maken: “Het ging hem er vooralom dat ikme nietmocht vergissen.Ik wilde bijvoorbeeld niet te veelgebouwen, voertuigen of Wes-terse kledij tekenen. Er warennog zodanig veel verschillentussen het Westen en hetOosten dat ik te veel tijdzou kwijtspelen aan hetverzamelen van docu-mentatie.” Door ge-meenschappeli jkeinteresses kwam hetauteursduo in spe uitop een tijdloos, zelfsuniverseel verhaalgesitueerd in eenniet nader bepaaldeVikingtijd onder in-vloed van de Noordsesagen en legenden. Rag-nar moest hun heldheten. Maar omdat er aleen Viking met dezelfdenaam rondliep in hetFranse stripblad VAILLANT,viel de keuze op Thorgal.

INSTRUMENTHet debuut van THOR-GAL op de pagina’s van

I

Tekenaar:Grzegorz RosinskiPolen, °1941

Scenarist:Jean Van HammeBelgië, °1939Yves SenteBelgië, °1964

Eerste album:1980

Uitgeverij:Le Lombardthorgal

Een Viking uit de ruimteThorgal komt oorspronkelijk uit het Hoge Noorden, het héle Hoge Noorden want alsbuitenaards kind kwam hij op Aarde terecht waar hij door Vikinghoofdman LeifHaraldson werd opgevangen. Hij gaf hem zijn naam: Thorgal Aegirsson, naar de god vande bliksem Thor en de god van de oceanen en heerser over de zee Aegir. In de naam ligtzijn stormachtig lot besloten. Maar hij weet zichomringd door een liefhebbende vrouw en kinderendie talloze lezers in hun harten hebben gesloten.THORGAL is dan ook jullie absolute nummer 1!

�

Europa bestond in 1976 nog intwee afgebakende gedeelten.Aan de andere kant van het

IJzeren Gordijn leverde de PoolGrzegorz Rosinski talloze illustratiesvoor school-, geschiedenis- en kin-derboeken, voor heel wat andere pu-blicaties en ook strips voor bladenwaarvan hij er uiteindelijk zelf eenoprichtte. RELAX was het eerstePoolse magazine dat enkel uit stripsbestond. Hij probeerde ook inhet Westen voet op de grond te krij-gen.Tijdens een verblijf in Brusselontmoette de jongeman Jean VanHamme. Deze laatste gaf hem hetscenariomee van twee pagina’s vooreen verhaal van MICHAEL LOGAN.’s Anderendaags kwam Rosinski almet het getekende resultaat. Verbluf-fend, vond Van Hamme, helemaalontdaan van elke Franco-Belgischeinvloed. De twee wilden samenwer-ken, zolang het niet om een heden-daagse setting ging.

RAGNAROm geen last te hebben met eeneventuele Poolse censuur zochtRosinski vooreerst naar een manierom het voor zichzelf makkelijker te

het weekblad KUIFJE was eerderbescheiden. Uitgever Guy Leblancbestelde slechts één verhaal van der-tig pagina’s. Op pagina 2 kreeg eenaan een ofersteen vastgebondenThorgal al een litteken voor hetleven door Gandalf-de-Gek, een pa-gina later bleek zijn liefde voorGandals dochter Aaricia die Thorgalals minnaar had uitgekozen. MaarThorgal wordt bevrijd door de mys-terieuze Slive, onder de voorwaardedat hij haar een jaar lang dient. Zijheeft nog een appeltje te schillenmet Gandalf en Thorgal is haarinstrument. Op het einde van hetverhaal is Thorgal haar nog elfmaanden dienst verschuldigd. Hethad hier kunnen eindigen. De lezersen de redactie van KUIFJE beslisten ergelukkig anders over.

KIND VAN DE STERRENHoewel hij is opgegroeid tussen deVikings komen Thorgals vooroudersvan elders. In de loop van de verha-len komen de lezers erachter dat hijin werkelijkheid afstamt van eenvolk uit de ruimte van wie hij de-zelfde vreemde krachten bezit.Ook al zweemt er historische geloof-waardigheid in de reeks bij de voor-stelling van Noordse gebruiken ende manier van leven bij de Vikings,is Thorgal niet te bestempelen alseen eenvoudige saga over hetNoordse volk. Thorgal flirt voortdu-rend met de fantasy, naar de heroïcfantasy zelfs, maar ook daar pintJean Van Hamme zich liever niet opvast: “Het is geen heroïc fantasy-

Wolvin. Het lot (en zijn geestelijkevaders) willen het anders. In deel 6,De Val van Brek Zarith, vat hij zijnideaal samen: “Aaricia en ik zoekenmacht noch fortuin, maar alleen devrijheid om te doen wat ons hartons ingeeft.”De sterke familiewaarden zijn deruggengraat van de reeks, waar trou-wens opmerkelijk veel vrouwelijkelezers zich in kunnen terugvinden.Zijn moed en rechtschapenheidhoren erbij, maar hij is ook beheptmet zwaktes en angsten. Niets men-selijks is hem vreemd, ook al komthij dan van de sterren. Hij is ook eenvan de enige striphelden die gaande-weg de reeks verouderen. En zijngezin met hem.

FAMILIESAGATijd voor een kennismaking met defamilie. Achter een ogenschijnlijkzachtaardig uiterlijk schuilt er bijAaricia een pittig temperamentje. InTHORGAL 10: HET LAND QÂ kleedt zezich om als krijgster en zet ze deschaar in haar lange blonde lokken.Aaricia’s tegenpool Kriss van Valnor,die Thorgal in de vorige aflevering

II

Reek

sTOP

50nr

.1:t

horg

al

De afkomst van Thorgal kwam gaandeweg aan bod. In het in THORGAL 7: HET STERRENKIND

opgenomen verhaal DE VERLOREN DRAKKAR zien we hoe hij aan zijn naam komt dankzij zijn nieuwe vader Leif Haraldson.

Thorgals eigen kinderen Jolan en Wolvin hebben buitengewone krachten. InTHORGAL 8: ALINOË wordt zoon Jolan achtervolgd door angstaanjagende wezensdie hij nota bene zelf heeft bedacht.

Eerste ontwerpen van Thorgal en de figuren die hij nodig hadvoor het verhaal DE IJSGODIN. Rosinski maakt weinig potlood-schetsen en het merendeel van zijn personages vertrouwt hijze rechtstreeks toe aan het papier.

De complete voorgeschie-denis van THORGAL komtuitvoerig aan bod in eenmonografie die journalistPatrick Gaumer in 2013 ininterviewvorm aanGrzegorz Rosinski wijdde.De vierhonderd pagina’stellende uitgave is ver-rijkt met honderden illus-traties met ooknevenstaande ontwerp-tekening van Thorgal.

reeks, noch een mythologischereeks, noch sciencefiction of avon-tuur, maar een mix van dat alles.”Door de afwisseling van decor ensfeer kan Rosinski de verteltechniekaanpassen en het neerzetten als eenander genre. Hij pakt het groots aanals er fantasy aan te pas komt ofspeelt met close-ups en beeldvernau-wingen om er een soort middel-eeuwse western van te maken.Hoe meer genres, hoe meer zieltjeser voor de reeks kunnen gewonnenworden, zo lijkt het wel. Maar hetsnel verworven succes kwam zien-derogen ook door de intrinsiekekwaliteiten van de personages. Thor-gal wil niets liever dan een rustigleven leiden met zijn geliefden, zijnvrouw en twee kinderen Jolan en

DE BOOGSCHUTTERS heeft leren ken-nen, lacht het “boerinnetje” uit,maar ze krijgtmeteen lik op stuk vanAaricia die haar een klap in hetgezicht verkoopt en eenmes op haarkeel zet. Aaricia neemt steeds vakerdeel aan het avontuur, baart ook nogeen bijzonderedochter en heeftvan de bescher-ming van haarkinderen eenlevens-taak ge-maakt.Jolan zien we noghet meest evolu-eren van kind toteen bijna volwas-sen man. Hij erfdede krachten vanzijn voorouders enstaat in het mid-delpunt van de belangstelling inDE VAL VAN BREK ZARITH (deel 6), decyclus van Qâ (de delen 10 tot 13),DE KROON VAN OGOTAÏ (deel 21,waarin we een volwassen versie vanhem zien), DE BLAUWE ZIEKTE (deel25) en niet te vergeten de naar hethorror neigende ALINOË (deel 8)waarin hij uit verveling een inge-beeld vriendje bedenkt dat hem enzijn moeder daarna komt belagen.Vanaf THORGAL 30: IK, JOLAN was hetde bedoeling dat hij definitief hetvoortouw zou nemen als nieuwehoofdrolspeler terwijl Thorgal ophet achterplan naar zijn bastaard-kind op zoek gaat. Jean Van Hammehad de reeks overgedragen aannieuwe scenarist Yves Sente. Lag hetaan Sente, dan was de reeks omge-doopt in JOLAN, maar daar stakenvader Grzegorz en zoon Piotr Ro-sinski (die zich zakelijk en inhoude-lijk meer en meer om zijn vaderscreatie bekommert) een stokje voor.

Wolvin is het typevoorbeeldvan het onschuldige kind.Zij kan met dieren commu-niceren en ontpopt zichdaardoor eveneens tot eenpersonage van belang inmeerdere verhalen.

DE FEEKSVAN DEREEKSTegen al dat fa-miliaal gelukbrachten Ro-sinski en VanHamme een te-gengewicht inde gedaante vande doortraptefeeks Kriss vanValnor die sindshaar eerste op-

treden in DE BOOGSCHUTTERS een pij-ler van de reeks is geworden. Thorgalraadt snel welk vlees hij met haar inde kuip heeft en waarschuwt Tjall de

III �

Vurige die haar beeldschoon vindt:“De schoonheid van een wilde kat,Tjall. Pas op voor haar klauwen.”Thorgal beseft nog niet in welkemate hij zelf tussen haar klauwenbelandt. De gevolgen voor hem,haar en zijn familie zijn verstrek-kend. Elke goeie reeks met een ver-dorven slechterik heeft iets van eenambigue haat-liefdeverhouding inzich. Dat is hier niet anders. Die ver-houding wordt zelfs bezegeld meteen kind: Aniël. Ter verdediging vanThorgal: op datmoment was hij zijngeheugen kwijt... een stokpaardjevan scenarist Jean Van Hamme.

BREUKSamen met de personages evolu-eerde ook Rosinski. Hij ontwikkelde

Een decoupage met een grote, cinematografische invloed in THORGAL 3: DRIE GRIJSAARDS IN HET LAND VAN ARAN. Rosinski experimenteertgraag met zowel grafische- als verteltechnieken. Maar gevraagd naar Jean Van Hammes favoriete plaat schuift hij de emotioneleafscheidsscène van Shaniah in THORGAL 5: DE SCHADUWEN VOORBIJ naar voor.

In elke goeie reeks komt een onvergetelijke slechterik voor die af en toe met de aandacht van de lezer gaat lopen tennadele van de held. In THORGAL vervult de talentrijke boogschutster Kriss van Valnor die rol met glans. Ze is ijdel, meedo-genloos, koppig en wreed en ze waant zich beter dan Thorgal die in alles haar tegenpool is. Elke keer haar eigenbelang ofzaakjes voor eigen gewin door Thorgal op het spel worden gezet, zweert ze dat ze hem dat betaald zal zetten. Ze minachtThorgals geliefde Aaricia... omdat ze zelf onuitgesproken gevoelens voor hem heeft. De complexe driehoeksverhoudingwordt vele malen beproefd en op de spits gedreven. Er is die zekerheid: the bitch always comes back! Maar ze weet ookwanneer ze moet kiezen voor andere prioriteiten, voor haar zoontje bijvoorbeeld. (uit THORGAL 9: DE BOOGSCHUTTERS,THORGAL 10: HET LAND QÂ en THORGAL 28: KRISS VAN VALNOR)

Reek

sTOP

50nr

.1:t

horg

al

Rosinski heeft alle covers van de reeks THORGAL geschilderd. Op datpad is hij verder gegaan door ook de albums te beginnen schilderenvanaf deel 29, HET OFFER. Ook voor affiches, prenten of zoals hier-boven de cover van deel 1 van een tweedelige romanbewerkinghaalde hij kwast en verf boven. Ernaast staat de coverillustratievoor het speciale album DE WERELDEN VAN THORGAL - BUITEN REEKS.

ook de spin-offreeksen te dankenonder de reeksnaam DE WERELDEN

VAN THORGAL met verhaallijnen overKriss van Valnor (tebeginnen met haarmoeilijke jeugdjaren) enWolvin die moesten sa-menkomen in een lateralbum van THORGAL. DeItaliaan Giulio De Vita ende Rus Roman Surzhenkozijn de respectievelijke te-kenaars van deze neven-reeksen. Surzhenko is ookde tekenaar van DE JONGEJAREN over Thorgal alskind, met Yann als scena-rist die voor hem ook alde reeks WOLVIN schrijft.Maar er kwam een kink inde kabel. Uiteenlopendemeningen over de toe-komst van de reeks dre-ven de Rosinski’s en Senteuit elkaar. Xavier Dorison,die tevoren al een nietverder uitgevoerd spin-off-project over het perso-nage Boomvoet haduitgedokterd, kwam aanboord en schrijft voor-taan de reeks THORGAL ensamen met Mathieu

Mariolle de spin-off KRISS VAN VAL-NOR. Na vijf delen gaf ook De Vita debrui aan KRISS VAN VALNOR. Surzhenkovolgt hem op. En zo blijft het ook bijde makers van THORGAL evolueren.

een persoonlijke tekenstijl, verwierfeen groter realistisch bereik, experi-menteerde met technieken en blad-schikkingen en stelt zijnwerk nog steeds in vraag. Hijgebruikte pen, penseel enrasters, ondersteunt dooreen klassieke inkleuring dievan deel 19 tot 28 werdverzorgd door Rosinski’slandgenote Graza, de echt-genote van Kas die de sf-reeks HANS van Rosinskiovernam. Het echtpaarkwam zich jaren na Rosinskieveneens in België vestigen.Rosinski heeft altijd allecovers van THORGAL geschil-derd en verloor daarmee nietzijn grafische ervaring voorde Poolse markt. Vanaf deel29, HET OFFER, waagde hijzich ook aan het schilderenvan alle platen. Van Hammebetreurde deze keuze, maarhet album viel toch alsamen met zijn beslissingommet de reeks te stoppenwaardoor het op meerderevlakken een breuk bete-kende met het verleden.Ook inhoudelijk, wantThorgal heeft vaak afscheidmoeten nemen van zijn gezin. Op delaatste plaat gebeurt het omgekeerde:Thorgal beseft dat hij Jolan moetlaten gaan. Jolan drukt zijn vader ophet hart dat hij zal terugkomenwaarop Thorgal de niet mis te ver-stane, door Jean Van Hamme ge-schreven laatste woorden in demond neemt: “Dat hoop ik, Jolan. Ikhoop het van ganser harte. Maar detoekomst ligt niet in onze hand.Vaarwel, zoon. Wees rechtvaardig,dapper... en gelukkig.” In 2007 namYves Sente de reeks over met de startvan een nieuwe cyclus.

SPIN-OFF EN OPVOLGINGAan Yves Sente, de voormaliguitgever van Le Lombard, en opvraag van Rosinski hebben we

1: DE IJSGODINNr. 445 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 152 in 2012)2: HET EILAND VAN DE BEVROREN ZEEËNNr. 425 De Grenzeloze Top 500 (2012)3: DRIE GRIJSAARDEN IN HET LAND VAN ARANNr. 387 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 266 in 2012)4: DE ZWARTE GALEINr. 60 BelgenTop 100Nr. 325 De Grenzeloze Top 500 (2012)5: DE SCHADUWEN VOORBIJNr. 11 BelgenTop 100Nr. 41 De Rest van de Wereld Top 50Nr. 22 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 16 in 2012)6: DE VAL VAN BREK ZARITHNr. 459 De Grenzeloze Top 5007: HET STERRENKINDNr. 91 BelgenTop 100Nr. 193 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 88 in 2012)8: ALINOËNr. 37 De Rest van de Wereld Top 50Nr. 110 De Grenzeloze Top 5009: DE BOOGSCHUTTERSNr. 7 BelgenTop 100Nr. 10 De Rest van de Wereld Top 50Nr. 3 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 2 in 2012)10: HET LAND QÂ

Nr. 46 De Rest van de Wereld Top 50Nr. 138 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 352 in 2012)12: DE STAD VAN DE VERLOREN GODNr. 7 BelgenTop 100Nr. 279 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 133 in 2012)15: DE MEESTER VAN DE BERGENNr. 7 BelgenTop 100Nr. 63 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 83 in 2012)16: DEWOLVIN

Nr. 189 De Grenzeloze Top 500 (2012)17: HET ZONNEZWAARDNr. 292 De Grenzeloze Top 500 (2012)27: DE BARBAARNr. 19 Top 20 van 2002Nr. 358 De Grenzeloze Top 500 (2012)28: KRISS VAN VALNORNr. 5 Top 20 van 2004Nr. 176 De Grenzeloze Top 50029: HET OFFER

Nr. 13 Top 20 van 200630: IK, JOLANNr. 5 Top 20 van 200731: HET SCHILD VAN THORNr. 7 Top 20 van 200832: DE SLAG VAN ASGAARDNr. 3 Top 20 van 201033: DE ZWAARDBOOTNr. 3 Top 20 van 201134: KAH-ANIËLNr. 9 Top 20 van 2013

IV

Als

jehi

erva

n houdt, lees dan ook...

�

TOPNOTERINGENDE STRIPSPECIAALZAAK

Reek

sTOP

50nr

.1:t

horg

al

DE CHNINKEL & WESTERN:Beide van hetzelfde duo. De

fantasyklassieker DE CHNINKEL isbuiten categorie.WESTERNwas het

eerste albumwaarin Rosinski met ge-schilderde pagina’s experimenteerde •

DE KLAAGZANG VAN DE VERLORENGEWESTEN: Nadat Rosinski zich eenliaison permitteerdemet scenaristJean Dufaux leidde dat naar eenmemorabele fantasyreeks over deeeuwige strijd tussen goed en kwaad

De familie Thorgal in alweer een lastig parket. En het ergste moet dan nog komen want het leven van Jolan, Wolvin en Aaricia weetThorgal maar op het nippertje te redden. (uit THORGAL 25: DE BLAUWE ZIEKTE)

De hoofdreeks bracht ondertussendrie spin-offreeksen voort. Onderde reeksnaam DE WERELDEN VAN

THORGAL verschijnen KRISS VAN

VALNOR, WOLVIN en DE JONGE JAREN.