntas le Tús Áite do Leanaí - Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas

Leanaí mar choinníoll maoiniúcháin do ghrúpaí a bhíonn ag déileáil le nó i dteagmháil le

leanaí agus daoine óga agus tá nósanna imeachta bunaithe aici chun a chinntiú go bhfuil

fianaise ann go bhfuil leibhéil iomchuí géilliúntais le treoirlínte Tús Áite do Leanaí in áit

in eagraíochtaí a fhaigheann maoiniú faoi scéimeanna a reáchtálann an Roinn.

Ní mór d’fhoirm iarratais ar bith ar mhaoiniú ón Roinn iarraidh ar an iarratasóir má tá

baint ag a gcuid oibre/seirbhíse le hobair ar bith nó gníomhaíocht ar bith, a gcuimsíonn

cuid riachtanach nó rialta de go príomha le rochtain ar, nó teagmháil le, leanaí nó a

bhaineann le soláthar gníomhaíochtaí oideachais, taighde, oiliúna, cultúrtha, áineasa,

fóillíochta, sóisialta nó fisiciúla, nó soláthar comhairle do leanaí, nó cúram agus

maoirseacht ar leanaí.

10

Má léiríonn an t-iarratasóir go gcomhlíonann a gcuid oibre/seirbhíse na critéir atá leagtha

amach thuas, ní mór a iarraidh air/uirthi an seicliosta atá in Aguisín 12 a chomhlíonadh.

Iarrtar san aguisín sin an áiríonn a bPolasaí Cosaint Leanaí na príomhghnéithe a léiríonn

an Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh a bheith riachtanach i bpolasaí a

chomhlíonann Tús Áite do Leanaí. Má tá gné ar bith faoi leith ar iarraidh as an bpolasaí

Cosaint Leanaí, iarrtar ar an iarratasóir a lua cathain a bheidh an ghné i bhfeidhm, d'fhonn

gníomh leantach ón Roinn, más gá.

5. Nósanna Imeachta chun déileáil le leanaí atá imithe amú/ar iarraidh

Sa chás go bhfuil leanbh imithe amú/fágtha gan duine ar bith ina bhun

Má thagtar ar leanbh atá imithe amú nó má fhágtar leanbh gan aon duine ina bhun ag aon

cheann de shuíomhanna na Roinne, leanfaidh baill foirne na nósanna imeachta seo a

leanas:

Más ball den phobal, nach bhfuil aon bhaint aige leis an leanbh atá imithe amú, a

thagann ar an leanbh, ní mór don bhall foirne cúram a ghlacadh ar an leanbh agus

a mhéid sonraí is féidir a thógáil ón mball den phobal, sonraí teagmhála san

áireamh.

Cuir an leanbh ar a s(h)uaimhneas agus déan iarracht a mhéid eolais is féidir a

fháil uaidh/uaithi:

· Ainm an Linbh;

· Aois an Linbh;

· Seoladh/Ainm na Scoile;

· Cur síos fisiciúil ar an Leanbh (Airde, dath gruaige, éadaí etc.);

· Áit a bhfuarthas an leanbh.

Moltar go bhfanfadh an leanbh in éineacht le ball amháin foirne ar a laghad agus

le beirt daoine fásta ar a laghad i gcónaí. Níl sé inmholta go bhfanfadh aon bhall

foirne as/aisti féin leis an leanbh. É sin ráite, tuigtear nach bhfuil sé sin indéanta i

gcónaí.

Déan gach iarracht an príomhchúramóir a aimsiú trí chúnamh a iarraidh ar

dhaoine eile san áit nó trí chóras glaoireachta a úsáid má tá sé seo ar fáil.

Mura dtagann aon duine faoi choinne an linbh, ní mór teagmháil a dhéanamh leis

an nGarda Síochána i dtosach báire, agus leis an mBainisteoir Líne agus leis an

Leasbhainisteoir Réigiúnach nó leis an mBainisteoir Réigiúnach de réir mar is cuí

(nó a chomhionann de ghrád bainistíochta). Comhlánaigh tuairisc theagmhais ar

an ábhar agus déan taifead i scríbhinn faoin té a fuair a leanbh a bhí imithe amú.

Tabhair an taifead seo don Bhainisteoir Líne agus seol cóip freisin chuig an

Teagmhálaí Ainmnithe (féach ar Chuid 7 thíos) le coinneáil.

Sa chás go dTuairiscítear Leanbh a bheith ar Iarraidh

11

Má thuairiscíonn duine go bhfuil leanbh ar iarraidh, gheobhaidh an ball foirne a

fhaigheann an tuairisc an t-eolas seo a leanas amach:

· Ainm an Linbh;

· Aois an Linbh;

· Seoladh/Ainm na Scoile;

· Cur síos fisiciúil ar an leanbh (airde, dath gruaige, éadaí etc.);

· Áit a bhfacthas an leanbh go deireanach;

· Ám a bhfacthas an leanbh go deireanach.

Ní mór an bainisteoir líne a chur ar an eolas láithreach agus cuirfear gach ball

foirne ar an láthair ar an eolas agus déanfar seiceáil iomlán ar gach cuid den

suíomh, lena n-áirítear seomraí folctha, oifigí agus bealaí éalaithe.

A luaithe a bheith seiceáil chuimsitheach curtha i gcrích, agus mura bhfuil an

leanbh faighte, ní mór an Garda Síochána a chur ar an eolas láithreach, chomh

maith leis an mbainisteoir líne cuí. I gcásanna áirithe bheadh sé cuí glaoch a chur

ar fhoirne tarrthála sléibhe agus aillte.

Déanfaidh an ball foirne a fuair an chéad tuairisc go raibh an leanbh ar iarraidh

ráiteas scríofa faoin méid a tharla. Tabharfar an ráiteas seo don Bhainisteoir Líne

agus cuirfear cóip freisin ag an Teagmhálaí Ainmnithe le coinneáil.

6. Treoirlínte maidir le grianghraif a thógáil de leanaí

Tá fianaise áirithe ann gur féidir grianghraif de leanaí a úsáid ar bhealach míchuí. Mar

sin, ní mór don fhoireann na treoirlínte seo a leanas a leanúint i ndáil leis seo.

Gheofar cead ón múinteoir/gcúramóir agus ó na leanaí araon más mian

grianghraif a thógáil. Más mian leis an Roinn grianghraf de leanbh a úsáid ar

mhaithe le bolscaireacht nó poiblíocht, ní mór di dul i dteagmháil le tuismitheoirí

an linbh (tríd an scoil) i dtosach báire agus cead scríofa a fháil.

Ní thógfaidh baill foirne grianghraif de leanaí ar chúiseanna ar bith eile ach

amháin ar chúiseanna oifigiúla ar leith.

Ní thabharfar ainm leanbh ar bith a bheidh le feiceáil i ngrianghraf bolscaireachta.

Ní féidir ach íomhánna de leanaí atá gléasta go cuí a úsáid.

Ní mór mí-úsáid íomhánna de leanaí a thuairisciú don Teagmhálaí Ainmnithe

agus breathnófar air sin mar shárú ar Chód Cleachtais na Roinne agus d'fhéadfadh

nósanna imeachta araíonachta agus coiriúla araon a bheith mar thoradh air sin

7. Ról an Teagmhálaí Ainmnithe

Tá an fhreagracht dheiridh as cur i bhfeidhm an Pholasaí Cosaint Leanaí ar Ard-Rúnaí na

Roinne. É sin ráite, cinnteoidh Teagmhálaithe Ainmnithe na Roinne go gcuirfear Polasaí

Cosaint Leanaí na Roinne chun cinn agus tacóidh siad le cur i bhfeidhm an pholasaí. Tá

sé mar fhreagracht ar na Teagmhálaithe Ainmnithe freisin teagmháil rialta a bheith acu

leis an nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh agus leis an nGarda Síochána nuair is

cuí. De bharr nádúr na hoibre sa Roinn, tá Teagmhálaithe Ainmnithe agus Leas-

12

Teagmhálaí Ainmnithe, a bhfuil Gaeilge ag an mbeirt acu, ainmnithe ag an Roinn chun

déileáil le cás ar bith a bhaineann le réimse freagrachta an Rannáin Ghaeltachta.

Is iad Eddie Forsyth, POC, an tAonad um Rialachas Corparáideach

(eddie.forsyth@ahg.gov.ie/01 6313822/087 6787275) agus Bertie Ó hAinmhire, PO, An

Ghaeltacht (Gaeilgeoir), (beirti.ohainmhire@ahg.gov.ie/(091) 503 711, na Teagmhálaithe

Ainmnithe don Roinn seo agus is iad seo na daoine le dul i dteagmháil leo má tá ceist nó

imní ort maidir le gné ar bith de shábháilteacht nó leas linbh nó dhuine óig sa láthair

oibre nó má nochtann leanbh eolas duit maidir le mí-úsáid sa láthair oibre.

Sa chás nach bhfuil na Teagmhálaithe Ainmnithe thuas ar fáil ar chúis ar bith, is féidir

teagmháil a dhéanamh leis na hoifigigh seo a leanas ina gcáil mar Leas-Teagmhálaithe

Ainmnithe – Sarah Keaveney, AOF, an tAonad um Rialachas Corparáideach

(sarah.keaveney@ahg.gov.ie/01 6313829) agus Bridie Ní Churraoin, AOF, An

Ghaeltacht (Gaeilgeoir) (bridie.nichurraoin@ahg.gov.ie/091 503769).

8. Mí-úsáid Leanaí a aithint

Tarlaíonn mí-úsáid leanaí nuair a dhéanann iompar duine atá níos cumhachtaí ná an

leanbh díobháil don leanbh sin. Ó tharla gur féidir mí-úsáid a dhéanamh ar leanaí ar

bhealaí éagsúla, scaití ag an am céanna, níl sé éasca i gcónaí é a rangú, ach is féidir

breathnú ar cheithre shainmhíniú leathan ar féidir cur síos gearr a dhéanamh orthu mar

fhaillí, mí-úsáid mhothúchánach, mí-úsáid fhisiciúil agus mí-úsáid ghnéis.

Tá sainmhínithe ar na ceithre chineálacha mí-úsáide agus conas mí-úsáid a aithint ar fáil

in Aguisíní 1 agus 2, atá bunaithe ar Tús Áite do Leanaí - Treoir Náisiúnta um Chosaint

agus Leas Leanaí. É sin ráite, bíonn sé deacair go minic faillí agus mí-úsáid leanaí a

aithint agus d'fhéadfadh sé bheith le feiceáil ar bhealaí éagsúla. Níor cheart breathnú ar

chomhartha amháin as féin mar chruthúnas de mhí-úsáid. D'fhéadfadh sé gur comhartha

de riocht eile seachas mí-úsáid leanaí atá ann. Ní mór breathnú ar gach comhartha agus ar

gach airí i gcomhthéacs chás an linbh agus imthosca an teaghlaigh.

Bheadh na samplaí seo a leanas ina n-údair réasúnacha imní (tógtha as an Lámhleabhar

Cleachtais um Chosaint agus Leas Leanaí, Cuid 2.2):

Gortú nó iompar a thagann le mí-úsáid agus le míniú soineanta ach go bhfuil

comharthaí comhthacaíocha ann a thacaíonn leis an imní go mb'fhéidir gur cás de

mhí-úsáid atá i gceist.

Léiriú seasmhach thar thréimhse ama go bhfuil an leanbh ag fulaingt faillí

mhothúchánach nó fhisiciúil

Admháil nó comhartha ó dhuine de mhí-úsáid líomhnaithe.

Comhartha sonrach ón leanbh féin go bhfuil mí-úsáid á déanamh air/uirthi.

Cuntas ó dhuine a chonaic mí-úsáid á déanamh ar an leanbh.

Cruthúnas cosúil le gortú nó iompar, a thagann le mí-úsáid agus nach bhfuil an

chosúlacht air gur tharla sé ar bhealach ar bith eile.

13

D'fhéadfadh go mbraithfeadh an cumas mí-úsáid leanaí a aithint chomh mór ar

thoilteanas an duine glacadh leis an bhféidearthacht go bhfuil mí-úsáid ag tarlú is a

bhraithfeadh sé ar eolas an duine agus ar a dtuiscint. De ghnáth, tá trí chéim ag baint le

mí-úsáid leanaí a aithint:

(a) breathnú ar an bhféidearthacht,

(b) faire amach do chomharthaí mí-úsáide,

(c) taifeadadh eolais.

Breathnú ar an bhféidearthacht go bhfuil mí-úsáid leanaí ag tarlú

Ní mór breathnú ar an bhféidearthacht go bhfuil mí-úsáid leanaí ag tarlú má tá gortú

amhrasta tarlaithe don leanbh gan aon chúis réasúnta tugtha chuige sin. Ní mór breathnú

air freisin má tá rud éigin ag cur as don leanbh gan aon chúis shoiléir leis nó má léiríonn

an leanbh fadhbanna leanúnacha mí-iompair nó fadhbanna nua mí-iompair. Ní mór

breathnú ar an bhféidearthacht go bhfuil mí-úsáid leanaí ag tarlú má léiríonn an leanbh

feagairtí neamhghnácha nó faiteacha do thuismitheoirí/chúramóirí.

Faire amach do chomharthaí mí-úsáide

Féadfaidh comharthaí mí-úsáide a bheith fisiciúil, iompraíoch nó forbarthach. Féadfaidh

siad a bheith le feiceáil sa chaidreamh idir leanaí agus tuismitheoirí/cúramóirí, idir leanaí

agus baill eile an teaghlaigh/daoine eile agus i measc a gcairde. Is comhartha

dealraitheach de mhí-úsáid é baisc nó pátrún de chomharthaí. D'fhéadfadh leanaí atá á

mí-úsáid leid a thabhairt go bhfuil dochar á dhéanamh dóibh nó d'fhéadfaidís scaití é a rá

amach go díreach. Ní mór nochtadh eolais ar bith mar seo a chreidiúint i gcónaí. Bíonn

formhór comharthaí mí-úsáide neamhshonrach agus ní mór breathnú orthu i gcomhthéacs

sóisialta agus teaghlaigh an linbh. Ní mór a bheith oscailte i gcónaí do mhínithe

malartacha ar chomharthaí fisiciúla nó iompraíochta de mhí-úsáid. Ó am go ham,

d'fhéadfadh go mbeadh measúnú speisialtóra ag teastáil chun soiléiriú a thabhairt arb

ionann buarthaí ar leith agus mí-úsáid.

Taifeadadh Eolais

Má tá amhras ort faoi mhí-úsáid, ní mór na cúiseanna imní a dhearbhú trína mhéid eolais

mhionsonraithe is féidir a aimsiú. Ní mór breathnóireachtaí a thaifead go cruinn agus

dátaí, amanna, ainmneacha, suíomhanna, comhthéacs agus eolas ar bith eile a d'fhéadfdh

a bheith ábhartha a chur san áireamh. Ní mór an t-eolas seo a chur faoi bhráid an

Teagmhálaí Ainmnithe a luaithe is féidir, gan aon mhoill. Glacfaidh an Teagmhálaí

Ainmnithe gníomh leantach. Coinneoidh na Teagmhálaithe Ainmnithe taifid go lárnach.

Má tá imní ar bhall foirne nach bhfuil, ar bhonn aon uaire, dóthanach mar údair

réasúnacha imní, ach i dteannta fachtóirí eile le himeacht aimsire a chothaíonn údar imní

maidir le cosaint nó leas linbh, ní mór don bhall foirne teagmháil a dhéanamh le duine de

Theagmhálaithe Ainmnithe na Roinne a choinneoidh na taifid agus a dhéanfaidh

athbhreithniú i gcomhar leis an nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh de réir mar is

gá.

9. Eolas a nochtadh faoi mhí-úsáid leanaí

14

Anseo sa Roinn is mó seans go gcuirfear cás de mhí-úsáid ar ár súile dúinn má nochtann

leanbh dúinn é. Tá sé thar a bheith tábhachtach go ndéileálann an ball foirne a bhfuil

baint acu leis, go híogair agus go gairmiúil leis an nochtadh eolais. Seo a leanas

treoirlínte chun tacu leis an oibrí chuige sin:

Caith go suaimhneach leis an leanbh - tabhair deis dó/di a mhéid atá le rá aige/aici

a rá

Éist go cúramach agus go haireach; tabhair aird mar is ceart ar an duine óg

Tabhair misneach don duine óg agus inis dó/di go bhfuil an rud ceart déanta

aige/aici i labhairt leatsa agus nach bhfuil aon locht air/uirthi féin

Déan cinnte go dtarlaíonn 'rúndacht feicthe', áit go bhfuiltear in ann tú a fheiceáil

ag labhairt leis an leanbh, ach nach féidir sibh a chloisteáil

Ná tabhair breithiúnas

Ná geall go gcoinneoidh tú rud ar bith faoi rún; agus ná geall aon rud eile ach

oiread

Iarr ceisteanna ar mhaithe le soiléireacht amháin agus ná cuir treoircheisteanna

Ná déan tuairimíocht ná talamh slán de

Seiceáil leis an leanbh/duine óg go bhfuil an méid atá cloiste agat ceart agus

tuigthe ina bhfocail féin

Ná tabhair aon tuairimí faoin mí-úsáideoir líomhnaithe

Déan taifead ar an gcomhrá a luaithe is féidir, lena mhéid sonraí is féidir. Sínigh

an taifead agus cuir dáta air

Déan cinnte go dtuigeann an duine óg/leanbh na nósanna imeachta a thiocfaidh

ina dhiaidh sin

Bí ionraic leis an leanbh faoi cad is féidir linn a dhéanamh agus cad nach féidir

linn a dhéanamh. Inis dóibh nach féidir linn rún a choinneáil agus inis dóibh cad

a tharlóidh anois

Ná seas ar aghaidh an té a bhfuil an mhí-úsáid curtha ina leith

Cuir an t-eolas ar aghaidh chuig an Teagmhálaí Ainmnithe, ná déan iarracht

déileáil leis an bhfadhb asat féin.

Ní mór na céimeanna uile thuas a chur i gcrích gan mhoill mhíchuí, gan cur as do

chríochnúlacht an phróisis ach oiread.

Sa chás go bhfuil amhras faoi mhí-úsáid a bheith ag tarlú nó go bhfuil eolas tugtha

go bhfuil mí-úsáid ag tarlú, is é an t-aon rud nach féidir leat a dhéanamh ná gan rud

ar bith a dhéanamh.

10. An fhreagracht maidir le mí-úsáid leanaí nó amhras faoi mhí-úsáid leanaí a

thuairisciú

Tá freagracht agus dualgas cúraim ar dhuine ar bith atá in amhras go raibh nó go bhfuil

leanbh á mhí-úsáid, nó i mbaol mí-úsáide, a n-ábhar imní a thuairisciú don

Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh, go díreach nó trí na Teagmhálaithe Ainmnithe.

Ní mór imní faoi bhaol féideartha do leanbh ó dhuine ar leith, fiú má tá na leanaí neamh-

15

inaitheanta, a chur in iúl freisin don Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh, bíodh sin

go díreach nó trí na Teagmhálaithe Ainmnithe.

Is iad na treoirphrionsabail maidir le mí-úsáid leanaí a thuairisciú ná gur gá go dtógfadh

sábháilteacht agus leas an linbh tús áite. Níor cheart leanbh ar bith a chur i mbaol nach

gá.

Sa Roinn, tuairisceofar mí-úsáid láithreach chuig duine de na Teagmhálaithe Ainmnithe

atá liostaithe thíos (féach ar Chuid 7 le do thoil).

Eddie Forsyth, POC, An tAonad um Rialachas Corparáideach

(eddie.forsyth@ahg.gov.ie 01-6313822/087 6787275)

Beirtí Ó hAinmhire, PO, An Ghaeltacht (Gaeilgeoir) (beirti.ohainmhire@ahg.gov.ie

(091) 503 711)

Nó, sa chás nach bhfuil na Teagmhálaithe Ainmnithe thuas ar fáil, is féidir teagmháil a

dhéanamh leis na Leas-Teagmhálaithe Ainmnithe – Sarah Keaveney, AOF, an tAonad

um Rialachas Corparáideach (sarah.keaveney@ahg.gov.ie/01 6313829) agus Bridie Ní

Churraoin, AOF, An Ghaeltacht (Gaeilgeoir) (bridie.nichurraoin@ahg.gov.ie/091

503769).

11. Nós imeachta do thuairisciú mí-úsáid leanaí

Tá gnáthnós imeachta do thuairisciú curtha in áit ag an Roinn chun déileáil le nochtadh

faisnéise, ábhar imní nó líomhaintí i ndáil le mí-úsáid leanaí. Ní mór go mbeadh tús áite

ag sábháilteacht agus leas an linbh. Is ionann an gnáthnós imeachta do thuairisciú

nochtadh faisnéise, ábhar imní nó líomhaintí i ndáil le mí-úsáid leanaí, agus an nós

imeachta atá leagtha amach sa cháipéis Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um

Chosaint agus Leas Leanaí.

1. Ní mór don fhostaí a bhfuil nochtadh faisnéise i ndáil le mí-úsáid leanaí faighte

aige/aici nó a bhfuil imní air/uirthi faoi mhí-úsáid, é sin a chur ar shúile dhuine de

Theagmhálaithe Ainmnithe na Roinne láithreach (nó, mura bhfuil ceachtar de

na Teagmhálaithe Ainmnithe ar fáil, ní mór teagmháil a dhéanamh leis an Leas-

Teagmhálaí Ainmnithe).

2. Ní mór go mbeadh gach ball foirne ar an eolas nach bhfuil sé suas ag an gcéad

duine a thagann trasna ar chás de mhí-úsáid líomhnaithe nó amhrasta cinneadh a

dhéanamh ar tharla nó nár tharla mí-úsáid. Is tasc é sin don Ghníomhaireacht

Leanaí agus Teaghlaigh agus don Gharda Síochána. Níor cheart, in imthosca ar

bith, do bhall foirne ar bith déileáil le fadhb na mí-úsáide astu féin.

3. Beidh ar an bhfostaí a léiríonn an chéad imní faoin gcás tuairisc a chomhlánú, i

gcomhar leis na Teagmhálaithe Ainmnithe, ina mbeidh cur síos ar an gcás, lena n-

áirítear an dáta, an t-am agus na daoine a bhfuil baint acu leis. Ní mór go mbeadh

an tuairisc fíriciúil. Ní mór tuairimí ar bith a thuairisciú mar thuairimí le tacaíocht

ó fhaisnéis fhíriciúil. Ní mór Gnáthfhoirm Thuairiscithe a úsáid nuair atá buarthaí

16

cosaint agus leas leanaí á dtuairisciú don Ghníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh. Tá an ghnáthfhoirm sin in Aguisín 4.

4. Déanfaidh an Teagmhálaí Ainmnithe athbhreithniú ar an eolas atá curtha ar fáil

chun a chinntiú go bhfuil an t-eolas ábhartha ar fad bailithe. Rachaidh sé/sí i

dteagmháil leis an nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh i gcomhair

comhairle neamhfhoirmiúil gan mhoill maidir leis an líomhain, an t-ábhar imní nó

an nochtadh, de réir mar is gá.

5. Glacfaidh an Teagmhálaí Ainmnithe ceann den dá rogha seo ansin:

a. An líomhain, an t-ábhar imní nó an nochtadh faisnéise a thuairisciú go

foirmiúil don Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh nó

b. Gan tuairisc fhoirmiúil a chur chuig an nGníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh ach taifead a choinneáil den ábhar imní ar chomhad. Beidh na

cúiseanna gan an líomhain, an t-ábhar imní nó an nochtadh faisnéise a

thuairisciú taifeadta go soiléir. Rachfar i dteagmháil i scríbhinn leis an

bhfostaí a rinne an chéad tuairisc mura bhfuil tuairisc fhoirmiúil á cur

chuig an nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh agus beidh sé suas

aigesean/aicise ansin tuairisc fhoirmiúil a dhéanamh é/í féin, go díreach

chuig an údarás ábhartha má mheasann sé/sí go bhfuil gá leis sin. Beidh

feidhm le forálacha an Achta um Chosaintí do Dhaoine a Thuairisceoidh

Drochúsáid Leanaí, 1998.

Ní mór tuairiscí a dhéanamh gan mhoill leis an nGníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh.

6. Sa chás go ndéantar tuairisc fhoirmiúil, tá gach seans ann go mbeidh an

Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh ag iarraidh labhairt leis an té a rinne an

chéad tuairisc chun fíricí agus imthosca na tuairisce a shoiléiriú.

7. Ní mór tuairisc a dhéanamh go díreach leis an nGarda Síochána i gcás éigeandála,

lasmuigh d'uaireanta oibre.

Agus tuairisc á déanamh aige/aici ar mhí-úsáid nó ar mhí-úsáid amhrasta, ní mór

don duine a chinntiú go dtugtar tús áite i gcónaí do shábháilteacht agus do leas an

duine óig agus nach bhfágtar duine óg go deo i staid nach bhfuil sábháilte.

Cuirfear tuismitheoirí/caomhnóir an linbh ar an eolas faoin líomhain, faoin ábhar

imní nó faoin nochtadh faisnéise seachas i gcás go gcuirfeadh sin an leanbh i

gcontúirt.

Ní mór go bhfaigheadh aon ábhar réasúnach imní nó aon amhras réasúnach de mhí-úsáid

nó d'fhaillí freagra. D'fhéadfadh dochar leanúnach nó breise don leanbh a bheith mar

thoradh ar neamhaird a dhéanamh de na comharthaí nó gan idirghabháil a dhéanamh.

D'fhéadfadh cúisimh choiriúla faoi Alt 176 den Acht um Cheartas Coiriúil 2006, a thug

isteach an cúiseamh coiriúil de leanaí a chur i gcontúirt go meargánta, a bheith mar

thoradh ar theip ar bith gníomh a dhéanamh.

Cásanna nach dtuairiscítear don FSS nó don Gharda Síochána

17

Sna cásanna sin go gcinneann an Roinn gan ábhar imní a thuairisciú don

Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh nó don Gharda Síochána, tabharfar ráiteas

soiléir i scríbhinn don fhostaí nó don oibrí deonach a léirigh an imní maidir leis na

cúiseanna nach bhfuil an Roinn ag glacadh gnímh. Cuirfear in iúl don fhostaí nó don

oibrí deonach go bhfuil cead acu dul i gcomhairle leis an nGníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh nó leis an nGarda Síochána, nó tuairisciú dóibh, má tá imní orthu i gcónaí

faoin gcás. Beidh feidhm ag forálacha an Achta um Chosaintí do Dhaoine a

Thuairisceoidh Drochúsáid Leanaí, 1998 a luaithe a chuireann siad a n-imní in iúl 'go

réasúnach agus de mheon macánta'.

Nochtadh siarghabhálach ó dhaoine fásta

Tá níos mó agus níos mó daoine fásta ag nochtadh mí-úsáid a bhain dóibh le linn an n-

óige. Sa chás go bhfuil ainm dhéantóir líomhnaithe na coire nó an íospartaigh

líomhnaithe ar eolas, ní mór don tseirbhís dul i gcomhairle i gcónaí leis an

nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh chun plé a dhéanamh maidir le tuairisc a

dhéanamh nó gan í a dhéanamh. Nuair is cuí, ba chóir tuairiscí a dhéanamh leis an

nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh gan mhoill, bíodh sin go díreach leis an

nGníomhaireacht nó trí na Teagmhálaithe Ainmnithe.

12. Rúndacht

Ní ligfear do chúinsí rúndachta tús áite a thógáil ar chearta an linbh do chosaint. Beidh

tús áite amach is amach ag leas an linbh. Ní sárú rúndachta ná cosaint sonraí é eolas a

thabhairt a thacaíonn le leanbh a chosaint.

Mar sin, i gcásanna de mhí-úsáid leanaí, níor chóir d'fhostaí gealltanas a thabhairt riamh

go gcoinneoidh sé/sí faoi rún eolas ar bith a thugtar dó/di. Ní mór a mhíniú don duine óg

nach féidir an t-eolas a choinneáil ina rún ach nach n-inseofar é ach dóibh siúd ar gá é a

insint dóibh.

Tá sé riachtanach i dtuairisciú cás ar bith de mhí-úsáid líomhnaithe/amhrasta go

mbainfidh an prionsabal de rúndacht leis. Níor chóir an t-eolas a roinnt ach leo siúd ar gá

é a roinnt leo agus ba cheart é a roinnt lena laghad daoine is féidir.

Ní mór gníomh iomlán a ghlacadh de réir ghnáthnósanna imeachta an FSS má

thuairiscíonn duine, nach dtugann an (h)ainm, go bhfuil imní air/uirthi faoi leanbh. Má tá

an tuairisc déanta trí thríú páirtí, ba chóir iarraidh ar an té atá ag eadránú teagmháil a

éascú idir an chéad duine a thuairiscigh an imní agus an Ghníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh. Mura n-éascaítear teagmháil, áfach, ní mór an t-ábhar imní a tuairiscíodh via

an tríú páirtí a thuairisciú don Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh.

Coinneofar taifid maidir le himní faoi chosaint agus leas leanaí go slán sábháilte agus is

iad na Teagmhálaithe Ainmnithe a choinneoidh iad. Comhoibreoidh an Roinn leis an

nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh ar roinnt a dtaifead sa chás go dtagann ceist

maidir le leas nó cosaint linbh chun cinn. Tá an Roinn tiomanta do fhreastal ar

chruinnithe foirmiúla maidir le leas agus cosaint leanaí a eagraíonn an Ghníomhaireacht

Leanaí agus Teaghlaigh, i.e. Comhdhálacha ar Chosaint Leanaí agus Cruinnithe

18

Straitéiseacha ar Chosaint Leanaí, de réir mar is gá, agus eolas a roinnt ag na cruinnithe

sin, de réir mar is gá.

An tAcht um Chosaintí do Dhaoine a Thuairisceoidh Drochúsáid Leanaí, 1998

Tugann an tAcht seo cosaint ar dhliteanas sibhialta, agus ar phionós a ghearrfadh fostóir,

do dhaoine a thuairiscíonn mí-úsáid leanaí 'go réasúnach agus de mheon macánta' do na

Teagmhálaithe Ainmnithe, don Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh nó don Gharda

Síochána. (Féach Aguisín 6)

13. Nósanna imeachta i ndáil le líomhaintí foirne

Sa chás go ndéanfaí líomhaintí i gcoinne fostaí, nó má tá amhras ar bhall foirne go bhfuil

ball eile foirne i mbun iompar míchuí nó mí-úsáid leanaí, is é cosaint an linbh/duine óig

an phríomhthosaíocht. Is í an chéad tosaíocht ná a chinntiú nach gcuirtear leanbh ar bith i

mbaol nach gá. Ba chóir don Roinn, ar bhonn práinneach, gach beart cosanta is gá a

thógáil (Aguisín 7). Ní mór go mbeadh na bearta i gcomhréir le leibhéal an riosca agus

níor cheart go mbeadh pionós neamhréasúnach, ó thaobh airgid nó eile, ar an mball foirne

mar thoradh orthu, mura bhfuil sin riachtanach chun leanaí a chosaint. Sa chás go

ngearrann na bearta cosanta pionós ar an mball foirne, ní mór breathnú go luath ar an

gcás.

Sa chás go bhfuil gearán de mhí-úsáid déanta i gcoinne ball foirne, bainfidh dhá shraith

leis na nósanna imeachta.

Beidh tuairisciú na mí-úsáide leanaí mar an gcéanna leis an tuairisicú i gCuid 11 thuas

(ball foirne → Teagmhálaí Ainmnithe → An Ghníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh).

É sin ráite, cuirfear fiosrúchán ar bun freisin maidir leis an mí-úsáid líomhnaithe. Mar a

tharlaíonn sé, d'fhéadfadh trí fiosrúchán a bheith i gceist:

1. fiosrúchán inmheánach

2. fiosrúchán de chuid na Gníomhaireachta Leanaí agus Teaghlaigh

3. agus fiosrúchán coiriúil de chuid an Gharda Síochána b'fhéidir.

Beidh ball foirne ón Rannán Acmhainní Daonna ag déileáil le fiosrúchán na Roinne

maidir leis an mí-úsáid líomhnaithe atá curtha i gcoinne ball foirne. Cuirfidh an

Príomhoifigeach Acmhainní Daonna an fiosrúchán seo ar bun agus déileálfar leis go tapa

agus go cúramach. Rachaidh an Rannán Acmhainní Daonna i gcomhairle leis an

nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh agus leis an nGarda Síochána chun a chinntiú

nach gcuirtear bac neamhbheartaithe ar fhiosrúchán.

Ní mór a choinneáil ar intinn go bhféadfaí go mbeadh líomhaintí míchearta nó

mailíseacha curtha i leith baill foirne. Mar sin, ní mór déileáil go híogair le líomhain ar

bith de mhí-úsáid, agus ní mór tacaíocht agus, más gá, comhairleoireacht a chur ar fáil.

Cé gurb é an príomhsprioc an leanbh a chosaint, déanfar cinnte go gcaithfear go cothrom

leis an bhfostaí.

A luaithe is a dhéantar líomhain i gcoinne ball foirne, leanfar na céimeanna seo:

19

1. Cuirfidh an ball foirne atá ag déanamh na líomhna tuairisc scríofa chuig an

Teagmhálaí Ainmnithe.

2. Leanfar na nósanna imeachta do thuairisciú mar atá siad leagtha amach i gCuid 11

de na treoirlínte seo.

3. Tuairisceoidh an Teagmhálaí Ainmnithe an cás freisin chuig an Oifigeach

Pearsanra. Agus é/í ag gníomhú, beidh an tOifigeach Pearsanra ag glacadh

treorach ó na nósanna imeachta comhaontaithe, ón gconradh infheidhmithe

fostaíochta agus ó rialacha an cheartais aiceanta.

4. Cuirfidh an tOifigeach Pearsanra an méid seo a leanas in iúl go príobháideach

don fhostaí:

(i) go bhfuil líomhain déanta ina leith;

(ii) an cineál líomhna.

5. Tabharfar an deis don fhostaí freagra a thabhairt agus roinnfear an freagra sin leis

an nGníomhaireacht Leanaí agus Teaghlaigh sa chás go bhfuil tuairisc déanta/á

déanamh.

6. Glacfaidh an tOifigeach Pearsanra, ar bhonn práinneach, gach beart is gá chun a

chinntiú nach gcuirtear aon leanbh i mbaol nach gá. Beidh na bearta seo i

gcomhréir leis an leibhéal riosca agus ní ghearrfar pionós míréasúnach, ó thaobh

airgid nó eile, ar an bhfostaí dá mbarr.

7. Glacfaidh an tOifigeach Pearsanra gníomh leantach i ndáil leis an líomhain de

mhí-úsáid i gcoinne an fhostaí i gcomhar leis an nGníomhaireacht Leanaí agus

Teaghlaigh agus/nó leis an nGarda Síochána agus cinnteoidh sé/sí nach mbainfidh

cibé gníomh a ghlacfar an bonn d'fhiosrúchán ar bith a bheidh ar bun ag na forais

sin. Cuirfear tuismitheoirí an linbh atá i gceist ar an eolas a luaithe is féidir agus

cúram á dhéanamh freisin chun cearta a fhostaí a chosaint. Déanfaidh an Rannóg

Pearsanra taifead ar gach céim den phróiseas.

Tá pointí atreoraithe oibre na Gníomhaireachta Leanaí agus Teaghlaigh le feiceáil in

Aguisín 5. Is ar mhaithe leis an Teagmhálaí Ainmnithe an t-eolas teagmhála seo agus ar

mhaithe freisin le cásanna nuair nach bhfuil an Teagmhálaí Ainmnithe ar fáil.

Éilimh mhailíseacha: Má fhaightear amach go bhfuil éileamh mailíseach déanta ag

duine den phobal, cuirfear an cás faoi bhráid na n-údarás cuí. Má fhaightear amach go

bhfuil éileamh mailíseach déanta ag ball foirne, gairfear an próiseas araíonta agus glacfar

cibé gníomh riachtanach de réir mar is cuí.

Coinneoidh an Rannán Acmhainní Daonna/Pearsanra gach taifead a bhaineann le

líomhaintí i gcoinn baill foirne slán sábháilte.

14. Nósanna imeachta molta do dhaoine a bhfuil sé curtha ina leith gur sháraigh

siad na treoirlínte

Má chuirtear mí-úsáid i do leith, agus faoi réir na nósanna imeachta thuas, moltar duit na

pointí seo a leanas a chomhlíonadh:

20

Déan nótaí de do chuid teagmhálacha/gníomhaíochtaí uile leis an leanbh atá i

gceist a luaithe is féidir.

Faigh comhairle ghairmiúil agus dlí.

Déan cinnte nach mbeidh aon teagmháil eile agat leis an leanbh atá i gceist.

15. Nósanna imeachta i ndáil le timpistí

Má tharlaíonn timpiste do leanbh (nó do dhuine fásta) fad is atá siad faoi chúram na

Roinne, tá sé tábhachtach ní amháin déileáil leis an gcás go cumasach, ach é a thuairisciú

agus a thaifeadadh i gceart. Ní mór na céimeanna seo a leanas a chomhlíonadh:

Más féidir ar chor ar bith é, ní mór do bheirt daoine fásta fanacht in éineacht leis an

leanbh atá gortaithe. É sin ráite, b'fhéidir go mbeadh leanaí eile le tógáil den láthair,

agus b'fhéidir nach mbeadh sé indéanta go mbeadh beirt daoine fásta i láthair i

gcónaí.

Ní mór Garchabhair a thabhairt de réir mar is cuí má tá duine cumasach ar fáil agus ní

mór sin a dhéanamh de réir dea-chleachtas i láthair duine fásta eile.

Más gá, ní mór fios a chur ar otharcharr nó ar sheirbhís éigeandála eile ar nós tarrtháil

sléibhe nó aillte (glaoigh ar 999 nó 112). A mhéid is féidir, beidh ar an duine atá ag

cur glao i gcomhair cabhrach a mhéid eolais achomair is féidir a thabhairt do na

seirbhísí éigeandála, mar shampla, an cineál gortaithe agus stair mhíochaine, má tá an

t-eolas sin aige/aici. Ba chóir dóibh fanacht le taobh an ghutháin chun glacadh le glao

ar ais ag deimhniú an iarratais. Ní mór go mbeadh an fhoireann ar an eolas i gcónaí

faoin bhfón is gaire. Má táthar ag bogadh i bhfad ó fhón, ní mór fón póca nó raidió a

bheith ar iompar.

A luaithe a bheidh an taismeach socraithe agus/nó imithe san otharcharr, ní mór na

tuismitheoirí/cúramóirí a chur ar an eolas. I gcleachtas, tarlóidh sé seo tríd an scoil.

Díreach tar éis na heachtra, ní mór tuairisc mhionsonraithe a chur chuig ceannasaí na

Rannóige. Má tharlaíonn an timpiste ag suíomh SPNF, ní mór an eachtra a thuairisciú

freisin sa Leabhar Tuairisce ar Thimpistí a choinnítear ag gach suíomh de chuid an

SPNF agus sin a sheoladh chuig baill ábhartha foirne. Ní mór cóip de thuairisc na

timpiste a chur ar aghaidh freisin chuig Teagmhálaí na Roinne.

16. Nósanna Imeachta um Ghearáin do Bhaill Foirne, Tuismitheoirí agus Leanaí

Má tá gearán ar bith ag ball foirne, tuismitheoir nó leanbh maidir leis na gcaoi a bhfuil

Polasaí Cosaint Leanaí na Roinne á chur i bhfeidhm nó má mheastar go bhfuil an Cód

Cleachtais sáraithe ag ball foirne, is féidir gearán a dhéanamh, i scríbhinn más féidir, le

duine de Theagmhálaithe Ainmnithe na Roinne. I gcás gearáin ó leanbh, is féidir sin a

dhéanamh ó bhéal le ball foirne ar bith a rachaidh i dteagmháil ansin leis an Teagmhálaí

Ainmnithe i scríbhinn maidir le sonraí an ghearáin.

Déiléalfaidh an Teagmhálaí Ainmnithe leis an ngearán agus rachaidh sé/sí i dteagmháil

leis an Rannán Acmhainní Daonna agus/nó an FSS de réir mar is gá. Déileálfar

láithreach leis an ngearán agus déileálfar leis go híogair agus coinneofar gearánaithe ar an

eolas ag gach céim den phróiseas.

21

Tá sonraí teagmhála Theagmhálaithe Ainmnithe agus Leas-Teagmhálaithe Ainmnithe na

Roinne liostaithe thíos:

Teagmhálaithe Ainmnithe:

Eddie Forsyth

Rialachas Corparáideach

An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

23 Sráid Chill Dara

Baile Átha Cliath 2

eddie.forsyth@ahg.gov.ie

01 6313822

Beirtí Ó hAinmhire

Rannóg na Gaeltachta

An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

Na Forbacha

Co. na Gaillimhe

beirti.ohainmhire@ahg.gov.ie

091 503711

Leas-Teagmhálaithe Ainmnithe:

Sarah Keaveney

Rialachas Corparáideach

An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

23 Sráid Chill Dara

Baile Átha Cliath 2

sarah.keaveney@ahg.gov.ie

01 6313829

Bridie Ní Churraoin

Rannóg na Gaeltachta

An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

Na Forbacha

Co. na Gaillimhe

091 503769

bridie.nichurraoin@ahg.gov.ie

Maidir le gearáin a bhaineann le gné ar bith eile de sheirbhís na Roinne, féach le do thoil

ar Phlean Gníomhaíochta na Roinne um Sheirbhís do Chustaiméirí (Nós Imeachta do

Ghearáin)

http://www.ahg.gov.ie/ga/about/customer-service/

22

Aguisín 1

Mí-úsáid Leanaí a Shainmhíniú agus a Aithint

(Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí 2011)

Cineálacha mí-úsáid leanaí

Is féidir mí-úsáid leanaí a rangú i gceithre chineálacha éagsúla: faillí, mí-úsáid

mhothúchánach, mí-úsáid fhisiciúil agus mí-úsáid ghnéis. D'fhéadfadh go ndéanfaí mí-

úsáid de chineál amháin nó níos mó ar leanbh ag aon am ar leith. Tá tuilleadh sonraí

tugtha faoi na cineálacha éagsúla mí-úsáide in Aguisín 2.

In Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí, ciallaíonn

'leanbh' duine faoi bhun 18 mbliana d’aois, seachas aon duine atá nó a bhí pósta.

Sainmhíniú ar 'faillí'

Is féidir faillí a mhíniú i dtéarmaí easnaimh, nuair a fhulaingíonn leanaí díobháil nó lagú

suntasach forbartha trí bhia, éide, teas, sláinteachas, spreagadh intleachtúil, maoirsiú,

sábháilteacht nó cúram leighis a cheilt orthu, nó nuair nach mbíonn ceangal acu le daoine

fásta nó gean ag daoine fásta orthu.

Is féidir díobháil a shainmhíniú mar dhrochíde nó lagú sláinte nó forbartha an linbh.

Déantar suntasacht na

díobhála a mheas trí shláinte agus fhorbairt an linbh a chur i gcomparáid leis an leibhéal a

mbeifí ag súil leis i gcás linbh ar chomhaois leis nó léi.

Bíonn faillí le feiceáil ar bhealaí difriúla thar thréimhse ama níos mó ná ag aon phointe

amháin. Mar shampla, d’fhéadfadh sé nach mbeadh riachtanais an linbh á gcomhlíonadh

maidir leis an maoirsiú atá riachtanach dá mbeadh sé/sí ag fulaingt mionghortuithe arís

agus arís eile. D’fhéadfadh sé tarlú nach mbeadh cothú leormhaith á fháil ag leanbh a

bhfuil meáchan agus airde faoi bhun an mheáin aige nó aici. D’fhéadfadh sé go bhfuil

spreagadh intleachtúil á cheilt ar leanbh atá as láthair ón scoil go leanúnach.

Sroichtear tairseach na díobhála suntasaí nuair a dhéantar an oiread sin faillí ar

riachtanais an linbh, go mbíonn fíor-drochthionchar aige ar leas agus/nó ar fhorbairt an

linbh.

Sainmhíniú ar ‘mhí-úsáid mhothúchánach'

Aimsítear mí-úsáid mhothúchánach go hiondúil sa chaidreamh idir tuismitheoir nó

cúramóir agus leanbh seachas in eachtra amháin nó i bpatrún eachtraí. Tarlaíonn sé nuair

nach sásaítear riachtanas forbartha an linbh maidir le gean, faomhadh, comhsheasmhacht

agus slándáil. Mura bhfuil foirmeacha eile mí-úsáide

i gceist, is annamh

a fheictear comharthaí nó airíonna fisiciúla. Seo roinnt samplaí:

(i) saintréithe diúltacha a chur i leith leanaí, trí cháineadh seasmhach, searbhas,

naimhdeas agus ag fáil lochta orthu;

(ii) tuistiú coinníollach ina bhfuil an leibhéal cúraim a léirítear do leanbh ag brath ar

iompraíochtaí nó ar ghníomhaíochtaí uaidh/uaithi;

(iii) gan tacaíocht mhothúchánach a bheith le fáil ag an leanbh óna thuismitheoir nó óna

chúramóir;

23

(iv) gan an tuismitheoir nó an cúramóir a bheith sofhreagrach i leith an linbh, nó go

mbeadh sé nó sí ag súil le rudaí neamh-chomhsheasmhacha nó neamhchuí ón leanbh;

(v) freagracht a chur ar leanbh ró-luath ina s(h)aol;

(vi) ionchais neamhréadúla nó neamhchuí ar inniúlacht an linbh chun rud a thuiscint nó é

féin nó í féin a iompar nó a rialú ar bhealach áirithe;

(vii) gan a bheith sách cosanta nó a bheith ró-chosanta i dtaca leis an leanbh;

(viii) teip suim a léiriú, nó deiseanna oiriúnacha de réir aoise a sholáthar, maidir le

forbairt

mhothúchánach agus chognaíoch an linbh;

(ix) bearta smachta atá mí-réasúnta nó ró-ghéar a úsáid;

(x) foréigean teaghlaigh a chur os comhair an linbh;

(xi) ábhar míchuí nó mí-úsáideach a chur os comhair an linbh trí theicneolaíocht nua.

Is féidir mí-úsáid mhothúchánach a aithint i dtéarmaí iompraíochta, cognaíocha,

mothúcháin nó feidhmithe fisicigh an linbh. Áirítear leo sin cion neamhshlán, míshonas,

lagmheas air féin nó uirthi féin, tearcghnóthú oideachasúil agus forbartha, agus

iompraíocht fhreasúrach. Sroichtear tairseach na díobhála

suntasaí nuair atá idirghníomhaíochtaí mí-úsáideacha ceannasach agus iad mar thréith

den chaidreamh idir an leanbh agus an tuismitheoir/cúramóir.

Sainmhíniú ar ‘mhí-úsáid chorpartha'

Is éard atá i mí-úsáid chorpartha linbh ná iompar a bhfuil dochar fisiceach iarbhír nó

féideartha ag baint leis de thoradh idirghníomhaíochta, nó easpa idirghníomhaíochta, atá

go réasúnta faoi smacht tuismitheora nó duine i bpost freagrachta, cumhachta, nó

iontaobhais. D’fhéadfadh eachtra amháin a bheith i gceist nó

eachtraí arís is arís eile.

Is féidir na rudaí seo a bheith i gceist le mí-úsáid chorpartha:

(i) pionós dian corpartha;

(ii) plancadh, leangadh, bualadh nó ciceáil;

(iii) brú, croitheadh nó caitheamh;

(iv) scealpóga a bhaint as an leanbh nó greim fiacla a chur ann nó inti, an leanbh a

thachtadh nó a c(h)uid gruaige a tharraingt;

(v) an leanbh a scanrú le bagairtí;

(vi) breathnú ar fhoréigean;

(vii) fórsa iomarcach a úsáid i mbun láimhseála;

(viii) nimhiú d’aon turas;

(ix) plúchadh;

(x) tinneas bréige nó spreagtha (féach ar Aguisín 1 le haghaidh sonraí);

(xi) baol a cheadú nó a chruthú go dtarlódh díobháil mhór don leanbh.

Sainmhíniú ar ‘mhí-úsáid ghnéis'

Tarlaíonn mí-úsáid ghnéis nuair a bhaineann duine eile úsáid as leanbh dá s(h)ásamh nó

dá f(h)loscadh gnéasach féin, nó ar mhaithe le sásamh nó floscadh gnéasach daoine eile.

Cuimsíonn samplaí de mhí-úsáid ghnéis leanaí:

(i) nochtadh na mball gnéasach nó gníomh gnéasach ar bith a dhéantar d’aon turas i

láthair an linbh;

24

(ii) teagmháil nó ainteagmháil ar chorp an linbh d’aon turas cibé ag duine nó rud do

shásamh nó

floscadh gnéasach;

(iii) glacaireacht i láthair an linbh nó páirtíocht an linbh i ngníomh na glacaireachta;

(iv) caidreamh collaí le leanbh, cibé caidreamh béil, na faighne nó tóna;

(v) dúshaothrú gnéasach an linbh, a chuimsíonn gríosú, spreagadh, tairiscint, dualgas a

chur ar leanbh nó ceadú do leanbh a bheith i mbun striapachais, nó gníomhaíochtaí

gnéasacha eile. Tarlaíonn dúshaothrú gnéasach chomh maith nuair atá leanbh bainteach le

taispeántas, mainicíneacht nó staidiúir chun críche

flosctha, nó sásaimh nó birt ghnéasaigh a chuimsíonn taifeadadh (ar scannán, fístéip nó

meán eile) nó ionramháil na híomhá, chun na críocha sin, ar ríomhaire nó ar mhodhanna

eile. D’fhéadfadh go gcuimseodh sé ábhar gáirsiúil a thaispeáint do leanaí, atá go minic

mar thréith

den phróiseas ‘grúmaeireachta’ a bhíonn ar bun ag lucht imeartha drochúsáide;

(vi) gníomhaíocht ghnéasach chomhthoilíoch idir duine fásta agus duine faoi aois. Maidir

le drochúsáid ghnéasach leanaí, ba chóir a shonrú, chomh fada is a bhaineann sé leis an

dlí coiriúil, gur 17 mbliana d’aois do bhuachaillí agus do chailíní araon an aois toilithe do

chaidreamh collaí. Déileálfaidh an Garda Síochána le gnéithe coiriúla an cháis de réir na

reachtaíochta ábhartha.

Ba chóir a thuiscint nach sainmhíniú dlíthiúil é an sainmhíniú ar mhí-úsáid ghnéis leanaí,

faoi mar a chuirtear i láthair sa chuid seo é, agus níl sé i gceist go mbeadh sé ina chur síos

ar an gcion coiriúil a bhaineann leis an ionsaí gnéis.

(Féach ar Aguisín 2 thíos agus ar Aguisín 1 in Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta

um Chosaint agus Leas Leanaí i gcomhair tuilleadh comharthaí agus airíonna de

mhí-úsáid leanaí.

25

Aguisín 2

(Tógtha as 'CHILD ABUSE signs and symptoms' Kidscape 2004)

Comharthaí de Mhí-úsáid

Mí-úsáid fhisiciúil

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid fhisiciúil nuair a bhaineann an méid

seo a leanas leis an leanbh:

Tá dónna, greamanna, ballbhrúnna, cnámha briste nó súile dubha ag an leanbh agus gan

aon mhíniú orthu

Ballbhrúnna nó marcanna eile atá ag ídiú le feiceáil ar an leanbh tar éis dó/di a bheith as

láthair ón scoil

Tá an chuma ar an leanbh go bhfuil faitíos air/uirthi roimh a t(h)uismitheoirí/c(h)úramóirí

agus bíonn sé ag gearán nó ag caoineadh nuair atá sé in am dul abhaile ón scoil.

Cúlaíonn sé/sí go faiteach nuair a théann duine fásta i ngar dó/di nó tuairiscíonn sé/sí

gortú a thug tuismitheoir nó cúramóir fásta eile dó/di.

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid fhisiciúil nuair a dhéanann

tuismitheoirí nó cúramóir fásta an méid seo a leanas:

Tugann míniú contrártha, gan mórán dealraimh ar ghorthú an linbh, nó sin ní thugann

míniú ar bith;

Déanann cur síos ar an leanbh ar bhealach an-diúltach eile;

Baineann úsáid as smacht crua fisiciúil leis an leanbh

Mí-úsáid Mhothúchánach

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid mhothúchánach nuair a bhaineann an

méid seo a leanas leis an leanbh:

Tá lagmheas aige/aici air/uirthi féin

Déanann scéal mór de bhotúin

Léiríonn iompar thar fóir, róghéilliúil nó rófhulangach

Baineann forbairt mhoillithe fhisiciúil, intinne nó mhothúchánach dó/di.

Rinne iarracht lámh a chur ina b(h)ás féin

Tuairiscíonn easpa ceangal leis an tuismitheoir

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid mhothúchánach nuair a dhéanann

tuismitheoirí nó cúramóir fásta an méid seo a leanas:

Bíonn de shíor ag cur milleán ar an leanbh, ag déanamh beag is fiú dó/di nó ag sciolladh

air/uirthi

Is cuma leo faoin leanbh agus diúltaíonn siad tairiscintí de chúnamh le fadhb an linbh ar

scoil

Diúltaíonn siad an leanbh go hoscailte

Mí-úsáid Ghnéis

26

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid ghnéis nuair a bhaineann an méid seo

a leanas leis an leanbh:

Tá siad róghrámhar agus léiríonn eolas gnéasúil a bhfuil siad ró-óg le fios a bheith acu air

Cúlaíonn go hiompar níos óige, mar shampla, diúl na hordóige nó fliuchadh na leapa, nó

tromluithe acu

Deacracht acu ag siúl nó ag suí

Diúltaíonn go tobann éadaí a athrú i gcomhair aclaíochta nó páirt a ghlacadh i

ngníomhaíochtaí fisiciúla

Éiríonn torrach nó tolgann galar véinéireach, go háirithe má tá siad faoi bhun ceithre

bliana déag d'aois

Imíonn ón mbaile, déanann iarracht iad féin a ghortú nó lámh a chur ina mbás féin,

tógann ródháileog drugaí, tagann dúlagar orthu

Tuairiscíonn mí-úsáid ghnéis ó thuismitheoir nó ó chúramóir fásta eile nó ó leanbh níos

sine

Smaoinigh ar an bhféidearthacht de mhí-úsáid ghnéis nuair a dhéanann tuismitheoirí

nó cúramóir fásta an méid seo a leanas:

Tá níos cosantaí den leanbh ná mar is cóir, cuireann teorainn dhian ar theagmháil an linbh

le leanaí eile, go háirithe leanaí den inscne eile

Tá siad rúnmhar agus scoite ó dhaoine eile

Déanann cur síos ar fhadhbanna pósta a bhaineann le comhlintí cumhachta teaghlaigh nó

caidrimh ghnéis

Faillí

Smaoinigh ar an bhféidearthacht d'fhaillí nuair a bhaineann an méid seo a leanas leis

an leanbh:

Tá siad as láthair go minic ón scoil

Iarrann nó goideann bia nó airgead ó dhalta eile

Níl siad ag fáil an cúram leighis nó fiaclóra a theastaíonn uathu, ná imdhíontaí, ná

spéaclaí

Bíonn siad salach go minic agus boladh bréan uathu

Ní chaitheann siad éadaí atá sách te sa gheimhreadh

Baineann mí-úsáid as alcól nó drugaí eile

Deir siad nach bhfuil aon duine sa bhaile le haire a thabhairt dóibh

Smaoinigh ar an bhféidearthacht d'fhaillí nuair a dhéanann tuismitheoirí nó cúramóir

fásta an méid seo a leanas:

Tá an chuma orthu nach bhfuil aon suim acu sa leanbh

Tá an chuma orthu go bhfuil siad fuarchúiseach nó i ndúlagar

Iompraíonn siad iad féin ar bhealach neamhréasúnach nó aistaech

Baineann mí-úsáid as alcól nó drugaí eile

Ag Aithint Mí-úsáid Leanaí: An tEolas a Cheart a bheith ag Tuismitheoirí

27

28

AGUISÍN 3

Bearta breise do Chosaint Leanaí

do

Chlár Oideachais agus d'Ionaid Chuairteoirí na Seirbhíse Páirceanna Náisiúnta agus

Fiadhúlra

2014

Tá na cleachtais agus na nósanna imeachta atá leagtha amach sa cháipéis seo sa

bhreis ar na bearta atá leagtha amach i bPolasaí Cosaint Leanaí na Roinne.

Treoirlínte Ginearálta:

Tabharfar tús áite do leas agus do shábháilteacht an linbh i gcónaí.

Cinnteoidh an fhoireann, a mhéid is féidir leo é, go mbeidh gach leanbh sábháilte

agus go mbainfidh siad leas dearfach as ár seirbhís oideachais.

Cuirfidh an bhainistíocht oiliúint aitheanta agus cuí i gCosaint Leanaí ar fáil agus

glacfaidh an fhoireann páirt inti.

Cuirfidh an fhoireann an cleachtas agus na nósanna imeachta atá leagtha amach ina

gcuid oiliúna i bhfeidhm.

Caithfear le dínit agus le meas le gach duine óg.

Tabharfaidh gach ball foirne aiseolas bríomhar agus cuiditheach do na leanaí.

Gheobhaidh an fhoireann riachtanach an oiliúint chuí i nGarchabhair agus beidh

teastas bailí Garchabhrach ina seilbh.

Beidh trealamh Garchabhrach le taobh gach ball foirne i gcónaí nuair atá siad i

gcuideachta rannpháirtithe cláir.

Coinneoidh an fhoireann taifead scríofa de gach eachtra a tharlóidh do leanbh, chomh

maith le breac-chuntas ar an ngníomh a thóg siad. Cuirfear cóip de seo ar fáil do

Theagmhálaí na Roinne.

Rachaidh baill foirne i dtaithí ar Pholasaí Cosaint Leanaí na Roinne agus síneoidh

siad foirmeacha dearbhaithe de réir mar a theastaíonn.

Sainmhíniú ar 'Na Daoine Fásta Freagracha'

Ar mhaithe leis an gcáipéis pholasaí seo is 'daoine fásta freagracha' iad múinteoirí,

tuismitheoirí, caomhnóirí nó ceannairí club a bhíonn i dteannta grúpaí leanaí nó leanaí

astu féin a ghlacann páirt i ngníomhaíochtaí SPNF. Is iad na daoine fásta seo na daoine a

bhfuil an fhreagracht phríomhúil orthu as leas agus iompar gach leanbh faoina gcúram

agus ar thar a gceann a shínítear na foirmeacha cuí clárúcháin. Tá dualgas ar na daoine

fásta freagracha (e.g. múinteoirí, tuismitheoirí, caomhnóirí, ceannairí) agus a théann i

dteannta grúpaí leanaí nó leanaí aonair a ghlacann páirt i ngníomhaíochtaí SPNF an

29

fhoireann a chur ar an eolas faoi riocht sláinte nó riocht ar bith eile a bhaineann le

rannpháirtí ar bith ar bhonn "is gá a insint" ar mhaithe leis an leanbh agus leis an ngrúpa.

Forálacha Cosaint Leanaí Suíomhoiriúnaithe

Mar gheall ar an réimse leathan imeachtaí agus gníomhaíochtaí a chuireann Seirbhís

Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra na Roinne ar bun ar fud na tíre, tá sé riachtanach go

sainmhíneoidh gach Páirc Náisiúnta/Ionad Cuairteoirí a f(h)orálacha cosaint leanaí

suíomhoiriúnaithe féin. Tá freagracht ar Bhainistíocht gach Páirce a chinntiú go bhfuil na

forálacha sábháilteachta leanaí a bhaineann go sonrach leis an suíomh sin suas chun dáta

de réir mar a theastaíonn agus go gcuirtear Teagmhálaí Ainmnithe na Roinne (mar atá

leagtha amach sa Pholasaí Cosaint Leanaí) ar an eolas maidir le hathbhreithniú ar bith ar

na forálacha seo.

Tá an tábla atá le húsáid ag gach suíomh aonair leagtha amach in Aguisín A. Ní mór é

seo a choinneáil chun dáta agus cóip a bheith i seilbh Bhainistíocht na Páirce agus cóip

seolta ar aghaidh chun Teagmhálaí Ainmnithe na Roinne.

Clárú don Chlár Oideachais: Is iad foirmeacha Áirithinte Chlár Oideachais an SPNF na foirmeacha oifigiúla

clárúcháin a chuirtear ar fáil do ghrúpaí agus do leanaí aonair a ghlacann páirt i

ngníomhaíochtaí ar bith de chuid an chláir oideachais. Ní mór don bhall foirne atá

freagrach a chinntiú go bhfuil siad comhlánaithe ina n-iomlán sula nglacfaidh siad leo i

gcomhair próiseála agus ní mór an fhoirm a stóráil (nó cóip chruinn) san áis sainithe do

choinneáil taifead.

Ní mór do bhall foirne ar bith atá ag glacadh le háirithint a chinntiú go gcomhlánaíonn na

daoine fásta atá freagrach as leanaí aonair nó grúpaí a bheidh ag glacadh páirte i gcineál

clár/gníomhaíocht oideachais ar bith an fhoirm/leabhar ábhartha áirithinte agus go

síníonn siad í agus go gcuireann siad dáta uirthi sula dtugann siad cead dóibh páirt a

ghlacadh sa chlár/ghníomhaíocht.

Tá an nós imeachta thuas ábhartha ach go háirithe d'imeachtaí cosúil le laethanta oscailte,

tionscadail shamhraidh, etc nuair nach bhfuil an leanbh ag glacadh páirte mar chuid de

ghrúpa atá ann cheana féin.

Clárú ag an Ionad do Chuairteoirí:

Ní mór do gach Ionad Cuairteoirí SPNF foirm áirithinte a bheith acu ar gá í a chomhlánú

do gach grúpa leanaí as scoil nó club a thugann cuairt ar an suíomh. Féach ar an bhfoirm

áirithinte in Aguisín B ar féidir í a úsáid mar theimpléad. Ní mór do bhall foirne ar bith

atá ag glacadh áirithinte a chinntiú go gcomhlánaíonn na daoine fásta atá freagrach as

grúpaí leanaí an fhoirm áirithinte nó an fhoirm ábhartha chlárúcháin agus an dáta agus

síniú a chur uirthi. Ní mór an fhoirm seo a stóráil ansin in áis shaincheaptha

chomhdúcháin.

Taifeadadh Eachtraí, lena n-áirítear Timpistí: Ní mór don bhall foirne atá ar dualgas gach timpiste agus eachtra eile (e.g. neastimpistí) a

tharlaíonn a thaifead go hiomlán, a shíniú, dáta a chur air agus é a stóráil go cuí a luaithe

is féidir tar éis na timpiste. Ní mór go mbeadh an Fhoirm Thuairiscithe do

30

Thimpiste/Eachtra comhshínithe ag Oifigeach Sábháilteachta agus dáta curtha aige/aici ar

an bhfoirm a luaithe is féidir i ndiaidh na timpiste/heachtra.

Taifid: Ní mór go mbeadh comhadchaibinéad daingean faoi ghlas in oifig an ionaid

oideachais/san ionad do chuairteoirí, ina mbeidh an t-eolas seo a leanas, le dáta agus é

sínithe ag an duine/na daoine caoi, á choinneáil:

Foirmeacha Áirithinte/Clárúcháin

Foirmeacha do Thuairisciú Eachtra/Timpiste, má theastaíonn

Cead ó na tuismitheoirí nó ón scoil chun grianghraif nó ábhar eile a bhaineann le

leanaí a ghlacann páirt i ngníomhaíochtaí SPNF a úsáid más gá.

Ní mór do gach ball foirne sonraí do ghrúpaí a dtógann siad áirithintí uathu nó a n-

oibríonn siad leo a thaifead. Ní mór don Phríomhthreoraí nó don Treoraí Maoirseachta a

chinntiú go gcoinnítear taifid chun dáta.

Suíomhanna: Leagtar na cleachtais agus na nósanna imeachta seo a leanas amach d'Fhoireann

Oideachais an SPNF chun an baol go dtarlódh gortú de chineál ar bith do leanaí a

ghlacann páirt i gclár de chuid an SPNF a laghdú:

Ar áitreabh na Roinne

Ar thailte a scoile féin

Ag tabhairt cuairte ar shuíomh nach é ceann den dá thaobh thuas é (e.g. ag

tabhairt cuairte ar choillearnach nó ar phortach, bíodh sé ina shuíomh de chuid na

Roinne nó ina mhaoin de chuid ghníomhaireachta nó duine eile).

Is cuma cé acu de na suíomhanna thuas a úsáidtear, ní mór don bhall den

Fhoireann Oideachais atá i gceannas na n'Daoine Fásta Freagracha' atá ina

t(h)eannta a chur ar an eolas faoi na fíricí tábhachtacha seo a leanas:

Is iad na daoine fásta tionlacain na 'Daoine Fásta atá Freagrach' as leas

agus iompar gach rannpháirtí agus as bainistiú an ghrúpa ina iomlán.

Ní mór dóibh fanacht lena rannpháirtithe i gcónaí.

Más gá do leanbh nó leanaí an príomhghrúpa a fhágáil ag am ar bith, is

iadsan a chaithfidh dul in éineacht leis an leanbh/dalta (e.g. chun dul

chuig an leithreas, chun rud atá dearmadta acu a fháil ó áit eile, chun dul

chuig an Ionad Timpistí agus Éigeandála, etc.)

Ní mór dóibh cloí le treoracha na foirne Oideachais maidir le treoracha

sábháilteachta ar leith a bhaineann le suíomh nó le gníomhaíocht.

A. Ar áitreabh na Roinne

Cinnteoidh an fhoireann oideachais:

31

Go bhfuil an fhoirm oifigiúil chlárúcháin comhlánaithe agus stóráilte sa chomhad

chuí, don duine nó don ghrúpa atá ag feastal ar an ionad sula n-úsáideann siad

áiseanna an ionaid.

Go bhfreagraíonn siad go cuí don eolas a fuair siad ón duine fásta atá freagrach agus

atá ina dteannta maidir le riocht sláinte nó eile na rannpháirtithe.

Go nótálann siad líon iomlán na rannpháirtithe a thagann ar lá na cuairte.

Nach dtéann líon iomlán na rannpháirtithe (gan na daoine fásta freagracha san

áireamh) a bhíonn ag tabhairt cuairte ar an ionad ag aon am ar leith os cionn an

uasmhéid atá sainithe ag an Oifigeach Sábháilteachta don ionad sin.

Go mbeidh beirt 'daoine fásta freagracha' ar a laghad (gan Oifigeach Oideachais an

SPNF san áireamh) i dteannta na rannpháirtithe fiú nuair atá níos lú ná 20 sa ghrúpa.

Go mbeidh cóimheas de 1:10 ar a laghad ó thaobh duine fásta freagrach le gach

leanbh á choinneáil. Sa chás go bhfuil os cionn 20 sa ghrúpa i.e. nuair a theastaíonn

níos mó ná beirt 'daoine fásta freagracha', d'fhéadfaí ball foirne oideachais an SPNF a

chur san áireamh, le cead ó na bainisteoirí áitiúla, i ríomh an líon daoine fásta

freagracha atá ag teastáil.

Go bhfuil bosca Garchabhrach iomlán lena dtaobh i gcónaí.

B. Ar thailte na scoile

Cinnteoidh an fhoireann oideachais:

Go bhfuil an fhoirm oifigiúil chlárúcháin comhlánaithe agus stóráilte sa chomhad

cuí.

Go bhfreagraíonn siad go cuí don eolas a fuair siad ón duine fásta atá freagrach

agus atá ina dteannta maidir le riocht sláinte nó eile na rannpháirtithe.

C. Ag tabhairt cuairte ar shuíomh nach ceann de na suíomhanna thuas atá ann

Cinnteoidh an fhoireann oideachais:

Go bhfuil an fhoirm oifigiúil chlárúcháin comhlánaithe agus stóráilte sa chomhad

cuí, don duine nó don ghrúpa atá ag tabhairt cuairte ar an suíomh sula dtosaíonn

an chuairt.

Go mbeidh beirt 'daoine fásta freagracha' ar a laghad (gan Oifigeach Oideachais

an SPNF san áireamh) i dteannta na rannpháirtithe fiú nuair atá níos lú ná 20 sa

ghrúpa.

Go mbeidh cóimheas de 1:10 ar a laghad ó thaobh duine fásta freagrach le gach

leanbh á choinneáil. Sa chás go bhfuil os cionn 20 sa ghrúpa i.e. nuair a

theastaíonn níos mó ná beirt 'daoine fásta freagracha', d'fhéadfaí ball foirne

Oideachais an SPNF a chur san áireamh, le cead ó na bainisteoirí áitiúla, i ríomh

an líon maoirseoirí fásta atá ag teastáil.

Go nótálann siad líon iomlán na rannpháirtithe a thagann ar lá na cuairte.

Go bhfuil teorainn de 30 leanbh/duine fásta do gach ball foirne Oideachais. Níor

chóir ar chúis ar bith an teorainn seo a shárú, is cuma cé mhéad duine fásta

freagrach atá i láthair e.g. dá mbeadh 40 leanbh agus 5 duine fásta freagrach ina

32

dteannta, seo i bhfad an iomarca le go bhféadfadh Treoraí Oideachais amháin

seirbhís ar ardchaighdeán a chur ar fáil.

Go bhfanann duine fásta freagrach amháin ar chúl an ghrúpa agus ní mór do na

rannpháirtithe ar fad fanacht chun tosaigh ar an duine seo i gcónaí.

Go bhfreagraíonn siad go cuí don eolas a fuair siad ón duine fásta atá freagrach

agus atá ina dteannta maidir le riocht sláinte nó eile na rannpháirtithe.

Go bhfuil bosca Garchabhrach iomlán lena dtaobh i gcónaí.

Go bhfuil modh cumarsáide de chineál éigin acu trína bhféadfaidh siad dul i

dteagmháil leis na seirbhísí éigeandála a luaithe is féidir dá dteastóidís.

33

Nósanna Imeachta

Tá na nósanna imeachta atá leagtha amach thíos sa bhreis ar na bearta atá leagtha

amach i bPolasaí Cosaint Leanaí na Roinne.

Timpiste/Eachtra: Nóta: Ní mór a choinneáil ar intinn gurb é/í an 'Duine Fásta Freagrach' an duine atá

freagrach go príomha as leas agus iompar gach leanbh faoina gcúram agus ar thar a

gceann a shínítear na foirmeacha cuí clárúcháin.

Más féidir ar chor ar bith é, fanfaidh beirt daoine fásta (ní mór gur 'Duine Fásta

Freagrach' duine acu, nach ball foirne de chuid na Seirbhíse Oideachais/Cuairteoirí

é/í) in éineacht leis an leanbh atá gortaithe. Má tá duine fásta amháin in éineacht leis

an leanbh, ní mór do dhuine fásta amháin eile ar a laghad fanacht ar an láthair.

Ní mór teagmháil a dhéanamh leis an tseirbhís chuí éigeandála a luaithe is féidir má

tá gá léi (glaoigh ar 999 nó 112). Beidh ar an duine a bheidh i dteagmháil leis na

seirbhísí éigeandála láthair na heachtra a thabhairt, chomh maith le breac-chuntas ar

an eachtra agus gortú ar bith a cheaptar atá tarlaithe. Ní mór don teagmhálaí fanacht

ar dhearbhú go bhfuil an t-eolas tugtha agus faighte.

Tá garchabhair le tabhairt de réir mar is cuí ag duine atá in ann é sin a dhéanamh agus

a bhfuil teastas bailí Garchabhrach ina s(h)eilbh.

Ní mór do bhall foirne na Seirbhíse Oideachais/Cuairteoirí an bainisteoir líne

(Príomhthreoraí nó Treoraí Maoirseachta de ghnáth) a chur ar an eolas faoin eachtra a

luaithe is féidir agus an bainisteoir a choinneáil ar an eolas.

Má tá taismeach ann, ní mór tuismitheoirí/caomhnóirí a chur ar an eolas a luaithe is

féidir trí phearsanra na scoile.

Díreach i ndiaidh na heachtra, ní mór do bha(i)ll na seirbhíse Oideachtais/Cuairteoirí

bileog thuairiscithe d'eachtraí a chomlánú, dáta a chur uirthi agus í a shíniú. Ní mór í

a thabhairt do bhainisteoir líne ansin a shíneoidh é/í féin í agus a chuirfidh dáta uirthi.

Cuirfidh an bainisteoir líne (Príomhthreoraí nó Treoraí Maoirseachta de ghnáth) cóip

den tuairisc faoin Timpiste/Eachtra faoi bhráid an Oifigigh Shábháilteachta a luaithe

is féidir. Eagróidh an tOifigeach Sábháilteachta fiosrúchán faoin timpiste. Ní mór

cóip den tuairisc a chur ar aghaidh freisin chuig Teagmhálaí Ainmnithe na Roinne.

Duine/daoine atá Imithe Amú/Ar Iarraidh:

Féach ar Chuid 5 'Nósanna imeachta chun déileáil le Leanaí atá Imithe Amú/Ar Iarraidh'

thuas.

Ag déileáil le hiompar dúshlánach nó suaiteach

Is í sábháilteacht agus leas na leanaí agus na ndaoine óga an tosaíocht agus déileálfaidh

an fhoireann go híogair agus go gairmiúil le cás deacair ar bith a thiocfaidh chun cinn. Sa

chás go dtarlaíonn iompar dúshlánach nó suaiteach le leanaí/daoine óga, coinneofar

taifead de sin sa chás go dteastaíonn idirghabháil ó bhall foirne nó sa chás go bhfuil

sábháilteacht agus leas na ndaoine eile i mbaol. I gcás mí-iompar dá leithéid, ní mór go

34

mbeadh beirt bhall foirne i láthair chun déileáil leis an gcás. Ní mór do bhaill foirne atá i

láthair ag an am foirm thimpiste/eachtra a chomhlánú.

Ní mór go mbeadh an t-eolas seo a leanas i dtuairisc na heachtra:

An clár nó an ghníomhaíocht a bhí ar bun ag an am;

Dáta na hEachtra;

Taifead de cad a tharla;

Sonraí faoi cé a raibh baint acu leis an eachtra;

Sonraí faoi cá háit agus cén fáth ar tharla an eachtra;

Taifead de ráiteas suntasach ar bith;

Taifead de ghortú do dhuine ar bith nó do mhaoin ar bith;

Sonraí faoi conas a réitíodh an cás nó conas ar fágadh é.

35

Dearbhú an Pholasaí Cosaint Leanaí agus an Chóid Iompraíochta do Chosaint

Leanaí

Ainm (bloclitreacha): ___________________________________

___________________________________

Dáta breithe: ___________________________________

Seoladh: ___________________________________

____________________________________

Uimhir fóin: ____________________________________

Láthair oibre: ____________________________________

Grád: ____________________________________

Tá cóip de

Pholasaí Cosaint Leanaí na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

Tá na sonraí atá leagtha amach sa pholasaí agus sna cleachtais agus nósanna imechta

breise léite agam agus tuigim iad. Aontaím go leanfaidh mé na treoirlínte ar nósanna

imeachta agus ar chleachtais atá iontu.

Sínithe: __________________________________

Ainm an Fhostaí

Dáta: ___________________________________

Ní mór an dearbhú seo a shíniú agus a sheoladh ar ais chuig:

An Rannóg Pearsanra, Seomra 307, An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus

Gaeltachta, Sráid Chill Dara, Baile Átha Cliath 2.

36

37

Aguisín A

Déan cur síos ar gach imeacht nó gníomhaíocht a reáchtáladh ag do shuíomh faoi na

ceannteidil seo a leanas:

Imeac

ht1 Ionad

2

Catagóir an

rannpháirtí3

Uaslíon

rannpháirtit

he

Áirithint

le

déanam

h?

Tá nó

Níl

Clárú

Tá nó

Níl

Leibhéal

Riosca4

Coibhneas

Maoirseacht

a curtha in

iúl mar

Fhoireann

an SPNF:

Duine Fásta

Freagrach5:

Leanbh

1D'fhéadfadh imeachtaí/gníomhaíochtaí an méid seo a leanas a áireamh ach níl siad

teoranta acu: cuairteanna for-rochtana ar scoileanna; gníomhaíochtaí atá bunaithe ag

ionad oideachais do shuímh; turais laistigh de leanaí, e.g. turais ar an gcaisleán;

gníomhaíochtaí lasmuigh atá bunaithe ar an suíomh, e.g. siúlóidí sa choill, imeachtaí

teaghlaigh, imeachtaí ar scála mór.

2 D'fhéadfadh an t-ionad na háiteanna seo a leanas a áireamh: scoil; ionad oideachais;

saoráid laistigh i bpáirc náisiúnta e.g. caisleán; saoráid lasmuigh i bpáirc naisiúnta, e.g.

sliabh, coill.

3 D'fhéadfadh catagóir an rannpháirtí na daoine seo a leanas a áireamh: daltaí bunscoile;

daltaí meánscoile, e.g. dalta idirbhliana

4 Agus measúnú á dhéanamh ar an leibhéal riosca a bhaineann le gníomhaíocht, déantar

scóráil ar an dóchúlacht go dtarlóidh gortú le linn gníomhaíochta agus diachair ghortú dá

leithéid mar atá leagtha amach ar leathanach 3.

5 D'fhéadfadh duine fásta freagrach na daoine seo a leanas a áireamh: múinteoir;

tuismitheoir; caomhnóir.

DÓCHÚLACHT GO DTARLÓIDH GORTHÚ

1 = AN-NEAMHDHÓCHÚIL – beagnach cinnte nach dtarlóidh

2 = NEAMHDHÓCHÚIL – gach cuma air nach dtarlóidh

38

3 = B'FHÉIDIR – seans maith go dtarlóidh

4 = DÓCHÚIL – is dócha go dtarlóidh

DIACHAIR

1 = AN-ÉADROM – ní dóigh go mbainfidh gortú leis

2 = ÉADROM – d'fhéadfadh go mbainfeadh gortú leis

3 = MEASARTHA – seans maith go mbainfidh gortú leis

4 – TROMCHÚISEACH – bagrach don bheatha

39

Tar éis an dóchúlacht gortaithe agus an diachair ghortaithe a bhainfeadh leis an

ngníomhaíocht a bheith scóráilte agat, pleanáil an scór dóchúlachta ar an ais ingearach

agus scór na diachra ar an ais chothrománach ar an mhaitrís thíos. Léigh síos agus trasna

ó gach scór chuig an gcearnóg ina dtrasnaíonn an dá ais. Is í an uimhir seo a léiríonn

leibhéal riosca na gníomhaíochta. Tá na leibhéil riosca dathchódaithe mar atá léirithe

thíos.

An mhaitrís de dhóchúlacht (ais ingearach) agus de dhiachair (ais chothrománach)

Baineann riosca íseal (scóráil 1, 2, 3 nó 4) leis na

gníomhaíochtaí atá GLAS

Baineann meánriosca (scóráil 6, 8 nó 9) leis na gníomhaíochtaí

atá ORÁISTE

Baineann ardriosca (scóráil 12 nó 16) leis na gníomhaíochtaí atá DEARG

1 2 3 4

1 1 2 3 4

2 2 4 6 8

3 3 6 9 12

4 4 8 12 16

40

Aguisín B

Foirm Áirithinte Scoile/Club

Dáta Aontaithe do Chuairte: Amanna Aontaithe:

Rang: Uimhreacha:

Céard iad na gníomhaíochtaí gur mhaith leat páirt a ghlacadh iontu?

Ainmneacha na múinteoirí/daoine fásta freagracha a bheidh i láthair:

Páistí le riachtanais speisialta nó bhreise:

Eolas Breise:

Sonraí Árachais na Scoile:

Sonraí agus Uimhir Fóin an Teagmhálaí:

Ainm Iomlán agus Uimhir Fóin na Scoile/an Chlub:

Seoladh ríomhphoist na Scoile/an Chlub:

Ní mór don té a bheidh i gceannas ar smacht agus ar shábháilteacht ar an lá an fhoirm seo

a shíniú.

Sínithe:..............................................................................................................................

Seol gach foirm áirithinte chuig _________________

Nó seol na foirmeacha sa phost chuig ________________

Tá na múinteoirí/na daoine fásta freagracha freagrach as a ngrúpa ar feadh an ama

a bheidh siad sa pháirc.

41

(Téigh i dteagmháil le ball foirne, le do thoil, i gcás éigeandála)

42

AGUISÍN 4

Gnáthfhoirm Thuairiscithe chun cosaint leanaí agus/nó

imní faoi leas leanaí a thuairisciú don FSS (ar fáil freisin i leagan MSWord ag

www.hse.ie/go/childrenfirst).

43

44

45

Nótaí Treorach

Tá dualgas reachtúil ar an FSS faoin Acht um Chúram Leanaí, 1991 leas leanaí a chur

chun cinn agus a chosaint. Tá dualgas, mar sin, ar an FSS eolas a ghlacadh maidir le

leanbh ar bith nach bhfuil ag fáil dóthain cúraim agus/nó cosanta.

Is le haghaidh úsáid na ndaoine seo a leanas an fhoirm seo:

• Gairmí, duine nó grúpa ar bith a bhfuil baint acu le seirbhísí do leanaí, lena n-

áirítear pearsanra an FSS, a gcuirtear imní faoi chosaint nó leas leanaí ar a súile

dóibh, nó a dtuairiscítear imní faoi chosaint nó leas leanaí dóibh.

• Gairmithe agus daoine a chuireann seirbhísí cúram leanaí ar fáil sa phobal a

bhfuil conarthaí seirbhíse acu leis an FSS.

• Daoine ainmnithe i ngníomhaireacht dheonach nó phobail.

Comhlánaigh a mhéid eolais agus sonraí atá ar eolas agat. Cuideoidh sé seo le Rannóg na

hOibre Sóisialta agus iad ag measúnú an leibhéal riosca don leanbh nó na seirbhísí

tacaíochta a theastaíonn. Mura bhfuil an t-eolas a iarradh ort agat, luaigh é seo trí líne a

chur tríd an gceist. Tá sé dóchúil go rachaidh oibrí sóisialta i dteagmháil leat chun do

thuairisc a phlé.

Tá sé mar aidhm ag an FSS oibriú i gcomhpháirt le tuismitheoirí. Má tá tú ag soláthar na

tuairisce seo faoi rún, ní mór duit a nótáil nach féidir leis an FSS rúndacht iomlán a

ghealladh duit ar na cúiseanna seo a leanas:

• D'fhéadfadh an Chúirt ordú a thabhairt an t-eolas a nochtadh.

• Faoin Acht um Shaoráil Faisnéise, 1997, d'fhéadfadh an Coimisinéir um

Shaoráil Fainséise ordú a thabhairt an t-eolas a nochtadh.

Ní mór duit a thuiscint chomh maith go bhfuil cosaint agat faoin Acht um Chosaintí do

Dhaoine a Thuairisceoidh Drochúsáid Leanaí, 1998 agus tú ag soláthar 'tuairisc bona

fide'.

Má tá amhras ort ar cheart duit do chuid imní a thuairisciú, cuir glaoch ar oibrí sóisialta

an FSS atá ar dualgas agus labhair leis/léi faoin imní atá ort.

(féach ar Aguisín 5 chun liosta iomlán a fháil d'oifigí an FSS ar fud na tíre).

46

AGUISÍN 5

An FSS ar fud na tíre: Liosta de Shonraí Teagmhála Oibrithe Sóisialta ar Dualgas

FSS BÁC Laighin-Láir: Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

BÁC Theas (Dún Laoghaire)

Our Lady’s Clinic

Sráid Phádraig

Dún Laoghaire

(NB Ean-Aib ’08 - Ascaill

Northumberland, Dún Laoghaire)

Teil: 01 6637300

Facs: 01 2844955

BÁC Thoir-Theas

Ceannasaí na Foirne Oibre Sóisialta ar

Dualgas

FSS, Halla Chnocán an Imill

Cluain Sceach

Baile Átha Cliath 6

Teil: 01 2680320 / 01 2680333

Facs: 01 2680406

Cill Mhantáin

An Fhoireann ó Thuaidh (Ceantar

Bhré)

Ionad Sláinte Bhré, Bloc B Oifigí

Cathartha, An Phríomshráid, Bré

An Fhoireann ó Dheas (Cill

Mhantáin/An tInbhear Mór)

An Oifig Chladaigh Aonad 3

An Ché Thuaidh, Cill Mhantáin

Teil: 01 2744100 / 01 2744180

Facs: 01 2744136

Teil: 0404 60800

Facs: 0404 60888

BÁC Deisceart na Cathrach

Ceannasaí Foirne ar Dualgas

FSS BÁC Laighin-Láir

Ionad Carnegie

21-25 Sráid an Tiarna Éadbhard

BÁC 2

Teil: 01 6486555

Facs: 01 6486702

BÁC Thiar-Theas

Ceannasaí Foirne ar Dualgas

Ionad Sláinte Phlásóg Shruth an

Mhuilinn

Paróiste Naomh Doiminic

Tamhlacht,

Baile Átha Cliath 24

Teil: 01 4275000

Facs: 01 4275090

BÁC Thiar

Bridge House

Teil: 01 6206387

47

Rannóg na hOibre Sóisialta

Seirbhísí Pobail BÁC Thiar

Ospidéal Ghort na Silíní

Baile Formaid

Baile Átha Cliath 10

Facs: 01 6206388

Cill Dara Cill Mhantáin

Thiar

Rannóg na hOibre Sóisialta

Swan Centre

Faiche an Aonaigh

An Nás

Co Chill Dara

Teil: 045 882400

Facs: 045 882424

Laois

Uíbh Fhailí

Rannóg na hOibre Sóisialta

An tIonad Leanaí agus Teaghlaigh

Port Laoise

Rannóg na hOibre Sóisialta

Derry Suite

Castle Buildings

Sráid na Teamhrach

Tulach Mhór, Co. Uíbh Fhailí

Teil: 057 86 92567

Facs: 057 86 62535

Teil: 057 93 70700

Facs: 057 93 70748

An Longfort

An Iarmhí

Rannóg na hOibre Sóisialta

Tivoli House

Bóthar Bhaile Átha Cliath

An Longfort

Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

Ionad Sláinte Bhaile Átha Luain

Bóthar an Chuasáin

Baile Átha Luain

Co na hIarmhí

Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

An tIonad Leanaí agus Teaghlaigh

Páirc an Spidéil

An Muileann gCearr

Co na hIarmhí

Teil: 043 3350584

Facs: 043 3350798

Teil: 090 64 83106

Facs: 090 64 91329

Teil: 044 93 84450

Facs: 044 93 84396

48

An FSS ar fud na tíre: Liosta de Shonraí Teagmhála Oibrithe Sóisialta ar Dualgas

FSS BÁC Thoir-Thuaidh - Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

An Cabhán

Muineachán

Seirbhísí Pobail an FSS do Leanaí &

Teaghlaigh

Crois Dhroim an Lao

An Cabhán

Rannóg na hOibre Sóisialta ar Dualgas

An tAonad Cúram Sláinte Áitiúil

Rúscaigh

Muineachán

Teil: 049 4377305 & 049 4377306

Facs: 049 4377377

Teil: 047 30426 / 047 30427

Facs: 047 77908

BÁC Thuaidh-Lár

An Oifig Oibre Sóisialta ar Dualgas

22 Cearnóg Mhuinseo

BÁC 1

Ionad Cathartha Bhaile Munna (2ra

hurlár)

An Phríomhshráid

Baile Munna

Baile Átha Cliath 9

Teil: 01 855 6871

Facs: 01 855 0589

Teil: 01 8467235

Facs: 01 8467522

BÁC Thuaidh

Ionad Sláinte na Cúlóige

Bóthar Chaisleán na Croma

An Chúlóg

Baile Átha Cliath 5

Teil: 01 8160314 / 8160373

Facs: 01 8487747

BÁC Thiar-Thuaidh

Ionad Sláinte Chnocán an Tobair

Fionnghlas

Baile Átha Cliath 11

Teil: 01 8567704

Facs: 01 8567702

Lú

Rannóg na hOibre Sóisialta

An tAonad Cúram Sláinte Áitiúil

Wilton House

Plás Mhic an Ghaill

Dún Dealgan

Co Lú

Teil: 042 9392200

Facs: 042 9392264

An Mhí

Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

Teil: 046 9030616

49

25 Cnoc Uí Bhrú

An Uaimh

Co na Mí

Facs: 046 9030648

50

An FSS ar fud na tíre: Liosta de Shonraí Teagmhála Oibrithe Sóisialta ar Dualgas

FSS an Deiscirt - Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

Ceatharlach

Cill Chainnigh

An Oifig Oibre Sóisialta ar Dualgas

Urlár na Talún

Ospidéal Naomh Damhnait

Bóthar Bhaile Átha Í

Ceatharlach

An Rannóg Oibre Sóisialta/Cúram

Leanaí

Seirbhísí Pobail FSS an Deiscirt

Faiche San Séamas

Cill Chainnigh

(ag bogadh go foirgneamh nua am

éigin in 2008)

Teil: 059 9136587 / 059 9136588

Facs: 059 9136502

Teil: 056 7784532 / 056 7784017

Facs: 056 7784000

Corcaigh - An Laoi Thuaidh

Corcaigh - An Laoi Theas

Iarthar Chorcaí

Tuaisceart Chorcaí

An Rannóg Oibre Sóisialta ar Dualgas

An Linn Dubh (le taobh an Ionaid

Siopadóireachta)

An Linn Dubh

Corcaigh

Oibrí Sóisialta ar Dualgas

Rannóg Oibre Sóisialta an Laoi Theas

Ospidéal Naomh Fionnbarra

Corcaigh

Rannóg na hOibre Sóisialta

FSS an Deiscirt

Seirbhísí Pobail Iarthar Chorcaí

Cúil na nGarrán

An Sciobairín

Co Chorcaí

Oifigí Oibre Sóisialta/Cosaint Leanaí

an FSS

134 Plás an Bhainc

Mala

Co Chorcaí

Teil: 021 4927000

Facs: 021 4927001 / 021 4927002

Teil: 021 4923001

Facs: 021 4312960

Teil: 028 40447

Facs: 028 40449

Teil: 022 54100

Facs: 022 54150

51

Ciarraí

Seirbhísí Pobail Chiarraí,

Ráth Teas

Trá Lí

Co. Chiarraí

Rannóg Oibre Sóisialta ar Dualgas

Chill Airne

Bóthar Theampaill Mhaighréide

Cill Airne

Co. Chiarraí

Teil: 066 7195641 / 066 7195642 /

066 7195643

Facs: 066 7195610

Teil: 064 36030 / 064 50700

Facs: 064 70714

Tiobraid Árann

Tiobraid Árann Theas

An Fhoireann Oibre Sóisialta ar

Dualgas

Seirbhísí Cúram Pobail Thiobraid

Árann Theas

Bóthar an Iarthair

Cluain Meala,

Co Thiobraid Árann

Teil: 052 77303

Facs: 052 77301

Port Láirge

Dún Garbhán

Seirbhís na hOibre Sóisialta

FSS, Seirbhísí Pobail Phort Láirge

Bóthar Chorcaí

Port Láirge

Rannóg na hOibre Sóisialta ar Dualgas

Seirbhísí Pobail Dhún Garbháin

Ospidéal San Seosamh

Dún Garbhán

Co Phort Láirge

Teil: 051 842827 / 051 842841

Facs: 051 842811

Teil: 058 20921 / 058 20906

Facs: 058 44485

Loch Garman

Thuaidh

Ionad Sláinte Ghuaire

Tailte an Ospidéil

Guaire

Co Loch Garman

Ionad Sláinte Inis Córthaidh

Bóthar Pháirc an Mhuilinn

Inis Córthaidh

Co Loch Garman

Teil: 053 21374 / 053 9430100

Facs: 053 9421492

Teil: 053 9233465 / 053 9243700

Facs: 053 9233469

52

Loch Garman

Theas

Ionad Sláinte Ros Mhic Thriúin

Tailte an Ospidéil

Ros Mhic Thriúin

Co Loch Garman

Rannóg na hOibre Sóisialta ar Dualgas

Ospidéal Ely

Ferrybank

Loch Garman

Teil: 051 421445

Facs: 051 421238

Teil: 053 9123522/Folíne 201

Facs: 053 9147706

53

An FSS ar fud na tíre: Liosta de Shonraí Teagmhála Oibrithe Sóisialta ar Dualgas

FSS an Iarthair - Seirbhísí Oibre Sóisialta ar Dualgas

Dún na nGall

Foireann an Oirthir,

Ionad Gnó Links

Lios Feannáin

Bun Cranncha

Co Dhún na nGall

Foireann an Iarthair

Euro House

Bóthar an gCealla Beaga

Baile Dhún na nGall

Foireann an Oirthir Láir

Cúirt na Mílaoise

Bóthar an Phiarsaigh

Leitir Ceanainn, Co. Dhún na nGall

Foireann an Iarthair Láir

Cúirt na Mílaoise

Bóthar an Phiarsaigh

Leitir Ceanainn

Co Dhún na nGall

Teil: 074 9320420

Facs: 074 9320419

Teil: 074 9723540

Facs: 074 9723489

Teil: 074 9123672

Facs: 074 9123697

Teil: 074 9123770

Facs: 074 9123697

An Clár

Rannóg na hOibre Sóisialta

Teach na hAbhann

Bóthar an Ghoirt

Inis

Co an Chláir

Teil: 065 6863908 / 065 6863907

Facs: 065 6863984

Cathair agus Contae na

Gaillimhe

Cathair na Gaillimhe

Oifig Sláinte Áitiúil an Oibrí Sóisialta

ar Dualgas

FSS an Iarthair

25 Bóthar an Chaisleáin Nua

Gaillimh

Contae na Gaillimhe

Rannóg Oibre Sóisialta Thuama

An tIonad Sláinte

Sráid an Bhiocáire

Tuaim

Teil: 091 546366 / 546370 /

546325 / 546369

Facs: 091 527601

Teil: 093 24492

Facs: 093 24608

54

Cathair agus Contae na

Gaillimhe

ar lean

Co. na Gaillimhe

Rannóg Oibre Sóisialta Bhaile Locha

Riach

An tIonad Sláinte

Baile Locha Riach

Co. na Gaillimhe

Rannóg Oibre Sóisialta Bhéal Átha na

Sluaighe - Ionad Sláinte

Bhreacarnaí

Béal Átha na Sluaighe

Co. na Gaillimhe

Rannóg Oibre Sóisialta Uachtar Ard -

Ionad Sláinte

Uachtar Ard

Co. na Gaillimhe

Teil: 091 847820

Facs: 091 842927

Teil: 09096 46200

Facs: 09096 46211

Teil: 091 552200

Facs: 091 552023

Luimneach Thoir & Thiar

Luimneach Thoir,

Ionad Sláinte Roxtown

Seansráid an Chláir

Luimneach

Ionad Sláinte Mhaigh Rois

Maigh Rois

Luimneach

Ionad Sláinte Bhaile na Neanta

Bóthar Chill Liaile

Baile na Neanta, Luimneach

Rannóg Oibre Sóisialta South Hill

Ionad Sláinte

South Hill

Cathair Luimnigh

Rannóg Oibre Sóisialta Luimneach

Thiar

Ionad Sláinte an Chaisleáin Nua

An Gort Buí

An Caisleán Nua, Co Luimnigh

Teil: 061 483091

Facs: 061 419063

Teil: 061 483790 / 061 326010

Facs: 061 329314

Teil: 061 457100 (mura bhfuil Maigh Rois ar fáil)

Facs: 061 457101

Teil: 061 209985

Facs: 061 209998

Teil: 069 66653

Facs: 069 62980

55

Maigh Eo

Foireann Obair Shóisialta Bhéal an

Átha

An tIonad Sláinte

Bóthar na Trócaire

Béal an Átha, Co Mhaigh Eo

Foireann Obair Shóisialta Chaisleán

an Bharaigh

Hill House

Radharc na Sléibhe

Caisleán an Bharraigh

Co Mhaigh Eo

Foireann Obair Shóisialta Bhéal Átha

na Muice,

An tIonad Sláinte

Béal Átha na Muice

Co Mhaigh Eo

Teil: 096 21511 / 096 24841

Facs: 096 70442

Teil: 094 9022333

Facs: 094 9026110

Teil: 094 9251900

Facs: 094 9252570

Tiobraid Árann Thuaidh

Rannóg Oibre Sóisialta Thiobraid

Árann Thuaidh

Sruthán Anna

Bóthar Luimnigh

An tAonach

Co Thiobraid Árann

St Mary's Health Centre

Sráid Parnell

Durlas

Co Thiobraid Árann

Teil: 067 41934

Facs: 067 42069

Teil: 0504 27609

Facs: 0504 24638

Ros Comáin

Seirbhísí Pobail Obair Shóisialta ar

Dualgas Bhaile Ros Comáin, Bóthar

Bhéal Átha Liag, Ros Comáin

Ionad Sláinte Cheantar Mhainistir na

Búille

Mainistir na Búille

Co Ros Comáin

Rannóg Oibre Sóisialta Cheantar an

Chaisleáin Riabhaigh

Teil: 090 66 37528 / 090 66 37556

Facs: 090 66 27043

Teil: 071 96 62087

Facs: 071 96 63496

Teil: 090 66 37842

Facs: 094 96 21288

56

Oifigí FSS

Heavey House

An Cnoc Rua

An Caisleán Riabhach

Co Ros Comáin

Sligeach/Liatroim/An

Cabhán Thiar:

Baile Shligigh agus na ceantair

máguaird:

Teach Markievicz

Sráid na Beairice,

Sligeach

Deisceart Chontae Shligigh:

One Stop Shop

Teach Laighne

Sráid Humbert

Tobar an Choire

Contae Liatroma/An Cabhán Thiar:

An Oifig Cúram Pobail

Bóthar Liatroma

Cora Droma Rúisc

Co. Liatroma

Teil: 071 91 55133

Facs: 071 91 55142

Teil: 071 91 20062

Facs: 071 91 85472

Teil: 071 96 50324

Facs: 071 96 20334

57

AGUISÍN 6

Cosaint do dhaoine a thuairiscíonn mí-úsáid leanaí

An tAcht um Chosaintí do Dhaoine a Thuairisceoidh Drochúsáid Leanaí, 1998

Tugann an tAcht um Chosaintí do Dhaoine a Thuairisceoidh Drochúsáid Leanaí, 1998

cosaint ar dhliteanas sibhialta do dhaoine a thuairiscíonn mí-úsáid leanaí 'go réasúnach

agus de mheon macánta' don FSS nó don Gharda Síochána. Ciallaíonn sé seo fiú dá

bhfaighfí amach nach raibh bunús ar bith le hamhras de mhí-úsáid leanaí a tuairiscíodh,

bheadh ar ghearánaí a ghlac gníomh a chruthú nár ghníomhaigh an tuairisceoir go

réasúnach agus de mheon macánta nuair a rinne sé/sí an tuairisc.

Baineann an chosaint seo le heagraíochtaí agus le daoine aonair. Meastar, mar sin, gur

cheart d'eagraíochtaí freagracht iomlán a ghlacadh as mí-úsáid amhrasta leanaí a

thuairisciú chuig na húdaráis chuí. Ní mór tuairiscí chuig an FSS agus chuig an nGarda

Síochána a dhéanamh de réir pholasaí agus threoirlínte Oifig na nOibreacha Poiblí.

De réir Alt 3 (1) den Acht:

“3. (I) Maidir le duine a bheadh, ar leith ón alt seo, faoi dhliteanas amhlaidh, ní bheidh sé nó sí

faoi dhliteanas maidir le damáistí i leith é nó í do chur a thuairime nó a tuairime in iúl, i scríbhinn

nó ar shlí eile, do dhuine cuí á rá-

(a) go raibh nó go bhfuil ionsaí á dhéanamh ar leanbh, ainíde á tabhairt do leanbh, faillí á

déanamh i leanbh nó drochúsáid ghnéasach á tabhairt do leanbh, nó (b) go bhfuil dochar inseachanta déanta nó á dhéanamh do shláinte, d'fhorbairt nó do leas

linbh nó faillí inseachanta déanta nó á déanamh sna nithe sin,

mura rud é go gcruthófar nár ghníomhaigh sé nó sí go réasúnach agus de mheon

macánta le linn teacht ar an tuairim sin agus í a chur in iúl don duine cuí""”.

Faoi Alt 4 den Acht céanna, ní chuirfear pionós ar fhostaí ar bith as mí-úsáid leanaí a

thuairisciú le hintinn mhaith chuig an FSS nó chuig an nGarda Síochána.

Cosaint arna bunú ar Phribhléid Shrianta

D'fhéadfadh freisin faoin ngnáthchóras dlí go mbeadh cosaint arna bunú ar phribhléid

shrianta ag duine a thugann tuairisc le hintinn mhaith agus chun leasa an linbh.

Forálann an gnáthchóras dlí cosaint, in imthosca áirithe, do dhaoine a dhéanann 31 ráiteas

ó bhéal nó scríofa de chinéal a bhféadfadh a n-údar a fhágáil faoi lé éileamh clúmhillte dá

ndéanfaí ráitis dá leithéid in imthosca difriúla. Tá an chosaint ann mar aitheantas ar an

bhfíric go bhfuil imnthosca ann inar gá go mbeadh daoine in ann labhairt go hoscailte gan

imní a bheith orthu faoi iarmhairtí díobhálacha dlí.

Go ginearálta, clúdaíonn an phribhléid cásanna ina bhfuil dualgas ar an té a rinne an

ráiteas labhairt nó leas éigin a chosaint. Ní gá gur dualgas dlíthiúil a bheadh sa dualgas a

58

bheadh i gceist: is leor dualgas morálta nó sóisialta ráiteas nó tuairisc a dhéanamh. Ní

mór go mbeadh dualgas comhfhreagrach ar fhaighteoir an ráitis an ráiteas a ghlacadh. Ní

bhaineann an chosaint ach amháin nuair nach mailís is cúis le déantóir an ráitis an ráiteas

a dhéanamh.

In imthosca ina bhfuil dualgas ar dhuine labhairt agus go ndéanann sé/sí é sin gan

mhailís, féadfaidh sé/sí a bheith cinnte go gcosnóidh an chosaint arna bunú ar phribhléid

shrianta é/í ó éileamh clúmhillte ar bith a d'fhéadfadh a bheith mar thoradh ar a ráiteas.

Beidh feidhm leis an gcosaint, mar shampla, nuair a thuairiscíonn fostaí dá b(h)ainisteoir

líne (nó duine éigin atá ainmnithe go speisialta) a (h)amhras bona fide go mb'fhéidir go

bhfuil comghleacaí leis/léi ciontach as gníomh mí-úsáide le linn fhostaíocht an

chomhghleacaí sin.

59

AGUISÍN 7

Líomhain i gcoinne ball foirne; Bearta Cosanta

Go dtí go mbeidh toradh ar an bhfiosrúchán, ní mór don Roinn cibé beart cosantach is gá

a thógail chun a chinntiú nach gcuirtear leanaí i mbaol do-ghlactha. Ní bearta araíonachta

na bearta cosantacha seo, agus d'fhéadfaidís an méid seo a leanas a áireamh:

Leibhéal cuí maoirseachta a chur ar fáil;

Dualgais a athshannadh ionas nach mbeidh teagmháil ag an gcúisí le leanaí/daoine

óga;

An ball foirne a chur ó dhualgas le pá.

Ba cheart gur in imthosca eisceachtúla amháin a chuirfí an ball foirne ó dhualgas fad is

atáthar ag fanacht ar thoradh ar an bhfiosrúchán. Ní mór a mhíniú don bhall foirne atá i

gceist gur beart réamhchúraim atá sa chinneadh é/í a chur ó dhualgas agus nach

smachtbhanna araíonachta atá ann.

Cuirfear tuairimí an bhaill foirne lena mbaineann san áireamh nuair atá cinneadh á

dhéanamh faoi na bearta cuí cosanta le tógáil. É sin ráite, is faoi Ard-Rúnaí na Roinne a

bheidh an cinneadh críochnaitheach.

60

AGUISÍN 8

Foirm Dhearbhaithe Foirne

Dearbhú an Pholasaí Cosaint Leanaí

Ainm (bloclitreacha): ___________________________________

___________________________________

Dáta breithe: ___________________________________

Seoladh: ___________________________________

____________________________________

Uimhir fóin: ____________________________________

Láthair oibre: ____________________________________

Grád: ____________________________________

Tá cóip de

Pholasaí Cosaint Leanaí na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

Tá na sonraí atá leagtha amach sa pholasaí léite agam agus tuigim iad. Aontaím go

leanfaidh mé na treoirlínte ar nósanna imeachta agus ar chleatais atá iontu.

Sínithe: __________________________________Ainm an Fhostaí

Dáta: ___________________________________

Ní mór an dearbhú seo a shíniú agus a sheoladh ar ais chuig:

An Rannán Pearsanra, An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, Seomra 307,

Sráid Chill Dara, Baile Átha Cliath.

61

AGUISÍN 9

Foirm Féindearbhúcháin

AN ROINN EALAÍON, OIDHREACHTA AGUS GAELTACHTA

FOIRM FÉINDEARBHÚCHÁIN

Baineann rochtain shuntasach ar leanaí agus daoine óga leis an bpost. Tá an Roinn

tiomanta do leas agus do chosaint leanaí agus daoine óga agus, mar sin, ní mór

dúinn iarraidh ort an méid eolais seo a leanas a dhearbhú dúinn. Beidh an t-eolas a

chuirfidh tú ar fáil sa dearbhú seo faoi rún iomlán.

CÉADAINM: ___________________ SLOINNE: _____________________

(Bloclitreacha)

AINM(NEACHA) AR BITH EILE FAOINA RAIBH AITHNE ORT ROIMHE SEO

(má bhaineann):

______________________________________________________________

(Bloclitreacha)

AR CIONTAÍODH TÚ AS COIR RIAMH?

CIONTAÍODH NÍOR CIONTAÍODH

AR TUGADH RABHADH DUIT RIAMH?

TUGADH NÍOR TUGADH

AR CUIREADH FAOI BHANNAÍ TÚ RIAMH?

CUIREADH NÍOR CUIREADH

62

MÁ BHAIN CEANN AR BITH DE NA RÁITIS THUAS LEAT, SONRAIGH, LE

DO THOIL, AN CINEÁL COIRE/NA CINEÁLACHA COIREANNA A BHÍ I

GCEIST AGUS AN DÁTA/NA DÁTAÍ A BHAIN LEIS/LEO:

DÁTA NA COIRE AN CINEÁL COIRE

_______________ ____________________________________

_______________ ____________________________________

_______________ ____________________________________

_______________ ____________________________________

_______________ ____________________________________

TÁBHACHTACH

Ní mór duit an dearbhú seo thíos a shíniú agus dáta a chur air.

Sa chás go dtairgfear post duit, beidh tú faoi réir Sheiceáil an Gharda Síochána.

Má nochtann fiosrúchán seiceála an Gharda Síochána eolas ar bith a thagann

salach ar an méid atá tugtha agat sa dearbhú seo, dífhostófar tú láithreach.

SÍNÍTHE: ____________________________ DÁTA: __________________

63

AGUISÍN 10

Sliocht as "RIALACHÁIN FAOINA DTUGTAR AITHEANTAS DO CHOLÁISTÍ

SAMHRAIDH GAEILGE"

4(b) Ní mór don choiste deimhin a dhéanamh de, freisin, go ndéantar cúram ar leith de

shábháilteacht na ndaltaí i rith an chúrsa ina iomláine, go háirithe ar na bóithre, le

linn imeachtaí eagraithe ar na láithreáin imeartha agus ag cleachtadh snámha sa

bhfarraige agus sa linn snámha agus na tithe. Ní mór, freisin, polasaí scríofa a

cheapadh agus a chur i bhfeidhm chun mí-úsáid pháistí, bulaíocht agus iompar

frithshóisialta eile a chosc. Caithfear ráiteas sláintíochta agus slándála a bheith i

scríbhinn agus ní mór oifigeach Sláinteachais agus Slándála a ainmniú agus a

chlárú i bplean an choláiste. Caithfidh cóip den ráiteas seo a bheith ar fáil do

chigirí agus d’ionadaithe eile na Roinne. Ní foláir don Choiste Stiúrtha a bheith

ar an eolas faoi na dualgais atá ar an gColáiste maidir le leas agus cosaint na

leanaí atá faoin a gcúram. Ba cheart don choiste a chinntiú go gcuirfear na

forálacha cuí ó na treoirlínte Tús Áite do Leanaí (‘Children First’) i bhfeidhm i

ngníomhaíochtaí uile an choláiste taobh istigh agus taobh amuigh den seomra

ranga agus na tithe lóistín.

Sliocht as "NA RIALACHÁIN FAOINA DTUGTAR AITHEANTAS DO CHOLÁISTÍ

SAMHRAIDH GAEILGE"

4(b) Ní mór don choiste deimhin a dhéanamh de, freisin, go ndéantar cúram ar leith

de shábháilteacht na ndaltaí i rith an chúrsa ina iomláine, go háirithe ar na

bóithre, le linn imeachtaí eagraithe ar na láithreáin imeartha agus ag cleachtadh

snámha sa bhfarraige agus sa linn snámha agus na tithe. Ní mór, freisin, polasaí

scríofa a cheapadh agus a chur i bhfeidhm chun mí-úsáid pháistí, bulaíocht agus

iompar frithshóisialta eile a chosc. Caithfear ráiteas sláintíochta agus slándála a

bheith i scríbhinn agus ní mór oifigeach Sláinteachais agus Slándála a ainmniú

agus a chlárú i bplean an choláiste. Caithfidh cóip den ráiteas seo a bheith ar fáil

do chigirí agus d’ionadaithe eile na Roinne. Ní foláir don Choiste Stiúrtha a

bheith ar an eolas faoi na dualgais atá ar an gColáiste maidir le leas agus cosaint

na leanaí atá faoina gcúram. Ba cheart don choiste a chinntiú go gcuirfear na

forálacha cuí ó na treoirlínte Tús Áite do Leanaí (‘Children First’) i bhfeidhm i

ngníomhaíochtaí uile an choláiste taobh istigh agus taobh amuigh den seomra

ranga agus na tithe lóistín.

64

65

Aguisín 11

Nósanna Imeachta Sábháilte um Earcaíocht d'Oibrithe agus Bainistiú Sábháilte

Oibrithe

Go ginearálta, cuirtear earcaíocht na Roinne i gcrích i gcomhar leis an tSeirbhís um

Cheapacháin Phoiblí. É sin ráite, déanann an Roinn bainistiú ar earcú na n-oibrithe

sealadacha séasuracha don tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra ar bhonn

bliantúil. Fógraítear earcaíocht shealadach shéasúrach sna meáin chlóite sa cheantar

áitiúil ina bhfuil an post lonnaithe. Fógraítear na poist seo ar shuíomh gréasáin an SPNF

freisin. Tá eolas mionsonraithe ar an bpost agus cur síos ar an bpost curtha ar fáil ar an

suíomh gréasáin, chomh maith leis an bhfoirm iarratais do na poist. Is féidir eolas ar

ghníomhaíochtaí an SPNF a fháil ar an suíomh gréasáin, ar gá d'iarrthóirí cuairt a

thabhairt air chun an fhoirm iarratais a íoslódáil.

A luaithe is a thairgtear post d'iarrthóir, ní mór dóibh foirm chomhlánaithe d'imréiteach

an Gharda Síochána a chur isteach. Tá soláthar déanta chun athbhreithniú a dhéanamh ar

iarrthóir féideartha má thagann nochtadh chun cinn. Ag brath ar an ról atá fógartha,

d'fhéadfadh go mbeadh riachtanais shonracha ar leith ann a d'fhéadfadh iarrthóirí a chur

as an áireamh ó bheith ag obair san eagraíocht. Tá riachtanais shonracha ar bith don

phost sonraithe san fhoirm iarratais.

Mar chuid den pholasaí cosaint leanaí sa Roinn, ní mór do gach ball foirne dhá fhoirm

dhearbaithe a chomhlánú - ceann a aontaíonn go gcomhlíonfar na polasaithe éagsúla um

chosaint leanaí atá in áit sa Roinn agus foirm féin-dearbhúcháin (ag séanadh nó ag

dearbhú ciontuithe san am atá caite). Tá dualgas ar iarrthóirí grianghraf a chur isteach

lena bhfoirmeacha iarratais agus déantar litreacha ó mholtóirí a dhearbhú ar an nguthán.

I gcás baill foirne shealadacha, meastar gurb í an chéad mhí dá gconradh ar théarma

sheasta an tréimhse phromhaidh agus tá sin sonraithe sa chonradh. Aontaíonn an

bhainistíocht agus na hoibrithe na conarthaí agus teastaíonn imréiteach cuí slándála. Mura

bhfuil an t-imréiteach slándála chun sástacht na Roinne, d'fhéadfaí an conradh a

aisghairm.

Tá an fheidhm thuairiscithe sainaitheanta sa chonradh. Ó tharla gur Oibrithe Ginearálta

agus Treoraithe Oideachais/do Chuairteoirí iad an fhoireann shealadach shéasúrach de

ghnáth, is ar bhonn seachtainiúil a bhíonn an mhaoirseacht de ghnáth ach, go hiondúil,

bíonn sé níos minice ná sin.

Cuirfidh an bhainistíocht oiliúint aitheanta agus cuí i gCosaint Leanaí ar fáil agus

glacfaidh an fhoireann páirt inti nuair is gá.

66

Aguisín 12

Comhlíonadh

Tús Áite do Leanaí

Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí, 2011. Seicliosta do na forais a mhaoinítear faoi scéimeanna deontas a

oibríonn An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta

67

Seicliosta do Chomhlíonadh Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí Leagtar amach i gcáipéis treorach Tús Áite do Leanaí (alt 4.2.2) na róil agus na freagrachtaí atá ar Ranna Rialtais mar seo a leanas: “Tá sé de dhualgas ar gach roinn Rialtais agus eagraíocht stát-mhaoinithe a chuireann seirbhísí ar fáil do leanaí nó a chuireann maoiniú ar fáil dóibh - go díreach nó go hindíreach trí mheán eagraíochtaí nó gníomhaireachtaí faoina coimirce - féachaint chuige go dtuigeann daoine sna heagraíochtaí ábhartha na treoirlínte atá i Tús Áite do Leanaí Treoir Náisiúnta agus go gcloítear leis na caighdeáin maidir le cosaint agus leas leanaí atá leagtha amach sa treoir sin nuair atá na seirbhísí á soláthar.” Déantar iarracht leis an seicliosta seo freagrachtaí na Roinne, mar atá leagtha amach thuas, a chomhlíonadh, d’fhonn leibhéal chur i bhfeidhm Tús Áite do Leanaí, maidir le seirbhísí atá á maoiniú ag an Roinn, a mheas. Cé a chaithfidh an seicliosta seo a chomhlanú? Má chuireann tusa nó d'eagraíocht gníomhaíochtaí nó seirbhísí ar fáil do leanaí agus do theaghlaigh, insíonn Tús Áite do Leanaí 2011 duit go bhfuil dualgas agus freagracht chorparáideach ort na leanaí atá faoi do chúram a chosaint. Mar eagraíocht nó duine aonair a sholáthraíonn gníomhaíochtaí nó seirbhísí do leanaí agus do theaghlaigh, ní mór duit treoir agus nósanna imeachta a fhorbairt don fhoireann agus d'oibrithe deonacha i ndáil le cosaint leanaí – de ghnáth leagtar é sin amach i bPolasaí Cosaint agus Leas Leanaí. Ní mór do sholáthróir seirbhís atá maoinithe nó íoctha ag an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, agus a bhfuil baint aige le hobair nó gníomhaíocht ar bith, a gcuimsíonn cuid riachtanach nó rialta de go príomha le rochtain ar, nó teagmháil le, leanaí trí sholáthar gníomhaíochtaí oideachais, taighde, oiliúna, cultúrtha, áineasa, fóillíochta, sóisialta nó fisiciúla, nó soláthar comhairle do leanaí, nó cúram agus maoirseacht ar leanaí, an seicliosta seo a chomhlánú. I gcásanna ina bhfuil an Roinn ag maoiniú eagraíocht nó foras a chuireann maoiniú ar fáil do thríú páirtí ar bith a chuireann ceann ar bith de na seirbhísí thuasluaite ar fáil do leanaí, tá dualgas ar an bhforas nó an eagraíocht a fhaigheann maoiniú go díreach ón Roinn a chinntiú go bhfuil polasaithe agus nósanna imeachta a chomhlíonann Tús Áite do Leanaí curtha i bhfeidhm ag faighteoir an mhaoinithe. Cad é sprioc an tseicliosta seo? Cuideoidh an seicliosta seo le faighteoirí deontais, i gcásanna nuair is infheidhme, an leibhéal de chur i bhfeidhm Tús Áite do Leanaí i soláthar a seirbhíse nó a seirbhísí a mheas, agus tá sé bunaithe ar an méid seo a leanas:

Tús Áite do Leanaí: Treoir Náisiúnta um Chosaint agus Leas Leanaí, 2011; Ár nDualgas Cúraim - An Roinn Sláinte 2002; Treoir Eatramhach Tusla d’Fhorbairt an Bheartais, na Nósanna Imeachta & na gCleachtas

um Chosaint agus Leas Leanaí. Ba chóir an seicliosta seo a chomhlánú agus tagairt á déanamh do na cáipéisí seo.

68

Cuideoidh cur i gcrích an tseicliosta agus soláthar eolais thábhachtaigh, i ndáil le conas a thugann tusa nó d’eagraíocht cosaint do leanaí, leatsa agus leis an Roinn i gcomhlíonadh ár n-oibleagáidí faoi seach i ndáil le leanaí. Nótáil, le do thoil, mura gcomhlíonann do pholasaí cosaint leanaí na caighdeáin dá dtagraítear sa seicliosta go bhféadfadh sé tarlú nach mbeadh an Roinn in ann maoiniú a chur ar fáil duitse nó do d'eagraíocht. Seicliosta an Pholasaí Cosaint Leanaí Má thugann tú freagra NÍL ar cheann ar bith de na ceisteanna, luaigh cén gníomh ceartaitheach atá tú chun a thabhairt faoi agus achar ama táscach ina leith, más infheidhme. Mura bhfuil sé infheidhme, abair cén fáth.

1 Polasaí Cosaint agus Leas Leanaí (PC&LL)

Tá Níl Abair má theastaíonn gníomh chun cur i bhfeidhm/géilliúntas a chinntiú

Achar Ama

1.1 An bhfuil Polasaí Cosaint agus Leas Leanaí (PC&LL) agat a thagann le Treoir Náisiúnta Tús Áite do Leanaí 2011 agus Ár nDualgas Cúraim 2002?

1.2 An bhfuil sainmhínithe agus comharthaí mí-úsáide mar atá leagtha amach in Tús Áite do Leanaí 2011 sa PC&LL?

1.3 An bhfuil eolas ar

Alt 176 den Acht um Cheartas Coiriúil 20061 (leanaí a chur i mbaol go meargánta) agus

an tAcht um Cheartas Coiriúil (Faisnéis faoi Chionta in aghaidh Leanaí agus Daoine Soghonta a Choimeád Siar) 2012 sa PC&LL?2

1.4 An bhfuil cur síos ar cad is forais réasúnacha imní ann sa PC&LL?

1.5 An bhfuil nochtadh siarghabhálach sa PC&LL?

1 cuireann dualgas ar dhuine le húdarás nó smacht ar leanbh nó ar mhí-úsáideoir gan an leanbh a chur i mbaol d’aon turas nó go meargánta trí iad a fhágáil nó a chur i gcás ina mbeidís i mbaol suntasach dochair nó mhí-úsáid ghnéis thromchúiseach. Sonraíonn sé go bhfuil coir déanta acu má theip orthu céimeanna réasúnacha a thógáil chun leanbh a chosaint má bhí siad ar an eolas go raibh an leanbh sin i mbaol. 2 is cion coiriúil é eolas a bhaineann le cion dáiríre a dhéanamh, lena n-áirítear cion gnéasach, i gcoinne duine atá faoi bhun 18 mbliana d’aois nó duine leochaileach eile, a choimeád siar.

69

1.6 An bhfuil breac-chuntas sa PC&LL ar struchtúr soiléir tuairiscithe, go háirithe, cé air/uirthi a bhfuil an fhreagracht imní faoi chosaint agus leas leanaí a thuairisciú agus cé leis/léi?

1.7 An bhfuil Teagmhálaí Ainmnithe ceaptha do d’eagraíocht de réir Tús Áite do Leanaí 2011? Má tá, tabhair ainm an Teagmhálaí Ainmnithe:

1.8 An bhfuil Leas-Teagmhálaí Ainmnithe ceaptha agat? Má tá, tabhair ainm an Leas-Teagmhálaí Ainmnithe:

1.9 An bhfuil nósanna imeachta maidir le rúndacht i do pholasaí?

1.10 An bhfuil comhroinnt eolais sa chás go dtagann imní faoi chosaint nó leanaí chun cinn sa PC&LL?

1.11 An bhfuil nósanna imeachta chun déileáil le líomhaintí i gcoinne baill foirne sa PC&LL?

1.12 An bhfuil Cód Iompraíochta idir an fhoireann agus daoine óga leagtha amach sa PC&LL?

1.13 An bhfuil treoir tugtha sa PC&LL ar bhainistiú iompar dúshlánach? e.g. iompar atá ionsaithe ó bhéal agus go fisiciúil

1.14 Má bhaineann le hábhar, an bhfuil nósanna imeachta agat chun déileáil le turais/imeachtaí lae do leanaí?

1.15 An bhfuil treoir faoi leith agat don fhoireann maidir le leanaí atá an-leochaileach3?

3 Leanaí a bhféadfadh sé tarlú go ndearnadh mí-úsáid nó neamart orthu, nó atá i mbaol mí-úsáide nó neamairt, lena n-áirítear

leanaí i suíomhanna cónaithe; leanaí atá faoi chúram an Stáit faoin Acht um Chúram Leanaí 1991 (cúram altrama, cúram gaolta, cúram cónaithe); leanaí atá gan dídean; leanaí atá faoi mhíchumas; leanaí dealaithe atá ag lorg tearmainn; leanaí a bhfuil gáinneáil á ndéanamh orthu.

70

Má tá, sonraigh le do thoil

1.16 An bhfuil dea-chleachtas i ndáil le bainistiú sábháilte ar ghníomhaíochtaí, lena n-áirítear tosca aghaidh ar aghaidh leagtha amach sa PC&LL?

1.17 An bhfuil nós imeachta maidir le gearáin i do pholasaí?

1.18 An bhfuil nósanna imeachta maidir le hEachtraí/Timpistí i do pholasaí?

1.19 An bhfuil nósanna imeachta maidir le coinneáil taifead i do pholasaí? Má tá, an sonraíonn do nósanna imeachta maidir le coinneáil taifead gur chóir taifid a choinneáil in áit shábháilte agus ar bhonn rúnda? Agus an sonraíonn do nósanna imeachta maidir le coinneáil taifead an áit ina stóráiltear taifid maidir le líomhaintí, léirithe imní faoi chosaint leanaí?

1.20 An bhfuil do Pholasaí Cosaint agus Leas Leanaí á chur ar fáil agat do thuismitheoirí agus do dhaoine óga? Sonraigh conas a chuireann tú do pholasaí ar fáil i.e. suíomh gréasáin, cóip chrua tugtha do thuismitheoirí etc.:

2 An Fhoireann agus Oibrithe Deonacha

2.1 An bhfuil iarratais á ndéanamh agat ar Ghrinnfhiosrúchán an Gharda Síochána agus ar

71

ghrinnfhiosrúchán ó thíortha eile, má bhaineann, maidir le baill foirne agus oibrithe deonacha?

2.2 An bhfuil tosca sonracha agat a chuirfeadh iarratasóirí as an áireamh ó bheith ag obair i d’eagraíocht?

2.3 An bhfuil nósanna imeachta agat maidir le hearcú agus bainistiú oibrithe deonacha?

2.4 An bhfuil nósanna imeachta agat maidir le maoirseacht baill foirne agus oibrithe deonacha?

2.5 An bhfuil eolas ionduchtúcháin ar Pholasaí Cosaint agus Leas Leanaí d’eagraíochta ar fáil don fhoireann agus d’oibrithe deonacha?

2.6 An bhfuil oiliúint á cur ar fáil agat don fhoireann ábhartha maidir le Cosaint agus Leas Leanaí?

3 Meicníochtaí i gcomhair Athbhreithnithe

3.1 Cé chomh minic is é ndéanann tú athbhreithniú ar do Pholasaí Cosaint agus Leas Leanaí?

3.2 Cé atá freagrach as athbhreithniú a dhéanamh ar do Pholasaí Cosaint agus Leas Leanaí? Ainm: Sonraí Teagmhála:

72

RÁITEAS Dearbhaím leis seo go bhfuil an t-eolas atá tugtha thuas agam fíor agus cruinn. Dearbhaím leis seo go dtugaim cead an t-eolas thuas a nochtadh chun críocha an Achta um Shaoráil Faisnéise 2014 agus na nAchtanna um Chosaint Sonraí 1988 agus 2003. Sínithe: __________________________________________________ Post/Teideal: _____________________________________________ Ainm na heagraíochta/an fhorais: ________________________________________________________ Sonraí Teagmhála: (Fón) (Rphost) Dáta ar cuireadh an seicliosta i gcrích: ________/_______/_______

Úsáid na Roinne amháin: Ainm an bhainisteora maoiniúcháin sa Roinn: ________________________________________________________ Dáta ar fuarthas an seicliosta: ________/_______/_______